nr. 32 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2010

België-Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2011

32 | lente

Natura 2000Eerherstel voor de CanadapopulierDe boskers

in dit nummer o.a.

2 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 32 | lente

voorwoordBeste bosbeheerder In dit nummer besteden we ruim aandacht aan de instandhoudingsdoelen (IHD’s). Dit nieuw begrip, afkomstig van Europese richtlijnen voor beschermde Natura 2000 habitats en soorten, wordt steeds sterker in het natuur –en bosbeleid ingewerkt. En aangezien het vast staat dat dit nieuwe gegeven de volgende jaren steeds belangrijker wordt, althans voor de afgebakende speciale beschermingszones, willen we u graag informeren. Stilaan wordt het concept concreter en worden voor de afgebakende regio’s de doelstellingen in rapporten afgebakend. Voor de bossec-tor wordt met de eerste ontwerp-rap-porten duidelijk dat een bijsturing van de algemene kennis en inzichten in bos en bosbouw steeds urgenter wordt. Net zoals de gemiddelde Vlaming na WO2 zeer snel van de landbouwsector vervreemdde, is hetzelfde nu merkbaar in de relatie tot bos en bosbouw. Deze evolutie zien we ook in andere buurlanden oprukken … Hopelijk kan bij het lezen van het artikel n.a.v. de studie-dag over Canadapopulier van 16 novem-ber, al een stuk onterecht wantrouwen ten opzichte van deze soort de wereld uitgaan. Niet voor niets is het wereldwijd dit jaar het ‘Jaar van het Bos’. Hoog tijd om bomen en bos eens volop in de kijker te zetten en onze relatie tot beide te herbekijken! In het najaar van 2010 mocht coördinator Jan Mampaey onze bosgroepwerking uitleggen aan een Braziliaans indianenhoofd! Deze ‘primitieve’ man gaf over dit onderwerp enkele zeer wijze raadgevingen, die we u niet willen onthouden! Ondertussen mocht ik u in Alden Biesen begroeten tijdens onze jaarlijkse contactdag. Daar presenteerden de Bosgroepen hun jaarresultaten van 2010 en vooruitzichten voor dit werkjaar. In dit nummer kunt u voor de 5 Bosgroepen samen de belangrijkste realisaties rustig nakijken.

Met de start van coördinator Patrick Meesters bij Bosgroep Hoge Kempen is de coördinatorenploeg weer voltallig en kan zij voluit werken om uw bos en het beeld ervan te verbeteren! Veel leesplezier

Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Biodiversiteit hoog op de agenda van de Limburgse Bosgroepen

Onder de koepel van het grensoverschrijdende project ‘SOorten en LAndschappen, dragers voor BIOdiversiteit’ (SOLABIO) zetten de vijf Limburgse Bosgroepen zich in voor de typische soorten van het Limburgse bos. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) schonk hiervoor een projectsubsidie van e 6 500 van de Nationale Loterij aan iedere Vlaamse Bosgroep. De Limburgse Bosgroepen stellen in deze rubriek één voor één hun project voor. De laatste in de rij is de Bosgroep Hoge Kempen.

Het vennencomplex in Dilsen-StokkemDe Bosgroep Hoge Kempen koos voor een natuurontwikkelingsproject in één van de pareltjes van het Nationaal Park Hoge Kem-pen: het vennencomplex in Dilsen-Stokkem. Dat complex omvat het Heuvelsven, het Kruisven, het ven in Groot Homo, het Schaapsven, het Ruwmortelven en alle venne-tjes die in deze omgeving liggen. Het project concentreert zich op het Heuvelsven.Volgens de gebiedsvisie van het goedgekeur-de Natuurrichtplan (NRP) Hoge Kempen wordt voor dit gebied ‘heide met vennen en bos’ als natuurtype nagestreefd. Waar open plekken kunnen komen en welke bosbestan-den worden omgevormd naar zuurminnend eikenberkenbos, is vastgelegd in het uitge-breid bosbeheerplan.De doelsoorten voor de fauna zijn in dit gebied de kamsalamander, de heikikker, de vroege glazenmaker, de maanwaterjuffer, de gladde slang, de bruine winterjuffer, de

metaalglanslibel, het bonte dikkopje, de zadelsprinkhaan, de boomleeuwerik en de nachtzwaluw. Voor de flora in de vennen zijn dit waterlobelia, kleine biesvaren, drijvende waterweegbree en klein blaasjeskruid. De rode dopheide en de jeneverbes zijn de doel-soorten voor de droge heide in de overgang naar bos.

Heuvelsven als brandpuntHet Heuvelsven is eigendom van de vzw Openluchtcentra voor Scholieren (O.C.S.). Die vzw is in de jaren 1940 opgericht om jon-geren uit de stad dichter bij de natuur te bren-gen. Sindsdien vinden in het domein het hele jaar door bosklassen en natuureducatieve activiteiten plaats. Door zijn ligging in het Nationaal Park Hoge Kempen is het domein een verademing voor kinderen en jongeren. De Bosgroep heeft naar aanleiding van het SOLABIO-project het initiatief genomen om een aantal partners die in het gebied actief

foto: Pascal Vanhees

‘ t L imburgs Bosbelang | 32 | lente | 3

bosbeheer

zijn, samen rond de tafel te brengen om de natuur in Heuvelsven nieuwe impulsen te geven. Samen met het ANB, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), de stad Dilsen-Stokkem, het Regionaal Landschap Kempen en Maasland, de provincie Limburg en de Limburgse Koepel voor Natuurstudie (LIKONA), werkte de Bosgroep Hoge Kem-pen een plan uit om de biodiversiteit in het domein op te krikken.

Open karakterIn en rond het ven worden heel wat werken uitgevoerd: het ven wordt uitgegraven, het slib geruimd, de oevers gemaaid en vrij gekapt. Voor deze werken schreef het ANB een project uit. Het agentschap financiert deze werken via een natuurprojectovereenkomst, de stad Dilsen-Stokkem via het gemeentelijk natuur-ontwikkelingsplan (GNOP). De echte bosbeheerwerken worden uitge-voerd met SOLABIO-middelen. Een gemoti-veerde ploeg van De Wroeter werkte dagen-lang om de houtige opslag rondom het kleine ven te verwijderen, om een strook bos rond het grote ven open te kappen en de opslag van invasieve exoten (Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik) te bestrijden. Vrijwilligers zullen het hout dat achterbleef, verwerken in

takkenwallen. De Bosgroep zal de komende maanden het kappen van de verkoopbare Amerikaanse eiken coördineren. Hoewel de zaadbomen van de Amerikaanse eiken wor-den gekapt, blijft het nodig om de verjonging

Ploeg van De Wroeter (vlnr: Ronny, Erwin, Koen, Wilfried en Raf)

Deze oever werd reeds vrijgekapt en later zullen er natuurlijke oevers gecreëerd worden. foto: An Pierson

van deze exoot de komende jaren onder con-trole te houden. Het domein van het Heuvels-ven krijgt op die manier zijn open karakter terug, wat de planten en dieren die er leven nieuwe ademruimte moet geven.

foto: An Pierson


bosbeleid

De dieren plantensoorten die Limburg rijk is - en dat zijn er heel wat -, verdienen een goede bescherming. Dankzij het Europese Natura 2000-netwerk krijgen Limburgs meest kwetsbare dieren plantensoorten extra aandacht. De opmaak van concrete natuurdoelen in overleg met de doelgroepen behoort tot de Vlaamse strategie om de toekomst van onze meest waardevolle biodiversiteit veilig te stellen. De Limburgse Bosgroepen volgen dit proces mee op.

Verlies aan biodiversiteit een halt toeroepenWereldwijd gaat de biodiversiteit er op achter-uit. De oppervlakte natuur slinkt ziender-ogen, en planten- en diersoorten sterven aan een hoog tempo uit. Europa heeft de ambitie om tegen 2020 het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen. Daarom heeft het Natura 2000 in het leven geroepen, het groot-ste netwerk van natuurgebieden ter wereld. Het strekt zich uit over 27 landen en telt onge-veer 25 000 gebieden. Alles samen is dat goed voor zowat een vijfde van de oppervlakte van Europa!

