nr. 28 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2010

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2010

in dit nummer o.a.

28 | lenteBelgië–Belgique

p.b.hasselt 112/675

BomensymboliekSnoeien van bomen wordt kinderspelDe vlier

‘t Limburgs Bosbelang | 28 | lente | 32 | ‘t Limburgs Bosbelang | 28 | lente

voorwoordBeste leden van de Limburgse Bosgroepen

Op de jaarlijkse Contactdag van de Limburgse Bosgroepen van 20 maart was u weer talrijk aanwezig. Ik kreeg er als voorzitter weer de gelegenheid om met heel veel gemotiveerde boseigenaars persoonlijk kennis te maken. Elk bos is uniek ... maar ook elke boseigenaar heeft vaak unieke bosverhalen en motivaties. Het is precies die diversiteit die de werking van de Bosgroepen boeiend houdt. Diversiteit vindt u ook terug in deze lente-editie van ‘t Limburgs Bosbelang. De houtopbrengst van een bos is voor vele boseigenaars een belangrijk aandachtspunt. Hoe beter het hout, hoe groter de opbrengst. Op zich zijn de vuistregels voor een goede en efficiënte opsnoei niet zo moeilijk. Heel wat privéboseigenaars streven naar de vergroting van de natuurwaarde van hun bos. Met de aanleg of het onderhoud van een poel of bosrand zijn ze aardig op weg. De Bosgroepen ondersteunen hen hierbij waar mogelijk. Bosgroep West-Limburg heeft op dat vlak al een traject achter de rug. Voor de bosliefhebber met culinaire aspiraties zetten we een heel algemene, maar tegelijk heel bijzondere struik in de kijker: de vlier. De bosliefhebber die eerder geïnteresseerd is in historisch-culturele achtergronden, vindt zeker zijn gading in de korte inleiding in de bomensymboliek. Op vraag van verschillende lezers zal voor onze belangrijkste bossoorten dit aspect in de volgende edities uitgebreider aan bod komen. De werking “achter de schermen” van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) in Limburg willen we u ook niet onthouden. Met de grondige herstructurering van 2008 kreeg de boswachter een ander takenpakket. Eén van hen gunde ons een kijk over zijn schouder tijdens een normale werkdag. U kunt samen met ons de weg volgen die uw kapmachtigingaanvraag, ontwerpbeheerplan of subsidieaanvraag aflegt bij het ANB en waarbij de tussenkomst van uw Bosgroep van belang is.

Veel leesplezier,Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

bomensymboliek

Bomen anders bekeken: symbolen van macht en gezag

Natuursymboliek in de 21e eeuwIn de natuurgodsdiensten speelden bomen, planten en dieren een zeer belangrijke rol. De Oude Grieken, de Romeinen en de Kelten bij-voorbeeld, offerden aan bomen en dieren om zo de goden gunstig te stemmen. Van zodra de katholieke Kerk opgang maakte, trad het krachtig op tegen dit ‘heidense natuurge-loof’. Eeuwenlange gebruiken werden verbo-den, of juist opgenomen in en aangepast aan het christendom. Andere waren dan weer moeilijker uit te roeien. Zo komt het dat res-tanten van het oude natuurgeloof tot op de dag van vandaag verder leven. Je verwacht

Al jaren zet ‘t Limburgs Bosbelang regelmatig een boom of een struik in de kijker. Daarbij kwam af en toe ook de symbolische betekenis van de soort ter sprake. Op algemene vraag van de lezers geven we voortaan de cultuursymbolische eigenheden van de ‘soort in de kijker’ meer aandacht. In dit artikel staan we stil bij de belangrijkste basisprincipes van de bomensymbo-liek.

‘t Limburgs Bosbelang | 28 | lente | 3

het misschien niet, maar wijdverspreide ge-bruiken zoals het planten van dorpslinden en het gooien van rijst naar pasgehuwde kop-pels, hebben hun wortels in het oude ‘hei-dense’ geloof. Ook oude en diep verankerde gezegden zoals ‘hij slaapt als een roos’ of ‘voor iemand een boontje hebben’ vinden er hun oorsprong.

Het oersymboolVaak liggen bomen aan de basis van oude ge-woonten en mythen. Bomen drukken het cy-clische karakter uit van dood en wederge-boorte door het ontluiken en vallen van

bladeren, elk jaar opnieuw. Ze symboliseren ook het onderaardse (wortels), het aardop-pervlak (de onderste stam) en de hemel (kruin). En alsof dat nog niet genoeg is, ver-enigen ze aarde, water, vuur en lucht: de vier oerelementen. Het valt dan ook niet te ver-wonderen dat bomen tot de meest verspreide en rijkste symbolen ter wereld behoren.Bossen waren vroeger bij alle volkeren de verblijfplaatsen van de goden. In onze stre-ken was vooral de eik een religieus symbool. Het was de plaats bij uitstek om recht te spreken en misdadigers te veroordelen. De ‘Duizendjarige Eik’ van Lummen bijvoor-beeld , waarvan in 1905 de duizendste ver-jaardag werd gevierd, was het decor waarte-gen rechtszittingen zich afspeelden.

De magische boomHet geloof dat bomen een magische kracht hebben die ze kunnen overdragen op de mens, stamt af van een oeroude Keltisch-Germaanse traditie. In Hoepertingen bijvoor-beeld stond de Sinaeseik: wie driemaal rond de boom liep, zou ongezien een dreun krij-gen. Zelfs dappere mannen bleven angstval-lig uit de buurt van deze boom. Maar bomen konden ook mensen genezen. Tot in de ne-gentiende eeuw werden ziektes zoals jicht en koorts behandeld door de patiënt bomen te laten aanraken. En zelfs tot op vandaag gelo-ven sommige mensen nog altijd dat je hout moet vasthouden of afkloppen om geen on-heil over je heen te krijgen.

‘Plant eens een boom’De boom vervulde vroeger een belangrijke functie en had een machtige uitstraling. Geen wonder dat mensen voor heel wat speciale gebeurtenissen een boom aanplantten. Zo werd er jarenlang een huwelijksboom ge-plant voor het nieuw getrouwde koppel. In

Nederlands Limburg was dit zelfs tot in 1949 de gewoonte. Ook een belangrijk historische of persoonlijke gebeurtenis, zoals de geboor-te van een kind of de bevrijding van een land, was een reden om een boom te planten. Kreeg je een jongetje, dan moest je een ap-pelboom planten. Voor een meisje was een peren- of notenboom dan weer aangewezen. Vandaag nog planten de ouders van nieuwe Hasselaartjes een geboorteboom in het Prin-senhof in Kuringen. En dat is niet het enige eeuwenoude gebruik dat blijft voortleven. Nog elk jaar wordt op 30 april in Hasselt een meiboom opgericht, om de ontwakende natuur te vieren. Naast een vreug-deteken voor de komende zomer, is dat ook een symbool van geluk, vruchtbaarheid en liefde.

De herdersstaf van de Heilige AmorMaar de verering van en het ontzag voor bo-men gaat verder: ook een houten stok of scepter was en is een symbool voor macht en gezag. Zo staan heel wat Griekse goden zoals Zeus of Hermes afgebeeld met een stok. Ook verschillende heiligen in het christendom kregen een staf als attribuut. Die groeiden later uit tot belangrijke relikwieën. In Mun-sterbilzen bijvoorbeeld kan je nog steeds de vermeende staf van de Heilige Amor bezoeken.

Wil je meer weten over de bomensymboliek?

Dan is het boek ‘Compendium van rituele planten in

Europa’ van De Cleene en Lejeune iets voor jou: met

tal van voorbeelden, leuke anekdotes en mooie

tekeningen ontdek je van naaldje tot draadje waarom,

waar, wanneer en hoe bomen werden vereerd.

