Water als verbinding - Delta Platform

1

Water als verbinding

De oogst van drie jaar Delta Platform

32

VoorwoordToekomstbestendige professionals opleiden; dat is en blijft de centrale focus van het hoger

beroepsonderwijs. Praktijkgericht onderzoek is een belangrijk instrument om onderwijs en kennis

binnen de beroepspraktijk actueel te houden, door te ontwikkelen en van waarde te laten zijn.

Praktijkgericht onderzoek is dan ook de rode draad in de reis die Delta Platform heeft afgelegd.

Gestart vanuit een consortium, met meerdere hogescholen, begon de reis in 2013 als een

samenwerking in het Centre of Expertise Delta Technology. In deze periode moest het hbo haar

positie als partner in onderzoek verwerven. De belangrijkste functie van het Centre of Expertise

was, naast organiserend vermogen leveren, ook de cofinanciering van praktijkgericht onderzoek

binnen consortia met marktpartners, universiteiten en kennisinstituten. Daarmee heeft het hbo

een plek veroverd in de onderzoeksketen rondom het thema ‘Water’. Met de doorontwikkeling naar

Delta Platform in 2016 verschoof het accent van mede-financier naar aanjager en organisator van

onderzoek omtrent complexe deltavraagstukken. Vervolgens zijn stappen gezet in de aanpak van

delta cases en het uitbreiden van het netwerk en partnerschappen met universiteiten, overheden,

marktpartijen en kennisinstituten.

Er is veel bereikt in deze 3 jaar en daar ben ik trots op. Delta Platform is een sterke

vertegenwoordiger van het hbo en een ambassadeur geworden voor praktijkgericht onderzoek

binnen het thema ‘Water’. Er zijn betekenisvolle delta cases gerealiseerd, die uiteindelijk

hebben geleid tot succesvolle projecten van studenten én die aan de voet hebben gestaan

van innoverende onderzoeken. In de nauwe samenwerking met het Lectorenplatform Delta-

en Watertechnologie, waarin lectoren van 7 hogescholen zijn vertegenwoordigd, werkt Delta

Platform actief verder aan de watergerelateerde missies binnen het thema ‘Landbouw, Water en

Voedsel’ van het missiegedreven Innovatiebeleid. Ik kijk daarom uit naar de toekomst van Delta

Platform met nog meer focus en een nog grotere impact.

John Dane

Voorzitter van het College van Bestuur HZ University of Applied Sciences

Penvoerder Delta Platform

2

54

Inhoudsopgave

Voorwoord 3

1. Samenwerking in de Nederlandse delta’s 7

2. De denk- en werkwijze van Delta Platform 8

2.1 Werkwijze via delta cases 10

3. Delta Platform in ontwikkeling 12

3.1 Samenwerking in het hoger beroepsonderwijs 12

3.2 Begin van het Centre of Expertise Delta Technology 13

3.3 Een plek voor praktijkgericht onderzoek 14

3.4 Delta Platform, de pilot 15

3.5 Aan de slag 17

3.6 Ontwikkelingen en successen 18

4. Uitgelichte delta cases 20

4.1 Uitgelichte delta case: Energiewinning in delta’s met laagverval 21

4.2 Uitgelichte delta case: Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta 24

4.3 Uitgelichte delta case: Living Lab Schouwen-Duiveland 27

4.4 Uitgelichte delta case: Living Lab Building with Sediment 30

5. Totaaloverzicht van delta cases 32

5.1 Energiewinning in delta’s met laagverval 33

5.2 Zoet-zout overgangen 34

5.3 Meerlaagsveiligheid van het Eiland van Dordrecht 35

5.4 Lectorenplatform Delta- en Watertechnologie 36

5.5 Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta 37

5.6 Living Lab Schouwen-Duiveland 38

5.7 Vlaams-Nederlands Samenwerkingsplatform Deltavraagstukken 39

5.8 Living Lab Building with Sediment 40

5.9 Matchmaking HBO-WO (Call Living Labs in the Dutch Delta) 41

5.10 Citizens science waterkwaliteit en zwerfafval 42

5.11 Ontwerpend onderzoek extreme zeespiegelstijging Oosterschelde 43

5.12 Unesco Global Geopark - Schelde Delta 44

5.13 Tijdlijn van delta cases 46

5.14 Gestaakte delta cases 48

6. Delta Platform in de toekomst 50

Nawoord 54

4

76

1. Samenwerking

in de Nederlandse

delta’s De voortdurende strijd tegen én samenwerking met het water, heeft Nederland gevormd en zal

dat blijven doen. Niet voor niets heeft Nederland een Deltacommissaris die bij wet boven de

departementen opereert en is ‘Water’ één van de negen topsectoren waarop de Rijksoverheid

inzet. Actuele vraagstukken waarin water een belangrijke rol speelt, zoals klimaatverandering,

zeespiegelstijging, circulaire economie, voedselvoorziening en de energietransitie, zijn te groot

en te complex voor één expert, één kennisinstituut, één (overheids)orgaan of één bedrijf. Ze

vragen een integrale benadering en diepgaande samenwerking. Daarin ligt ook een groeiende en

beduidende rol voor praktijkgericht onderzoek en daarmee voor het hoger beroepsonderwijs.

Binnen Delta Platform hebben HZ University of Applied Sciences (HZ) en Hogeschool Van Hall

Larenstein (HVHL) daarom de krachten gebundeld om de quadrupel helix (kennisinstituten,

overheid, bedrijven én burgers) dichter bij elkaar te brengen.1 Dit om gezamenlijk invulling te

geven aan actuele vraagstukken waarmee deltagebieden zoals Nederland te maken hebben. Delta

Platform heeft hierin vier overkoepelende doelstellingen:

• Kennis- en onderwijsontwikkeling rondom deltavraagstukken stimuleren;

• Kennisvalorisatie en innovatie rondom watervraagstukken versnellen en versterken;

• Integrale oplossingen ontwikkelen voor complexe deltavraagstukken;

• Kwalitatief human capital leveren, door hogescholen in staat te stellen vandaag de

deltaprofessionals op te leiden waar morgen vraag naar is.

1 Van 2013 tot 2018 maakte Hogeschool Rotterdam (HR) ook bestuurlijk deel uit van het samenwerkingsverband.

98

2. De denk- en

werkwijze van

Delta PlatformDelta Platform is de verbinder; assembleur van expertise. Delta Platform brengt kennisdragers

bij elkaar rondom een deltavraagstuk dat leeft bij overheden, bedrijven en andere partijen.

Doordat Delta Platform complexiteiten van het vraagstuk in kaart brengt, ontstaat er zicht op

de stakeholders en disciplines die het vraagstuk nodig heeft. Delta Platform koppelt vervolgens

partijen op basis van belangen, kennis, capaciteit en (financiële) middelen. Door het vraagstuk

interdisciplinair en integraal te benaderen, worden alle relevante perspectieven verkend.

Het vraagstuk wordt daarmee niet alleen belicht vanuit een inhoudelijk of technisch oogpunt, maar

ook vanuit bijvoorbeeld juridisch, politiek, economisch en maatschappelijk perspectief.

In de kern gaat het om (praktijkgericht) onderzoek. Inhoudelijke experts waaronder, lectoren en

docentonderzoekers nemen het voortouw in het opzetten en inrichten van dit onderzoek.

De docentonderzoekers brengen hun onderzoekservaring in en leiden het proces in goede

banen. Lectoren en andere experts (vanuit bedrijfsleven, overheid of universiteit) geven de

benodigde inhoudelijke inbreng. Alle verkregen inzichten en kennis komen via lectoraten

en docentonderzoekers direct bij hogescholen en universiteiten, zodat zij hun curricula

continu kunnen versterken en actualiseren. Door studenten een actieve rol te geven in het

onderzoeksproces, werken zij aan vaardigheden die straks als toekomstig professional onmisbaar

zijn en doen zij kennis op over beroepsrelevante thema’s. Daarmee ontstaat een dubbel voordeel;

continue curriculumontwikkeling en studenten die studeren in een contextrijke leeromgeving.

Deze werkwijze voorziet in concrete behoeftes van marktpartijen als bedrijven (klein, midden

én groot) en overheidsorganisaties. Ontwikkelde kennis is voor hen bruikbaar bij het realiseren

van nieuwe producten of diensten, het verdiepen of verbreden van de aanwezige kennis, het

vernieuwen van de business of het invullen van maatschappelijke opgaven. Overkoepelend

belang voor alle betrokkenen is de beschikbaarheid van de juiste medewerkers. Daarom is het

bovenliggend doel van Delta Platform om de studenten van nu op te leiden tot gekwalificeerde

professionals van de toekomst.

Actuele vraagstukken als klimaatverandering, zeespiegelstijging, circulaire economie,

voedselvoorziening en de energietransitie, vragen een integrale benadering en diepgaande

samenwerking.

1110

Een living lab is een levensechte onderzoeksbenadering. Het is een

gebruikersgericht, open-innovatie ecosysteem, dat vaak opereert in

een specifieke regio. Binnen de context van dat gebied worden er

gelijksoortige onderzoeken geïntegreerd met innovatieve processen,

in een partnerschap tussen overheid, bedrijfsleven, kennisinstituten

en burgers.

2.1 Werkwijze via delta cases

Pakt Delta Platform een vraagstuk op, dan krijgt het de naam ‘delta case’. De manier waarop een

delta case invulling krijgt, verschilt per vraagstuk. Zo zijn er delta cases die uitgroeien tot een

living lab* en zijn er cases waar andere case-specifieke samenwerkingsvormen ontstaan. Bij iedere

case zoekt Delta Platform naar de meest geschikte vorm om tot het gewenste resultaat te komen.

Voordat een vraagstuk opgepakt wordt als delta case, moet het voldoen aan enkele criteria:

• Complexiteit: vraagstukken moeten complex van aard zijn. Het kan daarbij gaan om de

ingewikkelde (technisch) inhoudelijke uitdaging op zichzelf, de diversiteit aan betrokken

stakeholders, het aantal in te zetten disciplines, het scala aan invalshoeken of de brede context

van het vraagstuk.

• Kennis- en onderwijsontwikkeling: invulling geven aan het vraagstuk moet direct of indirect

bijdragen aan het ontwikkelen van kennis en daarmee aan het actueel houden van het onderwijs.

Iedere delta case moet daarom een onderzoeks- of innovatievraag hebben. Het is noodzakelijk

dat lectoren, docentonderzoekers en/of studenten inbreng krijgen in het onderzoek.

• Partnerschap: voor optimaal resultaat is betrokkenheid van meerdere partijen vereist. Een delta

case kent daarom altijd een partnerschap tussen meerdere partijen en disciplines. Het kan hierbij

gaan om meerdere kennisinstituten, meerdere marktpartijen of andere relevante partijen uit de

sectoren in de quadrupel helix.

• Probleemeigenaar: iedere delta case heeft altijd één of meerdere partners die

probleemeigenaar zijn. De aandrager van het vraagstuk kan deze rol al dan niet tijdelijk op zich

nemen. Delta Platform biedt ondersteuning bij het vinden van langdurig (gedeeld) eigenaarschap

voor het vraagstuk, maar is zelf nooit eigenaar.

