Wmo aanbestedingen: de inhoud

Significant B.V.

5 oktober 2010

Prof.dr. Jan Telgen

2 | 27

Wmo aanbestedingen

We hebben het over Wmo als we Hulp bij het Huishouden (HH) bedoelen;Wmo is meer dan HH

Hier wordt Wmo als synoniem voor HH gebruiktBeoogd wordt om HH als voorbeeld te laten gelden ook voor andere prestatievelden in de Wmo

Achtergrond

3 | 27

Agenda

Achtergrond

De inhoud van een Wmo aanbesteding

Fouten en blunders

Wmo aanbestedingen: de inhoud

4 | 27

Achtergrond

de verwarring en de uitweg

5 | 27

De verwarring

’ www.invoeringwmo.nl en VWS: Wmo moet aanbesteed wordenMaar:• Weerstand groeit bij aanbieders en cliënten en

politiek• ‘Eigen procedures’ bedacht

Plus:• Wetsvoorstel Kant (SP): schrap

aanbestedingsplicht voor Wmo• EU Commissie: ook voor Wmo gelden

aanbestedingsregels (BAO)• EU Parlement: aanbestedingsplicht in sociale

sector is doorgeschoten

Achtergrond

6 | 27

Wat is er aan de hand?

“The inconvenient truth”:

• Gemeente koopt Wmo diensten in• Gemeente is aanbestedende dienst• Aanbestedende diensten moeten voor opdrachten

boven drempelwaarde de aanbestedingsregels volgen (BAO)

• Wmo diensten zitten boven drempelwaarde

Dus moeten Wmo diensten aanbesteed worden

Achtergrond

7 | 27

Een analyse

“The truth and nothing but the truth”: Maar voor de aanbesteding van diensten zijn er twee regimes:• 2A diensten zoals schoonmaak: volledig regime• 2B diensten zoals maatschappelijk werk: beperkt

regime• En voor mengvormen moet je naar de waarde van

de afzonderlijke diensten kijken

Wat is HH voor een dienst?• Huishoudelijk werk (schoonmaken, de was doen,

bed opmaken, etc.)• in gezinnen/leefsituaties waar dat nodig is• En voor HH2 ook een deel regelen van het

huishouden• Qua waarde (uren x tarief) voornamelijk

huishoudelijk werk

Achtergrond

8 | 27

De situatie en de ruimte

HH is een nieuwe naam voor Huishoudelijke Verzorging (HV)Definitie van de inhoud van HH is door veel gemeenten gekopieerd vanuit HV(Gemeenten spelen ook anderszins vaak AWBZ’tje)

Maar dat hoeft niet:• Wmo vraagt compensatie van beperkingen die

voorkomen• Kan met hulp bij het huishouden• Maar kan ook anders • En het hele veld mag ook anders georganiseerd

wordenKortom: gemeenten kunnen zelf HH definiëren

Achtergrond

9 | 27

De richting

Door een eigen invulling aan Wmo (inhoudelijke beleidskeuzes) kunnen gemeenten eigen inhoud aan de Wmo aanbesteding geven• Dan moeten ze zelf HH definiëren• En dat kan best ‘maatschappelijker’ zijn dan de

oude HV

Deze inhoud is cruciaalHet feit dat er dan als ‘bonus’ ook nog een andere dienst (2B) uitkomt, die anders aanbesteed mag worden, is een mooie extra

Achtergrond

10 | 27

De inrichting van een aanbesteding

Een aanbesteding van een 2B dienst is vormvrij (onderhandelen mag)• Als je het maar eerlijk en netjes doet

(basisprincipes)• Je moet wel het resultaat publiceren

Twistpunt: publicatie vooraf (om meedoen mogelijk te maken):• Moet in TED als er mogelijk buitenlandse

belangstelling is• ‘Passende mate van openbaarheid’ is algemeen

geaccepteerd• Lijkt voor Wmo altijd zinvol (‘baat het niet, dan

schaadt het niet’)

Achtergrond

Wmo aanbestedingen: de inhoud

11 | 27

De inhoud van een Wmo aanbesteding

12 | 27

De afbakening van de opdracht

• Wat hoort er wel bij en wat niet? • Wel of niet in percelen? En hoe dan?• Hoe zijn de diensten omschreven?

