Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... ›...

32
LOVAH BULLETIN | december 2012 1 jaargang 11 | December 2012 LOVAH bulletin Nieuws, info en achtergronden voor alle aios huisartsgeneeskunde Nieuwe Huisarts, verbreed je horizon! De Nieuwe Huisarts is... • Niet stoffig • E-health-bekwaam • Flexibel en bereikbaar • ...een oude bekende? en verder: Benefietgala 2013 | Resultaten Zorgstemwijzer | “Thomas, ik wil naar de gynaecoloog!” | Wie is de LOVAH? | LOVAH Congres 2012 en 2013 | Inkomen tijdens zwangerschapsverlof | LOVAH Beachvolleybaldag | Update Werkgroep Onderwijs | WONCA congres Wenen | RCGP congres Glasgow | Huisarts in Denemarken | Crossing Borders in Göteborg | Vacatures

Transcript of Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... ›...

Page 1: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 1

jaargang 11 | December 2012

LOVAH bulletinNieuws, info en achtergronden voor alle aios huisartsgeneeskunde

Nieuwe Huisarts,verbreed je horizon!

De Nieuwe Huisarts is... • Niet stoffig

• E-health-bekwaam

• Flexibel en bereikbaar

• ...een oude bekende?

en verder: Benefietgala 2013 | Resultaten Zorgstemwijzer | “Thomas, ik wil

naar de gynaecoloog!” | Wie is de LOVAH? | LOVAH Congres 2012 en 2013 |

Inkomen tijdens zwangerschapsverlof | LOVAH Beachvolleybaldag | Update

Werkgroep Onderwijs | WONCA congres Wenen | RCGP congres Glasgow |

Huisarts in Denemarken | Crossing Borders in Göteborg | Vacatures

Page 2: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20122

Page 3: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 3

Zéér veel dank gaat uit naar de bestuurs leden die hebben afgezwaaid in 2012:

Tim Linssen (voorzitter), Persijn Honkoop (algemeen, vice-voorzitter),

Marjolein de Boom (PR, interim-voorzitter, bulletin), Hannah Kramer (webmaster),

Pim Doppen (secretaris), Sanne Westermann (penningmeester), Irene Joziasse

(algemeen bestuurslid), Madelon den Boeft (sponsoring, bulletin).

Een speciaal woord van dank en onder steuning gaat richting Miranda Westra

(penningmeester) en Pim Horstman (sponsoring), die beide wegens omstandig-

heden hun zeer gewaardeerde bijdrage aan de LOVAH op een laag pitje hebben

moeten zetten.

Oud-bestuursleden bedankt!!

van de redac t ie

Inhoud

3

...must be discouraged! Woorden van die

vreselijke heks Dolores Umbridge uit Harry

Potter. Want oh, jee, dadelijk verandert er

nog eens wat! Ergens ben ik het wel eens

met Mrs. Umbridge, maar ergens ook niet.

Stilstand is in een bepaald opzicht inder-

daad achteruitgang. Tegelijkertijd moet

vooruitgang wel ergens toe leiden. Maar

waar zouden we zijn zonder vernieuwin-

gen? Zonder pioniers die nieuwe dingen

uitprobeerden hadden we geen scalpels,

geen penicilline, geen e-consulten en geen

borstimplantaten. Oké, niet alles wat nieuw

is, is beter. Maar sommige dingen wel.

Dingen die de huisartsenzorg efficiënter

maken, en uiteraard, beter voor de patiënt.

In deze editie gaat het over de Nieuwe

Huisarts, de toverwoorden van 2012. Wat

houdt die term nu precies in? Wij vroegen

het aan de werkelijke huisartsen van de

toekomst. Duidelijk is in elk geval, dat de

aios van 2012 graag en veelvuldig hun

horizon verbreden. Zo werden in het kader

van opleiding en wetenschap vele grenzen

overschreden: in Wenen werd gewalst en

gesproken over de kunst der geneeskunde,

in Glasgow werd men met “ye” aange-

sproken en ging het over Global General

Practice, Maastrichtenaren brachten een

werkbezoek aan Aarhus en in Göteborg

heette zelfs het congres “Crossing Borders”.

Ook in eigen land zijn we continu bezig

onze horizon te verbreden. Zo was de

Werkgroep Politiek en Maatschappij van

de LOVAH één van de pioniers die de

Zorgstemwijzer 2012 mogelijk maakte. In

2013 gaan we vrolijk op deze voet verder

als we uitkijken naar het komende LOVAH

Congres, getiteld “Get out of your comfort

zone!”

Ik hoop dat u na het lezen van dit Bulletin

uw eigen visie op de Nieuwe, Horizon-

verbredende Huisarts kunt aanscherpen,

zodat u niet op nascholing hoeft bij Dolores

Umbridge!

Door Walter Bouwmans

Redactie LOVAH-Bulletin

3 Vanderedactie Oud-bestuursledenbedankt!!

4 VanLOVAH-voorzitterMarjanKruijer LOVAH-congres2013

5 VanLHV-voorzitterStevenvanEijck LOVAH-congres2012

6 DeNieuweHuisarts...eenOudeBekende?

9 ColumnOlivierGroh:“Thomas...”

11 ResultatenZorgstemwijzer

12 WieisdeLOVAH?

13 EuropeanUnionofGeneralPractitioners

14 UpdateWerkgroepOnderwijs

15 LOVAHBenefietgala2013

16 Inkomentijdenszwangerschapsverlof

17 GöteborgZorgcongresCrossingBorders

18 WONCA2012:eensfeerimpressie

20 EnquêteWONCAWenen2012Verrichtingenindeeerstelijn

22 WONCADiscussiebijeenkomst:buitenlandervaring

24 WONCAMeetaDoc:Oostenrijk

26 Deensehuisartseninopleidingbetervoorbereid?

28 RCGP2012:‘GlobalGeneralPractice'

29 Schotsewoordpuzzel ProfessorHuygenprijs2013

30 Beachvolleybaldag2012:RumbleintheJungle

31 DeBulletinredactie Vacatures Colofon

Progress for the sake of progress…

Page 4: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20124

LOVAH-congres 2013Een jong en dynamisch congres dat zijn

naam eer aan wil doen! Om dat allemaal

waar te kunnen maken, zal gefocust worden

op serieuze thema’s als ‘Hoe bespreek je

de verlangens van je patiënt met kanker?’

‘Hoe pak je het aan bij een vermoeden op

kindermishandeling of huiselijk geweld?’

‘Vraag je actief naar seksualiteit?’ Daar-

naast is er ook plaats voor de wat meer

comfortabele zone van menig huisarts in

opleiding: zowel medisch-inhoudelijk, mid-

dels een kleine kwalen quiz, dermatologie

en orthopedie, als niet medisch-inhoudelijk.

Details over dat laatste houden we nog even

geheim, maar reken minstens op voetjes in

het zand en een drankje in de hand...

Zet 7 juni 2013 alvast in je agenda!

Facebook: facebook.com/lovah.congres

www.lovah.nl/congres

van de voor z i t ter

Beste mede-aios,

Voor jullie ligt de nieuwste editie van het

LOVAH bulletin, met als thema 'de Nieuwe

Huisarts'. Een onderwerp dat voor ons als

toekomstige huisartsen ontzettend relevant

is en dat de afsluiting vormt van een jaar

waarin veel en vaak is nagedacht over hoe

die toekomst eruit zal gaan zien. Zo heb-

ben de LHV en NHG hun Toekomstvisie

geformuleerd, is er volop discussie binnen

de Huisartsopleiding over vernieuwing van

het curriculum en werd ook in het politieke

en maatschappelijke debat duidelijk hoe

essentieel de huisarts is én moet blijven om

een gezond zorgstelsel voor de komende

generaties te blijven realiseren.

Vanuit de LOVAH en ROVAH's hebben we

aan al die ontwikkelingen hard meegewerkt

en meegedacht. Dat gebeurde door de vele

aios die inspraak hebben op hun instituut

om het onderwijs te verbeteren, via de di-

verse werkgroepen en door een groot aantal

nieuwe (bestuurs-)leden die zich inzetten

om zowel binnen de opleiding als daarbuiten

leuke activiteiten en nieuwe initiatieven te

ontplooien.

In dit nummer zullen jullie een aantal

voorbeelden hiervan tegenkomen: de

Zorgstemwijzer van de Werkgroep Politiek

& Maatschappij, de congresreizen die

de Werkgroep Europese Samenwerking

georganiseerd heeft, de aangepaste

sollicitatieprocedure en de vrijstellingen-

regeling vanuit de Werkgroep Onderwijs en

nog veel meer zaken.

Als nieuwe voorzitter van de LOVAH vind ik

het een eer om samen met alle actieve aios

deze dingen mogelijk te maken. Vindingrijk-

heid, inzet, sociale

betrokkenheid en

ondernemersgeest

zijn eigenschap-

pen die ik het

afgelopen jaar

bij veel collega’s heb gezien en die hieraan

hebben bijgedragen. Voor iedereen die heeft

meegewerkt: heel veel dank. Met zulke

aios komt het volgens mij wel goed met die

Nieuwe Huisarts van de Toekomst!

Door Marjan Kruijer

Voorzitter LOVAH

PS. In de niet zo verre toekomst staan er

nog twee leuke evenementen aan te komen:

het allereerste LOVAH Benefietgala op 22

maart en het 6e LOVAH Congres op 7 juni

2013. Zet ze alvast in je agenda en zorg dat

je erbij bent...

@ Initiatiefrijke aios

LOVAH BULLETIN|december20124

Page 5: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 5

Het congres was met ruim 800 deelnemende

aios huisartsgeneeskunde wederom een

groot succes. Nieuw was het pre-event,

waarbij naast het borrelen naar hartenlust

kon worden gesport. Op de congresdag

konden er, naast plenaire sessies, diverse

workshops worden gevolgd en was er een

informatiemarkt. Het congres werd na een

uitgebreid diner met grensverleggende

gerechten afgesloten met een knallend feest

met optreden van De Coronas.

Cabaretiër Ernst van der Pasch wist als

enthousiaste dagvoorzitter zonder blad

voor de mond het programma te leiden.

Zeer de moeite waard waren onder andere

de presentaties van Nienke Wijnants over

het dertigersdillema en de lunchpresentatie

van Diane Gray over de ontwikkeling van

een goed gezondheidssysteem. Neuroloog

Bas Bloem, gekozen tot zorgheld van 2011,

presenteerde zijn multidisciplinaire en

interactieve aanpak van de ziekte van Par-

kinson, met als kern het streven naar “zorg

waarin patiënten behandeld worden zoals ik

zelf behandeld zou willen worden”.

Aan het eind van de dag werden de Profes-

sor Huygenprijs en de SBOH Academise-

ringsprijs uitgereikt. In het daaropvolgende

door de Werkgroep Politiek en Maatschap-

pij georganiseerde debat discussieerden

prominente sprekers waaronder LHV-voor-

zitter Steven van Eijck over de toekomst

van de huisartsgeneeskunde.

Wij, de congrescommissie, bedanken allen

die bij deze grensverleggende dag betrok-

ken waren voor hun inzet en zien uit naar

opnieuw een inspirerend LOVAH-congres

in 2013.

LOVAH-congres 2012

DOCTORS UNLIMITED – een korte terugblik

Op 27 januari 2012 vond het vijfde LOVAH congres plaats, met als thema ‘DOCTORS UNLIMITED, waar ligt jouw grens?’