• Financiering: Delta Platform faciliteert samenwerkingen en biedt ondersteuning bij het vinden

van financiering voor een delta case, maar is zelf geen projectfinancier.

11

1312

3. Delta Platform in

ontwikkeling

3.1 Samenwerking in het hoger beroepsonderwijs

In 2009 werken hogescholen al een paar jaar met lectoraten: kenniskringen of onderzoeksgroepen

van docentonderzoekers onder leiding van lectoren. Een goede stap voor de kennisontwikkeling,

maar van samenwerking en van landelijk kennismanagement is er nog nauwelijks sprake. Nieuw

‘Topsectorenbeleid’ van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OC&W) en

Economische Zaken (EZ) brengt hierin verandering. Binnen dit nationale topsectorenbeleid kunnen

hogescholen aanspraak maken op unieke zwaartepunten; specialismen waarin zij aantoonbaar

vooruitstrevend zijn. Vanuit het gekozen zwaartepunt, dat aansluit op één van de negen

topsectoren, kunnen hogescholen steun aanvragen om een ‘Centre of Expertise’ (CoE) te starten;

een samenwerkingsverband tussen hogescholen, overheden en marktpartijen, met als doel om

rondom een specifiek zwaartepunt effectief kennis te ontwikkelen en studenten themagericht

op te leiden. De ministeries zetten aanvankelijk in op één CoE per topsector. Zo wordt overlap

voorkomen en kan er op één punt verdieping en uitbouw van kennis plaatsvinden, zogenoemde

‘focus’ en ‘massa’.

Dutch Delta Academy, een eerste delta-samenwerking

HZ University of Applied Sciences (HZ), Hogeschool Van Hall Larenstein (HVHL) en Hogeschool

Rotterdam (HR) beschikken allen al lange tijd over specifieke expertise binnen de topsector ‘Water’.

HZ op het gebied van estuaria inclusief aquacultuur, HVHL over rivierengebied en zoet water

en HR over water in de stad. Samen een goede dwarsdoorsnee van het thema Deltatechnologie

binnen de topsector ‘Water’. De hogescholen bundelen daarom in 2009 de krachten om

gezamenlijk deel te nemen aan de tender voor de eerste drie CoE’s. De zogenoemde ‘Dutch Delta

Academy’ wil een landelijk CoE worden, gericht op deltatechnologie. Echter, de gunning gaat

naar het samenwerkingsverband dat zich richt op watertechnologie. Toch is de planvorming geen

vergeefse moeite, want de kiem is gelegd voor een langdurige samenwerking tussen de betrokken

hogescholen en marktpartijen; een kiem die even later tot bloei komt.

3.2 Begin van het Centre of Expertise Delta Technology

Met gedeeld vertrouwen in het voorstel, houden de drie hogescholen samen met de markt nauw

contact. Een nieuwe CoE-tenderronde komt in 2013. Het actief gebleven samenwerkingsverband

schrijft zich opnieuw in en wint de gunning. Ditmaal onder een nieuwe naam: ‘Centre of Expertise

Delta Technology’. Het nieuwe CoE hanteert vijf hoofdthema’s, die gebaseerd zijn op de

specialismen binnen de samenwerking: de veilige delta, de productieve delta, de veerkrachtige

delta, de urbane delta en de rivierendelta.

Onderscheid door onderzoek

Het CoE Delta Technology legt vanaf het begin een sterke focus op de rol van onderzoek, met

als motto: ‘Onderwijs = onderzoek = valorisatie’. Zo weet het CoE zich al snel te onderscheiden.

Centraal in de aanpak staat het (co)financieren en stimuleren van diverse langjarige

onderzoekstrajecten, waarin bedrijfsleven, overheid én kennisinstituten samenwerken. Met als

doelen om kwalitatief human capital op te leveren en gestructureerde kennisontwikkeling te

stimuleren.

In 2014 beginnen de eerste projecten die voortkomen uit de samenwerking. Zoals het project

‘Perkpolder’, waarin samen met Rijkswaterstaat en de Provincie Zeeland wordt onderzocht hoe

vorm gegeven kan worden aan grootschalige gebiedsontwikkeling. Of ‘Zandhonger Oesterdam’

en ‘Meerwaarde met Mosselen’; projecten waarin de mogelijkheden worden onderzocht om

deltaproblemen op te lossen door te bouwen met natuurlijke middelen (‘building with nature’),

zoals mosselen oesterriffen. Het zijn slechts enkele voorbeelden van de verschillende, langjarige

onderzoekstrajecten uit het portfolio van het CoE Delta Technology.

1514

3.3 Een plek voor praktijkgericht onderzoek

In de jaren 2013 tot 2015 verbreedt het CoE Delta Technology haar netwerk en er wordt

veel ervaring opgedaan met het stimuleren en faciliteren van samenwerkingen rondom

onderzoekstrajecten. Met diverse succesvolle projecten bouwt het CoE Delta Technology een

sterkere reputatie op als samenwerkingspartner omtrent deltavraagstukken. Steeds meer partijen

weten het CoE Delta Technology te vinden.

Toch ondervindt het CoE ook uitdagingen. Als nieuwe speler zorgt het CoE Delta Technology voor

een lichte marktverstoring. Sommige projecten die voorheen vanzelfsprekend bij gevestigde

kennisinstituten belandden, gaan nu naar het pas gestarte CoE. En dat zorgt incidenteel voor

onbedoelde, onderlinge frictie. Ook is het CoE Delta Technology zich ervan bewust dat de

subsidiëring vanuit het ministerie van OC&W (in 2017) na 4 jaar gaat eindigen. Een overgang naar

een duurzaam financieringsmodel is dus noodzakelijk voor het voorbestaan. Het CoE moet zoeken

naar en werken aan een natuurlijke plek voor praktijkgericht onderzoek.

De uitdaging tot samenwerking

In 2015 voeren HZ en HVHL daarom eerste verkennende gesprekken met betrokken partners,

kennisinstituten en marktpartijen over een model voor de toekomst. In deze gesprekken ontstaat

een duidelijk beeld over een doorontwikkeling van het CoE; een verandering van medefinancier

van onderzoeken naar facilitator van samenwerkingen. Het nieuwe model is gebaseerd op de

behoefte om complexe, multidisciplinaire vraagstukken weg te kunnen zetten bij één partij, die

de juiste clusters bouwt om het gehele vraagstuk te beantwoorden. Een samenwerkingsverband

dat in verbinding staat met vele relevante partijen die kunnen bijdragen in kennis, capaciteit of

(co)financiering. Een samenwerkingsverband dat het algemeen belang dient met respect voor

ieders eigen belang door de inzet van hoogwaardige experts vanuit de partners. Een benadering

waarmee de markt niet verstoord wordt, maar versterkt.

3.4 Delta Platform, de pilot

Dit nieuwe concept wordt uitgewerkt en in de praktijk gebracht, met het leggen van verbindingen

als kernkwaliteit en praktijkgericht onderzoek als instrument voor kennisontwikkeling en

innovatie. Ook na de doorontwikkeling blijft de primaire opgave immers hetzelfde: het ontwikkelen

van kennis en het bijdragen aan goed toegerust human capital. Om aan te tonen dat de werkwijze

in de praktijk haar vruchten kan afwerpen, start het samenwerkingsverband met twee concrete

delta cases, om lerende van deze cases de werkwijze uiteindelijk verder te verfijnen en partners te

overtuigen om deel te nemen.

In de zomer van 2015 wordt daarom een bijeenkomst georganiseerd voor relevante partijen in de

Zuidwestelijke Delta, bedoeld om tot tenminste twee relevante cases te komen. In de workshop

inventariseren de deelnemers welke complexe deltavraagstukken er spelen en waar de markt

in wil mee-investeren. Het levert de twee eerste delta cases op: ‘Energiewinning in delta’s met

laagverval’ en ‘Zoet-zout overgangen’. Met deze cases wordt invulling gegeven aan het nieuwe

concept. Een pilot die de naam gaat dragen:

Meerwaarde met Mosselen wint RAAK-award 2019*

Het project ‘Meerwaarde met Mosselen’ is misschien wel het meest succesvolle project

dat mede door CoE Delta Technology is gestart. Het onderzoeksproject is een breed

samenwerkingsverband dat drie ogenschijnlijk tegenstrijdige doelen samenbrengt:

kustbescherming, het verhogen van biodiversiteit en de mosselproductie. Op het SIA-

congres in 2019 wint het project de RAAK-award, waarmee het erkenning krijgt als een

van de beste praktijkgerichte onderzoeksprojecten van Nederland en een cheque van

10.000 euro ontvangt.

Ik beschrijf onze aanpak altijd met een metafoor van Rein van

der Kluit (voormalig directeur RWS); zie Delta Platform als een

dansvloer. Wij regelen het feest, organiseren de muziek, zorgen

voor voldoende ruimte om te dansen, nodigen de juiste mensen

uit en brengen hen in contact. Op de dansvloer wordt al snel

duidelijk wie er een klik heeft. Is die er? Dan gaan ze samen

verder. Ook buiten de dansvloer. Wij hebben er dan voor gezorgd

dat de juiste partijen samen in beweging konden komen.

Louise van der Heijden

Programmadirecteur Delta Platform

1716

Partners en commitment

Na de vraagarticulatieworkshop in oktober 2015 gaan de initiatiefnemers verder op twee sporen.

In het ene spoor worden de cases uit de eerste bijeenkomst geconcretiseerd en verkennen

de deelnemers welke partijen er mogelijk partner voor deze cases kunnen en willen worden.

Tegelijkertijd wordt er in het tweede spoor kwartier gemaakt voor het concept ‘Delta Platform’

als breder samenwerkingsplatform. Potentiële strategische partners worden verkend binnen

de hoofdgroepen: kennisinstituten, onderwijsinstellingen (hogescholen en universiteiten),

belangenorganisaties en overheden (hoofdzakelijk provincies en waterschappen). Steeds meer

partners sluiten zich aan en de eerste stap richting een algeheel commitment voor Delta Platform

is een feit.

Op de NKWK-conferentie in 2016 is het zover. Dertien strategische partners zetten een

handtekening onder de intentieovereenkomst. Daarmee lanceren ze officieel de pilot ‘Delta

Platform’. In de periode die volgt worden op-maat-gemaakte partnerovereenkomsten afgesloten

met het merendeel van deze partijen en sluiten nieuwe partners aan. De partners in Delta Platform

zijn bij aanvang:

Rijkswaterstaat , Technische Universiteit Delft, Wageningen University, Waterschap

Scheldestromen, Stichting Deltares, Hogeschool Van Hall Larenstein, Waterschap Brabantse Delta,

Provincie Noord-Brabant, Provincie Zeeland, HZ University of Applied Sciences, Universiteit van

Utrecht , Hogeschool Rotterdam en Stichting NIOZ

3.5 Aan de slag

Vanuit de kracht en ook de uiteenlopende belangen van alle strategische partners, werkt Delta

Platform na de officiële start hard aan het doorontwikkelen van de pilot. Ook wordt er veel energie

gestoken in het verbreden van het netwerk. Daarnaast beginnen de twee delta cases te lopen. Het

deelproject ‘Spelen met Stroom(ing)’ ontstaat binnen de delta case ‘Energiewinning in delta’s met

laagverval ’. En binnen ‘Zoet-zout overgangen’ lopen al snel meerdere projecten met een rol voor

studenten uit verschillende hogescholen en universiteiten. De ‘Delta Platform’-pilot blijkt goed

aan te slaan, want een derde delta case dient zich nog in het begin van 2016 aan. De gemeente

Dordrecht is geïnteresseerd in de nieuwe werkvorm en legt een hulpvraag neer die leidt tot de

case ‘Meerlaagsveiligheid van het Eiland van Dordrecht’. Delta Platform komt op stoom.

