nr. 43 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2014

België-Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2014

43 | winter

Knotbomen en hakhoutWildbeschermingHet Sterbos

in dit nummer o.a.

Beste bosbeheerder en/of –liefhebber

De winter is in het bos altijd een drukke periode en dat is ook nu het geval.Terwijl de bomen en de natuur in rust zijn, wordt er heel wat gezaagd en geplant om het bos naar volgend jaar toe weer naar hartelust te laten groeien.Dit najaar verkochten de Limburgse Bosgroepen een recordhoeveelheid brandhout uit de bossen van onze leden. Maar liefst 2 170 m³ voor 89 boseigenaars! Al dat hout zal heel wat Limburgse huiskamers verwarmen. Zo werken we samen aan een klimaatneutraal Limburg!Jullie reageerden massaal op de aankondi-ging van het project bosranden: een extra ploeg werd ingeroepen om al die inheemse en autochtone bomen en struiken tijdig geplant te krijgen.En dan is er nog de Bosgroepwerking binnenshuis! De politiek buigt zich momenteel over de voorstellen van een nieuw decreet waarin het natuur– en bosdecreet worden samen-gevoegd. Helaas stellen de Bosgroepen vast dat in de huidige voorstellen de samenwer-king met kleinere privébosbeheerders nog te beperkt is opgenomen. Een gemiste kans dus, om met weinig middelen mooie bossen met hoge natuurwaarden te realiseren. Hoewel de Bosgroepen vanaf 1 januari 2014 volledig onder de bevoegdheid van de provincie vallen, is die Vlaamse regelgeving belangrijk voor onze leden en werking. Ze bepaalt immers de wijze waarop het privébos in de toekomst beheerd zal worden!In Limburg zorgen we er alleszins voor dat Bosgroepen en Regionale Landschappen, onder regie van het provinciebestuur, hun werking zo goed mogelijk continueren en afstemmen.

Inmiddels wensen wij u en uw familie een gelukkig en gezond 2014.!

Ludwig VandenhoveGedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Tot op de tanden bewapendDe stekelige hulst kennen we van parken, hagen en tuinen. Met zijn glanzende, donkergroene blad en rode bessen vinden we hem jaarlijks terug in kerststukjes op fraai versierde tafels. We zouden bijna vergeten dat hulst een inheemse, wilde bosplant is.

Hulst: een loofboom apart

Een boom of een struikDe hulst is een plant uit de hulstfamilie en komt voor in het westen en zuiden van Europa, het noordwesten van Afrika en het zuidwesten van Azië. Het is de enige groenblijvende loof-boom die van nature voorkomt in de Benelux. Gemiddeld wordt hij 100 jaar. Zijn geringe hoog-te veroorzaakt verwarring over de vraag of het een boom of struik betreft.

Volgens taxonomen mag de hulst gerust een boom genoemd worden: in optimale omstandig-heden groeit hij tot een hoogte van 15 m. Slechts zelden geven mensen hem die kans.

De hulst voelt zich thuis op vrij voedselarme en niet al te droge zandgronden en kan best wat schaduw en zure bodems verdragen. Vochtige bodems verdraagt hij echter niet. Van nature komt hij daarom vooral voor in beuken- en eikenbossen. Met zijn aanwezigheid zorgt hij voor extra structuur en variatie in het bos.

Giftig maar voedzaamIn het Latijn werd de hulst Ilex aquifolium gedoopt. Ilex verwijst naar steeneik: een mediter-rane eik met een vergelijkbaar blad. In aquifolium herkennen we acus (naald) en folium (blad). De getande, groenblijvende bladeren hangen tot 8 jaar aan de plant, maar zelden meer dan 5. De stekels zijn mogelijk een verdedigingsstrategie tegen vraat van herbivoren. Bij oudere planten immers, hebben de takken die hoger op de plant staan meestal een gladde bladrand. De hulst is tweehuizig. Dat wil zeggen dat er mannelijke en vrouwelijke planten bestaan. Beide dragen in mei en juni subtiele witte bloemen in trosjes in de bladoksels. Bij de vrou-welijke planten evolueren deze tot de kenmerkende rode bessen. Hoewel de meeste vogels de hulstbessen niet erg waarderen, worden ze wel gegeten door appelvinken en lijsterachtigen. Grote grazers als herten en reeën trekken zich weinig aan van de stekels. Zij eten eveneens het

voorwoord soort in de kijker

2 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 43 | winter

loof. Voor de mens zijn de bessen giftig, maar vroeger trok men wel koortsverlagende en urinedrijvende thee van de jonge bladeren door de bladeren in juni te plukken en te drogen.

Strategisch in bosbeheerHulststruwelen in bossen bieden met hun bladstekels dekking aan dieren. Voor de bosbeheerder zijn ze daarom een waardevol alterna-tief voor uitheemse soorten zoals rododendron en laurierkers, die wel eens om dezelfde redenen worden aangeplant. Vroeger plantte men hulsthagen aan als weerhagen tegen dieven en vijanden. Door het ste-kelige karakter is zo’n haag ook geschikt als veekering.

BijgeloofDe hulst heeft van oudsher een bijzondere status. Plinius de Oudere beweerde al dat het planten van een hulst vlak langs het huis bescher-ming bood tegen bliksem en hekserij. Ook in het christendom riep de wintergroene hulst heel wat bijgeloof op. Niet voor niets dat in kerst-stukjes nog steeds uitgerekend hulst gebruikt wordt.

De Engelse naam ‘Holly’ is verwant aan de benaming ‘holy tree’ (heilige boom). Maar wie denkt bij het horen van ‘Hollywood’ nog aan de oorsprong van deze naam? Of verwijst die weer naar een deel-gemeente van Tessenderlo waar de hulst ooit welig tierde: ‘Hulst’? De mysteries zijn de wereld nog niet uit!

Zelfs bij een partijtje schaak komen we de hulst tegen. Het harde, ivoorwitte hout leent zich namelijk uitstekend voor draaiwerk. Klas-

siek is het vervaardigen van de witte schaakstukken uit het hout van de hulst. Denk maar terug aan die magische krachten als je de vol-gende keer de ebbenhouten koning van het bord wilt vegen!

Dit artikel is een bewerking van ‘Hulst’ uit de ‘Bosgazet’, tijdschrift van de Antwerpse Bosgroepen.

foto: Karolien Van Diest ‘ t L imburgs Bosbelang | 43 | winter | 3

De terugkeer van vergeten beheervormen Meerstammige hakhoutstronken leken spontaan zo gegroeid. Van de knotbomen leek alleen de knotwilg ons nog vertrouwd. Dat niet zo lang geleden ook knoteiken, knotlindes en knothaagbeuken veel in het landschap voorkwamen, zijn de meeste mensen vergeten. Gelukkig komen deze beheervormen dankzij hun ecologische en productietroeven weer meer in gebruik!

