De beloften van de doe-democratie: participatie is minder mooi dan het lijkt

Post on 12-Jan-2015

270 views 0 download

description

Presentatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen op 27 februari 2014 over de doe-democratie en de waarde van participatie zoals die door het kabinet Rutte-2 wordt toegejuicht.

Transcript of De beloften van de doe-democratie: participatie is minder mooi dan het lijkt

De beloften van de doe-democratie

Participatie is minder mooi dan het lijkt

Chris Aalberts

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

De beloften van de doe-democratieParticipatie is minder mooi dan het lijkt

Chris Aalberts

Wie ben ik? • Politiek begrijpelijk voor burgers• Burgers begrijpelijk voor de politiek

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Over mij • Blogger en onderzoeker• Politiek en burgers• Vijf boeken• Blogs bij ThePostOnline

Wat is de doe-democratie?

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Wat is de doe-democratie?

Doe-democratie• Burgers pakken zelfstandig taken op• Overheid blijft bewust op afstand• Overheid kan – in theorie – ingrijpen• In de praktijk: participatie

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Doe-democratie• Burgers pakken zelfstandig taken

op• Overheid blijft bewust op afstand• Overheid kan – in theorie – ingrijpen• In de praktijk: participatie

Taken• Voormalige overheidstaken• Nieuwe taken

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Taken• Voormalige overheidstaken• Nieuwe taken

Overheid• Alle bestuurlijke niveaus• Inclusief publieke instellingen• Wooncorporatie, zorg, school

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Overheid• Alle bestuurlijke niveaus• Inclusief publieke instellingen• Wooncorporatie, zorg, school

Zelfvoorzienende burgers• Geen beleid nodig• Overheid moet faciliteren• Verwachtingen managen

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Zelfvoorzienende burgers• Geen beleid nodig• Overheid moet faciliteren• Verwachtingen managen

Wat is de belofte van de doe-democratie?

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Wat is de belofte van de doe-democratie?

Belofte 1: geld• Goedkoper• Minder kosten • Minder professionals

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 1: geld• Goedkoper• Minder kosten • Minder professionals

Belofte 2: realisme• Geen tekentafel• Praktisch haalbaar• Realistische burger

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 2: realisme• Geen tekentafel• Praktisch haalbaar• Realistische burger

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor elkaar• Toename sociale cohesie

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor elkaar• Toename sociale cohesie

Belofte 4: democratie• Zelf beslissingen nemen• Beter dan beslissende politici• Aansluiting bij wensen burgers

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 4: democratie• Zelf beslissingen nemen• Beter dan beslissende politici• Aansluiting bij wensen

burgers

Vier voorbeelden• Huishoudelijke hulp• Voedselbank• Broodfonds• Groenvoorziening

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Vier voorbeelden• Huishoudelijke hulp• Voedselbank• Broodfonds• Groenvoorziening

Huishoudelijke hulp• Vroeger vergoed door de overheid• Bezuinigingen leiden tot verandering• Professionals vervangen door vrijwilligers• Gemeenten willen zelfredzaamheid• Ouderen vragen kinderen of kennissen

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Huishoudelijke hulp• Vroeger vergoed door de overheid• Bezuinigingen leiden tot verandering• Professionals vervangen door

vrijwilligers• Gemeenten willen zelfredzaamheid• Ouderen vragen kinderen of kennissen

Belofte 1: geld• Bij veel ouderen geen kosten• Bij uitzondering betaalde hulp• Vrijwel zeker goedkoper dan voorheen

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 1: geld• Bij veel ouderen geen kosten• Bij uitzondering betaalde hulp• Vrijwel zeker goedkoper dan voorheen

Belofte 2: realisme• Burgers hebben weinig tijd• Ouderen willen geen hulp vragen• Niet iedereen heeft een netwerk

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 2: realisme• Burgers hebben weinig tijd• Ouderen willen geen hulp vragen• Niet iedereen heeft een netwerk

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor elkaar• Inspelen op schuldgevoel• Vereenzaming is mogelijk

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor elkaar• Inspelen op schuldgevoel• Vereenzaming is mogelijk

Belofte 4: democratie• Voorheen was er keuze• Geen keuze voor ouderen • Weinig keuze voor mantelzorgers

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 4: democratie• Voorheen was er keuze• Geen keuze voor ouderen • Weinig keuze voor mantelzorgers

Voedselbank• Bestaan van minima met geldproblemen• Vaak meervoudige problematiek• Burgers regelen voedsel• Inzamelingsactie• Overtollige voorraden van winkels

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Voedselbank• Bestaan van minima met geldproblemen• Vaak meervoudige problematiek• Burgers regelen voedsel• Inzamelingsactie• Overtollige voorraden van winkels

Belofte 1: geld• Nooit overheidstaak • Besparing bij schuldhulpverlening

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 1: geld• Nooit overheidstaak • Besparing bij schuldhulpverlening

Belofte 2: realisme• Onduidelijk of behoeften minima vervuld

worden• Onduidelijk of er altijd voldoende voedsel is• Inzamelen is spekken van supermarkten

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 2: realisme• Onduidelijk of behoeften minima vervuld

worden• Onduidelijk of er altijd voldoende voedsel

is• Inzamelen is spekken van supermarkten

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor elkaar• Burgers bepalen onderling wie arm is• Juistheid criteria is onbekend• Sommige mensen vallen erbuiten

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor elkaar• Burgers bepalen onderling wie arm is• Juistheid criteria is onbekend• Sommige mensen vallen erbuiten