Natura 2000 bestaat uit de zogenaamde Euro-pese Vogel- en Habitatrichtlijngebieden. De Vogelrichtlijn dateert van 1979 en verplicht de lidstaten die gebieden te beschermen, die belangrijk zijn voor alle trekvogelsoorten en voor meer dan 190 bijzonder bedreigde vogel-soorten. De Habitatrichtlijn uit 1992 vraagt een doelgerichte bescherming van een grote diversiteit aan zeldzame en bijzondere soor-ten en habitattypen, gaande van wadden-eilanden, over kalkhoudende rotsbodems aan de Atlantische kust tot de natuurparels in Limburg. In deze habitats komt een groot aantal Europese planten en dieren voor.

Speciale beschermingszonesDe Natura 2000-gebieden worden ook ‘speci-ale beschermingszones’ of SBZ genoemd. Deze gebieden zijn aangeduid om extra kan-sen te geven aan habitats en soorten die cruci-aal zijn voor de Europese biodiversiteit. Op Europees niveau is afgesproken dat de overheid ervoor moet zorgen dat die habitats en soorten kunnen overleven. Dat wordt een ‘gunstige staat van instandhouding’

genoemd. Vlaanderen telt 62 Natura 2000-gebieden. Die zijn samen goed voor meer dan 166 000 hectare, of ongeveer 12 % van de oppervlakte van Vlaanderen. Op Euro-pees niveau is een lijst opgemaakt van de habitats en soorten die beschermd moeten worden in Europa. Vlaanderen is verantwoor-delijk voor 44 verschillende Europese habitat-types. Die gaan van duinvegetaties aan de kust over vennen, heiden en zeldzame types grasland tot biologisch waardevolle bossen. Tegelijkertijd beschermt Natura 2000 in Vlaanderen 107 Europese soorten, waarvan 4 plantensoorten, 65 vogelsoorten en 38 ande-re diersoorten.

De Europese natuurdoelenVlaanderen heeft de opdracht om de zeldza-me Europese habitats en soorten in stand te houden. Daartoe moet het eerst bepalen hoe-veel individuen van een soort nodig zijn om te kunnen spreken van een leefbare populatie. En hoe groot bijvoorbeeld een heidegebied moet zijn om onderdak te kunnen geven aan alle typische heidesoorten. Dit noemen we de instandhoudingsdoelstellingen of kortweg natuurdoelen. De natuurdoelen maken aan iedereen duidelijk waar men naar toe wil met een bepaald gebied. De doelen zullen ook richting geven aan de maatregelen die in een gebied genomen worden. De opmaak van de natuurdoelen gebeurt in twee fasen.

Natura 2000: werken aan een Europees natuurnetwerk, ook in Limburg

Roerdomp foto: ANB - Bernard Van Elegem

Boomkikker foto: Joep Fourneau


nieuws van de bosgroepenDraaiboekDe gewestelijke natuurdoelen zijn de doelstel-lingen voor heel Vlaanderen. Zij geven weer wat in totaal in Vlaanderen nodig is om de bedreigde Europese soorten en habitats een veilige toekomst te geven. In welke gebieden Vlaanderen inspanningen moet leveren voor welke soorten en habitats, is een volgende stap. De gewestelijke natuur-doelen worden dan verfijnd per Natura 2000-gebied. Dit zijn de specifieke natuur-doelen. Ze leggen bijvoorbeeld vast dat in de vijvergebieden van Midden-Limburg opnieuw een bronpopulatie van de roerdomp aanwezig moet zijn. Of dat de open graslanden op land-duinen opnieuw de mogelijkheid moeten krij-gen om te stuiven. Op dit niveau wordt met andere woorden bepaald welk deel van de opdracht elk gebied voor zijn rekening neemt.Na de goedkeuring van de natuurdoelen wordt er voor elke SBZ een gebiedsplan op-gemaakt. Op maat van het gebied zullen afspraken worden gemaakt met eigenaars en gebruikers voor het realiseren van de doelstel-lingen. Het gebiedsplan is als het ware het draaiboek van het Natura 2000-gebied. Uiter-aard moeten de maatregelen haalbaar en betaalbaar zijn. Er moet immers rekening

worden gehouden met andere actuele func-ties van het gebied naast natuur, zoals econo-mie, cultuur, recreatie, enzovoort. Dat zit alle-maal in het gebiedsplan vervat.

Draagvlak creëren Vlaanderen heeft niet alleen een specifieke biodiversiteit op een kleine oppervlakte, maar ook een grote diversiteit aan maatschappelij-ke vragen en noden. Boseigenaars, landbou-wers, recreanten, kmo’s, … : in de Natura 2000-gebieden zijn heel wat spelers actief. Om het gebiedsplan op te maken wordt rond de tafel gezeten met alle betrokkenen samen. Het hoort bij de specifieke aanpak om Natura 2000 stap voor stap vorm te geven.

Voor de Vlaamse Regering de natuurdoelen definitief goedkeurt, organiseert het Agent-schap voor Natuur en Bos (ANB) samen met de doelgroepen een gebiedsgericht overleg. Op die manier kunnen ze plaatselijke moge-lijkheden en gevoeligheden meenemen bij het vastleggen van de natuurdoelen. Begin 2010 is het ANB gestart met het overleg over de eerste acht gebieden, in het najaar volgde de start van het overleg over de volgende acht gebie-den. Door alle doelgroepen van bij het begin

van het proces te informeren en te raadple-gen, wil het ANB het draagvlak voor de reali-satie van de natuurdoelen vergroten.

BOLOVHet zogenaamde bovenlokaal overleg, kort-weg BOLOV, is de belangrijkste stap voor de betrokken particulieren zoals de boseige-naars. De overkoepelende sectorverenigingen werden door de overheid gevraagd om hun leden te sensibiliseren, te informeren en te betrekken bij het proces. De verenigingen (waaronder ook werknemersorganisaties, natuurverenigingen, Boerenbond, …) zoeken maximaal vier vertegenwoordigers voor hun leden op de BOLOV’s. Voor de boseigenaars-landeigenaars vaardigen Landelijk Vlaande-ren, een vereniging voor landeigenaars, en de Bosgroepen elk 2 personen af (zie ook Nieuws van Bosgroep Zuid-Limburg). Het ganse proces telt twee BOLOV’s. BOLOV1 is een informatiesessie waarin het ANB alle aanwezigen eerst een korte toelichting geeft bij het rapport voor de specifieke natuurdoe-len dat door hen is opgesteld. Tijdens dit eer-ste overlegmoment kunnen de eerste vragen over de inhoud van het rapport al worden beantwoord.

Vijvergebied Midden Limburg foto: Annemie Hannosset


bosbeleid

■ ■ ■ 1 SBZ-H Uiterwaarden langs de Limburgse Maas en Vijverbroek

■ ■ ■ 2 SBZ-H Bosbeekvallei en aangrenzende bos- en heidegebieden te As-Opglabbeek-Maaseik

■ ■ ■ 3 SBZ-H Plateau van Caestert met hellingbossen en mergelgrotten

■ ■ ■ 4 SBZ-H Bossen en kalkgraslanden van Haspengouw

■ ■ ■ 5 SBZ-H Voerstreek

■ ■ ■ 6 SBZ-H Jekervallei en bovenloop van de Demervallei

■ ■ ■ 7 SBZ-H Overgang Kempen-Haspengouw

■ ■ ■ 8 SBZ-H Valleien van de Winge en de Motte met valleihellingen

■ ■ ■ 19 SBZ-H Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen

■ ■ ■ 22 SBZ-H Bovenloop van de Grote Nete met Zammelsbroek, Langdonken en Goor

■ ■ ■ 23a SBZ-H Hageven met Dommelvallei, Beverbeekse heide, Warmbeek en Wateringen