Oorspronkelijk bosbeheerAls we vandaag aan bos denken, denken we meestal aan een bos met grote opgaande bomen, zoals de Kempense dennenbossen of het Zoniënwoud. Deze beheervorm noe-men we hooghout: een aantal bomen krijgt de kans door te groeien tot hun natuurlijke hoogte. Weinig mensen weten dat dit vrij recent de overheersende vorm van bosbeheer is. Wetenschappers vermoeden dat zowat al ons bos al in de middeleeuwen (en wellicht nog veel vroeger) werd omgezet naar hakhout of een tussenliggende vorm die middelhout wordt genoemd. Bij middelhout zijn in het bos opgaande bomen aanwezig in combina-tie met hakhout. Deze beheervorm heeft vele voordelen: de opgaande bomen leveren goed zaaghout en het hakhout levert brandhout.

Troeven ten opzichte van hooghoutBeide beheervormen produceren meer hout en rechter hout dan een klassiek hooghout-beheer. Omdat de scheuten snel naar het licht groeien, worden de takken recht en het hout minder knoestig. Daardoor is het geschikter voor allerlei toepassingen. Dit hout werd tra-ditioneel ‘geriefhout’ genoemd en gebruikt om stelen, vlechtwerk, gereedschap, … te ver-vaardigen. Dunnere twijgen werden geoogst voor veevoeder, looistoffen, ... De kroon kan worden uitgedund, opdat de resterende tak-ken dikker worden. Dit gebeurt sowieso geleidelijk spontaan als de takken mekaar wegconcurreren.

De hoeveelheid biomassa (hout en bladeren) die stoven en knotbomen leveren, groeit in de

Knotbomen en hakhout: symbiose tussen mens en boom

Definities Een knotboom is een boom die periodiek wordt teruggezet tot op een bepaalde hoogte. Daar ontstaat een ‘knoot’ waaruit snelle jonge scheuten schieten. De scheuten die lager op de stam ontspringen, werden vroeger door het vee afgevreten, zodat de boomvorm behouden bleef. Nu kan het soms nuttig zijn om deze takken weg te snoeien.

Hakhout is het hout dat lager bij de grond wordt gekapt op een stronk die je ‘stoof ’ of ‘stoel’ noemt. Al naargelang de gewenste doel-diameter varieert de omlooptijd meestal van 10 tot 15 jaar.

Oude elzenhakhoutstoof (foto: Karolien Van Diest)

bosbeheer


loop der jaren. Logisch, want de wortels wor-den steeds ouder. De boom of struik blijft bij dergelijk beheer langer leven dan een exem-plaar dat je met rust laat! Dit komt door de periodieke verjonging van de bovengrondse delen, die het meest gevoelig zijn voor verrot-ting.

Gerief– en brandhout als beheerprioriteitVroeger waren gerief- en brandhout heel belangrijk. Geriefhout was in elk huishou-den alomtegenwoordig en brandhout was dé energievorm in het toen al dichtbevolkte Vlaanderen. Hakhoutbeheer was in onze bossen alomtegenwoordig tot het begin van de twintigste eeuw. Hakhoutstoven en knot-bomen kwamen ook in houtkanten voor. In holle wegen en op oevers dienden de voort-

levende wortels van hakhout als natuurlijke versteviging. Knotbomen komen in onze streek vooral voor op perceelgrenzen als grensmarkering of in de bosrand, terwijl in Engeland hele bossen bestaan van o.a. knoteiken. De nadagen van hakhout en knotbeheerDe veranderende economische omstandig-heden zorgden voor het stille einde van het hakhout- en knotbeheer. Het brandhout werd als energiebron vervangen tussen het einde van de achttiende en het midden van de twintigste eeuw. De concurrentie van kunststofmaterialen met hun grote beschik-baarheid en lage prijs nam de vraag naar geriefhout weg. De vraag naar hout daalde hierdoor spectaculair. Het beheer nam af en

dat maakte de bossen donkerder: het hak-hout kwijnde weg. De loonkosten voor het vele bosbeheerwerk bleven stijgen tot het de moeite niet meer loonde om het hakhout nog af te zetten. Op zoek naar licht groeiden de oude hak-houtstoven geleidelijk uit tot hooghout. De minder sterke stammen stierven af door lichtgebrek tot een of een paar stammen een plaats in de bomenlaag veroverd had. Zo groeiden heel wat vroegere hakhout- en mid-delhoutbossen uit tot de hooghoutbossen die we nu kennen.

De Kempense dennenbossen hebben een andere oorsprong en ontstonden door bebossing van de heidegronden voor de pro-ductie van mijnhout. Een aanzienlijk deel van de Haspengouwse bossen ontstond in de twintigste eeuw: nieuwe bossen werden aan-gelegd met Canadapopulieren op verlaten hooilanden in de valleien.

Grote ecologische waarde Hakhout en knotbomen hebben een hoge cultuurhistorische waarde en verhogen de ecologische waarde van het bos sterk. Stu-dies in o.a. de bossen van provinciaal domein Nieuwenhoven tonen aan dat de mooiste voorjaarsflora groeit in bosbestanden die het langst een hakhout- of middelhoutbeheer hebben gekend. Wetenschappers menen dat de massale aanwezigheid van bijvoorbeeld bosanemoon, bosorchideeën, speenkruid, wilde hyacint, sleutelbloemen, … een gevolg is van traditioneel hakhout- en middelhout-beheer. Door het kappen krijgt de bosbodem periodiek veel meer licht. De invloed daarvan op de bloei van deze soorten is spectaculair. Een aantal andere soorten als de kale jon-ker, brem, boskruiskruid en gewoon vinger-hoedskruid maakt de schaduwfase van het hakhout en middelhout mee zonder gezien te worden. Hun vruchten en zaden wachten in de bodem de volgende lichtfase af om dan massaal te kiemen en op korte tijd te groeien, bloeien, zaad te zetten en weer af te sterven.

De afwisseling van zeer lichtrijke plekken met donkere gesloten bestanden is niet alleen voor de kruidlaag cruciaal. Ook voor veel vogelsoorten en ongewervelden (vlin-ders!) is deze afwisseling een voorwaarde om te kunnen overleven. Een afwisseling die nu meestal ontbreekt in het gemiddelde Vlaam-se bos.