Door Esther van der Harg

van de lhv

ls je iets wilt schrijven over het

thema van dit nummer, ontkom je

er bijna niet aan ook even terug

te kijken. Het afgelopen jaar heb

ik in mijn bijdragen aan het LOVAH-bulletin

een redelijk somber toekomstbeeld moeten

schetsen. Dreigende bezuinigingen op de

huisartsenzorg wierpen hun schaduw voor-

uit. En nu, precies een jaar later, kan ik een

veel positiever geluid laten horen.

Vlak voor de zomer hebben de LHV en de

minister van VWS afspraken gemaakt over

meer en betere zorg door de huisarts in de

buurt van de patiënt en over hoe er wordt

omgegaan met financiële overschrijdingen.

Natuurlijk bieden zekerheden van dit

moment geen garanties voor de toekomst

op langere termijn, maar op basis van de

gemaakte afspraken bevindt de beroeps-

groep zich binnen de huidige economische

situatie in een relatief sterke positie. Voor

de huisarts ontstaat weer rust, stabiliteit en

groei. In de recent gepresenteerde Miljoe-

nennota is de vertaling van die afspraken

terug te vinden.

De LHV had dit nooit kunnen bereiken

zonder de belangrijke steun van juist die

huisartsen die in de toekomst de huisart-

senzorg zullen verlenen. Het afgelopen jaar

hebben de LOVAH, Generation Next en de

afdeling Wadi van de LHV de stem van de

jonge huisarts (in opleiding) laten horen als

het om het behoud van het huisartsenvak

in de toekomst ging. Politici (zeker in de

aanloop naar de

verkiezingen) en

stakeholders in de

zorg kregen dui-

delijk te horen dat

ook de huisartsen

van de toekomst

pal stonden voor

hun vak, ten

behoeve van alle patiënten. Heel,

heel hartelijk dank daarvoor. Jullie steun

was cruciaal. Jullie hebben een belangrijke

bijdrage aan de instandhouding van het

huisartsenvak geleverd en daarmee het heft

van je eigen toekomst in handen genomen.

Door Dr. Steven R.A. van Eijck

Voorzitter LHV

De huisarts ís de toekomst

A

LOVAH BULLETIN|december2012 5

Page 6: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20126

ont w ikkel ingen

Wat betekent “de Nieuwe Huisarts” nou eigenlijk concreet?

Deze vraag stelde ik aan verscheidene huisartsen in

opleiding (n=21) in den lande. De antwoorden bleken

opvallend veelzijdig. Willem Evenhuis uit Groningen

beschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe

ontwikkelingelingen en de patient hierover beter kan

informeren, maar niet vergeet wat al gangbaar is.” Er

worden termen genoemd als toekomstvisie, E-health,

“diagnose 2025”, maar ook tijdloze begrippen als hoge

moraliteit, passie voor het vak, persoonsgerichtheid,

continuïteit en toegankelijkheid. Parttime werken valt

volgens sommigen ook binnen de definitie van de Nieuwe

Huisarts. “De patiënt centraal zetten in plaats van de

dokter”, noemt Marijke Olthof, wat mij doet terugdenken

aan het LOVAH Congres 2012, toen professor Bas Bloem

hier zo gepassioneerd over vertelde in zijn lezing over

ParkinsonNet. Een dokter die veel zelf diagnosticeert

en behandelt, noemen sommigen. “Modern, niet stoffig,

flexibel, raadgever, regisseur, poortwachter, bereikbaar

(desnoods via e-consulten),” stelt Rob Alkemade uit

Leiden zich de Nieuwe Huisarts voor. Anderen leggen

nadruk op het ondernemerschap, het managen van

een praktijk, praten, onderhandelen, het zijn van een

zakenman die nog wél de spil van de gezondheidszorg

blijft. Rik Loijmans, aiotho aan het AMC, spreekt over

“een nieuwe generatie huisartsen die momenteel toetreedt,

die met een kritische blik op de huidige ontwikkelingen

de gezondheidszorgfinanciering volgt.” Geldzaken spelen

in meerdere definities van de Nieuwe Huisarts een rol,

evenals de digitalisering van de huisartspraktijk. Pim

Schout, secretaris bij ROVAH Nijmegen, omschrijft de

Nieuwe Huisarts als “een open, benaderbare huisarts die

hoogwaardige ‘ouderwetse’ zorg biedt voor zijn patiënten,

maar meer oog heeft voor service naar zijn patienten

toe door bijvoorbeeld avondspreekuren en de optie om

medicatie te bestellen via internet/e-mail.” ”Transparanter,

en minder papier!”, bepleit LOVAH-voorzitter Marjan

Kruijer, evenals “meer substitutie en meer integratie tussen

1e en 2e lijn.” Een ander thema wat niet mag ontbreken

in de omschrijving van de Huisarts van de Toekomst is

evidence-based werken volgens de huidige richtlijnen,

aldus LOVAH-secretaris Hiske Venes. Het lijkt erop alsof

de huidige huisartsen in opleiding duidelijk voor ogen

hebben welke idealen nastrevenswaardig zijn, al wordt de

Nieuwe Huisarts op opvallend veel verschillende manieren

omschreven. Er zijn zelfs aios die zeggen dat de term voor

hen “helaas geen concrete betekenis” heeft. Menno Slot

De Nieuwe Huisarts... een Oude Bekende?

“De Nieuwe Huisarts”... het zijn anno 2012 bijna magische woorden. Maar, net zoals met de taalkundige hypes “Bokitoproof” en “caviapolitie” zullen verschillende generaties straks misschien terugkijken en totaal niet meer weten wat deze uitdrukking betekent. Voor mij is de Nieuwe Huisarts, in de meest droge zin, die ene bij mij om de hoek, in dat nieuwe (nouja, relatief nieuwe) gebouw in de Czaar Peterstraat in Amsterdam. Al jaren was ik niet meer bij de huisarts geweest – dokters gaan immers meestal liever niet naar de dokter – en ik was intussen alweer vijf keer verhuisd, zoals een goed student betaamt. Dus ik dacht, kom, ik schrijf me in bij die Nieuwe Huisarts om de hoek. Maar goed, kom ik bij mijn Nieuwe Huisarts, en dan blijkt ze opeens een Oude Bekende, die haar huisartsen-psychiatriestage toevallig had gedaan toen ik op die plek mijn co-schap liep. Zul je altijd zien. Dan blijkt Nieuw toch maar een relatief begrip.

Door Walter Bouwmans

Page 7: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 7

uit Groningen geeft aan de Huisarts geen goede term te

vinden, want, zo zegt hij treffend, “Oude huisartsen die

nieuwe mogelijkheden benutten zoals social media zijn

ook nieuwe huisartsen.”

De Digitale HuisartsDe Digitale Huisarts zou volgens Menno de lading

beter dekken. Opvallend is hoe vaak E-health de revue

passeert. Vele aios hebben plannen met e-consulten en

skype-spreekuren. Wel noemen velen de beperkingen en

veiligheidsoverwegingen. “Via Twitter of Facebook dingen

uitwisselen is niet slim en zeker ook niet veilig. Informatie

ligt dan zo op straat,” aldus Nicolet Bruins uit Amsterdam.

“Ja, mits privacy gegarandeerd kan worden, lijkt E-health

me een niet ontkombare aanvulling op de huidige zorg,”

vult haar collega Jolien Glaudemans – actief in de Werk-

groep Politiek en Maatschappij van de LOVAH – aan, “zo

kan ik me voorstellen dat het voor patiënten erg prettig

kan zijn om met kleine vragen via skype of e-consulten

een huisarts te consulteren.” Als beperkingen en gevaren

hiervan noemt ze het niet kunnen verrichten van licha-

melijk onderzoek, een slechte verbinding, en afleiding

voor de patiënt waardoor informatie niet goed overkomt.

Pauline Vinken uit Maastricht omschrijft een huisarts,

“die tijdens de visite met de iPad in

het HIS patiënten gegevens invoert,

dan ook even in de app van het

Farmacotherapeutisch Kompas

of de NHG-standaarden kijkt, en

door middel van HAweb de patiënt

met afbeeldingen het een en ander

over de aandoening uitlegt.” Een

mooi plaatje. “Maar,” zegt Pauline,

“E-consulten en skype-spreekuur

vind ik te onpersoonlijk, het lijkt

me lastig de hulpvraag boven water

te krijgen.” Menno Slot voegt nog

toe, “Je zult maar een besloten oproep via Facebook doen

om de griep vaccinatie te ontvangen en vervolgens staat

net als in Haren half Nederland voor je deur.” Het geeft

aan dat niet alleen oudere huisartsen hun bedenkingen

hebben bij sommige vormen van E-health. Lotte Vegter

uit Leiden vindt dat huisartsen “ook nog genoeg live

contact moeten hebben met hun patiënten en collega's.

Wij krijgen op de praktijk elke week een electronische

nieuwsbrief, dit zou ik veel liever persoonlijk horen,

dus je moet er ook niet in doorslaan.” Op de vraag of ze

ooit zelf contact hebben gehad met patiënten via social

De Nieuwe Huisarts is...• Modern,nietstoffig

• E-health-bekwaam

• Flexibelenbereikbaar

• Raadgever

• Regisseur,poortwachter

• Parttimewerkend

• Patiëntgericht

• Transparant

• Evidence-based

• Holistisch

• Wijkgericht

• Ondernemer

Page 8: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201288

Iedereenkentintussenweldewebsites

vanHAweb,hetFK,thuisarts.nlende

NHG-standaarden.Maarwatzijnnou

denuttigsteappsvolgensaios?

App-tips1. FarmacotherapeutischKompas

2. NHG-standaarden

3. Wikipedia

4. NijmeegsFormularium

5. WIKEM-app(SEH)

6. OpioidConverter

7. Zakkaartjes

8. Medcalc

9. Gifwijzer

10.Wondwijzer

11.Receptprijs

12.Huidmonitor

13.Vanalcoholtotxtc

14.ECGguide

15.Labtest

16.Risicoborstkanker

17.Risicodarmkanker

18.Dropbox

Speciaal voor de iPad1. NHGstandaarden(volledigetekst)

2. Iannotate(voorhetarcerenvan

artikelenenteksten,vanbijv.NHG

standaarden),synchroniseert

makkelijkmeto.a.Dropbox.Scheelt

bergenpapieromuitteprinten,

zoalsvooronderwijs!

3. Dropbox

media, zijn de geïnterviewde aios het

eens: “Nee, lijkt me niet verstandig,

privé en werk moet je gescheiden

houden.” Sommigen hebben wel eens

patiënten gehad die bijvoorbeeld

Facebook-“vriendje” wilden worden,

maar deze krijgen steevast het

deksel op hun neus. Indien er wel

contact zou zijn met een patiënt via

social media, zou dat volgens Manon

Verschuren uit Maastricht “moeten

gebeuren op een zeer professionele

wijze.” Zo lijkt de Nieuwe Huisarts

wel haar grenzen te kennen.

E-health in de huisarts opleiding

“Het komt af en toe ter sprake,” en

“geregeld worden handige websites

genoemd,” maar E-health lijkt zijn

plek nog niet veroverd te hebben in

de Nederlandse huisartsopleidingen.

