nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

11
België–Belgique p.b. hasselt 1 12/675 afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift oktober-november-december 2009 26 | herfst + + Zwarte els Exploitaties evalueren Zaad met pit! in dit nummer o.a.

description

De Limburgse Bosgroepen hebben een eigen tijdschrift, meer bepaald een 'ledenblad'. Het verschijnt viermaal per jaar en houdt de leden op de hoogte van recente ontwikkelingen of interessante nieuwtjes uit de bossector. De leden van een Limburgse Bosgroep krijgen het gratis opgestuurd. Bent u boseigenaar, maar nog niet aangesloten bij de bosgroepen, neem dan contact op met de verantwoordelijken voor uw regio (zie www.bosgroepen.be). Bent u geen boseigenaar, maar wenst u toch op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen in de Limburgse bossen, sluit dan (gratis) aan als sympathiserend lid. Meer info: www.bosgroepen.be of [email protected]

Transcript of nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

Page 1: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

België–Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift oktober-november-december 2009

26 | herfst

+

+

Zwarte elsExploitaties evaluerenZaad met pit!

in dit nummer o.a.

Page 2: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 3

Natte voetenDe zwarte els gedijt bijna overal waar debodem vochtig of nat is. Of de boom goedgroeit, hangt dan ook meer af van de nabij-heid van water dan van de hoeveelheid voed-sel in de bodem. Een moeras, een rivier- ofbeekvalleitje, een lager gelegen broek: dezwarte els voelt er zich als een vis in hetwater. In een typisch elzenbroekbos vind jedan ook veel typische moerasplanten zoalsmoerasspirea, gele lis en gewone dotter-bloem. De zwarte els is een snelle groeier;enkel de populier schiet sneller op. Diegroeispurt is het resultaat van stikstoffixe-rende wortelknolletjes waarmee de elssamenleeft. Deze knolletjes zitten vol bacte-riën die ervoor zorgen dat de zwarte els viazijn wortels stikstof kan opnemen, wat geenenkele andere boom hem nadoet in nattebodems.

Een resem voordelenDe zwarte els zorgt op verschillende manie-ren voor een gezond bos: zijn goed afbreek-baar strooisel en de wortelknolletjes verrij-ken de bodem met voedingsstoffen waar ookandere soorten mee van profiteren. Door zijngroei met zevenmijlslaarzen ziet een aan-planting met zwarte els er snel uit als eenecht bos, maar tegelijkertijd laat de kroonook voldoende licht door om andere boom-soorten tot ontwikkeling te laten komen. Eenander voordeel van zijn groeispurt is dat dezwarte els weinig concurrentie ondervindtvan kruidvegetatie. Zijn uitgebreide wortel-stelsel verankert de boom stevig in debodem, zodat hij zelfs bij hevige rukwindenovereind blijft en erosie geen kans krijgt. Enlast but not least: reeën zijn niet tuk opelzenknoppen, waardoor de jonge boompjesnauwelijks wildbescherming nodig hebben.

Dit najaar staan enkele bijzondere activi-teiten op stapel: zoals elk jaar wordt hetVlaamse bos in de kijker gezet, en op deeerste Vlaamse Bosgroependag wordt deprivéboseigenaar centraal geplaatst.Tijdens de Week van het Bos wordt deVlaamse Koepel van Bosgroepen opgericht:een instrument om beter op Vlaams niveausamen te werken en om nog duidelijkerde stem van de boseigenaar door te latenklinken. Met bijna 7 000 Vlaamse Bosgroep-leden wordt die stem stilaan erg luid!De Bosgroepen worden steeds met nieu-we evoluties geconfronteerd. Je maaktewellicht reeds kennis met de voorberei-ding van de instandhoudingsdoelstellin-gen door de Vlaamse overheid. Klinkt ditje nog vreemd in de oren? Geen probleem,in deze editie verneem je er meer over.In dit kader zullen in Limburg alvast enkelemooie beheerwerken in privébossen wor-den gerealiseerd.Uiteraard blijven bomen en bosbeheer degrootste bekommernis van onze Bosgroe-pen. In deze editie leer je de zwarte elsbeter kennen. Hij werd - ten onrechte -lange tijd ondergewaardeerd. Wij vragenook jouw speciale aandacht voor hetrelaas van onze stagestudent van het afge-lopen jaar, Frederik Bollen uit Bilzen. Hijbehaalde niet alleen hoge resultaten metzijn werk aan het Katholieke HogeschoolKempen; hij bezorgde de Bosgroepen ookeen terreinfiche en evaluatiesysteem voorde beoordeling van exploitaties. Het iszonder twijfel een nuttig instrument,zeker als je zelf hout verkoopt.Als toetje verklapt één van onze leden hoehij al jaren zeer lekkere shiitakepadden-stoelen kweekt. Wie weet … dit wordtmisschien ook jouw passie!Veel leesplezier!

Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

voorwoord

Meer dan brandhout alleenDe zwarte els wordt in Vlaanderen vooralgeëxploiteerd als typische hakhoutsoort, ineen struikachtige vorm met verschillendestammetjes op één stobbe. Op heel natte enmoeilijk toegankelijke percelen is dit ook ver-uit het verstandigste. Doorgaande bomen(bomen die niet als hakhout worden afge-zaagd) kunnen onvoldoende wortels in denatte grond vormen om zich te verankeren ende exploitatie is vaak onmogelijk of veel teduur. Maar elzenhout is ook zacht, taai enmatig sterk. Het is wat stug bij het zagen,maar het laat zich vlot gladschaven. Elzen-hout is gemakkelijk te verwerken, maar enkelonder water is het echt duurzaam (een grootdeel van de gebouwen in Venetië is opgetrok-ken op palen van elzenhout). Het hout is doorzijn eigenschappen voor talrijke doeleindengeschikt: het heeft wat weg van kersenhout enwordt soms als dusdanig verkocht. Heel af entoe wordt het door zijn regelmatige structuurzelfs als fineer verkocht, een zeer hoogwaar-dige toepassing. Vroeger was elzenhout ookpopulair omdat het algemeen beschikbaarwas. Vandaag is het aanbod van mooie stam-men daarvoor te klein, maar toch vind je inVlaanderen nog steeds firma’s die maatkeu-kens in vol elzenhout aanbieden.

Zwarte els

soort in de kijker

Nat elzenbos (Foto’s: Karolien Van Diest)

De zwarte els is een van de meest wijd verspreide bomen ter wereld. Van Japan tot West-Europa zorgt de ranke boom voor beschutting langs vochtige valleitjes, en enkele duizen-den jaren geleden stonden de grote riviervalleien en beekdalen van Vlaanderen en Neder-land er nog vol mee. Vandaag bestaat in België nog maar één procent van het bos uitelzenbroekbos. Een portret van een kranige doorbijter.

Page 3: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

De zwarte els in beeldDe boom is makkelijker herkenbaar in dewinter. Alnus glutinosa is de Latijnse naam.

De zwarte els heeft een goede rechte stam. Dekroon is ijl maar de katjes en de elzenpropjes dieer 's winters in hangen, geven de boom in dewinter een typisch ‘zwart’ silhouet, waardoor deels al van ver herkenbaar is. In onze streken kande boom 25 meter hoog (bereikt op 50 jaar) en100 tot 120 jaar oud worden.

Op foto onderaan zijn de ’elzenpropjes’ rechtsopen en is het zaad er al lang uitgevallen

Elzen bloeien, op de hazelaar na, het vroegstvan al onze boomsoorten, nog lang vóór het uit-lopen van de bladeren. Mannelijke en vrouwelij-ke bloeiwijzen staan broederlijk naast elkaar opde boom. Op de foto onderaan zijn de langemannelijke katjes duidelijk zichtbaar. Daarbovenzijn de kleinere vrouwelijke bloeiwijzen te zien.

De knoppen van de zwarte els zijn knotsvormigen paars en staan steeds op een steeltje. Je kanze daardoor moeilijk verwarren met de knoppenvan andere bomen.

Het blad van de zwarte els is altijd afgerond enmeestal zelfs wat ingesneden, ‘uitgerand’. Derand van het donkergroene blad is dubbelgezaagd. De nerven zijn goed zichtbaar.

Ideale matenElzenhout wordt tegenwoordig vooral als bij-opbrengst beschouwd en enkel gebruikt voorminderwaardige toepassingen als energie- ofvezelhout. Momenteel is de prijs dan ook vrijlaag in Vlaanderen (tot ¤ 25 per kubiekemeter). In Duitsland bestaat daarentegen weleen groot aanbod van kwaliteitsvolle stam-men, aangezien enkele zagerijen er zich spe-cialiseerden hebben in het verwerken vanelzenhout tot snijfineer. De loten halen daarnu prijzen tot ¤ 100 per kubieke meter. Degrootste economische meerwaarde kan dusverkregen worden door mooie kwaliteitsvollestammen te produceren die geschikt zijn alsgeriefhout. De ideale zwarte els hiervoor istussen de vijftig en tachtig jaar oud, heeft eenstamomtrek van 150 centimeter en een per-fect rechte en gave onderstam van zes totacht meter hoog. Om dat te bereiken is eengoed beheer nodig dat inspeelt op de grotebehoefte aan licht van de boom. Alles begintmet minimum 2 000 stuks plantsoen perhectare met een goede bosbouwkundige her-komst. Van zodra de elzen ongeveer zesmeter takvrije stam verkregen hebben, loonthet om 80 tot 100 toekomstbomen met eenperfecte onderstam te selecteren. Hun naas-te concurrenten moeten vervolgens wegge-dund worden in regelmatige cycli van zes totacht jaar.

