nr. 39 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2013

België-Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2013

39 | winter

De rode bosmierAgroforestryDe bosrand

in dit nummer o.a.

contactdagvoorwoordBeste bosbeheerder

In ons goed gevuld winternummer bieden we u weer heel wat wetens-waardigheden over het bos en zijn beheer aan. Niet alleen verneemt u welke werken u dit seizoen best uit-voert, we maken u alvast warm voor het project ‘bosranden’ dat volgend jaar opstart. Via dit project, in samen-werking met de provincie Limburg, kunnen privé-boseigenaars gesubsi-dieerd bosranden aanplanten.

Eén van de bosbewoners die graag van een goede bosrand gebruik maakt, is de rode bosmier. Wist u dat Limburg de enige Vlaamse provin-cie is waar de 4 bosmiersoorten nog voorkomen?

In het vorige nummer las u reeds dat heel wat vroegere percelen waar een landbouwactiviteit met bos gecom-bineerd wordt, nu onder agroforestry vallen. Hierover ontvingen we zoveel vragen, dat we u in dit nummer graag meer over deze landgebruiksvorm vertellen.

Met het aflopen van het jaar, kijken we gewoonlijk ook even naar wat er in 2013 allemaal op stapel staat. De Limburgse Bosgroepen starten het nieuwe jaar alvast met een positieve noot: ze vieren in 2013 hun 15-jarig bestaan! Vieren jullie mee?

Prettige feestdagen!

Frank Smeets Voorzitter van de Limburgse Bosgroepen

Jubileum: 15 jaar Limburgse BosgroepenFeestelijke contactdag 23 maart 2013

De Limburgse Bosgroepen bestaan maar liefst 15 jaar! Dat jubileum vervult ons met gepaste trots en dus willen we dat graag met jullie vieren. De ideale gelegenheid daarvoor is de zesde editie van onze contactdag. Die heeft plaats op 23 maart 2013 en dan ontmoeten wij jullie graag voor onderstaand feestelijk programma in de landcommanderij Alden Biesen in Bilzen.

Programma 10.00 u. Ontvangst van de genodigden met koffie 10.30 u. Verwelkoming door de gedeputeerde 10.45 u. Algemene vergaderingen van alle Limburgse Bosgroepen 12.30 u. Broodjeslunch 14.00 u. Start voordrachten en wandelingen Voordrachten Doorlopend programma: Natura 2000 Historiek en evolutie 15 jaar Limburgse Bosgroepen Nachtzwaluwen met zenders in Bosland Wandelingen Keuze uit een reeks wandelingen met specifieke thema’s

16.00 u. Feestelijke afsluiting met koffie en gebak

Alle leden zijn van harte welkom en ontvangen in februari een persoonlijke uitnodiging. Voor meer informatie kun je terecht bij Evi Ghijsens (tel. 011 23 73 28).

foto: An Olaerts

foto: Annemie Hannosset

2 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 39 | winter

Het winterse werk

Wat gebeurt er in het bos?Bomen en planten zijn volledig in rust: al het leven zoekt beschut-ting tijdens de koude en donkere maanden. De bosbodem wordt ondertussen verrijkt met afgevallen bladeren, naalden, takken, schors, vruchten, bolsters, afgestorven wortels, ... Dood hout en dood organisch materiaal zijn van levensbelang voor het bosecosys-teem. Ze zitten boordevol water en voedingsstoffen en zijn zo een bron van leven.

Welke werken worden nu best uitgevoerd?

Aanplantingen afwerkenHet plantseizoen start vanaf de eerste nachtvorst en loopt tot het uitlopen van de knoppen. In het vorige Bosbelang kon je lezen waarom het voordelig is zo vroeg mogelijk aan te planten. Werk de aanplantingen indien mogelijk snel na Nieuwjaar af en ver-mijd aanplanten op droge, zonnige dagen of in bevroren bodem!

Hakhout afzettenOp koude winterdagen kun je je een eerste maal aan het toekom-stige brandhout verwarmen door hakhout af te zetten en af te voeren. Verzeker je ervan dat het bos niet te nat is, anders bescha-digen diepe sporen de bodem. Eventueel kun je het afvoeren uit-stellen naar een drogere periode. Een periode van aanhoudende sterke vorst maakt een nat bos toegankelijker …

Aanduiden en opmeten van bomenIn een winters bos is het overzicht beter. Dit is dus een goed moment om dunningen aan te duiden en bomen op te meten. Bovendien wandel je in een winters bos gemakkelijker, omdat veel vegetatie is ‘gaan liggen’.

En verder?Tussen Kerstmis en Nieuwjaar maken velen van ons goede voor-

nemens voor de toekomst. Ook voor het bosbeheer is deze periode de goede om plannen te maken en te werken aan een beheerplan voor de komende twintig jaar. Welke werken moeten worden opge-zet? Hoe geef je vorm aan een goed beheerplan en hoe kun je de noodzakelijke beheermaatregelen het best organiseren? Maak een afspraak met de Bosgroep voor actueel advies op maat.

Contacteer je Bosgroep voor meer informatie. Wij helpen je met plezier verder!

Deze bijdrage is gebaseerd op een artikelreeks van de Oost-Vlaamse Bosgroepen (de BOSbode, 2011).

JULI AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBERAPRIL MEI JUNIJANUARI FEBRUARI MAART

Jaarlijks doorleeft het bos de cyclus van vier seizoenen. In elk seizoen is het bos anders en dat heeft gevolgen voor de bosbeheerder. Welk seizoen is ideaal voor welk werk? In vier afleveringen schetsen we een praktische boskalender. In dit Limburgs Bosbelang het laatste seizoen: de winter!

foto: Annemie Hannosset

‘ t L imburgs Bosbelang | 39 | winter | 3

dit seizoen in het bos

beleid

Agroforestry is een landgebruiksvorm op het kruispunt van land- en bosbouw. In Vlaanderen is gekozen om deze percelen volledig als landbouw te beschouwen. We spreken van agroforestry indien bomen op één en hetzelfde perceel op renda-bele manier gecombineerd worden met landbouwgewassen en/of veeteelt. Deze combinatie creëert interacties die een positief effect kunnen hebben op ecologische én economische aspecten.

De Vlaamse regering biedt landbouwers de mogelijkheid om vanaf dit jaar subsidies aan te vragen voor de aanleg van deze systemen. Deze subsidie maakt deel uit van het Vlaams programma voor plattelandsontwikkeling (PDPO) en wordt voor de helft gefinancierd door Europa.

