Ziekenhuiskrant, 1 juni 2011

8/6/2019 Ziekenhuiskrant, 1 juni 2011

1/32

www.ziekenhuiskrant.nl

V E R S CH I J N T T W E E W E K E L I J K S O P W O E N S D A G I N Z I E K E N H U I Z E N E N V E RZ O R G I N G S H U I Z E N I N N E D E R L A N D

Debat verloskunde uit balans Minder gezondna opname op IC

Verloskundigen zijn het zat dat keer op keermet valse informatie het publieke debatover de thuisbevalling op een verkeerd

spoor wordt gezet. Daar moet een eind aankomen, zegt de beroepsorganisatie Konink-lijke Nederlandse Organisatie van Verlos-kundigen (KNOV). Vrijdag 27 mei presen-teerde zij in Amersfoort aan de leden haarvisie op de toekomst van de verloskundigezorg. Op basis van dit document wil deKNOV de komende tijd met alle betrokkenpartijen een zuivere discussie voeren overde inrichting van de verloskundige zorg inNederland.

Volgens voorzitter Angela Verbeeten van deKNOV is de discussie over de thuisbevalling

volledig uit het spoor geraakt. Bij veel zwange-ren heeft zich daardoor de angst gewortelddat thuis bevallen hogere risicos met zich

meebrengt dan in het ziekenhuis. Die angst berust volgens haar op gemanipuleerde infor-matie die in tal van overlegorganen de over-

hand heeft gekregen. Er is echter geen enkelonderzoek dat aantoont dat thuis bevallen deoorzaak is van de hogere babysterfte in Neder-land. Het tegendeel is eerder waar.

Wat onderzoeken wel aantonen is het feit dat medicalisering van de verloskunde, dus beval-len in het ziekenhuis met onnodige medischeingrepen, juist kan leiden tot hogere risicos

voor moeder en kind. Dat bevestigt bijvoor-beeld ook professor Raymond de Vries vande Universiteit van Maastricht. Deze week

benadrukte hij nog eens dat wanneer Neder-land het huidige verloskundige systeem omver

werpt en de VS zou volgen, dat dit net als in

de VS een hogere moedersterfte tot gevolg kanhebben, aldus Verbeeten. Wat onderzoekenook aantonen is de slechte organisatie van de

verloskundige zorg op het punt van beschik-baarheid en bereikbaarheid. De KNOV is vanmening dat de discussie over de verloskundigezorg weer in balans moet worden gebracht.Dat betekent dat er op zuivere gronden met elkaar wordt samengewerkt, in de begeleiding,in onderzoek en ook in het ziekenhuis zonder dat daarbij door welke partij dan ook en in

welke positie dan ook vooraf een vooringeno-men standpunt wordt ingenomen. In de visie

van de KNOV staat daarom de continuteit vande zorgver lener voor de vrouw centraal en niet het verloskundig systeem.

Waar kunnen vrouwen het beste bevallen: in het ziekenhuis of thuis? Daarover wordt een heftige discussie gevoerd.

Comfor tabele patintenstoelenwww.medifix.nl - tel . 013-5111111

De facilitairezorgondersteuner

www.isscureandcare.com

Tel: 030 - 24 24 800

Stabiele groei Hygine Special Nieuwbouw GHZ

De groei van alle behandelingen die patin-ten ondergingen in de ziekenhuizen (dezorgproductie) is in 2010 vergelijkbaar met die in eerdere jaren.

In het hart van deze Ziekenhuiskrant vindt de lezer de Hygine Special. Hierin staanallerlei tips voor hygine, ook tips vanbedrijven.

De eerste paal voor de nieuwe vleugel vanhet Groene Hart Ziekenhuis kon vorige week maandag eindelijk de grond in. Een mijlpaal

voor dit ziekenhuis in Gouda. 03 13 23

Jaargang 5 nummer 11 1 juni 2011

Een verblijf op de intensive care duurtslechts dagen, maar de e ff ecten zijn tien jaar later nog merkbaar. Dat stelt chirurgin opleiding Tim Timmers van het UMCUtrecht in zijn proefschrift. Hij vindt datartsen en patinten betere informatiemoeten hebben over de langetermijngevol-gen van een operatie.

Timmers vroeg zich af hoe het patinten ver-gaat die na een operatie op de intensive care(IC) terecht komen. Hij volgde tien jaar lang de gezondheid van meer dan 1800 patintendie tussen 1995 en 2000 gemiddeld tweedagen opgenomen waren op de IC van het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg. De patin-ten hadden een operatie ondergaan vanwegeeen ongeluk (trauma), vaatproblemen (vascu-lair), kanker (oncologie) of maagdarmaan-doeningen (gastro-enterologie). Timmersanalyseerde de overleving en de kwaliteit vanleven van voormalige chirurgische IC-patin-ten. Na tien jaar leeft nog de helft van de 1800IC-patinten. Hun levensverwachting is opdat moment nog steeds slechter dan van dealgemene bevolking. Het ligt voor de hand dat IC-patinten een slechtere gezondheid hebbendan gemiddeld. Dat verschil zou in de loop

van de tijd moeten verdwijnen. Na tien jaar ishet echter nog steeds meetbaar.

Kwaliteit van levenOok bij de kwaliteit van leven zag Timmerslang durige effecten van IC-opname. Ge-middeld acht jaar na hun IC-opname wasde kwaliteit van leven bij bijna 600 patin-ten een stuk lager dan gemiddeld. Volgens

Timmers zouden ziekenhuizen een databasemoeten maken met het gezondheidsverloop

van duizenden IC-patinten gedurende jarenna de operatie. Daarmee kunnen artsen een

voorspelling doen hoe het nieuwe patintenzal vergaan. Patinten en familieleden kunnendan goed genformeerd een beslissing nemenof ze de operatie en IC-opname willen of niet.

Discussie over thuis-bevalling is vollediguit het spoor geraakt

WWW.COMFORT-PRODUCTEN.NL

COMFORT PRODUCTEN

Uw leverancier voor:

Tempur: Hoofdkussens, matrastopper, zitkussens, rolstoelkussens

en diverse reisartikelen.

Tevens voor: Bedliften, matrassen, hoeslakens en comfortledikanten.
http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.medifix.nl/http://www.medifix.nl/http://www.isscureandcare.com/http://www.isscureandcare.com/http://www.isscureandcare.com/http://www.isscureandcare.com/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.comfort-producten.nl/http://www.medischdrukwerk.nl/http://www.isscureandcare.com/http://www.medifix.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/


2/32

Met een nieuwe opzet zijn verbeteringen tebereiken in het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. De Gezondheidsraadadviseert over te stappen op een ander type test,de opkomst te verhogen en de follow- up te ver-beteren. Daarmee kunnen jaarlijks 75 gevallen

van baarmoederhalskanker extra worden voor-komen en kan de sterfte aan deze ziekte verder omlaag. Dit staat in het advies Screening opbaarmoederhalskanker dat de raad op 24 meiaanbood aan de minister van VWS.

Voormalig minister-president prof. dr. Jan Peter Balkenende is toegetreden tot de Raad van

Toezicht van het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Am-sterdam. Tegelijkertijd heeft Wim Kok afscheidgenomen als voorzitter van de Raad van Toe-zicht. De Raad van Toezicht is intensief betrok-ken bij de uitbreidingsplannen van het Antoni

van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Mede vanwegede toename van het aantal patinten met kan-ker zal het ziekenhuis tot 2020 naar verwach-ting met zeventig procent groeien, wat veel vande organisatie zal eisen.

Steeds meer Nederlanders worden oud met hun eigen gebit, waardoor het kunstgebit lang-zaam maar zeker uitsterft. In 1990 had 24 pro-cent van de totale bevolking geen eigen tandenmeer. In 2009 was is dat percentage terugge-lopen naar twaalf procent. Deze daling begint al bij de leeftijdsgroep van 45 tot 65 jaar: daar daalde het percentage kunstgebitdragers van37 procent naar twaalf procent. Bij de 65-plus-sers daalde dat van zeventig procent naar 41 procent.

De Maag Lever Darm Stichting (MLDS) is blijmet het besluit van minister Schippers (VWS)om vanaf 2013 een landelijk bevolkingsonder-zoek naar darmkanker in te voeren. Ieder jaar krijgen ongeveer 12.000 mensen darmkanker en overlijden er bijna 5000 mensen aan dezeziekte. Door dit bevolkingsonderzoek kunnen2.400 mensenlevens per jaar worden gered.De invoering van het bevolkingsonderzoek be-tekent dat vanaf 2013 alle Nederlanders tussende 55 en 75 jaar elke twee jaar een oproepkrijgen om ontlasting in te leveren. Deze wordt gecontroleerd op tekenen van darmkanker.

2 ActueelNummer 111 juni 2011

Het Amerikaanse bedrijf CompleteGenomics onderzoekt het komende jaar250 DNA-monsters van Nederl andse pati n-ten met kanker of aangeboren af wijkingen.Het Erasmus MC (Rotterdam) levert dezemonsters aan bij Complete Genomics, datgespecialiseerd is in het blootleggen vanerfeli jke factoren die een rol spelen bij be-paalde ziektes. Door deze samenwerkingkomen onderzoekers meer te weten overhet ontstaan van complexe ziekten.

De monsters zijn afkomstig van patintenmet kanker en aangeboren afwijkingen zoalscraniosynostose, een aandoening waarbij deschedel van kinderen verkeerd groeit. Voor het aanleveren van de monsters werkt het Eras-mus MC onder andere samen met het AMCen de Nederlandse bloedbank (Sanquin).Complete Genomics is een commercieel inno-

vatief platform dat zich heeft gespecialiseerdin het ontrafelen van complete menselijkegenomen. In een genoom is alle informatiete vinden over erfelijke eigenschappen vaneen indivi du. Met de samenwerking richten

we ons op ziekten waarvan het zelfs met de

huidige technologie nog niet is gelukt om allegenetische varianten op te sporen, zegt Peter

van der Spek, hoogleraar bioinformatica aanhet Erasmus MC. Complete Genomics helpt het Erasmus MC om genetische varia ties vande ziekten beter te bestuderen.

De beelden die het bedrijf kan maken, hebbenbijvoorbeeld een hogere resolutie en grotere

gevoeligheid dan tot nu toe mogelijk was. Vander Spek: De samenwerking is veelbelovend. We hopen dat de samenwerking antwoordenoplevert op wetenschappelijke vragen die tot nu toe onbeantwoord zijn gebleven. Hierdoor kunnen betere behandelingen worden ont-

wikkeld tegen ziekten zoals kanker. Door desamenwerking kan het Erasmus MC gebruik maken van de nieuwste technologien op het gebied van het ontrafelen van complete men-selijke genomen. De apparaten die daarvoor nodig zijn, zijn kostbaar en de ontwikkelingenop dit gebied gaan zeer snel.

De DNA-monsters zijn onder andere afkomstig van patinten met kanker.

De samenwerking isveelbelovend

Andere screening

J. P. Balkenende

Kunstgebit

Darmkanker

Zit- of Rugklachten!Maatwerk, individueel, aangepastebureau- werkstoelenVoor thuis of op uw werkplek.