■ ■ ■ 23b SBZ-H Abeek met aangrenzende moerasgebieden

■ ■ ■ 23d SBZ-V Hamonterheide, Hageven, Buitenheide, Stamprooierbroek en Mariahof

■ ■ ■ 24a SBZ-H Mangelbeek en heide- en vengebieden tussen Houthalen en Gruitrode

■ ■ ■ 24b SBZ-V Houthalen-Helchteren, Meeuwen-Gruitrode en Peer

■ ■ ■ 25b SBZ-V Militair domein en de vallei van de Zwarte Beek

■ ■ ■ 26a SBZ-H Valleien van de Lammbeek, Zonderikbeek, Slangebeek en Roosterbeek met vijvergebieden en heiden

■ ■ ■ 26b SBZ-V Het vijvercomplex van Midden Limburg

■ ■ ■ 26c SBZ-V Bokrijk en omgeving

■ ■ ■ 27a SBZ-H De Maten

■ ■ ■ 27b SBZ-V De Maten

■ ■ ■ 29a SBZ-H Demervallei

■ ■ ■ 29b SBZ-V De Demervallei

■ ■ ■ 33a SBZ-H Vennen, heiden en moerassen rond Turnhout

■ ■ ■ 33b SBZ-V Arendonk, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels en Turnhout

■ ■ ■ 34a SBZ-H Valleigebied van de Kleine Nete met brongebieden, moerassen en hei

■ ■ ■ 34b SBZ-V De Zegge

■ ■ ■ 35 SBZ-V Bocholt, Hechtel-Eksel, Meeuwen-Gruitrode en Peer

■ ■ ■ 36 SBZ-V De Ronde Put

■ ■ ■ Voor deze SBZ’s werden reeds IHD opgemaakt: SBZ-H’s = Mechelse heide en vallei van de Ziepbeek, Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent SBZ-V’s = Mechelse heide en de Vallei van de Ziepbeek, De Kuifeend en de Blokkersdijk, Durme en de midden loop van de Schelde, Schorren en polders van de Beneden-Schelde, Kustbroedvogels te Zeebrugge-Heist

Overzicht van de rapporten voor opmaak S-IHD Limburg


nieuws van de bosgroepen

Vervolgens vormen de aanwezigen kleine groepen, waarin telkens minimum één per-soon per sector vertegenwoordigd is. Zo leren de sectoren elkaars standpunten, aan-dachtspunten en bezorgdheden kennen. Na BOLOV1 stuurt elke sector zijn gebiedsgerich-te opmerkingen, suggesties en aanvulling door naar het ANB. Wat ontbreekt in het rap-port? Wat zijn aandachtspunten waar reke-ning mee moet gehouden worden bij de uit-voering? Het ANB formuleert een reactie op elke gebiedsgericht opmerking. BOLOV2 is een uitwisselingssessie waarin wordt inge-gaan op de discussie- en aandachtspunten. De sectoren en het ANB gaan in deze sessie met elkaar in discussie en trachten oplossin-gen te vinden voor de geformuleerde proble-men. Aan de hand van BOLOV2 kunnen de sectoren hun adviezen aanpassen en stuurt elke sector zijn definitief advies door naar het ANB.

Rapport voor EuropaNa BOLOV2 wordt het rapport aangepast op basis van de conclusies van het BOLOV 2. Het rapport wordt dan nog eens nagelezen door de Vlaamse vertegenwoordigers van de secto-ren jacht, economie, landbouw en natuurver-enigingen en boseigenaars. Tenslotte gaat het rapport en de opmerkingen naar de Vlaamse Regering voor principiële goedkeuring. Natuurlijk wil Europa nagaan of het met Natura 2000 slaagt in zijn opzet. Het is daar-om de bedoeling dat Vlaanderen op regelma-tige tijdstippen verslag uitbrengt over de stand van zaken van de doelsoorten en -habi-tats in de SBZ. Als blijkt dat Vlaanderen zich niet voldoende inzet om de natuurdoelen te

halen, kan de Europese Commissie boetes opleggen of subsidies schrappen.

Natura 2000 in LimburgMaar gelukkig hebben Vlaanderen en ook Limburg al behoorlijke stappen kunnen zet-ten met Natura 2000. Zo trekt Europa midde-len uit voor de ontwikkeling van De Wijers, een uniek vijvercomplex dat zich uitstrekt over de gemeenten Zonhoven Hasselt, Genk en Heusden-Zolder. Het vijvergebied herbergt heel wat bijzondere planten en dieren. Voor soorten zoals de roerdomp, de boomkikker en de knoflookpad is De Wijers zelfs de hot-spot in Vlaanderen. De eigenaars namen hier zelf het initiatief om via een Europees Life-project aan het herstel van het gebied, over de grenzen van eigendommen heen te werken. Bij deze eigenaars bevinden zich enkele actie-ve bestuurders van de Limburgse Bosgroe-pen.

Ook delen van de Limburgse Abeek behoren tot het Natura 2000-netwerk. De Abeek is een erg waardevolle waterloop waar maar liefst 17 vissoorten in rondzwemmen, waaronder de Europees beschermde beekprik. De Vlaamse Milieumaatschappij heeft twee vistrappen gebouwd, zodat de vissen zich vrij kunnen bewegen en op zoek gaan naar geschikte paar- en rustplaatsen.

Steentje bijdragenDe weg is lang, maar Natura 2000 moet de Limburgse biodiversiteit op termijn een flinke duw in de rug geven. De bosgroepcoördinato-ren volgen de verschillende gebiedsrapporten en de BOLOV’s mee op. Daarnaast zijn ze ook

vragende partij om snel werk te maken van een instrumentarium om de slaagkans van de voorgestelde maatregelen en kostprijs voor de eigenaars correcter te kunnen inschatten. Vast staat dat deze regelgeving de volgende jaren erg belangrijk zal zijn, zeker voor de boseigenaars met bos in een SBZ.

Heb jij bos in een SBZ en wil je namens de boseigenaars van dat gebied het overlegpro-ces mee opvolgen? Aarzel dan niet om jouw coördinator een seintje te geven.

foto: Jan VinckeBOLOV1 van het Vijvercomplex Midden Limburg


bosbouwDe populier draagt de laatste jaren onterecht een negatief imago met zich mee. Deze boom is immers perfect in staat om economie, natuur en recreatie te verzoenen. De Koepel van Vlaamse Bosgroepen wijdde er dan ook een studiedag aan.

Wissel van de wachtOp dinsdag 16 november 2010 organiseerde de Koepel van Vlaamse Bosgroepen, voor een tjokvol auditorium, een studiedag over de populier. Diverse experts gaven, elk vanuit hun invalshoek, hun visie op de populier. Waarom boseigenaars en exploitanten zoveel interesse in deze studiedag hadden? Wel, de populier raakt in de verdrukking en is drin-gend aan een heropleving toe. Dat de studie-dag zoveel volk lokte, bewijst dat de rol van de populier nog helemaal niet uitgespeeld is.

Er zijn vele redenen voor de achteruitgang van de populier. Zo lijdt deze boom vaak onder

Eerherstel voor de Canadapopulier

foto: Karolien Van Diest foto: Karolien Van Diest



over de grenzen heenroest, ogen de klassieke productiebossen meer dan eens saai en torst de soort zijn sta-tus als exoot mee. Allemaal zaken die er toe bijdragen dat de toekomst van de populier er niet erg rooskleurig uitziet. Momenteel is 20 300 hectare in Vlaanderen bebost met populier, wat neerkomt op 14 % van de totale bosoppervlakte. Maar ondertussen is het grootste gedeelte van de bomen bijna kaprijp, terwijl er te weinig jonge bomen geplant wor-den. Er is dus nood aan een wissel van de wacht.