Lectorenplatform Delta- en Watertechnologie

In oktober 2016 wordt Delta Platform benaderd met een hulpvraag door Regieorgaan SIA.

Regieorgaan SIA wil praktijkgericht onderzoek binnen de topsector ‘Water’ in heel Nederland

nauwer verbinden. Gestimuleerd door deze hulpvraag brengt Delta Platform relevante lectoren

met elkaar in contact. Dit leidt uiteindelijk tot de vorming van het ‘Lectorenplatform Delta-

en Watertechnologie’; een samenwerkingsverband van gespecialiseerde lectoren uit zeven

hogescholen, onder regie van Delta Platform en gefinancierd door SIA. Het Lectorenplatform is

door heel Nederland en zelfs in Indonesië actief en heeft diverse living labs opgericht, die zich

focussen op uiteenlopende landschapstypen in de delta. Sinds de lancering onderhouden Delta

Platform en het Lectorenplatform een hechte band. De lectoren uit het Lectorenplatform bieden

gespecialiseerde kennis voor de inhoudelijke vragen die bij Delta Platform binnenkomen. Andersom

biedt Delta Platform de lectoren toegang tot een breed netwerk aan kennispartners en tot

uitdagende vraagstukken.

Uitbreiding van het portfolio

Op 1 januari 2017 is de officiële start van de driejarige pilot ‘Delta Platform’. De lopende

delta cases zijn inmiddels volop in ontwikkeling. De jaren 2017 en 2018 staan in het teken

van het verfijnen van de werkwijze, het verbreden van het netwerk en het verdiepen van

de partnerschappen. De samenwerking tussen de strategische partners verloopt goed en er

komen nieuwe delta cases. Met cases als de ‘Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta’, ‘Living

Lab Schouwen-Duivenland’, ‘Living Lab building with Sediment’ en ‘Vlaams-Nederlands

Samenwerkingsplatform Deltavraagstukken’ wordt het portfolio van Delta Platform steeds groter.

Structuur en focus nemen toe; zowel aan de vraag- als aanbodzijde.

De rol van Delta Platform breidt zich steeds verder uit, ook buiten de delta cases. In toenemende

mate maakt Delta Platform deel uit van het nationale speelveld in de topsector ‘Water’. Zo maakt

1918

Delta Platform vanaf 2017 deel uit van de Programmacommissie Deltatechnologie. Daarnaast

is Delta Platform onderdeel van het kernteam van Katapult, een nationaal kennisnetwerk van

vertegenwoordigers uit meer dan 300 publiek-private samenwerkingen. Ook vertegenwoordigt

Delta Platform het consortium van deltasamenwerkingen in internationale handelsmissies naar

onder andere Thailand, Verenigde Staten, Canada, Brazilië en Indonesië. Delta Platform wordt

steeds meer gevonden als centrale partij voor complexe deltavraagstukken en als landelijk

vertegenwoordiger van en ambassadeur voor het hbo en praktijkgericht onderzoek rondom

watervraagstukken.

3.6 Ontwikkelingen en successen

In 2018 organiseren de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en SIA

de call ‘Living Labs in the Dutch Delta’, gericht op grootschalige onderzoeksprojecten. Lector, en

voorzitter van het Lectorenplatform, Toine Smits maakt namens Delta Platform deel uit van de

voorbereidingscommissie. Mede door zijn inzet nemen NWO en SIA uiteindelijk het besluit dat alle

voorstellen een combinatie van hoger beroepsonderwijs én wetenschappelijk onderwijs moeten

bevatten. Om deze combinaties mogelijk te maken, organiseert Delta Platform in september

samen met NWO en SIA een ‘matchmaking-dag’, gericht op samenwerkingen tussen onderzoekers

van universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstituten. Een succes voor het verbreden en

versterken van het praktijkgericht onderzoek in Nederland.

Ook zet Delta Platform de functie in de Programmacommissie Deltatechnologie voort. Dit zorgt

ervoor dat Delta Platform in 2019, met input van het Lectorenplatform, bijdraagt aan de kennis- en

innovatieagenda’s (MMIP’s) van het missiegedreven innovatiebeleid van de Rijksoverheid en aan de

structurele plek die daarin belegd wordt voor het hbo. Praktijkgericht onderzoek krijgt een steeds

sterkere positie in de nationale onderzoeksketen.

2019

In 2019 werkt Delta Platform hard aan de lopende cases en komen er nieuwe delta cases bij,

zoals ‘Citizens Science Waterkwaliteit en Zwerfafval’, ‘Ontwerpend onderzoek Oosterschelde’

en ‘UNESCO Geopark Schelde Delta’. Daarnaast leidt een samenwerking van HZ, HVHL en HR tot

de oprichting van de nieuwe professionele masteropleiding ‘River Delta Development’, waarvan

de eerste studenten in 2019 beginnen met hun ontplooiing tot ‘facilitators change’ rondom

deltavraagstukken met als eindpunt de officiële titel ‘Master of Science’.

Het jaar 2019 is het derde bestaansjaar van Delta Platform. In de

voorgaande jaren heeft de organisatie veel inzichten en ervaringen

opgedaan, is de rol van het Delta Platform steeds duidelijker geworden

en zijn de delta cases verder uitgediept. Met groeiende ambities

gebruikt Delta Platform het jaar 2019 om vooruit te blikken richting

de toekomst. Een toekomst waarin de werkwijze, de partnerschappen,

de rol van praktijkgericht onderzoek en Delta Platform als organisatie

zich verder ontwikkelen. Een toekomst waarin het Delta Platform

uitgroeit van een vernieuwende pilot naar een gevestigd, continu

vooruitstrevend samenwerkingsverband.

19

2120

Status afgerond

(okt 2015 - jun 2017)

Primaire partners

Rijkswaterstaat,

BT Projects

Betrokken

stakeholders

Sportvisserij

Zuidwest Nederland,

Vereniging van

Beroepsvissers

Zuidwest

Nederland, Natuur

en Recreatieschap

Zuidwestelijke

Delta, Provincie

Zeeland, Waterschap

Scheldestromen,

Nederlandse

Oestervereniging,

Staatsbosbeheer,

World Class

Maintenance

4. Uitgelichte

delta casesDelta Platform is de afgelopen jaren betrokken geweest bij een breed scala aan deltavraagstukken

door heel Nederland, en zelfs ook daarbuiten. Daar worden meerdere doelen mee gediend: het

bevorderen van kwalitatief human capital, het stimuleren van kennis- en onderwijsontwikkeling,

het versterken van kennisvalorisatie en innovatie in de sector en het vinden van integrale

oplossingen voor complexe deltavraagstukken. Op de volgende pagina's zijn enkele delta cases

uitgelicht, die waardevol zijn (geweest) in het nastreven van deze doelen.

Uitgelichte delta case:

4.1 Energiewinning in

delta’s met laagverval

In 2017 heeft Rijkswaterstaat de renovatie van de Flakkeese Spuisluis

afgerond, waarmee een tweezijdige verbinding is gecreëerd. Omdat

het water nu van de Oosterschelde naar het Grevelingenmeer kan

stromen en andersom, verbetert de waterkwaliteit en ontstaat er een

mogelijkheid om getijdenenergie te produceren. Een consortium, met

onder meer BT Projects, ziet hierin kansen en wil deze mogelijkheid

benutten om een testen demonstratiecentrum te realiseren: het

Tidal Technology Center Grevelingendam. Het uiteindelijke doel is

het ontwikkelen van een (inter)nationaal toepasbaar systeem voor

getijdenenergie.

Het project komt voor het eerst ter sprake bij de

inventarisatieworkshop van Delta Platform in oktober 2015, waar

onder andere Rijkswaterstaat en BT Projects een pitch gaven. Dit leidt

tot de delta case ‘Energiewinning in delta’s met laagverval’, één van de

eerste delta cases. Er blijken tal van uiteenlopende belangen te spelen

bij het vraagstuk. Een integrale benadering is noodzakelijk om het

vraagstuk op een juiste manier op te pakken.

Delta Platform, BT Projects en Rijkswaterstaat organiseren daarom in

februari 2016 een bijeenkomst om het vraagstuk proactief en gericht

op kansen te bespreken, met een breed scala aan stakeholders en

experts. Gezamenlijk brengen de deelnemers de potentiële effecten,

uiteenlopende belangen en mogelijke combinaties in kaart. Delta

Platform verwerkt de opgehaalde input uit de bijeenkomst en gebruikt

het om een tweede bijeenkomst met dezelfde partijen in mei 2016

20

2322

te organiseren. In deze tweede bijeenkomst werken de deelnemers samen aan het

formuleren van kennisvragen en het verkennen en prioriteren van kansen, waaruit

verschillende deelprojecten worden opgesteld.

Voor de betrokken kennisinstellingen liggen de grootste kansen bij een deelproject

rondom onderzoek: hoe kan met energieopwekking in de stroming gespeeld worden met

oog voor optimaal economisch en ecologisch resultaat. Al snel brengt Delta Platform

partijen en experts bij elkaar die hierin een rol (kunnen) spelen en deel willen uitmaken

van een consortium, waaronder de inmiddels inhoudelijk verantwoordelijke Jacob van

Berkel, lector Delta Power bij HZ. In een opgavegerichte projectbijeenkomst geven de

partners in het consortium samen invulling aan het nieuwe deelproject: ‘Spelen met

Stroom(ing)’.

Deelproject ‘Spelen met Stroom(ing)’ 2017-2021

HZ en NIOZ pakken gezamenlijk het deelproject op. In november 2016 dienen zij, samen

met het consortium, het projectvoorstel voor ‘Spelen met Stroom(ing)’ in met een

aanvraag voor RAAK PRO-subsidiëring. De aanvraag wordt in juni 2017 gehonoreerd.

Het deelproject gaat van start en richt zich enerzijds op het demonsteren van de

haalbaarheid van een ‘Spelen met Stroom(ing)’-getijdencentrale, met als oogmerk het

maximaliseren van economische en ecologische winst. Anderzijds richt het deelproject

zich op het optimaliseren van verwachte neveneffecten op het gebied van ecologie.

Bij de uitvoering zijn experts, lectoren en onderzoekers betrokken en ook aanstaande

experts, namelijk studenten uit verschillende opleidingen van HZ en TU/e. Het project

bevindt zich momenteel in een overgang naar een tweede fase en loopt nog tot

tenminste 2021.