De ROVAH’s vullen zo nu en dan

deze leemte op door jaaroverstijgend

onderwijs hierover te organiseren,

bijvoorbeeld op de middagen na de

LHK-toets. De meeste aios lijken

het erover eens dat onderwijs over

E-health in de toekomst onontbeer-

lijk zal zijn. Er zijn echter nog wel

wat beren op de weg. Anne van

Houwelingen, secretaris van het

aiotho-netwerk, is teleurgesteld. “Helaas merk ik vaak in

onderwijs over computervaardigheden dat onze genera-

tie meestal sneller is in nieuwe ontwikkelingen dan de

(oudere) docenten die dit onderwijzen. Er moet dus wel

een goede onderwijsvorm voor worden bedacht.” Lotte

Vegter zegt met een knipoog: “In Leiden hebben ze net

sinds een half jaar internet!” Voorzitter Marjan Kruijer

noemt het huidige aandeel van E-health in de opleiding

“veel te weinig”, terwijl in haar opleidingspraktijk wel

sprake was van een goede website, digitaal verwijzen,

een realtime link met de huisartsenpost, teledermatologie

en telecardiologie. Bij andere opleidingspraktijken blijft

het beperkt tot een website waarop het telefoonnummer

te vinden is, of waar nog net herhaalrecepten kunnen

worden aangevraagd. Rik Loijmans verklaart, dat “de

beveiliging van de site niet voldoende gegarandeerd kan

worden.” De gaten in de technologie remmen blijkbaar de

implementatie.

Een ondertoonHet jammere van een hype als de nieuwe huisarts is

dat er soms een ondertoon aan klijft alsof nieuw per

definitie beter is. Het is een veel gehoorde klacht, als

waar dan ook ter wereld in wat voor werk- of andere

situatie dan ook iets nieuws wordt voorgesteld: was het

niet goed zoals we het altijd gewend waren? In mijn

herinnering hoor ik een ambulancebroeder diep zuchten

bij het nieuws dat er wéér nieuwe reanimatierichtlijnen

waren verschenen - “Hebben we het al die jaren verkeerd

gedaan?”. Had hij daadwerkelijk meer mensenlevens

gered bij dertig keer masseren, twee keer blazen, dan bij

vijftien keer masseren en twee keer blazen? We zullen

het nooit weten. Nieuw is hip, nieuw is hot! En nieuw is

in sommige gevallen wat overschat. Want wat vond ik het

prettig, die oude bekende als nieuwe huisarts. Jong en

nieuw, maar vooral oud en vertrouwd.

Boven; Hiske Venes, Willem Evenhuis, Marijke Olthof, Pauline Vinken en Jolien Glaudemans.

Onder; Manon Verschuren, Marjan Kruijer, Rob Alkemade, Nicolet Bruins en Rik Loijmans.

E-health lijkt zijn plek nog niet veroverd te hebben in de

Nederlandse huisartsopleidingen

Page 9: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 9

‘Thomas, ik wil dat je me doorverwijst naar een gynaecoloog!’

egenover me zit mevrouw de Boer,

mijn allereerste patiënt als kersverse

aios huisartsgeneeskunde. Het is

een obese vrouw met een klein, mal,

lichtpaars hoedje op waar een gestreepte

fazantenveer uit steekt. Dikke slierten vet-

tig haar plakken aan haar gezicht. Het lijkt

net alsof ze een tropische kubuskwal uit de

Indische oceaan heeft geharpoeneerd en zo

op haar hoofd heeft gesmeten.

De eerste week had ik meegelopen met mijn

huisartsopleider, dokter Vogel, een stoffige,

verstrooide man die - zo leek het - maar

één bruin corduroycolbertje met nubuck

elleboogsstukken in zijn kledingkast had

hangen. Net als Einstein. Eronder droeg

hij elke dag andere fleurige bretels. In die

eerste week had ik aanschouwd hoe hij op

wonderbaarlijke wijze de ene na de andere

patiënt binnen tien minuten wegwerkte.

Stuk voor stuk verlieten ze de spreekkamer

met een dikke glimlach van oor tot oor.

Hoewel ik een week lang zelf niets had

gedaan en alleen over zijn schouder had

meegekeken, had ik aan het eind van de

week het idee gekregen van: ‘O, is dit het

nou? Wat een makkie! Dit kan ik ook!’

‘Luister je wel? Ik wil met spoed worden

doorverwezen naar de gynaecoloog!’ roept

mevrouw de Boer nogmaals.

Mijn opleider heeft een truc voor onzin-

verwijzingen. Eerst bevestigt hij dat een

verwijzing uiteraard mogelijk is, maar pakt

die aan het eind van het consult slinks af.

De patiënten gaan desondanks even blij

naar huis. Ik aap hem daarom na en zeg:

‘Een verwijzing. Dat kan. Maar waarom wilt

u naar de gynaecoloog?’

‘Ik word van iedereen zwanger, behalve van

mijn eigen vent,’ zegt mevrouw de Boer

boos en aait over haar buik, waar met alle

gemak een vijfling inpast. ‘Dus graag een

verwijzing naar de gynaecoloog. Of een

MRI of zoiets.’ ‘Een MRI? Waarvan?’

‘Van daaronder natuurlijk. Er is wat mis

mee.’ Met de wijsvinger die uit haar vinger-

loze, gehaakte handschoentje steekt, wijst

ze onheilspellend naar haar schoot. Ik

schuif mijn bureaustoel naar achteren en

duik met mijn hoofd onder de tafel, om

te kijken waar ze precies op doelt, maar

zie alleen twee fluorescerende opgerolde

kniekousjes boven haar kittige laklaarsjes.

Weer op ooghoogte dwaalt mijn blik af naar

haar gebreide gifgroene trui met daarop

een afbeelding van twee lachende kittens.

Erboven de tekst in witte badstoffen letters:

CAT LOVER 4 EVER.

In gedachten schrijf ik op een röntgen-

formulier: MRI poes. Vraagstelling:

aanwijzingen voor niet zwanger worden van

echtgenoot?

Shit, een MRI, naar de gynaecoloog. Zit

ik nu al klem? Ik heb amper drie woorden

met haar gewisseld. Hoe deed dokter Vogel

dat ook al weer? ‘Bent u dan nu zwanger?’

vraag ik.

‘Ja.’

‘Hoe ver bent u?’

‘Tussen de twaalf en vierentwintig weken.

Geen idee, ik ben al een tijd niet meer

ongesteld.’

‘En u weet zeker dat het niet van uw...?’

‘Nee. Deze zijn van iemand anders,’ inter-

rumpeert ze me.

‘Zijn?

‘Ja, het zijn er meer. Ik voel het gewoon.’

Met haar wijsvinger wijst ze de onderlinge

baby’s aan. Eentje bij de navel, eentje bij de

staart van de linker-

kitten en mogelijk

ook nog een ander

net boven de roze gesp van haar riem.

‘Doe eigenlijk maar meteen die MRI, dan

kan ik meteen zien hoeveel erin zitten.’

Ik raak lichtelijk in paniek. Die vrouw walst

als een gepantserde bulldozer volledig

over me heen. Snel zoek ik uitvlucht in de

computer, die na zeven klikken op de muis

crasht en me volledig in de steek laat.

‘Ik ga even overleggen met dokter Vogel,

dan kom ik zo terug,’ zeg ik en vlucht mijn

spreekkamer uit.

Dokter Vogel schatert het uit als ik hem mijn

relaas over mevrouw de Boer vertel. Twee

man sterk komen we terug in mijn kamer.

‘Mevrouw de Boer!’ roept dokter Vogel

vrolijk. ‘Wat hoor ik nu? Alweer zwanger?

De patiënte glundert bij het aanzicht van

haar eigen huisarts. ‘Hhm-mmm,’ bevestigt

ze luid. ‘Twintig weken op de kop af. En het

zijn er drie! Ik heb ze net geteld.’

Als een illusionist weet dokter Vogel binnen

een halve minuut mevrouw de Boer gerust

te stellen. Het is alsof je naar een goochelaar

kijkt die vingervlug kaarten wegtovert en

munten in papiergeld verandert. Het lijkt

allemaal een fluitje van een cent. In een

ogenblik geleidt hij de patiënt naar buiten.

Op haar gezicht een glimlach van oor tot oor.

Nadat hij de deur heeft gesloten, vraag ik:

‘Moeten we haar niet testen op zwanger-

schap?’

‘Lijkt me niet echt zinvol. Ze heeft jaren

geleden een hysterectomie gehad en is

voor de rest zo gek als een deur. Maar in de

toekomst leer je wel met zulke patienten

om te gaan.’

Gelukkig heb ik nog drie jaar om het te

leren.

Door Olivier Groh

T

column

“VraagstellingMRI poes?”

Page 10: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201210

Page 11: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 11

De zorg was tijdens de afgelopen campagne

voor de Tweede Kamerverkiezingen een hot

item. Geen debat ging voorbij zonder een

discussie over de manier waarop de toene-

mende zorgkosten zouden kunnen worden

beheerst. Om de (toekomstige) huisarts een

beeld te geven over hoe verschillende par-

tijen over de zorg denken en te helpen bij

hun keuze op welke partij te stemmen, werd

door De Jonge Huisartsen (DJH: een samen-

werkingsverband van LOVAH, Generation

Next en LHV-Wadi) een Zorgstemwijzer

in elkaar gezet. Deze werd ruim 3500 keer

ingevuld door 2500 huisartsen (i.o.) en door

1000 ‘leken’. Hieronder een overzicht van

een paar opvallende cijfers. Om het geheel

leesbaar te houden, is ervoor gekozen niet

de uitslagen van alle 31 stellingen in het

artikel te verwerken. Eventuele cijferfeti-

sjisten zijn uiteraard van harte welkom om

bij de Werkgroep Politiek & Maatschappij

de exacte cijfers op te vragen!

Eigen bijdrageEen overweldigende 93% van de huisart-

sen (i.o.) vindt dat de huisarts niet onder

het eigen risico moet vallen. Onder de

niet-huisartsen is dat 10 procent lager. Het

eigen risico vindt 4 op de 5 mensen die

de stemwijzer invulden echter geen goed

idee. Het eigen risico hoger maken om zo

zorgkosten te kunnen beheersen, vindt 70%

een stap te ver.

De huisartsenpostBijna tweederde van de deelnemers aan de

stemwijzer vindt dat niet-acute zorg die ook

overdag in de reguliere praktijk had kunnen

plaatsvinden, zelf betaald moet worden.

Echter, de meeste deelnemers zijn tegen een

eigen bijdrage bij élk bezoek aan de HAP.

De marktwerkingMet de stelling dat concurrentie binnen

de zorg leidt tot meer kwaliteit en minder

prijsstijging is 90% van de huisartsen het

oneens. Dit percentage ligt bij de ‘leken’

met 83% iets lager. Meer dan helft wil de

marktwerking zelfs terugdraaien, voorna-

melijk de huisartsen. De financiering moet

gericht worden op gezondheidswinst en niet

op het aantal verrichtingen, vindt 3/4e van

de respondenten.

ZiekenhuiszorgDe deelnemers zijn het grotendeels met

elkaar eens wat betreft de plaats van het

ziekenhuis in gezondheidszorgland. Volgens

ruim 70% van de deelnemers moet de

huisarts méér zorg gaan verlenen om zo de

kosten van het dure ziekenhuis te ver-

minderen. Ontschotting van de eerste en

tweede lijn met betrekking tot de financie-

ring van de zorg vindt weerklank bij net

iets meer dan de helft.

GGZDe huidige onderhandelaars van VVD en

PVDA lijken ook inzage te hebben gehad in

de resultaten van de stemwijzers, aange-

zien zij met het terugdraaien van de extra

bijdrage voor de GGZ de wens van 75% van

de deelnemers inwilligen.

Door Willem Bos,

Werkgroep Politiek & Maatschappij

Tweede Kamerverkiezingen 2012

De Zorgstemwijzer

pol i t iek en ma at schapp i j

Page 12: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201212

In deze rubriek zullen we de verschillende onderdelen van de LOVAH aan het licht laten komen. In deze editie: het bestuur.