Voor wie in Vlaanderen bebost of herbe-bost met zwarte els, voorziet het Vlaam-se Gewest een subsidie van ¤ 2 000 perhectare. Als daar nog een bosrand ofonderetage bijkomt (geplant of viaspontane verjonging), kan dit oplopentot ¤ 2 500 per hectare.

Wees waakzaamOndanks de grote vitaliteit van zwarte els enhet gemak waarmee je de soort kan aanplan-ten en verzorgen, bestaat er ook een elzen-ziekte die lokaal veel schade kan berokkenen.Bij enkele leden van Bosgroep Zuid-Limburgis een flink deel van hun jonge zwarte elzenafgestorven. Navraag bij het Instituut voorNatuur- en Bosonderzoek (INBO) doet ver-moeden dat het om een infectie door deelzenverwelkingsziekte gaat. Aangezien ditvoor het publiceren van deze editie niet konbevestigd worden, zullen we hier in het vol-gende nummer nog op terugkomen, met eenoverzicht van de beheermaatregelen.Met dank aan Marijke Steenackers en Arthur De

Haeck (INBO).

Dit artikel is gebaseerd op een tekst uit de Bosbode

(jaargang 2009, jaargang 5, nr.1, p.4 ).

week van het bos

Oma’s aan de topAutochtoon plantenmateriaal: eigenlijk gaathet gewoon over de ’wilde’ bomen en strui-ken die vanaf de laatste ijstijd in Vlaanderengroeiden en er op eigen kracht terechtkwa-men. Autochtone bomen en struiken zijn omallerlei redenen waardevol. Als genetisch erf-goed zijn ze het resultaat van een eeuwenlan-ge natuurlijke selectie. Daardoor zoudendeze ‘oudjes’ wel eens van onschatbarewaarde kunnen zijn bij de op til zijnde kli-maatveranderingen. De oude wintereiken-stoven van de Klaverberg bij Hasselt hebbenbijvoorbeeld de kleine ijstijd overleefd, maarook de warmere middeleeuwse periode.Beter aangepaste planten reageren nu een-maal gunstiger op extremen en dat is al vol-doende reden om er zuinig op te zijn. Maarook door hun ouderdom, omvang en grillig-heid valt aan zulke bomen heel wat te bele-ven. Voor wetenschappers zijn het gelief-koosde studieonderwerpen.

100 autochtone soorten in kaartgebrachtSinds het Verdrag over de Biodiversiteit (Riode Janeiro, 1992) groeide in vele landen hetbesef dat groene ’genetische bronnen’belangrijk zijn. Maar om concrete maatrege-len te kunnen nemen, moet je eerst wetenwat je in huis hebt. In heel wat Europese

landen lopen daarom ook inventarisatiepro-jecten.De Vlaamse overheid is druk aan het inven-tariseren gegaan. In opdracht van het Agent-schap voor Natuur en Bos (ANB) speurenbiologen alle hoeken en kanten van hetVlaamse land af op zoek naar boskernen,houtkanten en hagen waar nog autochtonebomen en struiken bewaard gebleven zijn.Zeker in de lage landen is dat nodig, omdat inhet verleden veel bossen en houtkanten ver-dwenen door verstedelijking en door deintensiteit en de schaalvergroting in de land-bouw. Ook de resterende bossen werden inde vorige eeuw dikwijls sterk geëxploiteerden beheerd in functie van houtproductie.Vlaanderen is ondertussen volledig geïnven-tariseerd en het speurwerk heeft geleid totdigitale kaarten en een enorm databestandmet informatie over houtige genenbronnen,hun groeiplaatsen, vegetatie- en bodemtypenen indicatieve kruidensoorten. De versprei-dingsgegevens van meer dan 100 soorten,ondersoorten, hybriden (kruisingen tussentwee verschillende inteeltlijnen van hetzelfdegewas) en variëteiten zijn nu heel eenvoudigop te zoeken.

InvasieDe autochtone bomen en struiken van Vlaan-deren zijn niet per se allemaal op eigen

kracht ergens terechtgekomen. In het verle-den werden deze ook door de mens aange-plant. Omdat boeren voor hun eigen hout-kanten autochtone zaailingen uitspitten uitnabije bossen, bleven de authentieke genenbehouden. Het bosplantsoen van inheemseboom- en struiksoorten dat je tegenwoordigkan kopen, is meestal opgekweekt uit zaaddat afkomstig is uit het buitenland. Het zijnbomen en struiken die als soort in Vlaande-ren wel inheems zijn, maar door hun buiten-landse afkomst bezitten ze andere genen dande autochtone Vlaamse bomen en struiken.Zaad uit Oost- en Zuid-Europa is vaak goed-koper. We beplanten onze bossen, houtkan-ten en hagen dus met plantsoen dat in oor-sprong uit het buitenland afkomstig is. Dezebomen en struiken zijn aangepast aan groei-condities die verschillen van die in Vlaande-ren. En omdat zulke eigenschappen over-geërfd worden door de jongere generaties,kan dit er op langere termijn voor zorgen datde bomen die hier groeien minder goed aan-gepast zijn aan onze bodems, of minderbestand tegen ziekten en plagen en de grillenvan ons klimaat.

Eigen kweekOp dit moment is nog minder dan 5 % van deVlaamse bossen autochtoon. Ongeveer dehelft van de soorten waarvan autochtone

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 54 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

Zaad met pitVlaanderen koestert oorspronkelijke bomen en struikenHet voorbije decennium is heel Vlaanderen nageplozen op bomen en struiken waar-van de genen terugvoeren tot de prehistorie. Sindsdien wordt van deze autochtonesoorten zaad verzameld, opgekweekt en aangeplant in onze bossen, houtkanten enkleine landschapselementen. Onze fauna heeft zich op deze oorspronkelijke bomenen struiken afgestemd en ze zijn op hun beurt het best aangepast aan de groeicondi-ties in Vlaanderen.

(Foto: René Van Loon)

. (foto: Karolien Van Diest)

. (foto: Annemie Hannosset)

. (foto: Karolien Van Diest)

. (foto: Karolien Van Diest)

Page 4: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

populaties waargenomen werden, is boven-dien bedreigd in zijn voortbestaan. In heelVlaanderen bestaat het bosplantsoen tegen-woordig gelukkig steeds meer uit het ‘goede’materiaal.Het ANB oogst sinds tien jaar zaden en bes-sen van de autochtone populaties. De plan-ten worden grotendeels opgekweekt in deeigen boomkwekerijen van het ANB, maar erzijn ook oogstprogramma’s bij de RegionaleLandschappen. De zaden komen via con-tractteelten in de reguliere kwekerijenterecht, en de Regionale Landschappengebruiken het plantsoen in lokale projecten.Een heel beperkt aantal geïnventariseerdelocaties is officieel erkend als ‘zaadbron’ of‘zaadbestand’: hier kunnen privékwekerszelf oogsten en later het plantsoen op demarkt brengen met een herkomstcertificaat.Omdat zaadoogst op geïnventariseerdeautochtone genenbronnen zeer tijdrovenden dus duur is, legt het Instituut voorNatuur- en Bosonderzoek (INBO) zaad-boomgaarden aan. Die zijn te vergelijkenmet fruitboomgaarden: de bedoeling is datze zoveel mogelijk vruchten produceren. Hetverschil is dat het in de zaadboomgaard nietgaat om het consumeren van de vruchten,maar om het produceren van zaad (dat in devruchten huist) en het opkweken ervan totjonge boompjes en struikjes. Een overzichtvan de stand van zaken staat in Tabel 1.

Waakzaam blijvenToch blijft waakzaamheid aangewezen:autochtone genenbronnen verdwijnen nogjaarlijks. Heel wat bronnen liggen versnip-perd in het landschap of bevinden zich opprivégronden: ook medewerking van debevolking is dus nodig. Daarom organiseerthet INBO al sinds jaar en dag samen met hetANB educatieve acties om de ’autochtoneboodschap’ over te brengen, zowel aan deburger als aan de aanplantende organisaties.Dit jaar staat de Week van het Bos helemaalin het teken van autochtone bomen en strui-ken, met als thema ‘Zaad met pit’. Hopelijkhelpt dit om onze groene genenbronnennaar waarde te schatten.

Met dank aan Kristine Vander Mijnsbrugge en Bert

Maes voor deze bijdrage.

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 7

Roerdomp en coWeinig mensen beseffen het, maar Vlaan-deren herbergt nog steeds echte natuur-pareltjes. Denk maar aan de purperen heidein de Kempen, de Oost-Vlaamse en Brabantsebeukenbossen met uitbundige voorjaars-flora, grasland met orchideeën of de duinenaan onze kust.Deze gebieden vormen habitats: leefgebie-den met typische kenmerken die de voor-keur genieten van sommige planten of die-ren, of die zelfs noodzakelijk zijn voor hunvoortbestaan. Zo is de roerdomp voor zijnbroedgebied afhankelijk van moerassen metbrede rietkragen. Doordat de oppervlaktevan zulke gebieden in Vlaanderen afnam,ging het ook met de roerdomp bergafwaarts.In sommige gevallen zijn deze habitatsuniek in Europa, of worden ze in heel hetcontinent bedreigd. In dat geval hebben wijeen grote verantwoordelijkheid om ze tebeschermen. Deze bescherming wordt bestintegraal en grensoverschrijdend aange-pakt, en dat is precies wat Natura 2000beoogt.