Belofte 4: democratie• Keuze voor helpende burger• Minima hebben weinig keus• Keuze bestond hiervoor ook niet

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 4: democratie• Keuze voor helpende burger• Minima hebben weinig keus• Keuze bestond hiervoor ook niet

Broodfonds• Enorme toename aantal ZZP-ers• Zij krijgen geen sociale zekerheid• Oprichting kleine eigen fondsen• Voor ziekte en arbeidsongeschiktheid• ZZP-ers maken geld aan elkaar over

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Broodfonds• Enorme toename aantal ZZP-ers• Zij krijgen geen sociale zekerheid• Oprichting kleine eigen fondsen• Voor ziekte en

arbeidsongeschiktheid• ZZP-ers maken geld aan elkaar

over

Belofte 1: geld• Nooit een overheidstaak• Wellicht minder bijstand

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 1: geld• Nooit een overheidstaak• Wellicht minder bijstand

Belofte 2: realisme• Effectiviteit is onduidelijk• Hangt af van type beroep• Hangt af van frequentie ziekte• Hangt af van samenstelling groep• Vertrouwen is essentieel

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 2: realisme• Effectiviteit is onduidelijk• Hangt af van type beroep• Hangt af van frequentie ziekte• Hangt af van samenstelling

groep• Vertrouwen is essentieel

Belofte 3: gemeenschap• Zorg voor elkaar binnen de groep• Niet iedereen kan meedoen• Oud-kankerpatiënten e.d.• Misbruik schendt vertrouwen

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 3: gemeenschap• Zorg voor elkaar binnen de groep• Niet iedereen kan meedoen• Oud-kankerpatiënten e.d.• Misbruik schendt vertrouwen

Belofte 4: democratie• Meer keuze voor ZZP-ers• Buiten Broodfonds geen keuze• Soms kan men niet meedoen

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 4: democratie• Meer keuze voor ZZP-ers• Buiten Broodfonds geen keuze• Soms kan men niet meedoen

Groenonderhoud• Gemeente regelde groenonderhoud• Lokale pogingen te bezuinigen• Afspraken met burgers• Burgers regelen hun eigen groen

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Groenonderhoud• Gemeente regelde groenonderhoud• Lokale pogingen te bezuinigen• Afspraken met burgers• Burgers regelen hun eigen groen

Belofte 1: geld• Op eerste gezicht goedkoper• Facilitering kan kostbaar zijn• Zonder facilitering minder succes

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 1: geld• Op eerste gezicht goedkoper• Facilitering kan kostbaar zijn• Zonder facilitering minder succes

Belofte 2: realisme• Op langere termijn succes onzeker• Kwaliteit van onderhoud onduidelijk

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 2: realisme• Op langere termijn succes onzeker• Kwaliteit van onderhoud onduidelijk

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor de gezamenlijke omgeving• Alleen zolang iedereen participeert• Bij verschillende inspanningen ruzie

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 3: gemeenschap• Meer zorg voor de gezamenlijke

omgeving• Alleen zolang iedereen participeert• Bij verschillende inspanningen ruzie

Belofte 4: democratie• Druk van buitenaf om mee te doen• Burgers hebben keuze voor eigen stoepje• Verder moeten ze afwachten

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 4: democratie• Druk van buitenaf om mee te doen• Burgers hebben keuze voor eigen stoepje• Verder moeten ze afwachten

Worden de beloften werkelijkheid?

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Worden de beloften werkelijkheid?

Belofte 1: geld• Doe-democratie is goedkoper• Kosten in uitzonderingsgevallen• Veel zaken worden ‘gratis’ • Alleen facilitering kan kosten opdrijven

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 1: geld• Doe-democratie is goedkoper• Kosten in uitzonderingsgevallen• Veel zaken worden ‘gratis’ • Alleen facilitering kan kosten opdrijven

Belofte 2: realisme• Beleid wordt niet realistischer…• Als men problemen echt wil oplossen• Negeren van deel problemen• Negeren van dilemma’s vrijwilligers

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 2: realisme• Beleid wordt niet realistischer…• Als men problemen echt wil oplossen• Negeren van deel problemen• Negeren van dilemma’s vrijwilligers

Belofte 3: gemeenschap• Oppervlakkig gezien meer zorg voor elkaar• Sommigen vallen buiten de boot• Inspelen op schuldgevoelens• Uiten van informele druk

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 3: gemeenschap• Oppervlakkig gezien meer zorg voor

elkaar• Sommigen vallen buiten de boot• Inspelen op schuldgevoelens• Uiten van informele druk

Belofte 4: democratie• Zelf beslissingen nemen• Keuze is meestal afwezig

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Belofte 4: democratie• Zelf beslissingen nemen• Keuze is meestal afwezig

Fundamentele vraag• Waarom ontstond ooit de overheid?• Omdat burgers alles zelf konden? • Omdat er al gelijkheid was? • Omdat burgers er bij conflicten zelf

uitkwamen?

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Fundamentele vraag• Waarom ontstond ooit de overheid?• Omdat burgers alles zelf konden? • Omdat er al gelijkheid was? • Omdat burgers er bij conflicten zelf

uitkwamen?

Conclusie• Burgers kunnen niet alles zelf• Gelijkheid ontstaat niet vanzelf• Belangenconflicten blijven altijd bestaan• Ooit werd hier de overheid voor uitgevonden

RU Nijmegenwww.chrisaalberts.nl

Conclusie• Burgers kunnen niet alles zelf• Gelijkheid ontstaat niet vanzelf• Belangenconflicten blijven altijd bestaan• Ooit werd hier de overheid voor

uitgevonden