Kosteloze, intake, passing enadvisering

Hennekes.nl 0182-554704 [email protected]

Je collega in het zonnetje

Man met een missie

Heb je ook zon aardige, hardwerkende,altijd vrolijke collega? Iemand die het echt

verdient om eens bijzondere aandacht tekrijgen? Dat kan nu via de Ziekenhuiskrant.Schrijf ons waarom je collega een pluim ver-dient, voeg er een mooie foto bij (ongeveer 1Mb groot) en stuur voor 22 juni alles naar [email protected]. Wij kiezen het mooiste verhaal eruit. Dat verhaal (diecollega) wordt beloond met een boekenbon

van 25 euro. Die krijgt hij of zij toegestuurddoor Dwarsligger-shop.nl, de sponsor vandeze nieuwe rubriek in de Ziekenhuiskrant.

Hoewel Nico Faaij volgens zijn artsen nog maar een krappe twee jaar te leven heeft, gaat hij niet bij de pakkenneer zitten. Hij etst samen met een heel team van neurochirurgen en neuro-oncologisch onderzoekers van het Eras-musMC (Rotterdam) mee met de RideforHope. Deze etstocht vindt plaats op 2, 3 en 4 juni. Samen met zijn

specialisten wil Nico Faaij 50.000 euro inzamelen voor hersentumoronderzoek. Een hersentumor is een van de mee st gevaarlijk kankersoorten die er nog bestaat. Meer informatie over deze etstocht is te vinden op www.RideforHope.nl(foto STOPhersentumoren.nl).

Een zorginstelling in Gouda zegt in een memo aan de medewerkers dat zich ziek melden zakelijk gezien gelijk staat aan contractbreuk. Arbo-deskundigen en juristenzijn verbijsterd over deze uitspraak. Wat vindt u?

Geef uw mening ook op www.ziekenhuiskrant.nl

Zich ziek melden is geen vorm vancontractbreuk.

S t e l l i n g v a n d e m a a n d Onderzoek naar

DNA Nederlanders
http://www.hennekes.nl/http://www.hennekes.nl/http://www.hennekes.nl/http://www.hennekes.nl/http://www.hennekes.nl/http://www.hennekes.nl/http://www.hennekes.nl/mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]://www.rideforhope.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.dwarsliggershop.nl/http://www.hennekes.nl/http://www.b-active.nl/http://www.rideforhope.nl/mailto:[email protected]:[email protected]://www.ziekenhuiskrant.nl/


3/32

De groei van alle behandelingen diepatin ten ondergingen in de algemeneNederlandse ziekenhuizen (zorgproductie)is in 2010 vergelij kbaar met di e in eerdere

jaren. Ziekenhuizen staan er gemiddeldgenomen nancieel i ets beter voor dan inde afgelopen jaren. Dit bli jkt uit een analy-

se van de NVZ verenigi ng van ziekenhui zenop basis van enqutegegevens van zeven-ti g procent van de ziekenhuizen.

De structurele omzet van ziekenhuiszorg inalgemene ziekenhuizen was in 2010 ongeveer 11,3 miljard euro, een groei van 4,2 procent.In aantallen medische verrichtingen komt degroei in 2010 op vier procent uit. De omzet

voor ziekenhuiszorg bestaat uit het A- en het B-segment. Het A-segment is het deel van dezorg waarvoor een budget wordt vastgesteld.Het B-segment is het deel van de markt waar-

voor de prijs niet door de overheid is vast-

gesteld, maar het resultaat is van onderhan-delingen tussen ziekenhuizen en verzekeraars.Het A-segment is gegroeid met 2,7 procent tot 7,6 miljard euro. Daarnaast is er sprake vaneenmalige kosten van naar schatting 500 mil-joen euro. Deze kosten hangen samen met een regeling van het ministerie van VWS voor

immaterile vaste activa, noodzakelijk omde overgang naar een systeem van prestatie-bekostiging mogelijk te maken. Het B-segment kende in 2010 een omzet van bijna 3,7 miljardeuro. In 2009 werd het B-segment uitgebreidnaar dertig procent. In 2010 groeide de omzet in het B-segment met 7,3 procent. Net als in

voorgaande jaren haalt minder dan een opde tien ziekenhuizen een nancieel resultaat boven de vijf procent. Het eigen vermogen isgegroeid tot gemiddeld ruim vijftien procent

van de omzet, dat vaak als minimumnorm wordt gezien. Uit de analyse blijkt verder dat n op de veertien ziekenhuizen in 2010

verliesgevend is. Dit wijkt niet af van de ge-gevens over het jaar 2009. Het jaar ervoor wasdit nog n op de zeven en in 2007 zelfs nop de vier.

Het aantal opnames steeg in 2010 met drieprocent. Het aantal dagbehandelingen met 7,3 procent. Het aantal ligdagen per opnamedaalde opnieuw. Van 5,4 procent in 2009naar 5,2 in 2010. Meer dan de helft van deopnames, 52 procent, werd in dagbehande-ling uitgevoerd. Het aantal arbeidsplaatsenin algemene ziekenhuizen is in 2010 gegroeidmet 2,2 procent tot 136 duizend.

3

In aantallen medischeverrichtingen komtde groei in 2010 opvier procent uit

Stabiele groei ziekenhuiszorg

Het aantal medische verrichtingen is vorig jaar met vier procent gestegen.

Het programma Kwali tei t i n Zicht (KIZ), eensamenwerkingsverband tussen acht grotepatintenorganisaties, startte vorige weekmet een vragenlijst over het maken vankeuzes in de zorg.

Sinds de invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006 is de zorg een markt geworden. De be-doeling van de wet is onder meer om patintenmeer vrijheid te geven bij hun keuzes in de ge-zondheidszorg. Hebben zij die keuzevrijheidook gekregen? En willen patinten wel kiezennaar welke arts ze gaan? Mede daarover gaat de vragenlijst. Met de antwoorden wil het pro-gramma KIZ de kwaliteit van de zorg verbete-ren. Titia Lekkerkerk, projectleider binnen het programma: Wij willen goed naar de mensenluisteren die gebruik maken van de zorg en

vragen wat zij vinden en willen. De meldactielevert voor ons relevante informatie op over de keuzes van patinten. Dat helpt ons omonze keuzehulpmiddelen, zoals patinten-

wijzers en keurmerken, te verbeteren. Deel-nemers aan de meldactie kunnen hun ervarin-gen melden door de vragenlijst in te vullen op

www.consumentendezorg.nl. De meldactieeindigt op 14 juni.

De Landeli jke Huisart sen Vereniging (LHV)heeft met teleurstelling kennis genomenvan de resultaten van het onderzoek vande Inspectie voor d e Gezondheidszorg naarde telefonische bereikbaarheid van huis-

artsenzorg ti jdens kantooruren in 2010.

Huisartsen moeten in geval van spoed binnendertig seconden bereikbaar zijn, vindt ook deLHV. Dat is een harde eis die de sector zichzelf heeft opgelegd en waaraan elke huisartspraktijk moet voldoen, aldus Steven van Eijck, voor-zitter van de LHV. Concessies aan deze normzijn niet mogelijk. Het gaat immers om urgentemedische zorg. De LHV zet al jaren in op eengoede telefonische bereikbaarheid van de huis-artspraktijk. Het onderzoek van de IGZ laat ziendat een verdere verbetering nodig is. De LHV gaat huisartsen opnieuw ondersteunen om degoede systemen die ze nu hebben optimaal tebenutten.

De besmett ing met het EHEC-bacteri e grij ptsinds vorige week in Duitsland snel om zi chheen. In tientallen ziekenhuizen liggenpatinten met besmettingsverschijnselenop de Intensive Care. Ook in Nederland isiemand in het ziekenhuis opgenomen nabesmet te zijn geraakt met de agressievedarmbacterie.

De Nederlander is ziek geworden na een bezoek aan Noord-Duitsland, zo meldt het RIVM. Vol-gens een woordvoerder van het RIVM ligt depatint niet op de Intensive Care. De Voedselen Waren Autoriteit (VWA) onderzoekt of debacterie ook in Nederland aanwezig is. Duitseautoriteiten denken dat de bacterie op groentenzit. De VWA kijkt nu of Duitse groenten naar Nederland zijn gexporteerd, zegt een woord-

voerder. De VWA verwacht daarover snelduidelijkheid te hebben. Daarna wordt ge-keken of op de eventueel gemporteerde Duitsegroenten de bacterie aanwezig is. Het gaat omde darmbacterie EHEC, een gevaarlijke variant

van de E.coli-bacterie.

Meldactie:Kiezen in de zorg

Huisarts moetsneller reageren

EHEC-bacterieook in Nederland

Robot behandeltprostaatkanker

De behandeling vindt plaats terwijl de patint in de MRI-scanner ligt.

Onderzoekers van het UMC Utrecht zijn erals eerste ter wereld in geslaagd met eenrobot tijdens een MRI-scan een naald inde prostaat van een patint te brengen.Onderzoeker Michiel van den Boschbeschrijf t dit i n zijn proefschrift.

Met behulp van een speciale robot kondenonderzoekers bij een patint met prostaat-kanker een naald precies in de prostaat bren-gen. Dit gebeurt terwijl de patint in de MRI-scanner ligt en artsen realtime volgen waar de naald zich bevindt. Met de naald is het in de toekomst mogelijk een biopt te nemenof zeer lokaal tumoren te bestralen. Dankzijhet realtime MRI-beeld wordt de behande-ling precies op de juiste plaats toegepast. Dat is een sterke verbetering ten opzichte van demethode waarbij eerst een scan wordt ge-maakt en daarna bestraling plaatsvindt. In detussentijd kunnen organen verschuiven waar-door de bestraling verkeerd terechtkomt. Derobot is ontwikkeld in het UMC Utrecht enis volgens dit ziekenhuis uniek in de wereld.Het apparaat bestaat uit materialen die zo

weinig mogelijk verstoring van het MRI-beeldgeven. De robot moet nog wel verbeterd wor-den, concludeert Van den Bosch. Het apparaat brengt de naald niet in via een vloeiende be-

weging, maar hamert de naald via een spe-ciaal tikmechanisme binnen. Op die manier

vervormt het weefsel zo weinig mogelijk. Het tikmechanisme werkt echter nog niet goedgenoeg. In het experiment bleek de prostaat nog zon 7 millimeter te vervormen. De pros-taatrobot maakt nog geen onderdeel uit vande standaard behandeling van prostaatkanker.

Actueel Nummer 111 juni 2011
http://www.consumentendezorg.nl/http://www.consumentendezorg.nl/


4/32

4 AdvertentieNummer 111 juni 2011

Het Bouwsteentje is naast een voedingssupplement ook een echte lekkernij. Zeer luchtig cakegebak met een zachte romige vulling. De gebakjes bevatten extra veel calorien eneen concentratie hoogwaardige eiwitten. Een gebakje bevat ca. 8 gram eiwitten, wat overeenkomt met ongeveer 10 % van o nze dagelijkse behoefte. Bouwsteentjes versterkenhierdoor de conditie en bevorderen het herstel. Bouwsteentjes zijn heel goed bruikbaar voor mensen met (dreigende) ondervoeding.