Het consortium van het deelproject ‘Spelen met Stroom(ing)’ bestaat uit: HZ University of

Applied Sciences, NIOZ, BT Projects, Nijhuis Pompen, Deepwater-Energy, Water2Energy,

Bepack, Enduris, Delta Energy, Zeeuwing, Rijkswaterstaat, Rijkswaterstaat, Deltares,

Technische Universiteit Eindhoven, Nidec en Deltawind.

Okt 2015

Feb 2016

Mei 2016

Nov 2016

Jun 2017

Kick-off tijdens eerste vraagarticulatieworkshop van Delta Platform

Brede stakeholdersbijeenkomst 1 – Rendement en belangenverbinding

Brede stakeholdersbijeenkomst 2 – Formulering kennisvragen en kansen

Jun 2016 Gerichte projectbijeenkomst – Invulling ‘Spelen met Stroom(ing)’

Indiening projectvoorstel ‘Spelen met Stroom(ing)’ voor RAAK PRO-subsidie

Honorering project ‘Spelen met Stroom(ing)’ met RAAK PRO-subsidie

Definitieve afronding delta case en rol Delta Platform

Chronologische geschiedenis (mijlpalen):

Rol van Delta Platform

De rol van Delta Platform in deze delta case begon bij de ondersteuning in de

vraagarticulatie met BT Projects en Rijkswaterstaat. Daarna heeft Delta Platform

algehele procesbegeleiding geleverd. Verder was Delta Platform verantwoordelijk

voor de opzet en de organisatie van de stakeholdersbijeenkomsten, het initiëren

en inventariseren van kennisvragen en het vormen van consortia rond deelvragen.

Omdat HZ en NIOZ volledig eigenaarschap namen over ‘Spelen met Stroom(ing)’, was

ondersteuning vanuit Delta Platform niet langer nodig. Het deelproject kon inmiddels

volledig onafhankelijk opereren, waarmee de rol van Delta Platform is vervuld en de

delta case afgerond.

Opbrengsten

De delta case heeft meerdere deelprojecten opgeleverd; onder andere op het gebied

van assetmanagement en op de kansen die het Tidal Technology Center Grevelingendam

biedt voor de internationale aantrekkingskracht voor de regio. In het deelproject ‘Spelen

met Stroom(ing)’ zijn studenten uit diverse opleidingen van HZ en TU/e betrokken. Met

een minor-project, stage of afstudeerstage dragen de studenten inhoudelijk bij aan de

uitvoering van het project, terwijl zij uiterst beroepsrelevante kennis en ervaring opdoen.

Het deelproject ‘Spelen met Stroom(ing)’ wordt inmiddels gebruikt in het curriculum van

opleidingen binnen HAN Hogeschool, TU Delft en Wageningen University & Research.

2524

Status lopend

(Jun 2017 – heden)

Primaire partners

Rijkswaterstaat,

Deltares, HZ

University of

Applied Sciences,

Wageningen Marine

Research, NIOZ,

Staatsbosbeheer,

Vereniging

Natuurmonumenten,

Stichting Het

Zeeuwse Landschap


4.2 Kenniscommunity

Zuidwestelijke Delta

Om tijdig in te kunnen spelen op de klimaatveranderingen, is veel

kennis nodig over watersystemen. In de Zuidwestelijke Delta bevinden

zich veel kennishoudende organisaties en experts en wordt onderzoek

uitgevoerd door diverse partijen. In deze situatie schuilt echter het

gevaar van versnippering, inefficiëntie, gebrek aan overzicht en het

ontbreken van fundamentele kennisontwikkeling. Multidisciplinaire

benaderingen zijn nodig om te komen tot integrale oplossingen voor

urgente vraagstukken. Dat vraagt om nieuwe werkwijzen en een

verbetering van de kennisinfrastructuur.

Om deze redenen ontstaan in 2017 concrete behoeftes binnen

Rijkswaterstaat om kennis efficiënter en effectiever te borgen,

toegankelijk te maken, te onderhouden en te ontwikkelen. Met oog

op deze behoeften organiseren Delta Platform en Rijkswaterstaat in

juni 2017 een startbijeenkomst met het thema: ‘Bouwen aan integraal

kennismanagement Deltatechnologie’. In de bijeenkomst zijn tal van

kennisinstituten en experts aanwezig om gezamenlijk oplossingen

voor de kennisuitdagingen te verkennen. Er worden diverse opties

besproken. Na zorgvuldige afweging valt uiteindelijk de keuze op

het inrichten van kenniscommunities; themagerichte netwerken met

als doel kennis uit te wisselen en te creëren. In december leveren

de betrokken partners het werkplan op, wat de basis legt voor de

lancering van de ‘Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta’ op de

werkconferentie Zuidwestelijke Delta in maart 2018.

De Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta bestaat uit een netwerk van professionals die

elkaar regelmatig ontmoeten en elkaar informeren over kennisvragen en onderzoeken

die lopen of gaan lopen in de Zuidwestelijke Delta. Hierdoor worden kansen voor

verbinding geïdentificeerd. De deelnemers vormen samen de Kenniscommunity

Zuidwestelijke Delta en zijn daarmee ook gezamenlijk verantwoordelijk voor het succes

ervan. Binnen de community werken deelnemers samen aan het adresseren, beleggen

en financieren van kennisvragen. De ‘Regiegroep Monitoring en Onderzoek Water en

Natuur Zuidwestelijke Delta’, van de beherende overheden en de kennisinstituten, kan

vervolgens de kansen voor effectiever en efficiënter onderzoek in daden omzetten.

Sinds de oprichting van de community komt het kernteam regelmatig bijeen. Het

kernteam levert het organiserend vermogen voor het ontmoeten, informeren,

verbinden en delen binnen de Kenniscommunity. Het kernteam is ook aanjager voor het

uitbreiden van de community. Zo heeft de Kenniscommunity inbreng geleverd voor het

Kenniscongres Oosterschelde in oktober 2018, waar de deelcommunity ‘Oosterschelde’

is gelanceerd.


Delta Platform was aanjager en coördinator van bijeenkomsten, heeft het kernteam

samengesteld en heeft het werkplan opgesteld. Hoewel de case inhoudelijk is afgerond

bij het lanceren van de Kenniscommunity, blijft Delta Platform (mede op verzoek van het

kernteam) betrokken vanwege wederzijdse belangen. De Kenniscommunity is immers

een verzamelplek van experts en een waardevolle bron voor nieuwe cases.

Opbrengsten

De Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta is sinds 2018 operationeel, waarmee een

sterke stap gezet is in het opbouwen van een solide kennisinfrastructuur. Er zijn

bijeenkomsten van de community, de deelcommunities en de kerngroep. In september

2019 is een jaarlijkse ‘Kennisdag Zuidwestelijke Delta’ ingezet. Deelcommunity

Oosterschelde is actief. De samenwerking met de Kenniscommunity heeft op de

Dialoogdag Oosterschelde geleid tot een kick-off van het project ‘Ontwerpend Onderzoek

Oosterschelde’. Dit project is door Delta Platform opgepakt als delta case.

2726

Jun 2017

Dec 2017

Sep 2019

Nov 2019

Startbijeenkomst ‘Bouwen aan integraal kennismanagement Deltatechnologie’

Oplevering werkplan

Lancering Kenniscommunity tijdens werkconferentie Zuidwestelijke Delta

Nov 2018Lancering Deelcommunity Oosterschelde

Presentatie Kenniscommunity tijdens Deltacongres in Zwolle

Eerste Kennisdag Zuidwestelijke Delta

Dialoogdag Oosterschelde met kick-off delta case ‘Ontwerpend Onderzoek’


Mrt 2018


4.3 Living Lab

Schouwen-Duiveland

De Zeeuwse gemeente Schouwen-Duiveland staat voor grote opgaven

zoals de transitie naar een circulaire economie, meer ruimte voor

natuur en voedselproductie in de grote wateren, klimaatadaptatie en

het innoveren van de land- en tuinbouw. Daarin staan specifiek voor

deze gemeente twee uitdagingen voorop. Allereerst het vinden van

antwoorden op de verdroging en verzilting van landbouwgronden,

waardoor veel van de traditionele agrarische activiteiten worden

bedreigd. Samen met lokale ondernemers moeten er plannen worden

ontwikkeld voor het vergroten van de zoetwaterbeschikbaarheid en

het onderzoeken van alternatieve bedrijfsvoering, zoals zilte teelten.

De tweede uitdaging is het ontwikkelen van nieuwe manieren van

voedselproductie in de Oosterschelde en Grevelingen, die ecologisch

verantwoord zijn én meerwaarde leveren voor andere belangrijke

doelen, zoals waterveiligheid en recreatie.

In 2017 neemt de gemeente Schouwen-Duiveland het voortouw om

oplossingen te vinden voor deze vraagstukken en belegt een hulpvraag

bij Delta Platform en Rijkswaterstaat. Na een eerste werksessie in

oktober ontwikkelen de gemeente, Rijkswaterstaat en Delta Platform

gezamenlijk een projectplan, dat aan de basis ligt voor het ‘Living

Lab Schouwen-Duiveland’. In een werksessie in oktober 2018 wordt

het startsein gegeven, waarmee het living lab officieel in werking

treedt. Binnen het living lab werken overheden, bedrijven, burgers

en kennisinstellingen samen om oplossingen te zoeken, innovaties

te doen en deze innovaties te testen en marktgeschikt te maken.

De twee grootste uitdagingen van Schouwen-Duiveland vormen de

hoofdprojecten van het living lab, namelijk:

Status lopend

(Okt 2017 – heden)

Primaire partners

Gemeente

Schouwen-Duiveland,

Waterschap

Scheldestromen,

Provincie Zeeland,

Erasmus Universiteit,

HZ University of

Applied Sciences, HAS

Hogeschool, Agrarisch

Schouwen-Duiveland

26

2928

1. Zoetwatermanagement en de verzilting en verdroging van landbouwgronden

Verzilting en verdroging van landbouwgronden zijn een urgent probleem, dat voor zowel

de gemeente Schouwen-Duiveland als lokale (agrarische) ondernemers een prioriteit

is. Zoetwaterbeschikbaarheid en -management speelt hierbij een cruciale rol. Het

vasthouden van zoetwater op en in landbouwgronden en het effectief gebruiken van

regenwater uit het stedelijk gebied, vormen grote uitdagingen. In samenwerking met

onder andere kennisinstellingen en lokale ondernemers onderzoeken EUR, HZ en HAS

de verschillende oplossingen. Met interdisciplinair en participatief onderzoek testen

(docent)onderzoekers en studenten uit verschillende studierichtingen technieken en

innovaties om integrale oplossingen te vinden, die op grote schaal toepasbaar zijn.

Gemeente Schouwen-Duiveland heeft onlangs met een aanvraag in het Interbestuurlijk

Programma Vitaal Platteland (IBPVP) een subsidiëring van 3 miljoen euro ontvangen

voor deze zogenoemde ‘broedplaats’ van onderzoek naar zoetwatermanagement.