Agro en forestry: beheerevenwichtAgroforestrysystemen geven boven- en ondergrondse interacties tussen beide vor-men van landbouwgebruik. Bovengronds speelt bijvoorbeeld de schaduw van de bomen op de gewassen. Om de competitie om licht te beperken, moet je boomsoorten gebrui-ken die laat blad zetten en de bomenrijen in een noord-zuid oriëntatie planten. Werk met geschikte dichtheden en snoei de bomen goed op. Dat laatste is sowieso van belang voor de houtkwaliteit.

Bovendien bestaat er een effect op de ‘evapo-transpiratie’ of het verdampen van water door de landbouwgewassen. Doordat de bomen de windsnelheid afremmen, wordt minder water door de gewassen verdampt en neemt het waterverbruik van de planten af. Boven-dien zorgt de bladval voor een toename van de

hoeveelheid organische stof in de bodem. Dit gaat de bodem dan weer verbeteren.

Ondergronds speelt vooral de wortelont-wikkeling en de competitie om water en voedingsstoffen. In agroforestrysystemen gebruikt de landbouwer diepwortelende boomsoorten in combinatie met oppervlak-kig wortelende gewassen. Boomwortels zul-len zich dieper ontwikkelen als tussen de bomen landbouwgewassen wortelen en er bodembewerking plaats vindt. Op die manier kan de bodem vollediger worden benut en is het verlies van nutriënten beperkt.

Agroforestry: bomen buiten het bos!

foto: Ophélie Eliat-Eliat


Soorten agroforestryAl naargelang de landbouwcombinatie onderscheiden we verschillende soorten agrofo-restry. In de context van de Vlaamse landbouwsector zijn twee soorten van belang. - silviculturele agroforestry: het in rijen aanplanten van bomen in combinatie met eenja-

rige landbouwgewassen- silvopastorale agroforestry: het aanplanten van bomen in combinatie met groot-,

pluim- of kleinvee. De laatste soort is in Vlaanderen de meest voorkomende. Denk maar aan de hoogstam-boomgaarden in Haspengouw of aan de Canadapopulierenbestanden, die vaak met graas- of hooiweide worden gecombineerd.

Bovendien kunnen de bomen droge periodes beter doorstaan wanneer ze dieper kunnen wortelen.

SubsidievoorwaardenOm in aanmerking te komen voor de (her)aanplantsubsidie voor bomen moet de landbouwer eigenaar zijn (of toegestaan gebruiker) van het perceel en moet het per-ceel tijdens het huidige of voorgaande jaar in landbouwgebruik zijn geweest. Het bosland-bouwperceel moet minstens een halve hec-tare groot zijn, een plantdichtheid hebben van minimaal 30 en maximaal 200 bomen per hectare en uit minstens drie bomenrijen van hoogstammige loofbomen bestaan. De landbouwer verwerft de subsidie definitief als de bomen gedurende 15 opeenvolgende jaren na het aanplanten behouden blijven en hij de landbouwteelt jaarlijks in de verzamel-aanvraag als hoofdteelt aangeeft. De subsidie bedraagt maximaal 70 % van de aanplantkosten. Onder die kosten vallen de aankoopkosten voor de bomen, de kosten voor de arbeid en machines en de kosten voor

versteviging en bescherming van de bomen. Geïnteresseerde landbouwers kunnen terecht bij het e-loket van het Agentschap Landbouw en Visserij op www.landbouw-vlaanderen.be en moeten hun subsidieaan-vraag voor het volgende plantseizoen vóór 1 september indienen. De landbouwer kan de betalingsaanvraag pas na uitvoering van de werken indienen samen met de jaarlijkse verzamelaanvraag. Het Agentschap betaalt op basis van bewezen facturen de subsidie in een keer uit nadat het alle controles heeft uitgevoerd.

WetgevingGronden waarop agroforestry wordt toege-past, vallen sinds juni van dit jaar niet meer onder het Bosdecreet. Dat zou immers beper-kingen met zich meebrengen bij de oogst en het verwijderen van het boslandbouwsys-teem. Agroforestry moet echter altijd gekop-peld zijn aan een rendabele landbouwteelt. Als er geen rendement is (bv. bij hobbyboe-ren en natuurbeheer), blijven deze percelen onder het Bosdecreet vallen.

Van ‘landbouw’ is sprake als de productie economisch rendement nastreeft. Indien het landbouwgebruik op zich niet duidelijk is, moet de landbouwer (beheerder) kunnen aantonen dat het om landbouw gaat. Dit kan gebeuren door:- de aangifte in de verzamelaanvraag (de

codering op zich is niet bepalend)- een overeenkomst voor gebruik voor begra-

zing (pacht of tijdelijke gebruiksovereen-komst, bv. in natuurreservaten)

- bewijzen van gebruik als hooiland (loon-werkersfacturen, hooi dat wordt gebruikt voor het voederen van eigen vee of facturen van hooi dat verkocht is).

Dit betekent bijvoorbeeld dat het Bosdecreet niet langer van toepassing is op de meeste bestaande graasweiden met populieren. De omzetting van bestaand bos naar een graas-weide met bomen wordt als een ontbossing beschouwd. Voor het kappen van de bomen in boslandbouwsystemen met een omtrek op borsthoogte van meer dan één meter moet een stedenbouwkundige vergunning bij de gemeente worden aangevraagd.

Heb je nog vragen? Wend je dan tot de provinciale diensten van de afdeling MIB (Markt- en Inkomens-Beheer) van Agentschap Landbouw en Vis-serij (ALV): Vlaams Administratief Centrum (Blok A, niveau 2), Koningin Astridlaan 50 bus 6, 3500 Hasselt (tel. 011 74 26 50, fax 011 74 26 69, [email protected]).




Geschikte bomenAlle bomen hebben verschillende eigenschappen en dus is het belangrijk bij toepassing van agroforestry de juiste boomsoort te kiezen. Geschikt zijn de populier (wateropzui-ging, goede doorgroei hoofdas en snel verterend strooisel), de wilg (voedermiddel voor rundvee), de zwarte els (snelle groei en wateropzuiging in natte omgeving), de okkernoot (in combinatie met tarwe), …

Meer informatie over boomsoorten in agroforestry: www.wervel.be/agroforestry-themas-92 www.vlaanderen.be/landbouw/boslandbouwsystemen

bosfauna

foto: Benjamine Bufkens

Limburg is de meest soortenrijke mierenprovincie en de enige waar de vier soorten bosmieren nog voorkomen. Gelukkig, want de twee rode bosmiersoorten, waar we het in dit artikel over hebben, zijn een belangrijke schakel in het bosecosysteem. Als bosbeheerder mag je blij zijn met deze kleine helpers in je bos. Maar ook omgekeerd: de rode bosmier is gebaat bij een goed bosbeheer!

