De valkuil van Dieetkurenanti dieetdag 6 mei 2010groenteman: ‘Bestemming Bereikt?’stof tot nadenkennota overgewicht schiet tekortbruin vetkinderhoek: ‘jong geleerd’

inFoBesitas

23ste jaargang, nr.1 voorjaar ‘10

6

de valkuil van dieetkuren

EigEn schuld dikkE bultde populariteit van diëten is vooral te wijten aan de nadruk op gewichtsverlies in onze samenleving. Mensen zijn massaal slachtoffer van het slanke schoonheidsideaal. uit onderzoek van het erasmus Medisch Centrum rotterdam blijkt dat de meeste mensen die willen afvallen kiezen voor een strategie die alleen gericht is op verandering in het dieet, terwijl slechts een derde van de mensen voor een combinatie van dieet en beweging kiest. Bovendien willen veel mensen wel afvallen, maar daalt de motivatie snel wanneer er moet worden over gegaan op specifieke acties om dit te bereiken. een verklaring hiervoor is het ontbreken van vertrouwen om te zullen slagen. daarnaast heerst er in nederland een beeld dat obese mensen persoonlijk verantwoordelijk zijn voor hun situatie. Fabrikanten en dieetgoeroe’s maken hier gebruik van door genadeloos in te spelen op de

wens van mensen om snel af te vallen zonder al te veel consequenties. alternatieve zorg is niet altijd toe­reikend en zeer kostbaar. dit zorgt er voor dat veel mensen kiezen voor een op het oog laagdrempelige en goedkope oplossing.

“ Diëten kan leiden tot ongezond eetgedrag, depressie en een stijging van het gewicht.”

VEchtEn tEgEn dE biErkaaidieetkuren en wondermiddeltjes lijken de makkelijke weg, maar toch behalen ze het beoogde resultaat niet. dit komt omdat de focus ligt bij gewichtsverlies en dieetkuren geen aandacht besteden aan de gedragsveranderingen die nodig zijn voor het behouden van een gezond gewicht. deze eenzijdige kijk van dieetkuren zorgt er voor dat wanneer men stopt met het dieet, de kilo’s er

snel weer aanvliegen. Bovendien is ons lichaam vanwege evolutionaire voordelen ingesteld op het verdedigen van gewichtsverlies en niet op het verdedigen van gewichtstoename. Bij verminderde voedselinname zal ons lichaam de stofwisseling op een lager pitje zetten om zo energie te besparen. Ook zal er minder van de eetlustrem­mende stof leptine vrijgemaakt wor­den, zodat we worden gestimuleerd te eten. dit lichamelijk mechanisme is effectief in situaties van voedsel­schaarste, maar deze beschermende en energiebesparende functie maakt het ons wel moeilijk om na een dieet­kuur het gewichtsverlies te behouden.

Op 6 mei 2010 vindt in Nederland voor de twaalfde keer de Internationale Anti Dieet Dag

plaats. Op deze dag wordt aandacht gevraagd voor de moeilijkheden die gepaard gaan met het

doorbreken van de vicieuze dieetcirkel. Regelmatig verschijnen er nieuwe diëten op de markt

en allemaal beloven ze hetzelfde, namelijk simpel en snel gewichtsverlies. Ondertussen lijdt

bijna de helft van de Nederlanders aan overgewicht en ongeveer twaalf procent aan obesitas

volgens de nieuwe cijfers van het CBS van 2009. Mensen slagen er niet in om gewichtsverlies

te behouden en worden zelfs zwaarder door toedoen van dieetkuren. Hoe komt het dan toch

dat diëten zo populair zijn en waarom werken ze niet?

Door: Bibi Altink

7

Infobesitas ­ len

te ’10

Bibi Altink is afgestudeerd in de neurowetenschappen en heeft mee- gewerkt aan de Afslankacademie. Een vorm van internetbegeleiding die

mensen aanspoort op een gezonde manier af te vallen, ontwikkeld door Ivan Wolffers. Reageren? infobesitas@obesitasvereniging.nl

aanpassing van dit mechanisme kost tijd en duurt langer dan de gemid­delde dieetkuur.

daarnaast gaan dieetkuren niet in op de emotionele en cognitieve aspecten van obesitas. een recente theorie uit de neurowetenschappen stelt dat obesitas gezien kan worden als een eetverslaving. niet alleen lijkt de psy­chologische staat van obesitas erg op die van verslaving, ook zijn dezelfde hersengebieden erbij betrokken. vol­gens deze theorie zorgt restrictie van voedsel, net als bij onthouding van drugs, voor ontwenningsverschijnse­len en gevoelens van verlangen wan­neer men wordt blootgesteld aan het ‘verboden’ voedsel en omgevingsfac­toren zoals stress. Het lastige is dat eten een levensbehoefte is en we er ons dus niet simpelweg van kunnen onthouden. na succesvol gewichts­verlies, is de strijd nog niet gestreden en vormt terugval een belangrijk aandachtspunt.

hEt gEVaar Van diEEtkurEnWat veel mensen zich niet realiseren is dat dieetkuren een aantal gezond­heidsrisico’s met zich mee kunnen brengen. Belangrijk onderzoek uit deze hoek komt van Project eat, een initiatief van amerikaanse weten­schappers om de oorzaken en gevol­gen van dieetgedrag onder jongeren in kaart te brengen. uit deze onder­zoeken blijkt dat diëten kan leiden tot ongezond eetgedrag, een laag zelfver­trouwen, lichaamsontevredenheid, depressie, verhoogd drugsgebruik en een stijging van het gewicht.

volgens de amerikaanse professor Michael lowe is diëten het gevolg van een continu gevecht tussen het verlangen naar eten en het verlangen om slank te willen zijn. Het gevaar is dat restrictie van voedsel over kan gaan in pathologische controle en uiteindelijk zelfs in eetstoornissen zoals anorexia of boulimia. Het is bekend dat anorexia vaak begint met onschuldig lijnen. uit onderzoek on­der nederlandse volwassenen tussen de 20 en 40 jaar kwam naar voren dat vijftig procent wel eens te veel at en daarvoor compenseerde door minder te gaan eten of meer te bewegen. Het ligt dus in onze aard om con­trole te hebben over ons eetgedrag en waarschijnlijk zijn sommige mensen gevoeliger om hier in door te slaan.

