1

Colofon:

Teksten en foto’s:

(tenzij anders vermeld)

IVN-Nationaal Park Weerribben-Wieden

i.s.m.

Staatsbosbeheer De Weerribben

Natuurmonumenten De Wieden

IVN afdeling NW Overijssel

JeugdNatuurClub De Weerribben

JeugdNatuurClub De Wieden

Samenstelling: Nel v.d. Laan

Thea Peters

Erica Zwanenburg

Rob Pieters

© IVN-Nationaal Park Weerribben-Wieden - juni 2014

2

Inhoudsopgave Reader 2014

Pagina

Inleiding 4

Nationaal Park Weerribben-Wieden

- Toekomst voor de Nationale Parken nieuwe stijl in Overijssel 5

- Jaarverslag 2013 CE&R Nationaal Park Weerribben-Wieden 6

- Toelichting op lopende projecten in Nationaal Park Weerribben-Wieden

Groene voorlichters

Contactbijeenkomst 4-11-2013

Geen steun voor jaarrond afschot ganzen Overijssel

Contactbijeenkomst 14-4-2014

8

12

13

JeugdNatuurActief en Onderwijs

JuniorRangers Nationaal Park Weerribben-Wieden

JeugdNatuurClub De Weerribben

JeugdNatuurClub De Wieden

Bushcraft voor jeugdbegeleiders

Nationaal Park Scholenproject

17

20

21

22

24

Gastheerschap in Nationaal Park Weerribben-Wieden

Zesde cursus Gastheerschap afgerond

25

Provincie Overijssel

- Aanleg natuurverbindingen Weerribben-Wieden 26

Terreinbeheerders

- De Weerribben - Staatsbosbeheer

Buitencentrum De Weerribben 27

Natuurnieuws uit De Weerribben 28

Verdere ontwikkelingen in De Weerribben 32

- De Wieden - Natuurmonumenten

Bezoekerscentrum De Wieden-Jaarverslag 2013 34

Natuurnieuws uit De Wieden 38

Verdere ontwikkelingen in De Wieden 43

IVN afdeling Noordwest Overijssel

- Jaarverslag 2013 48

3

4

Inleiding

Nationaal Park Weerribben-Wieden: waar mens en natuur actief

samengaan

Nationaal Park Weerribben-Wieden is continue in beweging: letterlijk én figuurlijk.

Denk maar aan de veerkracht en de beweging van een kragge en vergelijk dat eens met de veerkracht

en de flexibiliteit van de mensen die - vrijwillig of professioneel - werkzaam zijn in het gebied. Op alle

vlakken gebeurt er veel en niets doen en achterover leunen, zit niet in de aard van de mensen van

Weerribben en Wieden. Met z’n allen stellen we alles in het werk om het nationaal park goed te

beheren, behouden, ontwikkelen en het (be)leefbaar te houden, voor een ieder die wil genieten van het

grootste aaneengesloten laagveengebied van Noordwest Europa!

Reader 2014 voor de ‘groene voorlichters’ In Nationaal Park Weerribben-Wieden is een grote groep mensen actief als ‘groene voorlichter’.

Dit zijn de vrijwilligers en medewerkers die aan het publiek informatie geven over wat er te bleven is

in het gebied. In de ‘reader 2014’ vinden zij informatie over wat speelt in het nationaal park.

Daarnaast organiseert het Nationaal Park, samen met Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, in het

voorjaar en in het najaar een contactbijeenkomst voor de ‘groene voorlichters’ van NW Overijssel. De

verslagen van deze bijeenkomsten zijn in de reader opgenomen.

Zowel Staatsbosbeheer De Weerribben als Natuurmonumenten De Wieden hebben weer veel

informatie voor deze reader aangeleverd. Hiernaast zijn er ook andere organisaties die een bijdrage

hebben geleverd aan de reader van 2014. Iedereen danken we hartelijk voor de geleverde informatie.

Een extra woord van dank gaat uit naar Rob Pieters, die heeft meegezocht naar interessant nieuws voor

de groene voorlichters en alle informatie heeft samengevoegd tot een leesbaar geheel.

Op de hoogte blijven Wie op de hoogte wil blijven van actuele ontwikkelingen en gebeurtenissen in Nationaal Park

Weerribben-Wieden, kan op diverse manieren geïnformeerd worden.

Internetsites, digitale nieuwsbrieven, facebook en twitter worden door alle organisaties actief ingezet

om een ieder op de hoogte te houden.

Kijk op onderstaande websites voor informatie over de toegang tot al die media.

www.np-weerribbenwieden.nl Nationaal Park Weerribben-Wieden

www.staatsbosbeheer.nl Staatsbosbeheer

www.natuurmonumenten.nl/dewieden Natuurmonumenten De Wieden

www.ivn.nl/nwoverijssel IVN afdeling NW Overijssel

www.nationaalpark.nl Alle nationale parken in Nederland

www.ivn.nl IVN landelijk

www.natuurenmilieuoverijssel.nl Natuur en Milieu Overijssel

www.europarc.org Federatie van alle Europese nationale parken

www.waterreijk.nl WaterReijk Weerribben Wieden

We wensen u veel leesplezier en veel succes met uw activiteiten in Noordwest Overijssel.

Nel v.d. Laan, Erica Zwanenburg en Thea Peters

IVN Nationaal Park Weerribben-Wieden

5

Nationaal Park Weerribben-Wieden

Toekomst voor de Nationale Parken nieuwe stijl in Overijssel

Provincie, gemeenten en terreinbeheerders gaan het eerste

half jaar van 2014 aan de slag om vorm te geven aan de

Overijsselse Nationale Parken - nieuwe stijl De Sallandse

Heuvelrug en Weerribben-Wieden. Rond de zomer moet er

een advies aan Gedeputeerde Staten worden aangeboden,

waarover besluitvorming kan plaatsvinden.

“We hebben in Overijssel ‘de beschikking’ over een aantal

grandioze natuurgebieden”, zegt Hester Maij, gedeputeerde

Landelijk Gebied. “Die houden we als provincie in stand met

de beheerinstrumenten voor de EHS en Natura-2000. Daar investeren we stevig in. Voor twee

topgebieden, de beide nationale parken, zetten we met elkaar als overheden, eigenaren en beheerders

extra in op het kunnen beleven van die natuur voor inwoners en bezoekers.”

Advies aan GS In het advies aan GS moet zichtbaar worden wat de ambities zijn en hoe de kansen kunnen worden

benut voor het ondernemerschap om zich te ontwikkelen. Voor de provincie is de tijd van

‘automatische’ structurele financiering voorbij. De parken zullen zich wat de provincie betreft meer

dynamisch moeten gaan ontwikkelen, met maatschappelijke initiatieven en projectsubsidies. Hoe dat

moet, daar buigt een bestuurlijk ‘transitieteam’ zich het eerste half jaar van 2014 over.

In dat transitieteam zitten vertegenwoordigers van de betrokken overheden en eigenaren. Dat zijn,

naast de provincie, de gemeenten Steenwijkerland, Hellendoorn en Rijssen-Holten en de

natuurbeheerders Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. G.L. (Gaston) Sporre treedt op als

voorzitter van het transitieteam.

Ook andere provincies Overijssel staat hierin niet op zichzelf. Omdat het rijk zijn aandeel in de nationale parken eind 2010

vervallen heeft verklaard, stonden alle provincies voor dezelfde vraag: nemen zij die taak van het rijk

over en zo ja, op welke manier? De meeste provincies hebben hun standpunt ingenomen, nu volgt ook

Overijssel. Daarbij vindt ook overleg plaats over de grenzen heen. Zo heeft de provincie Friesland bij

Overijssel de wens neergelegd om het natuurgebied ‘Rottige Meente’, in de gemeente

Weststellingwerf, aan te laten sluiten bij Nationaal Park Weerribben-Wieden. Deze wens wordt

meegenomen in het transitieproces. Verder ligt er al een aantal adviezen op de tafel van het

transitieteam: van het overlegorgaan Weerribben-Wieden, van het overlegorgaan De Sallandse

Heuvelrug en, op verzoek van de provincie, van Twijnstra Gudde. Allerlei wensen en ideeën worden

daarin geopperd.

Planning Het transitieteam is begin april 2014 voor het eerst voltallig bij elkaar gekomen en hebben een eerste

rapportage van de voorzitter en projectleider van het transitieteam besproken. De richting van deze

rapportage is nog niet uitgekristalliseerd, het kan nog verschillende kanten op. Helder is wel dat er in

deze fase een grote rol voor de gemeenten lijkt weggelegd. Rond de zomer van 2014 wordt een

uitgewerkte advies van het transitieteam voorgelegd aan GS. Daarna gaan GS op basis van dit advies

naar Provinciale Staten met een voorstel hoe de Nationale Parken nieuwe stijl eruit moeten gaan zien.

Dit voorstel wordt in het najaar besproken door PS en hopelijk met een besluit bekroond…..

Beëindiging lopende afspraken Vooruitlopend op het besluit en “om een open speelveld te creëren voor een eventuele nieuwe aanpak”

is door de provincie Overijssel een brief naar betrokken partijen gestuurd met de aankondiging dat de

subsidie mogelijk wordt beëindigd met ingang van 2015. Maar mogelijk betekent nog niet zeker…..

Thea Peters Senior projectleider Nationale Parken

IVN-coördinator C&E Nationaal Park Weerribben-Wieden

6

Jaarverslag

communicatie & educatie 2013

Hieronder volgt een overzicht van de grootste projecten die in 2013 hebben plaatsgevonden.

Het geeft een overzicht van het vele werk dat is verricht en wat en wie ermee bereikt zijn.

Over verschillende van onderstaande projecten is verderop in de reader meer te lezen.

Informatievoorziening en media

In 2013 zijn 18.000 brochures, flyers, gadgets, DVD’s

geactualiseerd. De Gastheren van het nationaal park spelen een

hoofdrol in de verspreiding van de folders. Ruim 14.000

flyers/brochures hebben zij in het voorjaar besteld. In 2013 is een Natuurkrant uitgekomen die zowel via de

gastheren als huis-aan-huis is verspreid. De website is met grote regelmaat bijgewerkt en alles heeft na de

verhuizing van vorig jaar weer een plek gekregen. Via de website zijn in 2013 700 activiteiten gepromoot. Het aantal abonnees van de digitale nieuwsbrief is gegroeid naar

900. Twitter account: 941 volgers. Daarnaast zijn we ook te volgen via Facebook: - Nationaal Park Weerribben-Wieden - Jeugdnatuurclub De Wieden - Jeugdnatuurclub De Weerribben - Junior Rangers Nederland

Groene voorlichters

Ruim 150 beroeps- en vrijwillige medewerkers van IVN

Noordwest Overijssel, Kuunderpunter, Staatsbosbeheer en

Natuurmonumenten zijn als groene voorlichters betrokken bij het

nationaal park. Voor hen organiseert het nationaal park twee keer per jaar een

contactbijeenkomst.

In 2013 was dat: - 1-5: Belt-Schutsloot, Grote ingrepen en kleinschalig maatwerk - 4-11: Ronduite, Wild een lust of een last?

Beide bijeenkomsten werden bezocht door een 50-tal

voorlichters. Van de Reader 2013 zijn 200 exemplaren verspreid.

JeugdNatuurActief

Onder deze titel vallen de drie jeugdclubs die in het nationaal

park actief zijn: - JeugdNatuurClub De Weerribben - JeugdNatuurClub De Wieden - Junior Rangers.

De JeugdNatuurClubs organiseren maandelijks activiteiten voor

kinderen in de leeftijd 8 t/m 12 jaar. Jongeren van 12 t/m 18 jaar kunnen zich aansluiten bij de Junior

Rangers.

7

Nationaal Park Scholenproject

Veel schoolgroepen uit de gemeente Steenwijkerland hebben

wederom deelgenomen aan het scholenproject. .In 2013 waren

dat 70 klassen van 30 scholen met 1553 leerlingen. De

leerkrachten kunnen boeken via het digitale boekingssysteem op

de website.

Vijf groepen deden mee aan het programma voor groep 8

“Woordvoerders van de Eendenkooi.

Gastheerschap

De vijfde cursus Gastheerschap werd op het eind van de velddag

op18 maart succesvol afgesloten. Voor de ca. 100 recreatieondernemers zijn in 2013 twee

terugkom bijeenkomsten georganiseerd: - 23-3 St. Jansklooster: Arrangementen en de Dag van het NP.

Er werd een uur gevaren met de excursieboot en

Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer informeerden de

aanwezigen over hun aanbod en mogelijkheden tot

samenwerking. - 27-11 Belt-Schutsloot: Wilde dieren en Bezoekersonderzoek.

De gastheren worden vermeld op de digitale kaart van het

nationaal park: www.ontdekweerribbenwieden.nl.

In december werd de organisatie van de volgende cursus gestart.

Diverse activiteiten

Op 26 mei vond de Dag van het Nationaal Park plaats. Dit keer

met als thema ‘de smaak’ van het nationaal park.

Bij beide bezoekerscentra was er een toepasselijk programma,

waar vele mensen van hebben genoten. De Junior Rangers

hebben bij deze dag geholpen. Een aantal van hen heeft

bezoekers geïnterviewd. De promotiewagen van het nationaal park is een paar keer

ingezet.

8

Toelichting op lopende

projecten in Nationaal Park

Weerribben-Wieden

Groene voorlichters van Weerribben en Wieden In en rondom Weerribben en Wieden gebeurt veel op het gebied van communicatie(voorlichting) en

educatie. Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en IVN afdeling Noordwest Overijssel zijn daarin de

grootste spelers met zowel hun medewerkers als de vele vrijwilligers. Zij verzorgen samen de

excursies, geven leiding aan de JeugdNatuurClubs en de JuniorRangers, sturen persberichten over

werkzaamheden, twitteren of houden weblogs bij over bijzondere waarnemingen, varen met de

Kuunderpunter of doen andere activiteiten voor of achter de schermen.

Nationaal Park Weerribben-Wieden ondersteunt deze groep ‘groene voorlichters’ in hun

werkzaamheden en activiteiten op verschillende manieren.

Twee keer per jaar wordt voor de groene voorlichters een contactbijeenkomst georganiseerd.

Bij deze bijeenkomsten wordt informatie gegeven over ontwikkelingen die spelen in het

nationaal park en wordt aan deskundigheidsbevordering gedaan. Ook bieden de

contactbijeenkomsten letterlijk een contactmoment tussen de groene voorlichters van de

diverse organisaties onderling.

De reader is een naslagwerk met informatie over de diverse projecten en activiteiten die in het

nationaal park hebben plaatsgevonden, nog spelen of gaan spelen. Jaarverslagen van de

diverse organisatie zijn erin gebundeld. De informatie over de ontwikkeling van de natuur is

interessant, maar ook zinvol als achtergrondkennis voor de vele natuurgidsen die excursies in

het nationaal park verzorgen.

Op dit moment staan er 188 personen als groene voorlichter geregistreerd. De een wat actiever dan de

ander, maar allemaal met een warm hart voor de natuur, natuurbescherming en ons prachtige nationale

park!

4-11-2013 Contactbijeenkomst Groene Voorlichters Het thema van deze contactbijeenkomst was: “Wilde dieren in Nederland en in Weerribben-Wieden:

een lust of een last?”.

Wat is het beleid van Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer met betrekking tot wild en welke

dilemma’s zijn er?

9

Hoe denken de aanwezige groene voorlichters op deze bijeenkomst over dit onderwerp?

Door het opsteken van een gekleurd kaartje worden de meningen gepeild:

- Leven er in Nederland wilde dieren?

- Vind je dat er mag worden ingegrepen bij:

o Voedselgebrek

o Landbouwschade

o Risico voor het verkeer

o Schade aan andere planten/dieren

o Aanwezige exoten

- Welke manieren van wildbeheer vind je goed?

o Afschieten/jacht

o Bijvoeren

o Anticonceptie

o Hekken plaatsen

o Vangen en verplaatsen

o Vangen en vergassen

o Niet ingrijpen

- Zijn nieuwe diersoorten welkom?

- Is actief beleid gewenst om ontbrekende soorten weer terug te krijgen?

Hierna geeft Bea Claessens, beheerder De Wieden, een presentatie over dit onderwerp.

Draagkracht en zichtbaarheid Hoeveel wild er in een gebied kan voorkomen, wordt in grote mate bepaald door het voedselaanbod.

Hoe groter de aantallen, hoe groter de kans op interactie met de mens. Dat kan zowel negatief als

positief ervaren worden. Denk bij negatieve ervaringen aan zaken als schade aan landbouw/tuinen en

verkeersslachtoffers. Voor de recreant is een ontmoeting met wild een spannende en onvergetelijke

gebeurtenis, vooral ook door de onvoorspelbaarheid ervan.

Enquête Natuurmonumenten heeft in 2013 een enquête gehouden over grote wilde dieren in Nederland. Dit

mede omdat bij toenemende aantallen overlast kan ontstaan. Herten en zwijnen rukken op vanuit

Veluwe en vanuit buitenland. Daar spelen verbeterde verbindingen en/of ecoducten ook een rol.

Er zijn ruim 40.000 enquêtes ingevuld. Duidelijk blijkt dat emoties een grote rol spelen bij dit

onderwerp. Het algemene beeld is dat bij overlast moet worden ingegrepen. De uitkomsten zijn wel

Regio-afhankelijk. In NW-Overijssel heft men een nuchtere kijk.

Ook bij Staatsbosbeheer is het een actueel onderwerp. De film “Nieuwe Wildernis” is een kaskraker.

Staatsbosbeheer gaat de discussie aan via wildernis-cafés.

Weerribben-Wieden: mens en natuur gaan al eeuwen samen We hebben hier een cultuurlandschap met rijke natuurwaarden. De geschiedenis is af te lezen uit het

landschap. Oogst hoort daar altijd al bij. TBO’s hebben veel relaties die met oogst te maken hebben:

bv pachters van rietland. Goed ‘buurmanschap’ is daarbij het uitgangspunt van Natuurmonumenten.