In België kennen we twee soorten rode bos-mieren: de kale rode bosmier (Formica polyc-tena) en de behaarde rode bosmier (Formica rufa). Zij leven vooral aan de randen van het bos en bouwen nestkoepels met een nest-vorm die is aangepast aan de plaatselijke omstandigheden. Regelmatig splitsen doch-ternesten zich af van de hoofdkoepel en op die manier ontstaan lange rijen nestkoepels. Zo kunnen de mieren zich verplaatsen over enkele tientallen meters. Sinds 1980 zijn de vier in België voorkomende bosmiersoorten beschermd bij Koninklijk Besluit en dat bete-kent dat het te allen tijde verboden is deze diersoorten te verjagen of de woon- of schuil-plaatsen te beschadigen!

De rode bosmier in zijn bosRode bosmieren zijn bekend als koepelbou-wende mieren. Zij leven in kolonies die bestaan uit werksters, koninginnen en man-netjes. Het leven van de werksters staat in functie van de koningin. De mannetjes bevruchten één keer per jaar de koningin tij-dens een bruidsvlucht. De mieren zijn 10 tot 15 mm groot en leven in nesten met soms meer dan een miljoen werksters. Ze spelen een belangrijke rol in de bosecosystemen. Zo houden ze samen met de roofmieren de populaties van bladluizen, bladrupsen en vele andere ‘schadelijke’ diersoorten klein. De bosmieren verspreiden heel wat zaden van bosplanten. Die kiemen gemakkelijk in de

zachte humusrijke grond net naast het nest of op plaatsen waar vroeger koepels voorkwa-men. Door hun graafactiviteit en nestbouw zorgen de bosmieren voor het vermengen en verluchten van bosbodems. Zo vormen ze een onontbeerlijke schakel in een gezond bos. Naast de grote hoeveelheden prooien die ze zelf bijeen brengen, zijn zijzelf geliefde hap-jes voor heel wat andere organismen. In bos-sen met een hoge bosmierendichtheid komt de groene specht veelvuldig voor en in de win-ter blijven spits- en bosmuizen graag in de buurt van de kolonies.

Een nest bestaat uit twee grote delen. Een grondnest dat zich onder het bodemniveau bevindt en daar bovenop een luchtige koepel die gemaakt wordt van allerlei organisch materiaal. Een mierennest heeft een territori-um van enkele hectaren! De nestkoepels kun-nen zeer groot worden en daardoor flink opvallen.

In symbiose met de bosbeheerderDe rode bosmier geniet ook van een goed bosbeheer! Wanneer te weinig zonlicht op de koepel valt, kan dit de ontwikkeling van de larven en nieuwe werksters benadelen. Een gedund bos biedt de mieren de mogelijkheid om hun lichaamswarmte op peil te houden.

De rode bosmier in symbiose met de bosbeheerder

Verspreiding bosmieren in Vlaanderen

Behaarde rode bosmier

Behaarde rode bosmier & Zwartrugbosmier

Zwartrugbosmier Vlaamse hoofdrivieren

provinciegrens


Behaarde rode bosmier (foto: Richard Bartz)

Nestkoepel (foto: Jan Mampaey)

Het bos moet dus goed gedund zijn: een te dichte kroonlaag verdrijft de bosmieren naar de bosranden. Als je gaat dunnen, is het belangrijk de bomen met veel bladluizen niet allemaal te verwijde-ren. De bosmier bezoekt deze bladluizen con-tinu omwille van de zeer suikerrijke honing-dauw, dat ze afscheiden.

Ook de bosranden verdienen extra aandacht: strakke randen kunnen een meer glooiend patroon krijgen, zowel horizontaal als verti-caal. Horizontaal kan je bij aanleg de bos-randbreedte laten variëren. En verticaal kan je hoogteverschillen creëren door hakhoutbe-heer af te wisselen met overstaanders. Hier kunnen bijvoorbeeld de bomen, die bladlui-zen aantrekken, behouden blijven …

Plan beheerwerken rond het nest in de winter als de mieren zich onder de grond bevinden. Dan is de verstoring het kleinst. Het verdient de grootste aanbeveling om het nest te ont-zien bij werkzaamheden.

Als je bijplant nabij een nestkoepel, kun je de bosmier plezieren met bladluisgevoelige boomsoorten. Linde, gewone esdoorn en zoete kers scoren hier bijvoorbeeld goed.

Vermijd verstoringenBedenk dat verstoring door de mens voor de mieren nefast is! Koepels in de onmiddellijke omgeving van mountainbike-routes en te druk bewandelde paden zijn tot verdwijnen gedoemd en het effect daarvan op het bos kan groot zijn. Dit geldt ook voor koepels die grenzen aan te intensief bewerkte en bemeste akkers en graslanden. Bekijk in dat soort situ-aties of je niet, met je beheer, vlakbij een goe-de nestplek kan creëren.

Deze tekst is een bewerking van een artikel uit het Boomblad, het ledentijdschrift van de West-Vlaamse Bosgroepen, jaargang 2010 nummer 2.

bosbeheer

Ondanks dat het uitroeien van stronken niet tot het gangbare bosbeheer behoort, is een onmiskenbaar stukje stronken-geschiedenis in Zutendaal vermeldenswaar-dig. De plaatselijk ontwikkelde en gepatenteerde stronkenuitroeiers ‘Hercules’ en ‘Peters’ zijn gerestaureerd en worden permanent tentoongesteld in de Zutendaal-se Schans. Robert Beuls, bosconsulent bij de Bosgroep Hoge Kempen en zijn echt-genote, zijn mede-eigenaar van de Schans.

De stronkenuitroeier had een belangrijke functie tijdens het omvormen van bossen tot land-bouwgrond en bij herbebossing. Door de stronken te trekken kon men immers aantasting door de dennensnuitkever vermijden en onmiddellijk herbebossen. De geschied- en heem-kundige kring en de vrijwil-ligers van de Lieteberg vzw van Zutendaal onderzoch-ten de historie van de Zuten-daalse ‘stoebentrekkers’.

Het ontstronken was een cruciaal, maar zwaar karwei en daarom werden in Lim-burg drie typen stronken-rooiers ontwikkeld. Het eer-ste toestel was de Simplex en werd ontwikkeld door de smid van Eksel, de heer Smeets. Hij bouwde een houten driepikkel die boven de stronk werd geplaatst. Een stalen kabel werd aan de stronk bevestigd en deze werd door twee personen omhoog gedraaid door de kabel rond een houten cilinder te wikkelen.