Economisch rendabelNochtans wordt hard gewerkt aan een verbe-tering van de ziekteresistentie en ziektetole-rantie. De onderschatte ecologische waarde van een populierenbos kan gemakkelijk ver-hoogd worden door bijvoorbeeld een onder-etage aan te planten of spontaan te laten ont-wikkelen. Ook het strooisel van populieren is een zegen voor de bodem. Het hoge calcium-gehalte in de bladeren helpt de verdere verzu-ring tegen te gaan. Dat effect is niet onbelang-rijk, gezien de verzurende invloed van landbouw en industrie, en de keuze van homogene bestanden met verzurende boom-soorten zoals beuk, eik en naaldbomen.

Bovendien vormen populieren erg snel bos-structuren, waardoor ze de belevingswaarde van het bos verhogen. Kortom, redenen genoeg om de populier opnieuw alle kansen te geven. Immers, ook zonder subsidies blijkt de uitbating van een populierenbos econo-misch rendabel te zijn. Met een jaarlijkse aan-was van ruwweg 9 tot 14 m³ per hectare en een bedrijfstijd van 25 jaar kan een bruto-opbrengst van ongeveer € 10 000 worden gerealiseerd. Een boodschap die bij de aanwe-zigen van de studiedag zeker niet in dove-mansoren viel.

Populierenweetjes• De populier geldt in Vlaanderen als een exoot. De aanwezige experten zijn van mening

dat het beleid hierover misschien te strikt is. Het maakt geen onderscheid tussen agres-sieve en niet-agressieve soorten.

• Voor herbebossing met populier kun je geen subsidies ontvangen. Dat komt omdat de commerciële waarde te groot is om ervoor in aanmerking te komen en omdat de Vlaamse overheid geen aanplantingen met exoten subsidieert.

• De populier is erg geschikt om landbouwgronden te bebossen. In tegenstelling tot eik en beuk is het een geschikte soort voor de beginfase van bosontwikkeling. Een eerste bebossing van landbouwgrond met populier is dan weer wel subsidieer-baar.

• Na het kappen van een populierenbos is de omzetting naar een hoogstamboom-gaard niet mogelijk. Een hoogstam-boomgaard valt immers niet onder het Bosdecreet, waardoor het strikt gezien om een ontbossing gaat.

• Populierenhout is niet geschikt voor pellets. Populier bevat namelijk net als andere loofhoutsoorten geen hars. Voor de productie van chips kan het hout wel dienen.

• Populieren hebben een grote natuurwaarde. Die is natuurlijk altijd groter dan voor intensief geteelde gewassen in monocultuur, inclusief de korte omloophoutkweek. Bovendien tonen verschillende ecologische studies aan dat de populier in vergelijking met andere boomsoorten zelfs hoog scoort.

• Hoewel ze nog wel een landschappelijke waarde kunnen hebben, wordt het gebruik van oude klonen afgeraden door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Dit wordt in het werkingsgebied van de Bosgroep Zuid-Limburg alvast genuanceerd, waar wel mooie voorbeelden van recente beplantingen met Robusta bekend zijn.

• De verschillende klonen hebben een verschillende houtkwaliteit. De houtkwaliteit is ook afhankelijk van het gevoerde beheer.

foto: Karolien Van Diest

foto: Annemie Hannosset


over de grenzen heen

Een leider van de Amazone-indianen die geïnteresseerd komt luisteren naar een voorstelling over de Vlaamse Bosgroepen: het is een ongewoon idee! Tegelijk hoeft het niet te verwonderen, want wereldwijd staan private boseigenaars onder druk ten gevolge van de strijd om het bos. Jan Mampaey van Bosgroep Limburgse Duinen en Jan Seynaeve van Bosgroep Zuiderkempen hadden een inspirerend gesprek met Haru Xina Kuntanawa uit het Amazonewoud.

Allemaal uit het bosEind november kregen Jan Mampaey van Bos-groep Limburgse Duinen en Jan Seynaeve van Bosgroep Zuiderkempen een vraag die ze niet gauw zullen vergeten. Of ze de Bosgroepwer-king konden uitleggen aan Haru Xina Kun-tanawa, leider van dertien Braziliaanse india-nenstammen? Beide heren gingen maar al te graag in op deze uitnodiging. Haru was op vraag van voormalig president van Frankrijk, Jacques Chirac, naar Europa gekomen om deel te nemen aan een congres in Parijs in het kader van het Internationaal Jaar van de Biodiversiteit. Hij was enkele dagen in Brussel om ambassadeurs en verte-genwoordigers van verschillende organisaties te ontmoeten, onder wie dus Jan Mampaey en Jan Seynaeve.

De setting was in ieder geval al indrukwek-kend: op een art-deco bank in een chique salon vol gouden voorwerpen en grote schil-derijen zat een man met rode strepen op zijn gezicht en een imposante partij veren op zijn

hoofd, met naast hem een tolk Portugees-Engels. Het ijs was snel gebroken: de gesprekspartners kwamen tenslotte allemaal uit het bos. Haru dan wel uit een bos van hon-derd miljoen hectare, maar toch.

Wat zijn de bedreigingen voor het Amazone-woud?Haru: “Het bos kent drie grote bedreigingen: grote internationale houtbedrijven die een concessie voor het kappen van hout hebben gekregen van de Braziliaanse overheid, vee-boeren die ontbossen om runderen te kunnen houden en grote multinationals die ontbos-sen om velden van suikerriet of soja aan te leggen. Naast grootschalige ontbossing, is ook de klimaatverandering ondertussen een grote bedreiging voor het woud. Op dit moment staan sommige rivieren droog. Dat hebben we nog nooit meegemaakt. Het bedreigt ons in ons diepste zijn. Ons leven is al eeuwen onlosmakelijk verbonden met het woud. Als het verdwijnt, verdwijnt ook onze hele cultuur.”

Waar ligt de oplossing? Haru: “Mijn vader kent 20 000 planten en hun medicinale toepassing. Daarin ligt de oplos-sing. Laten we eerst het woud behouden en dan onze kennis over planten delen met onderzoekers. Met de planten van het woud kunnen heel wat geneesmiddelen ontwikkeld worden. Maar jammer genoeg voelen de men-sen zich niet meer verbonden met de natuur van moeder Aarde.”

U mag zich gelukkig prijzen dat u nog zo ver-bonden bent met de natuur.Haru: “Nee. Ik ben erg droevig, want als er niet snel veel verandert, dan zullen wij net zoals jullie worden. Ik weet niet veel over het kapitalisme, maar dat systeem leidt niet naar meer verbondenheid tussen mens en natuur. Integendeel, het vormt een rechtstreekse bedreiging voor het Amazonewoud.”

Hoe kunnen we onze boseigenaars opnieuw die verbondenheid met de natuur laten ont-dekken ? Haru: “Vertel hen dat de bossen zorgen voor zuurstof. Zonder eten kun je 30 dagen overle-ven, zonder drinken 3 dagen, maar na 15 minuten zonder zuurstof ben je dood. We zijn van bossen afhankelijk voor het meest essen-tiële van het menselijk bestaan: zuurstof. Een beter argument kun je je moeilijk inbeelden.”

Bij een kop thee werd nog nagepraat over bomen en bossen. Jan Mampaey en Jan Sey-naeve wensen Haru nog veel succes in zijn strijd voor het Amazonewoud.

Bosgroepen in het Amazonewoud?

Vlnr: Jan Seynaeve, Haru Xina Kuntanawa, Jan Mampaey foto: Stijn Vandenbosch


bomensymboliek


Vrucht uit het paradijsKersen zijn net als aardbeien, frambozen en vele andere rode vruchten een bekend sym-bool van liefde, erotiek en vruchtbaarheid. Al in het oude volksgeloof speelde de boskers of wilde kers dan ook een rol in erotische verge-lijkingen en redeneringen. Voor wie nog maar aan de prille liefde toe was, diende de boskers eerder als subtiele hint. De jongen die verliefd was, maakte een tak van de boskers vast voor de deur of op het dak van de uitverkorene. Op sommige plaatsen in onze contreien leeft dit gebruik van de zogenaamde ‘liefdesmei’ nog steeds. In het christendom gaat het er dan weer iets braver aan toe. Daar symboliseert een rode kers de ’goede ingesteldheid‘, van-daar dat men haar vaak de vrucht van het para-dijs noemt.