Geen herten en zwijnen In Nationaal Park Weerribben-Wieden zijn geen edelherten of zwijnen, maar er is veel ander wil: Ree,

otter, haas, konijn, marters, vos, bunzing, hermelijn, vissen, eenden, ganzen, aalscholvers, zwarte

sterns, weidevogels, purperreigers etc.

Of het nu gewone of zeldzame dieren zijn, bij het beheer wordt er rekening mee gehouden.

10

Ree

In de Wieden 500 geteld, in

Weerribben 250. Er wordt elk jaar

geteld, de aantallen variëren per jaar.

In de Wieden vindt geen

populatiebeheer plaats, de stand is in

evenwicht. In de bronst worden jonge

bokken uit territorium verstoten. Dat

leidt tot veel verkeersslachtoffers,

jaarlijks tegen de 50. Alle

binnenwegen zijn knelpunt, de

Zomerdijk spant de kroon. NM gaat in

gesprek met FBE over

verkeersslachtoffers. SBB: vanwege

conditie en zieke dieren beperkt

afschot.

Aalscholver

De kolonie in de Wieden telt ruim 450 broedparen. Het is

de oudste kolonie van Nederland. De kolonie heeft een

grote aantrekkingskracht voor bezoekers, daarom is de

vogelkijkhut bij de kolonie een paar keer per jaar vrij

toegankelijk, daar buiten in excursieprogramma. Vissers

zien in hun een grote concurrent, maar dat verhaal klopt

niet. Uit maagonderzoek is gebleken dat de aalscholver

vooral andere vis eet. De kolonie gaat in aantal sterk

achteruit, van 1400 jaren 90, 700 2010 naar 450 nu.

Oorzaak is niet bekend. Mogelijk predatie of het heldere

water waardoor het voor de aalscholver lastiger vissen is.

Vissen

Er zijn nog slechts een handjevol beroepsvissers. Er is een

pilot voor aal-herstel, samenwerkingsproject met vissers.

Afspraken over transparantie m.b.t. de vangst, uitzetten van

glasaal, vispassages bij in-uitlaten. Snoekbaars is het zilver

van de Zuiderzee, door schoon, helder water steeds lagere

stand.

Vos

Er zijn ca 100 in de Wieden. Net als ieder dier heeft de vos een plek ik het systeem. Maar ze kunnen

een weidevogelgebied volledig leegroven. Daar waar het beheer gericht is op weidevogels, doet

Natuurmonumenten aan aantalreductie van de vos. In de Wieden is er een jaarlijks afschot van ca 50.

Zwarte stern

De zwarte sten is een van de parels van ons gebied. Hoewel je je af kunt vragen of ze nog wild te

noemen zijn. Broedvlotjes worden nog steeds noodzakelijk geacht, meer dan 500 worden er in het

voorjaar door vrijwilligers uitgelegd. 10% van de populatie broedt in de Wieden. Het broedsucces is

wisselend, 2013 met 175 broedparen aan de lage kant, maar al weer een verbetering t.o.v. 2012. In

2009 hoogste: 221.

Otter

De otter doet het goed: ca 40-50 dieren. Ze zijn in goede conditie. Wel zijn er elk jaar veel

verkeersslachtoffers. Door het uitrasteren wegen en aanleggen van tunnels wordt geprobeerd dit te

voorkomen. Dergelijke voorzieningen zijn er wel in Weerribben-Wieden aangelegd, maar dieren die

het gebied verlaten zijn kwetsbaar.

Er is weinig kans voor een toerist om ze te zien, omdat het schuwe nachtdieren zijn. Het is wel een

attractie voor publiek, bv op zoek naar ottersporen.

11

Boommarter

De boommarter is het zeldzaamste zoogdier van Nederland. Er zijn ca. 40 stuks in de Wieden. Het is

een geweldige ervaring als je er een ziet. Hoeveel boommarters vooral in het moerasgebied zitten,

kunnen daar overlast in woningen geven. Dus niet alleen de steenmarter maakt zich daaraan schuldig.

Boommarters vormen een bedreiging voor de weidevogelstand, omdat ze de nesten leeghalen. Ook de

aalscholvernesten worden bezocht.

Ganzen (lees ook de aanvulling op de volgende pagina)

NM en SBB zijn mede-ondertekenaar van ganzenakkoord (G7).We werken loyaal mee aan uitvoering,

vanuit goed buurmanschap. Er is nog geen overlast van ganzen voor de natuur, maar wel veel schade

aan omliggende agrarische gronden. De stand is in de Wieden van 2004 tot nu gegroeid van enkele

overzomeraars tot 6.500; in Weerribben vergelijkbaar verhaal. 2013 is een overgangsjaar, vanaf 2014

gerichte aanpak: legselbehandeling, afschot voor en na broedtijd, wegvangen bij ganzenrasters. De

gans zou niet in de destructie moeten, maar op tafel.

Afsluitend

Een ontmoeting met een wild dier maakt een bezoek aan National Park Weerribben-Wieden tot een

onvergetelijke ervaring. Het gaat om de magie. Er is een grote trefkans om dieren te zien, zonder dat

het een dierentuin-beleving is. Oogsten past in een cultuurlandschap als Weerribben-Wieden. Er is een

beperkt stand beheer. Voor alle dieren geldt: ingrijpen bij overlast, hetzij vanwege buurmanschap,

hetzij om natuurwaarden te beschermen, of voor verkeersveiligheid.

12

Geen steun voor jaarrond afschot ganzen Overijssel Er was een accoord met alle partijen: terreinbeherende organisaties, vogelbescherming, LTO,

provincies, Jagers en dat accoord hield in dat we de schade van overzomerende ganzen gaan

terugbrengen naar de schade van 2005; onderdeel van de deal was volledige winterrust. Uiteindelijk

kon de LTO met die winterrust niet leven en daarmee is er nu geen landelijk accoord meer. Wat dat

betekent is nog niet duidelijk. De tbo’s houden vast aan het accoord: dus ingrijpen in de

zomerpopulatie met volledige winterrust. Er worden nu afspraken met provincie gemaakt, zo hebben

bv de provincie Gelderland en Drenthe zich achter het oude accoord geschaard. Overijssel moet nog

een besluit nemen.

Vrijdag 31 januari adviseerde de faunabeheereenheid (FBE) Overijssel aan gedeputeerde Hester Maij

over het ganzenbeheer in Overijssel. Daarbij was het advies expliciet om ganzen te doden in de

winterperiode. Voor dit advies ontbreekt maatschappelijk draagvlak. Natuurmonumenten,

Vogelbescherming Nederland en Staatsbosbeheer steunen het advies niet en vragen de gedeputeerde

vast te houden aan de afspraken in het Ganzenakkoord, dat trekganzen in de winter rust gunt en

overzomerende ganzen moet reduceren. Deze zomerganzen brengen schade toe aan met name

landbouw en kwetsbare natuur.

Eind vorig jaar sneuvelde het Ganzenakkoord tussen natuur- en landbouworganisaties toen bleek dat

boerenorganisatie LTO de winterrust van ganzen niet steunde, één van de twee essentiële pijlers van

het akkoord. Op grond van dat akkoord spraken de natuurorganisaties, LTO en de provincies af om de

ganzen in de winter met rust te laten. De FBE Overijssel breekt nu met dit voornemen en kan

daardoor op geen maatschappelijke steun rekenen.

,,Wij zijn van mening dat de afspraken in het Ganzenakkoord integraal uitgevoerd moeten worden,

met geven en nemen van alle partijen. Een akkoord waarin een balans gevonden is tussen de belangen

van de vogels en de belangen van de grondeigenaren die schade ondervinden. Wij gaan niet akkoord

met een visie die slechts gebaseerd is op schadebestrijding en de effectiviteit daarvan, zonder dat het

natuurbelang voldoende meegewogen wordt", aldus Bart de Haan, ecoloog in Zwolle bij

Natuurmonumenten.

Verplichting In elke provincie vormen jagers, boeren, particuliere grondeigenaren en natuurbeheerders samen een

FBE, die de provincie adviseert over faunaonderwerpen zoals afschot. FBE adviezen zijn in de regel

unaniem. In dit geval niet. In het huidige geval maken de natuurorganisaties zich ernstige zorgen over

het lot van de vele ganzen, die duizenden kilometers vliegen en uitgehongerd aankomen om in

Nederland te overwinteren. Nederland heeft daar ook een

internationale verplichting voor.

De natuurorganisaties gaan ervan uit dat de provincies de

overwinterende trekganzen in Nederland met rust laten,

zoals in het oorspronkelijk akkoord overeengekomen was.

In het ganzenakkoord waren zeven maatschappelijke

partijen samen gekomen om deze winterrust te garanderen

én daarnaast de overlast die ganzen veroorzaken

landsbreed aan te pakken.

Bea Claessens

Beheerder De Wieden

13

14-4-2014 Contactbijeenkomst Groene Voorlichters

Het thema van deze contactbijeenkomst was “Modern en traditioneel natuurbeheer”.

Het laagveenmoeras van Weerribben en Wieden dankt zijn ontstaan en voortbestaan aan de werkende

mens. Al eeuwen lang wordt hier in de natuurlijke ontwikkeling ingegrepen. In het prille begin

absoluut niet met het doel om natuur te beheren. Wat dat betreft zijn de tijden behoorlijk veranderd.

Fietsexcursie modern natuurbeheer Ook nu nog grijpt de mens in het landschap in. We bekijken daarvan als voorbeeld het resultaat van de

grote ingrepen in polder Wetering Oost en -West.

Sprekers: Egbert Beens, Ruben Achter de Molen, Henk Plat (alleen bij de eerste groep)

Polder Wetering Oost en West zijn een halve eeuw geleden ingepolderd.

In 1998 stond de hele polder (WO) onder water door overmatige regenval. Het water werd toen als

noodoplossing het nationaal park ingepompt om zo de overlast te beperken. Het NP kon door

sponswerking het extra water goed verwerken,. Er lagen al plannen klaar voor natuurlijke

ontwikkeling van dit gebied, maar door de wateroverlast werd de tijd rijp om het plan ten uitvoering te

brengen. De polders liggen in de Ecologische Hoofd Structuur, in de natte as en vormen een

belangrijke schakel in de verbinding tussen Weerribben en Wieden. Verder is polder Wetering Oost een belangrijke schakel in de verbinding naar het Woldlakebos. Omdat dergelijke extreme natte

situaties in de toekomst door de verandering van het klimaat waarschijnlijk vaker zullen voorkomen, is

het beleidsplan WB21 opgesteld (WaterBeheersing 21e eeuw).

Deze twee plannen -EHS en WB21- worden in polder Wetering West en –oost gecombineerd en nu

dus gerealiseerd. Er is ruim 300 ha. moerasgebied met waterbergingsfunctie aangelegd.in de polders

Wetering Oost en West. De polders zijn ca. 30 cm afgegraven. Van deze grond zijn de dijken/kades

eromheen gemaakt. Daardoor zijn de polders nu badkuipen, waar je water in kan bergen. In geval van

nood kan 2,6 miljoen m3 water worden ingelaten. Dan staat er 1 meter extra water en is het polderpeil

gelijk aan het boezempeil. In 24 uur loopt de polder vol. De stuwen worden op afstand bediend. Bij de

inlaten zijn ‘meertjes’ aangelegd, die moeten dienen als kolk zodat bij waterinlaat er geen schade

ontstaat. Bij de berekening is er vanuit gegaan dat een dergelijke noodsituatie 1x in een mensenleven

gebeurd. Wie weet maken wij het zelf nog een keer mee.

Men wil ‘robuuste’ natuur, hoog dynamisch moeras, rietvegetaties. Om verbossing te voorkomen, mag

SBB de waterstand laten variëren. De kades worden verpacht, waarbij het de bedoeling is dat de

vegetatie kort blijft, b.v. door begrazing met schapen/vee. Er is aan de kant van de bewoning een 150

meter brede zone aangelegd. Door hier de vegetatie kort te houden heeft de wind vrij spel en dient

deze strook als muggenbuffer. Deze stroken worden ingezaaid en bemest.

Ten noorden van polder Wetering Oost, vlakbij de Vlodderbrug, ligt nog een klein gebiedje omsloten

door kades. Dit stuk is er bewust niet bij aangesloten. Op deze manier wordt ervoor gezorgd dat de

waterstromen bij de trilvenen in de Boonpolder niet negatief beïnvloed worden (bij de tjasker,

spinnekopmolen).

De Stroinkweg en de Rietweg gaan nog omhoog. De Julianaweg wordt er helemaal uit gehaald. Op het

cunet van deze weg komt een oeverzwaluwwand, waardoor de oeverzwaluw broedkansen krijgt.

Oeverzwaluwen vormen samen met boeren- en huiszwaluw de drie zwaluwsoorten die in Nederland

voorkomen. De oeverzwaluw stelt 3 eisen: geschikte nestplek, voldoende rust en voldoende eten. Op

deze plek kan aan alle voorwaarden worden voldaan met de aanleg van een oeverzwaluwwand. De

wand wordt 26 meter breed en de zwaluwen kunnen er hun tot 1,5 meter diepe nestpijpen in graven.

De oeverzwaluwwand is vanuit de vogelkijkhut prachtig te bekijken is. Deze vogelkijkhut is door de

kinderen uit Scheerwolde De Twitterhut genoemd. Langs de rand van het Woldlakebos komen op de

kades mogelijk nog kijkschermen.

De sloten in het gebied zorgen ervoor dat ook bij droge omstandigheden er voor vis voldoende

leefmilieu blijft. De sloten vormen de haarvaten van het waterbergende systeem.

Rietsnijders hebben al interesse getoond, maar dat past eigenlijk niet in het natuurlijke beheer dat

wordt nagestreefd.

14

Als al het werk klaar is, wordt het beheer aan SBB overgedragen. De dijken worden door het

waterschap beheerd. Er worden nog een paar parkeerplaatsen gemaakt bij de Twitterhut.

Ook fietspaden zijn meteen meegenomen in de planvorming, zodat ook die voorziening meteen is

gerealiseerd.

Wetering West

• Plas-dras 2 ha

• Moeras 105 ha

• Half natuurlijk grasland 42 ha

• Waterberging 1.6 milj

• Fietspad en wandelpad

• Waterinlaat

• Riet blijft Klinkerweg

• Anti muggenstrook

Aansluiting faunapassage

Wetering Oost

• Dotterbloem hooi landen 14 ha

• Plas-dras 21 ha

• Moeras 101

• Half natuurlijk grasland

• 29 ha

• Waterberging 1.6 milj

• Vogelhut

• Fietspad

• Waterinlaat

• Stroinkweg blijft Klinkerweg

Lezing traditioneel natuurbeheer Spreker: Harm Piek, gepensioneerd medewerker en vrijwilliger Natuurmonumenten.

Harm neemt ons bij zijn lezing mee door de ontstaansgeschiedenis van Weerribben-Wieden.

Het huidige natuurbeheer kan je in twee ‘stromingen’ indelen: conservatiebeheer en

ontwikkelingsbeheer. Bij conservatiebeheer richt het beheer zich op instandhouding door

ontwikkelingen tegen te gaan. Ontwikkelingsbeheer is een meer dynamische benadering van beheer,

waarbij natuur en landschap wordt begeleid in zijn natuurlijke ontwikkeling.

Natuur en landschap zijn altijd in ontwikkeling.

Weerribben-Wieden is een oud cultuurlandschap dat voortdurend in verandering is.

• voor 10e eeuw: natuurlijk onbewoond veenmoeras. Moerasbos was hierin het eindstandium.

• 10e – 14e eeuw: ontgonnen weide- en akkerlandschap. Er waren nauwelijks percelen, her en

der liep wat vee. Het Bisdom van Utrecht zwaait de scepter.

• 14e -19e eeuw : verveningslandschap. De flagellanten worden hierheen gestuurd om het gebied

te ontginnen. De kloosters spelen een belangrijke rol bij de ontginning. In de 17e eeuw is het

15

gebied al duidelijk ontsloten. De hoofdstructuur van het landschap was al aanwezig. Eigenaren

lieten grachten graven, hun namen zijn daarin terug te vinden. De veenprut werd op een bedje van riet op de legakker te drogen gelegd. In 6 weken had je dan bruikbare turf, bij nat weer

duurde het langer.

• 19e – 20e eeuw: verlandingslandschap (veeteelt , rietteelt en visserij). Als de mens is

uitgeveend, gaat de verlanding z’n gang. Tot in de jaren 50 van de vorige eeuw is het

verveningslandschap her en der nog aanwezig: petgatenlandschap. Door verlanding groeien de

petgaten dicht en water wordt rietland. Rietteelt is voornamelijk handwerk. Rond 1980

verschijnen de eerste kleine maaimachines. Oudere rietsnijders beginnen af te haken.

Veel boeren hadden een paar koeien. Vooral de jonge verlandingsstadia werden gebruikt voor

hooiwinning. Het hooi van de hooilanden werd niet alleen voor het eigen veel als wintervoer

opgeslagen. Het werd ook als handel afgezet. Het ging o.a. naar Londen en Berlijn, waar in de

30-er jaren veel politiepaarden waren die ermee gevoerd werden. In de dorpen stonden

hiervoor soms balenpersen. De hooilanden waren prachtige parels. Vooral die bij de

boerderijen lagen, omdat die relatief meer mest kregen. Er was geen ‘standaard’ bemesting;

elke boer deed het op z’n eigen manier: stalmest, kunstmest, maar net wat voorhanden was.

Bemesting is wel een belangrijke factor voor de bloemrijkheid. Natuurmonumenten heeft

verschillende bemestingen geprobeerd: bekalken-stalmest-kunstmest-slootwater. Uitkomst is

dat de zuurgraad de belangrijkste factor is en daarom kalk het effectiefste blijkt. De

hooilanden waren een paradijs voor vogels. In De Wieden was meer boerenland dan in de

Weerribben. In de Weerribben was meer rietteelt.