Volwassenen, maar ook kinderen die onbedoeld afvallen, krijgen het advies regelmatig energie,- en eiwitrijke tussendoortjes te nemen. Daarvoor is er nu het Bouwsteentje;een gebakje in chocolade,- bananen- of aardbeiensmaak. Een Bouwsteentje heeft de grootte van eenPetit Four, maar bevat evenveel calorien als ongeveer drie belegde boterhammen of een moorkop!Daardoor is het Bouwsteentje zeer geschikt voor mensen die gedurende de dag regelmatig ietswillen eten, maar opzien tegen machtig eten en grote po rties.

Energie- en eiwitrijkHet verrassend lekkere Bouwsteentje is bedacht door Stan Mertens, directeur van het bureau FoodQuest.Het Bouwsteentje wordt geproduceerd door de banketbakkers van Patisserie Unique. Zij wonnen twee

keer de eerste prijs voor deze innovatie en er vinden inmiddels leveringen in diverse landen plaats.

In diepvries en koelkastBouwsteentjes worden diepgevroren verpakt, per 10 stuks in een doosje. Eenmaal ontdooid, kuntu de gebakjes nog zes dagen in de koelkast bewaren.

Makkelijk te etenEen Bouwsteentje is zacht, zodat ook mensen met lichte slikproblemen van dit gebakje kunnengenieten. Voor mensen die meer moeite hebben met slikken of alleen dik vloeibare voedingkunnen eten, is er Easy-to-Eat.

Het Bouwsteentje:een lekker en opbouwend tussendoortje.Heerlijk als traktatie bij de kofe of thee,of als nagerecht.

Als slikken moeilijker wordt

Easy-to-Eat is een ware traktatie: een lekkertussendoortje of nagerecht op basis van frisse zuivel inde smaken Framboos en Tropical. Easy-to-Eat is speciaalontwikkeld voor mensen die moeite hebben met slikkenof alleen dik vloeibare consistenties mogen eten. Ditlekkere en energierijke tussendoortje draagt, mededankzij de toevoeging van eiwitten en mineralen, bijaan een betere weerstand.

Bij veel mensen met slikproblemen neemt de eetlustaf. Ze zijn te moe om te eten of ze eten bewust zo minmogelijk, uit angst voor verslikken.Juist mensen die moeite hebben met slikken, hebbenbehoefte aan extra voedingsstoffen, waaronder eiwit-ten. Daarvoor is er nu Easy-to-Eat, het smelt in de monden is daardoor gemakkelijker te consumeren. Easy-to-Eat is een goede aanvulling op de dagelijkse voedingen kan meerdere keren per dag genuttigd worden.

Fris en gemakkelijk te etenEasy-to-Eat wordt gemaakt op basis van zuivel. Het is verkrijgbaar in de smaken Framboos en Tropical. Na het eten blijft een fris gevoelin de mond achter. Het is daardoor ook heel geschikt om na medicijngebruik te nuttigen. En Easy-to-Eat bevat maar liefst 8 gramhoogwaardige eiwitten.

In diepvries en koelkastU koopt de Easy-to-Eat diepgevroren in doorzichtige vierkante bakjes.Ze zijn verpakt per 6 stuks. Eenmaal ontdooid, kunt u ze nog vier dagen in de koelkast bewaren. Prijswinnend receptBij de ontwikkeling van Easy-to-Eat zijn zowel een logopedist als een wetenschapper op het gebiedvan slikproblemen betrokken geweest. Het zijn de banketbakkers van Patisserie Unique dietenslotte het uiteindelijke recept samenstelden. Zij werden daarvoor met twee verschillendeinnovatieprijzen beloond.

HET BOUWSTEENTJE

Easy-to-EatFrambozen

Easy-to-EatTropical

BouwsteentjesBanaan

BouwsteentjesAardbeien

BouwsteentjesChocolade

VOEDINGSWAARDE

energie (kJ) per portie 620 kJ 618 kJ 865 kJ 864 kJ 857 kJ

energie (kCal) per portie 149 kCal 147 kCal 206 kCal 206 kCal 205 kCal

eiwit totaal per portie 7,5 g 7,5 g 7,82 g 7,82 g 8,22 g

koolhydraten per portie 18,0 g 18,1 g 20,9 g 20,9 g 19,8 g

vetten per portie 5,1 g 5,0 g 10,15 g 10,1 g 10,50 g

ouw steentjes Bouwsteent esBouw teent es

ussendoortje.ofe of thee,

ris gevoelgram

n.

d

Voor meer informatie zie www.bouwsteentjes.nl
http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/


5/32

5

Nieuwe soort spinazie

Medewerkers van het Centrum voorGenetische Bronnen, Nederland (CGN) vanWageningen UR (University & Researchcentre) en van lokale onderzoekinstitutenin Azerbeidzjan, Georgi en Armeni zijnsinds eind mei in de natuur op zoek naarzaden van wilde spinazie. Ze hebben vooralbelangstelling voor Spinaciatetrandra, eenwilde soort die verwant is aan de spinaziedie men hier kent.

Waarschijnlijk heeft deze soort eigenschappendie heel waardevol zijn voor de veredeling vanspinazie en het onderzoek naar deze groente.De expeditie duurt ongeveer vier weken en

zal hopelijk tientallen zaadmonsters opleve-ren. Voor de meeste consumenten is er maar n soort verse spinazie: de spinazie die in de

winkel te krijgen is. Bij appels zijn de verschil-lende rassen te herkennen, maar bij spinazie

is dat niet zo makkelijk hoewel er veel varia tieis. De spinazie die in de winkel ligt, is aan-gepast aan de huidige wensen van consumen-ten, handelaren en telers. De spinazie moet bijvoorbeeld passen bij de smaak van nu engoed in te vriezen zijn. Die wensen verande-ren continu. En dan is het maar de vraag of de

veredelingsbedrijven spinazie in huis hebbendie aan de nieuwe wensen voldoet. Er zullenmogelijk nieuwe rassen moeten worden

ontwikkeld en dan is het heel belangrijk omook met wilde soorten te kunnen kruisen.

Dan krijg je nieuw bloed en kan je spinazieontwikkelen die andere eigenschappen heeft dan de spinazie die nu in de winkel ligt, aldusChris Kik, schatbewaarder van de groentege-

wassen van de Nederlandse genenbank. DeNederlandse genenbank heeft veel zaden vangroentegewassen, wereldwijd is het een van detop-genenbanken in de groentes. Van spina-zie heeft de genenbank zaden van meer dan400 verschillende spinazie-herkomsten: vanmoderne en oude rassen, van landrassen n

van wilde soorten. Daarmee is de Nederland-se genenbank de grootste spinazie-genenbank

van de wereld. Die zaden worden gebruikt voor veredeling en onderzoek bij bedrijven en

instituten over de hele wereld. Per jaar krijgt het Centrum Genetische Bronnen, Nederlandzon 350 verzoeken om spinazie-zaden, voor onderzoek n voor veredeling. Meer informa-tie: www.wageningenuniversiteit.nl.

Voor de meeste consumenten is er maar n soort verse spinazie: de spinazie die in de winkel te krijgen is.

In Nederland lijden naar schatting 160.000mensen aan coeliakie maar slechts 25.000mensen weten het. Mensen met deze ziektekrijgen allerlei lichamelijke klachten na heteten van gluten. De Maag Lever Darm Stich-ting (MLDS) en de Nederlandse CoeliakieVereniging (NCV) willen deze ziekte onderde aandacht brengen en zijn met een cam-pagne gestart.

Mensen met coeliakie kunnen geen gluten verdragen. Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge, gerst, spelt en kamut. Eenallergie tegen gluten veroorzaakt veranderin-gen in de dunne darm waardoor op den duur

voedingsstoffen minder goed opgenomenkunnen worden en er voedingstekorten ont-staan. Coeliakie kan leiden tot allerlei licha-melijke klachten zoals aanhoudende diarree,

verstopping, overgeven, opgezette buik, bloed-armoede, vermoeidheid of gewichtsverlies. Deklachten zijn soms heel duidelijk, maar vaker algemeen en onduidelijk. In Nederland is deziekte nog relatief onbekend. Naar schatting lopen er 135.000 mensen rond met coeliakie,zonder dat zij het zelf weten. Op 20 mei,

wereldwijdcoeliakiedag, hebben de NCV ende MLDS een vier weken durende campagnegelanceerd met het presenteren van de digi-tale zelftest. Op www.deglutentest.nl k unnenmensen aan de hand van een korte digitale

vragenlijst testen of hun klachten kunnen wijzen op coeliakie. Via de huisarts (bloed-test) en een specialist (darmonderzoek) kande diagnose worden bevestigd.

Consumenten moeten beter worden gen-formeerd over de verschillen tussen fruit-sappen en vergelijkbare producten. Metname het verschil tussen fruitsappen ennectar moet duidelijker worden aange-

geven en er zijn informatieve campagnesnodig.

Dit concluderen Europarlementarirs in het Europees Comit van Milieu. De Europarle-mentarirs stellen dat consumenten niet vol-doende genformeerd worden over de ver-schillen tussen fruitsappen, fruitsappen vangeconcentreerd sap en vruchtennectar. Zo zoude term geen suiker toegevoegd binnen vijf jaar van de verpakking moeten verdwijnenomdat dit volgens de commissie een mislei-dende term is. Er mag namelijk geen suiker toegevoegd worden aan fruitsappen, maar welaan nectar. Nectar wordt gezoet met suiker,honing en nu ook met zoetstoffen. Bij alle ge-

vallen dient er duidelijk op de verpakking testaan dat het product gezoet is, met de termgezoet of bevat toegevoegde suikers. DeEuroparlementarirs pleiten er ook voor dat op de ingredintenlijst wordt vermeld welkesoort vruchtensappen het product precies be-

vat. Ze eisen dat de Europese Commissie en delidstaten campagnes starten om de consumen-ten beter te informeren over de verschillentussen genoemde dranken. En ook dat er voor de voedingsindustrie een tijdslimiet wordt

vastgesteld om nieuwe producten en verpak-kingen te ontwikkelen.

Mensen die vaak rood vlees eten hebbenmeer kans om darmkanker te ontwikkelendan mensen die geen of zeer weinig roodvlees consumeren. Het World CancerResearch Fund (WCRF) heeft dit al eerdervastgesteld. Nieuw onderzoek van dezeAmerikaanse organisatie heeft deze relatienu bevestigd.

In 2007 concludeerde het WCRF al dat er eenrelatie is tussen de consumptie van rood vleesen darmkanker. Toen werden de resul tatenechter niet als doorslaggevend beschouwd. Dit nieuwe onderzoek toont aan dat grote hoe-

veelheden vlees zeker het risico op darmkan-ker verhogen. De onderzoekers analyseerden

voor deze studie 263 nieuwe wetenschappe-lijke onderzoeken die aansluiten bij de 749studies uit het onderzoek uit 2007. Meer dan

24 daarvan bewijzen dat grote porties rood vlees schadelijk zijn voor de gezondheid. Het rapport meldt ook dat bewerkt rood vleeszoals ham en salami zoveel mogelijk uit het menu geschrapt moeten worden. Mensen die

vaak rood vlees eten wordt aangeraden omhun voeding aan te passen en niet meer danongeveer 500 gram rood vlees per week te eten.Daarnaast adviseren ze dagelijks voldoende

voedingsvezel te consumeren om het risico opkanker te beperken. Dan kan, in combinatiemet minder alcoholconsumptie, een gezondlichaamsgewicht en voldoende beweging,het risico op darmkanker met zon 45 pro-cent teruggedrongen worden. Het goedenieuws is dat we het risico op kanker deelsin eigen hand hebben, aldus Elisa Bandera,n van de onderzoekers. Meer informatie:

www.voedingnu.nl.