Gigantisch belangrijke beslissing:• Bepaalt de markt waarop je opereert• en daarmee de marktverhoudingen (oligopolisten)• En de beïnvloedingsmogelijkheden• En dus de kosten• Maar ook de ontwikkeling van de markt zelf• Etc.

De inhoud van een Wmo aanbesteding

13 | 27

Enkele mogelijkheden

• Splitsen schoonmaken – maatschappelijk werk (?)• Verhouding individuele voorzieningen - collectieve

voorzieningen herzien:• Maaltijdvoorziening• Ramen wassen• De was doen

• Integreren met indicatie• Regisseursrol echt invullen vanuit individuele

voorziening• Resultaat contracteren i.p.v. handelingen

contracteren• Integreren met andere prestatievelden

De inhoud van een Wmo aanbesteding

14 | 27

Welk model?

Er zijn vele verschillende modellen: 25 mogelijkheden in “Sociaal overwogen aanbesteden”.

Tientallen varianten in gebruik:• Zeeuws model (o.a. Zeeland)• Catalogus model (o.a. Amersfoort, Assen,

Woerden)• Veiling model (o.a. Spijkenisse)• Dynamisch Selectie Model (o.a. Leidse regio)• EMVI (o.a. Haarlem, Uden, Alkmaar)• Convenanten (o.a. Raalte)En er zijn nog veel meer mogelijkheden …….

De inhoud van een Wmo aanbesteding

15 | 27

Frequentie modelgebruik

Uit een onderzoek van Significant voor VWS:

De inhoud van een Wmo aanbesteding

Zeeuws

catalogus

veiling

DSM

convenant

EMVI

overig

0 10 20 30 40 50 60

percentage gemeenten

percentage gemeenten

16 | 27

Waar zet ik wat?

Een aanbesteding bestaat uit:• Programma van Eisen• Selectiecriteria (gaan over leverancier)• Gunningscriteria (gaan over offerte)• En bij raamovereenkomst: verdelingsmechanisme

cliënten

De vraag is waar je wat zet:• Ervaringseisen• Opleiding / capaciteiten• Resultaten klanttevredenheidsmeting• Etc.

De inhoud van een Wmo aanbesteding

17 | 27

Specificeren

Met name in Programma van Eisen staan veel specificaties.Die kunnen op 2 manieren vastgelegd worden:• Technisch: wij willen dat jij precies dit en dat zus

en zo doet• Functioneel: je mag zelf weten hoe je het doet als

het maar een goed resultaat heeft

Technische specificaties:• Vereisen veel inhoudelijke kennis van de gemeente• Beperken de ruimte voor de aanbieder om met

eigen oplossingen en werkwijzen te komen• Maken offertes makkelijker vergelijkbaar (?)

• Ik beveel functionele specificaties aan

De inhoud van een Wmo aanbesteding

18 | 27

Enkele hints

• “Een goede aanbesteding past op een vel A4”• In de meeste staat erg veel onnodige info

• Beperk je in de selectiecriteria (leveranciers):• Er wordt veel onnodig gevraagd (opleiding?;

financieel, etc)• Dat beperkt het aanbod• En daarmee schiet je jezelf in de voet - op veel

prestatievelden is eerder sprake van te weinig aanbod dan van te veel

• Beperk de contractduur :• Dan zit je markt niet zo lang op slot• En wordt het voor andere aanbieders interessanter

om (op termijn) ook mee te doen

De inhoud van een Wmo aanbesteding

19 | 27

Conclusie

• Bij een aanbesteding moet je dus goed nadenken over de inhoud

Rare volgorde, maar ….

