Pasar-magazine extra - september 2013 - Alleskunstenaar Henry van de Velde
5
In het Pasarnummer van deze maand hebben we het over de tentoonstelling Henry van de Velde – Functie Passie Schoonheid in het Brusselse Jubelparkmuseum. Aanleiding is de 150ste geboortedag van de Belgische alleskunstenaar, die dit jaar in ons land en Duitsland wordt gevierd. Hier gaan we wat dieper in op zijn carrière en verwezenlijkingen, zijn privéleven en doen we een greep uit de andere tentoon- stellingen en activiteiten omtrent van de Velde in Duitsland en ons land. Henry van de Velde in zijn atelier in Weimar. Zetel naar een ontwerp van van de Velde uit 1896/97. Carrière • Geboren in Antwerpen op 3 april 1863. Als apothe- kerszoon groeit hij op in een milieu met veel artistieke interesse. Eerst wil hij musicus worden, uiteindelijk studeert hij schilderkunst in Antwerpen en Parijs. • In 1894 huwt hij Marie-Louise Sèthe uit Brussel. Beiden hebben elkaar bij Theo van Rysselberghe leren kennen, een gemeenschappelijke vriend voor het leven. Zij is pianiste en gaat op aanbevelen van Theo naar Londen om de textielornamentiek van de Arts & Crafts-beweging te bestuderen. • Eenmaal getrouwd geeft Maria’s moeder geld voor een huis. Henry laat daarmee het huis Bloemenwerf in Ukkel bouwen, zijn eerste eigen ontwerp. Decoratie en meubilair zijn van zijn hand, met zijn vrouw ontwerpt hij textiel en tapijten, later zelfs Henry van de Velde kleren. Het koppel omringt zich met kunstwerken van bevriende artiesten. Functionele en kwaliteits- volle voorwerpen zonder historische opsmuk moeten het leven van alledag aangenaam maken. Een harmonieuze omgeving moet de mens esthetisch en moreel verheffen, luidt van de Veldes credo. • Een tijdlang leunt hij aan bij de zwierige stijl van de Jugendstil of art nouveau, vooral omdat zijn lijnvoe- ring teruggaat op de organische elegantie van natuurlijke motieven. Hij oogst er succes mee op beurzen in Frankrijk en Duitsland, ontwerpt kantoor- meubilair, chique winkelpanden en privé-woningen. Maar als de mode verandert, laat Parijs de kunste- naar met de warme houtsoorten en koperen ornamenten vallen om zijn ‘bootstijl’. Alleskunstenaar TEKST CHRIS VAN MINNEBRUGGEN FONDS H VAN DE VELDE, ENSAV – LA CAMBRE, BRUSSEL/GF KLASSIK STIFTUNG WEIMAR/GF
description
In het Pasarnummer van deze maand hebben we het over de tentoonstelling Henry van de Velde – Functie Passie Schoonheid in het Brusselse Jubelparkmuseum. Aanleiding is de 150ste geboortedag van de Belgische alleskunstenaar, die dit jaar in ons land en Duitsland wordt gevierd. Hier gaan we wat dieper in op zijn carrière en verwezenlijkingen, zijn privéleven en doen we een greep uit de andere tentoonstellingen en activiteiten omtrent van de Velde in Duitsland en ons land.
Transcript of Pasar-magazine extra - september 2013 - Alleskunstenaar Henry van de Velde
In het Pasarnummer van deze maand hebben we het over de tentoonstelling Henry van de Velde – Functie Passie Schoonheid in het Brusselse Jubelpark museum. Aanleiding is de 150ste geboortedag van de Belgische alleskunstenaar, die dit jaar in ons land en Duitsland wordt gevierd. Hier gaan we wat dieper in op zijn carrière en verwezenlijkingen, zijn privéleven en doen we een greep uit de andere tentoon-stellingen en activiteiten omtrent van de Velde in Duitsland en ons land.
Henry van de Velde in zijn atelier in Weimar. Zetel naar een ontwerp van van de Velde uit 1896/97.
Carrière• GeboreninAntwerpenop3april1863.Alsapothe-kerszoongroeithijopineenmilieumetveelartistiekeinteresse.Eerstwilhijmusicusworden,uiteindelijkstudeerthijschilderkunstinAntwerpenenParijs.