Compendium van Rituele planten in Europa

De Cleene & Lejeune

Uitgever: Mens & cultuur

Jaar van uitgave: 2003

ISBN: 9072931807

(foto: Karolien Van Diest)


4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 28 | lente ‘t Limburgs Bosbelang | 28 | lente | 5

soort in de kijker

Een opvallende struikDe vlier, een lid van de kamperfoeliefamilie, is een winterkale struik die tot 6 m hoog kan worden. Je vindt hem in heel Europa, maar hij kan ook in het hete Noord-Afrika, de on-herbergzame Kaukasus en het ijskoude West-Siberië goed gedijen. In onze streken is de vlier een van de meest verspreide struiken. Wat water en een ondergrond om zijn wor-tels in te enten: meer heeft hij niet nodig om zich ergens thuis te voelen. Je vindt de vlier in struwelen, hagen en zelfs op knotbomen of in dakgoten. Ook in bossen voelt hij zich als een vis in het water. Opvallend aan deze struik zijn de purperach-tige knoppen: de vlier heeft nog maar net zijn bladeren verloren, of de knoppen beginnen op te zwellen en staan klaar met een nieuw blad. Dit jaar liepen in sommige bossen de knoppen al in januari uit. Maar wie de pracht van deze struik echt wil bewonderen, moet tot mei geduld oefenen. Dan verschijnen de

De vlier, onmisbaar voor mens en dier

roomwitte en zoetgeurende tuilen bloemen op de twijgen. In de herfst draagt de struik prachtige trossen zwarte bessen.

In alle maten en gewichtenNaast de gewone vlier komen in Vlaanderen ook de kruidvlier en de bergvlier of trosvlier voor. De kruidvlier is een zeer zeldzame, gif-tige plant die langs rivieren en in bossen groeit. Hij heeft groene, niet-houtige sten-gels, verspreidt een onaangename geur en smaakt erg bitter. De bergvlier kan je van de gewone vlier onderscheiden door het oranje, lichtbruine merg in de takken, de giftige dieprode vruchten en de vroegere bloeiperi-ode.

OnweerstaanbaarDe mens heeft al eeuwen de struik voor van alles en nog wat gebruikt. Om fluiten uit te snijden bijvoorbeeld, bestond er in onze streek geen beter hout dan dat van de vlier.

Het woord ‘flierenfluiter’ getuigt daar nog steeds van. Vooral in de kruidengeneeskunde was de vlier een vaak gebruikt ingrediënt. De blad-knoppen, de groene bladeren, de schors, de bast, de bloemen, de zaden en de bessen: in naam van de gezondheid ging er van deze struik niets verloren. Alleen al met medicijnen op basis van de vlier kon je vroeger een complete huisapotheek vullen.De vlier blijft tot vandaag een populaire struik. De bloesems en de bessen worden nog altijd gebruikt in allerlei bereidingen. Vlierbessensiroop of -thee bijvoorbeeld is een snel en eenvoudig middel om een ver-koudheid te overwinnen. En wie het liever wat zoeter heeft, kan van de vlierbloesem-schermen siroop of lekkere gelei maken. Niet te weerstaan voor op de pannenkoeken, wa-fel of oliebol ...In de landbouw heeft de vlier van oudsher

Met zijn roomwitte bloemen, zwarte bessen en gemakkelijk te houwen takken is de vlier een graag geziene struik: niet alleen doen tientallen dieren zich tegoed aan de smake-lijke bessen, ook de mens is al eeuwenlang in de ban van deze struik. Of je nu probeert af te raken van een hardnekkige verkoudheid of een lekker alternatief zoekt voor op je pan-nenkoek, met de vlier zit je altijd goed.(foto: Annemie Hannoset)


een belangrijke signaalfunctie. Aan de hand van de bloei en de vruchtzetting werden be-langrijke landbouwactiviteiten of oogstmo-menten vastgelegd. In een ecologische tuin neemt hij vandaag weer die oude functie op.

Nuttig voor vogels en dierenDe mens moet de lekkere vlierbessen delen met tientallen dieren. Merels en lijsters ge-nieten met volle teugen van het bessenfes-tijn. Voor jonge zangvogeltjes zijn ze een be-langrijke voedselbron net voor de winter. Ook allerlei trekvogels, zoals nachtegalen en grasmussen, doen zich te goed aan de bes-sen. Zij zorgen zo voor de verspreiding van de zaden.In de lente wordt de vlier de thuis van dui-zenden mieren. De jonge scheuten scheiden dan een zoet sap af, waar bladluizen zich aan te goed doen. De overtollige suiker scheiden de luizen terug af. Die suikerdruppels (ho-ningdauw) zijn dan weer een lekkernij voor

de mieren. Als wederdienst houden de mie-ren rupsen en andere insecten op een veilige afstand.

De vlier in rituelen en legendenHet kan niet anders of een zo veel gebruikte en wijd verspreide struik speelt ook in legen-den en rituelen een hoofdrol. Zo droeg in sommige streken de dode een vlierhouten kruis in de handen. Soms plantte een fami-lielid van de overledene een vliertakje op het graf: als het takje uitliep, kon je zeker zijn dat de dode naar de hemel ging.Volgens sommigen was de vlier dan weer een vervloekte boom, omdat de apostel Judas er zich zou aan opgehangen hebben. Zijn oren bleven achter in de boom. Onze voorouders zagen in de judasoren, een op de vlier veel voorkomende paddenstoel, het bewijs dat de geesten die in de vlier schuilen, hun oren naar buiten steken om beter naar de ellende van de mensen te kunnen luisteren.

Om van te smullen: vlierbloesemsiroopMet dit recept zit je gebeiteld!Breng 3 kg rietsuiker samen met 2,5 liter water aan de kook. Als de suiker opgelost is, neem je de pan van het vuur. Laat afkoelen en voeg schillen van acht citroenen bij de stroop. Doe intussen een vijftigtal vlierbloe-semschermen in een grote kom. Leg daarop twaalf in schijfjes gesneden citroenen en overgiet met de stroop. Voeg tot slot 100 g citroenzuur toe (verkrijgbaar bij apotheker of drogist) en laat het een hele dag trekken onder een schone keukenhanddoek. Zeef en giet in flessen. Op een donkere plek bewaart de siroop enkele maanden. Je kan de siroop aanlengen met water, spuitwater, witte wijn of schuimwijn. De schermen laten weken in appelsap in plaats van water zou naar het schijnt ook een lekker siroopje opleveren.

(foto: Annemie Hannoset)

(foto: Annemie Hannoset)


bosbeheer

Snoeien van bomen wordt kinderspel

Dat het snoeien van bomen belang-rijk is, daar hoef je niet aan te twijfelen. Snoeien zorgt niet alleen voor een betere houtkwaliteit, waardoor je het hout voor meer geld kunt verkopen. Gesnoeide bomen zijn ook vaak mooier en verhogen de esthetische waarde van een bos. Maar bezint eer je begint: als je snoeit, doe het dan meteen goed.

Is snoeien rendabel?Regelmatig informeren de boseigenaars bij de Bosgroepen naar hoe rendabel het snoei-en van bomen is. Dat is geen gemakkelijke vraag: niemand weet hoe de houtprijzen de komende jaren zullen evolueren. Dat kwali-teitshout altijd wel een waardevolle toepas-sing zal vinden, is zeker. Snoeien loont dus alleszins de moeite, zeker voor soorten een van bijzondere kwaliteit. Hoeveel snoeien precies kost, is afhankelijk van verschillende belangrijke factoren: de boomsoort, de snoeihoogte, de arbeidskos-ten en hoeveel takken de bomen dragen. Wie zelf snoeit, spaart alvast de arbeidskosten uit. Heb jij er zelf tijd voor, dan is snoeien ze-ker een rendabelere bezigheid dan bijvoor-beeld bramen uittrekken, brandnetels spui-ten of jaarlijks de onderetage wegklepelen.Wetenschappelijke onderzoek bevestigt het

nut van snoeien. Daaruit blijkt dat voor de populier de meerprijs momenteel ongeveer € 15 /m3 bedraagt, terwijl de kosten van snoeien maar oplopen tot € 6 /m3. Voor an-dere boomsoorten is het voordeel nog groter.