Grenzeloze ambitieAlle Europese lidstaten kregen de opdrachtgebieden aan te duiden ter bescherming vanzulke habitats en soorten. Zo creëert Europamet Natura 2000 een grensoverschrijdendnetwerk van natuurparels. Dit netwerkbestaat uit zogenaamde speciale bescher-mingszones: wettelijk afgebakende gebiedenwaarin deze Europees te beschermen habi-tats en soorten terug te vinden zijn. Europagaat ervan uit dat elke lidstaat deze Europeesbelangrijke natuur beschermt, ongeachtwaar deze voorkomt of wie deze beheert. Ditwil zeggen dat zowel de overheden als privé-eigenaars en gebruikers hun verantwoorde-lijkheid moeten opnemen. In Vlaanderenwerden zo’n 38 speciale beschermingszonesafgebakend op basis van wetenschappelijkonderzoek.Natura 2000 biedt alle partners de kans omde handen in elkaar te slaan om vanuit ver-schillende invalshoeken zorg te dragen voorde Vlaamse natuur. Hierdoor bouwen we aanduurzame ecosystemen waarvan iedereenkan meeprofiteren. Denk maar aan gezond

en lekker drinkwater, duurzame houtproduc-tie uit onze eigen bossen en lekker vlees vansmullende koeien op een grasland, bescher-ming tegen wateroverlast, groene ruimte omte recreëren, …

InstandhoudingsdoelstellingenHabitats en soorten in een Europees netwerkonderbrengen, is een eerste stap. De tweedestap is er voor te zorgen dat deze natuur blijftbestaan en dat de kwaliteit bestendigd blijft:een grote uitdaging voor Vlaanderen, waarwe met man en macht voor moeten zorgen.Het ANB bepaalde samen met het Instituutvoor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) deminimumkwaliteit voor de Europeesbeschermde natuur - een wetenschappelijkekrachttoer. Dit heeft in eerste instantie geleidtot een aantal gewestelijke instandhoudings-doelstellingen (IHD’s): hoeveel oppervlakte isnodig voor een duurzaam beukenbos, hoe-veel broedparen roerdomp heb je nodig vooreen gezonde populatie … telkens op hetniveau van Vlaanderen. Deze doelstellingengeven weer welke verplichte bijdrage Vlaan-

6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

Tabel 1. Autochtone zaadboomgaarden in Vlaanderen

Herkomstgebied Aantal soorten

Brabants District West 30Brabants District Oost 5Vlaamse Zandstreek 10Kempen 8Volledig Vlaanderen 11

Op 18 locaties in Vlaanderen vind je in totaal 64 zaadtuinen van 23 verschillende soorten ofsoortencomplexen: Gelderse roos, rode kornoelje, sleedoorn, bosroos, vogelkers, hazelaar, wildemispel, wilde kardinaalsmuts, hondsroos (menging hondsroos, heggenroos en beklierde heggen-roos), wilde lijsterbes, Spaanse aak, es, eenstijlige meidoorn, haagbeuk, boomvormende wilgen(schietwilg en bindwilg), sporkehout, zomereik, wintereik, zomerlinde, winterlinde, fladderiep,wilde appel, zoete kers, ratelpopulier, wegedoorn.

bosbeleid

Natura 2000:Europese pareltjesin Vlaanderen

In Vlaanderen wordt, net zoals in de rest van Europa, hard gewerkt aan een internationaal net-werk van natuurgebieden: Natura 2000. Het doel is de biodiversiteit in heel Europa versterken.Waar willen we met Natura 2000 naartoe in Vlaanderen? Hoe geven we de natuur in Vlaanderennieuwe kansen? Deze vragen wil het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) samen met de gebrui-kers van deze gebieden beantwoorden: landbouwers, jagers, natuurverenigingen, de bedrijfswe-reld, overheden … en de bos- en landeigenaars natuurlijk

Een handvol geoogste wilde appeltjes (Foto: Bert Maes)

(Foto: Karolien Van Diest)

Deze reusachtige eikenstoof van wintereik heeft een omtrek van maar liefst 26 meter;hij is te vinden op de Klaverberg in Opglabbeek/As. (Foto: Bert Maes)

Page 5: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

deren – net als alle andere lidstaten – kanleveren aan het beschermen van de Europesenatuur. In een volgende fase worden deIHD’s bepaald voor de speciale bescher-mingszones. In feite worden in deze specifie-ke IHD’s de doelstellingen op gewestelijkniveau verdeeld over de verschillende specia-le beschermingszones. Zodra men weet waarhet met een bepaalde zone naartoe moet, kaneen natuurrichtplan opgesteld worden metconcrete maatregelen en deadlines. Omdatde Bosgroepen meestal goed op de hoogtezijn van de situatie op het terrein en vele(privé-)eigenaars persoonlijk kennen, kun-nen ze een belangrijke bijdrage leveren omvan de IHD’s een haalbare kaart te maken.Het ANB en de Bosgroepen zullen de komen-de maanden samen bekijken hoe ze een aan-pak kunnen uitstippelen voor die specialebeschermingszones die hoofdzakelijk uit pri-vébossen bestaan.

Eendracht maakt machtAlle beschermde habitats en soorten latenzich niet zomaar samenvatten in een netreservaat, daarvoor is de natuur veel te gril-lig. De Europees te beschermen natuur inVlaanderen komt ook voor in gebieden vanprivé-eigenaars. Gelukkig maar, want hetbeschermde gebied in Vlaanderen is zo ver-snipperd dat bijzondere habitats en soortenanders beperkt zouden zijn tot kleine vlekjesop de Vlaamse landkaart. Dat betekent ookdat samenwerking tussen alle partners eennoodzaak is. Het ANB ziet de Europese ver-plichting om IHD’s op te stellen als een uit-gelezen kans om de ideeën over samenwer-king in de praktijk om te zetten. Alleen doorgrondig overleg tussen eigenaars, gebruikers,de betrokken overheidsdiensten zoals deVlaamse Milieumaatschappij en de VlaamseLandmaatschappij en vele anderen kunnende IHD’s gerealiseerd worden in de specialebeschermingszones.Alle doelgroepen krijgen via een maandelijksoverleg de kans om Natura 2000 in Vlaande-ren mee vorm te geven en te sturen. Door opeen breed front te overleggen, wordt debetrokkenheid van alle partners vergroot enkomt men makkelijker tot oplossingen. Ookhet natuurbeleid wint daarbij: Natura 2000 isimmers dé basis voor heel de gebiedsgerich-te werking en voor het soortenbeleid inVlaanderen. Om hun engagement te onder-strepen, hebben alle partners én de ministervoor Leefmilieu dit voorjaar een intentie-verklaring ondertekend. Daarin is een aantalspelregels vastgelegd voor de werkwijze enhet verdere traject van het overleg.

Wil je meer weten over Natura 2000 ende instandhoudingsdoelstellingen? Surfdan naar de website van het ANB:www.natuurenbos.be

meer biodiversiteit overde grenzen heenHet project SOLABIO (Soorten en Land-schappen als dragers voor Biodiversiteit)heeft de toename van de biodiversiteit en hetherstel van de waardevolle landschappen inde grensregio Vlaanderen-Nederland alshoofddoel. Door zijn grensoverschrijdendekarakter en omdat het gericht is op deinstandhouding van soorten, sluit het projectnaadloos aan bij de Natura 2000-doelstellin-gen. De Limburgse Bosgroepen wijden eensubsidie van de Nationale Loterij aan beheer-werken voor de uitbouw van SOLABIO. ElkeBosgroepcoördinator heeft in samenspraakmet een Regionale Landschap mogelijke pro-jectlocaties voor bepaalde doelsoorten in pri-vébos geselecteerd. Hierbij werden verschil-lende criteria in acht genomen, zoals hetbestaande actieplan voor een bepaalde soorten de medewerking van privé-eigenaars. Dekosten worden door de Limburgse Bosgroe-pen gedragen. De werkzaamheden wordenvoornamelijk uitgevoerd door de socialewerkplaats De Winning.

Bosgroep Limburgse DuinenDe Bosgroep Limburgse Duinen heeft samenmet het Regionaal Landschap Lage Kempeneen project uitgewerkt in Hechtel-Eksel,meer bepaald in het boscomplex Vlasmeer.Om de nachtzwaluw meer rust te gunnen tij-dens het broeden, gaan de partners enkelebosranden en houtkanten aanleggen. Optwee toekomstige open plekken zal de vogelvolledig tot rust kunnen komen. Omdat eendeel van het gebied waarin de werkzaamhe-den zullen plaatsvinden in privéhanden is,overtuigde de Bosgroep ook enkele boseige-naarsom deel te nemen. Dankzij hun enthou-siasme kan het project verder uitgewerktworden. De start van de werken is voorzienvoor het najaar, maar ondertussen nam deBosgroep al enkele voorbereidende admini-stratieve taken voor zijn rekening, zoals hetindienen van een kleine uitbreiding van hetbeheerplan van Vlasmeer en het afsluitenvan een overeenkomst tussen de Bosgroep ende privé-eigenaars.