Marieke Bolkenbaas, Lysbert Hartholt en Walter Bouwmans

LOVAHLandelijke Organisatie van Aspirant Huisartsen

=ROVAH’s Werkgroepen Bestuur

LOVAH bestuur

Wie is deLOVAH?

Hannah van Werven, Hiske Venes, Marjolein de Boom, Marjan Kruijer,

Miranda Westra en Pim Horstman.

lovah

MethartenzielzetMarjan Kruijer(AMC)zichalvanafhet

voorjaarvan2012invoordeLOVAH.Zeerbetrokken,energieken

altijdopdehoogtevandeactualiteiteninhuisartsenland,Marjan

trektdekarmetverve!

Voorzitter – Onderwijs – Politiek en Maatschappij,

[email protected]

Hiske Venes(Utrecht)lijktonvermoeibaarinhaarLOVAH-bezig-

heden.Eenvrolijkelachaandebuitenkant,maardaarbinnen

draaienderadertjes!NaastdedrijvendekrachtachterdeLOVAH

ledenradenhoudtHiskeookbijhetnaderendeLOVAH-Congreseen

oogjeinhetzeil.

Secretaris – Congres, [email protected]

Marieke Bolkenbaas(Utrecht)brengthetLOVAH-bestuurde

nodigewetenschappelijkeervaringalsAmsterdamseaiothoin

Utrecht.Haartomelozeinzetenheldereinzichtheeftzichalmede

gemanifesteerdindetotstandkomingvanditBulletin.

Wetenschap – Bulletin, [email protected]

Walter Bouwmans(AMC)brengtalsBrabantseAmsterdammer

naastruimeervaring,opgedaanalsROVAH-voorzitterAmsterdam/

UvA,ookaanstekelijkedrogehumor,enthousiasmeenvooraleen

scherpe,creatievekijkopzaken.

Algemeen – Onderwijs – Bulletin, [email protected]

Hannah van Werven(Nijmegen)isonsdigitalewonder.Nieuws-

brieven,websites,zedoethetallemaal.Daarnaastiszederusten

hetverstandvandeorganisatie,analytischzeersterkenals

bemiddelaarvaakdegenediehethartvaneendiscussiekanraken!

Webmaster – Onderwijs, [email protected]

FriezinLysbert Hartholt(Leiden)iseenactievedame!Bovenop

haaronmiskenbaresocialeensportievetalentenzalhetLOVAH-

bestuurenormveelbaatgaanhebbenbijhaarkomendeactiviteiten

alspenningmeester.

Penningmeester, [email protected]

Page 13: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 1313

“Oefenen!” Diplomatieke gesprekken

voeren: dat is wat ik mij de vorige keer

had ingeprent te gaan doen op de UEMO

bijeenkomst in Madrid. Maar zou me dit

ook gaan lukken?

De vorige keer had ik inhoudelijk nog

weinig kaas gegeten van de verschillende

besproken onderwerpen. Gelukkig was ik

deze bijeenkomst beter op de hoogte, waar-

door ik ook echt aan de slag kon! Tijdens

de maaltijden kon ik converseren met on-

bekende huisartsen en hun mening peilen

over de discussiepunten op de vergadering.

In de koffiepauze schoot ik even iemand

aan met vermoedelijk dezelfde mening om

samen een strategie te bepalen over hoe

dit punt plenair te bespreken, door wie

en in welke bewoording. Want hoe bereik

je in zo’n publiek dat je eigen idee wordt

gehoord en/of uitgevoerd?

Dit kan per onderwerp in een kleiner gezel-

schap: de werkgroepen. Ik was betrokken

bij de werkgroep over Continual Medical

Education (CME). In veel Europese landen

is er nog geen herregistratiesysteem zoals

bij ons in Nederland. Huisartsen zijn dan

niet verplicht hun kennis en vaardigheden

op peil te houden. Doel van de werkgroep is

om een aanbevelingsdocument op te stellen

over aan welke minimale criteria een her-

registratiesysteem in een land zou moeten

voldoen. Dit kan dan als leidraad dienen

voor de organisatie van herregistratie in alle

Europese landen.

Dit doel hebben we nog niet bereikt, want

binnen UEMO gaan de processen traag. Alle

neuzen in één richting laten wijzen is niet

makkelijk. Op naar de volgende vergadering

dus!

uemo

Union Européenne des Médecins Omnipraticiens

European Union of General Practitioners Vergaderen in Madrid

Caecilia Verlinden bezoekt namens de LOVAH Werkgroep Politiek en Maatschappij de Europese vergaderingen van UEMO. In het voorjaarsbulletin beschreef zij al haar belevenissen in Turijn, waar geduld een schone zaak bleek. Dit keer was zij in Madrid.

In veel Europese landen is er nog geen

herregistratiesysteem...

¿Hijo de que?

Page 14: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201214

Door Hannah van Werven

Enquête parttime werken tijdens de klinische stage

Tijdens de klinische stage in het tweede jaar is het nu nog

niet overal mogelijk om parttime te werken. Omdat een

groot deel van de aios huisartsgeneeskunde wel parttime

werkt, hebben we met een enquête geïnventariseerd hoe

groot de wens is om de klinische stage parttime te kunnen

doen. Van de respondenten vindt 82% het belangrijk om

te parttime te kunnen werken en maar liefst 95% vindt

dat dit ook moet kunnen tijdens de klinische stage. De

voornaamste reden waarom parttime werken nog niet

vanuit alle instituten kan worden aangeboden ligt bij de

contracten die er zijn met de verschillende ziekenhuizen.

De ziekenhuizen die gevaluteerde stageplekken bieden

betalen de SBOH voor de continue aanwezigheid van een

aios huisartsgeneeskunde. Veel van deze ziekenhuizen

staan niet open voor parttime invulling van deze plekken,

omdat er op die manier hiaten in het rooster ontstaan. De

constructie waarbij er twee parttime werkende aios één

plek verdelen komt daarin tegemoet, maar deze oplos-

sing is nog niet op alle instituten en bij alle ziekenhuizen

mogelijk. We blijven dit wel onder de aandacht brengen

van de verschillende instituten en Huisartsopleiding

Nederland.

SollicitatieprocedureDe sollicitatie- en selectieprocedure voor aanstaande aios

huisartsgeneeskunde zal, waarschijnlijk per eind 2013,

op een nieuwe manier op landelijk niveau gaan plaats-

vinden. Door middel van een pilot wordt de nieuwe

selectieprocedure onderzocht en geëvalueerd. De pilot is

in Nijmegen, Utrecht en VUMC al gestart. In plaats van

het tot nu toe gebruikelijke sollicitatiegesprek zal de aios

Bijdragen aan de huisarts van de toekomst: een update

werkgroep onderw i js

De Werkgroep Onderwijs houdt zich bezig met verschillende onderwerpen. Hierbij een kleine greep uit onze recente bezigheden en aandachtspunten. Hiermee werken wij aan een verbetering van de toekomstbestendigheid van de huisarts opleiding en levert dit mede de dokter van de toekomst op!

Page 15: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 15

op vier verschillende onderdelen getoetst worden om zo

een vollediger beeld te krijgen van de reeds aanwezige

competenties. Deze onderdelen zijn een meer gestructu-

reerd interview volgens de STAR-methode (handelen van

aios bij leer-/werksituaties in het verleden), drie korte

simulatiegesprekken met een acteur, een situational jud-

gement test en tot slot de ons bekende LHK-toets. Hierna

zullen deze onderdelen groepsgewijs geëvalueerd worden

om zo een eerlijk beeld te krijgen. Hierbij tellen de eerste

twee onderdelen het zwaarst in het uiteindelijke oordeel.

Het idee is om met deze uitgebreide procedure aios die

de opleiding vermoedelijk niet af zullen maken eruit te

filteren. Daarbij heeft de aios op deze manier bij start van

de opleiding al een beeld welke competenties hij/zij bezit

en aan welke nog gewerkt moet worden. De Werkgroep

Onderwijs volgt dit proces op de voet en probeert de

belangen van de, in dit geval toekomstige, aios zo goed

mogelijk te vertegenwoordigen.

Onbetaald verlofDe regelgeving m.b.t. het onbetaald verlof in de huisarts-

opleiding gaat aangepast worden aan de regels zoals die

gelden voor de opleidingen tot medisch specialist. Het

wordt officieel toegestaan om onbetaald verlof op te ne-

men. De precieze voorwaarden worden door de verschil-

lende instituten vastgesteld.

VrijstellingenOok de regeling rondom het aanvragen en toekennen

van vrijstellingen zal voor alle opleidingen gelijk worden

getrokken en worden aangepast. De definitieve rege-

ling zal waarschijnlijk omstreeks november 2012 bekend

worden gemaakt. Uitgangspunt hierbij is, dat de defini-

tieve vrijstelling pas later in de opleiding wordt verleend

(in tegenstelling tot het huidige, erg vroege moment in de

opleiding!). De vrijstellingsaanvraag wordt gedaan voor de

start van de opleiding n.a.v. werkervaring en tijdens het

eerste jaar wordt beoordeeld of de aios daadwerkelijk de

vereiste competenties bezit en de vrijstelling kan worden

toegekend. Hiermee ontstaat ook de mogelijkheid om op

dat moment terug te komen op een vrijstellingsaanvraag.

LOVAH Werkgroep OnderwijsGijs Elshout, Femke Wouters, Marlous Kortekaas, Louky

van den Berg, Wendy Enthoven, Hugo Bakker, Walter

Bouwmans, Marjan Kruijer en Hannah van Werven.

benef ie tg al a

Op 22 maart 2013 is het eerste Benefietgala voor alle aios huisartsgeneeskunde in

Nederland. Het feest zal plaats vinden op een centraal gelegen lokatie, namelijk de

Winkel van Sinkel in Utrecht. Het wordt een groot feest met DJ Pablo, maar de band

houden we nog even geheim. Er zal tevens een fotograaf aanwezig zijn die de avond

op foto zal vastleggen.

En dan nog meer goed nieuws... Zowel de overnachting als de reiskosten zullen

worden vergoed door de SBOH!

Het doel is zoveel mogelijk geld op te halen voor Mezzo, de landelijke vereniging voor

Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Tijdens het gala zal er dan ook o.a. een veiling

plaatsvinden, waarbij er medische en niet-medische items geveild zullen worden.

Voor het laatste nieuws: volg ons op facebook! Zie ook www.lovah.nl voor een

exclusief promo-filmpje!

LOVAH Benefietgala 2013

Nieuwe sollicitatieprocedure aios huisartsgeneeskunde?

Page 16: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201216

Inkomen tijdens zwangerschapsverlof

Zelfstandig ondernemen

In tegenstelling tot de huisarts in loondienst krijgt een waarnemend huisarts tijdens het zwangerschapsverlof geen loon doorbetaald. De vraag die dan ook zeer regelmatig wordt gesteld is: “Heb ik als waarnemend huisarts recht op een zwangerschapsuitkering en wat moet ik daar dan voor regelen?”.

Arbeidsongeschiktheidsverzekering en zwangerschap

U kunt als waarnemend huisarts een voorziening treffen

om het inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid en/of

zwangerschap op te vangen door het afsluiten van een

arbeidsongeschikheidsverzekering. Sinds eind 2009 is er

bij een aantal arbeidsongeschiktheidsverzekeraars (zoals

Movir en Interpolis) sprake van een nieuwe zwanger-

schapsdekking zonder wachttijd. Hierdoor kunt u (als

waarnemend huisarts die zwanger wordt) direct van deze

regeling gebruik maken.