Certificaten aanvragenLet op: snoeien loont vaak, maar niet altijd. Grote investeringen verdien je niet terug. Wie met hoogtewerkers en boomklimmers werkt, zal daarvoor handenvol geld betalen. Het wordt dan erg moeilijk om uit de kosten te komen. Enkel uit veiligheidsoverwegingen of om bijzondere bomen (dreef- of parkbomen) te verzorgen, is een hoogtewerker of boom-klimmer een aanrader.Wie wil aantonen dat de bomen goed zijn ge-snoeid, kan bij gespecialiseerde firma’s certi-ficaten aanvragen. Momenteel levert nog geen enkel Vlaamse bedrijf deze certificaten


af. In Nederland zijn de Stichting Bos en Hout (www.sbh.nl of tel.00 31 317 46 65 63) en Borgman Beheer (www.borgmanbeheer.nl of tel. 00 31 570 53 06 64), wel actief op dat vlak.

De juiste snoeiwijzeHet klinkt evident en dat is het ook: toekom-stig brandhout of vezelhout snoeien, heeft geen enkele zin. Toch snoeien boseigenaars heel vaak alle bomen van het bos. De eerste dunningen in een jonge aanplant zijn toch bedoeld voor de kachel. Je concentreert je dus beter enkel op de mooiste en meest rech-te bomen in het bos. Kortom, op het toekom-stige zaaghout. Dit zijn de bomen van de eindkap (loofhout: 60-80 stuks per hectare, naaldhout: 80-100 stuks per hectare) en de bomen van de laatste dunningen. Een 200-tal bomen per hectare snoeien, is echt wel

voldoende, soms voldoet zelfs een 100-tal . Ook dikke bomen snoeien, is verspilling van tijd en geld. Bij dikke bomen groeit nog maar heel weinig kwaliteitshout bij. De ideale stamdiameter voor snoei ligt op ongeveer 10 cm. Het snoeien van dikke takken is een hels karwei, en het duurt tientallen jaren vooraleer de boom de wonde te boven komt. Ondertussen grijpen allerlei ziektekiemen en schimmels hun kans om de boom aan te tas-ten. De eik vormt hierop een uitzondering.

Snoeien om te groeienIn jonge aanplantingen kan je met een ge-wone snoeischaar dubbele koppen en zui-gers snel en gemakkelijk wegsnoeien, vooral-eer ze te dik worden. Een zuiger is een vertikaal opgaande zijtak die concurreert met de stam. Deze takken vallen niet vanzelf af en hebben de neiging om snel te dikken.

In iets oudere bestanden kan je dit ook doen met een stokzaag. Echt opsnoeien is in deze fase nog niet aangewezen. Dat gaat immers ten koste van de groei. Van de echt lelijke (kromme, takkige ...) bomen blijf je ook het beste af. Dat wordt brandhout!Je kan deze eerste snoei ook gerust over-slaan. Er komen vanzelf wel meer dan ge-noeg goede bomen in het bos, zolang je maar dicht genoeg plant (maximum 1,5 bij 2 m) of als het bos verjongt.Het echte snoeiwerk kan beginnen wanneer de boom 10 tot 12 m hoog is, of wanneer de diameter van het op te snoeien stuk ongeveer 10 cm bedraagt. De boomsoort en de bodem zijn ook bepalende factoren.Populieren of boskersen snoei je bij voorkeur in drie of vier beurten. Per beurt snoei je een tweetal meter bij. Populieren van 6 m hoogte kan je tot 2 m snoeien.

(foto: Jeroen Franssens)(foto: Jeroen Franssens)

(foto: Jeroen Franssens)

8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 28 | lente

Bij 10 m hoogte ga je door tot een viertal meter opsnoei, bij 14 m tot een zestal meter. Als de boom hoger is dan 18 m, snoei je nog 2 m stam bij.Je kan bij een snoeibeurt preventief toekom-stige zuigers wegnemen of zware takken die een segment hoger zitten.

De beste tijdNaaldbomen snoei je bij voorkeur tijdens de wintermaanden. Onthoud wel dat de meeste dunningsproducten bij naaldhout in Vlaan-deren eindigen als vezelplaat. Gesnoeide bo-men geven hier geen enkele meerwaarde. Douglas en lork vormen de uitzondering op de regel, maar die kom je in Limburg amper tegen.Het beste snoeimoment voor loofbomen, ze-ker voor gevoelige soorten zoals populier of kers, is de zomer. De wonde groeit snel dicht en het risico op waterscheuten is kleiner. Maar wie tijdens de maanden juni, juli of au-gustus niet aan snoeien toe komt, kan dat gerust ook in de winter doen. Dat kan voor de meeste loofbomen geen kwaad. Bij sommige soorten komt de sapstroom in de winter wel al heel vroeg terug op gang. Esdoorns bij-voorbeeld die na Kerstmis gesnoeid worden, verliezen veel kracht door hevig sapverlies. In de lente komt vanzelfsprekend het snoeige-rief de schuur niet uit.De natuur is een trouwe bondgenoot bij het snoeien. De meeste boomsoorten laten een groot deel van hun onderste takken vanzelf vallen, als ze tenminste dicht genoeg op el-kaar staan. Bij een aantal soorten gebeurt deze natuurlijke takreiniging niet altijd snel genoeg (zoals eik, linde en kastanje). Dan biedt snoeien de uitweg.Eenmaal de gewenste takvrije stamlengte be-reikt is, moet je sterk en regelmatig dunnen om een optimaal rendement te bereiken. Al-leen zo concentreer je de groei in de beste bomen.

Snoeigereedschap: een belangrijke keuzeIn de meeste tuincentra vind je telescopische stokzagen, steekbeitels, knipscharen op een stok, gesteelde kettingzagen en last but not least gewone handzagen.Snoeien met een handzaag en een ladder geeft de beste kwaliteit. Het gaat behoorlijk snel en is relatief goedkoop. Werken met een ladder in het bos vereist weliswaar enige handigheid. Je mag vooral niet vergeten de ladder stevig vast te zetten. Met een oude fietsband rond de bovenste sport van de lad-der, vermijd je schade aan de schors. Snoeien met stokzagen en knipscharen is zeer belastend voor de rug, de schouders en de nek. Dat zijn toch de ervaringen van de

Waterlot zijn dun uitgeschoten takjes op de stam, die meestal het gevolg zijn van

te veel snoeien in één beurt.

De snoeihoogte wordt vaak bepaald in functie van de snoeikosten. De meeste berekeningen wijzen uit dat een hoogte van ongeveer 6 tot 7 m optimaal is.

Deze hoogte kan nog net met een stokzaag worden gehaald. Daarboven nemen de snoeikosten zo sterk toe, dat de meeropbrengst van het hout er vaak niet meer tegen opweegt.

Onthoud dat 90 % van de houtwaarde in de onderste 40 % van de boomhoogte zit.Als je zelf snoeit, is het beter om regelmatig en weinig te snoeien, bijvoorbeeld

elk jaar een takkrans. Als je laat snoeien, kan je wel overwegen om per snoeibeurt een groter stamdeel aan te pakken. Wie te drastisch snoeit,

kan bij veel boomsoorten waterlot veroorzaken.



bosbeheer


deelnemers aan de snoeicursussen. Daaren-boven zijn stokzagen minder nauwkeurig te richten en kunnen knipscharen maar een be-perkte takdikte aan. Elk gereedschap heeft zijn nadelen. Let er ook op alleen maar te werken met scherp geslepen materiaal. Het snoeien zal niet alleen veel gemakkelijker verlopen, de boom herstelt ook sneller.Een goede tip: huur eerst het snoeimateriaal. Je beperkt de kosten en het laat je toe de ver-schillende gereedschappen uit te proberen en te vergelijken. Op basis van je ervaringen kan je een aankoop overwegen. Je kan natuurlijk ook de nodige praktijkervaring opdoen tij-dens een cursus snoeien bij de Bosgroepen.