Takken op de mesthoop Veeleer dan een symbool van liefde en erotiek, was de boskers vroeger in vele Europese lan-den een tegenpool voor al het kwade. In bepaalde delen van Oost-Duitsland geloofde men dat de heksen op Walpurgisnacht, 30 april, verdreven konden worden door takken van de boom in de mesthoop te planten. Ook in de magische geneeskunde hadden de ker-senbomen vaak een heilzame werking. Al in de vijfde eeuw van onze jaartelling leest men dat een kind met een breuk doorheen een gekliefde boom werd getrokken om te gene-zen. Nadien bond men de boom weer samen en als de boom genezen was, was ook het kind van zijn breuk verlost. Dit merkwaardige gebruik bleef zelfs nog tot in de negentiende eeuw bestaan in Europa.

Boom vol demonenWie zou nog durven denken dat de prachtige boskers vroeger ook een duistere kant had? Toch was het zo. In het Slavische en Ger-maanse geloof werd de boskers ook als een onheilspellende boom beschouwd. Er zouden demonen in huizen, die mensen lastig vielen als ze zelfs al maar in de buurt kwamen. In Duitsland mocht men op bepaalde dagen niet in de boom klimmen, uit schrik om te pletter te vallen. Ze geloofden er ook lange tijd dat kersen en kersenbloesems op hetzelfde moment aan dezelfde boom op een sterfgeval zouden wijzen. Je ziet, de bloesems en de vruchten mogen nog zo fraai zijn, ook de bos-kers had vroeger een donker kantje.

Wil je meer weten over bomensymboliek, dan moet je zeker het boek ‘Compendium van rituele planten in Europa’ van De Cleene en Lejeune in huis halen. De boskers en vele andere bomen hebben na het lezen van dit boek geen geheimen meer voor je. De mooie tekeningen en leuke anekdotes maken van dit boek een parel voor je boekenkast.

De boskers: zoete bloesems met een donker randje

De reeks ‘Bomensymboliek’ houdt ditmaal halt bij de boskers. Met zijn zoete bloesems en rode vruchten zou je denken dat deze boom hét liefdessymbool bij uitstek is. Toch worden aan de boskers ook gebruiken van een heel andere orde toegeschreven. Soms maakte je je maar beter uit de voeten als je in de buurt van deze boom kwam…




vakliteratuur

Door vakspecialistenEindelijk is er een Nederlandstalig stan-daardwerk over hedendaags bosbeheer op de markt. Het boek Bosecologie en bosbe-heer is een turf van 680 bladzijden, waarin kennis en ervaringen over het beheer van bos en zijn ecologische grondslagen worden samengebracht. De teksten zijn geschreven door een brede groep van vakspecialisten uit Nederland en Vlaanderen, met een goed inzicht in de wetenschappelijke achtergronden en de praktische aspecten van bosbeheer. Zo doceren de vier hoofdauteurs de cursus Bosecologie en Bosbeheer aan verschillende universiteiten in Vlaanderen en Nederland: docent Jan Den Ouden en hoogleraar Frits Mohren aan de Universiteit van Wageningen, hoogleraar Bart Muys aan de Katholie-ke Universiteit Leuven en hoofddocent Kris Verheyen aan de Universiteit Gent.

Ook voor de liefhebberHet boek Bosecologie en bosbeheer begint met een alge-mene schets van het bosbeheer in Vlaanderen en Neder-land, waarna drie luiken met telkens uiteenlopende bijdra-gen volgen. In het eerste luik staan de biologie en ecologie van bomen en bossen centraal, met teksten over onder meer anatomie, fysiologie, groei en populatiedynamiek.

Het tweede deel bespreekt de beheermaatregelen in bossen: beheertechnieken, bosomvorming, boomsoortenkeuze, dun-ning, snoei, faunabeheer. Ten slotte wordt dieper ingegaan op de basisprincipes van duurzaam bosbeheer, beleidskaders en beheerconcepten. Dit laatste luik is ook voorzien van enkele prak-tijkvoorbeelden van bosbeheer in Vlaanderen en Nederland.Bosecologie en bosbeheer richt zicht vooral op studenten in het hoger onderwijs binnen de vakgebieden bos- en natuurbeheer, bio-logie en ecologie, maar ook bosbeheerders en bosliefhebbers zou-den dit volledig en deskundig overzichtswerk in huis moeten hebben. De talrijke figuren en foto’s illustreren de gepresenteerde inzichten op een toegankelijke wijze.

Nieuw standaardwerk voor bosbeheer

PraktischVia de Limburgse Bosgroepen kun je nu éénmalig het boek Bosecologie en bosbeheer bestellen aan een zeer voordelig tarief. Geïnteres-seerd? Geef een seintje aan Vera Reymen (011 23 83 63) én schrijf vóór uiterlijk 18 april 2011 het bedrag van € 42 over op rekening BE48 7795 9073 9027 van de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (CoLimBo). Je kunt het boek na onze bevestiging afhalen bij de Bosgroep.

Wil je het boek Bosecologie en bosbeheer graag thuis bezorgd krijgen? Geen probleem, maar dan rekenen we een extra verzendkost van € 10 aan. Gelieve bij je overschrijving volgende vermelding te noteren: ‘boek + aantal + eigen naam + (indien van toepassing) verzending’.


nieuws van de limburgse bosgroepen

2010 was een goed jaar voor de Limburgse Bosgroepen. De vijf Bosgroepen die Limburg rijk is, ondersteunen steeds meer privéboseigenaars bij het beheer van hun bos. Daar komt veel bij kijken: van terreinbezoeken, administratieve hulp, aanbod van cursussen en excursies tot de organisatie van de houtverkoop. We zetten het afgelopen jaar op een rij.

Aantal leden en oppervlakte per BosgroepVandaag zijn maar liefst 2 416 boseigenaars aangesloten bij een Limburgse Bosgroep. Dat resultaat is goed voor meer dan 6 000 hectare privé-bos en bijna 12 000 hectare openbaar bos. Koploper is de Bosgroep Noordoost-Limburg. Die telt 585 leden, goed voor meer dan 5 000 hectare bos.

Individuele terreinbezoekenIn 2010 vonden 214 terreinbezoeken met een boseigenaar of -beheerder plaats. Samen met de eigenaar wordt het bosperceel bekeken en een vrijblijvend advies op maat geformuleerd.

Als je als eigenaar dit advies wilt realiseren, kun je de nodige stappen zelf of in samenwer-king met de Bosgroep organiseren. Voor de opvolging van beheerwerken gingen de Bos-groepen nog eens 310 keer op terreinbezoek.

Hulp bij administratieDe Bosgroepen ondersteunen de eigenaars bij het uitvoeren van administratieve taken. Zo vroegen de Limburgse Bosgroepen in 2010 liefst 94 kapmachtigingen aan en werden 87 aanvragen ingediend voor subsidies: 71 voor openstelling, 10 voor de ecologische bosfunc-tie en 6 voor herbebossing. De Bosgroepen stelden het afgelopen jaar 7 beperkte beheerplannen op. In totaal werd hierdoor 41 hectare privébos onderwerp van een goedgekeurd beperkt bosbeheerplan. Ook het opstellen van uitgebreide bosbeheer-

plannen wordt door de Bosgroepen onder-steund en uitbesteed aan gespecialiseerde studiebureaus. In 2010 werden vier gezamen-lijke, uitgebreide bosbeheerplannen afge-werkt in samenwerking met lokale gemeente-besturen. Het bosbeheerplan voor Zutendaal werd in 2010 goedgekeurd door het ANB.

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroe-pen cvba (CoLimBo)De vijf Limburgse Bosgroepen bundelen hun meer commercieel getinte activiteiten in een

coöperatieve vennootschap met beperkte aan-sprakelijkheid: de ‘CoLimBo’. Twee perso-neelsleden van de CoLimBo staan in voor onder meer de houtverkoop, de aansturing en opvolging van de arbeidersploegen en de organisatie van cursussen en excursies.