Vrijwillige verzekering van het UWVNaast de uitkering vanuit de eerder genoemde arbeids-

ongeschiktheidsverzekering bestaat de mogelijkheid

om u aan te melden voor de vrijwillige verzekering van

het UWV, als u na uw loondienstverband (SBOH) gaat

werken als waarnemend huisarts. Een verzekering die

als (gedeeltelijke) overbrugging kan dienen, indien er bij

de ingangsdatum reeds sprake is van zwangerschap. De

verzekering van het UWV keert 5 dagen per week uit. De

hoogte van de uitkering is afhankelijk van uw inkomen,

maar bedraagt maximaal ¤ 193,09 per dag. Belangrijk is

dat u, als u gebruik wenst te maken van deze vrijwillige

verzekering, deze binnen 13 weken na het einde van uw

loondienstverband (SBOH) dient aan te vragen bij het

UWV. In de periode dat u een uitkering ontvangt, betaalt

u geen premie. Omdat er geen opzegtermijn geldt voor

deze vrijwillige verzekering, kan opzeggen derhalve op

ieder gewenst moment.

Zelfstandig en zwanger (ZEZ)De in juni 2008 door de overheid ingevoerde regeling

Zelfstandig en Zwanger (ZEZ) voorziet in een zwanger-

schaps- en bevallingsuitkering voor zelfstandigen. Voor

deze regeling kunt u zich bij het UWV aanmelden. Zodra

u zwangerschapsverlof opneemt, ontvangt u gedurende

16 weken een uitkering. Om de maximale uitkering te

kunnen ontvangen dient u in het jaar van uw bevalling

tenminste 1.225 uur te hebben gewerkt als waarnemend

huisarts. Werkte u minder dan 1.225 uur dan is uw uitke-

ring lager. De hoogte van uw uitkering is dan afhankelijk

van uw winst in het voorafgaande jaar. Werkt u als zelf-

standige minimaal 1.225 uur per jaar in de onderneming,

dan is de uitkering even hoog als het minimumloon (circa

¤ 1.446,- bruto per maand in 2012), ongeacht wat u in

het voorgaande jaar heeft verdiend. Daarnaast ontvangt

u aan het einde van de uitkeringsperiode een vakantie-

toeslag van 8%. Heeft u een arbeidsongeschiktheidsver-

zekering en/of vrijwillige verzekering? Ook dan kunt u

gebruik maken van de ZEZ regeling. De ZEZ-uitkering

wordt niet in mindering gebracht op een uitkering van uw

individuele arbeidsongeschiktheidsverzekering. An-

dersom is het zo dat de ZEZ-uitkering wel wordt verlaagd

met een eventuele uitkering van de vrijwillige verzeke-

ring van het UWV. De arbeidsongeschiktheidsverzekeraar

mag de uitkering van de ZEZ ook in mindering brengen

op haar uitkering. De praktijk wijst uit dat de meeste

arbeidsongeschiktheidsverzekeraars (waaronder Movir en

Interpolis) dit niet doen. In tegenstelling tot de arbeids-

ongeschiktheidsverzekering en de vrijwillige verzekering

van het UWV bent u voor de ZEZ uitkering geen premie

verschuldigd.

Laat u goed informerenBelangrijk is u bij de start van uw carrière goed te laten

voorlichten over de verschillende verzekeringsmogelijk-

heden die kunnen zorgen voor een passende uitkering

bij zwangerschap. Voor meer informatie kunt u uiteraard

contact met ons opnemen.

Door Peter Meijer, praktijkadviseur Sibbing & Wateler

s ibb ing & wateler

LOVAH BULLETIN|december201216

Page 17: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 17

Door Saskia Anders

De twee congresdagen waren ingedeeld

met lezingen door key-note speakers,

poster presentaties en workshops. In het

kader van de economische crisis werd er

een workshop gegeven over de mogelijke

gevolgen ervan voor patiënt, zorgverlener

en zorgsysteem in zijn geheel, waarbij we

in gesprek konden komen met huisartsen

en zorgbestuurders uit alle windstreken.

Hun visie over wat ons allemaal te wachten

zou staan was erg boeiend en zeker niet

negatief: zelfs deze zware tijden werden

door de meesten gezien als een ‘window

of opportunity’ om tot creatieve oplossin-

gen te komen. Tegelijkertijd werd er voor

de toekomst een toenemende druk op de

eerstelijnszorg gevoeld. In Zweden bijvoor-

beeld schijnt het enorm moeilijk te zijn om

medische studenten warm te laten lopen

voor de huisartsenopleiding. Daarbij zijn

het aantal praktijken in Zweden schaarser

dan in Nederland. Dus, eerstelijnszorg moet

meer aantrekkelijk worden gemaakt, was

de conclusie. Of in de woorden van een

Italiaanse collega: ‘Make Primary Care more

sexy’. Een posterpresentatie door twee

Antwerpse geneeskundestudenten liet ook

zien hoe anders zorg kan zijn georgani-

seerd. Bij onze zuiderburen ontbreekt het

triagesysteem in zijn geheel waardoor het

Nederlandse probleem van patiënten die

onnodig de Spoedeisende Hulp bezoeken

ineens klein lijkt ten opzichte van België.

Tijdens het congres was er ook een markt

waarin lokale initiatieven op het gebied

van eerstelijnszorg, rekening houdend met

een krap budget, uiteen werden gezet.

Innovatief, creatief en gebruikmakend van

de eigen omgeving waren kenmerken bij

deze manieren van zorg. Het ging bijvoor-

beeld om lichaamsbeweging op recept of

het onderhouden van tuinen om fysieke en

mentale gezondheidsproblemen aan te pak-

ken. Discussies over verschillende onder-

werpen overdag werden ’s avonds ingeruild

voor een geweldig diner in het Concert-

gebouw met uitzicht op het kolossale beeld

van Poseidon.

Hoewel we in Nederland nog niet de lang

gedroomde vruchten van marktwerking of

sturing op efficientie kunnen plukken, lij-

ken veel Europese zorgsystemen er toch van

doordrongen. In veel presentaties kwamen

deze fenomenen aan bod. In allerlei Euro-

pese landen zijn er verschillende initiatie-

ven op het gebied van ‘pay for performance

(P4P)’, lokale samenwerking van verschil-

lende zorgverleners en zorgverzekeraars die

een grotere vinger in de pap krijgen. Het

was dan ook goed te zien dat Nederland

vaak werd aangehaald in internationale

vergelijkingen op een positieve manier; we

staan gelukkig niet alleen bekend om ons

ogenschijnlijke vrije euthanasiebeleid of

mogelijk risicovolle thuisbevalling. Zo lijkt

de huisarts van Nederland het nog niet eens

zo slecht te doen en gingen wij met een

trots gevoel weer naar huis.

Crossing Borders

Zorgcongres in Zweden

Uitzicht op het

kolossale beeld van

Poseidon in Göteborg.

...in de woorden van een Italiaanse collega: “Make

Primary Care more sexy”...

Met drie aios vlogen we naar het hoge noorden, om daar op 3 en 4 september het congres ‘Crossing Borders in Primary Care’, georganiseerd door het European Forum for Primary Care, te bezoeken. Het congres vond plaats in Göteborg, na Stockholm de grootste stad van Zweden.

17

Page 18: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201218

Voorbereiding van vier werkgroepenAl op 14 april waren we bijeengekomen in Utrecht om

de reis voor te bereiden. De discussiegroep zou zich

verdiepen in de internationalisering van de huisartsen-

opleiding, de interviewgroep zou onder congresbezoekers

een enquête afnemen over het werk van de huisarts in

het buitenland, de Meet a Doc-groep ging een kijkje in

de keuken nemen bij een Oostenrijkse huisarts en de

journalisten waren verantwoordelijk voor de verslag-

legging van alle activiteiten.

Weense hittegolfNa aankomst in een heet Wenen wachtte in het hotel

gelukkig de nodige verfrissing, waarna de kennis-

making met de stad kon beginnen! Na registratie in het

congrescentrum was er tot aan de openingsceremonie

gelegenheid de dag naar eigen wens in te vullen. Het

congres thema “The Art and Science of General Practice

and Family Medicine” werd tijdens de opening voorzien

van een muzikale omlijsting. Hierna volgde nog een

welkomst borrel en daarna kon een avond vol jazz en

Mozart beginnen, gevolgd door een bezoek aan club Flex.

Lezingen, workshops en cocktailpartyDe eerste congresdag op donderdag 5 juli was volgepland

met uiteenlopende lezingen en workshops. Aiotho Marloes

Minnaard hield een presentatie over de kwaliteit van

CRP-sneltests. De Meet a Doc groep maakte kennis met

een aantal mooie, moderne huisartspraktijken in Wenen.

’s Avonds konden Nederlandse congresbezoekers op de

NHG-borrel in het Rathaus onder het genot van een hapje

en drankje ervaringen uitwisselen. Voor alle WONCA-

bezoekers was er een cocktailparty op uitnodiging van de

burgemeester. De afterparty op verschillende locaties in

de stad duurde tot in de vroege uurtjes.

Nederlandse bijdragen en heet WES-feestMet beginnende wallen onder de ogen waren de

meeste aios vrijdag te vinden tijdens een apart onder-

deel voor de Nederlandse delegatie: de discussie over

inter nationalisering van de huisartsopleiding. Intussen

had aiotho Marlous Kortekaas een workshop gehou-

den over de integratie van Evidence Based Medicine

in de huisartsenopleiding. Later op de middag kwam

ook Maartje Loeffen nog aan bod met haar presen-

WONCA 2012: een sfeerimpressie

Congres Wenen

Op 3 juli 2012 verzamelden 50 aios huisartsgeneeskunde zich bij de incheckbalie van Austria Airlines, met als bestemming het WONCA congres 2012 in Wenen.

Door Eefke Krutwagen

wonc a

Page 19: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 19

tatie van een studieprotocol: Implementing mentor

mothers in family practice to support abused mothers.

Joris Linmans presenteerde zijn poster en Rik Loijmans

hield een presentatie over controle van astma in de

huisartsen praktijk. Wat een vertegenwoordiging vanuit

de aiosgroep! Vrijdagavond was de avond waar ieder-

een naar uitkeek: het WES feest in de Lutz Bar. En wat

een feest werd het! Van begin tot eind enorme energie

op de dansvloer, sweaty and hot, jong en oud, allerlei

nationaliteiten.

AanraderHet congres werd na de laatste presentaties op zaterdag

afgesloten met Oostenrijkse delicatessen en een drankje.

Het was een onvergetelijke ervaring in een sfeervolle stad

waarin wetenschap werd afgewisseld met ontspanning

en internationale contacten. Voor iedere aios een echte

aanrader! Dus zet alvast in je agenda voor volgend jaar:

WONCA 2013 in Praag!

Namens alle aios die dit jaar mee mochten, bedanken wij

de WES voor de fantastische organisatie!

Page 20: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20122020

To do or not to do?Verrichtingen in de eerste lijn:

Enquête WONCA Wenen 2012

Tijdens het afgelopen WONCA congres in Wenen hebben we, met hulp van alle deelnemende aios uit Nederland, congresbezoekers (huisartsen en aios) uit verschillende landen een enquête over kleine verrichtingen in laten vullen. Deze enquête had als doel om inzicht te verkrijgen in welke verrichtingen huisartsen uitvoeren, welke ze tot hun taakopvat-ting vinden horen en daarnaast of er sprake is van een relatie tussen een financiële prikkel en de daadwerkelijke uitvoering van de verrichtingen.

MethodeDe verrichtingen waar naar gevraagd werd,

waren: ECG maken en interpreteren, excisie

van verdachte huidafwijkingen, spiraal

plaatsen, spirometrie, instellen op insuline,

medicamenteus behandelen van een

depressie en het thuis verrichten van

palliatieve zorg.