• Nadenken over de inhoudelijke invulling van de Wmo is goed voor het beleid

• En dus voor de cliënten !

De inhoud van een Wmo aanbesteding

Wmo aanbestedingen: de inhoud

20 | 27

Fouten en blunders

"Hoe herken je een prutser?"

21 | 27

Aanbesteden van periodes

Aanbesteden van dienstverlening van 1-1-20xx tot 31-12-20yy

Gebeurt veel: volgens Significant onderzoek in >50% van de gemeenten

Wat dan als een zittende aanbieder geen nieuw contract krijgt?• Dan heb je zelf een ramp voor de gemeente

georganiseerd• Honderden cliënten tegelijk overzetten per 1-1-

20xx• Ook een drama voor de nieuwe dienstverlener

Fouten en blunders

22 | 27

Periodes en trajecten

Periodes Trajecten

Fouten en blunders

1-1 1-1

23 | 27

Dubbel genaaid houdt niet beter ……..

In poging om kwaliteit echt zwaarder te laten tellen dan prijs:• Gewichten 60:40 voor kwaliteit• En bovendien tenminste 6 scoren op kwaliteit

Gevolg:• Kwaliteitscore kan variëren van 6-10• Bij 60% gewicht • varieert bijdrage van kwaliteit aan totaalscore van

3,6 tot 6• Tussen beste en slechtste zit dus 2,4 verschil

• Prijsscore zit tussen 0-10• Bij 40% gewicht zit tussen beste en slechtste 4

verschil• Dus prijs telt bijna 2 keer zo zwaar!

Fouten en blunders

24 | 27

Relatief beoordelen is uit den boze

Relatief beoordelen is score t.o.v. beste offerte.Voorbeeld:• Beste prijs krijgt 10 punten• Slechtste prijs krijgt 0 punten• Rest er tussen in (lineair)

Maakt geheel afhankelijk van toevallig binnenkomende offertes

Situatie A: beste prijs is € 18, slechtste € 20• € 1 hogere prijs kost 5 puntenSituatie B: beste prijs is € 18, slechtste € 28• € 1 hogere prijs kost 1 puntBij een kwaliteitsverschil van 3 punten krijg je een

andere winnaar (rank reversal)

Fouten en blunders

25 | 27

Relatief beoordelen - overall

Basisfout in inkoop/aanbesteding:• Kan leiden tot rank reversal: andere winnaar

• Afhankelijk van toevallige omstandigheden – tombola (BB)

• Beleidsmatige rariteit: • Wat is het verschil waard? Afhankelijk van toeval• Kan nooit beleid zijn

• Toonbeeld van onkunde: ik ken de markt niet• Dus ik scoor maar afhankelijk van wat ik (dan pas)

zie• Ook aanbieders weten niet wat je prefereert

• Zij kunnen namelijk ook kiezen wat aan te bieden• Je krijgt mogelijk niet hun beste bod

• Juridisch aanvechtbaar: • goed geïnformeerde aanbieder moet kunnen

inschatten wat zijn aanbieding oplevert

Fouten en blunders

26 | 27

Vragen om omvang inzet per aanbieder

Alle inschrijvers wordt gevraagd om aan te geven hoeveel inzet zij kunnen/willen leveren• (gebeurt formeel om te kunnen bepalen of er

voldoende capaciteit geleverd kan worden)

Is redelijk dom in oligopolie:• Zet de deur open voor manipulatie door oligopolist• Die kan aangeven maar heel weinig te leveren• Waardoor de totale vraag niet gedekt kan worden• Dus aanbesteding mislukt• En onderhandelingstraject starten• Vanuit machtsbasis

Fouten en blunders

27 | 27

Contactgegevens

Prof.dr. Jan Telgen

Universiteit TwenteJ.telgen@utwente.nl

06 53 18 69 58

SignificantJan.telgen@significant.nl

0342 – 40 52 40