Tips voor hakhout en knotbeheerVraag je eerst af of de boom die je in hakhout wilt zetten of wilt knotten daarvoor geschikt is. Naaldbomen zijn zeker niet geschikt, maar bijna alle loofbomen komen in aanmer-king. In traditionelere landschappen vind je

foto: Karolien Van Diest

Afgezet hakhout (foto: Inverde)

‘ t L imburgs Bosbelang | 43 | winter | 5


alle loofboomsoorten in knot– of hakhout-vorm terug.

De geschiktheid van een soort kan afhanke-lijk zijn van de groeiplaats. Zo is de kans dat beuk terug uitloopt op rijke bodems groter dan op arme zandgronden.

Dé hoofdregel voor succesvol hakhout- en knotbeheer is dat er voldoende licht op het zaagvlak moet vallen. Dit licht is nodig om de slapende knoppen van de stobben te laten ontwaken en opnieuw uit te laten lopen. Kap daarom liever geen te kleine oppervlaktes! In de literatuur worden oppervlaktes tussen 0,2 en 0,5 ha als ideaal beschouwd. De ene soort heeft wat minder licht nodig dan de andere. Zo verdragen bijvoorbeeld haze-laar en tamme kastanje heel wat meer scha-duw dan inlandse eik, es en els. In de praktijk zijn deze ideale oppervlaktes niet altijd haal-baar en in het bos zien we dus evenzeer voor-beelden van terug uitgeschoten hakhoutsto-ven op kleinere kapvlaktes.

Het kappen van grotere oppervlaktes geeft ook verminderde kans op fatale vraatschade door de ree. De vraat wordt dan gespreid over meerdere stobben en dan is het risico op afsterving kleiner. Zeker eik en es zijn zeer geliefd voedsel van reeën; els wordt meestal weinig aangevreten.

De regels van de kapkunstOok het tijdstip van afzagen is belangrijk. Over de rol van de maanstand bij houtkap-pen en zagen bestaan eeuwenoude inzichten

(zie ook ’t Limburgs Bosbelang nummer 38). Voor knot- en hakhoutbeheer wordt traditioneel bij afnemende maan (de 13 dagen na volle maan) gewerkt. Het afzagen gebeurt enkel in de rustperiode van de vegetatie (novem-ber tot februari). Best kapt men niet te laat (maart), omdat de sapstroom dan volop naar boven stroomt en het met de boom slecht kan aflopen door bloeding of uitputting. Ook bij vorst is het beter de kapping uit te stellen, aangezien de schors sneller scheurt en de stronken kunnen barsten.

Zaag de stammen af op ongeveer 20 cm van de grond met een gaaf, schuin aflopend zaagvlak om rotting door insijpelend water te vermijden. Als je voormalig hakhout of oude knotbomen opnieuw wilt afzagen, is voor-zichtigheid geboden: de kans op opnieuw uitlopen daalt met de leeftijd. Vooral op armere gronden. Volgens sommigen zou dit het gevolg kunnen zijn van de dikker wor-dende schors die het doorbreken van slapen-de knoppen bemoeilijkt. Als je het toch wilt proberen, is het verstandig eerst een kleine

Te knotten boomsoorten?NIET: naaldbomen (behalve de taxus)

MOEILIJK: beuk, berk, valse acacia, taxus (de enige naaldboom die je kunt knotten)

MAKKELIJK: wilg, populier, els, eik, es, haagbeuk, linde, esdoorn, tamme kastanje en boskers




bosbeheer

oppervlakte te kappen bij wijze van proef om te zien of de stobben weer vitaal uitlopen en de scheuten in leven blijven.

Ook kan het nuttig zijn de stam hoger af te zetten, bijvoorbeeld op 50 à 100 cm i.p.v. 20 cm van de grond. Dit verhoogt de kans op opnieuw uitlopen. Bij oude knotbomen laat men vaak één of enkele kleinere takken staan, totdat er voldoende andere scheuten zijn. Die takken moeten de sapstromen aan de gang houden. Voor een evenwichtige ontwikkeling en goede gewichtsverdeling is het belangrijk ze na een paar jaar ook af te zagen.

Symbiose door bosbeheer Mogelijk nemen hakhout en middelhout nooit meer de plaats in die ze eens hadden. Deze beheervormen helemaal afschrijven is echter voorbarig. Overal zien we dat mensen weer op een duurzame manier hout uit het bos willen gebruiken. Via de bosgroepwerking en brandhoutverkopen vinden vele brandhout-gebruikers de weg terug naar het bos.

Anderzijds blijkt dat de natuur in de bossen nog beter ‘moet’ om de Europees gestelde bosdoelstellingen voor natuur te behalen. Deze twee ‘prikkels’ zullen ongetwijfeld deze traditionele beheervormen nog meer in de kij-ker zetten.

Opgelet met de es!Momenteel is het erg riskant om essen te knotten of in hakhout te beheren! We meld-den al eerder dat een serieuze ziekte alle essen van Europa aangetast heeft: Chalara fraxinea. Omdat deze extra agressief optreedt op de jonge essentwijgen, kan goedbedoeld beheer de doodsteek van de es zijn. De toekomst met Chalara voor de es is in het algemeen onzeker. Misschien beter even wachten totdat de situ-atie duidelijker wordt?


Reeën, konijnen en hazen zijn graag geziene gasten in onze bossen. Behalve als je net boom-pjes hebt geplant! Deze schattige dieren kunnen aan de jonge bomen en struiken heel wat vraat- en veegschade veroorzaken. Een deel boompjes offer je als eigenaar nog graag op, maar hoe kan je wildschade tot een aanvaardbaar niveau beperken?

Wildschade beperkenDe bosbeheerder heeft groot belang bij de bescherming van de jonge aanplant. Wild-schade verzwakt de boom, vermindert de groei, verstoort de dominante hoogtegroei,

veroorzaakt vorken en kan de plant bij her-haling uiteindelijk doen afsterven. Om de kosten te sparen adviseren de Limburgse Bosgroepen meestal individuele bescher-ming van de planten voor meestal 40 % ver-spreid over het bestand. Aangezien je eerst

veel meer boompjes hebt dan er uiteindelijk volwassen worden, weet je eigenlijk al in het begin dat de meeste boompjes niet tot mooie grote bomen uitgroeien. Die bomen die voor-tijdig afsterven of in iemands kachel eindi-gen, mogen wat gehavend zijn.

