De Grote Recessie voorbij?

Outlook 2013

Brussel 25 oktober 2012

DE GROTE RECESSIE INPERSPECTIEF

budgettair

sociaal

economisch

financieel

Dimensies van de crisis (1)

Financieel:

• Systeeminstellingen onder druk• Geld- en kapitaalmarkt drogen uit• Moeilijkere en duurdere kredietverstrekking

Dimensies van de crisis (2)Economisch: relancemaatregelen uitgedoofd

Dimensies van de crisis (3)Sociaal: interne buffers ten koste van productiviteit

Bron: EC. Bron: NBB.

Dimensies van de crisis (4)Budgettair:

Bron:EC, NBB.

18%

7,5%

DE STRUCTURELEWELVAARTSVAL

• Vertrouwen komt te voet en gaat te paard

• Grote verschillen in concurrentiekracht

• Lagere potentiële groei

Eurocrisis: dringend vertrouwen herstellenEurozone gedoemd te verdwijnen … Eurozone blijft overeind …Vertrouwen in systeem herstellen kostveel geld (herkapitalisatie banksector)

Praktisch te realiseren?

Sanering overheidsfinanciën weegt opgroei

Wie is de winnaar?- Zwak land dat uitstapt => faillissement- Sterk land dat uitstapt => aanzienlijke

verslechtering concurrentiekracht- Zwakke landen aan boord houden

minder duur

ECB moet onconventionele maatregelennemen

EU moet worden versterkt ten koste vannationale soevereiniteit

Einde van het Europeeseenmakingsproces?

Constructiefouten eurozone aanpakken!

Renteverschil met Duitse lange rente

0

5

10

15

20

25

30

2008

Jan

2008

Apr

2008

Jul

2008

Oct

2009

Jan

2009

Apr

2009

Jul

2009

Oct

2010

Jan

2010

Apr

2010

Jul

2010

Oct

2011

Jan

2011

Apr

2011

Jul

2011

Oct

2012

Jan

2012

Apr

2012

Jul

BE

FR

NL

SP

FI

GR

IT

0

1

2

3

4

5

6

2008

Jan

2008

Apr

2008

Jul

2008

Oct

2009

Jan

2009

Apr

2009

Jul

2009

Oct

2010

Jan

2010

Apr

2010

Jul

2010

Oct

2011

Jan

2011

Apr

2011

Jul

2011

Oct

2012

Jan

2012

Apr

2012

Jul

BE

FR

NL

SP

FI

IT

DE STRUCTURELEWELVAARTSVAL

• Vertrouwen komt te voet en gaat te paard

• Grote verschillen in concurrentiekracht

• Lagere potentiële groei

Concurrentiepositie

Bron: VKW Metena op basis van Eurostat data

Cumulatief verloop marktaandelen tussen 2000 – ‘10 (in %)

-29,9

-24,3

-15,2

-7,3 -7,3

-2,2 -1,7

0,2

4,9

16,1

20,5

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

IT GR FR BE FI ES PT AT NL IE DE

DE STRUCTURELEWELVAARTSVAL

• Vertrouwen komt te voet en gaat te paard

• Grote verschillen in concurrentiekracht

• Lagere potentiële groei

Potentiëlegroei :

Bron: NBB.

RONDE-TAFELGESPREKKEN

THE WAR FOR TALENT

Talent

Migratie Vergrijzing

THE WAR FOR CAPITAL

Kapitaal

ToegangInvesterings-

klimaat

THE WAR FOR EFFICIENCY

Productiviteit

Overheids-beslag Innovatie

Hoe het vertrouwen herstellen?

Outlook 2013

1. Wereldeconomie in woelig vaarwater

Groei wordt schaarser

Bron: IMF

2010 2011 2012 2013Wereld 5,1 3,8 3,3 3,5VS 2,4 1,8 2,2 2,1Eurozone 2,0 1,4 -0,4 0,2Duitsland 4,0 3,1 0,9 0,9

Japan 4,5 -0,8 2,2 1,2Brazilië 7,5 2,7 1,5 4,0Rusland 4,3 4,3 3,7 3,8India 10,1 6,8 4,9 6,0China 10,4 9,2 7,8 8,2

ZIRP = Zero Interest Rate Policy

Bron: Federal Reserve Bank of New York, ECB

Japan 15 jaar geleden

Bron: IMF

Liquiditeitsval anno 2012

Vertrouwenscrisis

Vers gedruktgeld wordtopgepot

QEQERenteRenteVraaguitvalVraaguitval InflatieverwachtingSpaarrente < inflatie

InflatieverwachtingSpaarrente < inflatie

Ongezonde deflatieOngezonde deflatie

Ongezonde Inflatie(stagflatie)