DemografieEr werden 380 enquêtes ingevuld, waar-

van 53% door vrouwelijke huisartsen. De

gemiddelde leeftijd van de deelnemers was

44 jaar. In grafiek 1 wordt de verdeling van

de deelnemers per Europees land weergege-

ven. 48% van hen werkt in een praktijk met

meer dan 2 collega’s. In Oostenrijk werken

de meeste solisten. Gemiddeld zien de deel-

nemers 33 patiënten per dag, met uitschie-

ters van 13 in Finland tot 53 in Oostenrijk.

ResultatenEen kleine greep uit de resultaten, waarbij

we de landen met de meeste deelnemers

en Groot-Brittannië en Nederland op een

rijtje hebben gezet. De resultaten zijn per

verrichting en per land weergegeven. In de

kolom uitvoering is te zien welk percentage

van de deelnemers de betreffende ver-

richting uitvoert. De kolom taakopvatting

laat zien welk percentage deze verrichting

vindt behoren tot het takenpakket van de

huisarts. Er kan dus een verschil zijn tussen

de werkelijke uitvoering van een verrichting

en of de huisarts deze tot zijn takenpakket

vindt behoren. Interessant daarbij zijn de

taken die de huisarts niet doet, maar wel

zou willen doen. Ook andersom doen

sommigen wel bepaalde verrichtingen, maar

vinden deze niet tot hun taak behoren.

De kolom getiteld ‘Financiële prikkel’ geeft

aan of de huisarts er baat bij heeft om deze

verrichtingen te doen. In het rood worden

de opvallende afwijkingen aangegeven.

wonc a

Door Hannah van Werven en Joris Vreekamp

De grootste verschillen zitten bij het plaatsen van spiralen en de excisie van

huidafwijkingen.

ECG

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Uitvoering

56%

100%

97%

85%

73%

Taakopvatting

55%

97%

97%

91%

77%

Grafiek 1: Aantal deelnemers per land

60

50

40

30

20

10

0

The

Net

herla

nds

Aust

ria

Port

ugal

Finl

and

Slov

enia

Unite

dKi

ngdo

m

Spai

nBo

snia

Her

zego

vina

Czec

hia

Denm

ark

ThSw

itzer

land

Serv

ia

Page 21: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 21

Discussie en conclusiesEr zijn grote verschillen tussen de deel-

nemers uit de verschillende landen zowel

in het uitvoeren als in de taakopvatting.

Opvallend is dat vrijwel alle deelnemers

depressies behandelen en dat de grootste

verschillen zitten bij het plaatsen van

spiralen en de excisie van huidafwijkingen.

Tenslotte valt op dat Nederlandse deel-

nemers eigenlijk alle verrichtingen doen,

maar bij de ECG’s laag scoren. Om deze

verschillen te kunnen verklaren is meer

onderzoek nodig naar motivatie, logistieke

mogelijkheden, financiële beloning,lokale

richtlijnen en afspraken tussen 1e en 2e lijn.

In Portugal worden bijvoorbeeld spirometrie

en excisie van naevi weinig verricht,

aange zien dit in de tweede lijn wordt

gedaan. Indien deze verrichtingen wel in

de huisartspraktijk plaatsvinden, moet

er meer geïnvesteerd worden in appara-

tuur en scholing. Aangezien de huisartsen

door de overheid worden betaald, moeten

ook deze investeringen door de overheid

worden gedaan. Dit kan een belemmerende

factor zijn in het daadwerkelijk uitvoeren

van de verrichting en kan de discrepantie

verklaren met de mening van huisartsen dit

wel willen doen. In Groot-Brittanië wordt

kleine chirurgie door meer gespecialiseerde

huisartsen/groepspraktijken gedaan. Een

verklaring voor het lage percentage spiraal

plaatsen in Oostenrijk kunnen wij niet

direct geven. Onze enquête had geen ad-

ditionele vragen over de grote diversiteit

aan variabelen zoals financieel beloningsys-

teem, ambtenaar zijn of gangbare indeling

van de gezondheidszorg met betrekking tot

bepaalde verrichtingen.

Een financiële prikkel lijkt in dit onderzoek

voor de meeste landen geen bepalende

factor te zijn bij het al dan niet uitvoeren

van de verrichtingen, hoewel zowel de

Nederlandse als de Britse deelnemers hier

wel hoger scoren. Een verklaring hiervoor

kan de manier zijn waarop de huisartsen

worden betaald. In een aantal landen zijn zij

ambtenaar en krijgen een vast salaris; het

wel of niet doen van een verrichting zal dan

geen prikkel zijn. In bijvoorbeeld Nederland

is dit wel het geval.

Naast dit artikel hebben we ook een korte

film gemaakt, waarin interviews met diverse

huisartsen uit onder andere Noorwegen,

Nieuw Zeeland, Qatar, Portugal en Servië te

zien zijn. Deze film is via de www.LOVAH.nl

te bekijken.

De werkgroep enquête WONCA 2012

Madelon den Boeft, Walter Bouwmans,

Petra Giel, Susanne Groeneveld, Annegien

Lips, Maartje Loeffen, Babet Oudhof,

Willemijn Schaap, Annemarie Schalkwijk,

Joris Vreekamp en Hannah van Werven.

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Instellen op insuline bij DM2

Spiraal plaatsen

Palliatieve zorg

Spirometrie

Excisie huidafwijkingen

Uitvoering

88%

58%

100%

94%

62%

Uitvoering

88%

8%

59%

76%

14%

Uitvoering

100%

95%

93%

64%

86%

Uitvoering

84%

74%

93%

30%

57%

Uitvoering

80%

58%

100%

27%

22%

Taakopvatting

83%

74%

76%

100%

67%

Taakopvatting

85%

19%

97%

94%

86%

Taakopvatting

90%

95%

93%

81%

71%

Taakopvatting

96%

100%

100%

91%

95%

Taakopvatting

73%

68%

100%

61%

48%

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Financiële prikkel

Van belang

82%

58%

66%

42%

85%

Land

Nederland

Oostenrijk

Finland

Portugal

Groot-Brittanië

Depressie

Uitvoering

98%

95%

100%

100%

100%

Taakopvatting

100%

95%

97%

100%

100%

Page 22: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201222

Buitenlandervaring in de huisartsopleiding: een meerwaarde?

Discussiebijeenkomst

Tijdens het congres was er voor alle Nederlandse congresbezoekers de mogelijkheid om een discussiebijeenkomst bij te wonen over het onderwerp internationalisering binnen de huisartsopleiding. De toegevoegde waarde van werk- of stage-ervaring in het buitenland binnen de huisartsopleiding werd besproken.

wonc a

Door Maike Eppens en Hiske Venes

at zijn de meningen van diverse betrok-

kenen hierover? De HVRC stelt dat er een

doel en meerwaarde moet zijn ten opzichte

van een stage in Nederland. De stageplaats moet een

erkende plek binnen EU zijn en er moet begeleiding

zijn vanuit het opleidingsinstituut. Huisartsopleiding

Nederland geeft aan dat een buitenlandstage incidenteel is

toegestaan, maar vindt ook dat er een meerwaarde moet

zijn. Deze meerwaarde is niet snel aanwezig. De KNMG

stelde in 2004 dat iedere arts tijdens zijn opleiding een

buitenlandse stage zou moeten kunnen doen.

Tijdens de WONCA-bijeenkomst werd

gediscussieerd onder leiding van een dis-

cussiepanel, bestaand uit:

• Ben Bottema, hoofd huisartsopleiding

Nijmegen

• Pieter van den Hombergh, WHIG (werk-

groep huisartsgeneeskunde internatio-

nale gezondheidszorg)

• Alef Rutgers, voorzitter LHOV (lande-

lijke huisarts opleiders vereniging) en

bestuurslid Huisartsopleiding Nederland

• Kees Esser, directeur SBOH

• Léon van Groenendael, aios en voorzitter

WES

• Marinella van den Langendoen, hoofd

huisarts opleiding Leiden

• Rob Dijkstra, NHG

Er werd een vijftal stellingen besproken:

Stelling I: Huisartsgeneeskunde is een grens­

overschrijdend vak

De discussie kwam meteen goed op gang. Het overgrote

gedeelte van het publiek was het eens met de stelling.

Van andere gezondheidssystemen kun je leren om

dingen in een andere context te zien en kun je ziekten

herkennen die je in Nederland nauwelijks ziet. Daarnaast

kan het de communicatie met allochtonen ten goede

komen. Het is belangrijk dat je van te voren bedenkt wat

de meerwaarde is van een stage in het buitenland.

Een deel van de zaal had een andere mening: huisarts-

geneeskunde is gericht op de populatie waar je voor

zorgt: wijkgerichte zorg is belangrijk, er is geen meer-

waarde voor een buitenlandse stage. Hiernaast werd het

financiële aspect benoemd: in de toekomst zal er waar-

schijnlijk minder geld ter beschikking zijn onder andere

voor de huisartsopleiding. Er moet daarom verstandig met

geld worden omgegaan.

Stelling II: Omdat Nederlandse huisartsgeneeskunde

voorop loopt kunnen we weinig leren uit buitenland

De zaal was het hier voornamelijk over oneens. Nederland

denkt het beter te weten, maar we kunnen zeker iets

leren uit het buitenland. Als voorbeeld werden de pallia-

tieve zorg in Engeland en de diverse onderwijsvormen

in Amerika genoemd. Tevens werd de vijfjarige huisarts-

opleiding uit Denemarken benoemd.

W

Voorafgaandaanhetcongreswerd

eenenquêtegehoudenonderaios.

Erwaren153respondenten.

Conclusiesvandeenquêtewaren:

-voorhetstartenvande

huisartsopleidingheeft76%

ervaringopgedaaninhet

buitenland;

-96%vindtdathetmogelijk

moetzijnnaarhetbuitenland

tekunnentijdensdehuisarts-

opleiding;

-76%geeftaantijdensde

huisartsopleidingnaarhet

buitenlandtewillenen78%

wilhierininvesteren.

Page 23: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 23

Stelling III: Het is niet de taak van de huisarts­

opleiding om te internationaliseren

De meerderheid was het hiermee eens. Het curriculum

bestaat al en een buitenlandstage past daar niet per

definitie in. Desondanks kunnen mogelijkheden

gecreëerd worden voor de huisartsen in opleiding die

gemotiveerd zijn om een buitenlandstage te doen, mits

de meerwaarde aangetoond wordt en het initiatief bij

de aios ligt. De aios moet zelf de buitenlandstage

organiseren, maar deze moet gefaciliteerd worden door

de opleiding.

Momenteel is er een verschil tussen de opleidings-

instituten wat betreft het aanbod . Regels en mogelijk-

heden zouden voor alle instituten hetzelfde moeten zijn.

Stelling IV: Onbekend maakt onbemind,

buitenlandervaring moet daarom een verplicht

onderdeel worden van de huisartsopleiding

Bijna iedereen in de zaal was het oneens met deze

stelling. Het moet geen verplicht onderdeel worden.

De meerwaarde zit in de persoonlijke ontwikkeling en

het zich meer kunnen verplaatsen in andere mensen

en andere culturen. Desondanks blijft het moeilijk

om de meerwaarde van buitenlandervaring concreet

aantoonbaar te maken. Aandacht voor de Nederlandse

opleiding moet voorop staan.

Stelling V: Kosten buitenlandstage moeten door

aios betaald worden

De stemming hierover was wisselend. Toch was iets

meer dan de helft van de stemmers het oneens met de

stelling. Een tegemoetkoming voor een buitenlandstage

moet mogelijk zijn, mits de buitenlandstage past in het

opleidingsplan en het opleidings instituut toestemming

gegeven heeft. Ook hierbij geldt dat de meerwaarde

aangetoond moet worden.