Deze tekst is een bewerking van ‘Wel of niet op-snoeien?’ uit de Bosbode (jaargang 1, nr 3)

De juiste snoeiwijze!

Tussen elke tak en de stam bevindt zich een verdikte natuurlijke verbinding, de takkraag. Deze behoort tot de stam. Oefen jezelf in het terugvinden van deze takkraag. Een tak wordt afgesneden net voor de takkraag. Snijd dus nooit een tak zo maar gelijk af met de stam, want dan snoei je in de takkraag. De wonde is groter en je beschadigt de stam. Laat echter ook geen lange takstom-pen staan, want deze veroorzaken loszit-tende noesten in het hout. Bij het afzagen van een dikke tak kan het gebeuren dat een stuk van de stam afscheurt. Om dit te voorkomen, wordt eerst aan de onderkant een zaagsnede gemaakt (1 in de fi guur) en de tak iets verder afgezaagd (2 in de fi guur). Daarna zaag je de resterende stomp af bij 3, langs de lijn AB in de fi guur.

Lelijke snoeiwonde. (foto: Robbie Goris)

SNOEITIPS

• Wie zelf snoeit, spaart arbeidskosten uit. Om aan te tonen dat een boom

goed gesnoeid werd, kan je een certifi caat aanvragen bij een gespecialiseer-

de fi rma (NL).

• Behoud bij dunningen de mooiste en de meest rechte bomen in het bos

(loofhout: 60 - 80 stuks/ha, naaldhout: 80 - 100 stuks/ha)

• De ideale stamdiameter voor snoei ligt op ongeveer 10 cm, de ideale hoogte

is 10 tot 12 m.

• In jonge aanplantingen kan je dubbele koppen en zuigers gemakkelijk

wegsnoeien met een gewone snoeischaar. In oudere bestanden met een

stokzaag.

• Naaldbomen snoei je bij voorkeur in de winter, loofbomen in de zomer.

• Snoeien met een handzaag en een ladder geeft de beste kwaliteit.

• Huur eerst je snoeimateriaal en bepaal op basis van je ervaringen welk

materiaal je aankoopt.


bosbeleid

ontvangst ANB

Invoer en registratie in kapmachtigingsprogramma

Aanvraag nodig?

Volledig dossier?

Beschermd landschap? Adviesaanvraag Onroerend Erfgoed (OE)

Brief aan vrager en/of gemeente

Ontbrekende info opvragen

nee

ja

ja

KAPAANVRAAG

nee

Ontbrekende info

Advies OC

ja

Voorbereiding terreincontrole

Terreincontrole + verslag door boswachter

Terreinbezoek nodig? Adviesaanvraag aan bevoegde boswachter

nee ja

Besluit en kopies versturen + kapmachtigingsprogramma aanvullen Besluit kapaanvraag

Selectie uit kapmachtigingsprogramma

In orde ? Dossier afsluiten

ja

Besluit opstellen

nee ja

Besluit ok?

Besluit ondertekenen door verantwoordelijke

ja

nee

Zware overtreding, definitieve ontbossing? 2de controle? Melding NI = herstelvordering

nee ja

Brief aanvrager = melding controle volgend jaar

nee

In 2008 werd het Vlaamse over-heidslandschap in de natuur- en bossector grondig hertekend. De vroegere afdelingen ‘Natuur’ en ‘Bos & Groen’ smolten samen tot het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Ook voor de behande-ling van de dossiers (kapmachti-gingen, beheerplannen, subsidie-aanvragen) had deze hervorming grote gevolgen. Na een testperi-ode zijn de groeipijnen achter de rug en staan de werkwijzen op punt. ANB bestaat voortaan uit drie aparte cellen.

• Cel Beleidsuitvoering: binnen deze cel houdt AVES zich bezig met advie-zen (A), vergunningen (V), erkenningen (E) en subsidies (S). Binnen AVES houdt een specifi eke afdeling zich be-zig met alle beleidsmatige aspecten rond privébos. De Cel Beleidsuitvoe-ring telt ook een aantal beleidsadvi-seurs, die onder andere de terreincon-troles doen voor de beleidsmatige aspecten.

• Cel Beheer: houdt zich bijna uitslui-tend bezig met domeinbossen (eigen-dom van de Vlaamse overheid) en het technische beheer van openbare bos-sen (gemeenten, ocmw’s, kerkfabrie-ken). Tot deze cel behoren onder an-dere de regiobeheerders, de boswachters en de arbeidersploegen. Om het tekort aan beleidsadviseurs op te vangen, staat een selectie van de boswachters in voor de terreinbeoor-deling van de aanvragen door privé-ei-genaars in het kader van het bosde-creet (o.a. kapmachtigingen en subsidieaanvragen)

• Cel Handhaving: bevat verschillende teams van natuurinspecteurs. Een goed beleid en beheer hebben natuur-lijk pas zin als er ook een doordachte handhaving gebeurt en er een grondige controle wordt uitgevoerd op de be-leids- en beheermaatregelen.

In het onderstaand stroomschema zie je de weg die een kapmachtiging afl egt van de indiening tot de goedkeuring en de controle. Als privéboseigenaar kan je beroep doen op de Bosgroep voor hulp bij het opstellen en indienen van je kapmachtiging.

ANB Limburg hervormd



De taken van een boswachter zijn de laatste jaren sterk veranderd. Kun je dit eens bondig uitleggen?Bij de reorganisatie naar het ANB kregen de boswachters (van de vroegere afdeling Bos & Groen) en de natuurwachters (van de vroe-gere afdeling Natuur) de keuze om zich in de nieuwe organisatiestructuur in te passen als boswachter, beleidsadviseur of als natuurin-specteur. Waar de vroegere bos- of natuur-wachter meer een manusje-van-alles was, is het takenpakket tegenwoordig gespeciali-seerder. Ik heb gekozen voor boswachter en sta dus in voor het duurzaam beheren van domeinbossen (Vlaamse overheid) en andere openbare bossen (gemeenten, kerkfabrie-ken,…).

Kom je dan nog in contact met privébos-eigenaars?Ja, in mijn takenpakket zitten ook de terrein-beoordelingen voor kapmachtigingen en subsidieaanvragen voor privéboseigenaars. In de andere provincie worden deze terrein-bezoeken door de beleidsadviseurs uitge-voerd. Omwille van het tekort aan beleidsad-viseurs in Limburg, nemen een tiental boswachters deze taak op zich.

Wat is de oorzaak van het tekort aan beleidsadviseurs?Bij de vrije keuze van de toenmalige bos- en natuurwachters heeft een dertigtal gekozen voor de functie van boswachter. Momenteel

telt Limburg slechts zes beleidsadviseurs die zich voornamelijk bezighouden met milieu-aanvragen en stedenbouwkundige adviezen. Het was hen niet mogelijk om privébos er nog bij te nemen. Voor mij is dat geen pro-bleem! Ik doe deze terreinbeoordelingen voor kapmachtigingen en subsidieaanvragen met veel plezier. Ik besteed jaarlijks ongeveer 20 % van mijn tijd aan machtigingen en aan-vragen in het kader van privébos.