Het negatieve zelfbeeld en de stigma­tisering van obese mensen die er niet in slagen af te vallen kan leiden tot depressie. daarnaast bevatten veel populaire diëten onvoldoende essen­tiële voedingsstoffen. een tekort aan voedingsstoffen is in verband gebracht met depressie en negatieve gevolgen voor de algehele gezondheid. Studies hebben aangetoond dat het jojo­effect een verhoogde kans geeft op onder andere sterfte, hart­ en vaatziekten, diabetes en hoge bloeddruk.

gEzond lEVEnHet bewerkstelligen en behouden van gewichtsverlies gaat niet over één nacht ijs. Om gewichtsverlies te behouden zijn blijvende gedrags­veranderingen nodig. de sleutel tot een gezond gewicht is een gezonde levensstijl en dat omvat meer dan alleen diëten. volgens James Hill , hoogleraar aan de university of Colorado, bestaat een gezonde levensstijl uit een combinatie van beweging, minder energie inname, consistente eetpatronen, het herken­nen en aanpakken van terugval en het behandelen van stoornissen zoals depressie. Belangrijk is dat er erkenning en ondersteuning komt voor obese mensen, in emotioneel en maatschappelijk opzicht. daarnaast is het van belang dat er voor obese mensen toegankelijke zorg komt in combinatie met financiële steun. de oplossing van overgewicht ligt niet alleen bij gewichtsverlies, maar bij een gezond leven.

“ Slechts een derde van de mensen die willen afvallen kiest voor een combinatie van dieet en beweging.”

“ De sleutel tot een gezond gewicht is een gezonde levensstijl.”

10

Info

besi

tas

­ le

nte

’10

We vergeleken twee groepen. eén groep sportte niet en was ook niet van plan dit op korte termijn te gaan doen. de andere groep had zich ingeschreven voor een beweeg­programma en stond op het punt de eerste training te krijgen. als eerste belangrijke resultaat viel op dat mensen die de stap namen om te gaan sporten veel vaker vrouwen waren. Blijkbaar zijn vrouwen gemakkelijker te bewegen om in actie

te komen dan mannen. aangezien overgewicht net zo vaak bij vrou­wen als bij mannen voorkomt, roept dit de vraag op wat er nodig is om mannen te motiveren om lichamelijk actief te worden.

het tweede opvallende resultaat was dat sporters zich vooral on­derscheidden van de niet­sporters door hun pessimistischer kijk op de prognose van hun overgewicht

(ze dachten dat er weinig aan te doen is). Het allergrootste verschil tussen de groepen werd echter bepaald door het feit dat sporters veel meer angst hadden om bles­sures op te lopen.

dit laatste roept ook vragen op: wat maakt dat men sen zo bang zijn voor blessures? en is die angst reëel? Maar ook: wat kan er daadwerke­lijk gedaan worden om die angst te verminderen? verder onderstreept deze bevinding het belang van het beoefenen van een sport met weinig risico’s op blessures. een sport zoals aquajoggen verdient in dit licht meer aandacht dan tot nu toe gegeven.

Het lijkt dus belangrijk om, als mensen met overgewicht gestimu­leerd worden meer te gaan sporten, niet alleen naar de lichamelijke, maar ook naar de psychische aspec­ten te kijken. vooral de angst voor letsel is iets waar terdege rekening mee moet worden gehouden.

Enige jaren geleden deden we een oproep in Infobesitas om mee te doen aan een onderzoek over bewegen en overgewicht. Het onderzoek is inmiddels afgerond

en de resultaten zijn gepubliceerd. Het oorspronkelijke artikel is verschenen in Obesity Facts (2009), 2, 362-269

Info

besi

tas

­ le

nte

’10

10

beweegredenenAandachtspunt: angst voor letsel

Door: Eveline Wouters, arts-onderzoekerFontys Paramedische Hogeschoole.wouters@fontys.nl

doel van het onderzoek was een idee te krijgen van de factoren die mede

bepalend kunnen zijn voor het beweeggedrag van mensen met overgewicht, die

verder gezond zijn. Er zijn verschillende redenen die mensen kunnen hebben om

te beginnen met sporten of om dat juist niet te doen. stimulerend kan bijvoor-

beeld zijn dat iemand sporten van nature fijn vindt, of omdat iemand sporten

belangrijk vindt voor de gezondheid. Er zijn ook factoren die de motivatie juist

in de weg staan. bij overgewicht zou dat bijvoorbeeld schaamte kunnen zijn, of

bang zijn om een blessure op te lopen. het kan ook zijn dat iemand sowieso er

weinig heil in ziet iets te doen met het feit dat hij (of zij) overgewicht heeft,

omdat hij een pessimistische kijk heeft op de mogelijkheden. deze en nog

diverse andere mogelijke factoren werden meegenomen in het onderzoek.

Infobesitas ­ len

te ’10

strijdMijn strijd tegen het overvoeden begon. en dat was hard nodig. Bij de slager een plakje worst, bij de bakker een krentenbol, bij de kaasboer een blokje kaas, zelfs in de supermarkt bood men regelmatig een banaan aan. niets ongezonds zou je denken. en dat klopt, redelijk. Maar genoeg is genoeg. en teveel is echt teveel.