ConclusieBuitenlandervaring kan waardevol zijn

voor de huisarts opleiding: de aios komt zo

in aanraking met andere gezondheidszorg-

systemen, patiëntgroepen en culturen. Je

moet wel de meerwaarde voor de persoon-

lijke en professionele ontwikkeling kunnen

aantonen als je een buitenlandstage wil

volgen. Echter, zowel aan het inpassen van

een buitenlandstage als aan de financiering

daarvan zitten haken en ogen.

Er zouden mogelijkheden gecreëerd moeten

worden om een buitenlandstage in te passen

in het opleidingstraject van de aios, mits deze

de stage zelf organiseert en de meerwaarde

van de stage aantoonbaar is.

23

Dehuidigemogelijkhedentothet

lopenvaneenstageinhet

buitenlandzijn:

- Maastricht:zeswekenmeelopen

ineenhospiceinEngeland

- Utrecht:zeswekenstagein

ZuidAfrika

- VascodaGama:tweeweken

meelopenmeteenbuitenlandse

huisarts.

Page 24: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20122424

Huisartsenzorg in OostenrijkMeet a Doc

In het kader van WONCA 2012 bezochten enkele Nederlandse aios een Oostenrijkse huisartspraktijk. Zij ontdekten enkele opvallende verschillen met de Nederlandse situatie.

Kenmerkend aan het Oostenrijkse zorgstel-

sel is dat er, net als in Duitsland, directe

toegang is tot de tweede lijn. De poort-

wachterfunctie zoals we die in Nederland,

Groot-Brittannië en in de Scandinavische

landen kennen is er niet. Hierdoor moet een

huisarts concurreren met de specialist. In

combinatie met het feit dat er in de ANW-

uren geen HAP is, resulteert dit in een groot

aantal bedden per hoofd van de bevolking

met een groot aantal opnames.

De financiering van de zorg in Oostenrijk

wordt verzorgd via het Bismarck-model,

waarbij de kosten worden opgebracht

middels collectieve zorgverzekeringen. Dit

in tegenstelling tot het Beveridge-model

waarbij de kosten via belasting door de

staat gedragen worden, zoals bijvoorbeeld

in Engeland.

Huisartsen en specialisten krijgen een

kwartaalbedrag per ingeschreven patiënt,

waarbij de patiënt ieder kwartaal kan wisse-

len van arts. Verreweg de meeste huisarts-

enpraktijken zijn solopraktijken (500-3000

patiënten) omdat de wet voorschrijft dat er

maar één arts tegelijk werkzaam mag zijn

per praktijkeenheid. Voor ingrepen of han-

delingen krijgt de huisarts een extra tarief,

zodat er vooral productie gedraaid wordt

middels inentingen, bloedafnames en door-

verwijzingen. De tarieven hiervoor worden

jaarlijks vastgelegd in het ‘Gesamtvertrag’.

Tot voor kort stond Oostenrijk hoog in de

European Consumer Health Index, met

relatief hoge kosten per hoofd van de

bevolking. In 2007 stond Oostenrijk zelfs

op de eerste plaats; de laatste jaren echter

is deze waardering dalende, vooral omdat

men veel gerichter is gaan scoren op beter

geformuleerde criteria.

Punten van zorg zijn op dit moment vooral

de kosten van specialist en huisarts (beiden

werken voornamelijk zelfstandig), de

wachttijden, de administratieve druk en de

huisartsopleiding. Op de lange termijn lijken

de kosten door de vergrijzing niet goed

beheersbaar, waardoor recent besluiten

zijn genomen om het zorgstelsel meer naar

Scandinavisch model in te richten.

Hierdoor wordt ook de ÖGAM (Österreich-

ische Gesellschaft Allgemeinmedizin)

gedwongen te hervormen. Zo zijn er onder

andere plannen voor een betere huisarts -

opleiding met meer aandacht voor gespreks-

voering in plaats van een drie jaar durende,

vooral klinische opleiding, de zogenaamde

‘Turnus’.

Door Janna de Boer en Floris de Jong

wonc a

De poortwachterfunctie is er niet.

Er zijn relatief hoge kosten per hoofd van de bevolking.

Page 25: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 25

Page 26: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201226

Deense huisartsen in opleiding beter voorbereid?

Werkbezoek aan Aarhus, Denemarken

Namens de MOVAH (Maastrichtse Organisatie Voor Aspirant Huisartsen) waren wij bevoorrecht om eind maart mee te gaan met een delegatie van de Maastrichtse staf voor een werkbezoek aan Aarhus, Denemarken. Tijdens dit symposium zijn we veel te weten gekomen over de huisarts-opleiding in Denemarken, waarbij er veel verschillen naar voren kwamen.

Vijf jaar opleidingDe huisartsopleiding in Denemarken duurt

5 jaar, na de verplichte 2 jaar stage die

iedereen moet volgen na de opleiding tot

basisarts van 6 jaar. Tijdens de basisoplei-

ding alle Deense studenten een half jaar

een coschap huisartsgeneeskunde volgen en

voordat ze mogen solliciteren naar een plek

in de huisartsopleiding moeten ze verplicht

nog een half jaar in de huisartspraktijk

werken. De opleiding duurt overigens net zo

lang als alle overige specialisaties. Dit komt

het imago van de huisarts ten goede, net zo-

als het feit dat het inkomen van een huisarts

over het algemeen meer is dan dat van een

specialist werkzaam in het ziekenhuis.

Strenge selectieprocedureOm toegelaten te worden tot de opleiding

is er een strenge selectieprocedure. Deze

procedure is volgens de Deense sprekers

de reden waarom er zo weinig burn-outs

voorkomen onder de huisartsen. De aios

kiezen een geografische regio waar ze

hun opleiding willen doen en worden dan

gekoppeld aan een praktijk. Er wordt geen

rekening gehouden met persoonlijke match

van aios en opleider. Deze praktijk zal voor

de gehele duur van de opleiding de vaste

plek zijn voor de aios. Met deze opleider

heeft de Deense aios ook een financiële

relatie waarbij de opleider 30 tot 40% van

het salaris van de aios betaalt.

Langere stages, langer zwangerschapsverlof

Van die 5 jaar is maar liefst 2,5 jaar werken

in de kliniek een belangrijk onderdeel.

De aios kan zo voldoende voorbereid aan

het huisartsenbestaan beginnen. De Denen

menen namelijk dat je pas goed kunt

functioneren in een klinische setting als je

minimaal een half jaar op dezelfde afdeling

werkt. De lange opleidingsduur resulteert

erin dat huisartsen in opleiding relatief oud

zijn, vergeleken met Nederland, als ze klaar

zijn met de opleiding. Hier draagt tevens het

lange zwangerschapsverlof van 1 jaar aan

bij. Want net zoals bij ons worden er veel

huisartsen tijdens de opleiding zwanger! Een

ontmoeting met twee vrouwelijke huisart-

sen in opleiding van 34 en 39 jaar oud (ook

in Denemarken is het merendeel van de

huisartsen in opleiding van het vrouwelijk

geslacht) gaf ons de indruk dat het heel

normaal is lang over je opleiding te doen.

Parttime werken tijdens de opleiding is

echter not done! Na de opleiding gaat wel

een minderheid van de huisartsen parttime

werken.

Korte opleidersopleidingOm opleider te kunnen worden, volgt een

huisarts een training van slechts twee

dagen. Daarin is aandacht voor formaliteiten

(regels en procedures van de huisartsoplei-

ding), technische aspecten met betrekking

tot gebruik van het e-portfolio en scholing

in didactiek en beoordeling van aios. Terug-

komdagen voor de opleiders kennen ze niet.

Minder terugkomdagenOok de terugkomdagen voor de aios kennen

ze niet in dezelfde hoedanigheid als bij ons.

De huisartsen in opleiding komen slechts

een paar keer per jaar bijeen (200 contact-

uren in 5 jaar). Wat wel gebruikelijk is in

Denemarken is dat huisartsen in opleiding

tijdens de klinische stages 1 maal per maand

movah

Door Daniëlle Huizinga, Paul Geraedts,

Manon Verschuren (MOVAH)

Huisartsen in Denemarken moeten zich meteen

na hun opleiding inkopen in een praktijk.

Alle praktijken hebben hetzelfde HIS.

Page 27: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 27

een dag terug in de praktijk komen om het

geleerde in het ziekenhuis in de huisartsen-

praktijk toe te passen.

Doelen afvinken in een e-portfolioHet toetssysteem is ook verschillend.

De Denen hebben een eigen e-portfolio

ontwikkeld. Door middel van het e-portfolio

wordt de huisarts in opleiding getoetst op

basis van algemeen functioneren.

Aan de hand van het e-portfolio worden er

behaalde doelen ‘afgevinkt’. Een voorbeeld

van een Deens portfolio vertaald in het

Engels is in te zien op www.logbog.net/uk/

default.asp. Bij ons is het beoordelingssys-

teem wel wat uitgebreider, zoals de bijdrage

van de videotoets. De kennistoetsen heb-

ben in Denemarken een negatieve lading.

Bovenstaande verschillen hebben tijdens

het symposium geleid tot een verhitte

discussie over de duur van de opleiding, de

wijze van toetsing en het feit dat opleiders

in Denemarken veel minder begeleiding

krijgen dan in Nederland.

Grote verschillen in de praktijk van het huisartsenvak

Buiten de verschillen in de opleiding zijn er

ook een aantal in het huisartsenvak zelf. Als

eerste is er het verschil in de mogelijkheden

na de opleiding. Huisartsen in Denemarken

moeten zich meteen na hun opleiding

inkopen in een praktijk. In Nederland gaat

tegenwoordig een groot gedeelte van de

pas afgestudeerde huisartsen aan de slag

als waarnemer of HIDHA, om meer ervaring

op te doen. Deze mogelijkheid is er in

Denemarken bijna niet. Daarbij is 98 pro-

cent van de huisartsen in Denemarken vrij

gevestigd, meestal in duo- of groepsprak-

tijken. Ze hebben maximaal 1600 patiënten

op naam. Gemiddeld zijn er zo’n 7 contacten

met de huisarts per patiënt per jaar. Alle

praktijken hebben hetzelfde HIS.

De praktijk is 4 dagen per week bereikbaar

van 8 tot 16 uur (overigens de normale

werktijden voor de Denen) en 1 dag per

week tot 18 of 19 uur. Tussen 8 en 9 uur

vinden vooral telefonische consulten plaats.

Visites vinden gemiddeld 1 keer per week

plaats per huisarts. Als een patiënt contact

zoekt met de praktijk heeft hij recht op een

afspraak binnen maximaal 5 werkdagen.

Buiten kantooruren wordt de telefonische

triage verricht door een dienstdoend

huisarts. Voor een gebied met 1,2 miljoen

inwoners beantwoordt die ene telefoonarts

alle oproepen en stuurt hij 5 mobiele

huisartsen aan. Er is daarbij ondersteuning

door medisch getraind personeel, dat op

huisartsenposten nabij de spoedeisende

hulpafdelingen van lokale ziekenhuizen de

eerste opvang van kleine kwalen verzorgt.

De telefoondiensten zijn erg gewild onder

huisartsen. De vergoeding voor de dienst

is namelijk deels afhankelijk van het aantal

telefoontjes dat je afhandelt. De huisartsen-

zorg is gratis toegankelijk, net als toegang

tot KNO-artsen, oogartsen en spoedeisende

hulpafdelingen. Verwijzing door de huisarts

is noodzakelijk om voor vergoeding van de

overige specialistische zorg in aanmerking

te komen. De huisarts verwijst rond de 10

tot 20% van de patiënten door. Tijdens ons

bezoek aan de universiteit mochten wij ook

een praktijk bezichtigen. De praktijk die wij

bezochten had in de wachtkamer gratis wifi

voor patiënten beschikbaar, om de wacht-

tijd aangenamer te maken.