Wat vind je er dan zo leuk aan?Op deze manier kom ik nog regelmatig in contact met de bosbeheerders uit de buurt. Het is intern zo geregeld dat ik enkel kap-machtigingen en subsidieaanvragen moet beoordelen voor bossen die in mijn regio lig-gen. Ik vind het leuk dat mijn ervaring op het vlak van bosbeheer voor sommige eigenaars een hulp kan zijn bij het beheren van hun bossen. Door met hen over hun bos te praten, merk ik vaak welke richting ze met hun bos willen uitgaan. Hun visie toets ik dan aan hun aan-vragen en soms kunnen die in onderling overleg nog worden bijgestuurd. Wat daarbij vaak aan bod komt, is het plantverband bij kunstmatige verjonging. De meeste mensen gaan steevast voor het maximaal plantver-band omwille van de kostenbesparing. In vele gevallen is echter een dichter plantver-band meer aangewezen voor het economi-sche rendement van het bos, zeker in loof-houtaanplantingen.

Wat zijn jouw andere taken binnen het ANB?Als boswachter sta ik in voor het duurzaam beheren van de domein- en openbare bos-sen. Mijn takenpakket gaat van het helpen bij het opstellen van beheerplannen, het bege-leiden van de arbeidersploegen, het volgen van allerhande cursussen tot zelf de handen uit de mouwen steken natuurlijk.

Stefan, hartelijk dank voor dit gesprek.

Een dag uit het leven van Stefan Luyck, een boswachter.


bosbeheer


Limburgse Bosgroepen steken biodiversiteit een handje toe

Op de bres voor de Limburgse natuurOm de biodiversiteit een handje toe te ste-ken, werken de Limburgse Bosgroepen sa-men met de drie Regionale Landschappen: het Regionaal Landschap Lage Kempen, het Regionaal Landschap Haspengouw en Voe-ren, en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland. In overleg met hen werd afgespro-ken om met de subsidie het Interreg-project ‘SOLABIO’ (SOorten en Landschappen, dra-gers voor BIOdiversiteit) te steunen. In dit grensoverschrijdende project werken part-ners uit alle Vlaamse provincies en drie Ne-derlandse provincies samen om de biodiver-siteit in de grensregio Vlaanderen-Nederland te behouden en de waardevolle landschap-pen te herstellen. SOLABIO is de uitloper van het project ‘Gemeenten adopteren Limburg-se soorten’ (GALS).

Privéboseigenaars helpen meeDe projecten in het kader van SOLABIO wer-den uitgevoerd in en rond privébossen in de verschillende Bosgroepregio’s. In een eerste fase zocht de coördinator van elke Bosgroep in overleg met de Regionale Landschappen de geschikte locaties uit. Onder meer het voorkomen van te beschermen soorten én het enthousiasme van de eigenaar werden als selectiecriteria meegenomen. Voor de uit-voering van de meeste projecten konden de Bosgroepen een beroep doen op de twee vas-te arbeidersploegen van de sociale werk-plaats De Winning in Lummen Voor een aantal opdrachten hebben de Bosgroepen een overeenkomst gesloten met het lokale Regionale Landschap of een privé-firma.

Bosgroep West-Limburg in de kijkerDe Bosgroep West-Limburg heeft in oktober 2009 bij vier verschillende boseigenaars werken in eigen beheer uitgevoerd. In drie projecten gaat het om bossen die deel uitma-ken van een uitgebreid bosbeheerplan in Tessenderlo en Beringen. Het vierde bos maakt deel uit van de bosgroepering Mangel-beekbos.

Elke Vlaamse Bosgroep heeft van het Agentschap voor Natuur en Bos in 2009 een subsidie ontvangen van e 6 500 van de Nationale Loterij. De vijf Limburgse Bosgroepen gebruik-ten deze middelen om in het kader van het grensoverschrijdende project ‘SOLABIO’ verschillende typische of bedreigde soorten nieuwe kansen te geven.

Geen drastische ingrepen, wel grote positieve gevolgen In zowel Tessenderlo als in Beringen heeft de Bosgroep een poel geruimd die helemaal was dichtgeslibd en overhangende bomen ge-kapt. In de bosstrook in Tessenderlo zijn dunningen uitgevoerd, om een geleidelijke overgang te creëren naar een nat grasland. In Beringen heeft de Bosgroep een aantal strui-ken (zoals spork en lijsterbes) geplant.Door al deze maatregelen krijgen talloze am-fibieën (zoals bruine- en groene kikker en vinpoot- en kleine watersalamander) een duwtje in de rug. Ook heel wat libellen en wa-terjuffers profiteren van meer licht en minder organisch afval in de poel. De nieuwe zonbe-schenen plekken zijn ook voor de vlinder-soorten die aan de bosrand fladderen (zoals het bont zandoogje) een paradijs op aarde.In een derde project in Tessenderlo is hak-hout op een houtwal afgezet, zodat de over-gang van de wei naar het bos geleidelijker gebeurt. Deze houtwal is op het zuiden gericht en dus ideaal gelegen voor warmte-minnende insecten. De bramen werden gro-tendeels verwijderd, zodat het zonlicht en de warmte goed kunnen doordringen tot op het zand van de wal. Voor heel wat insecten is dit van cruciaal belang om eieren en larven te ontwikkelen.

Project: vrijmaken van een poel - Tessenderlo (UBHP Tessenderlo)

Vóór de uitvoering: poel met daarrond hakhout en Amerikaanse vogelkers

Na de uitvoering:poel met vrijgemaakte oevers en uitgedunde houtkant als overgang van het grasveld (zuidkant)

(foto: Benjamine Bufkens) (foto: Benjamine Bufkens)

nieuws van de limburgse bosgroepen

Project: vrijmaken houtwel, bosrand aanleggen en openen corridor voor o.a. de kleine ijsvogelvlinder - Tessenderlo (UBBP Tessenderlo)

Vóór de uitvoering: pad met verruigde houtkant en ontbrekende overgang naar de weide

Na de uitvoering: beheerde houtkant en corridor naar het bos.

Iets oostelijker ligt een deels dichtgegroeid pad in het bos. Daar groeien heel oude kamperfoeliestruiken, die zeer geschikt zijn als waardplant voor de kleine ijsvogel-vlinder.

In het laatste project, in Heusden-Zolder, stond het herstel van een bosrand als over-gang van een lorken- en dennenbos naar een akker centraal. Dat is nu al één van de favo-riete plaatsen voor heel wat vlinders zoals het klein geaderd witje, het bont zandoogje en de kleine vuurvlinder. Libellen, de tjif-tjaf, de groene specht en het winterkonin-kje voelen er zich thuis. Door een golvende bosrand te creëren waarin vlinders en in-secten warme, windluwe en zonbeschenen plekjes kunnen opzoeken, probeert de Bosgroep nog meer soorten de kans te ge-ven om zich hier te vestigen. Om de ‘gol-vende’ grens te accentueren, heeft de Bos-groep 9 grove dennen gekapt. De Amerikaanse vogelkers en andere exoten werden bestreden en de bramen verwij-derd. De zomereiken werden gesnoeid.

De werken zijn achter de rug. Nu is het aan de natuur in de bossen om zich opnieuw te ontwikkelen. Met deze projecten leveren de Bosgroepen een mooie bijdrage aan de bescher-ming en ontwikkeling van typische Limburgse soorten. In de volgende edities van ‘t Limburgs Bosbelang worden de beheerwerken van de an-dere Bosgroepen i.k.v. de Lotto-subsi-die in woord en beeld gebracht.

