Kernkwadranten - NVKVV

Vorming kernkwadranten diabetessymposium Francine Craeghs 1

Kernkwadranten

“Alles wat ons ergert aan anderen,

kan leiden tot een beter inzicht in onszelf”

Carl Jung

Het kernkwadrant van Ofman laat de ander ‘heel’.

1. Wat is een kernkwadrant?

We zijn ons niet altijd bewust van onze kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen. Het

kernkwadrant van Daniel Ofman (2011) biedt, naast de anderen talentenbenaderingen , uitkomst.

Het model is er op gebaseerd dat iemands kernkwaliteit automatisch een uitdaging in zich

meedraagt evenals een valkuil en een allergie. Het model kan ons ook helpen om binnen het

coachen de ander hierbij te laten stilstaan. Het kernkwadrant laat de ander heel.

Bijvoorbeeld: Iemand met de kernkwaliteit behulpzaamheid kan doorslaan in bemoeizucht,

flexibiliteit kan doorslaan in wispelturigheid en daadkracht in drammerigheid. Dat zijn de valkuilen.

Als iemand anders doorschiet in een bepaalde kwaliteit, kan dat irritatie oproepen. In dat geval heet

dat een allergie. De vervelende eigenschap van de ander verbergt echter een kwaliteit in zich, die

voor degenen die er allergisch voor is een belangrijk ontwikkelpunt kan zijn, de zogenaamde

uitdaging.”

(In bijlage vind je een overzicht terug van de kwaliteiten en valkuilen.)

http://www.budhi.nl/wp-content/uploads/2009/08/kernkwaliteitenkwadrant.gif

http://www.budhi.nl/wp-content/uploads/2009/08/kernkwaliteitenkwadrant.gif


2. De kernkwaliteit

Een kernkwaliteit is een eigenschap die tot het wezen (de kern) van een persoon behoort. Het gaat

niet om aangeleerd gedrag, het komt van binnenuit. Bijv.: “ik kan goed analyseren.” “Ik kan goed

voor mensen zorgen”. “Ik ben van nature heel zelfstandig”.

“Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot de kern van een persoon horen. Het zijn de specifieke

sterktes die iemand bij uitstek kenmerken. Iedereen heeft een aantal van deze kwaliteiten. Uit onze

kernkwaliteiten komt onze bezieling.

“Een kernkwaliteit is te herkennen aan iemands bijzondere kwaliteit, waarover hijzelf zegt: 'Dat kan

toch iedereen.' Dat kan niet iedereen en als je de achterliggende kernkwaliteit weg zou halen, zou je

de ander zelfs niet eens meer herkennen. Dat komt doordat die ene kernkwaliteit alle andere, minder

uitgesproken kwaliteiten doordringt. Een kernkwaliteit is dan ook altijd potentieel aanwezig. Je kunt

een kernkwaliteit niet naar believen aan- of uitzetten, je kunt hem wel verborgen houden.

Het onderscheid tussen kwaliteiten en vaardigheden zit vooral in het feit dat kwaliteiten van

binnenuit komen en vaardigheden van buitenaf aangeleerd zijn. Vaardigheden zijn dus aan te leren,

kwaliteiten kun je ontwikkelen. Hoe duidelijker het beeld dat we van onze kernkwaliteiten hebben,

des te bewuster kunnen we die laten doorstralen in het werk”. (Ofman D. 2011) (zie ook onderscheid

talenten en competenties)

Voorbeelden van kernkwaliteiten (zie ook bijlage 1) zijn bijv. daadkracht, zorgzaamheid, moed,

ordelijkheid, flexibiliteit …

Kernkwaliteiten van jezelf of de ander kun je op het spoor komen door stil te staan bij:

- wat je/de patiënt in anderen aanmoedigt

- wat anderen in jou/de patiënt waarderen

- wat je/de patiënt van jezelf/zichzelf heel gewoon vindt

Maar kernkwaliteiten kunnen zo dominant dat het mogelijk is dat ze doorslaan en daardoor juist een

valkuil worden. (Ofman 2006) (Zie ook de link met de hefboomvaardigheden zoals beschreven door

De Wulf)

Het is opvallend dat Ofman (2011) al de elementen van zijn kernkwadrant als zelfstandige

naamwoorden omschrijft en niet als eigenschappen. Bijv. daadkrachtigheid ipv daadkracht. Hiermee

onderstreept hij dat we niet samenvallen met onze kernkwaliteiten maar dat we bepaalde

kwaliteiten hebben. Niet "ik ben daadkrachtig" maar" ik heb de kwaliteit daadkracht".