Smid Hubrechts en zijn zoon uit Gruitrode verbeterden dit toestel. Door een ingenieus sys-teem van tandwielen en katrollen kon één persoon deze ‘Hercules’ bedienen en afhankelijk van het type zelfs een mankracht van 200 tot 365 personen ontwikkelen. Deze stronkenuit-roeier werd vanaf 1906 onder patent geproduceerd en met succes uitgevoerd over de hele wereld.

Omdat tijdens de Eerste Wereldoorlog smeden moeilijk aan tandwielen en katrollen konden geraken, ontwikkelde de Zutendaalse koster Désiré Peters een stronkenuitroeier zonder die onderdelen, maar met een vernuftig hefboom- en schuifsysteem. Na de oorlog werd ook deze stronkenuitroeier onder patent geproduceerd.

Gepatenteerde ‘stoebentrekkers’

De Schans van ZutendaalDe Schans van Zutendaal was één van de vele eilandjes tussen Zonhoven en Genk die

gebruikt werden om de plaatselijke bevolking en het vee te beschermen tegen de plunde-

rende huurlingen van voorbijtrekkende legers. De voorbije jaren is de Schans in ere hersteld

dankzij samenwerking tussen de stichting van de familie Claes, het Regionaal Landschap

Kempen en Maasland en de gemeente Zutendaal. De Schans werd een pareltje in het bos-

rijke Zutendaal.

De ‘stoebentrekkers’ staan met reden in de Schans van Zutendaal: net als de Schans zelf zijn

zij eigendom van de stichting van de familie Claes.

foto: Patrick Meesters


De randen van het bos zijn voor veel dieren- en plantensoorten erg belangrijk. Goed multifunctioneel bosbeheer mag de randen dan ook niet verwaarlozen! De Bosgroepen gaan de (her)aanleg van bosranden extra stimuleren in 2013 met een speciaal project. Hierover kun je meer lezen in het volgende zomernummer. Wat weet je eigenlijk al van bosranden?

De kenmerkende overgangEen bosrand is een geleidelijke overgangszo-ne tussen het bos en het omliggende open landschap. Het is de eerste fase van verbos-sing. Deze overgangsfase naar de hoofdetage van bomen bestaat vooral uit struiken, kleine bomen, hakhout of knotbomen en behoort per definitie tot het bos. We spreken van een bosrand als hij minstens 6 m breed is, maar niet breder dan de lengte die de gemiddelde boom hoog is. Het bos naast de rand moet minstens enkele lengten van de aanwezige bomen breed zijn. Alleen dan is sprake van de rustzone binnenin, eigen aan een bos. Dit kenmerkt het verschil tussen de bosrand en de houtkant of –wal.

In de marge …De overgang tussen bos en omliggende ruim-te is vaak te abrupt. De laatste decennia ver-dwenen bosranden vaak door te weinig actief beheer. Boomzaailingen vestigen zich dan in

de rand en hun beschaduwing laat de rand verdwijnen. Veel bossen zijn bovendien klein. Dan is het verleidelijk veel bomen te planten en te besparen op de bosrand! Ook heel wat externe factoren hebben een negatieve invloed. Zo zijn er landbouwers die beetje bij beetje de stroken van de bosrand innemen. Ook recreanten, passanten of buurtbewoners gebruiken de randzones graag voor sluikstortingen of als weg. Voor je tot het aanplanten van een bosrand overgaat, kan het wijs zijn om even stil te staan bij de overlevingskansen van jouw bosrand.

… maar van groot belang!Het goed onderhouden van een bosrand vraagt intensief en bekwaam beheer, maar daar krijgt de beheerder veel voor terug. Sowieso is de bosrand veel goedkoper en mooier dan metaaldraad of welke scheiding dan ook. Bovendien biedt de bosrand bescherming en afscheiding op een natuurlijke manier die zelfs, indien er voldoende verhoutende gewassen aanwezig zijn, door kapping of biomassaoogsten wat opbrengst kan genereren. Maar dat is niet de enige troef.

De bosrand:- schermt het bos af - belemmert een te gemakkelijke toegang voor loslopende honden (en hun baasjes!) - verhoogt de rust in het bos (voor reeën en ander wild)- biedt minder kans op windval en vermindert stormschade- biedt dekking en voedsel voor tal van dieren (van vleermuizen en vlinders tot fazan-

ten)- voorkomt ruigtekruiden zoals brandnetels of ongewenste exoten met een pioniers-

karakter, zoals de Amerikaanse vogelkers- voorkomt storende overhangende takken langs wegen, paden en andere eigendom-

men- voorkomt beschaduwing van aangrenzende (landbouw)percelen.

Een bestaande bosrand beherenEen bosrand vraagt een vrij intensief beheer. Zaailingen van bomen met een pioniers-rol, zoals Amerikaanse vogelkers, berk en es, vervullen hun natuurlijke functie, name-lijk van niet-bos bos maken. Ook in de bosrand! Daarnaast is het goed variatie te hou-

De bosrand: meer dan een kantlijn!

bosbeheer


Bosrand (foto: Lore Bellings)

Meidoorn (foto: Karolien Van Diest)

Sleedoorn (foto: Karolien Van Diest)

den in de begroeiing. De bomen en struiken groeien niet even snel en na een aantal jaren zullen de sterkere groeiers de zwakkeren overwoekeren. Als je hier niets aan doet, zou dit tot een soortenverarming leiden. Om een bosrand te behouden, moet je dus ingrijpen.

Bij een volgroeide bosrand volstaat maaien en het traditionele hakhoutbeheer. Bomen en struiken moeten tot aan de basis worden afgezaagd: op arme bodems om de 10 à 15 jaar en op rijke bodems om de 5 à 10 jaar. Het afzetten van de struiken gebeurt het best in de winter en voordat vogels gaan nestelen in de bosrand (vóór 1 maart). Spreid het afzet-ten in ruimte en tijd. Zo blijft de bosrand con-tinu behouden en dat geeft de aanwezige fauna uitwijkmogelijkheden.