Veeteelt was arbeidsintensief, want alles moest over water. Het ging wel eens mis met een bok

vol koeien als alle koeien aan dezelfde kant gingen staan. In 1947 waren in Dwarsgracht zo’n

30 boeren. Een 50 jaar later was er nog maar 1 over. Nu is er geen enkele boer mee. Dit heeft

enorme consequenties voor het landschap. Nat hooiland werd rietland. Andere stukken

verbosten.

Op de minder productieve rietlanden werd bladriet gesneden. Dan wordt er gemaaid als het

blad nog aan de rietstengel zit. Dit bladriet ging naar het westen van het land. De tulpenvelden

werden er mee afgedekt, zo werd o.a. wegstuiven van de grond voorkomen. Deze handel heeft

niet zo lang geduurd, omdat al gauw een machine werd uitgevonden die stro kon verwerken

tot geschikt afdekmateriaal. Alleen bij de Loodrechtste plassen is nog één rietboer die nog

bladriet snijdt. Het is behoorlijk arbeidsintensief, omdat er geen machine voor is.

• 21e eeuw: natuurbeheer landschap (rietteelt, recreatie, natuurontwikkeling). Door

schaalvergroting, mechanisatie en intensivering wordt alles anders. Bij de rietoogst worden

maai- & bosmachines gebruikt. De veeteelt verdwijnt, waardoor ook de bemaling in de kleine

poldertjes verdwijnt. Hierin ontstaat nieuw moeras. Sloten groeien dicht, in eerste instantie

geeft dat verlanding, later verruiging omdat water niet voldoende wordt aan en afgevoerd. De

mooie bloemrijke hooilanden verdwijnen, worden omgezet tot rietland of verbossen.

Overgebleven hooilanden worden alleen nog gemaaid met geavanceerde machines, met SNL

16

subsidie. Het afvoeren van het maaisel is kostbaar, wordt soms in de bosrand gedrukt waar het

ligt weg te rotten. Natuurbeheerders zoeken naar oplossingen. Mogelijk kan het als bio-

energie worden gebruikt.

Hoe verder?

• TBO’s doen tegenwoordig aan ontwikkelingsbeheer, wat in Weerribben-Wieden het cyclische

beheer is. Dit is ‘proces begeleidend beheer’.

• Verlanding opnieuw opstarten: nieuwe petgaten graven, cyclisch beheer van 75-100 jaar

• elk verlandingsstadium permanent aanwezig door elke 5 jaar 10 ha uitgraven.

• maaibeheer steeds aanpassen aan successiestadium

• Aanleg nieuwe moerassen met meer waterdynamiek (in polders en verlaten weidegebieden).

Ontwikkeling natte voedselrijke moerassen tbv fauna (bijv. Auken, Beulakerpolder, polder

Wetering Oost en West)

• Ontwikkeling grote boscomplexen (al of niet met hoogveenontwikkeling) (vgl kooibossen)

Daarnaast ook herstelbeheer, successie terug zetten:

• Afplaggen rietlanden

• Afgraven van bemeste graslanden tbv verschraling

• Verwijderen bos tbv trilveen en nat schraalland

• Bekalken van verzuurde bloemrijke hooilanden

• Begreppelen rietlanden en hooilanden

• Sloten weer opschonen

• Vernatten rietland (bevloeien)

• Natuurlijker waterpeil (hoog winter\laag zomer)

• Herstel\restauratie cultuurhistorische landschapselementen en beheervormen(eendenkooien,

boerengeriefhoutbosjes, veldtuinen, bladrietmaaien )

En instandhoudingsbeheer:

• Weidevogelbeheer: maaibeheer, (na-)beweiden (mozaiekbeheer), bemesten en\of bekalken,

slootbeheer, inunderen, openheid bewaren (bos verwijderen), verruiging bestrijden (bloten,

bossen)

• Schraal graslandbeheer: dotterbloemhooiland,b lauwgrasland, moerasheide:

maaibeheer: jaarlijks 1-2 keer maaien en gewas afvoeren (juli-oktober)

• Ruigten en overjarig riet:

1 maal per 2 jaar maaien in winter\herfst.

Uitwerking presentatie van Harm Piek door Nel van der Laan

Medewerkster communicatie en educatie

Nationaal Park Weerribben-Wieden

17

JeugdNatuurActief en Onderwijs

Onvergetelijke ervaringen opdoen in de natuur, meer leren

over hetgeen je beleeft en verwondering kweken voor je eigen leefomgeving;

Dit alles wordt nagestreefd bij de activiteiten van de JeugdNatuurClubs, de Junior Rangers en het

Nationaal Park Scholenproject. Want kinderen kunnen niet zonder natuur. Net zoals de natuur

uiteindelijk niet zonder kinderen kan, want zij zijn de natuurbeschermers van de toekomst.

JuniorRangers Nationaal Park Weerribben-Wieden

International Youth conference

We zijn super trots op drie van onze Junior Rangers die geselecteerd waren om

deel te nemen aan de eerste "International Youth conference" in Debrecen,

Hongarije in oktober 2013. Zij hebben, samen met de andere Europese jongeren,

een Youth declaration opgesteld en Nederland in het algemeen en Nationaal Park Weerribben-Wieden

in het bijzonder uitstekend vertegenwoordigd.

We zijn zo trots omdat ze alle drie begonnen zijn als jonge kinderen van 12 jaar bij de JuniorRangers

(eentje zelfs als 8 jarig jochie bij de JeugdNatuurClub) en met de bagage van 6/7 jaar die we ze hebben

gegeven in hun rugzak, op een positieve manier zijn opgevallen in de internationale natuur- en milieu

wereld als jong volwassenen met een eigen kijk op natuur- en milieueducatie en beheer.

Youth Declaration 1st EUROPARC Youth Conference

Summary

The Young People at the

conference asked for three main things:

1: Greater youth

representation. This includes representation on

National Park boards and Youth Parliaments; more

Junior Ranger opportunities; and

the opportunity for an annual youth conference.

2: A network of Parks, (the) Public and Investors. It

was felt that there needed to be greater communication between different parks, and between parks

and those outside – ie the public and investors. This would have benefits for Parks, the public and

investors.

3: Green Education. Delegates have asked that Parks and Protected Areas talk to their Governments

to introduce green education into schools. The young people could then act as the representatives

and assistants in implementing this.

They finished by saying: “If you do your bit, we’ll do ours!”

The text which follows is from the delegates and gives more information about each item.

1: Youth Representation

We want Young people to be represented on National Park boards. This could be done in a number of

ways. For example, having a Young board member or consulting with junior rangers on important

issues. This will allow for new ideas to be raised and hopefully bring improvements for all people

living in the park.

Every National Park should have a Junior Ranger programme. This is crucial for inspiring

the next generation of conservationists and ‘green’ minded people.

The benefits brought from having an active Junior Ranger programme are huge, from getting help with

hands on volunteering to greater engagement with the public. The most important benefit of

the programme though will not be seen immediately. The type of person the programme helps shape

is hugely important. It will be these conscientious and passionate people that go on to be rangers, run

National Parks and make a positive impact on the World. A Junior Ranger Programme

is an investment in the future.

We want older Junior Ranger's to have a position on national youth parliaments throughout

18

Europe. This position would be similar to the IUCN at the United Nations. These ‘Young Nature

Ambassadors’ would raise the voice of nature and conservation and make future world leaders aware

of the importance of ecosystem services and conservation.

Smaller Junior Ranger Camps should be organised between neighbouring countries more

often, directly in the nature. This would allow Junior and Senior Rangers to openly discuss different

issues affecting their parks and give Junior Rangers an opportunity to share their enthusiasm

and vision of the future. The things discussed should be brought to the "big" EUROPARC Youth

Conference which should be held every year, where representatives from all European Junior Ranger

programmes should meet to shape the future.

We want to be involved because it's our turn to make a change and raise our voices!

Laura Peters

Junior Ranger Nationaal Park Weerribben-Wieden

Junior Rangers, seizoen 2013-2014 Samen de natuur beleven. Dat is de insteek van de Junior Rangers van

Nationaal Park Weerribben-Wieden, een groep jongeren, in de leeftijd

vanaf 12 jaar, met een passie voor natuur.

De Junior Rangers zijn opgericht in het Nationaal Park Weerribben-Wieden met het doel om jongeren

de natuur in hun directe woonomgeving te laten beleven. Ze komen één keer in de maand samen om

met een vaste begeleider en een boswachter of een andere natuur-deskundige de natuur in te gaan.

Beleving én leren Het gaat om de beleving van de natuur, het leren van de

omgeving. De vragen: 'Wat hoor je, wat voel je?', staan

centraal. Ook is het belangrijk dat ze weten hoe ze met de

natuur moeten omgaan en waarom er natuur bestaat. Een

deel van de activiteiten bestaan uit het werken in de natuur

of het helpen bij evenementen in of over de natuur.

In 2013 zijn er voor de Junior Rangers 19 reguliere

activiteiten georganiseerd. De ouders van de jongeren

worden ook bij de activiteiten betrokken, door ze uit te

nodigen bij de ‘Oudermorgen’ in januari en bij de certificering van Junior Rangers bij het afsluitend

kamp. Ze worden – voor een groot deel door de Junior Rangers zelf – bijgepraat over hun activiteiten,

die ze hebben gedaan. Hiernaast worden de jongeren ook individueel ondersteund bij

(maatschappelijke) stages, werkstukken voor school en hebben vier Junior Rangers hun vaarbewijs

gehaald.

Internationale contacten Junior Rangers hebben ook diverse (inter)nationale zusterorganisaties in Europa. Naast hun normale

programma worden er uitwisselingsbezoeken of kampen in binnen- en buitenland voor hen

georganiseerd.

In de zomer van 2013 hebben twee Junior Rangers van

Nationaal Park Weerribben-Wieden, samen met twee

Junior Rangers van Nationaal Park Drents-Friese Wold,

deel genomen aan het ‘Internationale Europarc Junior

Ranger Camp’ in Bavarian Forest National Park (Zuid

Duitsland). Bij dit zeven-daagse evenement waren 11

verschillende Europese landen vertegenwoordigd en

deden 46 deelnemers hier aan mee. Speciale aandacht

was er voor het 40 jarige jubileum van Europarc.

In het najaar van 2013 zijn acht Junior Rangers uitgenodigd voor het jaarlijkse ‘Uitwisselingskamp’ in

het NP Niedersächsisches Wattenmeer (Noord

Duitsland). Waarbij de groep van 20 deelnemers mee

19

deden aan de ‘Trekvogeldagen’. Ieder jaar komen beide groepen om-en-om bij elkaar op bezoek.

In oktober 2013 zijn drie van de oudste Junior Rangers (jong volwassenen) naar de Youth conferentie

in Debrecen in het Hortobàgy National Park (Hongarije) geweest. Hiervan staat een extra verslag

elders in deze reader.

Via de social-media houden de jongeren onderling contact en delen ze informatie met elkaar. Tijdens

deze bovenstaande bezoeken wordt ook één van de uitgangspunten van de Junior Rangers bewaarheid:

het delen van informatie over de natuur met leeftijdsgenoten.

Bezoek Den Haag aan ‘Tweede Kamer’. In het kader van de voorgestelde bezuinigingen van het rijk

op natuureducatie in de Nationale Parken hebben de Junior

Rangers een bezoek gebracht aan de ‘Tweede Kamer’ in

Den Haag. Hierbij hebben de jongeren zelf een petitie en

een fotocollage, van hun activiteiten in de natuur, aan een

delegatie van de ‘Tweede Kamer’ aangeboden. Hun

inbreng was van essentiële waarde bij alle

onderhandelingen en heeft mede geresulteerd in iets minder

bezuinigingen dan in eerste instantie was voorgesteld.

Samen organiseren Het programma van de Junior Rangers Nationaal Park Weerribben-Wieden valt onder IVN-Junior

Ranger Nederland en is een jongerenprogramma van IVN landelijk. Zij werken veel samen met alle

instellingen die actief zijn in het natuurgebied, zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, IVN

afdeling Noordwest Overijssel, Waterschap enz.

In totaal zijn er nu 31 JuniorRangers in Nationaal Park Weerribben-Wieden. In Nederland zijn ook

Junior Rangers in het Nationaal Park Drents-Friese Wold en in 2013 is er ook een groep gestart in het

Nationaal Park Lauwersmeer.

Junior Rangers Nationaal Park Weerribben-Wieden 2013-2014

Erica Zwanenburg Coördinator Junior Rangers Nationaal Park Weerribben-Wieden

20

JeugdNatuurClub De Weerribben

Het seizoen 2013-2014 begon voor de JeugdNatuurClub De Weerribben flitsend. Maar liefst 31

kinderen, in leeftijd variërend van 7 tot 12 jaar, waren naar het Buitencentrum de Weerribben in

Ossenzijl gekomen om kennis te maken met de natuur in 'hun achtertuin'.

In groepen ondernamen de kinderen leuke activiteiten: waterdiertjes, zoals bloedzuigers en een

salamander, aan een nader onderzoek onderwerpen, zich uitgebreid laten informeren over wat men met

riet allemaal kan doen, behalve daken bedekken (o.a. bootjes en fluitjes maken) en natuurlijk een

geheimzinnige ontmoeting met het 'Weerribbenvrouwtje'...

Ondanks de regen, die met bakken uit de hemel viel waren er alleen maar zonnige gezichten. En ook

de ranja en de veentrufjes deden het goed! Gewapend met een heuse Weerribben clubkrant en een

houten herinnering togen de kinderen opgewekt huiswaarts.

In de maand oktober hebben de kinderen onder leiding van zes vrijwilligers van de Visfederatie en de

Stichting Visserijkundig Onderzoek (beide uit Oost Nederland) nader kennis gemaakt met

zoetwatervissen. In grote glazen bakken zwommen tal van vissen waarover uitleg werd gegeven, zoals

modderkruipers, rietvoorn,

blankvoorn, zeelt, schele pos,

driedoornig stekelbaarsje en een snoek

van wel zestig centimeter. Deze werd

aandachtig bekeken. Een snoek kan

wel 360 tanden hebben. Ook werd

verteld hoe vissen met hun kieuwen

zuurstof uit het water halen en hoe de

eitjes van vissen heten.

Slangen en reptielen: menigeen

griezelt ervan, anderen raken erdoor

gefascineerd. Dit laatste geldt zeker

voor de kinderen van Jeugdnatuurclub

De Weerribben, want in november

storten ze zich vol overgave op alles wat met de ringslang te maken heeft. Eerst werden er allerlei

wetenswaardigheden over deze ook in Nederland voorkomende slang verteld en vragen beantwoord.

Waar kun je hem vinden? Is hij giftig? Wt eet hij zoal? En nog veel meer. Hierna werd een oude

broeihoop onderzocht op slangeneieren en werden er twee nieuwe broeihopen gemaakt.

In december was er de Winterspeurtocht op de Woldberg. Het was lekker mistig weer. Er was een

leuke speurtocht met verrassende opdrachten, een kerstvrouw, een warm vuurtje om weer op te drogen

en tot slot kreeg iedereen warme marshmallows tussen twee biscuits: Heerlijk!

Het nieuwe jaar begon spannend. Een beetje zenuwachtig en daarom extra rumoerig stonden de

kinderen aan de rand van het bos te wachten wat er ging gebeuren.

Opeens ... kwam vanuit het bos de ‘Schemerschim’ te voorschijn! Zij vond het fijn dat de kinderen

met haar mee gingen, maar eerst kregen ze de kleur van de nacht en de geur van het bos te zien.

Hierna liet zij hen tijdens de wandeling zien hoe kleuren langzaam vervagen naar zwart grijs en naar

licht donker. Met een nachtkijkertje werd naar de diertjes in het bos gezocht. Vier lange minuten zijn

ze stil geweest, in een bos dat langzaam donker

werd. Iets proeven, terwijl je niet ziet wat je eet, is

ook heel spannend en de avond werd afgesloten met

een verhaal over de zon en de maan, die niet wilden

ruilen. Voor ze het wisten was de tijd om en moesten

ze weer terug naar het licht van de lantaarnpalen,

waar de ouders op de kinderen stonden te wachten.

In februari zijn ze met Sybrand de Boer van

Staatsbosbeheer De Weerribben met de boot het riet

in geweest! Eerst rietschoven maken en daarna

proberen alle grassen tussen het riet uit te kammen.

Dat ging niet altijd even makkelijk, maar met z’n

allen lukte het toch! Vol trots werd een echte

21

veldbos zelf schoongemaakt riet meegenomen in de boot, om later aan de ouders te laten zien. Het was

weer een middag om nooit meer te vergeten.

Maart stond in het teken van stenen. Twee echte geologen hebben van alles verteld over stenen en alle

stenen die ze konden vinden, mochten ook mee naar huis! Rode wangen, vieze handen en glimmende

ogen! Wat een schatten zijn er zo gevonden...

In de maand april zal er hard gewerkt worden aan het Allemanspad bij Ossenzijl.

De zes begeleidsters van de JeugdNatuurClub De Weerribben zullen, net als voorgaande jaren, hun

best doen om het seizoen in mei met een speciale middag af te sluiten.

De JeugdNatuurClub De Weerribben is een werkgroep van de IVN afdeling Noordwest Overijssel.

Kinderen van 7 tot 12 jaar, die deel willen nemen aan de activiteiten van deze club, zijn van harte

welkom!

Wie meer informatie wil over de JeugdNatuurClub De Weerribben, die kan contact opnemen met

Wieke Nieland: e-mail janenwieke88@gmail.com

JeugdNatuurClub De Wieden seizoen 2013-2014

JeugdNatuurClub De Wieden had dit seizoen een

vliegende start met een open middag op 28 augustus.

We mochten aanschuiven bij de oogstdag van de

Veldschuur. Een aantrekkelijk programma en mooi

weer zorgden voor grote belangstelling. De kinderen

konden braakballen pluizen, voelen wat er in de

voelkist zat en waterbeestjes vangen. Op die manier

konden ze een beeld krijgen wat we zoal doen bij de

JNC. In de opvolgende weken waren er zoveel

aanmeldingen dat de Oranjetipjes, de jongste groep,

bijna helemaal uit nieuwe leden bestand.