Bosgroep West-LimburgIn West-Limburg zullen vier kleine projectenworden uitgevoerd. In Heusden zal een 'gol-vende' bosrand worden gecreëerd als over-gang van bos naar akker. Daarvoor gaat mendennen kappen, de Amerikaanse vogelkersbestrijden, hazelaars deels afzetten als hak-hout, ... Hier en daar komen ook struiken omvlinders (klein geaderd witje, bont zandoogje,kleine vuurvlinders, ...), libellen, insecten envogels aan te trekken. Zowel in Tessenderlo

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 9

Het belang van gestandaardiseerd eva-luerenElke houtkoper betaalt een exploitatiewaar-borg bij de aankoop van een lot op een doorde Bosgroepen georganiseerde houtverkoop.Deze waarborg (10 % op de totale koopsom)moet de boseigenaar een zekere garantiegeven dat de exploitant de gestelde verkoops-voorwaarden zal respecteren, en geen ver-mijdbare schade zal achterlaten in het bos. Inhet verleden ging de coördinator de werkensteeds ter plaatse bekijken om dit te evalue-ren. In Limburg werden, over vier jaar geza-

menlijke houtverkopen (onderhandse verko-pen niet mee gerekend) die goed waren voor131 loten en meer dan 47 500 m³ hout, intotaal zeven waarborgen ingehouden, waar-van drie volledig.Op vraag van de houtkopers werd werkgemaakt van richtlijnen voor de beoordeling.Frederik ontwierp een objectieve aftoetslijst,die via een beslissingsboom automatischleidt tot een besluit. Eerst onderzocht hijwelke schade exploitaties teweeg kunnenbrengen en welke gevolgen ze hebben voorhet bos, zowel op korte als op lange termijn.

Al snel werd duidelijk dat een terreinfiche dehandigste methode zou zijn om de eventueleschade te evalueren. Deze fiche (zie pag.10 en11) en de daaraan gekoppelde beoordelings-wijze testte hij bij twaalf naaldhout- en negenloofhoutexploitaties, in Limburg en Oost-Vlaanderen. De resultaten van de beoorde-ling en het beslissingsproces kwamen erggoed overeen met de evaluatie die de lokalecoördinator en Frederik gelijktijdig maaktenzonder fiche. De komende maanden zullende Bosgroepen de fiches verder uittesten. Opbasis van de resultaten kan de methodeindien nodig bijgestuurd worden.

Tijd voor uniformiteitFrederiks eindwerk kadert in het project’Professionalisering Bosgroepwerking viastandaardisatie houtverkopen’ van de Coöpe-ratieve van de Limburgse Bosgroepen cvba .In dit project werden zowel de verkoopsvoor-

bosbeheer

Hoe kan je exploitatiesgestandaardiseerdevalueren?Laatstejaarsstudent Biotechniek - Milieubeheer aan de Katholieke Hogeschool KempenFrederik Bollen heeft eind 2008 vier maanden stage gelopen bij de Limburgse Bosgroepen.In het kader van deze stage schreef hij een eindwerk over hoe bosexploitaties op eengestandaardiseerde manier kunnen geëvalueerd worden.

vervolg op pag. 13

Boomkikker (foto: François Van Bauwel)

Rugstreeppad (foto: Peter Engelen)

Kleine ijsvogelvlinder (foto: Hölger Groschl, Wikipedia)

Das (foto: Luc Crevecoeur)

Kamsalamander (foto: Benny Odeur)

Bij het kappen en uitslepen van bomen van dit formaat is het de kunst om de exploitatieschade strikt te beperken tot het onvermijdbare.(foto: Annemie Hannoset)

Page 6: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 1110 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

TerreinficheDATUM

LOT

LIGGING

1. ALGEMENE INFO

Invuller fiche:

Aanduider:

Koper:

Uitvoerder:

Aard van kap:

Gekapte boomsoorten:

Kruinen:

Bodemgesteldheid:

Onderetage:

Onderetage vooraf verwijderd (wie):

Verjongingsgroepen:

Verkoopsdatum:

Exploitatietermijn:

Schoontijd:

Start exploitatie:

Einde exploitatie:

Goede markering ja

Neen Te lichte / te sterke dunning

Onduidelijke aanduiding / codes niet gerespecteerd

Slechte ruimingspistes (Te smal / Te breed / Te recht

Verkeerde percelen aangeduid

Andere:Goede kubering ja

Neen: Onder-kubering / Over-kubering

2. CONTROLE ALGEMENE VOORWAARDEN

Exploitant heeft min. 2 dagen voor aanvang en max. 7 dagen na beëindiging van exploitatie verwittigd

ja

NeenExploitatie tijdig uitgevoerd

ja

Ja, mits akkoord met de BG voor verlenging van de exploitatietermijn

NeenTijdsstip van exploitatie ivm bodemkwetsbaarheid goed gekozen

ja

NeenBomen horizontaal afgezaagd

>80% 40 - 80% <40%Bomen < 10cm boven het maaiveld afgezaagd

>80% 40 - 80% <40%Bodemschade

GeenOnvermijdbaar:Vermijdbaar:

SchorsschadeGeen / NVTOnvermijdbaar:Vermijdbaar:

Schade aan verjongingsgroepenGeen / NVTOnvermijdbaar:Vermijdbaar:

Page 7: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 13

als in Beringen zal de Bosgroep de oevers vaneen poel vrijmaken om de habitat van tallozesalamanders, kikkers en padden, libellen,waterjuffers en vlinders te herstellen. In eenvierde project zal een houtwal worden vrijge-maakt op de overgang van pad naar bos, eneen corridor naar het achterliggende bos:allemaal inspanningen om het de kleine ijs-vogelvlinder en andere vlinder- en insecten-soorten beter naar hun zin te maken. Eenbosrand en open plekken moeten nieuwekansen geven aan de waardplant kamperfoe-lie en aan de zeldzame sterzegge.

Bosgroep Hoge KempenHet uitgebreide bosbeheerplan van Dilsen-Stokkem werd goedgekeurd en wordt nuconcreet. Het stadsbestuur, het ANB, hetRegionaal Landschap Kempen en Maaslanden de Bosgroep overleggen om privébosei-genaars te helpen bij het uitvoeren van soort-gerichte maatregelen.In Zutendaal werken het gemeentebestuur,het ANB en heel wat privéboseigenaarssamen aan de uitvoering van een land-schapsbeheerplan aan de Hesselsberg. Ieder-een steekt een handje toe om het Mariabeeldweer van achter de begroeiing te toveren enhet open beeklandschap van weleer te her-stellen. De grondbezitters willen de uitheem-

se bomen en struiken op hun verboste perce-len (laten) verwijderen en waar nodig vervan-gen door typische planten van de beekvallei.Op sommige plaatsen zal het landschap ookopen gemaakt worden door hakhoutbeheerof andere beheermaatregelen.

Bosgroep Zuid-LimburgIn Tongeren wordt een verwaarloosde poelwaarin vroeger kamsalamander zat, opge-frist. Rond de poel wordt een bosrand aange-plant. De maatregelen kaderen in het alge-meen beheer van de nieuwe privé-eigenaardie voluit voor een ecologisch en landschap-pelijk interessant project kiest. Samen metnaburige eigenaars (waaronder Natuurpuntvzw) werkt hij zo aan het herstel en het voort-bestaan van een erg waardevol stukjeHaspengouw. De streek herbergt ook alenkele dassen en eikelmuizen. In Sint-Trui-den is het net het tegenovergestelde: daar zitmomenteel kamsalamander en ooit werdener dassen en eikelmuizen waargenomen.Door een bosrand aan te planten naast hetProvinciaal Domein Nieuwenhoven, hooptmen dat deze dieren terugkeren. In Bilzenzullen drie uitgegroeide knotlindes opnieuwgeknot worden.Meer info over Solabio:www.limburg.be/biodiversiteit

Boseigenaars die (rand)bomen willenknotten en praktische tips zoeken, kun-nen gratis het ‘Praktisch werkboek kno-teiken’ vinden op de website van hetRegionaal Landschap Lage Kempen(http://www.rllk.be/user_docs/Knoteiken_handleiding-NEW.pdf)

Bosgroep Noordoost-LimburgEls Peusens van het Regionaal LandschapKempen en Maasland adviseerde de Bos-groep Noordoost-Limburg bij het uitkiezenvan een locatie in Kinrooi om een projectvoor de grote weerschijnvlinder uit te voeren.Met de eigenaar werd overeengekomen omhet bos interessanter te maken voor dezevlindersoort en de aanwezige waterpartijgeschikt te maken voor allerlei amfibieën. Zozou de boomkikker, die al in het gebied voor-komt, zich opnieuw kunnen vestigen in hetprivédomein. De oevers worden zo ingerichtdat de zon het wateroppervlak weer kanbeschijnen, en ook de bladval in het waterzou moeten afnemen. Daarnaast zullen kwij-nende populieren en fijnsparren in het bosvervangen worden door inheemse loofbomenzoals de wilg, een boomsoort die de groteweerschijnvlinder overigens nodig heeft omzich te kunnen voortplanten.

12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

waarden als de hele procedure van de hout-verkoop herzien en geoptimaliseerd. DankzijFrederiks werk kunnen de coördinatoren opeen meer verantwoorde manier beslissen ofeen exploitant een deel van de schadewaar-borg moet afstaan aan de eigenaar om even-tuele schade te vergoeden.Frederik, zelf de zoon van een bosexploi-tant/houtkoper, kijkt alvast tevreden terugop zijn stage: “Al van in mijn jeugd ben iksterk vertrouwd met de sector. Het was danook zeer boeiend om dit alles eens vanuit eenander perspectief te bekijken. De goedewerksfeer en de afwisseling tussen theorie enpraktijk zorgden ervoor dat ik elke dag metplezier terugkeerde naar het provinciehuis.Omdat het zo’n leuke ervaring was, zou ik viadeze weg dan ook graag alle Bosgroepmede-werkers en medewerkers van de cvba bedan-ken voor de fijne samenwerking.”