Met een extreme aanleg om dik te worden, word je dik van gezonde voeding. Je wordt dik van teveel fruit, van teveel soepstengels, van teveel magere melk, etc. Het is bijna niet te geloven, ik weet het.

allergie?Mijn moeder had er iets op bedacht. Zij zei voortaan dat Femke zwaar allergisch was. dat zei ze bij alles wat Femke kreeg aangeboden. Want als je zegt dat je (klein)kind enorme huid­uitslag krijgt of het zeer benauwd krijgt van bepaalde voeding, twijfelen mensen geen seconde: het is niet

goed voor haar, dus moet ze het niet hebben. niemand die vindt dat je overdrijft. niemand die je probeert over te halen anders te handelen of twijfelt aan jouw oordeel. Waarom reageert men dan anders als ik zeg dat mijn kind het niet mag hebben in verband met obesitas? Waarom zien we dat niet als ziekte? Het is tenslotte een ware bedreiging van de gezondheid van het kind. Weet je hoeveel pijn het doet, als je als ouder keer op keer moet uitleggen waarom je je kind iets ontzegt? dat je steeds te horen krijgt dat je wel heel erg streng bent? Ouderwets streng zelfs en dat je zwaar overdrijft?

Eenzame strijdde strijd tegen obesitas is voor jezelf al moeilijk. nog moeilijker is het als je die strijd voor een ander voert. en nóg veel moeilijker is de strijd tegen iedereen die je op andere gedachten probeert te brengen of die zelfs lak hebben aan jouw ideeën over wat gezond is voor je dochter. als je tegen obesitas vecht bij je jonge kind, vinden veel mensen dat je overdrijft. Maar is je kind een tiener en te dik? Schandalig dat je het zo ver hebt laten komen! Mijn advies aan ouders met obese kinderen: stel de gezond­heid van je kind voorop en geloof in jezelf en in je kind!

niet voeren a.u.b.!

De kinderarts zei een keer tegen mij, vlak voor Kerst: “Als je Femke (3 jaar) tijdens Kerst alles laat eten wat ze wil en kan eten,

kost het je twee maanden om die schade in te halen”. Die opmerking maakte veel indruk op mij en heb ik diep in mijn hersens gegrift.

Door: Nanette van der PolAspirant bestuurslid Kinderobesitas

“ Als je tegen obesitas vecht bij je jonge kind, vinden veel mensen dat je overdrijft. Maar is je kind een tiener en te dik? Schandalig dat je het zo ver hebt laten komen!”

11

Column: Konijnenvoer

14

Info

besi

tas

­ le

nte

’10

dinsdagmorgen, 09.45u bij zwem-bad Jottem waar ik 4 keer per week zwem. Een drukte van belang, opa’s, oma’s, ooms en tantes en hele trotse vaders en moeders. Veel maxi cosi’s en kinderwagens en vooral heel veel kleine kindjes. nou is er in dit zwembad op meerdere uren in de week baby en peuter zwemmen maar vandaag is er bErEn diploma zwem-men! alle baby’s en peuters zwem-men vandaag af!

in het bad ligt halverwege een grote badmat. Hierop kruipen baby’s en peuters op en neer, aangemoedigd door hele families. in grote zwem­banden dobberen kleine kindjes rond voortgeduwd door trotse pappa’s en mamma’s. Op de ven­sterbanken zitten een tiental beren voor zich uit te kijken, met bikini’s aan en zwembroekjes. enkelen

hebben een badmutsje op en één beer heeft zelf een duikbril op zijn snuit. inmiddels stroomt de andere helft van het bad vol met 50 en 60 plussers die voor een uurtje aqua­robic komen. Met zijn allen ruimen we het bad leeg en zien de kindjes aan de hand of op de arm van hun ouders vertrekken. Met een diploma en een berenbroodje. dan kunnen wij beginnen aan onze oefeningen, onder de bezielende leiding van juf Berna en op vrolijke muziek. twee kindjes vinden dit zo spannend dat ze aan de kant helemaal mee gaan doen. later zien we ze voor de ramen staan. terwijl we allerlei moeilijke oefeningen voor onze armen doen staan ze vrolijk naar ons te wuiven. Zo zie je maar weer, je kunt niet vroeg genoeg beginnen met bewegen en je kunt er ook heel lang mee doorgaan.

Van 2 t/m 13 augustus 2010, in dE achtErhoEk. Voor JongErEn in dE lEEftiJd Van 9 t/m 17 Jaar mEt oVErgEWicht.tijdens het 12­daagse zomerkamp wordt er intensief met de jongeren gewerkt aan verschillende doelstellingen om te komen tot een gezondere leefstijl. Het is belangrijk dat de jongeren gaan ervaren hoe leuk het kan zijn om te bewegen en hoe lekker gezond eten is. Zij leren met behulp van professionals zoals een leefstijlcoach, BiG geregistreerde diëtisten en maatschappelijk werkers hoe ze hun leefstijl na het zomerkamp kunnen verbeteren. daarnaast worden de jongeren gestimuleerd om over zichzelf na te denken en leren zij bepaalde keuzes maken voor een gezondere leef­stijl. Ze doen dit door middel van het opstellen van een realistisch plan van aanpak. Hierdoor ontwikkelen ze meer zelfinzicht en leren ze regie te nemen in hun eigen leven.

Door: Nanette van der Pol & Anske van Spanje

TIP Nog tot eind juni in diverse schouw burgen in het land. Introdans voor de jeugd met “Een bonte bende”. Een bijzonder mooie voorstelling voor jong en oud. Het knappe van Introdans voor de jeugd is dat ze een kwalitatief bijzonder hoge voorstelling neerzetten waar zowel kinderen als volwassenen van genieten. Ga eens met je kinderen naar de schouwburg en geniet van het live gebodene.