Activiteiten:

Als half mei de seizoen afsluiting achter de rug is, hebben de kinderen 8 activiteiten gedaan. De eerste

activiteit vond plaats op het laarzenpad bij Bezoekerscentrum De Wieden. Daar stond de onderlinge

kennismaking centraal. Bij de Oranjetipjes zitten 22 leden en bij de Zeearenden 18 leden. Dit seizoen

zijn de kinderen twee keer onder leiding van boswachter Ronald Messemaker op pad geweest. In

oktober werd naar sporen gezocht bij de Auken. De kinderen zijn nu experts in het kunnen herkennen

van ottersporen! In maart gingen ze met de boot naar de aalscholverkolonie en wandelend naar het

trilveen. De recordpoging slootjespringen zal zeker in herinnering blijven! Voor sommige Oranjetipjes

was het de eerste keer dat ze een klein kikkertje in de handen hadden. En o, wat was het moeilijk om

die dan vervolgens weer los te moeten laten….

Een ander hoogtepunt was het kaas maken, een activiteit van Staatsbosbeheer in de Veldschuur. Het

hele proces van kaasmaken vanaf de rauwe melk hebben ze meegemaakt. Sommige kinderen waren

van plan om hun kaasje alle tijd te geven om door te laten rijpen, maar of dat gelukt is?

Ook het fotograferen in de zintuigentuin onder leiding van deskundigen van Museum Schoonewelle

was erg geslaagd. Verder werd de Haasjeskooi bezocht en alles geleerd over het vangen en ringen van

vogels. Ook het vliegen van vogels was een thema van een van de activiteiten.

Al met al kunnen we terugkijken op een geweldig fijn seizoen. Met zulke leuke leden zal de seizoen

afsluiting zeker ook geslaagd zijn.

Communicatie

De nieuwsbrief is dit seizoen twee keer verschenen. Input komt in de vorm van verslagjes en foto’s

vanuit de groepen zelf en vanuit de partnerorganisaties. Na afloop van het seizoen verschijnt nog een

nieuwsbrief met daarin een vooruitblik. De nieuwsbrieven zijn te vinden op de pagina van JNC De

Wieden, op website van het nationaal park (ww.np-weerribbenwieden.nl/node/547). Daarnaast worden

ook regelmatig berichten geplaatst op de facebook pagina van Jeugdnatuurclub De Wieden.

22

Organisatie

JNC De Wieden is een samenwerking tussen Staatsbosbeheer, Museum Schoonewelle,

Natuurmonumenten en Nationaal Park Weerribben-Wieden. Het bestuur zet de hoofdlijnen uit. De

partijen nemen elk een deel van de activiteiten voor hun rekening. Het afgelopen seizoen waren dat

Johan Dammers (SBB), Eefje Bols (Schoonewelle) en Nel van der Laan (NM/NPWW). De negen

begeleiders helpen en denken mee met de invulling van de activiteiten. Dit seizoen zijn een aantal

succesnummers van een poos geleden op hun verzoek in de herhaling gedaan. Daarnaast spelen zij een

belangrijke rol als vaste begeleiders van de twee groepen. Bij zowel Oranjetipjes als Zeearenden is één

van de begeleiders de coördinator.

Het volgende seizoen

In seizoen 2014-2015 gaan we vieren dat JNC De Wieden 10 jaar bestaat! Maar voor het zo ver is,

wordt eerst samen met de begeleiders terug- en vooruit gekeken. In ieder geval gaan we weer van start

met een open middag. Bij de seizoen afsluiting zwaaien er een aantal Zeearenden af, omdat ze naar de

middelbare school gaan. Dus komt er plek vrij voor nieuwe leden.

Nel van der Laan Medewerkster communicatie en educatie Nationaal Park Weerribben-Wieden

‘Bushcraft’ voor de jeugdbegeleiders

Nationaal Park Weerribben-Wieden heeft in nauw overleg met Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten

een workshop Bushcraft georganiseerd voor jeugdbegeleiders, die op dit moment actief zijn in De

Wieden en/of De Weerribben.

Wat is Bushcraft?

Bushcraft is eigenlijk het tegenovergesteld van ‘Survival’. De uitdaging bij ‘Survival’ is om zo snel

mogelijk de natuur uit te komen en bij Bushcraft is het de kunst er zo lang mogelijk te blijven, met

behulp van slechts een paar eenvoudige middelen.

Workshop

Op donderdagavond 24 april kregen de begeleiders van de JeugdNatuurClubs, de Junior Rangers en de

schoolprogramma's van het Nationaal Park bij het Bezoekerscentrum De Wieden in St. Jansklooster de

workshop Bushcraft. Johan v.d. Wielen van de Stichting In2Nature legde eerst de basisprincipes van

Bushcraft uit, hoe je de natuur nog meer kan beleven, verkennen en ontdekken en en vooral wat de

natuur ons te bieden heeft.

23

Thema’s: vuur en gereedschap

Na de inleiding gingen de zestien deelnemers zelf aan het werk.

In het kader van het thema vuur werd er een ‘blikbrander’ gemaakt van enkele lege conservenblikken.

Door een speciale vorm en de gaten op de juiste plaats, voor een optimale trek, kon er op iedere

‘blikbrander’ een kop thee voor één persoon worden gezet. Een enkeling heeft de thee met vers

geplukte munt kunnen proeven. Vanwege een heftig onweer dat op kwam zetten moesten de

deelnemers helaas het programma buiten afbreken.

In het gebouw ‘De Bollemaat’ van het Bezoekerscentrum werd het programma verder vervolgt met het

thema: gereedschap. De deelnemers kregen de opdracht een houten lepel te maken. Uit een wilgentak

werden enkele blokjes hout gezaagd en vervolgens werden de snijtechnieken met een mes uitgelegd.

Na wat proberen lukte het de meesten om een vorm uit te snijden, die veel gelijkenis had met een

lepel. Waarbij menigeen thuis hun lepel nog meer hebben afgewerkt.

Ideeën en informatie

Na afloop van de inspirerende workshop waren er voldoende ideeën, die de jeugdbegeleiders mee

nemen naar de activiteiten, die ze zelf voor jeugd organiseren. Meer informatie over Bushcraft is te

vinden op: www.in2nature.eu

Linken

Voor de echt geïnteresseerden van Bushcraft volgen hierbij nog wat linken naar beschrijvingen van

technieken en activiteiten:

- http://transport.in2nature.eu/BSOin2nature

Hier staan uitgewerkte bushcraft activiteiten voor BSO leeftijd (7+) in 6 verschillende

overlevingsthema’s. Niet alles is voor alle leeftijden geschikt maar het thema zintuigen is zeer geschikt

voor de jongere kinderen, terwijl het thema gereedschap zich meer richt op 9+ leeftijd. Elk thema heeft

niet alleen een uitgewerkte activiteit, maar ook diverse ideeën voor verdere verdieping en uitbreiding.

- www.mpse.nl

Deze website is van een Scouting groep, waar veel technieken met foto’s zijn uitgewerkt onder het

kopje ‘Bushcraft technieken’. De beschrijvingen zijn op dit moment nog in het Engels. Hier staan ook

de mes handgrepen.

- www.nme-makelaar.nl

Deze website is van het gezamenlijke project van de Stichting In2Nature en Veldwerk Nederland voor

natuurbelevingactiviteiten op werkweken en schoolkampen. Er zijn ook een aantal gratis DOE kaarten

te downloaden (na registratie) over de thema’s vogels, heksensoep, huttenbouwen, bomen en

paddenstoelen. Met deze DOE kaarten kunnen kinderen zelf op pad om de natuur te beleven.

- De blikbrander die is gemaakt heet over het algemeen ‘woodgasstove’, ‘woodgas burner’ of ‘Biogas

Wood Stove’, terwijl de commerciële versie ‘bushcooker’ of ‘bush buddy’ wordt genoemd. Op

youtube of in google kun je zoeken op deze termen en dan kom je allerlei zelfbouw projecten met

uitleg tegen. Zoals bijv. deze https://www.youtube.com/watch?v=BxODae_BS74 en deze

https://www.youtube.com/watch?v=8-xJxJthwuk.

- De snijmessen waarmee is gewerkt zijn van Frost Mora en type 120 (volledige naam Mora Erik Frost

120 Woodcarving Knife). Ze worden op diverse plekken verkocht via internet.

- De lepelmessen die we hebben gebruikt zijn van Svante Djärv en best aan de prijs. Je kunt ook

kiezen voor Frost varianten.

Erica Zwanenburg Medewerkster communicatie en educatie IVN-Nationaal Park Weerribben-Wieden

24

Nationaal Park Scholenproject In het kort

Al sinds 1998 werken Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten samen op educatief gebied, onder

andere in het scholenproject. Het Nationaal Park Scholenproject (NPS) is daarmee een van de

succesnummers van het nationaal park te noemen. En dat is belangrijk.

Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen, die tijdens hun basisschooltijd positieve ervaringen in de

natuur hebben gehad, als volwassenen meer waardering hebben voor de natuur. Daarnaast is buiten

zijn ook goed voor de persoonlijke ontwikkeling van een kind: het bevordert aandacht, concentratie en

zelfvertrouwen, het stimuleert de motorische ontwikkeling, vermindert de kans op overgewicht.

Het Nationaal Park Scholenproject draagt zo bij aan het draagvlak voor natuurbescherming in het

algemeen en voor Nationaal Park Weerribben-Wieden in het bijzonder. Deelname aan het

scholenproject is tevens activiteit die past in het lesprogramma van de school en draagt bij aan welzijn

en gezondheid van de leerlingen.

Schooljaar 2013-2014 Dit schooljaar begon goed met de deelname van een ‘nieuwe’ school aan het NPS. Basisschool ’t

PuzzelsTuk deed in september met alle groepen mee. De vrijwilligers van Buitencentrum De

Weerribben hebben ze voor het eerst mogen begroeten. Dat was van beide kanten een positieve

ervaring. Ook positief was het aantal groepen dat geboekt had voor deelname aan Woordvoerders van

de Eendenkooi, het afsluitende onderdelen van het scholenproject. Twee groepen bezochten in het

kader daarvan de Kloosterkooi en drie groepen de Grote Otterskooi. Bij de eindpresentatie door

leerlingen van Eben Haezer uit St. jansklooster werd in het speellokaal een eendenkooi nagebouwd.

De leerlingen van school B hielden hun presentatie tijdens de ouderavond van de school.

De toekomst van het scholenproject

Voor de schermen gaat het Nationaal Park Scholenproject gewoon door. De scholen kunnen zich weer

inschrijven via het digitale boekingssysteem. Begeleiders van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten

staan klaar om de leerlingen een leerzame en leuke activiteit in de natuur te bezorgen. Het kleurenspel

wordt verbeterd en de watersafari in De Weerribben wordt aangepast. Alles gaat gewoon door.

Gelukkig blijft de gemeente Steenwijkerland het project financieel steunen, hoewel vanaf 2015 wel

met een lager bedrag.

Ondertussen wordt achter de schermen nagedacht, overlegd en gewerkt aan mogelijke oplossingen

zodat er voor de scholen geen onoverkomelijke financiële drempel ontstaat om deel te nemen. Scholen

krijgen namelijk geen extra budget voor natuuronderwijs (wat er wel is voor cultuuronderwijs). We

zoeken het gesprek met de schoolleiding, want samen komen we er zeker uit.

Nel van der Laan Medewerkster communicatie en educatie Nationaal Park Weerribben-Wieden

25

Gastheerschap in Nationaal

Park Weerribben-Wieden

Zesde cursus Gastheerschap afgerond

Maandag 24 maart 2014 hebben 24 deelnemers de IVN-cursus Gastheerschap (m/v) afgerond. Het

waren 23 deelnemers van de zesde cursus en nog een ‘aspirant’ gastheer van de cursus van vorig jaar.

Ondertussen staan er al weer drie belangstellenden op de lijst voor een volgende cursus en heeft een

aantal bedrijven aangegeven volgend jaar te willen inschrijven.

De afgelopen jaren hebben ongeveer 120 personen de cursus gevolgd. Er zijn nu zo’n 80

ondernemers/bedrijven die gecertificeerd zijn en met trots het bordje Gastheer mogen voeren.

Nieuw in de zesde cursus

Hoewel de cursus in de afgelopen jaren al een behoorlijk

uitgekristalliseerde vorm heeft gekregen, zijn er elke keer toch weer

verbeteringen en aanpassingen. Dit keer hebben we gezocht naar een andere

manier om de deelnemers actiever te betrekken bij de cursus. Het is

uiteindelijk een huiswerkopdracht geworden, waarvan ze de uitkomst aan

de medecursisten moesten presenteren. Nagedacht moest worden over ‘je

sterke en minder sterke kanten, wat kan ik een ander bieden, wat heb ik niet in huis en kan ik bij een

ander halen, hoe ga ik dan realiseren,..’. De cursus is te kort om te verwachten dat er al kant en klare

arrangementen tot stand komen, maar wel is met deze huiswerkopdracht een en ander in gang gezet.

De presentaties gaven leuke, zinvolle onderlinge uitwisselingen. Het is heel inspirerend om te ervaren

hoe open men staat en hoe groot de bereidheid is om elkaar te helpen en samen te werken.

Afsluitende excursie en certificering

De laatste dag vormt altijd het hoogtepunt van de cursus. Op die dag gaan we vanuit Buitenencentrum

De Weerribben met een bus het

nationaal park door. Onderweg

vertellen Erica Zwanenburg en Nel

van der Laan over het gebied, lopen

we een stukje van het

veenweidepad, bezoeken de

uitkijktoren bij Wanneperveen,

rijden langs de Auken, via de

faunapassage bij Muggenbeet en

bezoeken ’s middags in de

Weerribben de Kloosterkooi en

lopen het laarzenpad van

Kalenberg. Het doet denken aan

een ‘schoolreisje’. Op het eind van

de dag worden de certificaten

uitgedeeld. Deze keer was daarvoor

wethouder Greven aanwezig, die zo

een mooi beeld kreeg van een van

de succesnummers van het

nationaal park.

Zevende cursus

Wij zijn beslist van plan om een vervolg te geven aan deze cursus. Niet alleen door het houden van de

voorjaars- en najaars- terugkombijeenkomsten, maar ook door de zevende cursus in de planning op te

nemen. Belangstellenden kunnen zich al vast melden bij n.vanderlaan@ivn.nl.

Nel van der Laan Medewerkster communicatie en educatie Nationaal Park Weerribben-Wieden

26

Provincie Overijssel

Aanleg natuurverbindingen Weerribben-Wieden 24 februari 2014

Het Rijk en de provincies willen met een ecologische hoofdstructuur een aaneenschakeling van

natuurgebieden en landbouwgronden realiseren met veel natuurwaarden. De provincie Overijssel

werkt nauw samen met o.a. gemeente Steenwijkerland, Dienst Landelijk Gebied (DLG) Oost,

Natuurmonumenten en Staatbosbeheer om natuurverbindingen te realiseren onder de N333.

Er is een knelpunt in faunapassages tussen De Weerribben en De Wieden ter hoogte van de

Muggenbeet. In februari 2011 is een planstudie opgeleverd waarin de faunaknelpunten en

oplossingsrichtingen zijn benoemd die het Nationaal Park Weerribben - Wieden raken. Bij deze

planstudie zijn meerdere organisaties betrokken geweest.

De gemeente Steenwijkerland en provincie Overijssel vinden het belangrijk dat op de N333 nabij

Muggenbeet, zowel de verkeers- als deze faunaknelpunten worden opgeheven. De gekozen

oplossingrichtingen zijn:

De hoofdfaunapassage (is: de hoofdnatuurverbinding) zal ter hoogte van de Muggenbeet onder de

N333 kunnen doorlopen met een breedte van ca 80 meter. Dat betekent wel dat er een nieuwe

brugconstructie met een lengte van ca 70 meter en breedte van 17 meter, ca 100 meter aan

Blokzijlse kant van de bestaande Weteringbrug aangelegd moeten worden

De hoofdfnatuurverbinding mag geen lichthinder ontvangen door de breedte van de nieuwe

brugconstructie en de nieuwe op- en afritten bij Geertien

Ook mag de hoofdnatuurverbinding geen geluidshinder ondervinden van het verkeer dat van de

N333 en van de nieuw aan te leggen op- en afritten bij Geertien, gebruik maakt. De bestaande zeer

haakse op- en afrit vormen een verkeerskundigknelpunt voor aldaar afslaand en oprijdend verkeer

Onder de Roomslootbrug komen kleine aanpassingen om droge oevers te creëren, maar ook nabij

de brug, zijn kluunvoorzieningen voorzien

Langs de Wetering worden enkele fauna-uitredeplaatsen aangepast en worden combinaties met

schaatsuitredeplaatsen gecreëerd

De waterkerende werking van de N333 zal behouden blijven, mede aansluitend aan het project

Wetering-west

Voorbereiding op de realisatie

De openbare aanbestedingsprocedure is eind februari 2012 afgerond; de combinatie Van Spijker

Infrabouw zal het werk binnen een Design & Construct contract gaan uitvoeren. Tot begin 2013 zullen

de noodzakelijke vergunningen en ontheffingen worden aangevraagd. Ook in deze periode worden de

ontwerpen van de combinatie getoetst op eisen uit het contract. Ook vindt in de praktijk nauwe

afstemming met werkzaamheden binnen het DLG-plangebied Weteringwest en -oost, en met de

geselecteerde aannemerscombinatie vanaf begin 2013 plaats. Medio april is een start gemaakt met

aanleg van de tijdelijke op- en afritten bij de Muggenbeet, en met de aanleg van de tijdelijke weg van

ca. 300 meter lengte ten noorden langs een deel van de N333 ter hoogte van de later aan te leggen

brugconstructie. De tijdelijke weg zal gaan aansluiten op de tijdelijke op- en afritlocatie. De tijdelijke

weg is ca 6 maanden nodig i.v.m. de voorbelasting voor de nieuwe brug. Onder ‘Actueel' vindt u de

meest recente informatie.