2. Ecologisch verantwoorde voedselproductie in zoutwatergebieden

Voedselproductie in de zoutwatergebieden van de Oosterschelde en de Grevelingen

vormen een andere uitdaging voor de regio Schouwen-Duiveland. De ecologische

kwaliteit van de zoute wateren staat onder druk, terwijl schaalvergroting en verbreding

van de kweek voor de schelpdiersector van groot belang is. Dit betekent dat er nieuwe

productietechnieken moeten komen, die passen bij het kwetsbare ecosysteem. Dat

vraagt hoog-specialistische kennis over het ecosysteem en de aquacultuur. Daarnaast

spelen er uiteenlopende belangen van stakeholders, die invloed hebben op het

besluitvormingsproces. De vraagstukken kunnen economische kansen bieden voor

de regio. Oplossingen die in Schouwen-Duiveland effectief zijn, kunnen wereldwijd

toepasbaar worden. De samenwerkende kennisinstellingen zijn momenteel bezig met het

formuleren van kennisvragen, in aanloop naar het uit te voeren onderzoek.


De rol van Delta Platform bij de delta case ‘Living Lab Schouwen-Duiveland’

begon met procesondersteuning en regievoering tijdens het opstellen van het

meerjarig programmaplan. Delta Platform heeft bijgedragen aan de opzet van

de innovatieprojecten en heeft externe experts betrokken bij de case. In het

onderzoeksproces heeft Delta Platform een aanjagende rol. Deze rol zit met name in het

in beeld brengen van onderzoeksvragen en stakeholders, in het organiseren van sessies

over de onderzoeksresultaten en in het bewaken van de interdisciplinaire aanpak.

Opbrengsten

Het 'Living Lab Schouwen-Duiveland' is sinds 2018 actief. In 2019 zijn de eerste

projecten begonnen, gericht op duurzaam zoetwatermanagement en het tegengaan van

de verzilting en verdroging van landbouwgronden. Verschillende groepen studenten

van de EUR, HZ en HAS hebben al deelgenomen aan onderzoeksprojecten. Lokale

ondernemers, zoals boeren, zijn ook actief betrokken bij het project en de uitvoering van

onderzoek. Voor het tweede thema (de ecologisch verantwoorde voedselvoorziening in

zoutwatergebieden) worden momenteel onderzoekstrajecten voorbereid, die in 2020

gaan starten.


Okt 2017

Dec 2017

Apr 2019

Sep 2019

Eerste werksessie 'Living Lab Schouwen-Duiveland'

Oplevering projectplan 'Living Lab Schouwen-Duiveland'

Brede werksessie en startsein 'Living Lab Schouwen-Duiveland'

Dec 2018Gedeeld eigenaarschap en commitment verkregen (door inzet van gemeente)

Workshop met lokale agrariërs gericht op potentiële oplossingen

Indiening POP3-aanvraag n.a.v. workshop

Okt 2018

3130

Status lopend

(Jun 2018 – heden)

Primaire partners

Wereld Natuur

Fonds, TU Delft,

Deltares, Wageningen

Marine Research,

Erasmus Universiteit

Rotterdam, Gemeente

Rotterdam, Gemeente

Dordrecht, Ecoshape,

Rijkswaterstaat,

Havenbedrijf

Rotterdam en enkele

ingenieursbureaus


4.4 Living Lab Building

with Sediment

In de Rijn-Maasmonding is een tekort aan sediment ontstaan, waardoor

voorlanden en droogvallende platen eroderen en de biodiversiteit en leefbaar-

heid onder druk staan. Tegelijkertijd ‘produceert’ de Rijn-Maasmonding grote

hoeveelheden sediment door baggerwerkzaamheden in de riviermonding,

havenbekkens en de vaarwegen, maar is er ook veel zand nodig voor stedelij-

ke ontwikkeling en voor waterveiligheid.

De mogelijkheden en uitdagingen die zich voortdoen naar aanleiding van deze

ontwikkelingen, vormen in 2018 de aanleiding voor WNF, TU Delft en Delta

Platform om relevante vraagstukken te verkennen en te articuleren op een

gezamenlijke startbijeenkomst. In het voorjaar van 2018 werken de partij-

en aan het opstellen van een plan van aanpak en een onderzoeksagenda.

Ook werken zij aan het opbouwen van een netwerk van kennisinstellingen,

(maatschappelijke) partners en bedrijven. Steeds meer partijen haken aan,

zoals Rijkswaterstaat, ingenieursbureaus, Havenbedrijf Rotterdam en de

gemeenten Rotterdam en Dordrecht. Uiteindelijk leidt dit in oktober 2018 tot

een brede werksessie, waarin het startsein wordt gegeven voor het ‘Living Lab

Building with Sediment’.

Het living lab richt zich op de manieren waarop deze stromen van zand en slib zoveel

mogelijk kunnen sluiten en nuttig worden ingezet voor natuurontwikkeling, stedelijke

ontwikkeling en de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit.

Hierin wordt onderscheid gemaakt in drie hoofdvraagstukken:

1. het in beeld brengen van sedimentbalans en de vraag en aanbod van sediment van

nu en in de toekomst;

2. het ontwikkelen, testen en opschalen van oplossingen om sediment te hergebruiken

en vast te houden;

3. het ontwikkelen van nieuwe governance, financierings- en managementconcepten,

die nodig zijn om oplossingen voor elkaar te krijgen.

Binnen het 'Living Lab Building with Sediment' werken kennisinstellingen, bedrijven en

overheden samen aan meerjarige onderzoekstrajecten om integrale oplossingen te vin-

den voor deze vraagstukken omtrent sedimentbalans. In het onderwijsjaar 2018-2019

zijn afstuderende studenten van TU Delft, HZ en HR uit diverse studierichtingen gestart

om – samen met betrokken partners als Tauw, Witteveen+Bos, Ecoshape en gemeente

Rotterdam – onderzoek uit te voeren. In juni 2019 heeft WNF het eigenaarschap en de

financiering van het living lab grotendeels op zich genomen.


Delta Platform heeft procesondersteuning en regievoering geleverd bij het opstellen van

de meerjarige onderzoeksagenda. Ook heeft Delta Platform sessies georganiseerd, sta-

keholders bij elkaar gebracht, onderzoeksvragen van stakeholders geformuleerd en deze

doorvertaald naar onderzoekstrajecten. Sinds de belegging van het eigenaarschap en de

financiering van het living lab bij WNF is de rol van Delta Platform afgenomen, maar blijft

Delta Platform nog wel betrokken bij het verder opzetten en draaien van het living lab.

Opbrengsten

Studenten van de TU Delft, HZ en HR hebben diverse projecten en onderzoeken af-

gerond binnen het 'Living Lab Building with Sediment'. In 2019 zijn 15 studenten

afgestudeerd van de opleidingen civiele techniek, watermanagement of landschapsar-

chitectuur. Nieuwe projecten en onderzoeken zijn inmiddels ook opgestart. Zo zijn er

twee innovatieprojecten gestart, waarbinnen bedrijven, overheden en studenten nauw

samenwerken.


Jun 2018

Aug 2018

Juli 2019

Startbijeenkomst WNF, TU Delft en Delta Platform

Oplevering Onderzoeksagenda

Brede werksessie en startsein van het living lab

Jun 2019 Eigenaarschap en financiering van het living lab belegd bij WNF

Presentatie afstudeerprojecten

Okt 2018

3332

5. Totaaloverzicht

van delta casesSinds de lancering is Delta Platform betrokken geweest bij uiteenlopende deltavraagstukken.

Momenteel speelt Delta Platform een rol bij 7 lopende delta cases. Daarnaast zijn er over de

afgelopen jaren 5 delta cases succesvol afgerond. In dit onderdeel staan alle lopende en afgeronde

delta cases beschreven met een bondige beschrijving van de desbetreffende case en een

chronologisch overzicht van belangrijke momenten.

5.1 Energiewinning in delta’s

met laagverval

Na een renovatie van de Flakkeese Spuisluis door Rijkswaterstaat is

de mogelijkheid ontstaan om er getijdenenergie te produceren. Een

consortium, met onder andere BT Projects, wil deze kans benutten om

een testen demonstratiecentrum te ontwikkelen en een

(inter)nationaal toepasbaar systeem voor getijdenenergie te

ontwikkelen. De uiteenlopende belangen zorgen ervoor dat

een integrale benadering noodzakelijk is. Delta Platform heeft

onder andere ondersteuning geboden bij het faciliteren van

stakeholdersbijeenkomsten, inventariseren van kennisvragen

en het vormen van consortia rondom deelvragen. De delta case

heeft meerdere deelprojecten opgeleverd, waaronder ‘Spelen met

Stroom(ing)’. In dit deelproject zijn niet alleen experts, lectoren en

onderzoekers betrokken, maar ook studenten uit diverse opleidingen

van HZ en TU/e. Het succesvolle deelproject wordt inmiddels gebruikt

in de curricula van opleidingen binnen HAN Hogeschool, Hanze

Hogeschool, TU Delft en Wageningen University & Research.

Status afgerond

(Okt 2015 -Jun 2017)

Primaire partners

Rijkswaterstaat,

BT Projects

Belangrijke momenten

Oktober 2015 Kick-off tijdens eerste vraagarticulatieworkshop

Februari 2016 Brede stakeholdersbijeenkomst 1 – Rendement en belangenverbinding

Mei 2016 Brede stakeholdersbijeenkomst 2 – Formulering kennisvragen en kansen

Juni 2016 Gerichte projectbijeenkomst – Invulling ‘Spelen met Stroom(ing)’

November 2016 Indiening projectvoorstel ‘Spelen met Stroom(ing)’ voor RAAK PRO-subsidie

Juni 2017 Honorering project ‘Spelen met Stroom(ing)’ met RAAK PRO-subsidie

Juni 2017 Definitieve afronding delta case en rol Delta Platform

3534

5.2 Zoet-zout overgangen

De uitdagingen rondom zoet-zout overgangen kwamen voor het eerst

ter sprake bij de vraagarticulatieworkshop van Delta Platform in 2015.

Er was een concrete behoefte aan integrale oplossingen voor zoet-

zout overgangen bij het Volkerak-Zoommeer. Om de optimale oplossing

te vinden met oog voor zowel veiligheid, economie als ecologie, is er

met ondersteuning van Delta Platform een samenwerkingsverband

opgezet rondom het vraagstuk. Studenten van drie hogescholen en

twee universiteiten ontwikkelden, samen met experts, verschillende

concepten met als doel om robuuste en wereldwijd toepasbare

oplossingen te vinden voor zoet-zout overgangen. De case was

ingericht als competitie tussen studenten. Deze competitie is

uiteindelijk gewonnen door HZ-studenten met een voorstel over

het omdenken naar ‘Growing with nature’. Met de afronding van de

competitie is de rol van Delta Platform vervuld en de case afgerond.