Bosgroep West-Limburg

Uitgebreid bosbeheer-plan Beringen gaat laatste fase inDe opmaak van het uitge-breid beheerplan Berin-gen ligt heel wat personen na aan het hart. De info-vergaderingen in novem-

ber 2007 bijvoorbeeld lokten meer dan 100 geïnteresseerden. Toen het studiebureau in maart 2009 met de opmaak van het beheer-plan begon, keken velen reikhalzend uit naar het resultaat.De Bosgroep West-Limburg is opgetogen te kunnen meedelen dat de opmaak in de laat-ste fase zit. In januari hebben de 58 deelne-mende privéboseigenaars, samen goed voor 114 hectare bos, hun persoonlijke beheerfi-che ontvangen. Op deze fiche vinden ze on-der meer een beschrijving van de bosbestan-den, gegevens over de diameter, de hoogte en de stamvorm van de bomen en de beheer-doelstellingen. De stuurgroep keurde het voorontwerp goed. Van half april tot half mei loopt het openbaar onderzoek. Iedereen die dat wenst, kan het beheerplan bij de Bosgroep of bij de gemeen-te inkijken, en vragen of opmerkingen for-muleren. Nadat alle opmerkingen verwerkt zijn, kan het Agentschap voor Natuur en Bos het be-heerplan goedkeuren. Elke eigenaar zal dan zijn exemplaar van het beheerplan ontvan-gen. Hierna kan het echte werk beginnen: de bossen beheren ...

Activiteitenverslag 2009 Begin januari diende de Bosgroep het activi-teitenverslag van 2009 in. Dit verslag licht de activiteiten van het voorbije werkjaar toe, en maakt een planning op van de activiteiten die voor 2010 in de pijplijn zitten. Aan de hand van bijgeleverde facturen kan de Bosgroep de kosten verantwoorden. Dat is belangrijk om subsidies van het Vlaams Gewest te krijgen.Uit het verslag blijkt dat de Bosgroep in 2009 liefst 69 nieuwe leden mocht verwelkomen. Dit brengt het totaal op 587. Zij beheren sa-men ongeveer 2 241 hectare bos. De arbei-dersploegen van de Bosgroepen hebben 47 dagen in de regio gewerkt en er is 1 280 m3 hout verkocht. Daarnaast werden 33 kap-machtigingen aangevraagd en 29 dossiers ingediend om een subsidie voor openstelling te krijgen. Ook het ecologische beheer kwam in 2009 extra in de kijker via de subsidie van de Nati-onale Loterij.


(foto: Benjamine Bufkens) (foto: Benjamine Bufkens)


Bosgroep

Noordoost-Limburg

De Duinengordel krijgt nieuw elanTussen de gemeenten Bree, Maaseik, Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek ligt het gebied ‘de Dui-nengordel.’ Dat is een prachtig en zeer gevari-

eerd landschap met vennen, heide, duinen, akkers, weiden en vooral: heel veel bos. Je vindt hier domeinbossen, privébossen en ge-meentebossen en in het natuurreservaat de Oudsberg tref je talloze eiken en berken aan. Maar wie wandelt in ‘de Duinengordel’ komt niet alleen natuurwaarden van internationaal belang tegen, talloze monumenten en waar-devol erfgoed zorgen er voor een uniek land-schap. Een gebied dat dus zeker het ontdek-ken én het beschermen waard is.Het Agentschap voor Natuur en Bos wil sa-men met de gemeenten een project rond ‘de Duinengordel’ uitwerken. In het project staat zowel de ontwikkeling van een duidelijke vi-sie centraal als het zoeken naar mogelijkhe-den om de toegankelijkheid van het gebied te verbeteren. De ontwikkeling van de na-tuur- en landschapswaarden, duurzame houtproductie en de verdere uitbouw van educatieve en toeristische mogelijkheden spelen de hoofdrol. Deze overkoepelende be-nadering biedt fundamentele bijkomende kansen.Ben je zelf eigenaar of recreant in het gebied, dan word je op de hoogte gehouden via een uitgebreid communicatietraject van het stu-diebureau of via de Bosgroep Noordoost-Limburg of Hoge Kempen.


(foto: RLKM - Erwin Christis)

(foto: RLKM - Erwin Christis)


Bosgroep

Zuid-Limburg

Winter gooit roet in het etenAfgelopen winter was het voor iedereen bibberen van de kou. De winter-prikken hebben ook de beplant ingsschema’s aanzienlijk in de war ge-

gooid. Uiteindelijk herbeboste de arbeiders-ploeg ongeveer 10 ha met zo’n 9 140 inheem-se bomen en struiken. Eigenaars die via de Bosgroep of op eigen houtje hebben beplant, kunnen gebruikmaken van de arbeidersploeg om in de zomerperiode overwoekerend on-kruid te maaien. Ben je geïnteresseerd in deze dienstverlening, geef de coördinator dan op tijd een seintje.

Activiteitenverslag 2009Op de Algemene vergadering van 20 maart 2010 in Bokrijk werden de cijfers van het af-gelopen jaar en de highlights uit het activitei-tenverslag toegelicht. De Bosgroep telt nu 388 leden met een gezamenlijke bosopper-vlakte van 2 217 ha in beheer. De Bosgroep verkocht in 2009 ook weer heel wat hout. Op de gezamenlijke houtverkoop en de onder-handse verkopen gedurende het jaar werden 9 loten van 11 eigenaars aangeboden. Onge-veer 3 117,76 m3 industriehout werd ver-kocht. Bij de brandhoutverkopen werd meer dan 680 stère verkocht. Twee brandhoutver-kopen werden in het bos georganiseerd.

Bosgroep

Limburgse Duinen

Bosgroep Limburgse Duinen op dreefSinds 1 januari 2010 heeft het Agentschap voor Na-tuur en Bos de Bosgroep Limburgse Duinen defini-tief erkend. Op basis van het beleidsplan is deze

Bosgroep nu voor 6 jaar verzekerd van wer-kingsmiddelen. Net voor Kerstmis heeft de Bosgroep veel brandhout verkocht. Voor de eerste keer werden, in samenwerking met het Regionaal Landschap Lage Kempen, ook enkele kap-pingen in houtkanten aangeboden. Door de sneeuw en vrieskou daagde maar weinig volk op om de loten te bekijken. Op de verkoop zelf zat de zaal vol. De prijzen varieerden tus-sen de € 10 en € 20 per stère. De Bosgroep stelde tevreden vast dat bijna alle brandhout-kopers veiligheidskledij droegen tijdens het zagen. Dat is vanaf dit najaar zowel bij de Limburgse Bosgroepen als bij de gemeenten verplicht. De komende maanden gaat de Bosgroep Limburgse Duinen vooral werken in de regio van Lindel-Hoeven, Eikelbos en Hoeverheide in Overpelt en Eksel. Wie in deze regio een bos bezit, mag binnenkort een uitnodiging voor een infovergadering verwachten. Ook in deze regio zal de Bosgroep een beheerplan opstellen voor geïnteresseerde boseigenaars en noodzakelijke boswerkzaamheden laten uitvoeren.

Een herbebossing in Halen. (foto: Karolien Van Diest)

Inboeten van plantgoed door de arbeidersploeg in Gingelom. (foto: Karolien Van Diest) Brandhoutverkoop in Hechtel-Eksel.

(foto: Ine Houbrechts)



Bosgroep

Hoge Kempen

Bosgroep Hoge Kempen telt 500 ledenDe Bosgroep Hoge Kem-pen verwelkomde eind fe-bruari zijn vijfhonderdste lid: een heuglijke gebeur-tenis. En dat is lang niet de enige reden om feest te

vieren: de leden van de Bosgroep hebben ook de kaap van 5 000 hectare bos in beheer over-schreden. Mijnheer Thoonen-Meers uit La-naken kreeg als vijfhonderdste lid een Den-nenknopje - een jenever gestookt op basis van dennenappels van grove dennen mét FSC-label - uit handen van onze medewerk-ster Evi Ghijsens.

Werken in het kader van het landschaps-beheerplan Hesselsberg uitgevoerdIn een vorig nummer kon je lezen dat het ge-meentebestuur van Zutendaal van start ging met de opmaak van het landschapsplan Hes-selsberg. De arbeidersploegen van de Bos-groep herstelden het open karakter van de beekvalleien en maakten het Mariabeeld

weer zichtbaar vanaf de Bilzerweg. De Bos-groep Hoge Kempen bedankt de privébosei-genaars voor hun medewerking. Over enkele maanden zal het Agentschap voor Natuur en Bos nog hout verkopen van het openbare bos.