Bericht afkomstig van de website van de provincie: www.overijssel.nl

27

Weerribben - Staatsbosbeheer

Buitencentrum Weerribben

In 2013 zijn alle mensen die betrokken zijn bij het Buitencentrum Weerribben actief geweest op vele

fronten.

Buitencentrum Weerribben is één van de negen landelijk geselecteerde Buitencentra die omgevormd

worden van Bezoekerscentrum tot Buitencentrum. Deze Buitencentra zijn geselecteerd op hun ligging

dichtbij een groot natuurgebied en op de aantallen bezoekers. Hun bestaansrecht moet bewezen

worden door uiterlijk eind 2015 de kosten en baten in evenwicht te brengen. Waarmee de gevolgen

van de bezuinigingen opgevangen moeten worden. Er wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn

voor een nieuw Buitencentrum. Het bestaande gebouw wordt zo goed mogelijk benut en qua

onderhoud bijgehouden. Junior Rangers hebben geholpen met het schilderen van de voorkant en de

brug. Tijdens de NP-dag hebben zij ook ondersteund en zullen dit jaar helpen tijdens het Pinkster

Buitenfestival.

Een zeer gewaardeerde en groeiende groep vrijwilligers helpt met het onderhoud van gebouw en

terrein en met excursies en de informatie aan bezoekers. We hebben een vlindertuin in aanleg om

hiermee de aantrekkelijkheid van de omgeving te vergroten. Mocht u nog planten hebben? Wij houden

ons aanbevolen. Met het IVN is overleg over een informatieplek, waarmee we hopen op een intensieve

samenwerking. Ook bij het organiseren en uitvoeren van excursies. Met Waterreijk is het vestigen van

een Tourist info punt in het Buitencentrum afgesproken en inmiddels gerealiseerd.

Actief gebruik van het vervenershuisje Bed & breakfast ’t Snit en van het Natuur Actief Huis de

Kragge staat op de agenda. Waar nodig lopen de voorbereidingen om dat in het seizoen 2014 tot een

succes te maken.

Er is met twee collega’s met veel plezier deelgenomen aan de cursus gastheren nationaal park. We

staan open voor nieuwe vormen van samenwerking met de andere gastheren van het Nationaal Park

Weerribben-Wieden. Graag nodigen wij iedereen die daarvoor mogelijkheden ziet uit om met ons

contact op te nemen en die mogelijkheden te verkennen. Vaak kan er meer dan je denkt.

Ook voor mensen die minder goed ter been zijn is varen door de prachtige natuur van het Nationaal

Park een uitstekende mogelijkheid om die natuur van dichtbij te beleven.

Laten we een voorbeeld nemen aan de natuur waar het gaat om de wisselwerking tussen de

verschillende gebieden in de ecologische hoofdstructuur. Ook wij kunnen met alle partners in dit

mooie natuurgebied ervaringen en ideeën uitwisselen. Waarmee de toekomstplannen nog beter worden

en activiteiten gemakkelijker uitvoerbaar. Kruisbestuiving en symbiose is al vele jaren een succes in

de natuur.

Ben Schrijver

Beheerder Buitencentrum Weerribben

Staatsbosbeheer

28

Natuurnieuws uit De Weerribben. Afgelopen winter en voorjaar werd de laatste hand gelegd aan de 350 hectare natuurontwikkeling in

Wetering Oost en West. Het werk bestond vooral uit het aanbrengen van de dijken, het aanbrengen

van de kunstwerken om water in en uit te laten en het egaliseren van de muggenstroken Dit laatste

moet alleen nog bij Wetering West Zuid worden gedaan. Dit gebied ging wat later onder water

vanwege de werkzaamheden aan de ecopassage aan de zuidzijde van Wetering West Noord.

Ook deze schiet aardig op, binnenkort is hij ook klaar. Dan is er het begin van een goede verbinding

tussen de Weerribben en de Wieden. Aan de kant dan de Wieden moet echter nog wat

moerasontwikkeling plaats vinden om een goede verbinding te krijgen richting de Otterskooi. Nu is

het terrein nog te open en grootschalig langs het Giethoornse Meer. Op de 25 mei, de Dag van het

Nationaal Park, is er mogelijkheid om bij het ecoduct te kijken waarbij Staatsbosbeheer voorlichting

geeft ter plekke.

Op 24 april is er in Wetering Oost vlakbij de observatiehut een oeverzwaluwwand geplaatst als

onderdeel van de inrichting van Wetering Oost. Leden van IVN Noordwesthoek o.l.v. Henk Plat en

Klaas Vledder gaan de wand onderhouden. Op de 22e april werden de eerste oeverzwaluwen al; gezien

terwijl men pas een begin had gemaakt met het grond werk. De wand zal dus wel een groot succes

worden!! Dit alles is mooi te zien vanuit de observatiehut “De Twitterhut”. Helaas is het naambord al

gestolen, maar Staatsbosbeheer zorgt voor een nieuw bord die meer “hufterproof”is.

Behalve oeverzwaluwen is er al veel meer waar te nemen aan vogels in Wetering Oost. In het grote

meer voor de hut zwemmen veel , de meeste zijn slob- en krakeenden, maar er verblijven als een lange

tijd 5 tot 7 pijlstaarteenden en enkele smienten. Andere leuke eendensoorten die er zijn waargenomen

zijn krooneenden (max. 4 ex) casarca’s (max. 3 ex.) en zomertaling.

29

Topper was tot nu te een koereiger, die via de Wieden uiteindelijk opdook in de Olde maten.

Ook zeer fotogeniek zijn de geoorde futen die zowel in Wetering Oost als West zitten. In totaal zo’n

10 vogels. Deze prachtige fuutjes broeden in kolonieverband in ondiep water.

Omdat veel stukken net plas dras staan is het een eldorado voor steltlopers, er broeden diverse paartjes

kleine plevieren en kieviten. De laatste zitten ook in de anti- muggenstrook.

Als trekvogels verschijnen er kemphanen, zwarte ruiters, witgatjes en regenwulpen. Ook

hangt er al een tijdje een kluut rond.

Ook de” mee-eters uit de Wieden zijn al waargenomen; purperreigers en lepelaars”en pendelen tussen

de Auken en natuurontwikkeling rond Wetering. De vele meerkoeten die er broeden zijn ook al

ontdekt door de bruine kiekendieven, een paar onderneemt al een broedpoging en in beide

waterbergingsgebieden hoempt een roerdomp Ook verwachten we veel rallen in de eerste jaren, net als

in de Beulakerpolder is er veel plas-dras gras, ideale leefgebieden de porseleinhoentjes en andere

rallen.

Kortom vogelaars: Komt het zien, komt het zien!!!

Iets minder reeën geteld

Tijdens de jaarlijkse reeëntelling van de WBE Weerribben, samen met Staatsbosbeheer en

vrijwilligers werden er 241 dieren geteld, dat was zo’n 30 tot 40 ex. minder dan vorig jaar. Dit werd

vooral veroorzaakt door het vroege voorjaar, de reeën kwamen minder goed de dekking uit omdat er in

begin april al veel groen in het bos was te vinden in de vorm van uitgelopen bomen, struiken en

grassen. In een normaal voorjaar was dit niet het geval en werden er veel reeën op de graslanden

waargenomen.

Explosie van baardmannetjes

Bij broedvogelinventarisaties in de Weerribben zijn dit jaar bijzonder veel baardmannetjes

aangetroffen. In de Rammepolder bij Nederland werden maar liefst 9 paar aangetroffen van deze

rietmezen. De soort overwintert in zijn broedgebied. De zachte winter en de grote hoeveelheid

overjarig riet in dit deel van de Weerribben heeft voor dit record aantal broedvogels gezorgd

30

Libellenvlonder in de Lokkenpolder

De Weerribben is een van de beste libellengebieden van West Europa. Er zijn recent maar liefst 50

soorten waargenomen, waarvan er 27 zich voortplanten. Vooral van bijzondere laagveensoorten

komen er grote populaties voor. Bijvoorbeeld groene glazenmaker, gevlekte witsnuitlibel, noordse

winterjuffer, bruine korenbout en gevlekte glanslibel. Van een soort, de donkere waterjuffer, is er

binnen Nederland alleen maar en populatie bekend uit de Weerribben. Ieder jaar in begin mei

organiseert Staatsbosbeheer een excursie naar de vliegplaats. Deze is zeer succesvol, hij wordt dit jaar

al voor de zesde maal gehouden en is altijd snel volgeboekt. Omdat het petgat waar ze vliegen, grenst

aan een opgehoogde ribbe, is het mogelijk hier de soort te zien zonder schade en verstoring te

veroorzaken.

Een andere bijzondere libellensoort is de Sierlijke witsnuitlibel. Deze typische zuidelijke laagveenlibel

heeft zich recent in Noordwest Overijssel gevestigd met de grootste populaties in de Weerribben.

De aandacht voor deze ontdekking was zo groot dat De Vlinderstichting met het idee kwam om een

vlonder aan te leggen bij een van de vliegplaatsen zodat libellenliefhebbers hier de libellen goed

konden waarnemen. Samen met Staatsbosbeheer is er een plek gevonden waar zonder verstoring en

schade aan vegetatie vanaf twee vlonders kan worden genoten van de sierlijke witsnuitlibel, maar ook

van de andere libellensoorten. De vlonders liggen op een ribbe langs het kanaal Steenwijk Ossenzijl

en zal 10 mei om 13.00 feestelijk worden geopend door o.a. de directeur van de Vlinderstichting.

Voor meer info zie de site van de Vlinderstichting.

31

Potgrond uit bagger?

Komende zomer gaat in de Weerribben een proef van start om te kijken wat mogelijk is met de

bagger die vrijkomt uit de petgaten bij het maken van open water. Een bedrijf gaat op beperkte

schaal de bagger proberen te verwerken tot potgrond. Bij onderzoek van de locatie bleek tot

onze verassing dat er op veel plaatsen kleilaagjes aanwezig waren in de dichtgegroeide

petgaten. De herkomst is nog een beetje onduidelijk. Dit kan teruggestorte bovengrond uit de

tijd van de vervening zijn of klei die is afgezet met hoog water en dijkdoorbraken na de

vervening.

De petgaten worden uitgegraven en de bagger blijft een half jaar in gebied liggen om te drogen.

Daarna wordt het met een boot afgevoerd. De locatie ligt aan de Hamsgracht aan de westkant van de

Weerribben t.h.v. Groot Erve.

Dus wie weet, binnenkort een stukje Weerribben in je tuin

Jeroen Bredenbeek

Staatsbosbeheer

32

Verdere Ontwikkelingen in De Weerribben

Oeverzwaluwwand, een lang gekoesterde wens in

vervulling.

Op dit moment (half mei –red.) wordt in de directe omgeving van het Nationaal

Park Weerribben-Wieden de laatste hand gelegd aan een tweetal grote

natuurinrichtingsprojecten te weten:

Wetering Oost en West.

Onder ander door afgravingen/plaggen en het maken van open water zullen de

bestaande natuurwaarden ter plekke en in de directe omgeving zoals in de

Weerribben een enorme impuls krijgen. Voor vogels denken we dan in eerste instantie aan foerageer

en broedgebied voor de pioniers van de bekende soorten van steltlopers, eenden, meeuwen en later

gevolgd door meer typische moerassoorten. Al dan niet gesteund door extra inrichting maatregelen

zoals het purperreigereiland en aangepaste waterpeilen.

De genoemde gebieden mogen al vanaf de eerste ontgrondingen in 2013 als belangrijk

foerageergebied voor veel meer soorten worden beschouwd, getuige de waarnemingen die er tot

dusver zijn gedaan. Opvallend waren vooral (gezien de onmiddellijke nabijheid van de Weerribben en

zijn bekende grote aantallen insecten), de soorten die vliegend boven het gebied foerageerden, er was

kennelijk genoeg te eten.

Zo was het direct een favoriet jachtgebied voor alle in Nederland voorkomende zwaluwen. Voor het

bouwen van hun nesten konden de meeste zwaluwsoorten gebruik maken van menselijke bouwwerken

in de directe omgeving zoals woningen en boerderijen, agrarische schuren, bruggen enz. Een soort

waarvoor dit niet opgaat, is de oeverzwaluw. Het unieke aan de oeverzwaluw is dat hij zelf een

broedgang graaft. Hij leeft in kolonies en graaft horizontale broedgangen tussen 40 cm en 150 cm

diep, het liefst in lemig zand.

Begin jaren zestig telde de Nederlandse broedpopulatie 22.000 paren, ook in Noordwest Overijssel

was het een algemene soort. De instorting van de populatie begon halverwege de jaren zestig met als

dieptepunt 1985 met nog slechts 4000 paar, hierdoor belandde de soort op de rode lijst. Gelukkig trad

vanaf de jaren negentig een herstel in tot bijna 35.000 in 2010. Helaas blijft in Noordwest Overijssel

deze ontwikkeling uit.

De populatie van deze kleine inheemse zwaluwsoort broedde voorheen in Noordwest Overijssel veelal

in afgekalfde steile oevers van sloten, kanalen, meren en rivieren. Mede door aanleg van

beschoeiingen en het verdwijnen van een zekere natuurlijke dynamiek is ook in Noordwest Overijssel

de soort sterk achteruit gegaan. In de literatuur uit het recent verleden( de laatste twee Nederlandse

broedvogelatlas periodes 1973-1977 en 1998-2000) ontbreekt de soort dan ook vrijwel geheel en is het

gebied een witte vlek op de kaart.

De oeverzwaluw is in Noordwest Overijssel als broedvogel inmiddels aangewezen op de door

mensenhanden gecreëerde broedmogelijkheden zoals afgravingen en zand depots. Omdat deze

mogelijkheden veelal tijdelijk zijn, en ook de natuurlijke dynamiek niet terugkeert, zal het voor deze

soort moeilijk blijven om zich opnieuw te vestiging.

33

Het was een lang gekoesterde wens van de vogelwerkgroep van de IVN afdeling Noordwest-

Overijssel om een permanente broedgelegenheid voor deze soort te creëren, zeker nadat eerdere

pogingen hiertoe telkens mislukten, maar nu leek de kans op slagen groter dan ooit, immers alle

criteria voor definitieve vestiging zijn aanwezig in de nieuwe natuur in Wet-Oost.

Naast de aanwezige rust en foerageer mogelijkheden ontbrak echter een zeer belangrijk onderdeel in

de biologie van deze soort en wel de aanwezigheid van voldoende permanente broedgelegenheid. Om

hierin te voorzien diende de vogelwerkgroep een plan in, die bij de uitvoerende partijen vrijwel direct

goed werd ontvangen en gehonoreerd. SJAPPOO hiervoor.

Uit het oogpunt van verstoring en duurzaamheid werd er gekozen voor een kunstwand. De reden om

voor de beoogde locatie in Wetering-Oost te kiezen is uiteraard de aanwezigheid van de twitterhut met

goed zicht op de wand en educatieve mogelijkheden.

Een kunstmatige oeverzwaluwwand is kort gezegd een prefab betonwand met gaten opgevuld met

geschikt zand waarin deze vogels zelf hun nest kunnen uitgraven zonder instortinggevaar, hierdoor

blijft het onderhoud tot een minimum beperkt en blijven kosten laag. Op veel andere plaatsen in het

land zijn de voordelen van deze methode inmiddels bewezen en gaat het mede hierdoor een flink stuk

beter met de oeverzwaluw.

Tijdens de bouw, afgelopen weken, ontdekten de eerste oeverzwaluwen de wand al. De wand is

inmiddels gereed en nodigt uit tot een bezoek.

Twitter het voort, twitter het voort.

Henk Plat

Wetlandwacht Weerribben / vogelwerkgroep van IVN afdeling Noordwest-Overijssel.

.

34

De Wieden - Natuurmonumenten

Jaarverslag Bezoekerscentrum De Wieden 2013 In dit jaarverslag een kort overzicht van de activiteiten bij bezoekerscentrum De Wieden

1. Bezoekerscentrum De Wieden:

Ongeveer 80.000 bezoekers het centrum hebben bezocht. Ook het laarzenpad is intensief belopen door

vele, vele bezoekers. Na een koud voorjaar was er een mooie zomer en najaar.

2. Volwassen activiteiten

Wandeletochten

Totaal zijn dit jaar 78 natuurgidsen ingezet bij 60 verschillende activiteiten;

vakantieactiviteiten in schoolvakanties, diverse wandelexcursies, uitkijkpunt vlonderpad /

Auken / Het Eiland, lezingen, openstellingen aalscholverkolonie, rondleiding eendenkooi, een

absoluut record.

Nieuw: de winter struintocht vanaf werkschuur Reeënweg. De eerste van eind januari is

afgelast i.v.m. schaatstoertocht in gebied, de 2de in februari kende 22 deelnemers. Dertien

mensen trotseerden de kou tijdens de openstelling van de aalscholverkolonie op 23 maart.

Uitschieter blijft een gids bij het uitkijkpunt aan het vlonderpad tijdens de broedperiode van de

zwarte sterns en op woensdagen tijdens de vakantieperiode in juli en augustus.

In het kader van Cultuurmonumentenmaand zijn 21 personen met Roelof de Jonge de

Bakkerskooi in geweest. De Bakkerskooi was de eerste aankoop van Natuurmonumenten in

De Wieden.

Vaartochten

Bepalend voor deelname is het weer. Een minder mooi voorjaar, maar mooie zomer deed veel

mensen genieten in de fluisterboten Zwarte Stern en Aalscholver.

Dit jaar meer toename van reserveren vaartocht via internet, vaak kort van te voren i.v.m.

weersvoorspelling.

Schipper Toos deed mensen “de Natuur Anders” ervaren tijdens de vaartocht bezinning,

waarbij stilte en bezinning centraal staan.

Tijdens vaartocht Dwarsgracht kregen de mensen in maanden mei t/m september thee van vers

geplukte watermunt. Dit werd zeer gewaardeerd.

De zeilpunter heeft dit jaar gevaren in de maanden juni en augustus, al jaren een toegevoegde

waarde in de zomer In 2013 waren er 419 deelnemers.