De evaluatieficheHet eindwerk van Frederik heeft geleid tot

een erg bruikbaar resultaat; we nemen defiche daarom ook op in dit artikel. De Lim-burgse Bosgroepen gebruiken de fiche sindsde verkoop van 15 mei 2009 om exploitatieste beoordelen. De methode biedt ook demogelijkheid om vaste vrijwilligers voor deterreincontrole in te zetten. Ook voor bos-eigenaars die zelf hun hout verkopen, kan defiche helpen om de aandachtspunten bij eenexploitatie op een rijtje te zetten en de kwali-teit van de exploitatie in te schatten.

Zware fout betekent negatieve eindeva-luatieBosbouw is geen exacte wetenschap. Zo kun-nen nog steeds problemen opduiken bij hetevalueren van de ingevulde checklist. Hetspreekt voor zich dat niet elke verkoopsvoor-waarde of checkpunt evenwaardig is: zwarebodemschade heeft bijvoorbeeld ernstigeregevolgen voor het bos dan wanneer men ver-geet een affiche op te hangen over de beheer-werken. Een wegingsfactor, waarbij sommige

aandachtspunten zwaarder doorwegen danandere, zou een oplossing kunnen bieden.Toch valt zo’n factor op geen enkele wijzewetenschappelijk te verantwoorden, watopnieuw tot discussies zou leiden.De Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepencvba heeft daarom een kwaliteitssysteemopgesteld dat met categorieën werkt en over-eenkomsten vertoont met systemen in anderesectoren, zoals het autorijexamen. Zo’n sys-teem wordt wel eens het ‘knock-outsysteem’genoemd: een zware fout op één van deminimumvoorwaarden leidt dan automatischtot een negatieve eindevaluatie, hoe foutloosde rest van het parcours ook is.Wanneer de exploitant geen zware foutenmaakt (en dus aan de drie minimumvoor-waarden voldoet), komt hij in een puntensys-teem terecht. Dan wordt berekend aan hoe-veel procent van alle vooropgestelde voor-waarden hij voldoet, waarbij elk onderdeelvan de checklist wegingsfactor 1 heeft.Afhankelijk van dit percentage kent men aande exploitatie de categorieën ‘goed’, ‘matig’ of‘slecht’ toe.

Welke minimumvoorwaarden?Op basis van literatuurgegevens en eigenervaring hebben de Limburgse Bosgroepenbodemschade, schade aan verjongingsgroe-pen en schade aan toekomstbomen weer-houden als minimumvereisten. Deze schade-vormen kunnen immers - in tegenstelling totde meeste andere beschadigingen - eenjarenlange impact hebben op de ontwikke-ling van het bos. Zij kunnen de exploitatie degrootste ecologische en economische schadetoebrengen. Doorgaans blijkt uit de controlevan de minimumvoorwaarden dat de exploi-tatie niet door en door slecht is. In principezijn de ‘knock-outcriteria’ dan ook gewooneen stok achter de deur om de uitzonderlijkslechte gevallen eruit te filteren. In de mees-te gevallen gebeurt de echte besluitvormingpas daarna, wanneer men het percentageberekent dat bepaalt of het om een goede,matige of slechte exploitatie gaat. Dit cijferverkrijgt men door het aantal voorwaardenwaaraan is voldaan, te delen door het totaalaantal voorwaarden.Om de eenvormigheid van de beoordelingente garanderen, is het belangrijk het uniformreferentiekader te gebruiken waarvoor Frede-rik een handleiding uitwerkte. De handlei-ding per criterium kan je aanvragen bij PascalVanhees van de Coöperatieve van de Lim-burgse Bosgroepen cvba:[email protected].

bosbeleid vervolg van pag. 8

Bij naaldhoutexploitaties wordt tegenwoordig met een harvester gewerkt. (foto: Pascal Vanhees)

Deze oude knotlinde in Bilzen scheurde vorige winter uit. Na het knotten kan de kruin opnieuw uitlopen en blijft de boom langer vitaal.(foto: Karolien Van Diest)

Page 8: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 15

BosgroepWest-LimburgNieuws uit de Raadvan BestuurOp 16 juni kwam de Raadvan Bestuur bijeen inBokrijk. Een van de vasteagendapunten was degoedkeuring van de toe-treding van nieuwe leden.

De Bosgroep telt momenteel 566 leden. Zijbeheren samen een bosoppervlakte vanongeveer 2 200 hectare, zowel in boscom-plexen als in bos daarbuiten.Deze zomer startte de exploitatie van deloten die op de houtverkoop van mei werdenverkocht. Alle loten van de houtverkoop van2008 zijn ondertussen geëxploiteerd, behalveeen lot in Tessenderlo. Daar werd, in samen-spraak met de eigenaar, een deel van deexploitatie uitgesteld omwille van de slechteweersomstandigheden in het voorjaar.De arbeidersploeg werkte in het voorjaarminder voor de Bosgroep West-Limburg,maar dat werd deze zomer ruimschootsgoedgemaakt. Alle bossen waar de ploegvorig jaar de Amerikaanse vogelkers heeftbestreden, kregen deze zomer een nabehan-deling. Ook werden heel wat nieuweopdrachten uitgevoerd, die in overleg methet Regionaal Landschap Lage Kempen wer-den geselecteerd. De Raad van Bestuur keur-de de opdrachten goed die de coördinatorhad uitgekozen in het kader van het project‘SOLABIO’. De Raad van Bestuur heeft ook deoprichting van de vzw Koepel van de VlaamseBosgroepen besproken. Deze Koepel zal de 19Vlaamse Bosgroepen vertegenwoordigen.Volgend jaar zal de Algemene Vergaderingeen nieuwe Raad van Bestuur verkiezen.Mensen die interesse hebben om de Bos-

groep mee te besturen en op te volgen, kun-nen zich nu al kandidaat stellen. Meer info bijde coördinator.

BosgroepNoordoost-Limburg

Grote weerschijnwan-deling in KinrooiOp 19 juli verzameldenboseigenaars en sympa-thisanten aan het Wou-tershof in Kinrooi vooreen wandeling in hetteken van de grote weer-

schijnvlinder. Gids van dienst was Frans Ver-straeten van de natuurvereniging LimburgsLandschap. Deze vereniging beheert al tien-tallen hectaren in het gebied en de groteweerschijnvlinder gedijt er goed. Spijtiggenoeg werd de vlinder die bewuste dag nietgespot. Het gemeentebestuur van Kinrooiadopteerde de vlinder als Limburgse soort ensindsdien werden verschillende acties uitge-voerd om de kwaliteit van het leefgebied vandeze vlindersoort te verbeteren. Ook de Bos-groep gaat hiervoor een project uitvoeren inhet bos van één van onze Bosgroepleden.

nieuws van de bosgroepen

14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

Populaire paddenstoelDe naam shiitake stamt uit het Japans enbetekent paddenstoel (= 'take') die op depasaniaboom (= 'shii') groeit. De paddenstoelheeft een lichtbruine tot donkerbruine hoed,de plaatjes zijn aan de steel gehecht en enigs-zins aflopend. De steel zit meestal in hetmidden, maar kan soms ook asymmetrischgroeien. Bij jonge paddenstoelen is de randvan de hoed naar binnen gerold. Het opper-vlak van de hoed is meestal licht bevlokt. Shi-itake behoort, naast de champignon, tot demeest gekweekte paddenstoelen ter wereld.

With a little help from my ‘ents’De meeste eigenaars kweken de shiitake opeen ondergrond van zaagsel, houtkrullen,kalk, gips en melasse (een stroopachtig bij-product van suiker uit suikerriet of suikerbie-ten). Roland pakt het anders aan: “Ik geef devoorkeur aan eiken stammetjes, het liefstinlandse eik omdat de schors van Ameri-kaanse eik makkelijk van de stam valt. Deschors is namelijk essentieel voor de ontwik-keling van de paddenstoel. Ook ander loof-hout, zoals beuk, es, kastanje of berk isbruikbaar, maar je vermijdt naaldhout beter

omwille van het hars.” Roland laat het eiken-hout minstens zes weken rusten nadat destammetjes gekapt zijn om het schadelijkelooizuur te neutraliseren. Daarna boort hij inelk stamstuk 25 gaten van vier centimeterdiep. Daarin klopt hij zijn entpluggen, metsporen verzadigde pluggen die hij bij een pro-fessionele firma aankoopt. “Als de pluggen inde stammen zitten, duurt het ongeveer eenjaar voor het mycelium, de schimmel die de‘wortel’ van de paddenstoelen vormt, al hethout doordrongen heeft. Ik probeer de stam-men in zo ideaal mogelijke omstandighedenvoor de shiitakes te bewaren: ik stapel ze opelkaar, dek ze af met vochtig stro en span ernog een geperforeerde kunststoffolie over. Zoontstaat een vochtig en warm klimaat van 20tot 25°C waarin het mycelium goed gedijt.”