Wij vonden het een zeer interessante bij-

eenkomst. Naast het opdoen van ervaring

over hoe het er in een ander land aan

toe gaat, genoten wij van het bezoek aan

een grote Deense huisartsenpraktijk, de

bijzondere Deense keuken en de mooie stad

Kopenhagen.

Met dank aan Ingrid van der Heijden.

Paul Geraedts, Daniëlle Huizinga en Manon Verschuren (MOVAH)

Voor een gebied met 1,2 miljoen inwoners

beantwoordt één telefoon-arts alle oproepen.

Page 28: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20122828

RCGP 2012 ‘Global General Practice'

Congres Glasgow

Het jaarlijkse internationale congres van

de Royal College of General Practioners

(RCGP) vond dit jaar plaats in Glasgow,

met als thema ‘Global General Practice’.

De RCGP is de Britse equivalent van de

Nederlandse NHG, voor huisartsen in het

Verenigd Koninkrijk en overzeese gebieden.

Deze organisatie heeft zich als hoofddoel

gesteld het bevorderen van patiëntenzorg,

wetenschappelijk gefundeerde richtlijnen

en huisartseneducatie.

De Werkgroep Europese Samenwerking

(WES) heeft het mogelijk gemaakt dat dit

jaar voor het eerst een substantiële groep

van 27 enthousiaste huisartsen in oplei-

ding kon worden uitgezonden. Het congres

liet de laatste klinische en beleidsmatige

ontwikkelingen zien van het Engelse en

internationale huisartsenwezen door een

indrukwekkende reeks aan nationale en

internationale sprekers uit onder andere

Engeland, Japan, Nieuw-Zeeland, Bolivia

en Sudan samen te brengen. De grootte en

importantie van het congres kwam ook tot

uiting door trending topic nummer één te

zijn op twitter gedurende het congres.

Antibiotica bij bovenste luchtweginfecties

Klinisch inhoudelijk viel er ook wat van

de Britten te leren. Een voorbeeld hiervan

betrof de uitkomst van een groot (8000

patiënten) Europees onderzoek naar het

nut van het voorschrijven van antibiotica

bij specifieke bovenste luchtweg infecties.

Indien het “gezonde” patiënten betreft, dus

zonder comorbiditeit en niet oud of fragiel,

heeft antibiotica voorschrijven tijdens de

normaal te verwachten ziekteduur geen

toegevoegde waarde. Een uitgesteld recept

is effectief indien je duidelijk uitlegt,

1) dat het niet nu nodig is,

2) wat het natuurlijk verloop is (OMA 4

dagen, keelpijn 8 dagen, sinusitis 12-15

dagen, bronchitis 20-22 dagen) en

3) hoe en wanneer de antibiotica gebruikt

moet worden. Wel vroegtijdig antibiotica

voorschrijven zorgt voor een toename van

het spreekuurbezoek.

Naast wetenschappelijke presentaties en

andere activeiten zorgden gesprekken met

buitenlandse huisartsen van over de hele

wereld voor een internationale kijk op het

huisarts-zijn, wat aansloot bij de titel van

het congres, ‘Global General Practice’.

we s

Door Paul van der Ven en Jan Kortmann

Vindjehetookleukomoverdegrenzente

kijken,kennistemakenmetinternationale

huisartsenzorgenkennistenemenvande

recenteonderzoekenophuisartsgebied?

Kijkdanopwww.Lovah.nlonder

internationaal(WES)!

LOVAH BULLETIN|december201228

Page 29: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 29

puz zel

Professor Huygenprijs 2013

Op het volgende LOVAH congres in juni 2013 wordt opnieuw de LOVAH Prof.

Huygenprijs ter waarde van ¤2.500,- uitgereikt. Deze prijs heeft als doel het bevorderen

van wetenschappelijk onderzoek in de huisartsgeneeskunde en wordt toegekend om

nieuw, nog op te starten onderzoek te bekostigen. Zowel aios als aiotho’s kunnen

meedingen naar deze prijs.

Om in aanmerking te komen voor de Prof. Huygenprijs kan een onderzoeksvoorstel

inclusief een begroting van maximaal 2 (A4) pagina’s, samen met een aanbevelingsbrief

van de onderzoeksbegeleider en een curriculum vitae, gestuurd worden naar

[email protected]. De deadline voor indiening wordt nog bekend gemaakt.

Inschrijvingen zijn al geopend!

we tenschap spr i js

Schotse woordpuzzel1 … &Quiz night

2 Goed foute tent

3 Natuurlijke toestand van doorsnee Schot

4 Britse variant van het NHG

5 Wereldberoemd hotel in Hope Street

6 Komt men zomaar tegen op straat

7 Monsterlijk mooi meer

8 ‘Ruby Red’ bier

9 Drie uur zweten en zwoegen

10 Bergachtig gebied in Schotland

11 Lokale delicatesse

12 Schots Nieuwjaar

13 Rietinstrument

14 Op WPM na leukste werkgroep binnen de LOVAH

Op pagina 31 staan de antwoorden.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

LOVAH BULLETIN|december2012 29

Page 30: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 20123030

Rumble in the JungleBeachvolleybaldag 2012:

Op 23 juni 2012 vond hét LOVAH-uitje van het jaar, de beachvolleybaldag, plaats bij strandtent Zanzibar in Scheveningen.

Smashen in de windDe straffe windkracht 6 uit zuidwestelijke richting,

gecombineerd met een stralende zon, zorgde voor een

uitdagend potje volleybal. Ook dit jaar had men zich

weer uitgeleefd op ludieke teamnamen: Stallos Ballos, de

Bloedzuigers, Echte Granny’s in de jungle, en het lokale

clubje “Ge kos wel us nie wies zien.” Na een vlotte lunch

werd het tijd het kaf van het koren te scheiden en begon-

nen de wedstrijden. Velen, in outfit gehuld, speelden

fanatiek de ballen om de oren van de tegenpartij. Tussen

de wedstrijden door konden deelnemers zich laten mas-

seren door twee charmante fysiotherapeuten of zich met

een drankje loungend terugtrekken op het terras. De

finale werd gespeeld tussen de winnaar van 2011 met de

toepasselijke naam Beachmasters 2011 en (hoe verzin je

het?!) Ge kos wel us nie wies zien. Er werd op opvallend

hoog niveau gespeeld. Smashes, blocks en saves werden

ondanks de harde wind feilloos uitgevoerd. Het ging heel

lang gelijk op, maar er kon d’r maar één winnen: Ge kos...

Salsa, graffiti, cocktails en een spetterend feest

Hierna kon men zich uitleven bij de salsaworkshop:

dansen tot de blaren komen; de graffiti-cursus: voor de

artistiekelingen onder ons; of de cocktailworkshop: maak

je eigen margarita. Velen volgden de volgorde: eerst cock-

tail, dan dansen. Hongerig en wel begaf men zich naar

de barbecue: voor de meesten een stilte voor de storm

die zou gaan losbarsten. Want wat kunnen die aios een

feestje bouwen! Uiteraard ondersteund door de heerlijke

band Boundless en de nodige alcoholische versnaperingen

ging het volledig los op de dansvloer. Om het feest com-

pleet te maken werd de band opgevolgd door DJ Sander

die met z’n beukende beats het laatste beetje adrenaline

uit eenieders bijnier wist te persen. Voldaan en verliefd

op het leven droop men af naar zijn of haar hotel om de

volgende dag, een stuk minder verliefd, de gebeurtenis-

sen nog eens na te bespreken.

We hebben de dag met veel plezier mogen organiseren.

Dank voor ieders enthousiasme en de leuke dag!

Door Willem van der Tempel, Werkgroep Sport

lovah sp ortdag

Page 31: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 2012 31

Secretariaat LOVAH

Postbus 19025

3501 DA Utrecht

[email protected]

www.lovah.nl

Aan deze uitgave hebben

meegewerkt:

De Bulletinredactie:

SaskiaAnders

MariekeBolkenbaas

WalterBouwmans

JolienGlaudemans

En verder:

StevenvanEijck

MarjanKruijer

OlivierGroh

WillemBos

EsthervanderHarg

PeterMeijer

WillemvanderTempel

HannahvanWerven

EefkeKrutwagen

JorisVreekamp

HiskeVenes

MaikeEppens

FlorisdeJong

JannadeBoer

PaulvanderVen

JanKortmann

DaniëlleHuizinga

PaulGeraedts

ManonVerschuren

Vormgeving

GrafischBurovanErkelens,DenHaag

Drukwerk

Matthys,Turnhout

Colofon

contac t

Redactie Bulletin

Heb je interesse in meewerken aan het

LOVAH-bulletin? We zijn altijd op zoek

naar aios die het leuk vinden om te helpen

het LOVAH-bulletin vorm en inhoud te

geven. Ook een eenmalige bijdrage is

welkom en ook zonder journalistieke

ervaring! Voor meer info kun je contact

opnemen met [email protected].

Bestuur

Wil jij meepraten over de huisarts opleiding

en beschik je over organisatorisch talent

of ambities? Wil je weten wat er in huis-

artsenland speelt en ben je op zoek naar een

uitdagende bestuursfunctie?

Solliciteer dan voor een plek in het LOVAH

bestuur! Heb je interesse of wil je meer

info? Mail naar [email protected].

Werkgroep Wetenschap

De werkgroep Wetenschap wil wetenschap-

pelijk onderzoek onder aios en huisartsen

bevorderen en is op zoek naar versterking.

Interesse voor de wetenschap is een must,

maar je hoeft geen aiotho of gepromoveerd

te zijn. Vragen? Mail naar [email protected].

Werkgroep Sport

Alhoewel het buiten niet zo lijkt, komt de

zon er hopelijk toch snel aan! En dat

betekent: het beroemde en beruchte Beach-

volleybaltoernooi 2013 staat weer in de

planning! Lijkt het je leuk om dit toernooi

voor je mede-aios te organiseren, neem dan

contact op met [email protected].

Werkgroep Europese Samenwerking

Lijkt het jou leuk om internationale

uitwis selingen voor AIOS te organiseren

en zelf in contact te komen met AIOS uit

andere steden en andere landen, dan is dit

misschien iets voor jou!

Mocht je interesse of vragen hebben, mail

dan naar [email protected].

Werkgroep Politiek en Maatschappij

WPM houdt zich bezig met ontwikkelingen

op politiek en maatschappelijk gebied.

Heb je interesse, stuur een mail naar

[email protected]!

Voor overige vacatures binnen de LOVAH,

alsmede die bij de ROVAH’s, check www.

lovah.nl!

Vacatures

SaskiaAnders

MariekeBolkenbaas

[email protected]

WalterBouwmans

[email protected]

JolienGlaudemans

De Bulletinredactie

C U R R YO R I N T H I A NN K E NG PR TE RS SG UL HA NSG MO EW

COCAGE

LIOD

RR

JN

HGH

D

I

GG

T

IA

HH

E

TS

IKD

ADS

O

N

S

NE

N

AL

E

YZ

S

A

S

K

Antwoorden Schotse woordpuzzel (pag. 29)

Page 32: Nieuws, info en achtergronden voor alle aios ... › ... › Lovah_bulletin_nj_2012_web.pdfbeschrijft “de Huisarts 2.0, die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingelingen en de patient

LOVAH BULLETIN | december 201232