Ongezonde Inflatie(stagflatie)

Gezonde inflatieGezonde inflatie

Meer consumptieMensen gaan nog meer sparen

Hogere prijzen

Kans op deflatie in 2013

Bron: IMF

Oktober 2012

2. Tijd kopen…structureel ingrijpen

Structureel ingrijpen

Structureel beleid Van korte naar lange termijn

Vereenvoudiging – transparantie - rechtszekerheid

Productmarkt Arbeidsmarkt Onderwijs Mentaliteit

OntslagsysteemWerkloosheid

EindeloopbaanArbeidskosten

…

Normen/waardenAttitudes

FlexibiliteitOverlegcultuur

…

StartersConcurrentie

BankensectorElectriciteit/gas

…

CompetentiesInzetbaarheidStudiekeuze

Attitudes…

= behalen + opkrikken potentiële groei

Begrotingsdiscipline

Extra potentiële groei maar…

Extra groei BBP per capita in procent over vijf jaar

Bron: OESO

…traagwerkend medicijn

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2012 2013 2014 2015 2016 2017

Budgettaire opbrengst van de sociaaleconomische hervormingen (in miljoen EUR; Bron: FPB)

pensioenuitgaven van de overheidssector werknemerspensioenenzelfstandigenpensioenen werkloosheidbrugpensioen tijdskrediet en loopbaanonderbrekingTOTAAL (in % van het BBP; rechteras)

Bron: Federaal Planbureau, VBO

3. Risicofactoren

Risicofactoren

Structureel beleid

Eurozone VS China

Onevenwichtige(wereld)handel

ECBESMIntegratie

C-verslavingFiscal cliff

S-verslavingTransformatie

Van korte naar lange termijn

Onevenwichtige wereldhandel

Bron: IMF

Risicofactoren

Structureel beleid

Eurozone VS China

Onevenwichtige(wereld)handel

Olie- engrondstoffenprijzen

ECBESMIntegratie

C-verslavingFiscal cliff

S-verslavingTransformatie

Van korte naar lange termijn

ConjunctuurGeopolitiekTechnologie

ONZEKERHEID

WANTROUWEN

3. België : K, T en P ?

KAPITAAL

Marktfinanciering

vervangt klassieke

bankleningen

Bron: NBB

Rente blijft laag in 2013• Korte 0,8%• Lange 3,0%

Potentiële groei = Talent + Productiviteit

0,00

0,25

0,50

0,75

1,00

1,25

1,50

1,75

2,00

Voor crisis Tijdens crisis Na crisis

2,0

1,51,2T

TT

P

P P

Bev. op arbeidsleeftijd +0,4%

Activiteitsgraad +0,2%

Daling werkloosheid +0,2%

Arbeidsduur -0,1%

Kapitaalproductiviteit +0,2%

Factorproductiviteit +0,5%

2012-2017

Bron: Op basis van Planbureau

Arbeidsmarkt in cijfers 2012-2017 (FPB)

• Aanbod = beroepsbevolking +241.000– Bevolking op arbeidsleeftijd +166.000 (migratiesaldo)– Activiteitsgraad stijgt (49-plussers)

• Vraag = werkgelegenheid + 210,000– Stijgt vooral in periode 2014-2017

• Vraag versus aanbod– Werkloosheid: +31.000 (totaal 659.000 in 2017)– Rekruteringsvraag 15-49 jaar = 125.000 per jaar <

instromers in beroepsbevolking 141.000 per jaar– Vervangingsvraag 49-plussers onder controle

Reële economische groei

0,00

0,25

0,50

0,75

1,00

1,25

1,50

1,75

2,00

0,0

0,3

1,0

1,5

Risicofactoren

Ford

-0,25

-0,25 + ?

EURO VS

-1,752012 2013 2014 2015

Gedempte inflatie

Inflatie Gezondheidsindex

2011 3,5 3,1

2012 2,9 2,6

2013 1,9 1,5

2014 – 2017 1,8 < 1,8

Bron: Planbureau, NBB

Deflatie ?

4. Een kwestie van solidariteit

Gebrek aan solidariteit ondermijnt vertrouwen

LandenLanden GeneratiesGeneraties Insiders/outsidersInsiders/outsiders Rijk/armRijk/arm

Solidariteittussen

Solidariteittussen

HandelsblokkenIntra-eurozone

PensioenArbeidsmarkt Arbeidsmarkt VS

ChinaDuitsland?

Met dank aan