15

Infobesitas ­ len

te ’10

Het prentenboek ‘kikker Spat wordt kampioen’ is ontwikkeld door Marieke van den akker, grafisch ontwerper en illustrator en drs. katja Wittens, orthopedagoog en leerkracht. vanuit hun professie én ervaring als moeder van een peuter hebben zij, met veel passie, het prentenboek vervaardigd. kikker Spat heeft één grote wens: hij wil kampio­en verspringen worden. daar droomt hij elke nacht over. Maar op een nacht droomt kikker Spat dat hij in luilek­kerland is. Hijbrengt de hele dag door met computeren, televisie kijken en snoepen. Maar of kikker Spat zo kampioen kan worden? Onder het motto ‘voorko­men is beter dan genezen’ is het prentenboek ‘kikker Spat wordtkam­pioen’ ontwikkeld. dit prentenboek is ontwikkeld voor alle kinderen in de leeftijd van ± 2 tot 7 jaar. Op luchtige wijze, met heldere tekst en kleurrijke illustraties, wordt overge­wicht aan de orde gesteld. Maar het bijzondere aan dit prentenboek is dat

het vooral draait om ‘lekker in je vel zitten’. en dat wil elk kind! naast be­wustwording biedt het prentenboek ook een uitgangspunt om de sugges­ties uit het verhaal bespreekbaar te maken, namelijk een gezond eet,­ en beweegpatroon en op tijd naar bed gaan. ‘kikker Spat wordt kampioen’ kan in huiselijke kring maar ook in de kinderopvang, op de peuter­speelzaal of op de basisschool, als een

concreet hulpmiddel gebruikt worden om overgewicht te

voorkomen. Ook kan het boek ingezet worden door professionals die gemoeid zijn met de problematiek van over­gewicht of ziektes ten

gevolge van overgewicht.

gedacht kan worden aan:obesitasklinieken,•huis-en kinderartsen,•kinderfysiotherapeuten,•maatschappelijk werkers, •speltherapeuten en•kinderpsychologen.•

Xkidz! dé WEbshop Voor kindEr- klEding in EEn maatJE mEEr.Hippe, modieuze en kwalitatief hoogwaardige kinderkleding omdat alle kin­deren het recht hebben om er goed gekleed bij te lopen. We verkopen merken als lemmi, Glozz, Xboyz, Xgirlz en SMS in de maten 104 t/m 176. Bij elk artikel is een beschrijving gegeven inclusief de afmetingen die bij de maten horen. in het informatieve deel van onze site kunt u nagaan hoe wij deze maten bepalen. Zo kunt u zichzelf ervan verzekeren dat u een product bestelt dat goed past. Het is tevens mogelijk om op afspraak bij ons langs te komen. Xkidz hecht veel waarde aan klanttevredenheid. er wordt tijd genomen om vragen te beantwoorden en u kunt zich abonneren op onze nieuwsbrief waar u van de meest actuele aanbiedingen en ontwikkelingen op de hoogte blijft. Xkidz zet zich middels persberichten en televisie interviews actief in op de promotie van kinderkleding in een maatje meer.

Handige websites:www.kampsummerfun.nlwww.kikkerspat.nlwww.xkidz.nlwww.introdans.nl

24

Info

besi

tas

­ le

nte

’10

Tot voor kort wisten de meeste mensen niet wat bruin vet is. Sinds we vorig jaar aantoonden dat actief bruin vet ook bij volwassenen voorkomt is het volop

in het nieuws geweest. Maar wat is het nu precies dat bruine vet en waarom kan bruin vet gezond zijn, terwijl te veel “gewoon” wit vet dat niet is?

veel vet is niet gezond. dat weet iedereen. Maar het hangt er maar net van af wat voor vet. Bruin vet is prima. daar val je van af. is dat echt zo?

Bruin vet komt voor bij kleine zoog­dieren, winterslapers zoals de bruine beer en bij babies. Het zorgt voor extra warmteproductie. Bijvoorbeeld in een koude omgeving of wanneer winterslapers moeten opwarmen in de lente. kleine dieren (inclusief babies) koelen sneller af dan grote dieren. Bruin vet zorgt er voor dat de lichaamstemperatuur op peil blijft. Het is eigenlijk een inwendig kacheltje van het lichaam dat in de kou aan­slaat. tot vorig jaar werd er gedacht dat naarmate de mens ouder wordt dit bruine vet verdwijnt. Weliswaar is in de jaren 60 van de vorige eeuw al bruin vet beschreven bij volwassenen, maar daarvan werd verondersteld dat het geen functie had. vorig jaar heb­ben we in het Maastricht universitair Medisch Centrum aangetoond dat ook volwassenen aanzienlijke hoe­veelheden bruin vet kunnen hebben. van de 24 onderzochte proefperso­nen hadden er 23 actief bruin vet. Bovendien blijkt uit het onderzoek dat de hoeveelheid bruin vet in slanke proefpersonen significant hoger is, vergeleken met mensen met overge­wicht of obesitas.

Wit en bruin vet? Het witte vet kennen we allemaal. Het ziet er wit of geel uit en het zorgt voor de opslag van energie in het lichaam.

daar is op zich niets mis mee. reserve energie kan heel belangrijk zijn, bijvoorbeeld wanneer je ziek bent. Je gebruikt dan vaak extra energie, terwijl je minder eet dan normaal. in zo’n situatie worden de vetreserves aangesproken. vroeger waren er ook periodes van voedsel­tekort, bijvoorbeeld in de winter, en waren de vetreserves van belang om dat soort tijden te overleven. een te veel aan wit vet is daarentegen niet gezond. in deze tijd van veel voedingsaanbod en minder bewegen hebben steeds meer mensen last van te veel vet. Wit vetweefsel bestaat uit cellen die vol zitten met vet. andere delen van de cel, zoals de celkern zijn helemaal naar de kant gedrukt. de bruine vetcel ziet er heel anders uit. Ook hier is vet opgeslagen, maar veel minder. Het vet zit in kleine bolletjes die ongeveer de helft van de cel vullen. in de rest van de bruine

vetcel zitten mitochondriën. dat zijn energiefabriekjes van de cel en daarin wordt de warmte geproduceerd. Het bruin vetweefsel is heel goed door­bloed. Met het bloed kan de warmte van het bruine vet worden vervoerd naar de rest van het lichaam. door de vele mitochondriën in de cellen en de sterke doorbloeding ziet bruin vet er roodbruin uit. en vandaar de naam.

hoe wordt dat bruine vet opgespoord? We deden al een aantal jaren onder­zoek naar het energiegebruik in de kou. de vraag was: gaat in de kou het energiegebruik bij mensen omhoog zonder dat er wordt gerild? dat blijkt zo te zijn. alleen verschilt het extra energiegebruik per persoon. Slanke proefpersonen bleken wat meer extra energie te gebruiken ten opzichte van mensen met overgewicht. in die tijd kwam ik Professor Jaap teule van

Bruin vet: the fatter the better?