Coeliakie nog teweinig bekend

Informatie overfruitsappen

Rood vlees en darmkanker

Koffi e enhoofdzaken

Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge, gerst,

spelt en kamut.

De spinazie die nu inde winkel ligt, is aan-gepast aan de wensenvan consumenten

Dit nieuwe onderzoek toont aan dat grote hoeveelheden vlees zeker het risico op darmkanker verhogen.Het Voorlichtingsbureau voor Ko ffi e enGezondheid heeft de brochure Ko ffi e enhoofdzaken uitgebracht. Aan de hand vanveel gestelde vragen wordt een overzichtgegeven van de uitkomsten van tallozewetenschappelijke studies naar de e ff ectenvan koffi e en/of cafene in relatie tot hetbrein.

Kofe wordt vooral gewaardeerd vanwege desmaak en het aroma maar ook vanwege het effect op de mentale prestaties. Het is alombekend dat kofe kan helpen om alert teblijven, maar hoeveel kofe moet daarvoor gedronken worden en hoe werkt het eigenlijk in de hersenen? Deze en andere veel gestelde

vragen passeren de revue. Niet op iedere vraag is een eenduidig antwoord te geven. Soms

wordt volstaan met een overzicht van de meest recente onderzoeksresultaten. De brochureis gratis te bestellen of te downloaden via

www.kofee ngezondheid.nl.

Voeding Nummer 111 juni 2011
http://www.wageningenuniversiteit.nl/http://www.deglutentest.nl/http://www.voedingnu.nl/http://www.koffi/http://www.koffi/http://www.voedingnu.nl/http://www.deglutentest.nl/http://www.wageningenuniversiteit.nl/


6/32

Snellere behandeling en mi nder recidievenvan wondproblemen, dat zijn de doelstel-lingen voor het nieuwe Wond ExpertiseCentrum (WEC) van het Admiraal De RuyterZiekenhuis (Goes/ Vlissingen).

Verschillende categorien patinten kunnente maken krijgen met moeilijk genezende

wonden. Het is belangrijk deze wonden snelen goed te behandelen. Samen met huisartsenis een wondprotocol opgesteld waarmee eenmeer uniforme aanpak van wondproblemen

wordt bereikt. Als de huisarts of verpleeghuis-arts niet voldoende vooruitgang boekt in degenezing van een wond, kan hij of zij de patint digitaal doorverwijzen naar het WEC voor meer gespecialiseerde wondbehandeling. Het WECbiedt snelle toegang tot een vervolgbehande-ling. Alles wordt zoveel mogelijk in n bezoek aan het ziekenhuis gepland.

Steeds meer patinten gaan voor eenonderzoek of behandeling naar MximaMedisch Centrum (MMC), zo blijkt uit de

jaarcijfers van 2010. Mensen weten zowellocatie Eindhoven als Veldhoven goed tevinden.

Meer dan 170.000 mensen deden n vanbeide locaties aan voor een eerste bezoek aande polikliniek. Het totaal aantal behandeldeen gediagnosticeerde patinten steeg tot bijna700.000. Mxima Medisch Centrum zet het ingezette beleid in 2011 verder door: medisch

wetenschappelijke kennis verder uit te breidenen na te streven door verkenningen met zowelhet academisch ziekenhuis in Maastricht, alshet Catharina-ziekenhuis in Eindhoven. Ophet bestrijden van ziektes moet je niet concur-reren maar elkaar juist verder versterken, zegt Rob van t Hullenaar, Raad van Bestuur MMC.

De afdeling oncologie van Medisch Cen-trum Alkmaar zette zich internationaal opde kaart met het Zorgpad Stervensfase.Arts-assistent Eric Geijteman belichtte hetzorgpad tijdens het twaalfde congres vande European Association f or Palli ative Care(EAPC), dat van 18 t ot en m et 2 1 mei plaats-vond i n Lissabon.

Het MCA heeft in 2010 het zorgpad op deafdeling oncologie ingesteld. Gedurende deimplementatie ervan hebben medewerkers vande afdeling hun praktijkervaringen gebundeld.En geconcludeerd dat door de introductie vanhet Zorgpad Stervensfase de zorg aan sterven-den nog beter is gereguleerd. De resultaten enconclusies bleken dermate interessant, dat debetrokken medewerkers zijn uitgenodigd omhierover een presentatie te geven tijdens het EAPC, een internationaal congres voor (zorg-)professionals in de palliatieve zorg. Met de ont-

wikkeling van het zorgpad stervensfase voor MCA won Mira Jong, teamleider oncologie, dePieter van Foreest Implementatieprijs 2010. Deafdeling oncologie zet het zorgpad in als hulp-middel om de kwaliteit van zorg, de commu-nicatie met de patint en naasten en de samen-

werking tussen zorgverleners te waarborgen.

De Raden van Bestuur en Raden van Toe-zicht van het Slingeland Ziekenhuis inDoetinchem en het StreekziekenhuisKoningin Beatrix in Winterswijk hebbenbeslot en een onderzoek in te stel len naarde mogelijkheden om de beide zieken-huizen te laten samenwerken binnen norganisatie.

Doel van het onderzoek is het inventariseren van de mogelijkheden voor samenwerking tussen beide ziekenhuizen en het bepalen vande meerwaarde van deze samenwerking voor de inwoners van deze regio. Uitgangspunt voor de samenwerking is het bieden van een vol-

waardig pakket medisch specialistische zorg aan de inwoners van de Achterhoek, in nauwesamenwerking met de huisartsen, verloskundi-gen, thuiszorg en ouderenzorg. Bereikbaarheiden toegankelijkheid zijn voor de regio belang-rijke aandachtspunten. Het onderzoek zal danook gericht zijn op het aanbieden van medischspecialistische zorg vanuit de bestaande zieken-huislocaties in Winterswijk en Doetinchem,bestuurd vanuit n organisatie. Het streven isom vr 1 september 2011 het onderzoek af teronden, om kort daarna een visiedocument tekunnen presenteren.

6 KliniekNummer 111 juni 2011

Markthervormingzorg kent gevarenDe markt hervorm ing zal di epgaande conse-quenties voor de zorg hebben en die con-sequenties zullen lang niet alle uitpakkenzoals beoogd. Ook zal er een fund amentel espanning bli jven tussen de vri jheid van demarkt enerzij ds en de behoefte aan beheer-sing anderzij ds. Dat st elt prof. Hans Maarse,hoogleraar Beleidswetenschap aan deFaculty o f Healt h, Medicine and Lif e Scien-ces van Maastri cht University i n zij n nieuweboek Markthervorming in de zorg, dat hijonlangs presenteerde.

Wat is de invloed van de principes van keuzevrijheid, solidariteit, toegankelijkheid, kwali-teit en betaalbaarheid op de vormgeving van demarkthervorming in de zorg? En, omgekeerd,

wat is de invloed van de markthervorming opdeze vijf principes? Deze twee vragen staancentraal in een nieuwe studie naar de mark-thervorming in de zorg. Het overheids beleid iserop gericht marktwerking in de zorg tot standte brengen. Leidend is hierbij de gedachte dat zij de doelmatigheid, de kwaliteit, het inno-

vatieve vermogen en de clintgerichtheid vande zorg zal vergroten. Bovendien moeten

ver zekerden en clinten meer keuze vrijheidkrijgen. Marktwerking in de zorg is echter niet zonder gevaren. Er is daarom krachtige regule-ring nodig om te bereiken dat de solidariteit,toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid

van de zorg niet worden aangetast.

Het resultaat heet gereguleerde marktwer-king. Hans Maarse concludeert op basis vanzijn studie: Wie goed kijkt komt niet onder de conclusie uit, dat de marktwerking tot dus-

ver bescheiden is gebleven. Grote delen vande zorg zijn min of meer met regels dichtge-schroeid. Er is sprake van een fundamentelespanning tussen het streven naar vrijheid enondernemerschap enerzijds en de behoefteaan beheersing ander zijds. Een schoolvoor-beeld hiervan is dat de overheid enerzijdskiest voor marktwerking, maar tegelijkertijd

wil blijven bepalen hoeveel publieke midde-len jaarlijks in de zorg mogen worden besteed.Dat levert een blijvende fundamentele span-

ning op, waarmee ook het huidige kabinet,dat fors wil investeren in de verdere invoering

van marktwerking, volop te maken zal krijgen.Dat de markthervorming de betaalbaarheid

van de zorg ten goede komt, zal een illusieblijken. De dynamiek van de markt is immersgericht op groei. De zorg is een wereld vanoneindige behoeften. Marktwerking brengt dus een extra uitgavenstijging met zich mee.Deze dynamiek zal nooit effec tief beteugeldkunnen worden. Een deel van de uitgavenstij-ging zal daarom moeten worden opgevangendoor privatisering van de nanciering door

verhoging van het verplichte eigen risico en

beperking van het collectief verzekerde pakket.Dergelijke maatregelen liggen politiek echter buiten gewoon gevoelig, met als gevolg dat despanning tussen marktwerking en beheersing

verder toeneemt. De markthervorming zal uit-eindelijk grote gevolgen meebrengen voor dekeuzevrijheid, solidariteit en toegankelijkheid.De inhoud van de keuzevrijheid zal verande-ren, omdat zorgverzekeraars meer grip op dezorg aan hun verzekerden willen krijgen. Door de marktwerking komt ook de solidariteit inde zorg steeds meer onder druk. De solidaireklant zal uiteindelijk een ctie blijken. De be-tekenis van een voor iedereen gelijk toeganke-lijke zorg zal geleidelijk aan verschuiven in derichting van gelijke toegang tot de basiszorg.

De zorg is eenwereld van oneindige

behoeften

ADRZ start WondExpertise Centrum

Meer patintennaar MMC

MCA ZorgpadStervensfase

Ziekenhuizen inAchterhoek samen

Eerste Hart Hulp Elkerliek

Het Elkerliek ziekenhuis in Helmond heeft in mei de Eerste Hart Hulp (EHH) in gebruik genomen. Het ontstaanvan de Eerste Hart Hulp is mede een gevolg van de groei in de cardiologische zorg in de afgelopen jaren. In het verzorgingsgebied van het Elkerliek ziekenhuis bedroeg deze sinds 2006 rond de veertig procent. De EHH heeft vier bedden beschikbaar voor gemiddeld tien tot vijftien patinten per dag. Op de foto de catheterisatiekamer (foto Heinvan Bakel).