Oktober 2015 Kick-off tijdens eerste vraagarticulatieworkshop

Maart 2016 Kick-off challenge voor studenten

Juni 2016 Prijsuitreiking

Juni 2016 Afronding delta case en rol Delta Platform

Status afgerond

(Okt 2015 - Jun 2016)

Primaire partners

Rijkswaterstaat,

Waterschap

Brabantse Delta,

Provincie Noord-

Brabant, studenten

van HZ University

of Applied Sciences,

Hogeschool Van

Hall Larenstein,

Technische

Universiteit Delft,

Universiteit Utrecht

en Wageningen

University & Research

5.3 Meerlaagsveiligheid van

het Eiland van Dordrecht

Het Eiland van Dordrecht kende een relatief grote kans op

overstromingen. Vanuit de Deltabeslissing Waterveiligheid uit 2014

heeft de gemeente Dordrecht een opgave om de bescherming van

het Eiland op peil te brengen tot het wettelijke beschermingsniveau.

Daarom benaderde gemeente Dordrecht in begin 2016 Delta Platform

met een vraagstuk over meerlaagsveiligheid van het Eiland van

Dordrecht bij overstromingsdreiging. Om antwoord op dit vraagstuk

te kunnen geven, moest onderzoek worden gedaan naar de beste

strategie voor bescherming of evacuatie van het Eiland van Dordrecht.

Het doel van het onderzoek was om de strategie ‘Zelfredzaam Eiland’

uit te werken om een besluit te kunnen nemen over de operationele

haalbaarheid van deze strategie. Delta Platform heeft de case

uitgewerkt om in kaart te brengen welke specifieke kennis nodig is

en heeft het vraagstuk verbonden met experts. Op basis van deze

uitwerking zijn onderzoeksvragen gedefinieerd, die zijn opgedeeld

in alfa- en bèta-vragen. De bèta-vragen (over kansberekeningen van

dijkdoorbraken) zijn uitgezet bij TU Delft en HZ en de alfa-vragen werkt

de Gemeente Dordrecht zelf uit, waarmee de rol van Delta Platform

was vervuld en de case afgerond.

Status afgerond

(Jan 2016 - Feb 2017)

Primaire partners

Gemeente Dordrecht,

Waterschap Hollandse

Delta, Provincie

Zuid-Holland,

Veiligheidsregio

Zuid-Holland Zuid,

Rijkswaterstaat


Januari 2016 Vraagarticulatieworkshop

April 2016 Breakout-sessie tijdens conferentie Techniekpact en formele ondertekening samenwerking Eiland van Dordrecht (gemeente Dordrecht) en Delta Platform

Feb 2017 Oplevering kennisagenda op alfa- en bèta-thema’s

Feb 2017 Afronding delta case en rol Delta Platform

3534

3736


Oktober 2016 Eerste gesprekken geïnitieerd door Delta Platform

December 2016 Eerste lectorenbijeenkomst (met lectoren van 6 hogescholen)

Juni 2017 Honorering SIA-aanvraag

December 2017 Bijdrage van KNAW voor ANGIN-project in Indonesië

September 2018 Bekendmaking onderzoeksagenda (met 6 Living Labs in Nederland) tijdens de European Water Tech Week

November 2018 Fjild Lab Noordoost-Friesland beloond met Regio deal

Januari 2019 Eerste Living Lab sessies met Fjild Lab en Wad Lab

Status lopend

(Okt 2016 - heden)

Primaire partners

Hogeschool Van

Hall Larenstein,

Hogeschool

Rotterdam, HZ

University of Applied

Sciences, NHL

Stenden Hogeschool,

Hanzehogeschool

Groningen,

Hogeschool Saxion,

Hogeschool van

Arnhem en Nijmegen

5.5 Kenniscommunity

Zuidwestelijke Delta

Er zijn veel kennishoudende organisaties binnen de Zuidwestelijke

Delta en er worden veel onderzoeken uitgevoerd naar water(systemen).

Hierin schuilt echter een gevaar voor versnippering en inefficiëntie.

Om deze redenen ervaarde Rijkswaterstaat een concrete behoefte om

kennis efficiënter en effectiever te borgen, toegankelijker te maken, te

onderhouden en te ontwikkelen. Met oog op deze behoeften hebben

Delta Platform en Rijkswaterstaat een startbijeenkomst georganiseerd

met het thema: ‘Bouwen aan integraal kennismanagement

Deltatechnologie’. De uitkomst van deze startbijeenkomst leidde tot

de uitwerking en lancering van de ‘Kenniscommunity Zuidwestelijke

Delta’. Inmiddels is de kenniscommunity uitgegroeid tot een zelfstandig

opererend samenwerkingsverband met regionale ‘deelcommunities’.

Kenniscommunity en Delta Platform hebben sinds de lancering een

hechte band. Zo is bijvoorbeeld de delta case ‘Ontwerpend Onderzoek

Oosterschelde’ ontstaan uit de deelcommunity Oosterschelde. In de

case ‘Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta’ is Delta Platform aanjager

en coördinator geweest van bijeenkomsten, heeft Delta Platform

een bijdrage geleverd aan het samenstellen van een kernteam en

ondersteuning geboden bij het opstellen van het projectplan. Delta Platform maakt nog

steeds deel uit van het kernteam.

Status lopend

(Jun 2017 - heden)

Primaire partners

Rijkswaterstaat,

Deltares, HZ

University of

Applied Sciences,

Wageningen Marine

Research, NIOZ,

Staatsbosbeheer,

Vereniging

Natuurmonumenten,

Stichting Het

Zeeuwse Landschap


Juni 2017 Startbijeenkomst ‘Bouwen aan integraal kennismanagement Deltatechnologie’

December 2017 Oplevering werkplan

Maart 2018 Lancering Kenniscommunity tijdens werkconferentie Zuidwestelijke Delta

November 2018 Lancering Deelcommunity Oosterschelde

November 2018 Presentatie Kenniscommunity tijdens Deltacongres in Zwolle

September 2019 Kennisdag Zuidwestelijke Delta

November 2019 Dialoogdag Oosterschelde met kick-off project ‘Ontwerpend Onderzoek’

5.4 Lectorenplatform Delta-

en Watertechnologie

Het Lectorenplatform Delta- en Watertechnologie is ontstaan vanuit

een behoefte van Regieorgaan SIA om praktijkgericht onderzoek

binnen de topsector ‘Water’ door heel Nederland sterker te verbinden.

Met deze doelstelling heeft Delta Platform lectoren in contact

gebracht, wat het begin vormde van het lectorenplatform. Sinds juni

2017 is het lectorenplatform een actief samenwerkingsverband van 7

hogescholen door heel Nederland, met eigen specialismen op basis van

de lokale deltalandschapstypen. Lectoren delen hun kennis en brengen

deze binnen living labs naar de praktijk, met multidisciplinair onderzoek

als vliegwiel.

Delta Platform heeft met name een initiërende rol gehad in deze

delta case. Delta Platform bracht lectoren met elkaar in verbinding

bij een eerste bijeenkomst, droeg bij aan het formuleren van de

onderzoeksagenda en verleende ondersteuning bij de uitwerking

van de SIA-aanvraag. Het lectorenplatform opereert inmiddels

zelfstandig, maar behoudt nauwe banden met Delta Platform. Na

toekenning van een bijdrage van het KNAW voor het ANGIN-project

is het lectorenplatform begonnen met het opzetten van living labs in

partnerland Indonesië. Daarnaast is het lectorenplatform actief door in

elk landschapstype van de delta praktijkgericht onderzoek in te zetten

ten behoeve van complexe watergerelateerde vraagstukken. Living

labs vormen daarbij veelal de werkwijze en structuur.

3736

3938

5.6 Living Lab

Schouwen-Duiveland

De gemeente Schouwen-Duiveland staat voor grote opgaven.

Vooraan staan de uitdagingen omtrent verzilting en verdroging van

landbouwgronden en de voedselproductie in zoutwatergebieden.

Om oplossingen te vinden voor deze uitdagingen, heeft gemeente

Schouwen-Duiveland het voortouw genomen om met ondersteuning

van Rijkswaterstaat en Delta Platform het ‘Living Lab Schouwen-

Duiveland’ op te richten. In het living lab werken onder andere

overheden, (lokale) bedrijven, burgers en kennisinstellingen samen

aan integrale oplossingen voor deze uitdagingen door middel van

interdisciplinair en participatief onderzoek. Inmiddels zijn er twee

deelprojecten in uitvoering, waarbinnen experts, onderzoekers en

studenten van EUR, HZ en HAS onderzoek verrichten.


Oktober 2017 Eerste werksessie Living Lab Schouwen-Duiveland

December 2017 Oplevering werkplan Living Lab Schouwen-Duiveland

Oktober 2018 Brede werksessie en startsein Living Lab Schouwen-Duiveland

December 2018 Gedeeld eigenaarschap en commitment verkregen door inzet gemeente

April 2019 Workshop met lokale agrariërs gericht op potentiële oplossingen

September 2019 Indiening POP3-aanvraag n.a.v. workshop

3938

5.7 Vlaams-Nederlands

Samenwerkingsplatform

Deltavraagstukken

De laaggelegen kustzone en de Vlaams-Nederlandse Delta is als

gevolg van de klimaatverandering kwetsbaar voor overstromingen,

langdurige droogte en verzilting. Er is in de Zuidwestelijke Delta

en Vlaanderen veel expertise opgebouwd over gerelateerde

deltavraagstukken. Hoewel er al veel bilaterale banden bestonden,

ontbrak een gezamenlijke onderzoeks- en onderwijsprogrammering.

Het ‘Vlaams-Nederlands Samenwerkingsplatform Deltavraagstukken’

brengt onderwijs, onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven samen

met als doel vraagstukken op het gebied van water, energie en voeding

(die ontstaan als gevolg van klimaatverandering en zeespiegelstijging)

te agenderen en op te pakken. Daarmee vormt de Zuidwestelijke Delta

een internationale proeftuin voor onderzoek en innovatie op mondiale

vraagstukken en levert het platform een bijdrage aan het toekomstbestendig maken

van de regio. Delta Platform heeft bijgedragen aan de oprichting van het platform door

procesondersteuning te bieden en samenwerkingen aan te jagen tussen onder andere

UGent, CampusZeeland en andere partners. Ook heeft Delta Platform lobby’s gevoerd

ten behoeve van agendering op de Vlaams-Nederlandse Top. Tijdens deze top op 5

november 2018 ondertekenden Campus Zeeland en UGent de intentieovereenkomst,

waarmee het formele startschot werd gegeven voor het samenwerkingsplatform.

Inmiddels heeft het platform onder andere een onderzoeks- en onderwijsprogramma

ontwikkeld op de thema’s water, voedsel en energie met bijbehorende deelprogramma’s.

Delta Platform maakt deel uit van het kernteam.