Sinds kort is het Mariabeeld weer zichtbaar op de Hesselsberg (foto: Eddy Cryns)

Eigenaar René Michiels en ploegbaas Thomas Hellings aan de pas aangelegde takkenwal (foto: Eddy Cryns)(foto: Lise Hendrick)


PDPO-project Limburgse

Bosgroepen krijgt vorm

Met het Programmeringsdocument voor Plattelandsontwikkeling (PDPO) wil het Eu-ropees Landbouwfonds voor Plattelandsont-wikkeling (ELFPO) inspelen op landbouw en platteland in een bredere context. Het PDPO II wil onder meer de leefkwaliteit op het plat-teland verbeteren, steun geven aan het land-beheer en het concurrentievermogen van de land- en bosbouwsector verbeteren. Lokale overheden, organisaties en vzw’s kunnen deze doelstellingen helpen bereiken. De pro-vincie Limburg blijft hierbij niet achter. Met het PDPO-project ‘Uitbouw ondersteunende dienstverlening voor de Limburgse Bosgroe-pen’ wil de provincie via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen (cvba) de privébo-seigenaars ondersteunen bij het beheer en de uitbating van hun bos. De doelstellingen van het project steunen op drie pijlers: de so-ciale, de ecologische en de economische op-waardering van de Limburgse bossen.

Het project zorgt ervoor dat de Limburgse Bosgroepen structureel kunnen blijven sa-menwerken. De ondersteuning door de cvba levert de Bosgroepcoördinatoren en –mede-werkers een grote tijdswinst op. Dit komt vooral hun ondersteuning van de kleine bos-eigenaars ten goede!

De totale projectkosten bedragen E 279 089. Het grootste deel daarvan (65 %) is afkomstig van de PDPO-subsidie, die door Europa, Vlaanderen en de provincie Limburg wordt voorzien. Daarbovenop neemt de provincie Limburg, als projectpromotor, nog eens 15 % van de totale projectenkosten voor haar reke-ning. Alle Limburgse Bosgroepen samen staan in voor de overige 20 %.

De sociale pijlerVoor onrendabele beheerwerken doen de vijf Limburgse Bosgroepen beroep op twee vol-tijdse arbeidersploegen van De Winning, vzw groenwerk uit Lummen. Dit is een sociaal economiebedrijf actief in het natuur-, bos-, landschaps- en groenbeheer. Elke ploeg be-staat uit vier arbeiders en een ploegbaas. De planning en de opvolging van de arbeiders-ploegen – die behoorlijk wat tijd van de Bos-groepen in beslag nemen – worden adminis-tratief ondersteund door de cvba.

De ecologische en de economische pijlersDe ondersteuning van de cvba bij de organi-satie van de houtverkoop zorgt voor extra en betere houtkappingen en soms aansluitend

voor beplantingen. Door het verkopen van brandhoutloten met agressieve exoten, wor-den deze tegelijkertijd bestreden. Dit heeft niet alleen een gunstig effect op de natuurlij-ke verjonging. Dankzij deze manier van exo-tenbestrijding houdt de eigenaar er ook een kleine financiële vergoeding aan over. Hier-door is de privéboseigenaar makkelijker te overtuigen om te investeren in natuurbe-houd.Door het bundelen en het gegroepeerd aan-bieden van kleine percelen, kan meer hout op de markt worden gebracht. Deze schaalver-groting betekent meestal ook dat de eige-naars betere prijzen kunnen krijgen.

Het Limburgs

Overlegplatform

Op het Limburgs Overlegplatform (LOP) bui-gen twee bestuurders per Limburgse Bos-groep zich mee over belangrijke thema’s. Ze maken gezamenlijke afspraken die dan per Limburgse Bosgroep verder uitgewerkt kun-nen worden. Op het overlegmoment van fe-bruari gaf het LOP zijn toestemming om de experimenten in de bestrijding van twee in-vasieve exoten, de Japanse duizendknoop en de Amerikaanse eik, verder te zetten.

Ook veiligheidskledij was een belangrijk punt op de agenda. Het LOP keurde het voorstel van de Coöperatieve van de Limburgse Bos-groepen cvba goed die vanaf 1 oktober 2010 het gebruik van veiligheidskledij (veiligheids-broek, veiligheidsschoenen, veiligheidsbril, oorbescherming en bij werken op stam, ook veiligheidshelm) verplicht bij alle brandhout-verkopen van de Limburgse Bosgroepen. In het volgende ‘t Limburgs Bosbelang komen we hierop terug.

Tot slot ging er ook aandacht naar de bereid-heid van de Limburgse Bosgroepen om mee te werken aan de Europese instandhoudings-doelstellingen in het kader van Natura 2000. De Vlaamse afspraak dat Bosgroepen zelf kunnen bepalen hoeveel inspanningen zij in het sectoroverschrijdende Boven Lokaal Overleg leveren, werd onderschreven.

Houthakbeheer - zwarte els

Bestrijding exoten

Vóór: Achterstallig beheer houtkant zwarte els, vlak naast de beek. (Foto: Lise Hendrick)

Na: Cyclisch kapbeheer zwarte els leidt tot zeer goede resultaten. (Foto: Lise Hendrick)

Vóór: Een rij fijnsparren belemmert het zicht op het Mariabeeld. (Foto: Eddy Cryns)

Na: Het takhout werd verwerkt in een takkenwal. (Foto: Eddy Cryns)


activiteitenkalender

Cursussen en excursies

De Limburgse Bosgroepen organiseren in 2010 opnieuw verschillende cursussen en ex-cursies voor boseigenaars en -liefhebbers. Ideaal om je theoretische of praktische ken-nis bij te schaven! Meer info over de werking van Inverde en hun complete cursusaanbod vind je op www.inverde.be.

Datum Cursus Organisatie / Regio Prijs/Euro

Zaterdag 24 april 2010 Bosmaaiergebruik Bosgroep Limburgse Duinen € 30

Maandag 10 mei 2010 Lees eens een bos Bosgroep Zuid-Limburg € 20

Donderdag 24 juni 2010 Beheer van bosranden Bosgroep Noordoost-Limburg € 20

Vrijdag 3 september 2010 Dunnen en toekomstbomen Bosgroep Hoge Kempen € 20

Donderdag 16 & vrijdag 17 september 2010 Kettingzaag - module 1 Bosgroep Zuid-Limburg € 60

Donderdag 7 & vrijdag 8 oktober 2010 Kettingzaag - module 2 Bosgroep Limburgse Duinen € 60

Donderdag 18 & vrijdag 19 november 2010 Kettingzaag - module 3 Bosgroep Noordoost-Limburg € 60

Datum Excursie Prijs/Euro

Vrijdag 7 mei 2010 Renovius en Bosland € 10

(inschrijven vóór 30 april) (incl. broodjeslunch)

Vrijdag 27 tot en met zondag 29 augustus 2010 Ledenreis Drenthe , € 150

(inschrijven vóór 15 juni) i.s.m. Inverde (per persoon)

Vrijdag 8 oktober 2010 Boomkwekerij en Populieren, € 30

(inschrijven vóór 15 september) i.s.m. Inverde

BosmaaiergebruikTheorie over de werking, het gebruik en de veiligheid van de bosmaaier. Het dagelijks onderhoud in theorie en praktijk, toepassing van de verschillende maaien zaagtechnie-ken.

Lees eens een bosJe krijgt eerst een inleiding over de criteria duurzaam bosbeheer. Vervolgens trek je in kleine groepjes het bos in en denk je samen na over hoe de criteria duurzaam bosbeheer hier worden toegepast of niet worden toege-past. Nadien evalueren we samen jullie her-senspinsels.