• In1894huwthijMarie-LouiseSètheuitBrussel.BeidenhebbenelkaarbijTheovanRysselberghelerenkennen,eengemeenschappelijkevriendvoorhetleven.ZijispianisteengaatopaanbevelenvanTheonaarLondenomdetextielornamentiekvandeArts&Crafts-bewegingtebestuderen.
• EenmaalgetrouwdgeeftMaria’smoedergeldvooreenhuis.HenrylaatdaarmeehethuisBloemenwerfinUkkelbouwen,zijneersteeigenontwerp.Decoratieenmeubilairzijnvanzijnhand,metzijnvrouwontwerpthijtextielentapijten,laterzelfs
Henry van de Velde
kleren.Hetkoppelomringtzichmetkunstwerkenvanbevriendeartiesten.Functioneleenkwaliteits-vollevoorwerpenzonderhistorischeopsmukmoetenhetlevenvanalledagaangenaammaken.Een harmonieuze omgeving moet de mens esthetisch en moreel verheffen,luidtvandeVeldescredo.
• EentijdlangleunthijaanbijdezwierigestijlvandeJugendstilofartnouveau,vooralomdatzijnlijnvoe-ringteruggaatopdeorganischeelegantievannatuurlijkemotieven.Hijoogstersuccesmeeopbeurzen in Frankrijk en Duitsland,ontwerptkantoor-meubilair,chiquewinkelpandenenprivé-woningen.Maaralsdemodeverandert,laatParijsdekunste-naarmetdewarmehoutsoortenenkoperenornamentenvallenomzijn‘bootstijl’.
Alleskunstenaar
TeksT Chris Van Minnebruggen
Fond
s H
van
de v
elde
, ens
av –
la
Cam
bre,
bru
ssel
/GF
Klas
siK
stiF
tunG
Wei
mar
/GF
• Nadeoorlog-in1919-treedthijindienstbijhetNederlands-DuitseechtpaarKröller-MüllerwaarvoorhijondermeerhetberoemdemuseumopdeVeluweontwerpt.
• In1925wordthijprofessoraan de Gentse universiteit-deBoekentorenisvanzijnhand-enin1926/27stichthijopvraagvankoningAlbertIdehogeschoolvoortoegepastekunstvanTerkameren/La Cambre.Ondertussenaanvaardthijverschillendeopdrachteninbinnen-enbuitenland.Voordewereldtentoonstel-lingeninParijsenNewYorkontwerpthijdeBelgischepaviljoens,hijontwerpttreinstellenvoordeNMBSentekentvoorhetinterieurvandepakketbootPrinsAlbert.
• Nadedoodvanzijnvrouwin1943trekthijzichteruguithetopenbareleven.HijisookgedesillusioneerdindeBelgischekunstscèneenverhuistin1947naarZwitserland.Eensoortvrijwilligeartistiekeballing-schapwaarinhijzijnmemoiresschrijft.Naeenkorteziektesterfthijop15oktober1957.
• InDuitslandheefthijmeersucces.KunstkennerenmecenasHarryGrafKesslerintroduceertHenryin1901bijgroothertogWilhelm-ErnstvanSachsen-WeimarenEisenachalsartistiekraadgevervoorindustrieenkunsthandwerk.In1902stichthijerhetKunstgewerblicheSeminar.In1906bouwthijdeKunstgewerbeschule,eenopleidingsinstituutvoortoegepastekunst,hetlatereBauhausensedert1995Unesco-Werelderfgoed.
• Maarderelatiemetdegroothertogblijftnietgoedgaan.AlsKesslereententoonstellingmetwerkvanRodinorganiseert,breekteenschandaaluit.Kesslervaltinongenade,zijnprotegévandeVeldedeeltindeklappen.Zijninstituutkrijgtmindermiddelen.
• Als WO I uitbreekt,gaathethelemaalmis.DebuitenlandervandeVeldewordtalsonbetrouwbaarbestempeldenmoetzichtweekeerperdagbijdepolitiemelden.Eentijdrovendetripvanuitzijnhuisaandestadsrand.Uiteindelijkkanhijin1917uitwijkennaarZwitserland,zijngezinkomtlater.
Elegante trap in het huis Hohe Pappeln.
Muziekkamer in huis Schulenburg.
Van de Velde legt een ontwerp voor een theatergebouw voor aan zijn opdrachtgevers.