Status lopend

(Jan 2018 - heden)

Primaire partners

Campus Zeeland, HZ


Sciences, UCR, NIOZ,

UGent, Scala, WMR


December 2017 Begin delta case in samenwerking met Campus Zeeland

Juni 2018 Symposium Terneuzen (met 20 Vlaams-Nederlandse hoogleraren en lectoren)

November 2018 Vlaams-Nederlandse Top: ondertekening intentieovereenkomst UGent en Campus Zeeland voor samenwerking ‘Deltavraagstukken Slimme oplossingen voor de Delta’

Augustus 2019 Oplevering outlines grensoverschrijdend integraal onderzoeksprogramma op thema’s water, voedsel en energie

December 2019 Oplevering deelprogramma’s op thema’s water, voedsel en energie

Status lopend

(Okt 2017 - heden)

Primaire partners

Gemeente

Schouwen-Duiveland,

Waterschap

Scheldestromen,

Provincie Zeeland,

Erasmus Universiteit,

HZ University of

Applied Sciences, HAS

Hogeschool, Agrarisch

Schouwen-Duiveland

4140

Status afgerond

(Jun 2018 – Jun 2019)

Primaire partners

NWO, Regieorgaan

SIA, Lectorenplatform

Delta- en

Watertechnologie

5.9 Matchmaking HBO-WO

(Call Living Labs in the Dutch

Delta)

Bij de lancering van de call ‘Living Labs in the Dutch Delta’

besloten NWO en SIA dat alle voorstellen een combinatie van

hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs moest

bevatten. Hierdoor ontstond een behoefte onder onderzoekers van

hogescholen, universiteiten en andere kennisinstituten om met

elkaar in contact te komen. Daarom organiseerde Delta Platform op

18 september 2018 samen met SIA en NWO een ‘matchmaking-dag’,

gericht op samenwerkingen tussen onderzoekers van universiteiten,

hogescholen en onderzoeksinstituten. Zo ontstonden connecties

en een breder netwerk aan experts die zich kunnen verbinden aan

inschrijvingen én aan andere deltavraagstukken. In juni 2019 zijn de

onderzoeksvoorstellen beoordeeld, waarmee de rol van Delta Platform

is vervuld en de delta case afgerond. Uiteindelijk zijn vier voorstellen,

waar HZ en/of HVHL onderdeel van uitmaken, gehonoreerd.


Juni 2018 Call Living Labs in the Dutch Delta

September 2018 Matchmaking day op 18 september 2018

Januari 2019 Definitieve indiening onderzoeksvoorstellen

Juni 2019 Beoordeling onderzoeksvoorstellen en gunningen

Juni 2019 Afronding delta case en rol Delta Platform

4140

5.8 Living Lab Building with

Sediment

De inzet van sediment kan bijdragen aan de biodiversiteit en

leefbaarheid van specifieke gebieden. ‘Living Lab Building with

Sediment’ richt zich daarom op de vraag hoe deze stromen van zand

en slib zoveel mogelijk gesloten kunnen worden en nuttig kunnen

worden ingezet voor natuurontwikkeling, stedelijke ontwikkeling

en de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Het living lab zoekt

met meerjarige onderzoekstrajecten naar integrale oplossingen voor

vraagstukken omtrent sedimentbalans.

Delta Platform heeft procesondersteuning en regievoering geleverd bij

het opstellen van de meerjarige onderzoeksagenda. Ook heeft Delta

Platform sessies georganiseerd, stakeholders bij elkaar gebracht en

onderzoeksvragen van stakeholders geformuleerd en doorvertaald

naar onderzoekstrajecten. Studenten uit verschillende studierichtingen

van de TU Delft, HZ en HR hebben diverse projecten en onderzoeken

afgerond binnen het living lab. Nieuwe projecten en onderzoeken zijn

inmiddels ook opgestart. Zo zijn er twee innovatieprojecten gestart,

waarbinnen bedrijven, overheden en studenten nauw samenwerken.

Sinds juni heeft het WNF het eigenaarschap en daarmee ook de

financiering van het living lab op zich genomen.

Status lopend

(Jun 2018 - heden)

Primaire partners

Wereld Natuur

Fonds, TU Delft,

Deltares, Wagening

Marine Research,

Erasmus Universiteit

Rotterdam, Gemeente

Rotterdam, Gemeente

Dordrecht, Ecoshape,

Rijkswaterstaat,

Havenbedrijf

Rotterdam en enkele

ingenieursbureaus


Juni 2018 Startbijeenkomst WNF, TU Delft en Delta Platform

Augustus 2018 Oplevering Onderzoeksagenda

Oktober 2018 Brede werksessie en startsein van het living lab

Juni 2019 Eigenaarschap en financiering van het living lab belegd bij WNF

Juli 2019 Presentatie afstudeerprojecten

4342

Status afgerond

(Mei 2019 – Sep 2019 )

Primaire partners

Rijkswaterstaat,

WVL, TU Delft, HZ


Sciences, Hogeschool

Rotterdam

5.11 Ontwerpend onderzoek

extreme zeespiegelstijging

Oosterschelde

De case ‘Ontwerpend onderzoek extreme zeespiegelstijging

Oosterschelde’ is ontstaan uit een behoefte, aangedragen door

Rijkswaterstaat en gemeente Schouwen-Duiveland, binnen de

deelcommunity Oosterschelde als onderdeel van de Kenniscommunity

Zuidwestelijke Delta (eveneens een delta case). De Oosterschelde

is als gebied zeer gevoelig en krijgt bij extremere zeespiegelstijging

al rond 2050 te maken met versneld verlies van intergetijden-

gebieden. Hoewel er aandacht is voor specifieke gevolgen van

extreme zeespiegelstijging, is er nog relatief weinig aandacht

voor de ruimtelijke gevolgen en de kansen die aanpassing aan

zeespiegelstijging biedt voor de leefbaarheid en vitaliteit van het

gebied.

Met behulp van ontwerpend onderzoek moeten de opgaven en

ruimtelijke kansen van extreme zeespiegelstijging worden verkend

en verbeeld, bewustwording van deze kansen worden vergroot en nieuwe ruimtelijke

concepten worden ontwikkeld. Inmiddels zijn studenten van HZ, HVHL, HR, UU en TU/e

betrokken bij de uitvoering van het project. Delta Platform biedt ondersteuning bij het

opstellen van een plan van aanpak en verkent in hoeverre samenwerking met andere

initiatieven mogelijk is. Nieuwe workshops met experts en studenten staan gepland voor

begin 2020.

Status lopend

(Mei 2019 - heden)

Primaire partners

Rijkswaterstaat, TU

Delft, Wageningen

Universiteit, HZ


Sciences, Hogeschool

Rotterdam,

Hogeschool Van Hall

Larenstein

5.10 Citizens science

waterkwaliteit en zwerfafval

Rijkswaterstaat ontwikkelt beleid om zwerfafval en plastic afval

in de rivieren te voorkomen en te beheersen. Voor de ontwikkeling

van dit beleid is meer kennis nodig over herkomst, transport, gedrag

en ophoping van zwerfafval en (macro)plastic. Het systematisch

inzamelen van data door getrainde vrijwilligers (citizens science)

biedt een kans om tegen relatief lage kosten data te verzamelen

en om andere organisaties te betrekken bij het ontwikkelen en

uitvoeren van het zwerfafvalbeleid. Rijkswaterstaat, Delta Platform

en kennisinstellingen hebben daarom gezamenlijk een plan van aanpak

opgesteld voor de verkennende fase van dit vraagstuk. In de eerste

fase wordt op basis van expertkennis, over het toepassen van citizens

science en reeds bewezen technieken, een methodiek voor monitoring

opgesteld. Deze methodiek wordt door hogescholen toegepast in twee

cases in het stedelijk gebied van Rotterdam en in de Zuidwestelijke

delta. Na voltooiing van de vraagarticulatie dragen Rijkswaterstaat en

de onderwijsinstellingen volledig eigenaarschap over de delta case,

waarmee de rol van Delta Platform is vervuld en de delta case afgerond.


Juni 2019 Begin delta case

Juni 2019 Workshop vraagarticulatie met Rijkswaterstaat en partners

September 2019 Afronding delta case en rol Delta Platform


Mei 2019 Ontstaan hulpvraag in deelcommunity Oosterschelde en begin delta case

Juni 2019 Workshops vraagarticulatie

November 2019 Dialoogdag Oosterschelde: kick-off project 'Ontwerpend Onderzoek'

4342

4544

Status lopend

(Mei 2019 - heden)

Primaire partners

Provincie Zeeland,

Provincie Noord-

Brabant, Provincie

Oost-Vlaanderen

5.12 Unesco Global Geopark -

Schelde Delta

De Vlaams-Nederlandse Schelde Delta heeft, als uniek deltagebied,

alles in zich om een door Unesco erkend Global Geopark te worden.

Een Unesco-label biedt kansen voor onder andere internationale

aandacht, wetenschappelijk onderzoek en toerisme. Daarom bundelen de

provincies Zeeland, Noord-Brabant en Oost-Vlaanderen de krachten om

een bidbook op te stellen, dat eind 2020 wordt ingediend.

Tegelijkertijd biedt het klimaat grote uitdagingen voor de regio,

waardoor het gebied en haar inwoners moeten meebewegen. Hoe

meebewogen moet worden, willen de partners breed onderzoeken

vanuit het ‘Climate Living Lab Schelde Delta’ in samenwerking met een

breed scala aan partners. Delta Platform heeft samen met HZ verkend

waar de behoefte van de diverse partners zit. Ook heeft Delta Platform

contacten gefaciliteerd tussen onder andere het Geopark Schelde Delta

en het Vlaams-Nederlands Samenwerkingsplatform Deltavraagstukken.

Sinds de ondertekening van de intentieverklaring is Delta Platform actief

als een van de partners binnen het initiatief.


Mei 2019 Verkennend gesprek met Geopark-partners

November 2019 Ondertekening intentieverklaring door initiatiefnemers en partners

4544

4746

5.13 Tijdlijn van delta cases

2015 2016 2017 2018 2019

Citizens science waterkwaliteit en zwerfafval

= afgeronde case = lopende case

Energiewinning in delta’s met laagverval

Meerlaagsveiligheid van het Eiland van Dordrecht

Lectorenplatform Delta- en Watertechnologie

Kenniscommunity Zuidwestelijke Delta

Living Lab Schouwen-Duiveland

Living Lab Building with Sediment

Matchmaking HBO-WO (Call Living Labs in the Dutch Delta)

Ontwerpend onderzoek extreme zeespiegelstijging Oosterschelde

Unesco Global Geopark - Schelde Delta

Zoet-zout overgangen

Vlaams-Nederlands Samenwerkingsplatform Deltavraagstukken

4948

5.14 Gestaakte delta cases

Niet ieder vraagstuk komt in aanmerking om opgepakt te worden als delta case. Om te waarborgen

dat een vraagstuk de juiste eigenschappen bevat om uit te groeien tot delta case, hanteert Delta

Platform een aantal criteria. Deze criteria zijn:

C – het vraagstuk moet een mate van complexiteit bevatten

K – het vraagstuk moet bijdragen aan kennis- en onderwijsontwikkeling

P – het vraagstuk moet een partnerschap zijn van meerdere partijen

E – het vraagstuk moet een probleemeigenaar bevatten

F – het vraagstuk moet financiering ontvangen van partijen buiten Delta Platform

O - overig

Delta Platform evalueert deze criteria voordat het een vraagstuk oppakt. Desondanks kan het

voorkomen, dat gaandeweg een vraagstuk alsnog niet blijkt te passen binnen de werkwijze van

Delta Platform of dat het vraagstuk beter in een andere context opgepakt kan worden. In de

afgelopen jaren zijn daarom – na zorgvuldige overweging met de betrokken partners – ook enkele

delta cases gestaakt. In dit overzicht staat beschreven welke delta cases zijn gestaakt en wat

hiertoe de aanleiding was.