Bijzondere vaartochten (deels op aanvraag): 25 mei: Nationale Parken dag met elk uur

vaartochten / 15 juni: Zorgroep Oude en Nieuwe Land met vaartochten in de ochtend, overdag

en in de avond = totaal 120 personen / arrangement met varen tijdens theatercorso Sint

Jansklooster.

vaartocht 2009 gem 2010 gem. 2011 gem. 2012 gem. 2013 gem

Dwarsgracht 29 16 30 16 27 16 27 13 27 13

Avondvaart. 8 15 6 15 3 5 3 12 6 16

eendenkooi 36 14 34 12 31 12 24 11 27 13

aalscholvers 16 12 12 11 13 14 12 8 15 11

volle maan 4 17 4 20 4 19 2 17 8 25

ochtendgl. 5 10 3 16 4 14 2 16 - -

De Wieden 74 16 72 15 72 16 77 14 80 15

familievaart 68 15 52 16 83 17 47 15 65 13

watersafari 20 16 11 15 22 16 11 12 17 15

Belt-Schuts 41 17 35 13 28 14 33 12 28 15

Schoolboek. 36 21 43 23 30 24 32 25 36 27

Groepsboek. 100 19 107 20 67 18 86 19 92 19

totaal 7979 17 7171 17 6547 15 5981 15 7231 17

35

Wiedenacademie

In februari lezing De Wieden in vogelvlucht door Ronald

Messemaker. Geen invaren eind maart i.v.m. ijsgang, maar

inlopen van het seizoen 2013, wat was het koud! In juni

voor belangstellenden flora blauwgraslanden met Bart de

Haan.

In de loop van het jaar een nieuwe start met de

maandelijkse Wiedenweetjes door Bernadette Haverkort.

Wiedendag op maat

Steeds vaker wordt er een Wiedendag op maat gemaakt met een vaartocht en koffie + lekkers

of lunch in samenwerking met Theeschenkerij De Wieden.

3. Jeugd en gezinsactiviteiten:

Vanaf de balie

Elke schoolvakantie zijn er activiteiten georganiseerd voor gezinnen. Deze activiteiten liepen

erg goed, totaal 338 dln.

Braakballen pluizen in de 1e week van jan: 102 deelnemers

Cupcake/kalender/insectenpot voorjaarsvak: 106 dln

Dierensnacks herfstvak.: 130 dln

Verder zijn er dit jaar 3 Wilde Buiten Dagen (WBD) georganiseerd met totaal 214 deelnemers.

WBD Vette Vogels: 21, WBD Leer Overleven: 85, WBD Leer Toveren: 108.

Rondom Belt-Schutsloot zijn twee kanotochten voor gezinnen georganiseerde: 30 deelnemers.

Nacht van de Nacht: zo’n 50 (twee volle boten), waarvan 1 boot volgeboekt door de

Theeschenkerij

Verjaardagsfeest Boswachter Bart is in nieuwe jeugdhuisstijl gegoten en er zijn opdrachten

vernieuwd. Ook het toverfeest heeft een facelift ondergaan.

Schoolbezoek:

Het overgrote deel van de basisscholen die bij het bezoekerscentrum een

activiteit doet, komt uit de nabije omgeving. Daarvan komt het

merendeel uit de gemeente Steenwijkerland. Zij deden een programma

van het Nationaal Park Scholenproject. Nieuw in 2013 was het project

Beulake, waarbij het bezoekerscentrum participeert in het cultuurmenu:

eveneens voor de scholen in de gemeente Steenwijkerland. Een

twintigtal groepen boekte dit nieuwe project, dat heel succesvol is

verlopen. Behalve een vaartocht behoorde ook een bezoek aan een

museum in de buurt tot dit project.. De eindpresentatie vond plaats bij

Bezoekerscentrum De Wieden.

Het voortgezet onderwijs weet het

Bezoekerscentrum weer te vinden. In 2013

kwamen 100 leerlingen van CSG Eekeringe uit

Steenwijk het handelingsgedeelte van hun

biologie examen bij het bezoekerscentrum

doen. Het Emelwerda College uit Emmeloord

doet een onderdeel van het

kennismakingsprogramma voor de

brugklasleerlingen bij het BC.

Ook deden 33 leerlingen van VO

beheerwerkzaamheden rondom het vlonderpad.

School Dingstede uit Meppel is een trouwe partner als het gaat om Maatschappelijk Stages in De

Wieden. 6 Klassen kwamen in september hooien met in totaal zo’n 188 leerlingen.

36

JeugdNatuurClub De Wieden

Aan het eind van seizoen 2012-2013 is van een flink aantal leden afscheid genomen. Ook werd van

Renate Sanders afscheid genomen als coördinator van de JNC. Haar taak werd deels overgenomen

door Nel van der Laan. Het nieuwe seizoen werd gestart met een open middag bij de veldschuur. Dat

leverde een groot aantal nieuwe leden op. In seizoen 2013-3014 is met twee groepen gedraaid met in

totaal 40 enthousiaste leden en 8 begeleiders. De jeugdnatuurclub heeft tegenwoordig een eigen

facebook pagina: Jeugdnatuurclub de Wieden.

4. Werkzaamheden voor Nationaal Park Weerribben-Wieden 2013.

Een van de medewerkers van Natuurmonumenten, Nel van der Laan, is sinds 2007 gedetacheerd bij

Nationaal Park Weerribben-Wieden (50% functie).

In 2013 heeft zij vooral gewerkt aan onderstaande projecten:

Organisatie en uitvoering van de 5e cursus Gastheerschap Nationaal Park Weerribben-

Wieden. De belangstelling voor deze cursus blijft groot: met 24 deelnemers zo goed als vol. In

voor- en heeft een netwerkbijeenkomst plaatsgevonden voor de bestaande gastheren, ook

hiervoor is de belangstelling altijd groot. De organisatie van de 6e cursus Gastheerschap is in

november gestart.

Organisatie van het Nationaal Park Scholenproject. In 2013 hebben 70 klassen van 30

basisscholen uit de gemeente Steenwijkerland met 1553 leerlingen deelgenomen aan het

project. Daarvan hebben 30 klassen met 668 leerlingen een bezoek aan Bezoekerscentrum De

Wieden gebracht. Daaronder vallen ook drie groepen die een bezoek aan de Grote Otterskooi

hebben gebracht, als onderdeel van Woordvoerders van de Eendenkooi. De gemeente

Steenwijkerland ondersteunt de deelname van de scholen financieel.

Op zondag 26 mei vond de landelijke Dag van het Nationaal Park plaats met als thema ‘de

smaak van het nationaal park’. Bij BC De Wieden konden bezoekers het gebied op verschillen

manieren proeven.

Groene voorlichters: er werden weer twee contactbijeenkomsten gehouden, die dit jaar in De

Wieden plaatsvonden(over kleinschalig beheer en over Wild: een lust of last?). Eind juni is de

reader van het nationaal park verschenen.

Organisatie van activiteiten van JNC De Wieden in het nationaal park.

5. Vrijwilligers

Het aantal vrijwilligers is weer iets toegenomen. De inzet van jeugdvrijwilligers en

natuurgidsen is licht toegenomen. Deze groepen worden breed ingezet en ook steeds meer

betrokken bij voorbereidende werkzaamheden.

Er wordt gestreefd enkele vrijwilligers een coördinerende rol te laten vervullen.

Jaar Aantal vrijw. Uren inzet Man/vrouwdagen

2009 31 4286 536

2010 34 3865 483

2011 38. 4240 530

2012 42 4285 535

2013 45 4046 506

2013 eenmalige groepen: 30 ll komen twee keer per jaar.

Het tipkar/promotieteam werd ca 30 keer over de hele regio ingezet ; de verschillende

evenementen noteerden ruim 25.000 bezoekers.

Ruim 440 geïnteresseerden tekenden in voor de digitale nieuwsbrieven (Leads)

Het team registreerde 10 nieuwe leden en een even groot aantal OERRR deelnemers. Enkele

bezoekers toonden belangstelling voor vrijwilligerswerk , zij namen aanmeldingsformulieren

mee.

Uiteraard kon het team zeer veel bezoekers mondeling en schriftelijk informeren over de vele

recreatieve mogelijkheden van onze natuurgebieden. In oktober/november is een training

voor de leden van het team georganiseerd. Leidraad van de training is praktische kennis van

het terrein, de organisatie van NM landelijk en regionaal en de wijze waarop bezoekers

worden aangesproken en geïnteresseerd in wat NM te bieden heeft.

37

6. Werken aan vergroting van de zichtbaarheid van Natuurmonumenten, ledenwerving en -

binding

Burenavond

De buren zijn bijgepraat over de watertoren, het vlonderpad en inrichting en verbouwing van de

vergaderruimte De Holken. Ook de beheerder Bea Claessens van de beheereenheid was hierbij

aanwezig en zij kon oa een goede toelichting geven over het thema “Wild in Nederland”. Was succes.

De watertoren

De trap is eind 2013 gereed. Eind maart 2014 is de

toren geopend voor de inwoners van St.

Jansklooster. Vanaf die datum is de toren elke

zaterdag geopend voor bezoekers. Communicatie

en publiciteit bij en vanuit het bezoekerscentrum.

De Holken

De vergaderruimte en tentoonstellingsruimte bij het

bezoekerscentrum het gebouw De Holken is in

2013 verbouwd en opnieuw ingericht. Er is oa

vloerverwarming ingekomen en een prachtig groot

raam zodat men al vergaderend over De Wieden

uitkijkt.

Weblogs, facebook, kranten

Weblogs Wieden lopen goed, facebook ook (doet

BH, soms Kristel). Twitter ook via Rosalie, Ronald

M. Goed beeld is hierbij van groot belang.

Social media, maar ook ‘publiciteit’ voelen nog

(te) vaak als ‘erbij’. Accent wordt eerder gelegd bij

activiteiten. Positief zijn digitale billboards bij

Giethoorn en Steenwijk.

Vanuit het bezoekerscentrum zijn er 57

activiteitenberichten naar de regionale pers

gestuurd, verder staan we op de digitale borden van

de gemeente Steenwijkerland en op verschillende regionale websites en ‘Uit gidsen”.

In 2013 hebben we ervoor gezorgd dat er elke

maand een activiteitenoverzicht buiten bij het

Bezoekerscentrum hing. Bezoekers konden zo, ook

buiten openingstijden, in 1 oogopslag zien wat er foto BOEI-Jan van Dalen

te doen was. In de wintermaanden bieden we een 2- of 3 maandelijks overzicht, aangezien wij dan

minder activiteiten hebben.

In de zomermaanden sturen wij de activiteitenoverzichten tevens naar lokale ondernemers, zoals

campings, restaurants en VVV-agentschappen.

In juli en augustus beleven wij de WiedenWaterWeken, hier geven we extra publiciteit aan: door een

wervende poster naar zo veel mogelijk bedrijven en ondernemers in de omgeving. Er is een nieuwe

gebiedsfolder over De Wieden tot stand gekomen. Meerdere folders en flyers zijn er gekomen met de

activiteiten vanuit bezoekerscentrum De Wieden met alle Jeugd- en volwassenactiviteiten.

Bernadette Haverkort,

beheerder Bezoekerscentrum De Wieden

Natuurmonumenten

38

Natuurnieuws uit De Wieden

Klapekstertelling 2012-2013 Elk jaar houden we de aantallen overwinterende klapeksters in het gebied nauwlettend in de gaten. In

deze periode werden op veel plekken klapeksters waargenomen waarvan de meeste toch wel weer op

hun oude vertrouwde stekkie. Door de waarnemingen te clusteren (samen te voegen) kwamen we uit

op minimaal 6 winterterritoria.

Weidevogels De winter van 2012/ 2013 staat te boek als langdurig koud en zeer droog. April was zelfs de koudste in

16 jaar! Dit had zijn uitwerking op de net gearriveerde weidevogels. Vele gruttoparen hadden maar

een doel; eten! Het baltsritueel bleef dan ook lang uit en de eerste nesten werden pas midden mei

gevonden. Velen haalden het voorjaar dan ook niet. Toch was niet alles kommer en kwel. Door de

aanhoudende koude periode konden ook de boeren niet op hun land werken en dat resulteerde in vele

uitgekomen nesten.

Weidevogels Leeuwterveld 2013

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

1520 Knobbelzwaan 1 3

1820 Krakeend 3 7

1910 Zomertaling 1 7

1940 Slobeend 4 7

2030 Kuifeend 1 12

4930 Kievit 24 15

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

5320 Grutto 22 13

5410 Wulp 3 7

5460 Tureluur 7 7

9760 Veldleeuwerik 2 2

10110 Graspieper 5 7

10171 Gele Kwikstaart

3 2

39

Weidevogels De Stouwe (2012) door omstandigheden nog geen gegevens van 2013

beschikbaar

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

1520 Knobbelzwaan 1 15

1820 Krakeend 3 4

1910 Zomertaling 5 4

1940 Slobeend 14 12

2030 Kuifeend 2 12

4500 Scholekster 2 4

4930 Kievit 28 15

5190 Watersnip 5 4

5320 Grutto 7 15

5410 Wulp 10 4

5460 Tureluur 4

10110 Graspieper 27 14

10171 Gele Kwikstaart 4 7

Weidevogels De Bramen Noord (2012) door omstandigheden nog geen gegevens van 2013

beschikbaar

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

1520 Knobbelzwaan 5 15

1820 Krakeend 1 3

1910 Zomertaling 1 4

1940 Slobeend 3 4

2030 Kuifeend 4 12

4500 Scholekster 1 4

4930 Kievit 20 15

5190 Watersnip 7 7

5320 Grutto 10 15

5410 Wulp 9 7

5460 Tureluur 8 12

10110 Graspieper 26 14

10171 Gele Kwikstaart 2 14

Weidevogels De Bramen Zuid (2012) door omstandigheden nog geen gegevens van 2013

beschikbaar

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

1520 Knobbelzwaan 8 15

1820 Krakeend 4 7

1910 Zomertaling 5 7

1940 Slobeend 12 12

2030 Kuifeend 7 12

4930 Kievit 42 15

5190 Watersnip 13 4

5320 Grutto 12 15

5410 Wulp 6 7

5460 Tureluur 24 15

10110 Graspieper 25 14

10171 Gele Kwikstaart 2 7

40

Weidevogels Barsbekerbinnenpolder 2013

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

1520 Knobbelzwaan 4 15

1820 Krakeend 9 7

1840 Wintertaling 3 12

1910 Zomertaling 3 12

1940 Slobeend 8 12

2030 Kuifeend 2 12

3700 Kwartel 6 2

4500 Scholekster 3 6

euring soort aantal

broedparen stippen gezet

hoogste broedcode

4930 Kievit 26 13

5320 Grutto 18 7

5410 Wulp 9 7

5460 Tureluur 6 7

9760 Veldleeuwerik 9 2

10110 Graspieper 74 2

10171 Gele Kwikstaart

6 2

BMP deelgebied 4 In 2013 is het gebied ten noordwesten van de Ronduite geïnventariseerd op broedvogels. Dit gebied

noemen we deelgebied 4. Dit deel staat bekend om het vele varen en logistiek gezien geen sinecure.

Naast dit telgebied is ook het Vollenhovermeer geteld op broedvogels. De vogels van de

Beulakerpolder en Bodelaecke zijn alleen op bijzondere soorten gemonitord. Samen met 29 vrijwillige

vogeltellers is er weer een fantastische prestatie geleverd, dit jaar staat deelgebied 5 op het programma

(veelal rond Dwarsgracht e.o)

Deelgebied 4 (rode stippen 10302 en 10630)

41

Vleermuizen Winterverblijftellingen 2004-2014

Sinds 2004 wordt een speciaal voor vleermuizen aangelegde bunker van Vitens gemonitord op

overwinterende vleermuizen. De tabel hieronder laat zien dat deze locatie zeer succesvol aan het

worden is. Vooral de zeldzame franjestaart doet het hier goed. Dit is mede te danken aan het ouder

wordende bos op het Hoge land van Vollenhove. Naast vleermuizen maken ook kleine

watersalamanders, slakken en overwinterende dagvlinders als kleine vos en atalanta gebruik van de

vochtige bunker.

Vleermuistelling 2013 Vitens bunker

Sinds 2004 wordt de vleermuisbunker van Vitens op het Hoge land van Vollenhove geteld.

Marterachtigen

Marters blijven altijd een interessante groep om te volgen. Sinds jaar en dag worden alle

zichtwaarnemingen, sporen en doodvondsten in de NDB (natuurdatabank) ingevoerd. Afgelopen jaar

zijn 3 dode bunzings, 1 dode hermelijn, 1 dode wezel, 3 dode steenmarters, 2 dode boommarters en 1

dode otter verzamelt of vastgelegd. Daarnaast zijn er prachtige waarnemingen gedaan van een

ontsnapte fret op het ijs langs de Veldweg. Een otter in een wak, gefotografeerd door E. de Lange, 8

zichtwaarnemingen van boommarters en 5 zichtwaarnemingen van otters. Aankomend jaar zal een

onderzoek gaan plaatsvinden naar het

voorkomen van kleine marterachtigen in De Wieden.

Waarnemingen van marterachtigen kunnen nog steeds via r.messemaker@natuurmonumten.nl gemeld

worden.

42

Nieuwe natuur in De Wieden Afgelopen jaren is er heel wat nieuwe natuur bij gekomen in De Wieden. Zo ook afgelopen jaar. De

vooroevers om het eiland in de Beulaker is afgerond. We verwachten dat hier een mooi moeras gaat

ontstaan. Nu ziet het er zo uit…

SNL monitoring

Voor subsidie natuur en landschap (SNL) heeft Natuurmonumenten belooft als SNL gecertificeerde

organisatie in 2017 alle flora en fauna in kaart hebben gebracht. Om het behapbaar te maken heb ik De

Wieden opgedeeld in deelgebieden.