Evenwicht in wildstand en voedselaanbodEen evenwichtige wildstand is een gezonde uitgangssituatie. Liefst heeft dat wild ook voldoende voedselaanbod buiten jouw waar-devolle aanplantingen en verjongingen. Dit kun je voorzien door onder andere deze adviezen op te volgen:

• zorg op voldoende plaatsen voor bosver-jonging

• dun regelmatig (zodat de kruid- en struik-laag een kans krijgt)

• beheer de bosranden goed door ze regel-matig af te zetten (zodat er veel bessen en

bloesems blijven)• varieer in soorten en zorg voor vruchten in

verschillende periodes• voorzie voor houtige of kruidige wildak-

kers. Als er te weinig voedselaanbod staat, kan dit je met weinig moeite veel verhelpen. Een bekende Waalse bosbouwer snijdt zo regel-matig wat brem- of wilgentakken af met zaden en steekt die in de grond. Deze kiemen snel. Soorten die hiervoor in aanmerking komen, zijn o.a. zachte berk, wilg, haagbeuk en vlier.

Beter voorkomen dan genezenOnze ervaring is dat er geen algemene regel geldt: sommige vormen van wildbescher-ming werken prima op de ene plaats en heel slecht op de andere. Zoals met alle dingen in de bosbouw en in het leven.

We geven daarom een overzicht van de belangrijkste voor- en nadelen van courante vormen van wildbescherming. Uitgezonderd de 2 laatste beschermvormen gaat het om individuele beschermingsvormen.

Wildbescherming Hoe voorkom je wildschade?

foto: Sylvain HAYE - Wikimedia Commons



bosbeheer

ZELFOPROLLENDE GEPERFOREERDE PLASTIC KOKER ● + Meest kostenefficiënte methode ter bescherming van stevigere bomen, zoals Canadapopulier of grauwe abeel ● + Gemakkelijk zelf aan te brengen en te verwijderen● + Beschermt tegen alle types van wildschade (mits 100 cm hoog)● + Achteraf ook nog te bevestigen ● - Beschermt niet tegen schade die paarden, schapen of koeien kunnen aanbrengen● - Niet geschikt voor typisch bosplantgoed van 60-120 cm hoog ● - Geeft afval als de kokers achteraf niet verzameld worden

PLASTIC KOKER● + Beschermt tegen alle vormen van wildschade ● + Geeft een serre-effect (meestal positief voor de jonge boom)● - Duurder (materiaal en plaatsing)● - Moet voor het planten geplaatst worden● - Verhitting door bovenmatig serre-effect mogelijk (de geperforeerde variant verhindert dat)● - Geeft afval als de kokers achteraf niet worden verzameld

PLASTIC SPIRAAL ● + Goede prijs-kwaliteitverhouding ● + Beschermt tegen alle vormen van wildschade● + Achteraf ook nog te bevestigen ● - Het wild kan soms de spiraal omhoog duwen ● - Kans op ingroeien ● - Geeft afval als de spiralen achteraf niet worden verzameld

PLASTIC KLEM ● + Gemakkelijk zelf aan te brengen en te verwijderen ● + Achteraf ook nog vlot te bevestigen ● + Vooral geschikt voor soorten met een grote eindknot zoals naaldhout (beschermt enkel de topscheut)● - Beschermt niet tegen veegschade● - Vereist regelmatige controle (de klem zit bij groei al gauw te laag)

KALKWIT ● + Goedkoop en ecologisch● + Gemakkelijk zelf aan te brengen● + Beschermt ook tegen vorst en parasieten ● + Onnodig te verwijderen● - Elk jaar te vernieuwen● - Vooral in de fruitteelt gangbaar, minder in bosbouw

SCHAPENWOL OP DE ZIJTAKKEN(ook mensenhaar zou effectief zijn) ● + Goedkoop en ecologisch● + Gemakkelijk zelf aan te brengen ● + In Wallonië effectief gebleken tegen alle vormen van wildschade (zowel wildvraat als veegschade)● + Achteraf ook nog te bevestigen ● + Onnodig te verwijderen● - Weinig gekend in Vlaanderen● - Elk jaar te vernieuwen (in de maand maart en tot 3 jaar na aanplant) ● - Vereist regelmatige controle (om ingroeien in de stam te vermijden)

Een plantkoker (foto: Martin Winnock, Inverde)

Plukken wol aan een zijtak schrikken het wild af (foto: Martin Winnock, Inverde)

Een klem die de eindscheut moet bescher-men. (foto: Martin Winnock, Inverde)

foto: Karolien Van Diestfoto: Karolien Van Diest


AFPLAKTAPE (GENRE TESA) ● + Goedkoop● + Gemakkelijk zelf aan te brengen en te verwijderen● + Blijft enkele jaren zitten● + Naar verluidt zeer populair in de Nederlandse bosbouw● + Achteraf ook nog te bevestigen ● + Zou niet ingroeien● - In Vlaanderen weinig of geen ervaring mee● - Geeft beperkt afval als de tape achteraf niet verzameld wordt

AFRASTEREN MET HOUTEN OMHEI-NING (COLLECTIEVE BESCHER-MINGSMETHODE)● + Kan bij natuurlijke en kunstmatige verjonging● + Te fabriceren met lokaal te vinden materialen ● + Gemakkelijke herstelling (in kleine delen)● + Eenvoudige en goedkope afbraak achteraf● - Materiaal in Vlaamse bossen minder beschikbaar● - Vereist enige handigheid

PLASTIC NETJES, GEFIXEERD MET 1 OF 2 HOUTEN STAKEN ● + Beschermt tegen alle vormen van wildschade ● + Laat voldoende licht en lucht door ● + Netjes beschikbaar in verschillende groottes (afhankelijk van het dier waartegen bescherming nodig is) ● - Relatief duur● - Kans op omwaaien of omduwen (als de staken niet stevig zijn)

AFRASTEREN MET DRAAD (COLLEC-TIEVE BESCHERMINGSMETHODE)● + Te gebruiken bij natuurlijke en kunstmatige verjonging● + Verschillende types van draad beschikbaar (bijvoorbeeld ‘ursusdraad’ met grote mazen aan de bovenkant voor groot wild en kleine aan de onderkant voor klein wild)● - Relatief duur● - Kans op omwaaien of omduwen (als de staken niet stevig zijn)● - Om reeën buiten te houden moet de draad minstens 2 m hoog zijn

Een wildbeschermingsnet met ondersteu-nende lat. (foto: Karolien Van Diest)

foto: Karolien Van Diestfoto: Inverde

bosbeheer


Verberg je aanplant Een effectieve en zeer goedkope wildbescherming is het niet te proper vrijstellen van de jonge aanplant. Laat de bramen en ruigte maar groeien: ook reeën hebben niet veel zin om zich daar doorheen te worstelen. Bovendien vinden ze de jonge boompjes niet zo gemakkelijk terug.