Beheer van bosranden(nieuw)Bosranden vormen de contactzone tussen het bos en een aanliggend perceel. We bekij-ken hoe deze perceelsgrens het best is opge-bouwd en welke ecologische functies een goed ontwikkelde bosrand kan vervullen. We leren hoe we best een bosrand vormen en be-heren. Tijdens de terreinexcursie bekijken we verschillende types bosranden en stellen we een aangepast beheer voor.

Dunnen en toekomstbomenJe wil zelf beslissen over je bos, zelf de bo-men die moeten verdwijnen aanduiden. Maar hoe doe je dat? Tijdens deze cursus leer je op een positieve manier naar je bos kijken. Wat zijn de goede bomen, de toekomstbo-men, en hoe kan je die meer groeimogelijk-heden geven?Na deze cursus kan je zelf aan de slag in je eigen bos en zo meer inzicht krijgen in jouw stukje bosbouw. Je kan de bomen aanduiden die gedund moeten worden en ze deskundig opmeten. Maar vooral door de toekomstbo-men verder op te volgen, kan je het bos zien evolueren in de richting die je voor ogen had.

Kettingzaag, module 1Het geluid van de kettingzaag. Je kent het wellicht. Maar ken je de machine ook? De kettingzaag is één van de meest gebruikte machines in het bos, in natuurgebieden en in parken, maar ook in je eigen tuin. Tijdens deze tweedaagse opleiding willen wij je laten kennismaken met de kettingzaag in al haar facetten, zowel wat betreft onderdelen en werking, als onderhoud en haar gebruik.

Hieronder vind je de cursussen en excursies die je in 2010 in Limburg nog kunt volgen, gerangschikt volgens datum. Zeker zijn van een plaatsje? Schrijf je dan snel in via de Co-operatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63) of via ons secretariaat (tel. 011 23 83 15).

Je inschrijving verwachten we minimum 3 weken vóór de cursusdatum, deze is pas definitief na overschrijving van de deelname-prijs op rekening 779-5907390-27 (IBAN BE42 7795 9237 1354).Meer informatie over de locatie word je tijdig per post meegedeeld.

Na deze cursus kan je de kettingzaag hante-ren op een veilige en ergonomische manier. Wij stellen enkele kettingzagen ter beschik-king, zodat je aan de hand van oefeningen voeling krijgt en ervaring opdoet met de ket-tingzaag. Omdat wij zowel de veiligheid wil-len bewaken als een meer individuele aanpak willen garanderen, organiseren we deze cur-sus in kleine groepen. Geen voorkennis ver-eist.

Kettingzaag, module 2Je leert de juiste veltechnieken toepassen in praktijksituaties. Veiligheid: schat situaties in op gevaarlijkheid en leer juiste materiaal-keuzes maken. Ook het gebruik van de hand-lier komt aan bod. Attest module 1 vereist.

Kettingzaag, module 3Bomen die omwaaien bij een storm hebben vaak veel spanning in de stam. Hoe ga je te werk? Veiligheidsgedrag en preventieve maatregelen zijn essentieel. Je leert het ni-veau van gevaar inschatten en doet zaagoefe-ningen aan de spanningsbank. Attest module 2 vereist.

Excursies georganiseerd door de Limburgse Bosgroepen

Cursussen georganiseerd met Inverde


u i t g a v eDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets,Walter Cremers, Erika Thijs,gedeputeerden en Renata Camps,provinciegriffier.

h o o f d r e d a c t i eJohan Van den Broek

c o ö r d i n a t i eKarolien Van Diest - [email protected] Hannosset - [email protected]

e i n d r e d a c t i eRita Bogaerts - [email protected]

r e d a c t i e s e c r e t a r i a a tAnnemie Hannosset [email protected]

r e d a c t i e r a a dJasper Goffin, Rita Bogaerts,Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

r e d a c t i eRita Bogaerts, Benjamine Bufkens,Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Lise Hendrick, Jan Mampaey, Vera Reymen, Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

f o t o c o v e rAnnemie Hannosset

c a r t o o n sDirk Vercampt

t e k s t b e w e r k i n gpantarein publishing

v o r m g e v i n g & l a y - o u tDion Boodts - Grafische Producties, Informatie & Communicatie - Provincie LimburgDrukkerij Vaes - Overpelt

d r u kDrukkerij Vaes - Overpelt

p o s t b u sLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte -Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]

o p l a g e2 600 exemplaren

w e t t e l i j k d e p o t n u m m e rD/2008/5857/82

v e r a n t w o o r d e l i j k e u i t g e v e rJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltDeze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij

kringlooppapier, zonder optische witmakers.

Colofon‘ t L i m b u r g s B o s b e l a n g2 8 | l e n t e


nuttige adressenBosgroepenP.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasseltwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinator: ir. Lise Hendricktel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinenondernemingsnummer 882 247 464Coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinator: ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltProjectmedewerkers:Vera ReymenPascal Vanheestel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10

Agentschap Natuur en Bos, afdeling LimburgDe visie van het ANB is ‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van eenpartnerschap metboseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB.

AanspreekpuntBosgroepen,Regionale Landschappen en Harmonisch Park en GroenbeheerJasper GoffinAmbtenaar Privé-bos: Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

WebsitesBoseigenaars en bosliefhebbers vindennuttige informatie op de websites van devolgende instanties: Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

Vo e re n

H o u t h a l e n -H e l c h t e re n

O p g l a b b e e k

G e n k

N e e r p e l t

O v e r p e l t

L o m m e l

H e c h t e l -E k s e l

B re e

B o c h o l t

B e r i n g e n

H a m

L e o p o l d s b u r g

H a s s e l t

P e e r

M e e u w e n -G r u i t ro d e

H a m o n t -A c h e l

K i n ro o i

M a a s e i k

D i l s e n -S t o k k e m

M a a s m e c h e l e n

H e u s d e n -Z o l d e r

Z u t e n d a a l

A s

L u m m e n

H e r k - D e - S t a dH a l e n

D i e p e n b e e k

Te s s e n d e r l o

Nieuwerkerken A l k e n

We l l e n

K o r t e s s e m

H o e s e l t

B i l z e n

L a n a k e n

S i n t -T r u i d e n

G i n g e l o m

H e e r s

H e r s t a p p e

To n g e re n

R i e m s tB o r g l o o n

Z o n h o v e n

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen

driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 201028 | lente | in dit nummer

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

bomensymboliekBomen anders bekeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2

soort in de kijkerDe vlier, onmisbaar voor mens en dier. . . . . . . . . . . . . 4

bosbeheerSnoeien van bomen wordt kinderspel . . . . . . . . . . . . . 6Limburgse Bosgroepen steken biodversiteit eenhandje toe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

bosbeleidANB hervormd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10Een dag uit het leven van een boswachter . . . . . . . . . 11

nieuws van de bosbroepenBosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Bosgroep Limburgse Duinen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15Bosgroep Hoge Kempen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16PDPO-project krijgt vorm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17Het Limburgs Overlegplatvorm. . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

activiteitenkalender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kan je evenwel altijd te rade bij de bos-groep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewer-kers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies

over het bos en het beheer er-van (bosbouwtechnische, wet telijke, financiële en administratieve aspecten);

• informatie over hoe een duur-zaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar

en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kan maken;

• hulp bij het invullen van kap-aanvragen of het opstellen van beheerplannen;

• kaartmateriaal;• adressen van houtexploitan-

ten en boomkwekerijen;• coördinatie van de samenwer-

king tussen verschillende bo-seigenaars.

Waarvoor kan je terecht bij de Bosgroep?

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B-3500 Hasselt

limburg.be

nr. 28 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2010

Documents

Transcript of nr. 28 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2010