Wouter van Marken LichtenbeltHuMane BioLogie-MaastricHt universitair MediscH centruM+

en koele omgevingBruin vet PET scanIn een warme omgeving

25

Infobesitas ­ len

te ’10

de afdeling nucleaire Geneeskunde tegen. Hij vertelde dat ze in hun onderzoek bij patiënten met kanker vaak bruin vet zagen. ’s Winters vaker dan in de zomer. ik kon het eerst niet geloven, maar toen hij me overtuigde, zijn we meteen gaan samenwerken. We hebben onze koude proeven ge­combineerd met hun meettechnieken.de meettechniek bestaat uit een zogenaamde Pet/Ct scan. Bij kanker­onderzoek wordt dan een merkerstof gegeven die aangeeft of er een gezwel is. de merkerstof is een suiker dat gaat naar alle weefsels die suiker gebruiken. Het gezwel, de hersenen en dus ook bruin vet. Mits dat bruine vet geactiveerd wordt. dat is precies wat wij gedaan hebben. door mensen bloot te stellen aan milde kou (zonder te rillen) konden we het bruine vet aanzetten en met de Pet/Ct scan in beeld brengen. de hoeveelheid door koude geactiveerd bruin vet varieerde

aanzienlijk tussen de proefpersonen. nader onderzoek gaf aan dat mensen met overgewicht minder bruin vet hadden dan slankere mensen. er was één proefpersoon zonder bruin vet. dat bleek de zwaarste proefpersoon te zijn met een body mass index (BMi) van boven de 35 kg/m2.interessant is dat de meeste proef­personen met overgewicht weliswaar relatief weinig bruin vet hebben, maar dat dit nog wel aanwezig is. dat betekent dat door de juiste ingreep de hoeveelheid bruin vet weer kan toenemen.

hoe gezond is dat bruine vet? Het is vooral gezond omdat het een mogelijkheid biedt om extra energie te gebruiken. Je kan dan meer energie uit de voeding of uit de (wit) vet reserves van het lichaam verbranden. Het bruine vet moet dan wel actief zijn. dus moet het koud genoeg zijn.

Waarschijnlijk is een wat koele om­geving al voldoende om het vet aan te zetten. Maar welke temperatuur precies moeten we nog goed uitzoe­ken. daarnaast is uit dieronderzoek bekend dat voeding het bruine vet kan activeren. daarvoor is bij de mens ook extra onderzoek nodig. uit dieron­derzoek is eveneens bekend dat bruin vet een gunstig effect kan hebben op de bijverschijnselen van overgewicht, zoals diabetes en hart en vaatziekten. Het is echter niet duidelijk of dat door het effect door verlaging van het lichaamsgewicht komt of door de werking van bruin vet zelf. de laatste jaren zijn bovendien interes­sante ontdekkingen gedaan over het ontstaan van bruin vet. Het is nu be­kend dat wit vet kan worden omgezet in bruin vet. veel onderzoekers zetten nu in op studies naar mogelijkheden om een medicijn te ontwikkelen dat bruin vet kan activeren. ik vind het interessant om de effecten van omgevingsfactoren en van voeding op bruin vet te bekijken. Misschien dat met een verandering in leef­stijl al veel bruin vet kan worden gestimuleerd. tenslotte is misschien een goede combinatie van leefstijl en medicijnen mogelijk. Wel verwacht ik dat naast stimulatie van bruin vet, gezond, niet te veel eten en voldoen­de beweging belangrijk blijven.

“ Interessant is dat de meeste proefpersonen met overgewicht welis - waar relatief weinig bruin vet hebben.”

Medicalfacts.nl - 16/02/10 -

Dik worden van efficiënte darmbacteriënniet alleen dieet, beweging en genen bepalen

of iemand obesitas krijgt. ook de samenstelling

van de darmbacteriën bepaalt vermoedelijk

of iemand dik wordt, volgens Wageningse

microbiologen en collega’s de universiteit van

amsterdam. dit werd eind januari in het weten-

schappelijke tijdschrift diabetologia bekend

gemaakt. Mensen die lijden aan obesitas bes-

chikken ook over efficiëntere darmbacteriën,

denken de auteurs. Ze zouden daardoor meer

energie uit voedsel halen en sneller dik worden.

diverse studies wijzen daar ook op, hoewel

de resultaten niet altijd eenduidig zijn. Het

onderzoek naar de relatie tussen microbiota

(darmflora) en obesitas bij de mens begint

eigenlijk pas, zegt hoogleraar Willen de vos.

daarom is ook onduidelijk in welke mate

efficiëntere darmbacteriën het risico op

obesitas vergroten.

obEsitas ondErzoEk

aan de universiteit in Maastricht wordt op de afdeling humane biologie veel

onderzoek gedaan naar overgewicht en obesitas. dit soort onderzoek staat

vaak aan het begin van het ontwikkelen van nieuwe behandelmethoden,

medicijnen of andere oplossingen van grote problemen. Maar even vaak leidt

het ook alleen naar weer nieuw en diepgaander onderzoek. een veelbelovend

onderzoek naar een mogelijk therapie bij obesitas is de studie naar de func-

ties van bruin vet. Wat is het, wat brengt ons de toekomst? Kan dit helpen

om de obesitas-epidemie te bestrijden?