Wielertocht gynaecologen

Leden van de Vereniging Fietsende Gynaecologen Nederland (VFGN) hebben vorige week een wielertocht van vier dagen door Nederland gemaakt. Hiermee wilden de 25 gyneacologen geld bij elkaar etsen voor de Duch Schoolin Indonesi. Gynaecoloog Jonas van de Lande van het Kennemer Gasthuis: De VFGN etst elk jaar geld bijelkaar voor een goed doel. Dit jaar zamelen we geld in voor the Dutch School, een organisatie die onder meer inIndonesi gynaecologisch oncologische zorg structureel verbetert. Dit gaat via scholing en het beschikbaar stellenvan instrumenten. De VFGN etst in 2011 geld bij elkaar voor instrument arium op de OK-kamer. De tocht voerdedoor een groot deel van Nederland. Zondag verschenen de deelnemers na 500 kilometer te hebben gereden weer op hun startpunt: locatie noord van het Kennemer Gasthuis in Haarlem.


7/32

7

LangeLand vraagt hulp

Het LangeLand Ziekenhuis (LLZ) in Zoeter-meer is als algemeen ziekenhuis te kleinom in deze tijd zelfstandig te kunnenvoortbestaan. Tot die conclusie komen deBestuursraad en de Raad van Toezicht van

het ziekenhuis na intensief onderzoek. HetLLZ wil bekijken of binnen de Coperatiede nancile problemen kunnen wordenoverwonnen.

De Coperatie bestaat naast het LLZ uit het Medisch Centrum Haaglanden (Den Haag),het Groene Hart Ziekenhuis (Gouda) enBronovo-Nebo (Den Haag). Ontwikkelingenin de zorg leiden ertoe dat steeds meer zieken-huizen onderlinge samenwerking zoeken endat mede als gevolg daarvan behandelingen

vaker worden geconcentreerd op een beperkt aantal locaties. Dit wordt veroorzaakt door toenemende kwaliteits- en veiligheidseisen,

het aangescherpte beleid van de overheid enzorgverzekeraars en niet toereikende nan-cile middelen. Ook het LangeLand Zieken-huis heeft hiermee te kampen en heeft tekennen gegeven onderzoek te doen of en

hoe binnen de samenwerking binnen deCoperatie de nancile problemen over-

wonnen kunnen worden. Het afgelopen jaar is het voor het LangeLand Ziekenhuis duide-lijk geworden dat als gevolg van de huidigeontwikkelingen de grens is bereikt om zelf-

standig het volledige scala van zorgaanbodte kunnen blijven bieden. Tegelijk blijft deambitie en maatschappelijke verantwoorde-lijkheid bestaan om de eigen missie en visiezo veel mogelijk uit te voeren en het zorgaan-

bod in Zoetermeer te waarborgen. Er beston-den al nauwe samenwerking en plannen voor verdere integratie met de andere ziekenhui-zen uit de Coperatie, waarmee nu versneld

wordt kan worden doorgegaan. Het Lange-Land Ziekenhuis bevindt zich hiermee in eenunieke positie, die geheel past in deze tijd van

vernieuwing in de zorgsector. Een eventueleintegratie met de andere ziekenhuizen uit deCoperatie biedt het LangeLand de mogelijk-heid om zich verder te ontwikkelen en te ver-nieuwen en daarmee garant te kunnen blijvenstaan voor de beste zorg in Zoetermeer enomstreken.

Het LangeLand Ziekenhuis dat als missie heeft beter dichtbij is betrokken bij het Gezondheidscentrum Parkzoom in Bergschenhoek dat maandag 16 mei werd geopend door minister Edith Schippers van VWS. Zij verrichtte de ofcile handeling samen met huisarts H. Janson, de oprichter van d it centrum. In Parkzoom werken verschillende disciplinesvan de eerste en tweedelijns zorg samen.

ki jk op: z iekenhuiss toelen.nl

ki jk op: z iekenhuiss toelen.nl

Vraag gratiscatalogus aan [email protected]

Zitten met zorg

In 2010 is een relatief groot aantal claims,met een daarbij behorende hoge schadelastgemeld bij Onderlinge Waarborgmaat-schappij Centramed. Dat komt voor eenbelangrijk deel door het aantal claims dat isingediend tegen een orthopedisch chirurgvan het Waterlandziekenhuis in Purme-rend. Dit staat in het jaarverslag over 2010van Centramed.

Centramed is in 1994 door Nederlandse zie-kenhuizen opgericht als een onderlinge waar-borgmaatschappij voor de verzekering van

vooral risicos van medische aansprakelijk-heid van de instellingen. Centramed kent geen

winstoogmerk. Medio 2010 is de Gedrags codeOpenheid medische incidenten; betere afwik-keling Medische Aansprakelijkheid (GOMA)gentroduceerd. De GOMA is tot stand ge-komen onder toezicht van De LetselschadeRaad. Centramed was een van de mede-initiatief nemers. Deze gedragscode is eropgericht de afwikkeling van de vaak zeer com-plexe claims te versnellen en te verbeteren.Het totale aantal claims lag in 2010 boven het gemiddelde niveau van de jaren 2003-2008,maar wel in lijn met het aantal in 2009. Per begin 2011 zijn vier nieuwe leden toegetreden

waardoor het ledenaantal is gekomen op 65, waarvan dertig algemene ziekenhuizen, vier universitaire medische centra en 31 GGZ- enoverige instellingen.

De orthopedisch chirurgen van het Catha-rina-ziekenhuis en Mxima Medisch Cen-trum hebben een gezamenlijke maatschapgevormd: de Maatschap Orthopedie GrootEindhoven. Deze orthopedische maatschapvan veertien orthopedisch chirurgen ishiermee n van de grootste van Nederlandgeworden.

De medische kwaliteit kan volgens de zieken-huizen verder worden vergroot omdat elk lid

van de maatschap heel specieke kennis en vaardigheden in orthopedie en traumatolo-gie kan uitdiepen. Voorbeelden hiervan zijnknieproblemen, sport en kinderorthopedie.Op deze manier heeft de maatschap bovenopde algemene orthopedische kennis en kunde

alle expertise in de meer specieke afwijkin-gen. Mensen uit de gehele regio kunnen dus

voor elk denkbaar orthopedisch probleem be-handeld worden. De maatschap verwacht dat ook het aantal patinten van buiten de regiozal gaan toenemen. De Maatschap Ortho-pedie Groot Eindhoven heeft behalve patin-tenzorg ook nog belangrijke functies in zowel

wetenschappelijk onderzoek als opleiden vannieuwe professionals. Het Catharina-zieken-huis en Mxima Medisch Centrum voerenmomenteel een verkenning uit naar onderlin-ge samenwerking. Hierbij wordt ook gekekennaar de orthopedische zorg.

Meer openheidmedische fouten

OrthopedieEindhoven

Offi cile openingDiabeter-Zuid

Een integratie metandere ziekenhuizenbiedt de mogelijkheidtot verdereontwikkeling

Diabeter richt zich op de behandeling van kinderen en jongvolwassenen met diabetes.

De derde vestiging van Stichting Diabeter- Diabeter-Zuid - is op 27 mei o ffi cieel ge-opend. Diabeter-Zuid is gevestigd in Maxi-ma Medisch Centrum, locat ie Veldhoven.

Diabeter is het eerste zelfstandige diabetes-centrum in Nederland, dat volledig gespecia-liseerd is in de behandeling van kinderen enjongvolwassenen met diabetes. Oprichtersen kinderartsen-diabetologen Henk Veeze enHenk-Jan Aanstoot over deze nieuwe vesti-ging: Diabetes komt op steeds jongere leeftijd

voor en is bij kinderen en jongvolwassenenanders dan bij volwassenen. De resultaten vandiabeteszorg bij deze groepen lopen achter ener komen nog teveel complicaties bij hen voor.Diabeter is door concentratie en focussing opalleen diabetes goed in staat de beste dia-beteszorg te bieden. In Rotterdam behandelen

we al ruim 800 patinten en in Deventer zon220 en met de derde vestiging in Veldhoven nukunnen we nog meer mensen met diabetes be-reiken en helpen. Diabeter is nauw betrokkenbij onderzoek, ontwikkelingen en innovaties

die dat moeten bewerkstelligen. Passend bijde visie en missie van beide organisaties heeft Mxima Medisch Centrum besloten om dezezorg te willen onderbrengen bij Dia beter alsspeciek expertise centrum voor diabetes bijkinderen en jongeren. In de afgelopen twaalf maanden is de zorg overgegaan naar Diabeter

en met nu een eigen locatie in MximaMedisch Centrum met een eigen ingang isdeze overgang compleet en wordt Diabeter-Zuid ofcieel geopend. Inmiddels komen 125kinderen en jongeren met diabetes voor hundiabeteszorg bij Diabeter-Zuid.

Kliniek Nummer 111 juni 2011
http://www.ziekenhuisstoelen.nl/http://www.ziekenhuisstoelen.nl/http://www.ziekenhuisstoelen.nl/http://www.ziekenhuisstoelen.nl/http://www.ziekenhuisstoelen.nl/http://www.ziekenhuisstoelen.nl/http://www.ziekenhuisstoelen.nl/mailto:[email protected]


8/32


Werken bij het OLVG maakt je beter.

Wie bij het OLVG binnenkomt, komt er beter uit. Dat geldt voor onze patinten, maar

ook voor onze medewerkers. Jouw persoonlijke, vakmatige ontwikkeling staat altijdvoorop. Net als het continu verbeteren van de zorg. We zijn niet voor niets al jaren

het beste ziekenhuis van Amsterdam en n van de Topemployers in Nederland.

We creren een omgeving waarin jij je kunt blijven ontwikkelen. Dat vinden we

belangrijk. Of je nu parttime of fulltime werkt. Want zo kunnen we ons ook als

ziekenhuis blijven ontwikkelen. En daar worden we allemaal beter van.

Hoe jij daar als zorgprofessional beter van wordt?

Volg ons online via werkenbijhetolvg.nl zodat je altijd op de hoogte bent van de

laatste ontwikkelingen van ons ziekenhuis. Zo kom je ook meer te weten over onze

afdelingen, de loopbaanmogelijkheden en lees je persoonlijke verhalen van onze

medewerkers. Misschien wel jouw toekomstige collegas.

Volg ons op

Eerste Hulp Bij Overstappen?Ga dan snel naar www.tmi-interim.nl

Elke dag hoort anders te zijn, maar wat als je werk op woensdag niet meer te onderscheiden is van dat op vrijdag? Dan ben

je helemaal toe aan TMI, d detacheerder in de Zorg. Want daar is elke dag anders. Je bepaalt zelf hoeveel je wilt werken en

dat steeds op projectbasis in interessante nieuwe omgevingen, maar wel mt een vast contract. Zo sta je elke dag weer voor

nieuwe uitdagingen en dat is wel zo interessant. En TMI is altijd op zoek naar de meest gemotiveerde mensen in de zorg dus

meld je nu aan op www.tmi-interim.nl voor Eerste Hulp bij Overstappen. Je kunt ons ook mailen op [email protected] of bellen

op 020 717 35 27.

Luister je wel naar jezelf?