Zich een hoedje geschrokkenAls op de uiteinden van de stammetjes eenwitte schimmel te zien is, begint de oogstfa-se van de kweek. Roland doet de ‘grande tru-co’ van de shiitakekweker uit de doeken:“Door het hout 24 uur onder water te dom-pelen, denkt de schimmel dat hij in zijnvoortbestaan bedreigd wordt. Omdat hij zich

dringend wil voortplanten, begint hij vrucht-lichamen, de eigenlijke paddenstoelen dus,te produceren. De shiitake heeft zich letterlijk‘een hoedje geschrokken’! Daarna breng ik destammen naar een plaats waar de vrucht-lichamen beter kunnen groeien en waar ik zeuiteindelijk zal oogsten. Zodra de tempera-tuur boven de 13-14°C stijgt, ontstaan na eenweek de eerste paddenstoelen. Deze hebbenminstens acht uur per dag licht nodig, maarals je ze in de volle zon plaatst, drogen devruchtlichamen uit. Nadat ze geoogst zijn,moeten de paddenstoelen zes weken rustenvooraleer het hout weer geactiveerd wordt. Inde winter ligt de productie van shiitakes stil,maar het mycelium blijft actief. Zodra detemperatuur gunstig is, groeien er weer pad-denstoelen. Zo kan ik verschillende jaren lek-kere en gezonde paddenstoelen kweken.”

Met dank aan Roland Hülzenbecher, sympathiserend

lid van Bosgroep Noordoost-Limburg vzw.

tip van een bosliefhebber

Roland Hülzenbecher kweekt al 20 jaar paddenstoelen. Hij begon met de kweekvan oesterzwammen in stro, maar omdat deze methode te omslachtig bleek, staptehij al snel over op de shiitake. Voor ‘t Limburgs Bosbelang licht hij een tipje van desluier van zijn speciale kweekmethode.

Shiitaketeeltop eiken-stammetjes

(Foto’s: An Pierson)

OPROEP!Gwen Claes, hoofdorganisator van jeugdfuif Summersoundz (Heusden-Zolder) wil met deopbrengst van de fuif ‘een steentje bijdragen aan het milieu’!Met een deel van de winst zal de Bosgroep West-Limburg een uitbreiding van het bosareaalin de gemeente ondersteunen.Heb jij een perceel in Heusden-Zolder dat je wenst te bebossen? Ken jij iemand die hier-voor een braakliggend terrein ter beschikking wil stellen?Contacteer zo snel mogelijk de Bosgroep West-Limburg voor gratis advies en ondersteuning!

Een sfeerbeeld van de grote weerschijnwandeling in Kinrooi. (foto: Pascal Vanhees)

(foto: Annemie Hannoset)

Page 9: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 1716 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

plan wordt een maatschappelijk gedragen plan:het gemeentebestuur werkt niet alleen samenmet de Vlaamse overheid maar betrekt ook deeigen inwoners bij de totstandkoming. De Bos-groepHogeKempenhelptkleineboseigenaarsbijde uitvoering van concrete acties op het terrein.

FSC-certificaat in kader van bosbeheer-plan Dilsen-StokkemDilsen-Stokkem is volop bezig met de uit-voering van het uitgebreide bosbeheerplan.Een van de meest in het oog springende pro-jecten is het aanleggen van exploitatiewegenom het hout op een duurzame manier uit debossen te krijgen. Andere wegen werden danweer ingericht als wandelpaden, en ook aande natuur werd gedacht: enkele poelen wer-den heraangelegd zodat ook kikkers enamfibieën zich hier thuis blijven voelen.Samen met de Bosgroep werd bovendien inhet kader van het bosbeheerplan een FSC-certificaat (Forest Stewardship Counsil) aan-gevraagd. Een bosbeheerplan vormt de basisvoor kwaliteitsvol en multifunctioneel bos-beheer, waardoor het behalen van zo’n labeleen zeer haalbare kaart wordt. Het Agent-schap voor Natuur en Bos (ANB) staat invoor de organisatie en het management vanhet groepscertificaat. Voor de privéboseigen-aars betaalt de Bosgroep de lidmaatschaps-bijdrage. Als gecertificeerde boseigenaar kan jetegemoet komen aan de stijgende vraag naarFSC-gelabeld inlands hout. Bovendien bewijsthet dat je aan verantwoord bosbeheer doet.Ook het project SOLABIO, waar je elders indit nummer meer kan over lezen, loopt inDilsen-Stokkem. De Bosgroep overlegtmomenteel met de stad, het ANB en hetRegionaal Landschap Kempen en Maaslandom privéboseigenaars op een zinvollemanier te helpen met het uitvoeren vanmaatregelen om soorten te beschermen.

BosgroepLimburgse Duinen

Beheerplan VlasmeerCoördinator Jan Mam-paey was twee maandenin ouderschapsverlof ende Bosgroep werkte hier-door op een lager pitje.De dagelijkse werkingwerd op de voet gevolgd

door Ine Houbrechts, bijgestaan door LiseHendrick, de coördinator van BosgroepHoge Kempen. De voorbije maanden werdhun aandacht voornamelijk opgeslorpt doorde uitbreiding van het beheerplan van Vlas-meer in het kader van SOLABIO (zie ook blz. 8).Er werden verschillende exploitaties uitge-voerd in Hechtel-Eksel en HouthalenHelchteren en de arbeidersploeg heeft enke-le werkopdrachten uitgevoerd, zoals nabe-handelingen en bestrijding van de Ameri-kaanse vogelkers.Momenteel is het beperkt beheerplan voorhet boscomplex Vlasmeerheide-Locht inopmaak. Augustus en september werdengereserveerd voor terreinbezoeken. Boseige-naars die alsnog willen deelnemen aan hetbosbeheerplan, kunnen de Bosgroep altijdcontacteren.De Bosgroep legt de laatste hand aan deopmaak van het beleidsplan voor de periode2010-2015. Samen met de Raad van Bestuurworden de concrete acties voor 2010 opge-steld. Het beleidsplan wordt vóór 1 oktober2009 ingediend bij het ANB.

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaBosgroepen aanwezig op Sectordagvoor BosexploitantenNaar jaarlijkse gewoonte vond ook dit jaarop 4 juli de sectordag voor bosexploitantenen houtkopers plaats op de Landcommande-rij Alden Biesen in Bilzen. Dit initiatief werdvoor het eerst georganiseerd in 2007 doorInverde, in samenwerking met de UnieVlaamse Bosbouw (UVB). Het past in hetverplichte vormingstraject van erkende fir-ma’s en is bovendien een unieke gelegen-heid om al die bedrijven eens samen te bren-gen, die meestal afgezonderd en verscholenin het bos werken.

In de voormiddag werden allerlei machinesuit de bosbouwsector gedemonstreerd en inde namiddag kregen de Limburgse Bosgroe-pen de gelegenheid hun werking voor te stel-len. Karolien van Diest nam de algemeneinformatie over de Bosgroepwerking voorhaar rekening, terwijl Pascal Vanhees dieperinging op de houtverkoop en de exploitatie.Precies deze onderwerpen brengen Bosgroe-pen regelmatig in contact met de sector.Aangezien bosexploitanten en houtverko-pers mee het bosbeeld bepalen en regelma-tig in privébos werken, zijn goede onderlin-ge contacten belangrijk. Ondanks de hittewas het een geslaagde dag, en wat de Lim-burgse Bosgroepen betreft, voor herhalingvatbaar!

Bosgroep Zuid-LimburgBijzondere parkbomenin Haspengouw enVoerenIn het zomernummer van2008 kon je al lezen datde Bosgroep Zuid-Lim-burg meewerkt aan hetproject ‘Bijzondere park-

bomen in Haspengouw en Voeren’ van hetgelijknamige Regionaal Landschap. Nu zijnde werken definitief begonnen: in het plant-seizoen 2008-2009 werd telkens een twaalf-tal bijzondere bomen geplant op vijf locaties.Op één van deze plaatsen, bij één van onzeleden op het kasteel van Gingelom, werd op5 juni een informatievergadering gehoudenvoor particuliere eigenaars van een historischpark(bos). Tijdens de aansluitende wandelingbezochten de deelnemers enkele locatieswaar bijzondere parkbomen dit voorjaargeplant werden.Omdat verboste parken naast Canadapopu-lierbossen het tweede belangrijkste bostypevormen in onze Bosgroep, werken we actiefmee aan het project. Dat wil de volgende driejaar minimum 500 parkbomen en inheemsebomen op verantwoorde wijze aanplanten inhistorische kasteelparken in Zuid-Limburg.Daar verdwenen de oude, monumentaleparkbomen immers gestaag omdat ze onvol-doende of met onvoldoende kennis werdenherplant.Het project mikt op het duurzaam behoudvan historische parken en parkbossen inLimburgs Haspengouw en Voeren. Wanneereen eigenaar het oorspronkelijke, vaak uitge-sproken parkkarakter van zijn bos niet (volle-dig) kan of wil herstellen, kan hij bij de Bos-groep advies inwinnen. Deze bossen vormen

vandaag een prima uitgangssituatie voorongelijkvormig hooghout, en precies overdeze aspecten kan de Bosgroep de eigenaarsheel wat raad geven. Deze bosbeheervormbeantwoordt optimaal aan de criteria voorduurzaam bosbeheer en is in onze regio ookeconomisch interessant!