Een bosrand aanleggen Wil je dit binnen je bestaande bos realiseren dan is de eerste stap een dunning, die veel sterker moet gebeuren in de randzone. Een mooie bosrand is - afhankelijk van de boom-hoogte en oriëntatie - tussen de 6 en 12 m breed. Meng zoveel mogelijk soorten, maar hou rekening met hun dynamiek! Indien nodig meng je de plantsoorten groepsgewijs. De beste oriëntaties om veel bloesems, bes-sen en vruchten te krijgen zijn de zuidelijke en westelijke bosranden. Het ideale plantver-band in de bosrand is 2 m x 2 m (tot 1,5). Om sterke concurrentie van ruigtekruiden te voorkomen, is het mogelijk dit verband te verkleinen tot 1 m. Het is interessant voor de natuur om de bosrand te laten golven. Dit geeft veel verschillende habitats en maakt het voor predatoren, zoals de vos, moeilijker de prooi te vinden. Als je bovendien het plant-goed via de Bosgroepen bestelt, zijn dit bij voorkeur inheemse soorten van autochtone

herkomst. De eerste jaren na de aanplant beperkt het beheer zich tot het vrijstellen van de planten en soms een beperkte correctie-snoei ten voordele van de zwakkere groeiers.

Bosrandproject 2013Voor de aanleg van bosranden of onderetages krijg je geen subsidie indien je niet gelijktij-dig hoofdbomen plant. Beschik je reeds over een goedgekeurd uitgebreid bosbeheerplan,

dan kun je na de aanleg wel jaarlijks een sub-sidie ‘ecologische bosfunctie’ aanvragen voor je bosrand. Omdat nagenoeg alle troe-ven van bosranden ook aanwezig zijn bij de aanleg van een onderetage onder Canadapo-pulieren in wijd plantverband (minimum 8 m x 8 m), werd beslist om deze categorie in het project op te nemen. Door het ruim plantver-band en de meestal door roest beperkte kruinomvang laat dit type van aanplant van in het begin tot de eindkap normaal voldoende licht door om de vitaliteit en een goede bloei van de struik- of onderetage te garanderen. Leden kunnen via de Bosgroep gesubsidieerd een bosrand of onderetage aanplanten vanaf het plantseizoen 2013-2014.

Concrete informatie volgt in het zomernum-mer (‘t Limburgs Bosbelang nr. 41). Het pro-ject beoogt een bijdrage van 30 procent van de kosten door de eigenaar zelf. De Bosgroep financiert met verschillende partners het overige deel!

Ik beoordeel welke bomen gekapt moeten worden en welke aanplant ik ga doen.

Is een vergunning nodig?

Ik wacht af tot de begroeiing zich manifesteert en bekijk of extra begroeiing gewenst is.

Alle activiteiten in de groene kaders kunnen in overleg met de Bosgroep.

Ik maak een beplantings-plan, bestel de plantensoorten en ga over tot aankoop.

Ik wens een bosrand aan te leggen

In mijn bos

Nee

Nee

Nee

NeeJa

Ja

Ja

Ja

Naast mijn bos

Ontstaat er gewenste spontane begroeiing?

In overleg met de Bosgroep vraag ik de vergunning aan.

Is daar genoeg ruimte en licht?

Is daarvoor een vergunning nodig?

Hoe leg ik een bosrand aan?


Bramen in je bosrand?!De braam is een bosrandsoort bij uitstek! Deze soort groeit bijna overal en geeft dekking, rust en voedsel. Voor reeën biedt de braam de belangrijkste (winter)voeding. Meestal komen bramen spontaan opzetten. Denk dus twee keer na voordat je je bosrand braamvrij wilt maken en duur gaat beplanten!

Wilde lijsterbes bloesem (foto: Karolien Van Diest)

bosgroep noordoost-limburg in de kijker

Bossen zijn wereldwijd belangrijk als ecosysteem en leverancier van voedsel, materiaal, zuiver drinkwater, hout en zuurstof. Dit zou de mens dankbaar en nederig mogen stemmen. In de praktijk neemt de mens echter gretig en geeft bitter weinig terug. Het concept ‘ecosysteemdiensten’ maakt de waarde van bossen voor de mens zichtbaar en biedt zo extra argumenten voor goed beheer en lang-durig behoud van ecosystemen. Het is op deze manier dat de ecologie en economie zich overtuigend verzoenen. De KU Leuven beheert sinds 1997 het bos in domein Beverbeek met aandacht voor natuur en economie. Ze werkte dit uit tot een geïntegreerd bedrijfsmodel waarin diverse ecosysteemdiensten verrekend worden.

Ecosysteemdiensten?Ecosysteemdiensten zijn de goederen en diensten die ecosystemen aan mensen kun-nen leveren. Het concept werd onder wereld-wijde aandacht gebracht met het Millennium Ecosystem Assessment (MEA) door de Ver-enigde Naties in 2005. Deze grootschalige studie maakte een inschatting van de staat van ecosystemen en van de diensten die deze ecosystemen leveren. In MEA worden ecosysteemdiensten inge-deeld in vier categorieën: ondersteunende diensten zoals nutriëntenkringlopen en behoud van genetische diversiteit, toeleve-rende diensten zoals productie van hout of drinkwater, regulerende diensten zoals kli-maatregeling of erosiecontrole en culturele

diensten zoals recreatie en landschappelijke schoonheid. Betaling aan ecosystemenMen ziet zelden het belang van bossen voor onze economie en maatschappij. Daarom is

informatie over de waarde van onze bossen onontbeerlijk. Veel instanties en gebruikers kunnen zo het belang van de bossen inzien en stimulansen voor behoud ontwikkelen. Daar-voor is een financieringssysteem nodig. Zo kan men bijvoorbeeld via een rechtstreekse transactie tussen de dienstverlener en de baathebbende - tussen het bos en zijn gebrui-ker - betalen voor ecosysteemdiensten.

Bosbeheer in Hamont-AchelEén van de bosrijkste gemeenten in Noord-Limburg is Hamont-Achel met meer dan 1 100 ha bos. In 2005 startte de Bosgroep met het opmaken van een uitgebreid bosbeheer-plan voor zowel de openbare eigenaren als de 23 privéboseigenaren. Het beheerplan omvat

Een bos heeft meer waarde dan je denkt!

Een open plek met een gagelstruweel in het gebied rond De Tomp in Hamont-Achel. (foto: KU Leuven)

SamenwerkingDe Bosgroep Noordoost-Limburg en de KU Leuven werken al vanaf de oprichting in 1999

samen. De KU Leuven is zelfs één van de stichtende leden van de vzw. De KU Leuven verkoopt

sinds 2006 het industrieel hout via de Bosgroep. De universiteitsbossen zijn opgenomen in

het gezamenlijk uitgebreid bosbeheerplan, wat de Bosgroep opstelde in samenwerking met

de gemeente. Ondertussen zijn er in Hamont-Achel al 643 ha bos FSC gecertificeerd, waaron-

der dat van de KU Leuven. Jaarlijks stelt de Bosgroep haar werking voor aan de volgende lich-

ting bosbouwingenieurs, die in februari in het universiteitsbos een praktijkstage doen.