De meeste boomsoorten kunnen in hun jeugdjaren wel wat schaduw verdragen. Probeer alleen de topscheut boven de ruigte uit te laten steken. Je kunt dit bereiken door in de zomer door het jonge bos te lopen en de ruigte rondom iedere topscheut weg te kappen, maaien of trekken. Dit gaat snel en makkelijk met een hakmes of met een sikkel met lange steel. Je kunt ook met de bosmaaier werken, maar het risico bestaat dat je dan per ongeluk de jonge boompjes afmaait of beschadigt.

Als je spontane maar niet-gewenste opslag (wilg, berk, …) tussen de aanplant wilt verwijderen, knip of maai die dan op ca. een halve meter hoogte. Dit heeft 2 voordelen. Ten eerste zal de plant opnieuw uitschieten met hapklare scheuten op reehoogte. Als je bovendien veel spontane opslag op die manier inkort, gaan deze twijgen de reeën ‘kietelen aan de buik’ en hebben ze veel minder zin om erdoorheen te gaan.

Een verplaatsbare elektrische schrikdraad houdt everzwijnen uit een aanplant (foto: Martin Winnock, Inverde)

Nieuwe spelers in de bossenMet de opkomst van bevers en everzwijnen moet de bosbeheerder nog wat meer nadenken! Bij het voorkomen van bevers adviseert men niet te planten binnen 10 m van de waterloop. Wat er van nature uitgroeit, kan de bever daar naar believen gebruiken.

Bij everzwijnen is het complexer ... Zij hebben het niet echt op de boompjes gemunt, maar merken de eerste jaren de boompjes nauwelijks op. Al die blote grond nodigt uit om een modderbad te nemen of naar bodemfauna te graven, zeker net na het planten. Je houdt ze niet zomaar uit je aanplant! Alleen met de zogenaamde zwijnenschrik (2 elektrische draadjes rond het jonge bos) behaalt men goede resultaten. Dat is een hele investering, die gelukkig wel door het Agentschap voor Natuur en Bos wordt gesubsidi-eerd.

Vegen is begrenzenVerwijder niet te snel een geveegde boom! De nieuwe boom zal ook snel geveegd worden. De ree bakent met het vegen namelijk de territoriumgrens af. Laat best de geveegde boom staan en plant de nieuwe boompjes een beetje verderop.

foto: Annemie Hannosset



In 1957 werden de laatste resten van het verwoeste kasteel afgebroken.

Het Sterbos


Bosbeheer hand in hand met hoge natuurwaardenDankzij de rijke bodem van Haspengouw is Bosgroep ZuidLimburg een buitenbeentje onder de Limburgse Bosgroepen. De Haspengouwse bossen hebben in grote lijnen een andere geschiedenis en soortensamenstelling dan die van de Kempen. Het Sterbos in MechelenBovelingen illustreert mooi de werking van de Bosgroepen: sinds 2006 ondersteunt de Bosgroep ZuidLimburg hier het bosbeheer.

Een veranderend kasteel in een prachtig domeinHet gebied Mechelen-Bovelingen behoorde tot het persoonlijke eigendom van de gra-ven van Loon. Het graafschap Loon bestond tussen 1014 en 1362. In 1365 werd het gean-nexeerd door het Prinsbisdom Luik. Pas bij

de Franse Revolutie (1789) werd het bij de rest van het huidige Vlaanderen gevoegd. Het kasteeldomein is de oude kern van het dorp Bovelingen, dat in de zeventiende eeuw versmolt met de dorpen Pepingen, Mechelen en Ruk-kelingen.

Het kasteel was in de vijftiende eeuw een versterkte burcht met slotgracht en ophaalbrug. Tussen de zeventiende en negentiende eeuw werd het verbouwd in laat-classicistische stijl. Vanuit het dorp leidde toen een drevenstelsel naar een door de kasteelhoeve, dienstge-bouwen en ommuurde moestuinen gevormd visueel scherm. Zo werd het kasteel maximaal aan het oog van de gewone sterveling onttrokken. De omgeving van het kasteel evolueerde van een open domein met Franse tuinen met meerdere vijvers, boom-

gaarden en groentetuinen naar een Engels landschapspark in de negentiende eeuw. De huidige structuur dateert van die periode.

In het vroegere parkgedeelte dat nu als weide gebruikt wordt, herken je de overblijfselen van een vijver. Deze werd van water voorzien via een ondergronds gewelfde aftakking van de Herk, vanuit het Hornebos. Deze tunnel van 800 m werd in de tweede helft van de negentiende eeuw gegraven. Hier en daar zijn verluchtingskokers herkenbaar. Die voorza-gen destijds de arbeiders van verse lucht.Het domein was gekend voor zijn ongeveer 100 ha grote boomgaard met meer dan 500 appelvariëteiten. Verschillende eigen variëtei-ten werden hier veredeld, zoals de nog steeds gesmaakte Pépin de Bovelingen.

Begin 1920 verliet de laatste graaf van Bove-lingen het kasteel. Het bleef in gebruik tot de Tweede Wereldoorlog, toen het eerst door de Duitsers en daarna door de Amerikanen werd


bosgroep zuid-limburg in de kijker

bezet. Naar verluidt werd hierbij het interi-eur volledig verwoest. Een brand vernielde in 1947 tenslotte het kasteel zelf.

Begin jaren tachtig werd het domein ver-kocht aan de landbouwers, die voorheen al gedurende 4 generaties de pachters waren. De vroegere kasteelbossen en de manege werden verkocht aan 2 particulieren, die zich later aansloten bij Bosgroep Zuid-Limburg.

Het Sterbos: doorstart met Canadapopulieren De nieuwe eigenaars wilden het geplunderde Sterbos herstellen. De oude reuzen uit het kasteelbos waren namelijk gekapt door een vroegere eigenaar, die van het bos een stort-plaats wilde maken. Gelukkig is dat nooit gerealiseerd!

Eén van hen was dokter Gielen. Hij plantte Canadapopulieren en een onderetage van es en esdoorn en behield de zomereiken, die de ravage overleefd hadden. Voordat de bomen kaprijp waren, kwam de dokter helaas te overlijden en gingen de bossen over op zijn kinderen. De kaprijpe populieren waren voor hen de aanleiding om bij de Bosgroep onder-steuning te zoeken. De essen en esdoorns waren dringend aan een dunning toe en de oudere zomereiken vroegen om hulp om vol-doende plaats te krijgen tussen zoveel opko-mend jeugdig ‘geweld’. Hun takken waren

door lichtgebrek steeds hoger op de stam aan het afsterven. Het uitgangspunt van de familie was het herstelde bos zoveel moge-lijk te behouden. Een mooi voorbeeld van

hoe Canadapopulier hand in hand met hoge natuurwaarden kan gaan: in het bos bleef een rijke voorjaarsflora aanwezig ondanks dat het dichtgegroeid en donker was.