Voor de fauna zijn er 6 deelgebieden. Hierin worden de broedvogels, dagvlinders en libellen

geïnventariseerd. De broedvogels worden al van 2004 gemonitord per deelgebieden (1/6 van De

Wieden). Maar sinds vorig jaar worden dus ook de dagvlinders en libellen geïnventariseerd. Dit wordt

gecoördineerd door Evert Ruiter en uitgevoerd door hem zelf en een groep vrijwilligers. Voor SNL is

het niet nodig andere fauna soorten te inventariseren, maar deze soorten neemt de groep van Evert wel

mee.

Voor flora zijn er 3 deelgebieden gemaakt. Dit jaar begint het ecologisch onderzoeks- en adviesbureau

Van der Goes en Groot met 1 deelgebied een flora soorten kartering. Dit is iets anders dan een

vegetatiekartering. Het gaat nu alleen om SNL flora soorten, Rode lijst soorten en Natuurmonumenten

aandachtsoorten. Het is niet noodzakelijk om daarnaast ook nog een vegetatiekartering uit te voeren.

Dit komt de volgende keer weer aan de orde.

Rosalie Martens

Coördinator Ecologie

Natuurmonumenten De Wieden

43

Verdere ontwikkelingen in De Wieden 8,5 hectare moeras extra in de Beulakerwijde

Basaltstenen maken uitbreiding eiland af Met het storten van basaltstenen eindigen de komende weken de werkzaamheden aan het eiland in de

Beulakerwijde. Dat is het afgelopen jaar met 8,5 hectare uitgebreid. Daarvoor is schoon slib gebruikt

dat vrijkwam bij het uitbaggeren van vaarwegen in De Wieden. Met de uitbreiding heeft

Natuurmonumenten de toekomst van het eiland voorlopig weer verzekerd.

foto Arco Lassche Natuurmonumenten

Watersporters zagen het afgelopen jaar een zes kilometer lange persleiding in de Beulaker liggen. Die

transporteerde het slib naar het eiland. Dat ligt op de plek van het verdronken dorp Beulake. De

werkzaamheden zijn het resultaat van een uitwisselproject. Provincie en Waterschap moesten tachtig

kilometer aan vaarten en kanalen op diepte brengen, terwijl Natuurmonumenten en oplossing zocht

voor de afkalvende eilandjes in de Beulakerwijde en de vertroebeling van het water. De oplossing

bleek simpel: Natuurmonumenten herstelt met het vrijkomende slib een eiland in de Beulakerwijde.

Dit levert meteen een mooie uitbreiding van het eiland op, die straks geschikt is voor bijzondere

vogelsoorten. Ook ontstaan paaiplaatsen voor vissoorten die zich nu met moeite handhaven.

Natuurmonumenten richt het nieuwe gebied niet in. De natuur moet in het moeras zijn werk doen.

(bericht Erik Driessen,) Journalist

www.detekstkenner.nl

De Wieden zijn weer schoon

Minder troep in dan voorgaande jaren

“Het hele gebied is weer schoon”, zegt beheerder Bea Claessens van Natuurmonumenten terwijl ze

kijkt naar een grote container gevuld met plastic flesjes, piepschuim, hout, kapotte campingstoelen en

nog veel meer andere rommel. Het is de opbrengst na een dagje opruimen in De Wieden. Een ‘magere’

opbrengst eigenlijk, want er is ‘beduidend minder opgehaald dan de jaren ervoor’. Nog steeds teveel

wat de boswachters van Natuurmonumenten betreft, maar in plaats van 10 of 7 kubieke meter (zoals

eerder) blijft de teller nu steken op ongeveer vijf kuub troep.

Ieder jaar rond april gaat het team van Natuurmonumenten De Wieden op pad om rommel op te

ruimen in het natuurgebied. Met de boot of auto gaan de boswachters de bekende dumpplekken af om

het vuil mee te nemen. Hele interieurs inclusief televisie en stereo-installaties vinden ze soms midden

in de natuur, maar dat valt deze keer mee. Autobanden, een campingset en een surfplank zijn de

grotere vondsten van dit jaar.

44

Dat er minder is opgehaald, heeft meerdere redenen, denkt boswachter Rosalie Martens. “Dit jaar lag

er geen ijs, dus bezochten veel minder mensen het gebied. En dat betekent automatisch minder troep.

Daarnaast heeft Natuurmonumenten er sinds kort een vrijwillige boswachter bij die het hele jaar door

langs dumpplekken rijdt en de troep dan direct meeneemt. Dat scheelt ook natuurlijk.” Wat misschien

ook hielp is dat Natuurmonumenten dit jaar geen aankondiging van de opruimdag in de krant heeft

geplaatst. “Want dat is, triest maar waar, vaak een uitnodiging voor mensen om juist te dumpen”,

aldus Claessens.

Een schoon natuurgebied ziet er niet alleen mooier uit, maar is in de eerste plaats ook fijn voor de

dieren. “Een vogel die piepschuim eet, gaat dood van de honger, zonder dat-ie honger heeft”, legt

Martens uit. Dat bezoekers aan De Wieden soms een plastic flesje vergeten of dat een lege zak chips

wegwaait, dat begrijpt de boswachter nog wel, maar dat mensen doelbewust rommel in de natuur

dumpen maakt haar ontzettend boos. “Het zijn ook vaak inwoners, zij zien de pracht van de natuur niet

meer, omdat ze er al zo lang wonen.”

Daar hoef je bij Klaas Eker uit Dwarsgracht niet mee aan te komen. Hij is natuurbeheerder bij de

Stichting Agrarisch Natuurbeheer Noordwest-Overijssel (Sanno) en is standaard aanwezig bij de

opruimdag. “Alles wat je in de natuur achterlaat, kom je helaas vroeg of laat weer tegen.” Hij vindt het

niet meer dan normaal om te helpen en hoopt dat goed voorbeeld doet volgen. Daarnaast blijft

Natuurmonumenten controleren of er wordt gedumpt. Diegene kan dan een fikse bekeuring krijgen.

Martens: “Op heterdaad betrappen doen we helaas bijna nooit. Maar als steeds meer mensen inzien dat

troep in de natuur niet kan, komen we al een heel eind.”

45

Nieuw foerageergebied voor roerdomp Compenserende natuurmaatregelen rond nieuw fietspad Natuurmonumenten heeft aan de noordkant van de Zuideindigerwijde een nieuw foerageergebied voor

roerdompen ingericht. Dit is een compenserende maatregel voor de aanleg van het 2,6 kilometer lange

fietspad bij de Roekebosch. Over een kleine twee kilometer zijn de oevers aangepast.

Fietsers profiteren in het nieuwe fietsseizoen van een prachtig fietspad tussen de Bovenboerseweg en

de Gasthuisdijk. Dat loopt langs de rand van de Brouwersgaten. Bewoners en bezoekers kunnen nu

genieten van een van de mooiste plekken van De Wieden. Omdat in dit gebied de steeds zeldzamere

roerdomp broedt, kon de gemeente Steenwijkerland alleen met compenserende maatregelen een

vergunning krijgen voor de aanleg. “We hebben daarvoor 1600 meter aan oevers heringericht. De

combinatie van riet en ondiep water is ideaal als foerageer gebied voor roerdompen. Daarvoor zorgen

we op stroken van twee meter breed langs de sloot”, vertelt Broer Blaauwbroek, assistent-beheerder

van Natuurmonumenten in De Wieden.

Daarnaast is een gebied van 900 vierkante meter geschikt gemaakt als broedplek voor de roerdompen.

Daar is het maaiveld verlaagd, zodat het gebied natter wordt en waterriet zich ontwikkeld.

Blaauwbroek verwacht dat de roerdomp zich snel weet te nestelen in het aangepaste gebied. “Dat is in

ieder geval onze ervaring bij andere natuurontwikkelingsprojecten, zoals bijvoorbeeld de

Beulakerpolder bij Giethoorn. Als de voorwaarden goed zijn, komen de dieren vanzelf. Ongelooflijk

hoe snel de natuur zijn werk doet.”

Het fietspad is een lang gekoesterde wens van bewoners. Dankzij een forse bijdrage van de provincie

Overijssel kon de gemeente het aanleggen. Ook Natuurmonumenten en agrariërs konden zich vinden

in de plannen.

Martin Mollet, Saxufraga

Erik Driessen

Journalist

www.detekstkenner.nl

46

Nieuwe loswallen voor afvoer biomassa uit De Wieden

Natuurmonumenten vernieuwt de loswallen in De Wieden. Vanaf die locaties aan de Reeënweg en de

Heven wordt de biomassa uit het natuurgebied aan- en afgevoerd. Natuurmonumenten hoopt ook de

locatie langs de Arembergergracht te vernieuwen. Staatsbosbeheer werkt aan nieuwe loswallen in de

Weerribben.

Voor iedere watersporter is het een imposant beeld wanneer het laad- en losschip van Roelof Smit

voorbij komt varen. Vol met enorme bergen groenresten. Natuurmonumenten haalt jaarlijks

zevenduizend ton biomassa uit De Wieden, weet assistent-beheerder Broer Blaauwbroek. “Die

hoeveelheid is de afgelopen jaren flink toegenomen, onder meer vanwege het zomermaaien. Pachters

en aannemers brengen de groenresten naar de waterkanten en vanaf daar brengen wij het naar vijf

loswallen.”

De staat van deze plekken werd er de laatste tijd niet beter op. Veen is geen ideale ondergrond voor de

zware kranen en vrachtwagens die bij de afvoer nodig zijn. Daarom was het tijd voor actie, ook omdat

Natuurmonumenten wil voorkomen dat materiaal in het water terecht komt. “Dit project bekostigen

we voor een groot deel uit de Rietimpuls. Daarmee ondersteunden Rijk en provincie de natuur en

rietlandbeheerders financieel. Met het resterende budget, uit het onderdeel biomassa, en een eigen

bijdrage verbeteren we nu de loswallen”, aldus Blaauwbroek. Zowel Natuurmonumenten als

Staatsbosbeheer kunnen zo het opknappen van vijf loswallen financieren. Buiten de Rietimpuls om

heeft Natuurmonumenten in samenwerking met gemeente Steenwijkerland al een loswal bij

Roekebosch vernieuwd.

De zevenduizend ton biomassa gaat op dit moment vooral naar biologische boeren in de

Noordoostpolder. Die gebruiken het als bodemverbetering. “Ons materiaal is daarvoor perfect omdat

het superschoon is. Er zitten geen chemicaliën in of andere vervuilingen, omdat het van percelen komt

die voor mensen nauwelijks bereikbaar zijn. Boeren gebruiken het daarom graag als humus”, aldus

Blaauwbroek. Andere toepassingsmogelijkheden voor de biomassa zijn nog in onderzoek.

Erik Driessen

Journalist

www.detekstkenner.nl

47

Bladriet maaien BC De Wieden.

De essentie van het `bladriet`` maaien is tweeledig.

In de eerste plaats is het een historische vorm van rietlandbeheer die geheel verdwenen is en uit

oogpunt van groen historisch erfgoed in stand gehouden zou moeten worden. Het werd tot ca. eind

zestiger jaren op grote schaal in al onze rietgebieden toegepast en droeg aanzienlijk bij aan de

landschappelijke variatie in het gebied.

Ten twee is het van ecologisch belang om de minder productieve rietlanden )qua opbrengst aan

dekriet) een goede beheervorm te geven die als belangrijkste effect heeft het in standhouden van

ruigtkruidenvegetaties) en de daarvan afhankelijke diersoorten. Het leidt tevens minder tot het

optreden van lastige soorten als braam, haagwinde en drukt de bosvorming beter terug dan bij het in de

winter maaien als dekriet. Tevens heeft bladrietmaaien een groter verschralend effect omdat niet alleen

het riet wordt afgevoerd, maar alle bovengrondse biomassa.

Rene Koster, Natuurmonumenten

Ter verdere informatie.

Bladriet maaien is het jaarlijks maaien van rietland met relatief weinig riet en veel ruigtkruiden in de

periode van eind september tot begin december. Het is feitelijke een vorm van zeer laat

hooilandbeheer of vroeg rietlandbeheer waarbij het riet gemaaid wordt op een moment dat er nog blad

aan de rietstengel zit.

Jammer genoeg is de economische waarde van bladriet geheel verloren gegaan en is er geen enkele

rietsnijder meer die het bladriet maait in de periode september tot en met november. De tijd dat er

jaarlijks enige tienduizenden bossen bladriet uit de Wieden als afdekkingsmateriaal in de

bloembollencultuur werden toegepast is dan ook niet meer terug te krijgen. Jammer want het was voor

de rietsnijder een mooie bijverdienste voor het minder productievere rietland. In feite zal het alleen als

historisch beheer nog toegepast kunnen worden. Zoals bijv. bij het bezoekerscentrum waar we wel

meer historische beheervormen uitoefenen. (bijv. turfwinning). Ik heb het dan ook opgenomen in de

opzet voor het Demolandschap rondom het bezoekerscentrum. Bladriet werd in het verleden ook

eeuwenlang gemaaid ten behoeve van het afdekken van turfbulten, schuurtjes, aardappelkuilen,

kuilgrasbulten en is waarschijnlijk ook gebruikt op prehistorische boerderijen uit de IJzertijd.

Ik stuur een historische foto van een partij bladriet uit Belt/Schutsloot bij. Gek genoeg zijn er

nauwelijks foto´s van deze cultuur te vinden. Het was kennelijk te gewoon om te fotograferen.

Er zijn wel meer historische vormen van hooi en rietlandbeheer die niet meer toegepast worden zoals

bijv. het maaien van edgaarde dat sinds het wegvallen van afzet als stalstrooisel verdwenen is.

Harm Piek

Natuurmonumenten

48

IVN Noordwest Overijssel

Jaarverslag IVN Noordwest Overijssel 2013

Ledenbestand

In het jaar 2013 mochten we 11 nieuwe leden van IVN/ NWO begroeten.

Acht personen hebben het lidmaatschap opgezegd. Van de nieuwe leden zijn er zes personen die

gestart zijn met de gidsencursus. De reden van afzegging was niet altijd duidelijk in een aantal

gevallen speelt de hoge leeftijd een rol.

Het leden bestand is nu als volgt opgebouwd:

121 leden waarvan 31 huisgenootleden en 8 donateurs. Het leden bestand is ten opzichte van 2012

met enkele leden gegroeid, dit is vooral te danken aan de gidsencursus.

Het Bestuur

In 2013 zij er twee nieuwe bestuursleden toegetreden. Hiervoor is een extra algemene leden

Vergadering ingelast. Penningmeester Henk Buschmann heeft voortijdig te kennen gegeven te willen

stoppen , Maarten Punt heeft zijn functie vanaf september overgenomen. Els Heibrink is het tweede

bestuurslid dat in september benoemd is, als coördinator voor de gidsen en excursies kan zij nu als

mede bestuurslid snel overleggen over allerlei zaken. Bestuurslid Els Boss is wegens verhuizing

afgetreden.

Het bestuur heeft in 2013 twaalf maal vergaderd.

Daarnaast is er tweemaal een Algemene Leden Vergadering gehouden. N.a.v. deze leden vergadering

zijn de statuten, huishoudelijk reglement en het rooster van aftreden op de website geplaatst. Tevens is

het jaarverslag gepubliceerd op de site en de jaarrekening van 2012, daadoor is nu IVN Noordwest

Overijssel geregistreerd als ANBI instellen ( algemeen nut beogende instelling) daardoor wordt er bij

schenkingen geen afdracht gevraagd door de belastingdienst.

Zoals elk jaar was er ook in 2013 weer een bijeenkomst met de coördinatoren van de natuurgroepen,

PR en website beheer. Tevens is een vergadering gewijd aan overleg met het NMPS waarin de

activiteiten van dit platvorm werd toegelicht. N.a.v. deze toelichting zijn heldere afspraken gemaakt

over de wijze van steun die IVN aan dit platvorm verlenen zal. Een afvaardiging van het bestuur heeft

een bezoek gebracht aan IVN Nijverdal waar zij in het buitencentrum hebben bekeken hoe IVN

NIjverdal zich presenteert in dit centrum.

Dit jaar bestond IVN Noordwest Overijssel 20 jaar ter gelegenheid daarvan is een extra feestelijke

ledendag georganiseerd.

Resultaten Speerpunten 2013:

1. Gidsencursus te organiseren.

Al snel werd duidelijk dat een gidsencursus organiseren in eigen beheer niet haalbaar was.

Daarom is de mogelijkheid om mee te doen met de gidsencursus bij IVN Norg aangegrepen om toch

nieuwe gidsen op te leiden. Ook in Zwolle waar de cursus start in voorjaar 2014 zullen we op deze

manier mee gaan doen.

2. De toekomst van de Jeugd Natuur Club

Er hebben een aantal gesprekken plaats gevonden tussen bestuur en leiding van de JNC, met als

resultaat dat nu de JNC verder gaat als werkgroep en we de JNC voor IVN NWO konden behouden.

3.Ledenweekend Ameland

Dit weekend was prima verzorgd de leden die meegingen hebben dit weer als een succes ervaren.

4.Invullen vacatures:

Open stonden een coördinator voor cursussen: Lucille Keur heeft deze taak op zich genomen .

Coördinator voor de gidsen en excursies:

Gelukkig heeft Els Heibrink deze functie op zich genomen, zij is enthousiast begonnen en heeft al

enkele bijeenkomsten georganiseerd voor de gidsen. Zie haar verslag verderop in dit jaarverslag

5. EIGEN LEDEN, BOEIEN, BINDEN EN ACTIEF KRIJGEN. Uitwisseling IVN afdelingen, er is

een bezoek gebracht aan IVN Veenendaal/Rhenen, in 2014 zal het tegenbezoek plaats vinden. Er is

een start gemaakt om als gidsengroep onderling meer kontact te hebben door samen excursies te

houden om elkaar beter te leren kennen en van elkaar te leren.

49

Het jaar 2013 in vogelvlucht :

Nieuwjaarsborrel voor leden Het jaar ging van start met een gezellig samenzijn met een

Nieuwjaarsborrel dit jaar in het wijkgebouw van Ossenzijl.

Ledendag 2013

Een ontmoeting en uitwisseling met IVN Veenendaal-Rhenen.