Cvm
Cvm
Fond
s H
van
de v
elde
, ens
av –
la
Cam
bre,
bru
ssel
/GF
Jena
Kul
tur/
J. H
ausp
urG/
GF
Koffiekop en -schoteltje voor de Porzellan-Manufaktur Burgau.
PrivéVandeVeldeisal31alshijmetMarie-LouiseSètheuitBrusseltrouwt.Depianisteheefteenbredecultureleinteresseenisvanhuisuitnietonbemiddeld.ZokrijgthetkoppelvanMarie-Louisesmoedergeldomzijneersteeigenhuistebouwen.Henryiseerderonbe-kommerdingeldzaken,zijsteunthemsteevastmethaarorganisatorischendiplomatiektalent.Kwestievannietteveelpottentebreken.Intellectueeliszeeenuitstekendklankbord,eenhuisvriendnoemthaarzelfsde‘motorvanhaarman’.Hetkoppelkrijgtvijfkinderen.• Nele (°1897 - †1965)iskunstzinnigbegaafd,maarheefthaarlevenlangpsychischeproblemenenblijftbijhaarouderswonen.
• Helen (°1899 - †1935)-Puppiegenoemd-wilvoorsecretaressestudereneneenzelfstandiglevenleiden,maartrouwtophaar24stemeteenrijkeDuitsebankierszoon.Hetkoppelkrijgttweekinderen.Helensterftnaeenlangziekbedophaar35ste.
• Anne (°1901 - †1944)wordtlaboranteentrouwtmeteenlandbouwingenieuruitNederland.HetkoppeltrektnaarJavaomereenplantageteleiden.Zekrijgendriekinderen.InWOIIwordthetgezindoordeJapannersineeninterneringskampinSurabayaopgesloten.Annesterfterdoorondervoeding.
• Thyl (°1904 - †1980) -samenmetzijnzusThyllaeentweelingennetalsNelegenoemdnaarfigurenuitderomanTijlUilenspiegelvanCharlesDeCoster-studeertaanvankelijklandbouwonderwijsentrouwtmetLeentje,dochtervanschrijverHermanTeirlinck.Thylheeftallerleiberoepen,trouwteentweedekeer-metRachelvandeBerghe-enbeheertnahetoverlijdenvanzijnvaderdiensnalatenschap.
• Thylla (°1904 - †1955) isookartistiekbegaafdenwilgraageenmodehuisbeginnen.Ookzijtrouwttweekeer.EerstmetdekunstliefhebberenlateremuseumdirecteurPierreJanlet,latermetBobKröller,dejongstezoonvanHenry’sopdrachtge-vers,deKröller-Müllers.Maarookzijwordternstigziekenbrengthaarlaatstedagenbijhaarvaderdoor,inZwitserland.
VoorHenryvandeVeldeishetdezoveelstezwareklap.DrievanzijnkinderengestorvenenNeleblijfteenzorgenkind.OokzijnvrouwMarie-Louiseisdanaleenhelepoosdood.In1943overledenaaneenberoerte.Op92-jarigeleeftijdschrijfthijzijnvriendSamvanDeventer:‘Ditlijdenismeteveel,datikmijnvrouwenvijfvanmijnzevenkinderenmoestziensterven!’Vroegerwarentweebaby’svandevandeVeldesoverleden.
Huisvriend Theo van Rysselberghe schilderde van de Veldes vrouw en drie van zijn dochters. Het huis Hohe Pappeln, van de Veldes woonhuis in Weimar. Achteraanzicht.
Klas
siK
stiF
tunG
Wei
mar
/GF
Cvm
Fond
s H
van
de v
elde
, ens
av –
la
Cam
bre,
bru
ssel
/GF
Werk van Peter Behrens, te zien in het Designmuseum in Gent.
Inonslandconcentrerendeactiviteitenrond150jaarHenryvandeVeldezichvooralditnajaar.Onzetips:
• Henry van de Velde, passie, functie en schoonheid heetdeindrukwekkendeoverzichtstentoonstellingvan13septembertot12januariindeKoninklijkeMuseavoorKunstenGeschiedenisinhetBrusselseJubelpark.WijhebbenheteruitgebreidoverinditPasarnummer.Info:www.kmkg-mrah.be.