Binnen de begeleiding van een patiënt met diabetes kan het heel helpend zijn om op zoek te gaan

naar alle kwaliteiten die hij kan inzetten om een aantal doelstellingen te bereiken bijv.

daadkrachtigheid, flexibiliteit, bedachtzaamheid, zelfstandigheid…….

Belangrijk is dat je als begeleider de kwaliteiten van de ander benoemt en helder krijgt zodat hij ze

bewuster kan inzetten.

Ook binnen het werken in een team is het heel belangrijk om aandacht te blijven hebben voor de

kwaliteiten van je teamleden en om hier erkenning voor te geven.

3. De valkuil

http://www.blauwedolfijn.eu/nieuw/valkuil-van-je-succes/

Een kwaliteit heeft echter ook zijn beperkingen.

Zoals er geen licht kan zijn zonder donker, zo heeft ook iedere kernkwaliteit een zon- en een

schaduwkant. Deze schaduwkant wordt valkuil of vervorming genoemd. De vervorming is niet het

tegenovergestelde van de kernkwaliteit maar is datgene wat een kwaliteit wordt als ze te ver

doorschiet. Zo kan behulpzaamheid bemoeizucht of betutteling worden. Of als analyseren te ver

doorschiet dan ontaardt het in besluiteloosheid.

Als we dus een bepaalde kracht of kwaliteit te eenzijdig inzetten lopen we het risico dat we vast te

komen zitten. Andere talenten blijven hierdoor onvolgroeid of onbenut. De valkuil is dus niet het

tegengestelde van de kernkwaliteit maar eerder het teveel van het goede en meer van hetzelfde.

Dit kan er toe leiden dat iemand die daadkrachtig is impulsief wordt omdat hij te weinig

bedachtzaamheid ontwikkelt of hij begint door te drammen, iemand die zorgend is wordt

betuttelend omdat hij te weinig heeft leren loslaten, empathie kan medelijden worden omdat men

niet voldoende begrensd of de nodige afstand neemt waardoor de patiënt afhankelijk wordt van de

hulpverlener of zich gekleineerd voelt enz…

Bijv. je kernkwaliteit is zorgzaamheid. In het begeleiden van personen met diabetes merk je op dat je

soms de neiging hebt om te betuttelend te worden, om de verantwoordelijkheid zelf te veel op te

nemen. Dit is een valkuil van je kernkwaliteit.

Bijv. Je kernkwaliteit is zelfstandigheid. Als je vastzit met je begeleiding heb je echter de neiging om

het zelf alleen te blijven uitzoeken zonder hulp te vragen. Dit is een mogelijke valkuil. Het is als

begeleider belangrijk dat je zicht krijgt op je eigen kwaliteiten maar ook op de valkuilen die hiermee

samenhangen.

Ofman (2006) stelt dat de valkuil gewoon bij de kwaliteit hoort, of we dit nu leuk vinden of niet, ze

zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

http://www.blauwedolfijn.eu/nieuw/valkuil-van-je-succes/


Het onder ogen zien van onze schaduwkant kan pijnlijk zijn, vooral als blijkt dat we niet zo perfect

zijn dan ons ‘geïdealiseerde zelfbeeld’ ons wil doen geloven. Het leren omgaan met kernkwaliteiten

en vervormingen maakt dat we ons meer bewust worden van onze innerlijke positieve potentie. In

die zin kan het gebruiken van de kernkwadranten tijdens het begeleiden van de coachée op een

positieve manier leiden tot het verkleinen van zijn blinde vlek. (zie joharivenster).

Je kunt de kwaliteiten van jezelf of de ander op het spoor komen door te vertrekken vanuit de

valkuil of vervorming. Dit lijkt misschien niet zo gemakkelijk omdat we van onze valkuilen dikwijls

last hebben en er alleen maar de nadelen van zien. Het is dus een interessante uitdaging.