ZOEKT:

VOOR ZZPERS IN DE ZORG

QAREWORK PA RTNERS
http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.tmi-interim.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.qareworkpartners.nl/http://www.tmi-interim.nl/mailto:[email protected]://www.tmi-interim.nl/


9/32

Vijftien jaar geleden werd seksespeci ekezorg gentroduceerd in de artsenoplei-ding v an het UMC St Radboud in Nijmegen.Sindsdien leert de aankomende dokter,vandaag de dag vaker een vrouw dan eenman, dat gender een factor van belangis bij het ervaren van gezondheid en bijhet behandelen van ziekten. Het UMC StRadboud besteedt met enkele internatio-nale conferenties aandacht aan het derdelustrum van de afdeling VrouwenstudiesMedische Wetenschappen.

Nog lang niet alle artsenopleidingen wereldwijd houden rekening met genderissues. Wat dat betreft valt er over en weer nog veelte leren. Dat gebeurde onder meer tijdenstwee internationale bijeenkomsten op 26 en27 mei in Nijmegen. Zo heeft de Universiteit

van Ottawa (Canada) een cursus gender ingeriatrics ontwikkeld, die als voorbeeld voor andere opleidingen kan dienen. In de master geneeskunde van het UMC St Radboud is het

herkennen en bespreekbaar maken van sek-sueel geweld een verplicht studieonderdeel.De Universiteit van Lausanne overweegt omhet volledige curriculumonderdeel Gender en

Gezondheid van de Nijmeegse opleiding opte nemen in de eigen artsenopleiding. Ook Duitse, Zweedse en Australische onderwijs-ervaringen komen aan bod. Een belangrijk onderzoeksgebied van de afdeling Vrouwen-studies Medische Wetenschappen is het themafamiliaal geweld en dan vooral in relatie tot de rol van de huisarts. Wereldwijd zijn pre-

ventie- en interventieprogrammas ontwikkeldom geweld binnen het gezin te vermijden of te beteugelen. De programmas richten zichniet alleen op groepen hulpverleners in de ge-zondheidszorg, maar ook op doelgroepen alsslachtoffers, zwangeren, kinderen of adoles-centen en daders. Wat hebben deze program-mas tot nu toe opge leverd? Hierover ging deinternationale conferentie Interventions onIntimate Partner Violence in Primary Care, opmaandag 30 mei in Nijmegen. Deskun digenuit Bristol, Melbourne, Berlijn, Belgrado,

Amsterdam en Nijmegen hielden de resul-taten van programmas tegen partnergeweldtegen het licht.

Anna Reynvaan Prijzen

Vijftien jaar seksespecieke zorg

Gender is een factor van belang bij het behandelen van ziekten.

De jaarlijkse verpleegkundeprijzen - DeAnna Reynvaan Prijzen - zijn donderdag19 mei uitgereikt aan Koen van den Heedeen Christi en van der Linden. Zij ont vingenin de Amsterdamse Stadsschouwburg een

sculptuur en een bedrag van 5000 euro uithanden van Wouter Bos, voormalig vice-premier en nu bij KPMG verantwoorde-lijk voor de publieke sector, met name degezondheidszorg.

Christien van der Linden, verpleegkundigeop de Spoedeisende Eerste Hulp en klinischepidemioloog in het Medisch Centrum Haag-landen in Den Haag, won de Anna ReynvaanPraktijkprijs met haar project Nazorg weg-lopers op de Spoedeisende-Hulpafdeling.

Van der Linden verbaasde zich over het aantalmensen dat de Spoedeisende Hulp al verlaat

vrdat nader onderzoek of een behandeling is gestart. Door de weglopers na te bellen,kwam ze erachter dat die vaak onvermoede,

maar legitieme redenen hadden om niet te

blijven wachten. Veelal ging het om patintendie de SEH-hulp wel degelijk nodig hadden.

Van der Lindens nabel-onderzoek had eentweeledig effect. Veel van de voortijdig vet-rokken patinten konden alsnog worden ge-

holpen. Daarnaast boden de ervaringen ensuggesties van de nagebelde patinten aan-knopingspunten om de kwaliteit van de zorg op de SEH te verbeteren. De Anna Reynvaan

Wetenschapsprijs ging naar Koen van denHeede van het Centrum voor Ziekenhuis- en

Verplegings wetenschap van de KU in Leuven. Van Heedes onderzoek richtte zich op dekosten van het vergroten van het aantal ver-pleegkundigen per cardiochirurgische patint in relatie tot het voorkmen van mortaliteit.Eerder onder zoek had gesuggereerd dat eentoename van het aantal verpleegkundigende kans op mortaliteit aanmerkelijk ver-kleint. Van Heede en de zijnen berekendendat een investering aan extra verpleegkundig personeel van ongeveer 26.000 euro is ver-

eist om n overlijden te verhinderen, anders

gezegd: een geschat bedrag van ongeveer 2600euro per gewonnen levensjaar.

De Anna Reynvaan Prijzen, ingesteld door het AMC, omvatten elk een bedrag van 5000euro en een sculptuur. De Praktijkprijs ismede mogelijk gemaakt door de beroeps-

vereniging voor Verpleegkundigen en Verzor-genden Nederland (V& VN), en gaat naar het beste verpleegkundige initiatief om de patin-tenzorg te verbeteren. De Weten schapsprijs,mede mogelijk gemaakt door het Nederlands

Tijdschrift voor Geneeskunde, is bestemd voor de beste wetenschappelijke publicatie van een

verpleegkundige.

Winnares Christien van der Linden (midden), samen met juryvoorzitters Wouter Bos (links) en Marian Mens (foto Peter Lowie, AMC).

15 juni in deZiekenhuiskrant

ant

Voor publicatie mogelijkheden:Anneke de Pater: 0182 - 322 451

De toename van hetaantal verpleegkun-digen verkleint dekans op mortaliteit

Werken in de Zorg

Mensen in de Zorg

Jean-Marc Komen is sinds 12 mei Pro-duct Manager Healthcare. In deze functie

verzorgt hij de verdere ontwikkeling vanspecieke beveiligingsoplossingen voor het zorgsegment. Komen werkt sinds 1 juni2004 bij Securitas als respectievelijk Sales

Adviseur en Sales Manager. Deze laatstefunctie blijft hij bij Securitas uitvoeren. Se-curitas is sinds 2005 gestart met het aanbie-den van specieke beveiligingsoplossingen

voor diverse markt segmenten.

Prof. dr. Ren Medema wordt de nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur en di-recteur Wetenschapsbeleid van het Neder-lands Kanker Instituut - Antoni van Leeu-

wenhoek Ziekenhuis in Amsterdam, zoheeft de Raad van Toezicht van het NKI-AVL besloten. Ren Medema volgt prof. dr. TonBerns (1945) op die het instituut de afgelo-pen twaalf jaar heeft geleid. Op 1 oktober zullen Medema en de medewerkers vanzijn onderzoeksgroep in dienst treden vanhet NKI-AVL. Per 1 januari 2012 zal Me-dema alle bestuurlijke taken van Ton Bernsovernemen. Ren Medema (1964) is mo-menteel hoofd van het Laborato rium Ex-perimentele Oncologie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Zijn onderzoek richt zich op de werking van de celcycluscheckpoints, die zorg dragen voor betrouw-bare segregatie van chromosomen tijdensde celdeling. Fouten in dit proces zijn eenbelangrijke oorzaak voor het ontstaan vankanker. Ren Medema is geen onbekendein het NKI-AVL; hij was van 2001 tot 2005al werkzaam als projectleider binnen deResearch.

Drs. David Jongen is met ingang van1 oktober benoemd tot voorzitter van deRaad van Bestuur van AtriumMedisch Centrum Park-stad (Heerlen, Bruns-sum, Kerkrade). DavidJongen (46) is momen-teel werkzaam als plaats-

vervangend voorzitter vande Raad van Bestuur

van UWV, waarvanhij al sinds 2006deel uitmaakt.

Tijdens de Algemene Ledenvergadering vande Vereniging VvAA, op 21 juni, wordendrie nieuwe leden voorgedragen voor het

bestuur. Prof. drs. Gerlach Cerfontaine ,dr. Yvonne van Kasteren en dr. Gerali neLeusink MBA , worden voorgedragen alsnieuwe leden. Het bestuur is van plan omGerlach Cerfontaine vervolgens tot voorzit-ter te benoemen. Gerlach Cerfontaine (64)is opgeleid als arts en psychotherapeut.Hij heeft ruime ervaring als directeur vanzorginstellingen, onder meer bij het Wil-lem Arntzhuis in Utrecht, het WilhelminaKinderziekenhuis in Utrecht en het Acade-misch Ziekenhuis in Utrecht (UMCU). Van1998 tot 2009 was hij president-directeur

van de Schiphol Group.

9 Nummer 111 juni 2011


10/32

http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/http://www.slapenineigenstijl.nl/


11/32

Volledig Pakket Thuis

Nieuw centrumgeriatrie in Rijnland

Het dagonderzoekscentrum geriatrie inRijnland Ziekenhuis locatie Alphen aanden Rijn is medio vori ge maand feestelij kgeopend. In dit centrum kunnen ouderenmet meerdere gezondheidsklachten in ndag een serie lichamelijke en geestelijkeonderzoeken ondergaan met aan het eindevan de dag een di agnose.

Door de vergrijzing worden steeds meer ouderen vroeg of laat afhankelijk van zorg. Omgoed in te kunnen spelen op deze groeiendezorgvraag organiseerden de gemeente Alphenaan den Rijn en Rijnland Zorggroep samen op

donderdag 12 mei het symposium Toekomst ouderenzorg in Alphen aan den Rijn. Op dit symposium presenteerden diverse zorgorgani-saties hun visie op de toekomst van de oude-renzorg. Daarnaast vond de ofcile opening plaats van het nieuwe dagonderzoekscentrumgeriatrie in het Rijnland Ziekenhuis locatie

Alphen aan den Rijn. Geriater Peter Jue ver-telt: Niet alleen het absolute aantal ouderepatinten neemt toe, maar ook het aantaloudere patinten met meerdere kwalen stijgt.Dit vereist een bredere kijk op zieke, ouderepatinten. Het voordeel is dat de patint inhet dagonderzoekscentrum gedurende ndag een hele reeks lichamelijke en geestelijkeonderzoeken in dezelfde ruimte ondergaat.

De patint wordt dus uitvoerig onderzocht en hoeft hiervoor niet bij allerlei afdelingenin het ziekenhuis langs. Daarbij voeren wijgesprekken met zowel de patint als de man-telzorger, zodat we een brede indruk van depatint krijgen. Aan het einde van de dag be-spreken we de uitslagen van de onderzoekenmet hen beiden en wordt in overleg een be-handelplan opgesteld.

Bestuursvoorzitter van Rijnland ZorggroepRon Treffers opende samen met wethouder Hlne Oppatja en ambassadeur van deNederlandse Vereniging voor Klinische Geria-trie Hannie van Leeuwen, met een druk op deknop van het confettikanon, het dagonder-zoekscentrum geriatrie. De confetti knalde dezaal in, waarop Hannie van Leeuwen opmerk-te: Zo, iedereen is wakker geschud. Goedezorg voor ouderen is nu en in de toekomst noodzakelijk. Rijnland Ziekenhuis maakt deel uit van Rijnland Zorggroep waaronder ook Rijnland Medisch Centrum, VerpleeghuisLeythenrode, Verpleeghuis Oudshoorn enZorgcentrum Noorderbrink vallen.