C K P E F O Toelichting

Bergen op Zoom

Om de waterkwalitaeit in de Binnenschelde

en het Markiezaatsmeer te verbeteren

heeft gemeente Bergen op Zoom een

watersysteemanalyse uitgevoerd en is er

een visie opgesteld. Deze visie moet worden

doorvertaald naar een strategisch advies, om tot

een integrale uitvoering te komen.

Er bleek geen

bestuurlijk commitment

om de case op te

pakken.

Waterkwaliteit Scheldestromen

Waterschap Scheldestromen heeft de taak

de waterkwaliteit van de wateren waarvoor

zij verantwoordelijk is te verbeteren. Een

gebiedsgerichte aanpak is nodig met

samenwerking tussen alle betrokken partijen.

De case is opgegaan in

delta case ‘Living Lab

Schouwen-Duiveland’.

Zeekleigronden en klimaatadaptatie

Provincie Noord-Brabant heeft kennis opgedaan

over klimaatadaptatie bij zandgronden, maar

heeft de indruk dat gebieden met zeekleigronden

om andere maatregelen vragen en wil dit verder

(laten) onderzoeken.

Er was geen

eigenaarschap voor

de case vanwege

onvoldoende gevoel van

urgentie.

Energielandschappen en klimaatadaptatie

Provincie Noord-Brabant wil duurzame energie

een plek geven in het landschap. De provincie

is op zoek naar combinaties van functies,

met bijvoorbeeld energieopwekking en

klimaatadaptatie.

De case bevatte te

weinig connectie met

het thema water.

Life IP Deltanatuur

Life IP Deltanatuur is een Europees project.

Het project bevat o.a. een onderzoek ‘Rust

voor Vogels’ en een pilotproject gericht op het

behoud van geschikte broedgebieden. In de

voorbereiding van de uitvoering van het plan

staat met name governance centraal.

Het vraagstuk bleek

beperkt te blijven tot

een juridische vraag.

Energiedijk

Waterschap Scheldestromen wil bijdragen aan

energieneutraliteit. Het waterschap wil daarom

de verschillende opties onderzoeken door

partners en expertise te bundelen.

De case is één-

op-één opgepakt

door Waterschap

Scheldestromen en

partners.

[C = Complexiteit, K = Kennis- en onderwijsontwikkeling, P = Partnerschap, E = Probleemeigenaar, F = Financiering, O = Overig]

O

O

C

C

E

E

5150

6. Delta Platform in

de toekomstTot dusver is in deze rapportage teruggeblikt op het ontstaan en de ontwikkeling van Delta

Platform. Vanaf het begin is Delta Platform continu in beweging. Bij de voorloper – het Centre of

Expertise Delta Technology – lag het accent op het financieren van praktijkgericht onderzoek.

Met de doorontwikkeling naar de opstartfase van Delta Platform verschoof het accent naar

het leveren van organiserend vermogen en ontwikkelcapaciteit ten behoeve van het creëren

van partnerschappen en context voor dat onderzoek. Nu staan we aan de voet van een nieuwe

doorontwikkeling, met een helder beeld voor de toekomst.

Delta Platform, Centre of Expertise Water & Climate

Ook in de toekomst blijft de ontwikkeling van toekomstbestendige professionals onze

belangrijkste doelstelling. Deze toekomst ligt nog nadrukkelijker in het verbinden en faciliteren

van de vele partijen die inbreng kunnen – en moeten – hebben in integrale oplossingen voor de

deltavraagstukken van nu en de toekomst. Praktijkgericht onderzoek is daarbij het vliegwiel

dat vraagstukken naar toepasbare inzichten en kennis leidt. Het zijn de hogescholen die dit

praktijkgerichte onderzoek aanbieden, samen met universiteiten en andere kennisinstituten.

Waarbij lectoren hun waardevolle expertise inbrengen. In hun kielzog krijgen studenten de

kans zich te ontwikkelen tot de deltaprofessionals waar morgen vraag naar is. Praktijkgericht

onderzoek en het hbo vinden steeds meer een eigen plek in de kennisontwikkeling rondom

deltavraagstukken. Als Delta Platform willen we deze ontwikkeling versterken. Daarom zetten we

ons in de toekomst nóg nadrukkelijker hiervoor in. Om die link met het hbo en het ontwikkelen van

kennis meer naar voren te laten komen, voegen we de titel ‘Centre of Expertise Water & Climate’

toe aan onze naam.

Stromingen in verbinding

Als ‘Delta Platform, Centre of Expertise Water & Climate’ is onze opstartfase afgerond en pakken

we onze rol als de verbindende spil rondom praktijkgericht onderzoek gerichter op door te

focussen op de watergerelateerde missies binnen het thema ‘Landbouw, Water en Voedsel’ in

het nationale missiegedreven innovatiebeleid. We zetten ons in om de geformuleerde missies

concreet door te vertalen naar regionale onderzoeksprojecten, die in living labs worden uitgevoerd.

Zo helpen we met het verbinden van ‘top-down’ beleid met uitvoering in de operationele praktijk.

Tegelijkertijd verzamelen we waardevolle kennis, die voortkomt uit de bevindingen van de

regionale living labs. Deze continue stroom aan inzichten koppelen we ‘bottom-up’ terug. Daarmee

gaan we living labs en de betrokken lectoren en onderzoekers ondersteunen om actief bij te

dragen aan de doelgerichte doorontwikkeling van nationale onderzoeken beleidsagenda’s.

Ambassadeur van het hbo

De nationale onderzoeksmissies zijn geworteld in vraagstukken uit de maatschappij. De actoren die

zich de missies aantrekken zijn de natuurlijke samenwerkingspartners van het hbo. Praktijkgericht

onderzoek is ontworpen om in constante wisselwerking te zijn met deze actoren. Daarom streven

we ernaar de rol van praktijkgericht onderzoek in de onderzoeksketen rondom deltavraagstukken

nog verder te versterken. De nauwe banden met hogescholen door heel Nederland zijn vruchtbare

grond voor ontwikkeling.

5352

We versterken de verbinding met het Lectorenplatform Delta- en Watertechnologie, zodat

lectoren hun expertise nog gerichter kunnen inzetten bij specialistische projecten en actief

kunnen bijdragen aan de nationale kennis- en innovatieagenda’s. Met deze samenwerkingen

vertegenwoordigen we praktijkgericht onderzoek in zowel het nationale als internationale

speelveld van water en klimaat.

Als Delta Platform zijn we de ambassadeur voor het hbo en praktijkgericht onderzoek op het

gebied van water

Ecosysteem van living labs

Dagelijks bouwen we verder aan onze (inter)nationale netwerken. Niet alleen met hogescholen,

maar ook met (andere) kennisinstellingen, overheden en bedrijven verdiepen we de samenwerking

en houden we zicht op alle living labs die werken aan delta-innovaties. Als Delta Platform zijn

we nu betrokken bij meerdere living labs en samenwerkingsverbanden. Deze initiatieven gaan

we uitbreiden, versterken en verbinden, waardoor een gedeeld ‘ecosysteem’ ontstaat. Zo

kunnen partijen elkaar binnen dat ecosysteem ontmoeten om kennis uit te wisselen of samen

deltavraagstukken op te pakken. Het ecosysteem benut de bestaande infrastructuur van

regionale, nationale en internationale netwerken en bouwt deze uit. Als Delta Platform houden we

overzicht en verzorgen we verbindingen op alle niveaus.

Gestructureerde aanpak

Om dit ecosysteem juist vorm te geven en te cultiveren, ontwikkelen we onze werkwijze verder.

Als ‘Delta Platform, Centre of Expertise Water & Climate’ brengen we meer structuur aan.

Meer structuur in de wijze waarop we vraagstukken oppakken, in de connecties die we met

onze partners opbouwen en versterken, in de manier waarop we experts – uit ons netwerk en

daarbuiten – betrekken, in de verbinding die we met nationale beleids- en onderzoekagenda’s

houden en ook in de wijze waarop we onze eigen organisatie inrichten. Deltavraagstukken

pakken we dus niet langer op als losse delta cases, maar beleggen we binnen een living lab of

samenwerkingsverband binnen het ecosysteem. Door deze stappen te nemen, gaan we van

‘zelfregulerend’ platform naar ‘gestructureerd’ platform en creëren we gezamenlijk meer impact

voor deltavraagstukken van vandaag en morgen!

Willem den Ouden

Algemeen Directeur Delta Platform

5554

Nawoord Met deze rapportage blikken we samen met trots terug op de afgelopen 3 jaar van Delta Platform

en alles wat daarin is bereikt. Dat was nooit mogelijk geweest zonder de inzet en de expertise van

alle partners, experts, lectoren, onderzoekers, studenten en anderen. Daarom willen we iedereen,

die betrokken is geweest bij Delta Platform, een delta case of een daaruit volgend project, van

harte danken.

We kijken terug op drie leerzame jaren. Jaren waarin we aan betekenisvolle delta cases hebben

gewerkt en samen hebben gezorgd voor een sterke positie van praktijkgericht onderzoek binnen

het thema water en klimaat. In deze ‘pilotfase' hebben we onze werkwijze doorontwikkeld en

nemen we opgedane kennis mee in de volgende stap van Delta Platform.

We kijken uit naar de toekomst! Een toekomst waarin we met een sterkere inhoudelijke

focus vanuit praktijkgericht onderzoek nog meer impact creëren. Als regisseur van complexe

vraagstukken, als facilitator van onze lectoren en als hbo-vertegenwoordiger in het

(inter)nationale speelveld van water en klimaat dragen wij ons steentje bij. Samen met onze

partners binnen kennisinstituten, overheden en marktpartijen gaat ons dat zeker lukken!

• Peter van Veelen, kennisliaison

• Sophie van de Voorde, directiesecretaresse

• Marcia de Nooijer, projectmedewerker

• Willem den Ouden, algemeen directeur Delta Platform

• Annelies Koomans van den Dries, procesmanager

• Ivonne Heinen, communicatiemanager Delta Platform

• Louise van der Heijden, programmadirecteur Delta Platform

Afkortingen

• CoE Centre of Expertise

• HZ HZ University of Applied Sciences (voorheen: Hogeschool Zeeland)

• HVHL Hogeschool Van Hall Larenstein

• HR Hogeschool Rotterdam

• HAS HAS Hogeschool

• TU Delft Technische Universiteit Delft

• TU/E Technische Universiteit Eindhoven

• EUR Erasmus Universiteit Rotterdam

• UU Universiteit Utrecht

• RWS Rijkswaterstaat

• OC&W (Ministerie van) Onderwijs, Cultuur & Onderwijs

• EZ (Ministerie van) Economische Zaken

• MMIP Meerjarige Missiegedreven Innovatie Programma

56

Delta Platform

Bezoekadres: Het Groene Woud 1-3, 4331 NB Middelburg | Postadres: Postbus 364, 4380 AJ Vlissingen

[email protected] | www.deltaplatform.nl | K.v.K: 41114014

Water als verbinding - Delta Platform

Documents

Transcript of Water als verbinding - Delta Platform