Bosliefhebbers welkom om nieuw bos teplanten!!In het kader van het project ‘Million Trees’van de Vereniging voor Bos in Vlaanderen(VBV) plant de VDAB in elke Vlaamse pro-vincie een nieuw bos aan bij een particulier.Hiermee wil ze haar 20-jarig bestaan in debloemetjes zetten.In Limburg staat dit te gebeuren bij één vanonze leden. Op een mooi gelegen perceel inMontenaken (Gingelom) worden op zondag 8november tussen 10 en 14 u. inheemsestandplaatsgeschikte boompjes geplant.Vanaf het Kerkplein is het perceel gemakke-lijk te voet bereikbaar. Iedereen is welkomom een boompje te komen planten!Meer info vind je op www.milliontrees.be

Landschapsdoedag in de Week van hetBosDit jaar vindt de Landschapsdoedag plaats inhet kader van de Week van het Bos: eenmooie combinatie van twee jaarlijkse initia-tieven. De Landschapsdoedag is een jaarlijksinitiatief van het Regionaal LandschapHaspengouw en Voeren, een organisatie diebegaan is met het landschap en de openruimte in de streek en hier projecten ronduitvoert. De structuur lijkt goed op die van deBosgroep, die zich meer op (privé)bos toe-spitst. De centrale markt met infostandswordt dit jaar opgetrokken op het domein

van het Kasteel van Nieuwenhoven, waarvanJeanne Hoogenboom, bestuurder van Bos-groep Zuid-Limburg, zich de trotse eigenaarmag noemen. Van hieruit zullen begeleidewandelingen in het privébos en het aangren-zende Provinciaal Domein Nieuwenhovengeorganiseerd worden. Het centrale themavan de Week van het Bos is ‘Zaad met pit’,een pleidooi voor meer autochtoon zaad.Meer over dit onderwerp lees je op blz.5.Een volledig overzicht van de Limburgse acti-viteiten rond de Week van het Bos vind je inonze activiteitenkalender.

Bosgroep Hoge KempenLandschapsplan Zuten-daalTussen de Kempen enHaspengouw ligt eenwaardevol overgangsge-bied. Om de mooie plek-jes aan de steilrand vanhet Kempens Plateau te

bewaren, ging een studiebureau in opdrachtvan het gemeentebestuur van Zutendaal vanstart met de opmaak van een landschaps-plan. Om dit plan zo toegankelijk mogelijk tehouden, worden ook de inwoners van hetgebied betrokken bij de opmaak. Een van deeerste concrete acties kan alvast op veel bijvalrekenen: het opnieuw zichtbaar maken vanhet acht meter hoge Mariabeeld op de Hes-selsberg. Het project wil het historische land-schap herstellen. Het open karakter van debeekvallei herstellen is ook in ecologischopzicht een verbetering. Het Agentschapvoor Natuur en Bos is dan ook volledig voordeze eerste stap in de uitvoering van hetlandschapsplan te vinden. Het landschaps-

Jef Mulders aan het woord over bijzondere parkbomen in Gingelom. (foto’s: Karolien Van Diest) Bosarbeiders en houtexploitanten op de sectordag in Alden Biesen. (foto: Karolien Van Diest)Een aangelegde bosexploitatieweg inDilsen-Stokkem. (foto: Danny Klingeleers)

Page 10: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst | 1918 | ‘t Limburgs Bosbelang | 26 | herfst

Colofon’ t L imbu r g s B o s b e l a n g2 5 | h e r f s t

u i t g a v eDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Marc Vandeput voorzitter wd.,Sylvain Sleypen, Gilbert Van Baelen,Frank Smeets, Hilde Claes, Erika Thijs,gedeputeerden en Renata Camps,provinciegriffier.

h o o f d r e d a c t i eJohan Van den Broek

c o ö r d i n a t i eKarolien Van Diest – [email protected] Hannosset –[email protected]

e i n d r e d a c t i eRita Bogaerts – [email protected]

r e d a c t i e s e c r e t a r i a a tAnnemie Hannosset –[email protected]

r e d a c t i e r a a dRita Bogaerts, Annemie Hannosset,Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

r e d a c t i eRita Bogaerts, Benjamine Bufkens,Annemie Hannosset, Lise Hendrick, IneHoubrechts, An Pierson, Vera Reymen,Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

f o t o c o v e rAnnemie Hannosset

c a r t o o n sDirk Vercampt

t e k s t b e w e r k i n gpantarein publishing

v o r m g e v i n g & l a y - o u tDion Boodts, Chantal Janssens –Grafische Producties,Informatie & Onthaal, Provincie Limburg

d r u kDrukkerij Vaes – Overpelt

p o s t b u sLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, 3de Directie -Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B–3500 HasseltTel. 011 23 83 [email protected]

o p l a g e2 500 exemplaren

w e t t e l i j k d e p o t n u m m e rD/2008/5857/82

v e r a n t w o o r d e l i j k e u i t g e v e rJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B–3500 HasseltDeze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij

kringlooppapier, zonder optische witmakers.

Week van het BosDeWeek van het Bos, een initiatief van het Agent-schap voor Natuur en Bos en de Vereniging voorBos in Vlaanderen, vindt dit jaar plaats van zondag11 tot en met zondag 18 oktober. De Bosgroepen,maar ook tal van lokale verenigingen, scholen,openbare besturen en particulieren helpen meeom er een groot feest van te maken. Alles staat inhet teken van ‘Zaad met pit’ of autochtoon plan-tenmateriaal, een onderwerp waarover je in ditnummer al heel wat kon lezen (zie blz.5). Het volledi-ge programma vind je op www.weekvanhetbos.be.We zetten hieronder al enkele activiteiten van hetLimburgse programma in de kijker.

zaterdag 10 oktoberPaddenstoelenwandeling in Lummen. Afspraakom 14 u. op parking Beukenhof.

zondag 11 oktober• Verhaal over autochtone bomen en struiken ophet Plateau van Caestert in Riemst. Afspraak om14 u. op de parking van de kerk van Kanne, Sint-Hubertusstraat 13.

• Opening wandelgebied ‘In den Brand’ in Hech-tel-Eksel. Afspraak om 13.30 u. bij ‘In denBrand’ in Bosland, Kamertstraat.

• Gedichtenwandeling in Hechtel-Eksel. Afspraakom 14 u. op Resterheide aan de parking Begij-nenvijvers, Begijnenstraat.

donderdag 15 oktoberWorkshop autochtone bomen en struiken inLanaken. Afspraak om 20 u. in de raadzaal van hetgemeentehuis, Jan Rosierlaan 1.

zondag 18 oktober• Herfsttocht met aparte kinderwandeling en pad-denstoelenexcursie in Hechtel-Eksel. Afspraakom 14 u. op parking ‘In den Brand’ in Bosland,Kamertstraat.

• Landschapswandeling Dalenberg in Beringen.Afspraak in de namiddag in Paal (exacte gege-vens nog niet bekend).

• Speelgoed uit het bos in Beringen (Koersel),afspraak om 14 u. in bezoekerscentrum DeWatersnip, Grauwe Steenstraat 7/2.

• Landschapsdoedag in Sint-Truiden, afspraak om12.30 u. in Provinciaal Domein Nieuwenhoven,Hasseltsesteenweg z/n.

• Publieksevenement voor Limburg. Vanaf 12.30u. op de Klaverberg in Opglabbeek.

activiteitenkalender

CursussenSamen met Inverde organiseren de Lim-burgse Bosgroepen cursussen voor boseige-naars en –liefhebbers. Ideaal om je theoreti-sche of praktische kennis bij te schaven!Meer info over de werking van Inverde enhun complete cursusaanbod vind je opwww.inverde.beHieronder vind je de cursussen die je dit jaarnog in Limburg kunt volgen, gerangschiktvolgens datum. Daarnaast maken we van degelegenheid gebruik om al enkele cursussenvoor begin volgend jaar aan te kondigen. Wilje zeker zijn van een plaatsje, schrijf je dansnel in via de Coöperatieve van de Limburg-se Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63).

Kettingzaag – module 1 (beginners)Leer je kettingzaag veilig en ergonomischhanteren. We gaan dieper in op onderdelen,werking, onderhoud en gebruik. Eenvoudigezaagoefeningen geven je voeling met demachine.

Kettingzaag - module 2Leer de juiste veltechnieken toepassen inpraktijksituaties. Veiligheid: schat situatiesin op gevaar. Leer juiste materiaalkeuzesmaken. Het gebruik van de handlier komtaan bod.

Kettingzaag – module 3Bomen die omgewaaid zijn bij een storm,hebben vaak veel spanning in de stam. Hoega je tewerk? Veiligheidsgedrag en preven-tieve maatregelen zijn essentieel. Leer hetniveau van gevaar inschatten en doe zaag-oefeningen aan de spanningsbank.

Snoeien van bomenHoe pak je een begeleidingssnoei aan?Inzicht in boombiologie en takaanzet zijnbelangrijk. We bespreken de gevolgen vanverkeerde of (te) zware snoei.

Introductie brandhoutHoe kan je veilig, efficiënt en aangenaambrandhout kappen?Waarop let je als je blok-

ken of meterhout maakt? Met welk handge-reedschap manipuleer je het hout? Prakti-sche info; goed voor je portemonnee én jerug. Dit is géén kettingzaagcursus.

Dunnen en toekomstbomenDunning is een gerichte ingreep, waarmeemeestal het vooropgestelde toekomstbeeldbereikt wil worden. We bekijken verschillen-de methoden: laagdunning, hoogdunning(bv. toekomstboommethode). Tijdens eenterreinexcursie kunnen deelnemers zelfdunningen aanduiden.

BosexploitatieWe bespreken de meest gebruikte exploita-tiemethoden (uitsleeptractoren, aanhang-wagens, paarden en harvesters), hun voor-en nadelen en impact op het bos. Na uitlegover de voorbereiding van exploitaties(schalmen, ruimingspistes, exploitatieplan,communicatie), doen we een oefening op hetterrein.