Organisatie houtverkoopJaarlijks verkopen de Bosgroepen heel wat hout. In 2010 was dat maar liefst 12 440 m³ hout in 33 loten voor 71 eigenaars! Het hout wordt vooral verkocht via de gezamenlijke

Limburgse Bosgroepen: de cijfers van 2010

Bosgroep Totaal aantal leden 2009

Totaal aantal leden 2010

Oppervlakte privébos (ha)

Oppervlakte openbaar bos (ha)

Totale oppervlakte bos 2010 (ha)

Hoge Kempen 495 533 793 4 169 4 963

West-Limburg 587 613 913 1 372 2 286

Zuid-Limburg 382 414 1 597 684 2 282

Noordoost-Limburg 556 585 2 258 3 060 5 318

Limburgse Duinen 223 271 831 2 612 3 443

Totaal 2 243 2 416 6 394 11 898 18 292

foto: Benjamine Bufkens



nieuws van de limburgse bosgroepenhoutverkoop in het voorjaar, maar ook door afzonderlijke kleine, onderhandse verkopen of brandhoutverkopen (aan niet-professione-le houtkopers). Vaak hebben privéboseige-naars het moeilijk om kleine kappingen zelf uit te voeren of te organiseren. Deze kappin-gen kunnen erg nuttig zijn voor het bos, maar

leveren meestal weinig hout van te lage kwali-teit op voor professionele houtkopers. Ander-zijds zijn meer en meer particulieren op zoek naar lokaal hout voor hun kachel. Door vraag en aanbod te linken, werden vorig jaar 79 loten brandhout verkocht, goed voor 1 267 stère. Het resultaat: twee tevreden partijen en een beter beheerd bos!

Aanbod arbeidersploegenDe afgelopen jaren werkten twee ploegen van vier arbeiders en een ploegbaas voltijds voor de Bosgroepen in het kader van de sociale tewerkstelling voor de uitvoer van onrenda-bele bosbeheerwerken met ecologische meer-waarde. Omdat besparingen door de overheid in de lucht hingen, werd de werking in de zomer van 2010 opgeschort. Toch werden gedurende 301 dagen in 85 hectare privébos natuurgerichte werken uitgevoerd. In het noorden van de provincie worden de arbei-dersploegen vooral ingezet om Amerikaanse

vogelkers te bestrijden. In de regio Zuid-Lim-burg voert de ploeg vooral kleine aanplantin-gen en bestrijdingen van Japanse duizend-knoop uit.

Aanbod van cursussen en excursiesIn 2010 werden 27 vormingsdagen aan de leden aangeboden. Het ging om cursussen over tal van beheertechnieken en alles wat

daarbij komt kijken. Ook excursies in binnen- en buitenland behoorden tot het rijke aanbod. Daarnaast ontvangen alle leden en sympathi-serende niet-boseigenaars vier keer per jaar het ledenblad ’t Limburgs Bosbelang boorde-vol actuele informatie over bos en bosbeheer.

Herbebossing en bebossingIn 2010 werd bij 25 eigenaars een herbebos-sing georganiseerd, goed voor een totaal van meer dan 22 hectare. Omwille van de lage

bebossingsindex ondersteunt Bosgroep Zuid-Limburg ook nieuwe bebossingen: van ver-gunningsaanvraag tot subsidieaanvraag na het planten. In 2010 werden vier nieuwe bos-sen aangeplant, goed voor 3,5 hectare nieuw bos.

Nieuws van het Limburgs OverlegpatformOp 3 februari staken vertegenwoordigers van de vijf Limburgse Bosgroepen de koppen weer bij elkaar. De koepelwerking van de Vlaamse Bosgroepen, het reguliere overleg tussen de Limburgse Bosgroepen en het Agentschap voor Natuur en Bos: al deze onderwerpen kwamen aan bod tijdens dit overleg. De inzet en financiering van de arbeidersploegen voor het uitvoeren van onrendabele, ecologische werken vormden evenwel het belangrijkste gespreksonderwerp. Ook in 2011 zijn de subsidies van de Vlaamse overheid immers erg onzeker. Gelukkig staat momenteel de inzet van minstens één ploeg voor onrendabele ecologische werken in de Limburgse privébossen vast. Omdat er meer dan voldoende vraag is, blijven de Bosgroepen ijveren voor meer middelen en grotere zekerheden voor de volgende jaren. Wordt ongetwijfeld vervolgd!

Samen maken we het verschilDe Limburgse Bosgroepen nodigen alle geïnteresseerden uit om mee gestalte te geven aan de toekomst van de ondersteuning van het privébosbeheer. Hiervoor willen we graag jouw stem horen! Ben je creatief ? Wil jij ook meewerken aan een beleid voor het algemeen (bos)belang? Weet dan dat het nu hét moment is om jouw stem rond de Bosgroepwerking en de ondersteuning van privébos te laten horen. Meld je aan via 011 23 83 25. We nodigen je graag persoonlijk uit op onze bijeenkomsten en/of een bevraging. Zo kun jij mee het verschil maken!

foto: Jan Mampaey





nieuws van de bosgroepen

Bosgroep West-LimburgBoscomplex Beuken-hof in Lummen breidt uitGoed nieuws! Sinds de opmaak van het beheer-plan Beukenhof voor pri-vébossen in Lummen, eind 2005, werd het plan

al met bijna 6 hectare uitgebreid. Momenteel telt het zo’n 17 hectare en is een aanvulling in voorbereiding voor ongeveer 11 hectare. De Bosgroep West-Limburg is erg blij dat haar inspanningen vruchten afwerpt.

Voor de meeste bossen opgenomen in het beheerplan is een dunning voorzien in 2012. De Bosgroepcoördinator zal de bosbeheer-ders dit voorjaar uitnodigen voor een bespre-king van het beheer van hun bos, tijdens een plaatsbezoek.

Dit is een uitgelezen moment om de nog niet-deelnemende bosbeheerders uit te nodigen. Hiervoor worden de bossen binnen de peri-meter geïnventariseerd en de eigenaars per-soonlijk aangeschreven. In 2009 werd deze methode met succes toegepast in het bos-complex Gerheserheide. Ze resulteerde in een toename met 14 hectare bos.

Uitgebreid bosbeheerplan Tessenderlo Er zijn heel wat beheerwerken op til in Tes-senderlo, zowel in de privébossen als in de openbare bossen. Reden te meer om het beheerplatform samen te roepen. Het plat-form werd in 2007 opgericht naar aanleiding van de goedkeuring van het uitgebreid bosbe-heerplan van Tessenderlo. Tijdens de bijeen-komst zullen de verschillende beheerwerken uit het plan op elkaar afgestemd worden en kunnen afspraken worden gemaakt over FSC-certificering en recreatie.

Bosgroep Noordoost-LimburgStudenten aan de slag in de bossen in Hamont-AchelIn februari stak - naar jaarlijkse gewoonte - een groep studenten van de KULeuven vier dagen lang de handen uit de mouwen voor bosbeheerwer-ken in het universiteitsbos in Hamont-Achel. De universiteit bezit en beheert er bijna 65 hectare bos en 13 hectare erkend natuurreservaat, ‘het Elsbroek’.

De beheerwerken kaderen in het gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan. Dit jaar voerden de studenten een eindkap uit van een Weymouthbestandje, plantten ze een bosrand aan, bestreden ze de Ameri-kaanse vogelkers en werkten ze met de bosmaaier in het gagelstruweel van het Elsbroek.

Vóór ze aan de slag gingen met de ket-tingzagen, kregen de studenten een korte, maar intensieve opleiding van de medewerkers van Inverde die hen ook tijdens de werken begeleidden. Veiligheid staat immers boven alles!