Het Sterbos uitgezoomdOok de andere privéboseigenaar trad toe tot

Bosgroep Zuid-Limburg. Beide bossen zijn opgenomen in het gezamenlijk bosbeheer-plan St.-Truiden, Nieuwerkerken en Ginge-lom. Dit beheerplan werd conform de criteria duurzaam bosbeheer opgesteld en gecoördi-neerd door de Bosgroep Zuid-Limburg voor 62 eigenaars voor 275 ha bos in of net bui-ten de betrokken gemeenten. Het plan werd goedgekeurd in 2011. Recent plantte een ander lid van de Bosgroep aan de Altena-straat een blok inheems bos aan. Momenteel wordt de administratie afgehandeld om een internationaal erkend FSC-certificaat van duurzaam bosbeheer te verkrijgen. Het nabij gelegen Hornebos is in eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos. In de vallei bevinden zich heel wat Canadapopulieren in versnipperd privébezit. Ook hier namen ver-schillende eigenaars aan het beheerplan deel. Er gebeurde onder andere al een geslaagde omvorming naar inheems loofhout.

De algemene Haspengouwse bostypenDankzij de rijke bodem is Haspengouw sinds de Romeinse periode een fruit- en landbouw-streek bij uitstek. Houtkanten, knotbomen en hagen moeten het gebied vroeger een nog groener uitzicht hebben gegeven. De ruilver-kavelingen van de twintigste eeuw wijzigden het oorspronkelijke landschap sterk.

De huidige bossen zijn meestal gesitueerd op gronden die maar marginaal geschikt zijn

De houtopbrengstIn 2007 kapte de Bosgroep in zorgvuldig overleg met de koper 466 gigantische Beaupré-populieren op ongeveer 8 ha, nadat de pistes waren vrijgezaagd. Dit voorbereidend werk leverde al ongeveer 140 stère brandhout. Het kruinhout werd netjes opgeruimd en er gebeurde een dunning in de jongvolwassen zomereiken van de onderetage (18 stuks, 52m³). De beperkte opgeofferde zones werden herbebost met een combinatie van natuurlijke verjonging en het beperkt bijplanten van groepjes per 10 stuks. Voor deze herbebossing vroeg de Bosgroep subsidie aan. Bij de kapping werd zo zorgvuldig gewerkt dat in 2009 een dunning in de essen en esdoorns kon gebeuren, die 258 stère brandhout ople-verde. Deze winter kan opnieuw in een tiental zones dankzij een dunning brandhout verkocht worden. Ondertussen wordt het bos alleen maar mooier en krijgen de jongvolwassen bomen alle ruimte om imposant uit te groeien. De beheer-achterstand is ongeveer weggewerkt en het bos is klaar voor een QD-beheer (Zie ’t Limburgs Bosbelang nummer 41). Ondanks al deze werken bleef de zeldzame Bechsteinvleermuis het bos graag opzoeken!




voor landbouw, zoals natte valleigebieden en heuveltoppen, of het zijn verboste kasteel-parken, zoals het Sterbos.

Verboste Engelse parken en kasteelbossen De talrijke oude kasteelparken en -bossen zorgen voor de aanwezigheid van beperkte, doch ecologisch belangrijke, oude (vooral loof-)bossen. Deze bossen blijken volgens de Vlaamse bosinventaris goed te scoren op natuurlijkheid: ze zijn oud en hebben een gemengde soortensamenstelling en een struiklaag.

Valleibossen met CanadapopulierDe meeste Haspengouwse bossen zijn ech-

ter jong tot vrij jong. Er wordt veel gepraat over bosuitbreiding, maar in Haspengouw hebben particulieren in de twintigste eeuw al heel wat bosuitbreiding gerealiseerd! Dit gebeurde vooral op de talrijke valleigronden die de eeuwen daarvoor als hooiland gebruikt werden. Dé boomsoort die hierbij geplant werd, was Canadapopulier.

Deze valleibossen hebben vaak nog vrij lage natuurwaarden, omdat ze nog maar zo recent bebost werden. Het vergt immers enige tijd voordat een bodem zich als bosbo-dem ontwikkelt en typische bosplanten zich er vestigen. Zeker als er in de nabijheid geen of weinig zaadbronnen zijn! In het verleden zocht men de oorzaak van die lagere natuur-

waarden bij de boomsoort. Oudere bossen waar Canadapopulier in de twintigste eeuw werd ingeplant, blijken echter wel degelijk hoge natuurwaarden te hebben.

Kansen en bedreigingen voor de Haspengouwse bossenDe voorbije eeuwen waren de valleien vooral in landbouwgebruik als hooiland. De natuur-verenigingen herstellen dat gebruik nu in de mate van het mogelijke. Nieuw is ook dat steeds meer privéboseigenaars hun Cana-dapopulierenbossen willen omvormen naar standplaatsgeschikt inheems loofhout. Zo ook in de vallei naast het Sterbos. Bij deze omvorming hebben ze te maken met heel wat bosbouwkundige vragen en daarbij

Sterbos (foto: Annemie Hannosset)




bosgroep zuid-limburg in de kijker

De Canadapopulier als pionier op nieuwe grondEen studie van het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek van de Vlaamse overheid) toont aan, dat Canadapopulier als eerste gene-ratie de best mogelijke strategie is om landbouwgrond om te vormen naar bosgrond (Populieren: geschikte pioniers voor ecologisch waardevolle bosuitbreiding, Luc de Keersmaeker, 2009). Zeker op de rijkere Haspengouwse gronden. Helaas werden deze bevindingen nog niet in het Vlaamse bosbeleid opgenomen. Heel wat kritiek op de soort van het (recente) verleden is door deze studie gedateerd.

De Canadapopulier kreeg ook kritiek omwille van de ravages, die onafwendbaar leken bij de kap van populieren. Dit hield wel steek. Gelukkig behoort deze werkwijze meer en meer tot het verleden, onder andere dankzij de bosgroepwerking en onze hoge eisen op de exploitatiekwaliteit. Nu verlopen de exploitaties doorgaans met meer zorg voor bodem en onderetage.

in de versterking van de bosstructuur. De bossen kunnen het landschap nog aantrekkelijker maken voor de bewoners en de toeristen.