28

Info

besi

tas

­ le

nte

’10

Opvallend afvallen...

In deze Infobesitashet overzicht over mijn afvalpogingen. Waar is het goed gegaan en wat zijn de struikelpunten geweest. Ik denk dat ik begon met afvallen in een

tijd dat het een probleem was voor maar weinig mensen. In de loop der jaren is het probleem zoveel groter geworden, dat er steeds meer over bekend wordt en ook

steeds betere en verstandigere behande-lingen komen.Voor reacties op het artikel mail naar wspijk@obesitasvereniging.nl

Dit is deel 10 van mijn “Opvallend Afvallen”. Infobesitasis een kwartaalblad, dit houdt dus in dat ik 21/2 jaar bezig ben met deze serie. Ik heb het met plezier gedaan, maar dat niet alleen, het is voor mijzelf toch ook een soort van therapie geweest. Ik heb veel van mij afgeschreven, maar ook veel van mijzelf bloot moeten geven. Het is toch een beetje de geschiedenis van 40 jaar ontwikkeling in de behandeling van obesitas. Ik kan me nog goed de eerste keer herinneren dat de huisarts me naar de diëtiste verwees.

in al mij naïviteit dacht ik dat toen mijn probleem opgelost zou zijn. Het dieet kwam eigenlijk neer op een simpel prin-cipe. eet de helft en dan ook nog alles caloriearm. natuurlijk werkt het. Maar hoelang houd je het vol? nergens wordt rekening gehouden met je hongerge-voel. alle obesen de gelijke behande-ling. van het Jojo-effect hadden ze in die tijd denk ik nooit gehoord. nu vraag ik, me vaak af wie er naïever was, de diëtiste of ik.

zo langzaam wordt er steeds meer aandacht geschonken aan medicijnen. er gloren miljoenen winsten aan de ho-rizon. dikke mensen zijn vaak wanhopig en gemakkelijk te beïnvloeden als het om de kans op afvallen gaat. Louche figuren brengen in obscure blaadjes gevaarlijke medicijnen onder de aan-dacht. ik fiets nu nog dagelijks langs een “sport”winkel waar ze mysterieuze poedertjes aanbieden waar je slank, gespierd en mooi van wordt. grieZeLig. ook de toch iets serieuzere fabrikanten

houden zich hier mee bezig. de homeo-pathie laat zich ook niet onbetuigd. ik moet eerlijk bekennen dat ik er wel eens bijna ingetrapt ben en nog af en toe, tegen beter weten in, denk: “zou dit dan het middel zijn?” ik weet natuurlijk best dat de farmaceutische industrie die het middel vind, miljarden gaat verdienen. veel dikke mensen blijven, met mij, dromen, afvallen zonder al te veel moeite.

dan komt de periode van de bariatrie. al vroeg heb ik mij een maagband laten plaatsen. in de beginperiode was het een zeer zware operatie, vreselijk pijnlijk, die voor mij bijna fataal is afgelopen. nu als kijkoperatie wordt het steeds meer een routineklus voor de gespecialiseerde chirurgen. na een aanvankelijk groot succes, loopt het voor mij uiteindelijk weer op niets uit. toch ben ik blij dat ik het gedaan heb. Wie weet op welk gewicht ik was geweest als ik niets had gedaan.

nu weet ik dat eigenlijk alleen een multi-disciplinaire behandeling voor mij zal

werken. een behandeling door mijn huisarts, een voedingsdeskundige, een leefstijladviseur, een bewegingsdes-kundige en een psycholoog voor mij zou resultaat kan hebben. Maar hoe krijg je een dergelijk team van deskundigen bij elkaar en houdt het ook nog betaal-baar. Wat volgens mij het belangrijkste is dat we nu in de strijd tegen obesitas bij kinderen beginnen. gelukkig hebben we bij onze vereniging nanette van der Pol als lid gevonden. Zij houdt zich hiermee bezig en zal zich hiervoor bin-nen de vereniging inzetten. ik ben bang dat het voor velen van mijn generatie te laat is, maar laten we de kinderen gun-nen dat ze een toekomst krijgen met minder overgewicht.

dit is mijn laatste artikel in de serie “opvallend afvallen” geweest. ik hoop dat we iemand vinden die de reeks voort wil zetten. Per slot van rekening hebben we allemaal zo onze ervaringen met afvallen. Misschien veel verdriet, maar toch ook vaak veel plezier. de vreugde van het afvallen, de ellende van het weer aankomen.

“ Ik fiets nu nog dagelijks langs een “sport”winkel waar ze mysterieuze poedertjes aanbieden waar je slank, gespierd en mooi van wordt. GRIEZELIG.”

Deel 10: Terugblik en slot.Door: Willem Spijk

29

Infobesitas ­ len

te ’10

ik wacht in café schiller op de pre-sentatie van het boek bestemming bereikt?, van hanneke groenteman. twee stoelen naast me zit Jeroen krabbee die zijn mond verbrandt aan een te hete bitterbal. Ja, wat wil je ook om vijf uur in de namiddag, dan begint de maag te knorren en dan wil je wel eens overmoedig of onnaden-kend zijn en te gretig toehappen. recht tegenover mij cornald maas, die mij uitgebreid staat te bekijken als ik glimlachend opkijk uit een geanimeerd gesprek.