753 ha waarvan 568 ha openbaar bos en 185 ha privébos. Van dit bos werd 647 ha bos FSC-gecertificeerd. Het domein Beverbeek van de KU Leuven maakt hier deel van uit. Van historische heide naar naaldbomenDe naaldbomen zijn in de Kempen geen inheemse soort: het landschap werd gedomi-neerd door loofbos. De mens begon onge-veer 5 000 jaar geleden met het vormen van het huidige landschap. In de loop der jaren werd het dichte oerbos vervangen door een uitgestrekt cultuurlandschap. De heidevlak-tes werden gebruikt als graasweide voor schapen en als winning van strooisel voor de potstallen. De mest uit die stallen werd

gebruikt om de productie op de akkers op peil te houden.Op de Ferrariskaart uit 1771 zijn de eerste aanplantingen met naaldbomen in de streek rond Beverbeek zichtbaar. Het grondgebied rondom het historisch landbouwlandschap Beverbeek bestaat op die kaart enkel uit heide en moerassen. Op de militaire kaart van 1872 staat een grote aanplant ten noorden van het gebied Beverbeek. Deze aanplant bestond voornamelijk uit grove den: een soort die goed groeit op alle gronden en dus ook op de schralere heidegronden en akkers in de Kem-pen. De strooisellaag die zich vormde onder deze bomen werd samen met de heide gebruikt als strooisel in de stallen en als

meststof. Stilaan werd bosbouw economisch interessanter dan het beheer van de heide-vlaktes.

Halfweg de negentiende eeuw kwam kunst-mest op en verdween de economische nood-zaak van de heidegrond helemaal. Bovendien ontstond een nieuwe marktvraag: in de steenkoolmijnen was dennenhout nodig als stuthout. Dennenhout was hiervoor ideaal omdat het kraakt voordat de stut het begeeft. De bosbeheerders wensten vooral dunne stammen voor dit stuthout te produceren. Met de sluiting van de steenkoolmijnen ver-dween de vraag naar dit hout. Veel naald-houtbossen bleven bijgevolg decennialang onbeheerd staan. Van naaldhout naar inheemse soortenVandaag zijn naaldbomen nog altijd aanwe-zig. Het hedendaags bosbeheer is erop gericht de homogene naaldhoutbestanden om te vormen naar gemengde bossen met meer loofhout. Hierbij wordt aandacht besteed aan open plekken met mogelijke hei-deontwikkeling en aan bosranden. De grove en Corsicaanse dennen werden recent opnieuw regelmatig gedund. Het gevolg was een spontane menging met inheemse loof-boomsoorten zoals de ruwe berk, de zomer-eik, … Op verschillende plaatsen ontwikkel-de zich onderetages met inheemse soorten zoals de spork en de lijsterbes. Ongeveer alle bossen in Hamont-Achel zijn bijna helemaal vrij van Amerikaanse vogelkers. Dit biedt een mooi toekomstperspectief, voor zowel de structuur als de menging van boom- en struiksoorten. Weinig gebieden van deze omvang laten zien hoe de Kempense bossen eruit zouden zien zonder deze exoot! In de beekvallei vinden we nu standplaatsgeschik-te loofhoutbestanden terug. Deze loofbossen zijn relatief jong, maar ecologisch erg waar-devol. Geven en nemen in evenwichtHet beheer heeft geleid tot een bossencom-plex, dat mooi ligt ingebed in een gemengd landschap van open weidegebied met bomenrijen, de beekvallei, akkers en bossen. Dit maakt het gebied zeer aantrekkelijk voor recreanten. Alle wegen, exploitatiewegen en brandgangen zijn nog steeds toegankelijk en worden ook gebruikt door deze recreanten. Daarom is het goed dat voor het grootste deel van het gebied een toegankelijkheidsregle-ment is opgesteld.

Jaarlijks worden industriële loten hout uit de bossen te koop aangeboden. Ook de lokale bevolking koopt graag brandhout uit dit bos. Een andere belangrijke bron van inkomsten uit het bos is de jacht. Daarnaast worden uit

Professor Bart Muys samen met de studenten tijdens de werkweek. (foto: KU Leuven)

Leuvense studenten aan het werk bij het aanplanten van een bosrand. (foto: KU Leuven)


zoekertjes

Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek bieden we een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.

Afspraken bij de zoekertjes:• Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating • Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang• De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos• Indien je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte

Hoe reageer je op een zoekertje?• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar • Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje

Wil je je bos verkopen? Zet een zoekertje of contacteer je Bosgroep!

in Noordoost- of West-Limburg

De Bosgroepen zijn op zoek naar nieu-we bestuurders want het mandaat van de bestuurders van de Bosgroepen Noordoost-Limburg en West-Limburg loopt af. Tijdens de algemene vergadering van 2013 wordt de raad van bestuur opnieuw verkozen voor een nieuwe periode van drie jaar.

Bekwaam bestuur van Bosgroepen is van vitaal belang!

Ben je boseigenaar in de regio van Bosgroep Noordoost-Limburg of Bosgroep West-Lim-burg en heb je interesse om de Bosgroep te begeleiden? Geef ons een seintje!

Ook eigenaars van kleine bossen komen in aanmerking! Aarzel dus niet en neem contact op met de coördinator van uw regio!

Bos te koop Bosgroep-bestuurders gezocht

Te koopSINT-TRUIDEN: 57 are; loofhout; tel. 011 68 32 47HAM: 30 are; naaldhout; tel. 013 33 56 53HAM: 31 are; naaldhout; tel. 0477 26 54 08; [email protected]

het bos niet-houtige bosproducten geoogst, zoals bosbessen en paddenstoelen. Geïntegreerd beheer in BeverbeekIn de Hamont-Achelse dennenbossen ligt domein Beverbeek van de KU Leuven. Het domein is 164 ha groot. Sinds 1961 is het gebied in eigendom van de KU Leuven. Het wordt sinds 1997 beheerd door de Afdeling Bos, Natuur en Landschap (ABNL) o.l.v. prof. Bart Muys. De doelstelling is het volledige gebied op een geïntegreerde manier te behe-ren. Dat wil zeggen dat rekening wordt gehouden met de ecologische, economische, educatieve en recreatieve functies van het gebied. Deze verschillende functies worden gezien als essentiële elementen. Dit gebied bestaat uit dennenbossen, beekbegeleidende loofbossen, het natuurreservaat Elsbroek en landbouwgronden met weides, akkers, bomenrijen, dreven, houtwallen en greppels. De landbouwgronden worden verpacht aan enkele landbouwers.