Over het algemeen zijn de bossen sterk versnipperd en klein. Dit maakt ze extra kwetsbaar voor randeffecten en bedreigingen van buitenaf. De frequentste zijn de sluikstortingen, het gestaag wegploegen van de bosranden door de aanpalende landbouwers en de verruigingsef-fecten door o.a. meststoffen in grond en regenwater.

Ondanks die bedreigingen hebben de Haspengouwse bossen nog steeds hoge natuurwaar-den. Volgens inventarisaties bevinden zich tussen deze bossnippers enkele zeldzame tot uiterst zeldzame bostypes, zelfs op Europees niveau.

blijkt advies ondersteuning van de Bosgroep belangrijk.In Haspengouw ligt de toeristische nadruk op het open fruit- en landbouwland-schap. Toch schuilt een belangrijke potentie

Wandel mee door het Sterbos en omgevingOp zondag 23 februari 2014 organiseert de Bosgroep een wandeling in en rond het Sterbos. Meer informatie vind je in onze activiteitenkalender.




Op zaterdag 22 maart vindt de zevende contactdag van de Limburgse Bosgroepen plaats. De Landcommanderij Alden Biesen zal opnieuw het toneel zijn van een aangename namiddag met algemene vergaderingen, voordrachten en wandelingen.

Zoals altijd zijn alle leden van harte welkom. Elk lid ontvangt in februari een persoonlijke uitnodiging. Dit jaar wordt het programma ingekort tot een namid-dag: door de continu groeiende opkomst is de organisatie van een gezamenlijke en gelijktijdige lunch helaas niet langer haalbaar. Voor meer informatie kun je terecht bij Evi Ghijsens (tel. 011 23 73 28).

Programma 12.30 uur Ontvangst van de genodigden 13.00 uur Algemene vergaderingen van alle Limburgse Bosgroepen 15.20 uur Verwelkoming door gedeputeerde Ludwig Vandenhove 15.45 uur Voordrachten en wandelingen Voordrachten Doorlopend programma: • Amerikaanse vogelkers, van bospest tot bosboom • vlinderrijke bosranden • hazelmuizen. Wandelingen Keuze uit een reeks wandelingen met specifieke thema’s.

17.45 uur Afsluiting met een drankje

Zevende contactdag Limburgse Bosgroepen

Verkiezingen RvBHet driejarig mandaat van de bosgroepbestuurders Hoge Kempen en Zuid-Limburg verstrijkt. Tijdens de algemene vergadering verkiezen de leden de nieuwe raad van bestuur (RvB) voor een nieuwe periode van drie jaar. Ben je boseigenaar in de regio van de Bosgroep Zuid-limburg of Bosgroep Hoge Kempen en heb je interesse om de Bosgroep mee op te volgen en te begeleiden? Geef ons een seintje! Ook eigenaars van kleine bossen komen hiervoor in aanmerking!

foto’s: Pascal Vanhees


bosgroepwerking

Te koop• NEERPELT: 1,14 hectare; naaldhout; voorkooprecht; 0475 99 96 87; [email protected]• OPGLABBEEK: 57,48 are; naaldhout; voorkooprecht; 03 311 52 22; [email protected]• ZUTENDAAL: 22,85 are; naaldhout; geen voorkooprecht; 0478 49 89 05• AS: 55,54 are; naaldhout; geen voorkooprecht; 089 85 44 90; [email protected]• AS: 17,65 are; gemengd; voorkooprecht; 012 23 30 99• AS: 18,72 are; gemengd; voorkooprecht; 089 65 73 57

Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek bieden we een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.

Afspraken bij de zoekertjes:• Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. • Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang.• De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.• Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.• Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Bos te koop

Wil je je bos verkopen? Plaats een zoekertje of contacteer je Bosgroep!

Activiteiten Limburgse BosgroepenDatum Onderwerp Organisatie/ Plaats

Zondag 23 februari 2014 Wandeling: Sterbos Heers Bosgroep Zuid-Limburg vzw

Zaterdag 22 maart 2014 Contactdag Limburgse Bosgroepen Alden Biesen Bilzen

Wandeling Sterbos HeersOp zondag 23 februari 2014 ben je welkom om het Sterbos en omge-ving te ontdekken onder begeleiding van gidsen van de Bosgroep en Natuurpunt. Het vertrek is om 10 uur ter hoogte van de rode dreef tegenover de boerderij in de Altenastraat in Mechelen-Bovelingen. Het einde is voorzien rond 12.15 uur.

Opgelet: aangepast (waterdicht) schoeisel wordt sterk aanbevolen! Om de winterkoude te trotseren, sluiten wij af met een warme drank. Contactdag Limburgse BosgroepenDe contactdag biedt opnieuw een gevarieerd programma. Na de algemene vergaderingen van de 5 Limburgse Bosgroepen staan inte-ressante lezingen en diverse gegidste wandelingen op het program-ma. Zie elders in dit nummer.


zoekertjes - activiteitenkalender


Cursussen en excursiesAANBOD LIMBURGSE BOSGROEPENDe Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig vormingsactiviteiten voor hun leden. Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63). We verwachten jouw inschrijving minimaal drie weken vóór de cursusdatum. Je inschrijving is pas definitief na overschrijving van de deelnameprijs op bankrekening BE48 7795 9073 9027. Meer gedetail-leerde informatie ontvang je enkele weken voor de vormingsactiviteit per post.

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

Vrijdag 24 en zaterdag 25 januari 2014

Cursus: kettingzaag ECS 1: onderhoud en afkorttechnieken

Bosgroep Zuid-Limburg vzw* € 80

Vrijdag 21 februari 2014 Excursie: houtverwerkend bedrijf – Kroondo-mein Het Loo en rondhoutveiling Arnhem (NL)

Limburgse Bosgroepen € 20

Vrijdag 14 en zaterdag 15 maart 2014

Cursus: kettingzaag ECS 2: basisveltechnieken Bosgroep Limburgse Duinen vzw* € 80

Vrijdag 4 april 2014 Cursus: EHBO in het buitengebied Centrum Duurzaam Groen (Genk) € 40

Datum Onderwerp Organisatie/ Plaats Prijs

Maandag 13 januari 2014 (avond) Cursus: correct (duurzaam) aanplanten Genk € 45

Veilig werken met de kettingzaag – ECS 1: onderhoud en afkorttechniekenSinds 2013 zijn de kettingzaagmodules aangepast aan de European Chainsaw Standards (ECS).Deze cursus is het inleidende niveau voor kettingzaaggebruikers en omvat op de eerste dag de basis: gezondheid en veiligheid voor de gebrui-ker en onderhoud en inspectie van de kettingzaag. De tweede dag zullen we in het bos hout met een beperkte doorsnede afkorten en hulpmid-delen bekijken voor het manipuleren en stapelen van hout.