IVN NW Overijssel bestond 20 jaar en ter gelegenheid daarvan trakteert IVN haar leden op deze

excursiedag naar ” De Blauwe Kamer” een natuurgebied even buiten Rhenen. De ontvangst was in

“De Groenhof” bij IVN Veenendaal- Rhenen. Deze vereniging telt 250 leden, waarvan er 100 actief

lid zijn, en daarbij 80 donateurs. Er zijn 17 werkgroepen, waarvan er 5 de jeugd bereiken. De tuin om

het gebouw werd ook bezichtigd. Deze bestaat uit een diverse onderdelen o.a. bloemengedeelte, een

groentetuin, belevingspaden, een zintuigenperken en een insectenhotel. Daarna was er een uitwisseling

van de diverse werkgroepen van IVN Veenendaal –Rhenen en IVN Noordwest Overijssel. Vevolgens

per touringcar naar de Blauwe kamer, waar we een rondleiding in natuurgebied De Blauwe kamer

kregen en afsluitend een drankje in het

bijbehorende bezoekerscentrum. Om 16.00 uur

vertrokken we weer richting Wanneperveen, waar

we hebben genoten van een prima verzorgd en

lekker diner.

Natuurwerkdag november Ook in 2013 heeft IVN

actief deelgenomen aan de Natuurwerkdag. De

voorbereiding was een samenwerking met SBB,

KNNV en gemeente Steenwijkerland. Voor IVN

was Wilfred Ouwerkerk contactpersoon en tevens

actief bij de voorbereiding. Ook dit jaar werd er

weer gewerkt bij de Woldberg op diverse locaties

werd gesnoeid, gezaagd en opschot verwijderd.

Excursies en coördinatie gidsen

Jaarverslag natuurgidsen IVN Noordwest overijssel 2013

Els Heibrink heeft de taak als gidsen coördinator overgenomen van Adrie Janne Westerneng

Er is een opzet gemaakt voor excursiejaar 2013 met de aanwezige gidsen.

Er zijn dit jaar zeer weinig aangevraagde excursies geweest.

De samenwerking KU11 verloopt prettig in de vakantie periode is er veel belangstelling en was de

boot vaak vol.

In het voor – na seizoen is de punter niet iedere zaterdag uitgevaren.

De samenwerking met betrekking tot de losse op stap vaarexcursies van Staatsbosbeheer is

geëvalueerd en zal aangepast worden. In samenwerking met Norg worden er vijf nieuwe gidsen

opgeleid,3 Gidsen zijn mentor geworden voor deze deelnemers.

Om de onderlinge band met de gidsen te versterken, is besloten om 4 x per jaar, in elk seizoen 1x, een

wandeling, vaartocht ect. te houden in een gebied dat door een gids zelf is uitgekozen. Het gaat om een

informele bijeenkomst, waarin vooral plezier, het genieten van en de uitwisseling met elkaar een

belangrijke rol spelen.

Samen met de gidsen is er nagedacht over deskundigheidsbevordering, door de gidsen zelf of zo nodig

wordt een deskundige van elders gevraagd.

Excursiejaar 2013: 19 roosterexcursies in totaal 167 deelnemers. 4 Excursies zijn niet doorgegaan

door te weinig deelnemers. 4 aangevraagde excursies met 112 deelnemers. De losse vaar op stap SBB

excursies er was voor 28 excursies ingeschreven. 15 excursies zijn doorgegaan. 13 excursies zijn niet

doorgegaan door te weinig aanmeldingen of omdat er een ervaren schipper was die geen gids nodig

had. Op de KU 11 heeft 9 x een gids van IVN meegevaren.

50

Excursiejaar 2014: Een aantal gidsen heeft kenbaar gemaakt te willen stoppen of zijn al gestopt. In

2014 zullen we verder gaan met een groep van 14 gidsen. Speerpunten voor volgend jaar zullen zijn;

kennis overdacht en bijscholing binnen de gidsengroep. Ganzen en riet en een korte cursus over

Spinnen staan voor dit doel op het programma.

Er zijn een aantal gidsen die zich in 2014 willen inzetten voor een scholenproject van SBB op de

Woldberg.

Jaarverslag van de JNC de Weerribben 2012-2013

In het vorige jaarverslag is duidelijk aan de orde gekomen wat

de vermoedelijke oorzaak is van de dalende belangstelling voor

de activiteiten van de JNC. Het positieve bericht is, dat de

groep kinderen (op dit moment 30) erg gemotiveerd is. Zowel

de ouders als de kinderen stralen dit uit, een fijne

wisselwerking tussen leiding, ouders en kinderen is het

resultaat. Grote interesse en constante aanwezigheid maken de

middagen van de JNC een waar genoegen.

1 middag in de maand kunnen kinderen deelnemen aan de

activiteiten. De groep wordt op leeftijd gespitst.

Het gidsenbestand bestaat op dit moment uit vijf begeleiders en de verbinding/communicatie tussen

SBB en Nationaal Park Weerribben-Wieden wordt verzorgd door Erica Zwanenburg. Er zijn twee

begeleiders van de JNC gestopt 2013 o.a. de coördinator.

De vele taken van de coördinator zijn door de overige begeleiders onderling verdeeld.

Om de continuïteit te kunnen waarborgen is besloten om nieuwe begeleiders te werven. Er is een

profiel opgesteld voor de JVC begeleider.

Op 31 mei hebben is er ter ere van het 10 jaar bestaan van de JNC een middagje teambuilding geweest

in Appelscha bij Margerita de heks. Na afloop heeft de groep heerlijk gegeten in Vledder bij de

Wildehof. Namens het Nationaal Park is een boekje aangeboden met foto’s - 10 jaar Jeugd Natuur

Club de Weerribben -

Alle activiteiten van het afgelopen jaar in vogelvlucht

Januari duiven

Februari onderhoud Allemanspad

Maart vogelkijk hut Nijetrijne

April bomenonderzoek Woldberg

Mei afsluiting – natuurtheater 10 jaar bestaan

September opening - weerribbenvrouwtje-riet-waterdiertjes

Oktober visfederatie Oost Nederland

November ringslangen

December puzzel/speurtocht Woldberg

De afsluiting op 22 mei was ter ere van het 10-jarig bestaan extra feestelijk. De junior rangers hebben

deze middag hand en spandiensten verricht. Er was heerlijk gebak met logo. Het bestuur van het IVN

was aanwezig en bood een enveloppe aan. SBB gaf namens Marijke Braad een cadeau.

De kinderen werden nogmaals verwend met cadeautjes en een clubblad.

Financieel staat de JNC de Weerribben er positief voor. De leiding heeft dan ook besloten geld te

reserveren voor een party tent. Nu de ruimte in het buitencentrum heel beperkt is en vaak op locatie

gestart wordt kan de tent op een centrale plek opgezet worden voor start en finish.

Ook willen wij voor de kinderen en leiding een keykoord, met badge aanschaffen waarop de naam

komt te staan. Dit is beter voor de communicatie van en naar de kinderen toe.

Het programma 2014 wordt op dit moment tot de zomerstop voorbereidt, maar zoals het er nu uit ziet

geeft dit geen problemen. Er zijn ideeën genoeg, de leiding is nog steeds even enthousiast als de eerste

dag. Kortom een gezonde club.

51

Jaarverslag P&R en communicatie

Algemeen

De PR & Communicatie spitste zich in 2013 vooral toe op de publiciteit rond de door de afdeling

Noordwest-Overijssel georganiseerde natuurexcursies. Daarnaast werden ook enkele redactionele

bijdragen geleverd ten behoeve van ‘Koppel’ en de website en werd de PR verzorgd voor

Jeugdnatuurclub De Weerribben.

Media database

De media in Noordwest-Overijssel, Zuidwest-Drenthe en Zuidoost-Friesland. Maar ook daarbuiten

werden benaderd, waaronder de Noordoostpolder, Flevoland, Oost-Friesland en West-Drenthe. Onder

media worden alle externe communicatie-instrumenten verstaan, zoals dagbladen, kranten, wekelijkse

huis-aan-huisbladen, kabelkranten, regionale en lokale omroepen, activiteitenagenda’s, relevante

websites en andere nieuwsverspreidende organisaties. Als interne communicatie-instrumenten

fungeren het ledenblad ‘Koppel’, de eigen website en direct-mail via het secretariaat van de afdeling.

P.R gidsencursus :In 2013 werd over twee gidsencursussen van andere IVN-afdelingen, waarin

afdeling Noordwest-Overijssel participeert, zowel intern als extern gecommuniceerd.

Jeugdnatuurclub:voor de werving bij de start werden persberichten verzonden.

P.R. excursies:

Voor het bekend maken van de excursies werden in totaal 13 persberichten, al dan niet met foto’s,

verzonden. De verzending vond uitsluitend per mail plaats. De ervaring heeft geleerd dat redelijk veel

media de persberichten geheel of gedeeltelijk overnamen. Soms leidde een persbericht tot aanvullende

vragen en een enkele keer tot een interview. De excursies werden ook gecommuniceerd op de website

en via de interne kanalen naar de leden (Koppel en direct-mail via het secretariaat).

Op een enkele uitzondering na is de deelname aan de georganiseerde excursies tegenvallend. De

positieve uitschieters zijn de Fotosafari in de Weerribben en de tweede editie van Schemerschim op de

Woldberg.

Het verdient aanbeveling de excursiegebieden uit te breiden en of andersoortige excursies aan te

bieden b.v Paddenstoelenexcursies vooral in combinatie met fotograferen kan dit een succes zijn.

ALGEMENE CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN PR & COMMUNICATIE

1. Naast de berichtgeving via direct-mail aan de eigen leden zou dit communicatiemiddel ook

kunnen worden ingezet voor de leden van de KNNV .Uitsluitend vermelding in ‘Koppel’ is

niet voldoende vanwege de verschijningsfrequentie (eens per kwartaal).

2. Social media (Facebook en Twitter) voor de communicatie is belangrijk. De leiding van de

JNC past dit middel reeds toe.

3. Uitbreiding naar de gevestigde campings met foldermateriaal. Hiervan dient een inventarisatie

te worden gemaakt.

4. Opzetten communicatiegroepje die onderling afspraken maken over de taakverdeling en

werkwijze. Samenstelling vanuit :website, social media, ‘Koppel’ en PR & Communicatie.

Jaarplan PR & communicatie 2014 In 2014 zouden de eerder genoemde conclusies en aanbevelingen van PR & Communicatie moeten

worden gerealiseerd. Hieraan zijn nagenoeg geen kosten verbonden. Verder zullen de reguliere

mediataken van PR & Communicatie op de gebruikelijke wijze worden uitgevoerd om zodoende

maximale aandacht te vragen voor de activiteiten van IVN.

Indien gewenst kan PR & Communicatie assistentie verlenen bij de productie van flyers en andere

informatiedragers.

Natuurkoffers voor ouderen 2013

Per seizoen; winter, lente, zomer en herfst is er een nieuw programma opgesteld, met korte filmpjes

en natuurmaterialen van dat seizoen.

52

Door privé omstandigheden zijn er drie leden van het team gestopt, waarvan een tijdelijk. Met een

nieuw lid erbij brengt dit het team nu op vier personen, zij stellen samen het programma op doen de

voorbereiding en uitvoering. Elke presentatie wordt met twee personen uitgevoerd.

In de winter zijn er 7 presentaties gehouden en met de voorjaarskoffers zijn we 6 keer op pad geweest,

in de zomer vijf maal en in de herfst nog eens 7

keer. De groepen variëren van 8 tot soms wel 20

personen De groepen wisselen van aantallen maar

ook van samenstelling . Soms kost het moeite om

met de oudere in gesprek te komen, vooral als het

door de beperkingen en of dementie moeilijk is

om hen nog te bereiken. Wanneer we een liedje

zingen is dit altijd een succes. Het geeft altijd

weer voldoening als je merkt aan kleine reacties

dat men plezier beleefd aan een presentatie.

Dit jaar is ook in Meppel bij twee groepen gestart

met de natuurkoffers.

Activiteiten 2014

De presentaties worden weer wat aangepast en we proberen weer wat nieuwe elementen toe te voegen.

NMO heeft een project ingediend “Groene visite” en hiervoor een prijs gekregen . Daardoor komen er

extra middelen beschikbaar en ondersteuning vanuit NMO voor uitbreiding van materialen voor de

natuurkoffers.

Er is uitbreiding nodig van het team, in samenwerking met NMO zal de werving worden opgepakt.

Als uitbreiding van het team slaagt zal ook het aanbod uitgebreid worden naar verzorgingshuizen die

nog niet in beeld zijn.

Begroting 2014

Opbrengsten vanuit de presentaties van 2013 was totaal €500,00 en de kosten voornamelijk km

vergoedingen bedroegen €219,00 dit resulteert in een positief saldo van € 281,00

Uit de bijdragen van de huizen €20,00 per keer kunnen de kosten ( Km vergoedingen á €0,19 per km.

en materialen) voor de presentaties worden uitgevoerd.

Er is een reserve tegoed voor vervanging van de apparatuur ( beamer en PC )

Natuurgroep Vogels

Jaarverslag IVN Noord West Overijssel

De IVN vogelgroep kent een winter- en zomerseizoen. In de wintermaanden wordt eenmaal per

maand een avondbijeenkomst gehouden. In de zomer worden er een of meerdere excursies gehouden.

De vaste avond is de tweede dinsdag van de maand.

In het seizoen 2012 – 2013 werden de winteravonden gehouden in gebouw “De Oerthe” in Steenwijk.

In 2013 – 2014 hebben we onderdak gevonden in gebouw “Hoogthij” in Steenwijkerwold.

In het zomerprogramma 2013 zijn de volgende excursies gehouden:

19 jan. dagexcursie Gaasterland

23 febr. dagexcursie Lauwersmeer

09 april avondexcursie Kiersche Wiede

13 april dagexcursie Texel

14 mei avondexcursie Diependal

11 juni avondexcursie De Auken

12 okt dagexcursie Lauwersmeer

26 okt. dagexcursie Gaasterland.

Winterprogamma 2013

12 febr. lezing met dia’s over Texel als voorbereiding voor de excursie op 13 april

Overige activiteiten 2013:

10 sept Terugblik op het programma van afgelopen seizoen, wat doen we

(wensen en ideeën in het nieuwe seizoen?) Hoe gaat de fotowedstrijd dit jaar?

8 okt. praten we over de ganzen als voorbereiding op de komende excursie.

26 okt dagexcursie Gaasterland.

12 nov. Bosvogels met beeld en geluid

10 dec. Vogels rond de voederplaats bij huis.

53

Het ledenaantal is gelijk gebleven met 18 deelnemers. De activiteiten waren, met een gemiddelde

opkomst van zo’n 80%, goed bezocht.

Binnen de vogelgroep kan je niet spreken over “een succes” voor de een was dit de vogelexcursie

naar Texel en voor een ander was de winterexcursie in Gaasterland een mooie dag. Wij proberen met

ons allen het enthousiasme en de kennis van vogels te vergroten, met dank aan de gidsen die hieraan

hebben voorbereid en uitgevoerd. De verslaglegging van de bijeenkomsten werd ook door een van de

leden verzorgd.

Jaarverslag Website 2013

In 2012 werd de website van de afdeling NWO vernieuwd in overeenstemming met de landelijke

vereniging. Daarvoor werd deelgenomen aan een voorbereidende training bij Natuur & Milieu in

Zwolle.

In 2013 was het voldoende om de informatie op de website aan actualiteit aan te passen. Dat betekent

vooral toevoegen van excursies en andere activiteiten, en aanvullen of wijzigen van informatie.

In de periode van 3 mei t/m 15 juni kon de actualiteit van de website niet worden gewaarborgd in

verband met vakantie en daarop aansluitende ziekte door ongeval.

Het aanmelden van nieuwe activiteiten is goed verlopen. Naast het eerste overzicht van activiteiten

hebben organisatoren van activiteiten de websitebeheerder goed kunnen vinden voor het aanmelden

van die activiteiten en eventuele wijzigingen in de informatie. Daarnaast werd de actualiteit van de

activiteiten gecontroleerd aan de hand van de agenda in Koppel en de berichten van PR aan de media.

Er zijn geen kosten verbonden aan het beheer van de website.

Website 2014

Voortzetting van de werkzaamheden ,het ziet er niet naar uit dat er in 2014 veel zal veranderen.

De websitebeheerder zal zitting nemen in het voorgestelde 'Communicatiegroepje' dat voor PR enm

communicatie wordt opgericht

Redactie “Koppel” verslag 2013

Het gezamenlijke blad met KNNV werd voortgezet,het formaat is uiteindelijk weer terug gebracht

naar de voorgaande vorm (A5) in verband met de kosten .De omslag wordt elk kwartaal aangepast aan

het seizoen. Er is nu een gezamenlijk mail adres waar alle partijen hun copij naar toe kunnen sturen.

De tekst controle wordt uitgevoerd door twee bestuursleden van KNNV en twee van IVN.

Ook is er nu een uitwisseling met de website in eerste instantie via een USB stick , nu via een

dropbox, dit werkt gemakkelijker en sneller. De foto’s zijn nu ook in kleur, wardoor het blad er nog

aantrekkelijker uit is gaan zien. Per uitgave worden er 450 bladen gedrukt waarvan er 413 verstuurd

worden. Voor promotie doeleinden zijn er dan nog 37 bladen beschikbaar.

Plannen 2014

Samen met website beheerder van KNNV wordt gewerkt aan verbetering van de digitale vormgeving.

Dit zal naar verwachting voordelen geven met betrekking tot het doorkoppelen van het blad via

internet.

Speerpunten bestuur 2014:

Werving nieuwe bestuursleden : voorzitter treedt af per 2015

Gebruik maken van Social media, onderzoeken wat de mogelijkheden zijn.

Excursies in andere gebieden buiten de weerribben organiseren / thema gericht

Samenwerking SBB versterken

Dank voor ieders inzet en het werk dat is verzet.

Lute Nederhoed

Secretaris IVN afdeling Noordwest-Overijssel