Het gebied Beverbeek is een zeer mooi en waardevol kleinschalig landbouwgebied. Het

opstellen van een goed beheerplan voor het behoud en het herstel van de kleine land-schapselementen was een belangrijke stap in het behouden en opwaarderen van het gebied. Ook de aanwezige landbouwers dra-gen hun steentje hieraan bij. Landbouw is immers een historisch gegeven in dit land-schap. Beverbeek als dienstbaar ecosysteemDe KU Leuven beheert het 164 ha grote domein Beverbeek, waarvan ongeveer 85 ha bos en natuur is. In dit bos wordt sinds 1997 een strategie gevolgd van minimale input voor een matige output. Aan de uitgavenzijde wordt sterk bespaard en aan de inkomsten-zijde wordt zoveel mogelijk gediversifieerd. Voor elk deel van het domein heeft men oog voor de sterktes en bekijkt men hoe inkom-sten kunnen worden gegenereerd met behoud van de hoge natuurwaarden. Minder productieve situaties, bv. te natte gronden, tracht men hier niet kunstmatig te verbeteren met dure maatregelen, zoals drainage. Via de waardering van ecosysteemdiensten wordt het productieverlies gecompenseerd.

Subsidies voor recreatief medegebruik, eco-logisch bosbeheer en beheer van een natuur-reservaat worden gecombineerd met recht-streekse inkomsten uit houtverkoop en jacht. Zo kan het beheer van het universiteitsbos duurzaam, gediversifieerd en kostendekkend gebeuren!

Erik van Beek zal tijdens de wandeling van 23 februari uitleggen hoe het bosbeheer door de KU Leuven wordt aangepakt. Hij zal ons praktijkvoorbeelden tonen die van hoe in het Beverbeekse bos ecosysteemdiensten gele-verd en vergoed worden.

Jaarlijkse bruto-inkomsten in euro voor het 85 ha grote deel bos en natuur van het Universiteitsdomein Beverbeek (periode 2008 - 2011).


activiteitenkalender

Gezamenlijke brandhoutverkopen van de Limburgse BosgroepenIn het najaar van 2012 verkochten de Limburgse Bosgroepen heel wat brandhout. De laatste gezamenlijke brandhoutverkoop heeft plaats in regio Bosgroep Zuid-Limburg op zaterdag 5 januari 2013. Hiervoor ontvangen alle aangemelde brandhoutliefhebbers uit de omgeving auto-matisch een uitnodiging.

Contactdag Limburgse BosgroepenNoteer 23 maart alvast in jouw agenda, want het wordt een feesteditie! De Limburgse Bosgroepen blazen 15 kaarsjes uit en dat moet gevierd worden. Na de jaarlijkse algemene vergaderingen van de vijf Limburgse Bosgroep vzw’s, staat er ook dit jaar weer heel wat te gebeuren. We hebben een gevarieerd programma uitgewerkt met interessante lezingen en gegidste wandelingen. Meer info en het programma vind je op bladzijde 2.

Excursie universiteitsbos Hamont-AchelDe Bosgroep Noordoost-Limburg organiseert in samenwerking met de KU Leuven een wandeling in het universiteitsbos ‘Beverbeek’ in Hamont-Achel op zaterdagvoormiddag 23 februari 2013. Onder begeleiding van technicus Eric Van Beek kan je dit FSC-gecertificeerd bos bezoeken. Tijdens de wandeling zien we mooie voorbeelden van duurzaam bosbeheer en leren we meer over de ecosysteemdiensten die het bos levert. Het artikel van blz. 10 biedt alvast een mooie inleiding! Deelname is gratis. Inschrijven is verplicht en kan via het secretariaat van de Bosgroep gebeuren.

Activiteiten Limburgse Bosgroepen

Cursussen en excursiesAANBOD LIMBURGSE BOSGROEPENDe Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig vormingsactiviteiten voor hun leden. Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via CoLimBo (tel. 011 23 83 63). We verwachten jouw inschrijving minimaal drie weken vóór de cursusdatum. Je inschrijving is pas definitief na overschrijving van de deelnameprijs op bankrekening BE48 7795 9073 9027. Meer gedetailleerde informatie ontvang je enkele weken voor de vormingsactiviteit per post.

Veilig werken met de kettingzaag – nieuwe modules!Vanaf 2013 zijn de kettingzaagmodules aangepast aan de European Chainsaw Standards (ECS).Het eerste onderdeel is de inleiding voor kettingzaaggebruikers en handelt over gezondheid en veiligheid, onderhoud en inspectie. De tweede dag zullen we in het bos hout met een beperkte doorsnede afkorten en bovendien aandacht besteden aan hulpmiddelen bij het manipuleren en stapelen van hout.Het tweede niveau is geschikt als basisvorming voor kettingzaaggebruikers. De twee praktijkdagen brengen we volledig in het bos door. Het omvat het vellen van kleine en hellende bomen, gebruikmakend van verschillende technieken, het neerhalen van geklemde bomen met gebruik van hulpmiddelen en het onttakken en afkorten van stammen. Voorkennis van het veilig werken met de kettingzaag (eerste niveau) is vereist.

Herkennen bomen en struiken in de winterDeze opleiding organiseren de Limburgse Bosgroepen met de paddenstoelenwerkgroep van LIKONA (Limburgse Koepel voor Natuurstudie).In de winter staan er geen bladeren op de bomen, toch kun je bomen en struiken herkennen. Knoppen zijn namelijk bijzonder handig om de boomsoort te herkennen en ook de schors geeft heel wat informatie. Net als dood hout en de paddenstoelen die daarop groeien.