Houten constructiesKan je goed en veilig overweg met een ket-tingzaag (attest KZ module 1 vereist) en wilje zelf iets in elkaar steken? Theorie: welkehoutsoorten komen in aanmerking? Con-structietechnieken, werktuigen en onder-houd van verschillende hulpmiddelen enwerktuigen komen aan bod. Praktijk: stam-stukken tot planken verzagen, verbindingenmaken en een echt werkstuk (bv. tafel)maken. Je krijgt een resem tips, maar wordtgeen schrijnwerker.

HoutWe bespreken de opbouw van een boom-stam, het onderscheid tussen loofhout ennaaldhout en enkele houtgebreken. Je krijgt

inzicht in de relatie tussen de boomstam enhet bos en het afgewerkte houten product. Jeleert de voornaamste houtsoorten uit deVlaamse bossen herkennen.

Hakhout (nieuw)Tijdens de cursus hakhoutbeheer wordtgepeild naar de verwachtingen en de interes-ses bij de deelnemers om vervolgens het bosin te trekken. We bekijken praktijkvoorbeel-den en krijgen een demonstratie in een boswaar de kapping nog moet gebeuren

Open Ledendag VlaamseBosgroepenOp zondag 15 november 2009 vindt de eersteopen ledendag van de Vlaamse Bosgroepenplaats in het Provinciaal Domein van Hui-zingen in Beersel (Vlaams-Brabant). Hetwordt een leerrijke dag vol gezellige ontmoe-tingen, demonstraties en tal van activiteiten.Het programma staat nog niet honderd pro-cent vast. Wel dat de afsluiter een gezelligewinterbarbecue zal zijn. Deelname aan deledendag is gratis, maar een aantal onder-delen is betalend. Iedereen is welkom: uiter-aard de duizenden Bosgroepleden, hunfamilies, vrienden en kennissen, maar ookelke geïnteresseerde boseigenaar of sympa-thisant. Zodra het definitieve programmabekend is ontvangt elk Limburgs bosgroeplideen persoonlijke uitnodiging. Als bosrijksteprovincie rekenen we op een indrukwekken-de Limburgse opkomst! De Limburgse bos-groepen voorzien busvervoer.Locatie: Provinciaal Domein van Huizin-gen, Henri Toleylaan in Beersel

Datum Cursus Organisatie/Regio Prijs

vrijdag 25 september 2009 Snoeien van bomen Bosgroep Zuid-Limburg ¤ 30,00donderdag 1 en vrijdag 2 oktober 2009 Kettingzaag - module 2 Bosgroep Noordoost-Limburg ¤ 60,00zaterdag 24 oktober 2009 Introductie brandhout Bosgroep Hoge Kempen ¤ 20,00zaterdag 7 november 2009 Dunnen en toekomstbomen Bosgroep Hoge Kempen ¤ 20,00dinsdag 17 november 2009 Bosexploitatie Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 20,00donderdag 19 en vrijdag 20 november 2009 Houten constructies Bosgroep Zuid-Limburg ¤ 60,00donderdag 26 en vrijdag 27 november 2009 Kettingzaag – module 3 Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 60,00zaterdag 12 en zaterdag 19 december 2009 Kettingzaag – module 1 (beginners) Bosgroep Limburgse Duinen ¤ 60,00zaterdag 6 februari 2010 Hout Bosgroep West Limburg ¤ 20,00dinsdag 9 en woensdag 10 maart 2010 Kettingzaag – module 2 Bosgroep West Limburg ¤ 60,00zaterdag 20 maart 2010 Hakhout Bosgroep Hoge Kempen ¤ 30,00

Nieuw postgraduaat BosbeheerVanaf oktober kan je aan de Provinciale Hogeschool Limburg een nieuw postgraduaatBosbeheer volgen. De opleiding wordt georganiseerd in samenwerking met het Centrumvoor Natuur- en Landschapsbeheer en kan ook erg interessant zijn voor boseigenaars.Meer info: [email protected], 0477 54 21 14

Op 18 oktober verwelkomt Jeanne Hoogenboom, bestuurster bij Bosgroep Zuid-Limburg, je graag opkasteeldomein Nieuwenhoven. Vanaf 12.30 u. kan je deelnemen aan leerrijke workshops en boeien-de wandelingen, slenteren langs bos-gerelateerde kraampjes of de infostand van de Limburgse Bos-groepen en proeven van het streekterras. Alle info vind je op www.rlh.be

Page 11: nr. 26 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2009

WebsitesBoseigenaars en andere bosliefhebbers vindenook nuttige informatie op de websites van devolgende instanties:Agentschap Natuur en Bos:www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw:www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw:www.landelijkvlaanderen.beInstituut voor Natuur- en Bosonderzoek:www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.beUnie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

| Voorwoord

| De Vlaamse bosbouwsectorDoor de bomen het bos zien (deel 3) . . . . . . . . . . . . . . . 2

| EikenprojectPrima boompjes!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

| Openstelling bosDenk erover na… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

| In de kijkerDe tamme kastanje, mooi én nuttig! . . . . . . . . . . . . . . . 6Vliegend hert in de Limburgse bossen. . . . . . . . . . . . . . 8

| Nieuws van de bosgroepen in LimburgBosgroep West-Limburg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

| Week van het Bos 2004In het teken van “Recreatie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

| Bomen en bosbezitNiet zonder gevaar, maar verzekerbaar . . . . . . . . . . . . 14

| Nuttige adressen

driemaandelijks tijdschrift | juli-augustus-september 2009Nuttige adressen

limburg.be

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B–3500 HASSELT

BosgroepenP.a. provincie LimburgUniversiteitslaan 13500 Hasseltwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

BosgroepHoge Kempen vzwondernemingsnummer874 667 014Coördinator:ir. Lise Hendricktel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsenstel. 011 23 73 82

BosgroepLimburgse Duinenondernemingsnummer882 247 464Coördinator:ir. Jan Mampaeytel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 21

[email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

BosgroepNoordoost-Limburg vzwondernemingsnummer459 481 087Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffatel. 011 23 83 30

BosgroepWest-Limburg vzwondernemingsnummer479 742 895Coördinator:ir. Benjamine Bufkenstel. 011 23 83 29gsm 0479 40 08 [email protected] Olaertstel. 011 23 73 28

BosgroepZuid-Limburg vzwondernemingsnummer874 670 378Coördinator:ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected]

SecretariaatAnnemie Hannossettel. 011 23 83 20

Agentschap Natuur enBos, afdeling LimburgAmbtenaar privébos:An AartsVlaams HuisKoningin Astridlaan 50/53500 Hasselttel. 011 74 25 00fax 011 74 25 39Noodnummer voor deprovinciale afdelingLimburg:7 dagen op 7 bereikbaartel. 011 74 24 50

De provincie is opgedeeldin 5 beheerregio’s:Lage Kempen:Dries GorissenNoordoost-Limburg:Gui WintersHoge Limburg:Bert VanholenZuid-Limburg:Ghislain MeesWest- en Midden-LimburgTom Hoebrechts

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

soort in de kijkerZwarte els . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

week van het bosZaad met pit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

bosbeleidNatura 2000: Europese pareltjes in Vlaanderen. . . . . . 7

bosbeheerHoe kan je exploitaties gestandaardiseerd evalueren? . . 9

tip van een bosliefhebberShiitaketeelt op eikenstammetjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

nieuws van de bosgroepenBosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Bosgroep Limburgse Duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cbva . . 17

activiteitenkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Vo e re n

H o u t h a l e n -H e l c h t e re n

O p g l a b b e e k

G e n k

N e e r p e l t

O v e r p e l t

L o m m e l

H e c h t e l -E k s e l

B re e

B o c h o l t

B e r i n g e n

H a m

L e o p o l d s b u r g

H a s s e l t

P e e r

M e e u w e n -G r u i t ro d e

H a m o n t -A c h e l

K i n ro o i

M a a s e i k

D i l s e n -S t o k k e m

M a a s m e c h e l e n

H e u s d e n -Z o l d e r

Z u t e n d a a l

A s

L u m m e n

H e r k - D e - S t a dH a l e n

D i e p e n b e e k

Te s s e n d e r l o

Nieuwerkerken A l k e n

We l l e n

K o r t e s s e m

H o e s e l t

B i l z e n

L a n a k e n

S i n t -T r u i d e n

G i n g e l o m

H e e r s

H e r s t a p p e

To n g e re n

R i e m s tB o r g l o o n

Z o n h o v e n

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

nuttige adressen

Een bos bezitten en beheren,daar komt heel wat bij kijken.Voor vragen of informatie kan jeevenwel altijd te rade bij de Bos-groep. We sommen hier even opwaarmee de bosgroepmedewer-kers je van dienst kunnen zijn:• gratis en onafhankelijk advies

over het bos en het beheerervan (bosbouwtechnische,wettelijke, financiële enadministratieve aspecten);

• informatie over hoe een duur-zaam bosbeheer eruit ziet,wat je wettelijke rechten enplichten zijn als boseigenaar

en wat de mogelijke subsidieszijn waarop je aanspraak kanmaken;

• hulp bij het invullen van kap-aanvragen of het opstellenvan beheerplannen

• kaartmateriaal;• adressen van houtexploitan-

ten en boomkwekerijen;• coördinatie van de samen-

werking tussen verschillen-de boseigenaars.

Waarvoor kan je terecht bij de Bosgroep?

driemaandelijks tijdschrift | okt.-nov.-dec. 2009

26 | herfst | in dit nummer