Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

1

In het voorjaar van de jaren 2013 en 2014 werden greppels op landbouwpercelen vol met

water gezet. Dit gebeurde in het kader van het proef-project ‘Vernatting Beerse Overlaet’

onder coördinatie van het Waterschap Aa en Maas. De proef had als doel vast te stellen in

welke mate vernatting van in agrarisch gebruik zijnde percelen te realiseren is. Dit met als

achterliggend doel om het voedselaanbod voor weidevogels te verbeteren. De vrijwillige

weidevogelbeschermers van WVG Maasdonk hebben onder begeleiding van het

Coördinatiepunt Landschapbeheer de vestiging van de weidevogels gemonitoord.

Kort nadat in februari 2013 de greppels voor het eerst volgepompt waren, verschenen

weidevogels op de percelen. Het foerageergedrag concentreerde zich rond de greppels (binnen

2-3 meter). Dit foerageergedrag werd het gehele broedseizoen waargenomen en herhaalde

zich in het tweede projectjaar. Dit is een duidelijk teken dat het voedselaanbod en de

voedselbeschikbaarheid op de proefpercelen aantrekkelijker is dan op reguliere

graslandpercelen. Op de foto’s hieronder zijn de weidevogels langs de greppels te zien (links)

en zijn de talloze gaatjes van hun snavels duidelijk te zien (rechts).

Door grondige observatie en door de proefpercelen (witte kaders op de kaartjes in bijlage 1) &

aangrenzende percelen (blauwe cirkels) twee keer in het seizoen volledig door te lopen is

vastgesteld hoeveel legsels (broedpaar met nest) aanwezig waren. Het gebied is in 2012 – het

jaar voor aanvang van het project - op dezelfde manier gemonitoord. Hierdoor kan een

vergelijking gemaakt worden tussen het aantal legsels voor en na de vernattingsmaatregelen.

Op de kaartbeelden in bijlage 1 is aangegeven waar de legsels zijn vastgesteld op en rond de

proefpercelen. Niet alle nesten zijn op de meter nauwkeurig opgespoord, maar kon aan de

hand van het gedrag van de oudervogels met zekerheid vastgesteld worden dat er een legsel in

de nabije omgeving aanwezig was. Dit alles is tevens ingevoerd in de landelijke database voor

weidevogelgegevens van Landschapsbeheer Nederland.

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

2

In de onderstaande tabel is het totaal aantal legsels weergegeven van de 7 belangrijkste

weidevogelsoorten en van 1 akkervogelsoort voor de eerste twee proefpercelen.

Proefperceel (1) Eerste Hoefsteeg (2) Kerkdijk

Soort 2012 2013 2014 2012 2013 2014

Grutto 4 3 1 0 2 4

Wulp 1 2 2 1 2 3

Tureluur 1 1 0 0 2 4

Kievit 0 4 0 0 7 13

Scholekster 0 0 0 0 2 2

Slobeend 0 0 0 0 0 1

Krakeend 0 0 0 0 1 1

Kwartel 0 1 0 0 1 1

Subtotaal 6 11 3 1 17 29

De proefpercelen 1 en 2 zijn direct in het eerste projectjaar gebruikt voor de proef. Op beide

proefpercelen is ten opzichte van 2012 een duidelijke toename te zien in het aantal legsels.

Rond het proefperceel langs de Kerkdijk was de toename het sterkst. In 2014 steeg dit aantal

verder. Op het proefperceel langs de Eerste Hoefsteeg liep het aantal legsels in het tweede

projectjaar echter flink terug. De verklaring hiervoor komt uit het feit dat precies in de periode

dat de weidevogels begonnen te nestelen er parasailers op en rond deze percelen actief waren.

Hierbij werden de parachutes met een lier opgetrokken en later werden de parasailers met

quads uit de weilanden opgehaald (zie foto’s hieronder). Dit veroorzaakte veel verstoring

waardoor de weidevogels zijn vertrokken.

Proefperceel 3 kon in 2013 niet worden gebruikt voor de proef omdat er een paar maanden

eerder vaten met 400 liter XTC afval geloosd waren in de aangrenzende sloot. Door de

verontreiniging en de opruim-

werkzaamheden is dit beoogde proefperceel

in 2013 niet gebruikt. In 2014 is in deze

omgeving wel greppelplasdras uitgevoerd.

Proefperceel 4 is ook in 2014 aan de proef

toegevoegd, omdat er budgetruimte was voor

een extra perceel en eenvoudig aangesloten

kon worden op de reeds aanwezige

greppelstructuur.

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

3

In de op de volgende pagina is te zien dat er tussen 2012 en 2013 nauwelijks verschil is te

zien in het aantal legsels. Toen in 2014 greppelplasdras werd uitgevoerd stegen de legsels van

7 naar 11 en van 3 naar 7.

Proefperceel (3) Ossendonk (4) Donkenweg

Soort 2012 2013 2014 2012 2013 2014

Grutto 1 3 2 0 0 0

Wulp 3 1 1 0 1 0

Tureluur 0 0 1 0 0 0

Kievit 4 3 6 2 2 7

Scholekster 0 0 0 0 0 0

Slobeend 0 0 0 0 0 0

Krakeend 0 0 0 0 0 0

Kwartel 0 0 1 0 0 0

Subtotaal 8 7 11 2 3 7

Als we totalen van alle 4 de proefpercelen bekijken zien we een flinke stijging in het aantal

legsels. Het toepassen van greppelplasdras lijkt daardoor een goede methode om het aantal

broedgevallen van weidevogels lokaal te stimuleren.

2012 2013 2014

Totaal 17 38 50

Speciale dank gaat uit naar weidevogelbeschermers Wim Schippers, Gerard van de Wouw,

Wim van Nuland, Willy Hendriks, Rob Boumans, Adri Hanegraaf en Pierre de Kleijn die zich

volledig vrijwillig hebben ingespannen om deze proef tot een succes te maken. Ze waren

wekelijks tot dagelijks in het veld te vinden om het gedrag van de weidevogels te volgen, de

pompen in stelling te brengen - zodat er altijd voldoende water in de greppels stond - en de

invoer van gegevens met GPS goed uit te voeren. Samen met de betrokken deelnemers Harold

van Nistelrooij, Ad van Pinxteren en Hein Elemans vormen zij de basis voor het succes van

deze proef.

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

4

Bijlage 1 Ligging proefpercelen en geregistreerde legsels

Eerste Hoefsteeg - 2012

Eerste Hoefsteeg - 2013

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

5

Eerste Hoefsteeg - 2014

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

6

Kerkdijk - 2012

Kerkdijk - 2013

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

7

Kerkdijk - 2014

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

8

Donkenweg - 2012

Donkenweg - 2013

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

9

Donkenweg - 2014

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

10

Ossendonk - 2012

Ossendonk - 2013

Verslag monitoring “Proef vernatting Beerse Overlaet”

Periode 2012 - 2014

11

Ossendonk - 2014