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats

Zaterdag 5 januari 2013 Brandhoutverkoop Bosgroep Zuid-Limburg

Zaterdag 23 februari 2013 Wandeling universiteitsbos Hamont-Achel Bosgroep Noordoost-Limburg

Zaterdag 23 maart 2013 Contactdag Limburgse Bosgroepen Alden Biesen Bilzen

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

Zaterdag 19 + 26 januari 2013 Cursus kettingzaag niveau 1: onderhoud en afkorttechnieken Bosgroep Hoge Kempen vzw € 60

Zaterdag 9 + 16 februari 2013 Cursus kettingzaag niveau 2: basis veltechnieken Bosgroep Noordoost-Limburg vzw € 60

Donderdag 21 februari 2013 Cursus herkennen bomen en struiken in de winter PNC Bokrijk Genk* nvt

Zaterdag 23 februari 2013 Cursus herkennen bomen en struiken in de winter PNC Bokrijk Genk* nvt

* Provinciaal Natuurcentrum (PNC), cursus i.s.m. LIKONA (www.likona.be) en Inverde (www.Inverde.be)


Datum Onderwerp Organisatie/ Regio Prijs

Maandag 14 januari 2013(voormiddag)

Cursus onderhoud en werking van kettingzaag Genk € 45

Dinsdag 15 januari 2013 Cursus EHBO in het buitengebied Genk € 75

Maandag 28 januari 2013 Cursus uitgebreid onderhoud en werking van de kettingzaag Genk € 85

Datum Onderwerp Organisatie/ Regio Prijs

Donderdag 14 februari 2013 Theoriecursus Haspengouwse landschapselementen: hagen, houtkanten, knotbomen, …

RLH Kortessem* € 5

Zaterdag 23 februari 2013 Cursus snoeien knotbomen RLH Kortessem* € 5

DIVERS AANBOD

LIMBURGSE BOSGROEPEN

wuiven An Olaerts uit …In oktober vertrok onze medewerkster van het eerste uur, An Olaerts, naar een andere functie: “Op deze manier wil ik jullie graag op de hoogte brengen van mijn vertrek bij de Bosgroepen. Ik ga een nieuwe uitdaging aan en start op 15 oktober in een nieuwe functie binnen de provincie Limburg. Daarnaast wil ik jullie bedanken voor de fijne samen-werking. Ik heb een bijzonder fijne tijd gehad bij de Bosgroepen. Na mijn inzet voor de Bosgroepen gedurende de afgelopen 11 jaar, blijf ik in de toekomst nog als lid van de Bosgroepen bij de werking betrokken. Ik zal jullie onge-twijfeld nog tegenkomen op de Contactdag!”

… en verwelkomen Sabine SchraepenNa het vertrek van An mogen wij een nieuw gezicht verwelkomen! Sabine Schraepen wordt mede-werkster van de Bosgroep Hoge Kempen. Sabine werkte reeds enkele jaren in de administratie van de provincie Limburg en komt met veel enthousiasme ons team versterken. Evi Ghijsens, die eerder medewerkster was van de Bosgroep Hoge Kempen, wordt de nieuwe medewerkster van Bosgroep West-Limburg.

Wij verwijzen ook graag naar enkele andere interessante vormingsmogelijkheden en activiteiten.

AANBOD CENTRUM DUURZAAM GROENVoor bijkomende informatie en rechtstreeks inschrijven: www.centrumduurzaamgroen.be (voorheen Centrum voor Natuur- en Landschaps-beheer).

* Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (www.rlh.be)

activiteitenkalender

‘t Limburgs Bosbelang digitaal! Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelangHet ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!


Colofon’ t L imburgs Bosbelang 39 | winter

uitgaveDe deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactieJohan Van den Broek

coördinatieKarolien Van Diest [email protected] Hannosset [email protected]

eindredactieKatrien Wittemans [email protected]

redactiesecretariaatAnnemie Hannosset [email protected]

redactieraadLore Bellings, Katrien Wittemans, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactieLore Bellings, Frederik Bollen, Evi Ghijsens, Jasper Goffin, Patrick Meesters, An Pierson, Vera Reymen en Karolien Van Diest.

foto coverPascal Vanhees

cartoonsDirk Vercampt

tekstbewerkingzeggenofschrijven.be: Vincent Westerwoudt

vormgeving & lay-outDion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek

drukDrukkerij Paesen - Opglabbeek

postbusLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]

oplage3 500 exemplaren

wettelijk depotnummerD/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgeverJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

foto: Pascal vanhees

Het team van

de Limburgse Bosgroepen

wensen u het allerbeste voor 2013!


provincie LimburgUniversiteitslaan 1B-3500 HASSELT

limburg.be

nuttige adressenvoorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

contactdag 15 jaar Limburgse bosgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

dit seizoen in het bos Het winterse werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

beleid Agroforestry: bomen buiten het bos . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

bosfauna De rode bosmier in symbiose met de bosbeheerder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

bosbeheer Gepatenteerde ‘stoebentrekkers’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

bosbeheer De bosrand: meer dan een kantlijn! . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

bosgroep noordoost-limburg in de kijker Een bos heeft meer waarde dan je denkt . . . . . . . . . 10

zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

activiteitenkalender Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

39 | winter | in dit nummerdriemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2013

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vra-gen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: •gratis en onafhankelijk advies over

het bos en het beheer ervan (bos-bouwtechnische, wettelijke, finan-ciële en administratieve aspecten)

•informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wette-lijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken

•hulp bij het invullen van kapaan-vragen of het opstellen van beheer-plannen

•kaartmateriaal•adressen van houtexploitanten en

boomkwekerijen•coördinatie van de samenwerking

tussen verschillende boseigenaars.Voeren

Houthalen-Helchteren

Op glabbeek

Genk

Neerpelt

Overpelt

Lommel

Hechtel-Eksel

Bree

Bocholt

Beringen

Ham

Leop oldsburg

Hasselt

Peer

Meeuwen-Gruitrode

Hamont-Achel

Kinrooi

Maaseik

Dilsen-St okkem

Maasmechelen

Heusden-Zolder

Zutendaal

As

Lummen

Herk-De-StadHalen

Diepenbeek

Tessenderlo

NieuwerkerkenAlken

Wellen

Kortessem

Hoeselt

Bilzen

Lanaken

Sint-Truiden

Gingelom

Heers

Herstappe

Tongeren

RiemstBorgloon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

Nuttige websitesAgentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beBOS+: www.bosplus.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

BosgroepenAdministratief coördinator: ir. Lore Bellingstel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepenwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Adjunct-coördinator:Pascal Vanheestel. 011 23 83 63

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinatorir. Patrick Meesterstel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Schraepen tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinen vzwondernemingsnummer 882 247 464Coördinatorir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinatorir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinatorir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinatorir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltMedewerkersVera Reymenir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10 Agentschap voor Natuuren Bos, Afdeling LimburgDe visie van het ANB is‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een part- nerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB. Aanspreekpunt BosgroepenJasper GoffinKoningin Astridlaan 50 bus 53500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

nr. 39 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2013

Documents

Transcript of nr. 39 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2013