“Wat bent u van………” (in dit geval Hanneke groenteman, al naar gelang de gelegenheid waar ik ben, pas ik die vraag aan: de feesteling, veroorzaker of aanleiding van een samenzijn). dit werkt goed. ik heb gesprekken met onder andere Hanneke’s visagiste, haar oudste vriendin, “tom tom Bram” en een hoogbejaarde heer waarvan Hanneke decennia lang psychologische adviezen heeft gekregen. natuurlijk wilde men ook weten “wat ik van Hanneke ben”. “ik?,een lotgenoot”. “o ja, collega schrijver?” “nee” “Presentator?” “nee” “Journalist?” “ook niet!” “Hm, wat dan wel?”“ik ben twee weken na Hanneke, in hetzelfde ziekenhuis door dezelfde chirurg geopereerd.” steevast is de reactie: “Maar natuurlijk, dat ik daar niet aan denk.”

ik herinner me dat ik heel vaak met een glimlach rond mijn mond heb gezeten, soms heb ik zelfs hardop gelachen tijdens de eerste keer dat ik het boek gelezen heb. na nog twee keer lezen is dat veranderd. veilig lachen aan de oppervlakte, maar dan begin ik te voelen hoe Hanneke vingers op pijnlijke plekken weet te leggen. ik lach als ik me afsluit, maar het is rauw van bin-nen, als ik onder de oppervlakte kijk.

Hanneke groenteman geeft in het nawoord aan dat ze haar persoonlijke geschiedenis beschrijft. natuurlijk is dat zo. Bij het lezen ben ik echter ook universele thema’s tegen gekomen, waaronder:*schaamte*Perfectionisme*angst* Je was een makkelijk kind,

we hadden geen kind aan je* Materieel verwend / emotioneel

verwaarloosd

ik puzzel graag met boektitels.de bestemming dendermonde heeft de schrijver letterlijk bereikt door aanwij-zingen van haar tom tom te volgen. Met de stem die uit haar navigatiesysteem schalt, houdt ze in haar boek een aantal dialogen. Hanneke was een keer bij haar uitgever en raakte met iemand aan de

praat over de opzet van haar boek en het idee van de tom tom stem-dialogen. toevallig kende de betreffende persoon de acteur die het navigatiesysteem heeft ingesproken.contacten werden gelegd en acteur/ stemmen inspreker Bram heeft met Hanneke tijdens de presen-tatie een dialoog gedaan. Mooi gedaan, leuk bedacht.

de bestemming om zich thuis te voelen in/ bij een geringere lichaamsomvang heeft de schrijver eveneens bereikt.

die bestemming is geen eindbestem-ming, er blijft werk aan de winkel. er-gens staat in het boek dat er in je buik gesneden wordt en niet in je hoofd. Helemaal waar! naar welke bestemming je ook reist, je neemt jezelf mee. in het geval van de schrijver neemt ze in letterlijke zin minder van zichzelf mee, maar karakter-trekken blijven.

Hanneke groenteman beschrijft op een open en eerlijke manier de weg naar haar maagverkleinende operatie. doorspekt met humor en met zelf-analyse die er niet om liegt.dit boek geef ik aan mensen die ik zelf niet uitgelegd krijg wat mij volgens hen bezielde toen ik besloten heb tot een scopinaro.

‘Dikke Dame’ is er een derde boek van haar hand verschenen. Onder de titel ‘Bestemming bereikt?’ beschrijft Hanneke de weg vanaf haar gastric bypass (een maagverkleinende operatie). Reageren op dit artikel? Infobesitas@obesitasvereniging.nl

De afgelopen tijd hebben we Hanneke Groenteman aan het werk kunnen zien in het TV programma ‘Sterren op het doek’. Met zeer veel trots kijkt Hanneke terug op de reeks speelavonden van het toneelstuk ‘Sexappeal’ waarin ze als Audrey Kaasboer haar toneeldebuut maakte. Na ‘Doorzakken bij Jamin’ en

Bestemming bereikt?hannEkE groEntEman

Door: Judian Uitenbroek

Fotografie: Roy Beusker

“ Doorspekt met humor en met zelf analyse die er niet om liegt.”

30

maniervan leven

Door: Anske van Spanje

stof tot nadenkenAlexander van Slobbe, een onafhankelijk vormgever in de mode, Centraal Museum Utrecht , 13 februari tot 16 mei.

ik hou erg van mode. toen ik dan ook las dat in het centraal museum in utrecht een overzichtstentoonstelling van 20 jaar alexander van slobbe zou komen, wilde ik daar naar toe. dus 13 februari op weg naar utrecht, een beetje op tijd want met het rare weer van de afgelopen maanden weet je maar nooit of je er kunt komen en of je ook weer weg kunt. achteraf en goed idee om vroeg te gaan want 13 februari was de officiële opening. om 12 uur liepen we door de prachtige zalen met heel bijzondere kleding. op het eerste gezicht heel simpel, maar de keuze van de stoffen en de geraffineerde vormen lieten ons steeds weer teruglopen naar wat we net hadden gezien.

in een vitrine lag een bedrieglijk eenvoudige top. en ook in de vitrine een monitor met de “making of”. aan de binnenkant van de top zaten linten. door deze te knopen veranderde er wat in het model. na het omdraaien zaten er op de plaatsen waar het hoort prachtig, natuurlijk vallende plooien. in een andere vitrine een donkerblauw rokje met een lint in de taille. Bij nader kijken was het rokje gemaakt van aan elkaar gevlochten repen hele dunne organza, zo mooi. in de volgende zaal hangen poppen boven de grond met hele mooie kleding. onder elke pop op de grond het patroon. ook hier blijf je kijken en teruglopen.

alexander van slobbe was zijn tijd ver vooruit. vanaf het begin van zijn carrière toont hij een onverminderde interesse in het ontwerpproces, het ambacht, het vak– manschap, de kwaliteit en de constructie van zijn creaties. in nederland was alex-ander van slobbe de wegbereider van de aandacht voor de technieken en de hand van de maker. Het centraal Museum

verzamelt al van het begin van de jaren 90 ontwerpen van alexander van slobbe. en nu na 20 jaar deze bijzonder tentoon-stelling. Behalve dat het een bijzonder mooie expositie is, zie je resultaten van zijn samenwerking met andere ontwerpers. van schoenen, stoffen, tassen. en heel uniek; hij geeft een van zijn patronen vrij.

in de zaal “Patroon ontrafeld” kun je met zelf meegebrachte stof een jurk maken, de Joy-cm. toen ik er was, waren er al een aantal dames en een enkele heer druk bezig het patroon over te nemen op papier, het op de stof te leggen, te knippen en daarna op de klaarstaande naaimachines te maken. Het patroon is er in de maten 36 tot en met 42. Met behulp van de alom aanwezige modestudenten kan het patroon gemakkelijk 2 a 3 maten vergroot worden. dan zullen de meesten van ons er nog niet in kunnen, maar het is wel heel bijzonder om dit mee te mogen maken. als je van mode houdt zou ik je zeker aanraden deze tentoonstelling te bezoeken.