Veilig werken met de kettingzaag – ECS 2: basisveltechniekenHet tweede niveau is geschikt als basisvorming voor kettingzaaggebruikers. De twee praktijkdagen brengen we volledig in het bos door. De cursus omvat het vellen van kleine en hellende bomen, gebruikmakend van verschillende technieken, het neerhalen van geklemde bomen met gebruik van hulpmiddelen en het onttakken en afkorten van stammen. Voorkennis van het veilig werken met de kettingzaag (eerste niveau) is vereist.

Excursie houtverwerkend bedrijf, Kroondomein Het Loo in Uddel en rondhoutveiling Arnhem (Nederland)De firma Boeve en Hop koopt steeds meer hout uit onze Kempische bossen. We krijgen de kans te zien hoe zij dit hout verzagen en verwerken. Daarna bezoeken we het Paleispark en de Koninklijke Houtvesterij van het domein: een 10 000 ha uitgestrekt bos- en heidegebied dat al 300 jaar verbonden is met het Huis Oranje-Nassau. Een beheerder geeft uitleg over het bosbeheer en over de afzetmogelijkheden van het hout. Later op de dag brengen we een bezoek aan de rondhoutveiling in Arnhem waar traditioneel op de laatste zaterdag in februari (dit jaar de dag na ons bezoek) kwaliteitshout te koop wordt aangeboden. Een gids leidt ons rond en vertelt wat de kwaliteitscriteria zijn. Vertrek vanaf de parking van de Kinepolis in Hasselt om 7 uur. Verwachte terugkomst om 19.30 uur.

EHBO in het buitengebiedBen je werkzaam in het buitengebied? Leer dan tijdens deze cursus hoe je eerste hulp biedt bij ongevallen. Belangrijk, omdat in het buitenge-bied de hulpdiensten vaak moeilijk ter plaatse kunnen komen. De cursus gaat in op de algemene benadering van levensbedreigende situaties. Hoe licht je correct de hulpdiensten in? Hoe reanimeer je en hoe ga je om met bloedingen, wonden en breuken? Hoe handel je correct bij her-senschudding, hyperventilatie, flauwvallen, zonneslag, onderkoeling en elektrocutie?De cursus is ook bedoeld als verplichte jaarlijkse bijscholing in het kader van de ‘erkenning bosexploitatie’: na afloop ontvangen deelnemers het attest EHBO-initiator.

Wij verwijzen ook graag naar enkele andere interessante vormingsmogelijkheden en activiteiten.

AANBOD CENTRUM DUURZAAM GROENHiervoor schrijf je rechtstreeks in bij de organisator. Meer informatie vind je op de website www.centrumduurzaamgroen.be.

*In samenwerking met Inverde (www.inverde.be)


activiteitenkalender

foto: Pascal vanhees

Colofon’ t L imburgs Bosbelang 43 | winter

uitgaveDe deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.hoofdredactieJohan Van den BroekcoördinatieAnnemie Hannosset [email protected] Karolien Van Diest [email protected] Wittemans [email protected] Hannosset [email protected] Bellings, Katrien Wittemans, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest redactieLore Bellings, Evi Ghijsens, Jan Mampaey, Vera Reymen en Karolien Van Diestfoto coverKarolien Van DiestcartoonsDirk Vercampttekstbewerkingzeggenofschrijven.be: Vincent Westerwoudt vormgeving & lay-outDion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner - OpglabbeekdrukDrukkerij Paesen - OpglabbeekpostbusLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselttel. 011 23 83 20 [email protected] 800 exemplarenwettelijk depotnummerD/2008/5857/82verantwoordelijke uitgeverJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op hout-

en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische

witmakers.

foto: Pascal Vanhees

‘t Limburgs Bosbelang digitaal!Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelang Het ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen spa-ren? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!

Het team van de Limburgse Bosgroepen wenst u het

allerbeste voor 2014!


Nuttige websitesAgentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beBOS+: www.bosplus.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be

BosgroepenAdministratief coördinator: ir. Lore Bellingstel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepenwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Adjunct-coördinator:Pascal Vanheestel. 011 23 83 63

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinatorir. Patrick Meesterstel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Schraepen tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinen vzwondernemingsnummer 882 247 464Coördinatorir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep NoordoostLimburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinatorir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep WestLimburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinatorir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 28

Bosgroep ZuidLimburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinatorir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltMedewerkersVera Reymenir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10 Agentschap voor Natuur en BosHet ANB staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen, samen met alle partners. De uitdaging is dan ook het verder uitbouwen van een partnerschap met de Limburgse Bosgroepen, als schakel tussen de private boseigenaren en ANB. Aanspreekpunt BosgroepenJasper GoffinAgentschap voor Natuur en BosKoningin Astridlaan 50 bus 53500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

nuttige adressen

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vra-gen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over

het bos en het beheer ervan (bos-bouwtechnische, wettelijke, finan-ciële en administratieve aspecten)

• informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wette-lijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken

• hulp bij het invullen van kapaan-vragen of het opstellen van beheer-plannen

• kaartmateriaal• adressen van houtexploitanten en

boomkwekerijen• coördinatie van de samenwerking

tussen verschillende boseigenaars.

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

soort in de kijker Hulst: een loofboom apart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

bosbeheer Knotbomen en hakhout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

bosbeheer Wildbescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

bosgroep zuid-limburg in de kijker Het Sterbos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

bosgroepwerking Zevende contactdag Limburgse bosgroepen . . . 16

zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

activiteitenkalender Activiteiten Limburgse Bosgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

43 | winter | in dit nummerdriemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2014

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B-3500 HASSELT

limburg.be

Voeren

Houthalen-Helchteren

Op glabbeek

Genk

Neerpelt

Overpelt

Lommel

Hechtel-Eksel

Bree

Bocholt

Beringen

Ham

Leop oldsburg

Hasselt

Peer

Meeuwen-Gruitrode

Hamont-Achel

Kinrooi

Maaseik

Dilsen-St okkem

Maasmechelen

Heusden-Zolder

Zutendaal

As

Lummen

Herk-De-StadHalen

Diepenbeek

Tessenderlo

NieuwerkerkenAlken

Wellen

Kortessem

Hoeselt

Bilzen

Lanaken

Sint-Truiden

Gingelom

Heers

Herstappe

Tongeren

RiemstBorgloon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

nr. 43 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2014

Documents

Transcript of nr. 43 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2014