Bijv. Een patiënt die chaotisch overkomt kan als kwaliteit hebben dat hij zeer flexibel is. Deze

flexibiliteit kan een grote kracht worden die je kunt gebruiken binnen je begeleiding. Een patiënt die

‘arrogant’ overkomt heeft wellicht als kwaliteit dat hij zich goed kan profileren. enz.

Deze manier van denken leert ons ook meer kijken naar het positieve en focust niet alleen op

hetgeen wat niet zo goed loopt. Dit is belangrijk om te onthouden als we begeleiden. Het is

fundamenteel dat we opmerken wat niet goed loopt en dit bijsturen. Maar het is even essentieel dat

we voortdurend op de loer liggen voor hetgeen dat goed loopt, dit opmerken en bekrachtigen.

Op deze manier is het model van Ofman naast het verhogen van zelfkennis ook zeer bruikbaar om

feedback te geven tijdens onze begeleiding. Het spreekt de ander aan op zijn kracht.

Door het kernkwadrant van Ofman te gebruiken kun je de ander met zijn valkullen confronteren

vanuit een positieve houding tav de persoon als geheel, waarbij je ook op zoek gaat naar de

kwaliteit achter de vervorming.

Hierbij is het belangrijk dat de confrontatie zich richt op gedrag en niet op de persoon. (cfr

feedbackregels). Iemand is als persoon niet arrogant. Hij kan wel gedrag vertonen dat op bepaalde

momenten arrogant bij anderen overkomt door bijv. nogal veel bevelen te geven, niet naar de

anderen te luisteren, zijn mening door te drukken, te onderbreken….

Ofman (2006) stelt duidelijk dat bij het geven van feedback of confrontatie het essentieel is dat hier

ook de wens aanwezig is om de kernkwaliteiten van de ander te willen leren kennen of bevestigen.

Op die manier werkt de feedback contactherstellend.

Bijv. Het valt je op dat een patiënt die je begeleidt je heel vaak contacteert met honderd en een

vragen waarbij er zaken zijn waarvan je liever zou hebben dat hij het eerst zelf zou proberen

uitzoeken. Je vindt empowerment heel belangrijk. Hij geeft je een heel afhankelijke, hulpeloze indruk

en je hebt het hier lastig mee. (zie ook later allergie). Je kunt jouw patiënt dan feedback geven over

dit concreet gedrag en jouw wens dat hij een aantal zaken eerst zelf zou proberen uitzoeken. Hierbij

is het echter ook belangrijk dat je de kwaliteit hierachter ook kunt benoemen mn dat de patiënt

iemand is die hulp durft te vragen, die zich kwetsbaar durft opstellen, die in communicatie durft

gaan.

Je merkt op dat een patiënt zich heel vaak niet aan het afgesproken voedings-en bewegingsschema

houdt. Je begrijpt dit niet en je merkt dat dit je ook erg irriteert. Zelf ben je iemand die heel bewust in

het leven staat en het belangrijk vindt om altijd heel consequent met afspraken om te gaan. Als je

hierover in gesprek gaat met de patiënt geeft deze aan dat zijn levensmotto is "carpe diem". Ook


zegt hij dat hij van nature zeer optimistisch is (ook een kwaliteit). De mogelijke valkuil van deze

patiënt is dat hij zich soms nonchalant gedraagt waardoor hij toch bepaalde risico's loopt. De

uitdaging voor jou als begeleider zit hem hierin dat je toch voldoende de kwaliteiten die hij aangeeft

bevestigt en hier rekening mee houdt EN tegelijkertijd samen met hem kunt gaan kijken hoe jullie

kunnen voorkomen dat hij nonchalant omgaat met zijn schema's.

Binnen een team kan het ook een uitdaging zijn om, telkens als we met een valkuil van een collega

geconfronteerd worden, we ook blijven kijken naar de kwaliteit die hierachter zit.

Een valkuil kom je op spoor door stil te staan bij (Brunklaus 2008):

- wat je/de patiënt bij collega’s en patiënten door de vingers ziet,

- wat anderen jou/de patiënt verwijten

- wat je/de patiënt geneigd bent bij jezelf/zichzelf goed te praten.

Bij stress zijn mensen geneigd om meer in hun valkuil te schieten. In eerste instantie zal de druk of

spanning ertoe leiden dat hij vaker te veel van het goede naar buiten zal brengen maw vlugger in

zijn valkuil zal schieten. Wordt de druk nog groter dan zal hij in extreme gevallen de neiging hebben

om (plotseling) in zijn allergie te schieten en deze uit te gaan leven.