31

Infobesitas ­ len

te ’10

Masker links: Bamilike (Wum), Cameroun; Collectie Afrika Museum, Berg en Dal Masker rechts: Yoruba, Nigeria; Bruikleen collectie Wereldmuseum Rotterdam

Voor meer informatie:www.centraalmuseum.nlwww.afrika museum.nl

Eenvoud en krachtAfrika Museum Berg en dal, 1 februari tot 31 oktober

Zondag 7 februari was ik aanwezig bij de opening van de tentoonstelling “eenvoud en Kracht”, afrikaanse kunst verzameld door Piet en ida sanders. Meneer en mevrouw sanders zijn grote verzamelaars van afrikaanse kunst. voorop staat of het kunstwerk hen raakt. uit deze privé-verzameling zijn diverse voorwerpen geschonken aan het afrika museum, het Kröller-Müller en het Wereldmuseum. de voormalige collectie afrikaanse kunst van Piet en ida is in deze tentoonstelling voor een korte periode weer compleet. genoeg reden voor het afrika museum om met een tentoonstelling aandacht te besteden aan de “ex collectie” sanders. ruim 60 stukken zijn geselecteerd en tot 31 oktober te bewonderen in de tentoonstelling “eenvoud en Kracht”. Bij binnenkomst in de zaal valt je blik op een prachtig masker. enorm groot, wat bij mij direct de vraag opriep: hoe draag je zoiets? Zo zijn er meer voorwerpen waarvan niet direct duidelijk is of het een sculptuur is of een masker. de voorwerpen zijn bijzonder mooi opgesteld en je kunt er vaak aan alle kanten omheen lopen.

ik heb helemaal geen verstand van afri-kaanse kunst en bij veel voorwerpen denk ik dat het rituele voorwerpen zijn geweest

of gebruiksvoorwerpen. de vorm is altijd heel krachtig en in deze tentoonstelling zijn een aantal voorwerpen die erg veel indruk op me hebben gemaakt. er staat bijvoorbeeld een beeldje, een beetje door de knieën gebogen, met gebalde vuisten, omhangen met parelkettingen. Zo’n kracht uitstralend, zo ongelooflijk mooi dat ik wel drie keer terug ben gelopen. een masker met een lichte beschildering waardoor het in eerste instantie een aziatische indruk maakt. Bij nadere beschouwing in het toch echt afrikaans. nog meer maskers, waarvan enkele een beetje angstaanjagend. ik heb genoten van deze tentoonstelling. en bij zoals bij elk museum- of tentoonstel-lingbezoek vraag ik me aan het eind af welk voorwerp ik wel mee naar huis zou willen nemen. dat was deze keer niet moeilijk, het beeldje met de parelkettingen.

“ Gezond Leven” in Utrecht.

een enthousiaste verkoper biedt mij en 3 dames, zo te zien 2 zussen en een vriendin een glaasje drinken aan van het merk slimpie. suikervrije producten voor de zelfbewuste, moderne consument. ik vind het niet lekker en ik wil al door-

lopen als ik een van de dames hoor zeggen.

“ Er zit geen suiker in,

maar wat dan wel?”

“ Een heel klein beetje zoetstof.”

“ Ja dat dacht ik al,

het smaakt chemisch.”

de andere dame, “Wat is er mis met Roosvicee?”

dame nr. 2, “Of met diksap?”

dame nr. 3, “ Of met vers vruchtensap, eventueel

aangelengd met water?”

de verkoper heeft hier geen ander antwoord op dan,

“ Maar het heeft het,

ik kies bewust logo.”

dame nr. 2 met een stem vol minachting,“Nou, daar ben ik helemaal niet van

onder de indruk.”

inwendig lachend loop ik verder en even later zie ik het drietal bij de stand staan van het nederlandse kalfsvlees. een kok begint net aan zijn promotiepraatje als een van de drie vraagt:

“Mag ik het vlees eens zien?”

de kok houdt een beetje verbouwereerd het lapje vlees omhoog. Het commentaar,

“ Nou, dat arme beest heeft ook behoor-

lijk bloedarmoede gehad.”

nu lach ik hardop en met mij vele anderen. na een hoop onzin gezien en gehoord te hebben was ik blij met deze kritische geluiden.

gezien en gehoord op de gezondheidsbeurs!

wo 23­06­2010 Mesos Overvecht utrecht

van 9:30-16:308 uur, cursusduur 6 uur€225,-

data

tiJdstudiEtiJdkostEn

plaats Endata

cursusobEsitas psYchopathologiEPeter daansen en de Obesitas vereniging

sEminarbEgElEidEn, VErplaatsEn En tillEn Van dE obEsE patiËntZwaartepunt en de Obesitas vereniging lopital, doge Collection en doove Obesicare

detailsaccreditatie toegekend voor fysiotherapeuten (14 punten, register algemeen), ergotherapeuten (13 punten), diëtisten (13 punten) en praktijkondersteuners (14 punten)

www.obesitasvereniging.nl/scholinginformatie@obesitasvereniging.nl

www.obesitasvereniging.nl/scholingwww.zwaartepunt.nl

detailsgeaccrediteerd voor: verzorgenden, verpleegkundigen, ergotherapeuten en fysiotherapeuten (register algemeen en geriatrie)

kostEn: €250,-

di 20­04­2010 Breda

do 23­09­2010 assen

do 27­10­2010 venlo

do 18­11­2010 regio Breukelen