Met een druk op de knop van het conf ettikanon werd het dagonderzoekscentrum geriatrie ofcieel geopend (fotograeWalter Planije).

Zorgcentrum t Welgelegen in Gramsbergen, onderdeel van de Saxenburgh Groep, heeft vorige week de eerste clint verwelkomd die het Volledig Pakket Thuis (VPT) afnee mt. De heer Vasse heeft een zorgovereenkomst met leverings-voorwaarden ondertekend en is hiermee de eerste clint die gebruik maakt van de mogelijkheid om volledige zorg in de eigen woning te krijgen. Het Volledig Pakket Thuis is een pakket van zorg op maat gesneden - zoals dat ookbinnen een zorginstelling aangeboden wordt - maar nu in de thuissituatie. Denk hierbij aan h ulp bij de huishouding en persoonlijke verzorging, wasservice of maaltijdvoorziening. Op de foto is de heer Vasse te zien, omringd door medewerkers van de Saxenburgh Groep. Hij heeft als eerste de zorgovereenkomst Volledig Pakket Thuis getekend

(foto Lon van der Brug, Saxenburgh Groep).

In hun boek Toilet gang bij dementiebetogen Paul van Houten en Ali tt e Jonkersdat het percentage incontinentie - zon75 procent van de ouderen in woonzorg-centra en verpleeghuizen - fors omlaagkan. Het boek l egt uit wat goede zorg bijincontinentie is en is bedoeld voor ver-pleegkundigen, verzorgenden en man-telzorgers die clinten met incontinentieverzorgen.

Ouderen met dementie in zorgcentra hebben vaak onnodig last van incontinentie, stellende auteurs. Verpleegkundigen, verzorgendenen mantelzorgers kunnen bijdragen aan het

verbeteren van de kwaliteit van leven bijouderen met dementie. Door vroege signa-lering en diagnostiek is het volgens de schrij-

vers mogelijk om incontinentie voor eendeel te verminderen of zelfs te voorkomen.Ook een andere aanpak van de dagelijksetoiletgang kan onnodige incontinentieterug dringen. Toiletgang bij dementie biedt praktische handvatten om onnodige in-continentie in zorgcentra terug te dringen.

Dr. Paul van Houten is als specialist oude-rengeneeskunde werkzaam in Zonnehuis-groep Amstelland. Hij publiceerde in 2008een proefschrift over de relatie tussen toilet-

vaardigheden en incontinentie bij ouderenin zorgcentra. Hij is ook n van de samen-stellers van de Richtlijn Urine-incontinentiebij kwetsbare ouderen(2010). Alitte Jonkers

werkt als zelfstandig medisch journalist enschrijft voor vakbladen in de gezondheids-zorg. Ouderenzorg is een van haar speciali-saties.

N.a.v. Toiletgang bij dementie, door: dr. Paul vanHouten en Alitte Jonkers, ISBN: 9789035232396 / uit-

gave: eerste druk 2011 / Paginas: 80 / Prijs: 12,50 euro.

De Isala klinieken (Zwolle) en Woonzorg-concern IJsselheem hebben de gezamen-lij ke ambit ie expert te zijn in optimale zorgvoor (kwetsbare) ouderen in de regio. Hetrevalidatie- en behandelcentrum geria-trie, met 68 plaatsen in het nieuwe zie-kenhuis, is daarvan een concreet resultaat.Uitgangspunt is dat ouderen in Zwolle enomgeving pro jt hebben van het f eit dat erbinnen de muren van het ziekenhuis exper-tise ter pl aatse gebundeld wordt.

Historisch gezien waren de banden op het gebied van ouderenzorg tussen verpleeg- enrevalidatiecentrum Weezenlanden en de Isalaklinieken altijd al hecht. Vorige maand teken-den beide partijen een samenwerkingsover-eenkomst. Bijzonder is dat IJssel heem binnenhet ziekenhuis een gespecialiseerde partner

wordt met het revalidatie- en behandelcen-trum geriatrie en daarmee onder steuner is

van ouderen die in het ziekenhuis verblijven.Kwetsbare oudere die zijn opgenomen in eenziekenhuis, hebben andere zorg nodig. Door het centrum binnen de muren van het zieken-huis te plaatsen, worden de expertise vanIJsselheem en de Isala klinieken gebundeld.

Een nieuw heupimplantaat verbetert debehandeli ng van gebroken heupen. Chir urgHerbert Roerdink concludeert dat in zijnproefschrift. Het implantaat is ontwik-keld door een bedrijf uit Hengelo. Roer-dink promoveerde op 17 mei aan het UMCUtrecht.

Chirurg Herbert Roerdink onderzocht de veiligheid en werkzaamheid van een nieuwheupimplantaat. Het implantaat herstelt breuken waarbij de heupkop van het dijbeenafgebroken is. Met bestaande implantatenmislukt de genezing bij deze breuken in zondertig tot veertig procent van de gevallen.Roerdink volgde 25 patinten met het nieuweimplantaat twee jaar lang. In 23 gevallen her-stelde de gebroken heup voorspoedig, slechtsbij twee patinten was een nieuwe opera-tie nodig. Het nieuwe implantaat is dus een

veelbelovend alternatief. Inmiddels hebbencirca negentig patinten in drie ziekenhuizenin Deventer, Enschede en Breda het nieuweimplantaat ontvangen. Roerdink wil eengerandomiseerde klinische trial opzetten alsde langetermijnresultaten ook bij deze groteregroep patinten gunstig uitpakken.

De subsidie aan LOC Zeggenschap in zorg,de grootste clintenorganisatie in de l ang-durende zorg en daarmee spreekbuis vanzon 600.000 mensen die zorg ontvangen,wordt i n de komende drie jaren afgebouwd.

In de ogen van het ministerie van VWS is LOCgeen echte patinten- of gehandicaptenorgani-satie. En komt daarom niet meer in aanmer-king voor subsidie. Deze ontwikkeling leidt er toe dat LOC de al in gang gezette ontwikke-ling versnelt om zowel een organisatie vanmedezeggenschap voor clintenraden als vannog explicietere zeggenschap voor individueleclinten te worden. In 2009 publiceerde LOCde visie Waarde-volle zorg over de toekomst

van de gezondheidszorg 2010 - 2050. Een per-spectief dat uitnodigt anders te kijken naar mensen en hun gezondheid. Gezondheids-zorg moet er toe bijdragen dat mensen beteke-nis kunnen geven aan hun leven.

Vereniging Het Zonnehuis heeft samenmet zorgexperts Hetti Willemse en Tinekevan den Klinkenberg de website Zorg-visite.nl gelanceerd. De website is eenonline platform waar recensies op komenvan de afgelegde visites aan verzorg- enverpleeg huizen in het land.

Wilemse en Van de Klinkenberg leggen elketwee weken een visite af. Zij bezoeken verzor-gingstehuizen en plaatsen een beschrijving

van de visite op de site. Zo ontstaat er vol-gens Willemse een plek met recensies, prak-tische tips en informatie om het thuisgevoel

van bewoners te vergroten. De lezer wordt opde website zelf ook uitgenodigd om tips enervaringen te delen. Om een goede score tekrijgen, moeten verpleeghuizen ervoor zorgendat de bewoners zich thuisvoelen. Willemse:Het gaat om de thuisigheid. Wij hopen dat huizen genspireerd raken om verbeteringendoor te voeren.

Toiletgang bij dementie

Ouderenzorg inIsala klinieken

Beter resultaatheupimplantaat

VWS stoptsubsidie LOC

Zorgvisite.nlvoor thuisgevoel

Goede zorg voorouderen is noodzakelijk

Zorg voor ouderen 11 Nummer 111 juni 2011


12/32

Inwoners uit Gouda en omstreken kunnenvanaf 9 juni voor vaccinaties en een reis-advies terecht bij Travel Health ClinicGroene Hart, gehuisvest op de Bleuland-locatie van het Groene Hart Ziekenhuis inGouda. Op donderdagavonden staat het team van

Travel Health Clinic Groene Hart met twee ver-pleegkundigen en twee internisten klaar omreizigers van dienst te zijn. Zij kunnen in n af-spraak terecht voor gezondheidsadviezen, allebenodigde vaccinaties en malariatabletten. Het team is gespecialiseerd in het adviseren over

vaccinaties in combinatie met medicijngebruik of in specieke gezondheidssituaties, zoalszwangerschap of chronische ziekten. Mochtenreizigers tijdens of na de reis toch ziek worden,dan kunnen zij bij thuiskomst terecht op depolikliniek interne geneeskunde, spreekuur in-fectieziekten, van het Groene Hart Ziekenhuis.

Tijdens het verblijf in het buitenland lopenmensen infectieziekten op. Te denken valt aangeelzucht veroorzaakt door het hepatitis A of B

virus, malaria, buiktyfus, gele koorts, knokkel-koorts en difterie.

De afdeling orthopedie van het St. AnnaZiekenhuis en medisch sportgezondheids-centrum TopSupport in Geldrop en Eind-hoven starten op 6 juni een gezamenlijkspreekuur voor sporters met acute of semi-acute bl essures.

Door diagnostiek en behandeling in nspreekuur te combineren, is een sneller herstel

van de blessure mogelijk. Het is een multidis-ciplinair spreekuur waaraan een sportfysio-therapeut, orthopedisch chirurg en sportartsmeewerken. Onderlinge verwijzingen vindendaardoor direct plaats. Ook aanvullende diag-nostiek zoals MRI kan in hetzelfde consult wor-den ingezet. Tevens is er een sportmasseur aan-

wezig. Het sportblessurespreekuur vindt plaatsop locatie Eindhoven op maandagavond. Hier-

voor is gekozen omdat de meeste sportblessu-res in het weekend onstaan. Op deze manier

wordt de blessure binnen 48 uur beoordeeld eneventueel behandeld. De opzet van het sport-blessurespreekuur ligt in de lijn van behandel-straten binnen het St. Anna Ziekenhuis voor onder meer liesbreuken, spat aderen, borstkan-ker en galblaasverwijdering.

12 PatintenzorgNummer 111 juni 2011

Nieuwe cathkamersGelderse Vallei

Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede) is tweehypermoderne catheterisatiekamers rij ker.De bestaande kamer werd te klein en deapparatuur was aan vervanging toe. Nustaan er twee compleet ingerichte inter-ventiekamers bij de afdelingen radiologieen cardiologie.