• Henry van de Velde.Brieven van architectenheetdetentoonstellingvan28septembertot30novemberindeKoninklijkeBibliotheekvanBrussel.Hijgeeftjeeenideevandecorrespondentievandearchitectmetcollega’senvrienden,ineenzwierigmooihandschrift,vaakmeteenpoëtischeverbeeldings-kracht.Info:www.kbr.be.
• Biënnale art nouveau - art deco Brussel 2013inhettekenvan150jaarHenryvandeVelde.Begeleideuitstappentijdensdevierweekendsvanoktober,georganiseerddoorVoiretDireBruxelles.OokinhetNederlands.Info:www.voiretdirebruxelles.be.
150 jaar van de Veldein België
Meer infoOver de activiteiten in het kader van 150 jaar henry van de Velde lees je nog meer op de webstek van het Vlaams architectuurinstituut: www.vai.be/nl/programma-henry-van-de-velde-jaar-2013.
• Peter Behrens (1868-1940). Van jugendstil tot industri-ele vormgevingisdetentoonstellingtot27oktoberinhetGentseDesignmuseum.BehrenswaseentijdgenootvanvandeVeldeenookontwerper-archi-tect.Detweekendenelkaarswerk,maarhebbenelkaarslechtsenkelekerenontmoet.BehrensontwikkeldeondermeerserieproductenvoorproducentAEG.DetentoonstellingtoontookwerkvanvandeVeldenaastdatvanBehrens.Info:www.designmuseumgent.be.
Cvm
Klas
siK
stiF
tunG
Wei
mar
/GF
mus
eum
Für
Ges
talt
unG
Züri
CH, K
unst
GeW
erbe
sam
mlu
nG/G
F
Grote vaas, 1901-02. Experimenteren met
glazuur was een must.
De engelenwake, wandtextiel geïnspireerd door de Engels Arts & Crafts-beweging.
Leestip• steven Jacobs, Henry Van de Velde. Wonen als kunstwerk, een woonplaats
voor de kunst, uitgeverij Van halewyck - Leuven, 2005, 264 blz., 22 euro.• Prof. Dr. Werner adriaenssens, Dr. Thomas Föhl en sabine Walter,
henry van de Velde - Passie-Functie-schoonheid. uitgeverij Lannoo - Tielt, 45 euro.
De gevierde architect tekende ook het interieur van het Nietzsche-Archiv in Weimar.De Bauhausuniversiteit in Weimar, een ontwerp van van de Velde.
• Bürgel.KeramischesMuseumBürgel,AmKirchplatz2.Metondermeerzijnontwerpenvoorkeramiekfabrikanten.Tot22september.Verlengingmogelijk.
• Chemnitz.HenryvandeVeldeMuseum,VillaEsche,Parkstrasse58.Veelzijdigecollectiedoorhemontworpenobjecten.HuiseninterieurgerealiseerdinopdrachtvanfabrikantEsche.
• Gera.HausSchulenburgGera,StrassedesFriedens120:HenryvandeVeldeenhetHuisSchulenburg,bouwgeschiedenis–reconstructie.EenriantenuitstekendbewaardgeblevenwoonhuismetinterieursdoorvandeVeldeontworpen.Tot3/11.
• Jena.Ernst-Abbe-monument,CarlZeiss-Platz.TererevanondernemerensociaalhervormerErnstAbbe.MetbronzenreliëfsvanMeunier.
• Jena.KunstsammlungJena,Markt7:HenryvandeVelde,deschilderendeneo-impressionisten.Schilderijen,tekeningenenprentkunst.Tentoon-stellingvan1/9tot24/11.
• Weimar.HausHohePappeln,BelvedererAllee58:woonhuisdatvandeVeldevoorzijneigengezinlietbouwen.
• Weimar.Nietzsche-archief,Humboldstrasse36:vandeVeldeontwierphetheleinterieur.Zijnvisitekaartjevoordestad.
• Weimar.Kunstschoolenkunstnijverheidsschool,Geschwister-Scholl-Strasse8:deopleidings-institutendiehijbouwdeenwaarvanhijdeleidingopzichnam.
• VandeVelde-stadswandelingeninWeimarenJena.
Uitgebreide info op www.vandevelde2013.de.
Van de Veldein Duitsland
Cvm
Kera
mis
CHes
mus
eum
bür
Gel/
GF
Cvm
Van de Velde ontwierp ook zelf gebruikskeramiek.
Te zien in Bürgel.