Zoals ieder jaar stond ook de voorstel-ling van de Bosgroepen op het pro-gramma. De Bosgroepcoördinator lichtte het ontstaan, de groei en de huidige situatie van de Vlaamse Bos-groepen toe en schetste de werking van de Bosgroep Noordoost-Limburg.De studenten kregen voeling met het terreinwerk en deze arbeidsintensieve vierdaagse was een leuke aanvulling op het academische programma van de studierichting Bio-ingenieur Land- en Bosbeheer.

foto: KULeuven

foto: KULeuven

foto: An Pierson


nieuws van de limburgse bosgroepen

Bosgroep Zuid-LimburgBovenlokaal OverlegmomentOp 7 februari en 22 maart vonden bovenlokale over-legmomenten (BOLOV) plaats over de natuurdoe-len van het Natura 2000-gebied in de Demer-

vallei. In dit gebied zijn drie Bosgroepen actief: Bosgroep Noord-Hageland (Vlaams-Brabant) en de Bosgroepen West- en Zuid-Limburg. De drie Bosgroepen formuleerden algemene aanbevelingen voor de doelstellin-gen rond bos, bosbeheer en bosuitbreiding. De volgende maanden vinden deze verplichte overlegrondes ook voor de andere gebieden (zie kaart blz. 6) plaats. Wil je deze mee opvol-gen? Aarzel niet en geef jouw coördinator een seintje!

Schoolkinderen planten vier nieuwe bossenIn het kader van de campagne ’1 miljoen bomen voor Vlaanderen’ werden dit voorjaar vier nieuwe bossen aangeplant. Haspengouw werd maar liefst 3,5 hectare bos rijker. Leer-lingen van lokale scholen staken tijdens ver-

schillende plantdagen hun handen uit de mouwen om de jonge boompjes te planten. In Halen sponsorde Scotts, wereldleider in tuin-verzorgingsproducten, de bebossing naar aanleiding van een nieuw gamma bio-tuin-producten. De aanplanting in Heers en Ton-

geren werd mogelijk gemaakt door sponsor Fox-productions, beter gekend van de film Avatar, die een deel van de opbrengst van deze film investeert in bosuitbreiding in bosarme regio’s.

Opening Voelsprietenpad in privébosOp zondag 17 april opent in het private kas-teeldomein Nieuwenhoven in Sint-Truiden het Voelsprietenpad. Het pad belooft een prikkeling van alle zintuigen en brengt je op

een eigentijdse manier in contact met het fraaie landschap en de rijke geschiedenis van het Kasteel Nieuwenhoven, een bijzonder cul-tureel erfgoed. Het pad leidt je ook naar het Samenland-project. Dit ‘eetbaar bos’ is een






activiteitenkalendervoorbeeld van gemeenschapsgesteunde land-bouw, waarbij groenten en fruit worden geteeld volgens de principes van permacul-tuur en eerlijke landbouw. Om de schoonheid van het domein te bewaren, is het Voelsprie-tenpad toegankelijk onder een aantal voor-waarden en wordt er een beperkte toegangs-prijs gevraagd.

Alle informatie kun je nalezen op www.kasteelnieuwenhoven.be of via een mailtje naar [email protected]

Bosgroep Hoge KempenBosbeheerplan in Zutendaal is vier boseigenaars rijkerDe goede ervaringen uit het verleden en de mond-aan-mondreclame wer-pen vruchten af, want het bosbeheerplan ‘Mandel’

in Zutendaal mag vier nieuwe boseigenaars verwelkomen. Ze laten hun bospercelen dun-nen en verkopen hun hout gezamenlijk via de Limburgse Bosgroepen. Daarnaast laten enkele boseigenaars bijkomende percelen dunnen. Dit brengt de teller voor het uitvoe-ren van dunningen dit jaar op 21 deelnemende eigenaars, goed voor een oppervlakte van 23 hectare. De eerste dunning vond in 2005 plaats. 17 eigenaars verkochten toen samen 1 076 m³ (voornamelijk) dennenhout en dat over een oppervlakte van 14 hectare.

Ondertussen hebben de bomen zes jaar tijd gehad om bredere, diepere kronen en grotere wortels te ontwikkelen en is hun stam dikker geworden. Nu het kronendak weer ongeveer gesloten is en de bomen niet meer optimaal kunnen groeien, is de tijd opnieuw rijp voor een dunning. Zo rendeert het bos meermaals voor de eigenaar: de opbrengst van de ver-schillende dunningen en de uiteindelijke meerwaarde van de bomen die blijven staan. De voorlopige signalen van de houtmarkt dui-den op relatief goede houtprijzen. De ervaring leert echter dat de markt zich op enkele weken volledig kan keren waardoor ook de prijzen kelderen. De Bosgroep Hoge Kempen kijkt alvast hoopvol uit naar een goede houtver-koop en goed beheerde bossen in 2011.

Bosgroep verwelkomt nieuwe coördinator Patrick MeestersSinds 14 februari is Patrick Meesters (46) uit Meeuwen-Gruitrode de nieuwe coördinator van de Bosgroep Hoge Kempen. Hij vervangt hiermee Lise Hendrick, die ondertussen regiobeheerder Hoge Kempen is bij het

Agentschap voor Natuur en Bos. Patrick, bio-ingenieur van opleiding, was altijd al gefasci-neerd door het plattelandsleven. Onmiddellijk na zijn legerdienst kwam hij in dienst bij de Afdeling Landbouw van de provincie Limburg. Hij werkte er voor de vzw Proeftuin Aardbeien en Houtig Kleinfruit (nu Proefcentrum Fruitteelt) in Tongeren waar (nieuwe) teelttechnieken onderzocht worden. De telers krijgen er advies en opleiding om van deze teelten hun brood-winning te maken.

Na ruim twintig jaar koos Patrick voor een nieuwe uitdaging. Het buitenwerk, het contact met de boseigenaars, en de organisatie van de Bosgroepwerking overtuigden hem deze ‘nieuwe’ richting uit te gaan. Zijn eerste grote uitdaging is het bijschaven van zijn bosbouwkennis. Patrick zal ongetwijfeld zijn steentje bijdragen aan de verdere uitbouw van de Bosgroepen in Limburg. We wensen hem het allerbeste!

Bosgroep Limburgse DuinenBrandhout verkoopt als zoete broodjesDe Bosgroep Limburgse Duinen organiseerde in december een brand-houtverkoop die op erg veel interesse kon rekenen. Meer dan veertig geïn-teresseerden kwamen tijdens de schouwing, drie dagen vóór de verkoop, een kijkje nemen in de verschillende loten in Zuid-Overpelt.

Tijdens de brandhoutverkoop op zaterdag 8 december in Hechtel brachten 60 kopers een bod uit op 23 loten, goed voor 320 stère brandhout. Er werd

geboden op loten met enkele stère Amerikaanse vogelkers en loten met meer dan 30 stère Amerikaanse eik. De prijzen varieerden meestal tussen € 6 en € 25 per stère, maar het record-bedrag ging naar een lot met Amerikaanse en inlandse eik dat bovendien perfect bereikbaar was. De koper had er € 1 100 voor over.

Alle kopers van brandhout moeten rekening houden met de verplichte veiligheidskledij vanaf dit jaar. Jammer genoeg hebben enkele kopers zich daar niet aan gehouden. Ze kwamen er voorlopig met een verwittiging van af, maar bij een volgende inbreuk worden de werken stil-gelegd.

De Bosgroep Limburgse Duinen werkt de volgende maanden vooral in Houthalen. Ook in deze regio zal de Bosgroep een beheerplan opstellen voor geïnteresseerde boseigenaars om later de nodige boswerkzaamheden te laten uitvoeren.

foto: Jan Mampaey


activiteitenkalender

De Limburgse Bosgroepen hebben ook in 2011 de intentie om vormingsactiviteiten te organiseren voor hun leden. Omdat er voorlopig nog geen duidelijkheid is over de Vlaamse subsidies voor 2011, beslisten ze om het aanbod te beperken tot het najaar van 2011.Hieronder vind je de cursussen en excursies die je dit jaar in Limburg kunt volgen. Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63) of via het Bosgroepensecretariaat (tel. 011 23 83 15).