Radiologen doen er angio-onderzoeken endotterbehandelingen van bloedvaten. Decardiologen doen er pacemakerimplantaties

en hartcatheterisaties. Het grote voordeel van de twee kamers is het feit dat de wacht-tijd wordt gereduceerd en er spoedpatintenbij gepland kunnen worden. Een bijzondere

verbetering voor patinten is het plafond:een hemelsblauwe lucht met wolken is aan-gebracht. Tijdens de ingreep kunnen patin-ten op een prettiger manier naar het plafondstaren. Met het aanprikken van een levens-grote nagemaakte slagader zijn op donderdag 19 mei de twee nieuwe catheterisatiekamers

van Ziekenhuis Gelderse Vallei ofcieel ge-opend. De openingshandeling werd verricht door Herman de Boon, voorzitter van de Raad

van Toezicht van het ziekenhuis in aanwezig-heid van medewerkers en relaties van de afde-

lingen cardiologie en radiologie. In een cath-kamer worden veel catheterisaties verricht. Bijeen patint wordt via een slagader in de lieseen katheter opgeschoven naar het te onder-zoeken deel van het lichaam, bijvoorbeeld denieren of het hart.

Via deze katheter wordt contrastvloeistof in-gespoten zodat alle bloedvaten in en rondhet betreffende orgaan zichtbaar worden. Zocontroleert de medisch specialist of er geen

verstoppingen in de bloedvaten zijn. De nieuwe cathkamers zijn volledig digitaal zoals demeeste beeldvormende technieken binnenZiekenhuis Gelderse Vallei. De nieuwe kamerszijn aangebouwd aan de vleugel waar ook de afdeling radiologie gehuisvest is. Dit wasnodig om plaats te maken voor onder meer de nieuwe 3T-MRI-scanner die afgelopen week

werd ingetakeld.

Een van de twee nieuwe cathkamers in Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede.

Tijdens de ingreepkunnen patinten opeen prettiger manier

naar het plafondstaren

Start TravelHealth Clinic

Spreekuur voorsportblessures

Door diagnostiek en behandeling in n spreekuur te com-bineren, is een sneller herstel van de blessure mogelijk.

Bij de Travel Health Clinic Groene Hart kunnen mensenhun vaccinaties halen.

WORDEN UW PATINTEN GASTEN?

, 1 2 5 Y E

A R S

o n

d e r n e m e r s p r i

j s

r o t t e r d a m

2 0 1 0

G e n o m

i n e e r d e

Parkeerservice

Golfkarservice

Thuisbrengservice

Gastheren / vrouwen

Ontslagbegeleidingmet mantelzorg

Jeeves BV T 010 43 33 921Steupelstraat 40 I www.jeeves.nl3065 JE Rotterdam E [email protected]

De zorg wordt steeds competitiever. Ompatinten loyaal aan uw ziekenhuis te latenzijn, moet u hun verwachtingen overtreffen.Jeeves is met haar unieke diensten reedsdertien ziekenhuizen dagelijks van dienst.Deze diensten worden geheel onder hun

eigen vlag aangeboden, zonder dat hetziekenhuis er omkijken naar heeft. Wilt uweten wat Jeeves voor uw ziekenhuis kanbetekenen? Ga naar Jeeves.nl of neemcontact met ons op: 010-4333921.

Compensatie in brein bij parkinsonBij parkinsonpatinten nemen gezondehersendelen de taken over van bescha-digde hersengebieden. Inzicht in dezecompensatiemechanismen biedt uniekeaangrijpingspunten voor nieuwe behan-delmethoden. Hierover hield het UMC StRadboud in Nijm egen op 23 en 24 mei eeninternati onaal congres, met toponderzoe-kers uit binnen- en buitenland. Aanslui-tend promoveerde Rick Helmich op eenproefschrif t over dit onderwerp.

De ziekte van Parkinson is het gevolg vanhet afsterven van hersencellen die de stof dopamine produceren. Door het dopamine-tekort gaat de werking van de basale gangliaachter uit, een hersengebied dat nauw be-trokken is bij het maken van bewegingen.De basale ganglia staan in verbinding met talloze andere hersengebieden. Bij deziekte van Parkinson zijn daarom completenetwerken in de hersenen verstoord, met trillen, traagheid en nog veel meer proble-men als gevolg. Pas als vijftig procent van dedopamineproduceren de cellen verdwenen

is, treden bij parkinson patinten de eerstegedragsveranderingen op. Sinds kort begint duidelijk te worden waarom het zo lang duurt voordat de ziekte zich openbaart.Het blijkt dat de hersenen zich gedeeltelijk reorganiseren en dat taken van aangedanehersendelen overgenomen worden door andere, nog gezonde hersen gebieden. Dezecompensatiemechanismen bieden uniekeaangrijpingspunten voor nieuwe behande-ling van de ziekte van Parkinson.

Minder intensiefDe Nijmeegse neuroloog in opleiding Rick Helmich richtte zich met zijn promotie-onderzoek op compensatiemechanismen

van het brein. Op hersenscans ontdekte hijdat bij de ziekte van Parkinson de achterstedelen van de basale ganglia minder intensief in verbinding staan met de rest van het breindan bij gezonde ouderen. Deze delen zijnhet meest verstoken van dopamine en dushet meest aangedaan. De voorste delen vande basale ganglia leggen daarentegen juist mr verbindingen aan.
http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/mailto:[email protected]://www.jeeves.nl/


13/32

Persoonlijke beschermingsmiddelen in hetziekenhuis dienen ter bescherming van demedewerker en patint tegen infecties.Hieronder vallen de handschoenen, be-schermde kleding, brillen en het gebruikvan mondneusmaskers. Het d oel i s het be-schermen van medewerkers en het voor-komen van overdracht van micro-organis-men via medewerkers.

Patintenmateriaal bestaat uit door patintengevormde lichaamsvochten en productenzoals bloed, wonden weefselvocht, vaginaalsecreet, tranen, moedermelk, speeksel enurine. Medewerkers dragen handschoenen

wanneer zij mogelijk in contact komen met deze materialen. Handschoenen verkleinen dekans dat de handen van personeel micro-orga-nismen overdragen naar patinten. Belangrijk bij handschoenen is dat medewerkers dezealtijd wisselen indien zij een andere patint

verzorgen. Ze bieden geen alternatief voor hand reiniging of desinfectie. Beschermendekleding wordt gedragen bij handelingen waar-bij kans is op spatten of spuiten van bloed of andere lichaamsmaterialen. De kleding dient

vocht ondoorlaatbaar te zijn en te worden

vervangen bij verontreiniging en na 24 uur.De beschermende bril is tegen opspatting van

vochten en dient bij iedere verontreiniging gedesinfecteerd te worden. Een normale brilkan als bescherming dienen als deze goed te

reinigen is en gedesinfecteerd kan wordenmet alcohol. Het mondneusmasker tenslotteis voor de handeling waarbij de kans bestaat op aerosolvorming of spatten van bloed of andere vochten. Chirurgische maskers wordentoegepast bij zorghandelingen waarbij onder aseptische condities gewerkt wordt en bijhandelingen waarbij kans bestaat op spatten

van bloed of ander vocht. Isolatiemaskersgeven extra ademhalingsbescherming door de lterende werking om te voorkomen dat micro-organismen worden ingeademd.

13

Infecties voorkomen

Hoewel de genees- en verpleegkunde delaatste honderd jaar grote vooruitganghebben geboekt, blijven (ziekenhuis)-inf ecties een steeds terugkerend probl eem.Zelf s na de ontdekkingen van de antibioti caop het gebied van de microbiologie.

Voor patinten betekenen infecties meestalpijn en ongemak, voor de ziekenhuizenbrengen ze een verlenging van de opname-duur, een intensievere zorg en altijd een ver-

hoging van de kosten met zich mee. Genoeg redenen om te proberen infecties zoveelmogelijk te voorkomen. Daarover gaat het indeze speciale bijlage bij de Ziekenhuiskrant.Heel belangrijk is dat alle werknemers in het ziekenhuis goede hyginische voorzorgsmaat-regelen in acht nemen. Hieronder valt de zorg

voor het eigen lichaam, om te voorkomendat men zelf, maar ook de mensen waarmeemen in contact komt, ziek worden. De meest effectieve maatregel om verspreiding van

pathogene micro-organismen te voorkomen,is het consequent wassen of desinfecteren vande handen. Maar ook het dragen van bescher-mende kleding kan leiden tot een vermin-derde overdracht van micro-organismen. Demaatregelen gelden voor iedere medewerker in het ziekenhuis. Vooral natuurlijk op de af-delingen waar gewerkt wordt met patinten,met materiaal afkomstig van patinten, ge-neesmiddelen, voedsel en andere voor patin-ten bestemde zaken.

Voor patinten betekenen infecties meestal pijn en ongemak, voor de ziekenhuizen brengen ze een verlenging van de opnameduur, een intensievere zorg en altijd een verhoging van de kosten met zich mee.

Snel en eenvoudigte verwisselen

Anti-bacterieel

100% recyclebaar

Als elke seconde telt...

T (0165) 39 71 55www.sepagodisposables.com

Een revolutie in separatiegordijnen:in minder dan 5 minuten te verwisselen!

Soms is snelheid van levensbelang. Zekerin de gezondheidszorg. Met de SEPAGO(r)disposables kan men nu snel en gemakke-lijk separatiegordijnen verwisselen. Menbespaart dus veel t ij d n geld. En men win taan hygine.

De kant-en-klare SEPAGO(r) gordijnen zijnontwikkeld voor toepassing in gezondheids-zorg. Ze zijn bijzonder geschikt op bedkamers,op de intensive care, spoedeisende hulp enafdelingen met een hoger risico op infecties.Daar waar elke seconde telt dus...

Snel ver wi sselenDe disposable gordijnen zijn licht van gewicht en worden geplisseerd aangeleverd. Ze zijn ge-makkelijk en snel op te hangen. In minder dan

vijf minuten per bed is het gordijn te verwis-selen. Bij een eventuele uitbraak van infectiesis een kamer weer snel te gebruiken.

Anti-bacterieelDe disposable gordijnen zijn gempregneerdmet een antibacterieel middel dat veel voor-komende bacterin in ziekenhuizen doodt. Zokunnen ze eveneens een belangrijke bijdrageleveren aan het voorkomen en bestrijden vanziekenhuisinfecties.

Geen w askostenDe disposable gordijnen worden eenmalig ge-bruikt. Men heeft dus geen waskosten meer.Zo bespaart men op waterverbruik, wasmid-del en vervoer. Het SEPAGO(r) gordijn isbovendien gemaakt van 100 procent polypro-pyleen. Dit heeft een lage milieubelasting en is100 procent recyclebaar.

VeiligSEPAGO(r) disposable separatiegordijnen zijnbijzonder veilig. Ze voldoen aan de eisen zoals

vastgesteld voor reguliere vlamvertragendeseparatiegordijnen. SEPAGO(r) gordijnen zijngetest door TNO en Oeko-tex gecerticeerd. Eentestrapport is op aanvraag beschikbaar. Meer informatie: www.sepagodisposables.com.

Als elke secondetelt...

Persoonlijke bescherming tegen micro-organismen

Het mondmasker is een persoonlijk beschermingsmiddel.

Revolutie in separatie-gordijnen: in minderdan vijf minuten teverwisselen

Nummer 111 juni 2011

* De teksten op deze pagina zijn aangeleverd

door de betre ff ende organisaties of bedrijven

*


14/32

14 Nummer 111 juni 2011

= Hygine Ok
http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.hygienekeur.nl/http://www.h

Ziekenhuiskrant, 1 juni 2011

Documents

Transcript of Ziekenhuiskrant, 1 juni 2011