We verwachten jouw inschrijving minimum drie weken vóór de cursusdatum. Deze is pas definitief na de overschrijving van de deelnameprijs op rekening 777-5907390-27 (IBAN BE48 7795 9073 9027).Meer informatie over de locatie wordt nadien per post meegedeeld.

* In samenwerking met Inverde [schuin]** € 100 supplement voor 1 persoonskamer (op aanvraag)- inschrijven vóór 30 april

Cursussen en excursies

Datum Onderwerp Organisatie/ Regio Prijs

vrijdag 6 mei 2011 excursie Renovius en Bosland Limburgse Bosgroepen € 10

maandag 20 t.e.m. vrijdag 24 juni 2011 ledenreis naar Duitsland Vlaamse Bosgroepen * € 630 **

dinsdag 13 & woensdag 14 september 2011 cursus kettingzaag - module 1 Bosgroep West-Limburg * € 60

vrijdag 23 september 2011 cursus bomen en struiken herkennen

Bosgroep Zuid-Limburg *

dinsdag 4 & woensdag 5 oktober 2011 cursus kettingzaag - module 2 Bosgroep Limburgse Duinen * € 60

woensdag 12 oktober 2011 cursus dunnen en toekomstbomen Bosgroep Hoge Kempen * € 2

zaterdag 15 oktober 2011 excursie vormgevers in hout Vechten (NL)

Limburgse Bosgroepen Nog niet gekend

dinsdag 15 & woensdag 16 november 2011 cursus kettingzaag - module 3 Bosgroep Noordoost-Limburg * € 60

DAgEXCURSIE BOSLAND EN RENOVIUSDeze excursie brengt je naar de firma Renovius in Overpelt waar alles draait rond hernieuwbare grondstoffen. Hier wordt houtafval (takken en stronken) omgezet in biomassa en probeert men op die manier bij te dragen tot een rationeel energieverbruik. Na een broodjeslunch neemt een gids je mee naar Bosland, gelegen in het gebied Hechtel-Eksel, Lommel en Overpelt. Bosland is als groot-ste bosgebied van Vlaanderen de groene long van Noord-Limburg. De moeite waard voor een bezoek! Maar rep je, het aantal deelnemers is beperkt!

VIJFDAAgSE EXCURSIE DUITSLANDIn juni 2011 reizen de leden van de Bosgroepen naar Duitsland, waar het bosbouwgebeuren vanuit verschillende standpunten belicht zal worden. Bosliefhebbers zullen worden herenigd, er worden contacten

gelegd, discussies aangemoedigd, visies uitgewisseld en plannen gesmeed met het oog op een betere samenwerking en een bredere kijk op bosbeheer. Er werd gekozen voor de regio in en rond Berlijn. Maar liefst 18 % van Berlijn bestaat uit bos, natuur en parken. Berlijn heeft één van de grootste concentraties aan stadsbossen ter wereld. Boven-dien heeft het een rijke geschiedenis en cultuur waarvan de deelne-mers ’s avonds kunnen genieten.

Praktische informatie:Periode: van maandag 20 juni tot en met vrijdag 24 juni 2011Prijs: € 630 per persoon, inclusief vliegtuigticket, overnachting, alle maaltijden en vervoer. Verblijf op basis van twee- à vierpersoonskamer - eenpersoonskamer op aanvraag (+ € 100).Inschrijven: doe je vóór 30 april via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63).

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

donderdag 28 april 2011 cursus Lees eens een Bos Stedelijk Natuurcentrum Hasselt (Domein Kiewit) € 15

donderdag 16 juni 2011 studiedag Houtkanten en energie

RLLK - Provinciehuis Hasselt Gratis

donderdagavond 16 juni 2011 cursus Hoe werkt een boom? Cultuurcentrum Hasselt vzw € 7,50

vrijdagavond 17 juni 2011 cursus Veilig werken met bosmaaier en kettingzaag

Bosmuseum Gerhagen -Tessenderlo € 40

van vrijdag 26 tot zondag 28 augustus 2011

excursie driedaagse - Drenthe Drenthe (NL) € 260

donderdag 22 september 2011 cursus Bomen snoeien CNL Genk € 80

dinsdag 25 oktober 2011 cursus Verwarmen met hout CNL Genk € 15

donderdag 17 november 2011 cursus Houtsoorten herkennen G.C.O.C. Oosterhof Lummen € 15

Open aanbodWij verwijzen ook graag naar het open aanbod. Hiervoor kun je rechtstreeks inschrijven bij Inverde, op het nummer 02 658 24 94. Meer info vind je op www.inverde.be.


activiteitenkalender

Colofon’ t L imburgs Bosbelang 32 | lente

uitgaveDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Walter Cremers, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Erika Thijs, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactieJohan Van den Broek

coördinatieKarolien Van Diest [email protected] Hannosset [email protected]

eindredactieRita Bogaerts [email protected]

redactiesecretariaatAnnemie Hannosset [email protected]

redactieraadRita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactieRita Bogaerts, Benjamine Bufkens, Annemie Hannosset, Jan Mampaey, Patrick Meesters, An Pierson, Vera Reymen, Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

foto coverKarolien Van Diest

cartoonsDirk Vercampt

tekstbewerkingPantarein Publishing

vormgeving & lay-outDion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek

drukDrukkerij Paesen - Opglabbeek

postbusLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]

oplage2 800 exemplaren

wettelijk depotnummerD/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgeverJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.


provincie LimburgUniversiteitslaan 1B–3500 HASSELT

limburg.be

nuttige adressen

voorwoord

bosbeheer Biodiversiteit op de agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

bosbeleid Natura 2000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

bosbouw Eerherstel voor de Canadapopulier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

over de grenzen heen Bosgroepen in het Amazoneword? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Bomensymboliek De boskers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

vakliteratuur Nieuw standaardwerk voor bosbeheer . . . . . . . . . . . . 12

nieuws van de bosgroepen in Limburg De Cijfers van 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Bosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Bosgroep Limburgse Duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

activiteitenkalender Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

32 | lente | in dit nummerdriemaandelijks tijdschrift | april - mei - juni 2011

WebsitesBoseigenaars en bosliefhebbers vinden nuttige informatie op de websites van de volgende instanties: Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vra-gen of informatie kan je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: •gratis en onafhankelijk advies over

het bos en het beheer ervan (bos-bouwtechnische, wettelijke, finan-ciële en administratieve aspecten)

•informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wette-lijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kan maken

•hulp bij het invullen van kapaan-vragen of het opstellen van beheer-plannen

•kaartmateriaal•adressen van houtexploitanten en

boomkwekerijen•coördinatie van de samenwerking

tussen verschillende boseigenaars.

BosgroepenP.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepenwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinator: ir. Patrick Meesterstel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinenondernemingsnummer 882 247 464Coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected]

SecretariaatIne Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinator: ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected]

SecretariaatAnnemie Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltProjectmedewerkers:Vera ReymenPascal Vanheestel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10 Agentschap voor Natuuren Bos, Afdeling LimburgDe visie van het ANB is‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een part- nerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB. Aanspreekpunt Bosgroe-pen, Regionale Land-schappen en Harmonisch Park en groenbeheerJasper GoffinAmbtenaar Privé-bos:Koningin Astridlaan 50 bus 53500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

Voeren

Houthalen-Helchteren

Op glabbeek

Genk

Neerpelt

Overpelt

Lommel

Hechtel-Eksel

Bree

Bocholt

Beringen

Ham

Leop oldsburg

Hasselt

Peer

Meeuwen-Gruitrode

Hamont-Achel

Kinrooi

Maaseik

Dilsen-St okkem

Maasmechelen

Heusden-Zolder

Zutendaal

As

Lummen

Herk-De-StadHalen

Diepenbeek

Tessenderlo

NieuwerkerkenAlken

Wellen

Kortessem

Hoeselt

Bilzen

Lanaken

Sint-Truiden

Gingelom

Heers

Herstappe

Tongeren

RiemstBorgloon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

nr. 32 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2010

Documents

Transcript of nr. 32 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2010