Het onder ogen zien van je valkuil is één –en moeilijk genoeg- maar het accepteren ervan is iets

anders en nog moeilijker.

Ofman benadrukt het belang van het kunnen accepteren van onze valkuil (en die van anderen).

Acceptatie is niet gelijk aan berusten (ik ben nu eenmaal zo) of direct ten strijde trekken tegen (dit

moet kost wat kost veranderen anders ben ik niet OK).

Acceptatie impliceert dat je ervan uit gaat dat de valkuil iets is wat op dit moment bij je hoort, iets

wat er is, zonder er een oordeel over te hebben. Vanuit deze positie van acceptatie kan je gaan

kijken welke uitdaging je meer zou kunnen en willen ontwikkelen, waar je echt naar toe wil. Op die

manier ga je naar iets toe (uitdaging) ipv van iets weg (valkuil). Sowieso houdt acceptatie het besef

in dat we allen als mens incompleet en imperfect zijn.

Ook de confrontatie met onze allergie doet ons soms in onze valkuil schieten.

4. De uitdaging

http://www.thijsenmirandaopreis.nl/uitdagingen/

De positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil is de uitdaging. De kernkwaliteit en de

uitdaging zijn elkaar aanvullende kwaliteiten. De uitdaging zorgt ervoor dat we niet teveel doorslaan

in onze kwaliteiten en niet teveel van het goede gaan doen. De combinatie van onze kwaliteit met

onze uitdaging maakt dat we veel minder in onze valkuil gaan terechtkomen.

http://www.thijsenmirandaopreis.nl/uitdagingen/


De uitdaging houdt met andere woorden onze kernbalans in evenwicht. Bijvoorbeeld: het positief

tegenovergestelde van drammerigheid is geduld. (zie onderstaand schema)

Waar het om gaat is de balans te vinden tussen geduld en daadkracht. Dat is dus geen kwestie van

of-of, maar van en-en. Het gaat er dus niet om om minder daadkrachtig te worden maar om

geduldige daadkracht.

Bijv. een diabetes-educator die zorgzaamheid als kwaliteit heeft kan soms in de valkuil van

betutteling terechtkomen. Als hij zijn uitdaging die hiermee samenhangt meer zou kunnen

ontwikkelen mn loslaten dan zou hij minder in de betutteling terechtkomen. Dit verhoogt het

zelfinzicht van de begeleider maar is ook helpend voor de patiënt. In het kader van empowerment is

deze immers ook meer gebaat met een begeleider die hem ook leert om zelfstandig een aantal zaken

op te nemen.

Ofman (2011) stelt dat we het dikwijls moeilijk vinden om te zien dat die twee verschillende

kwaliteiten (kernkwaliteit en uitdaging) samen gaan, dikwijls denken we in termen van of of ipv en

en. Zo kan iemand die zeer zorgzaam is het moeilijk vinden om loslaten ook als een kwaliteit te zien.

Mensen zijn ook dikwijls bang dat als ze hun uitdaging ontwikkelen ze hun kernkwaliteit gaan

verliezen. Ook vrezen ze om in de valkuil van hun uitdaging te komen bijv. loslaten kan tot

onverschilligheid of afstandelijkheid leiden. Iemand die van nature zeer zorgzaam is kan vrezen

onverschillig te worden en van daaruit schrik hebben om te leren loslaten. Belangrijk is hier om

duidelijk het onderscheid te maken tussen de kwaliteiten en de valkuilen.

Bijv. een zorgzame begeleider kan bang zijn om soms ook los te laten omdat hij zeker niet

onverschillig wil worden.

Veelal zijn valkuil en uitdaging de bron van conflicten die de coachée met zijn omgeving heeft.

Conflicten, irritaties en onderlinge spanningen vinden vaak hun oorsprong in de blindheid voor de

eigen kwaliteiten (met hun vervormingen) en die van anderen. Hier wordt dadelijk nog verder op in

gegaan.

Een uitdaging kun je op het spoor komen door stil te staan bij:

- wat je/de patiënt in jezelf/zichzelf mist

- wat anderen je/de patiënt toewensen

- wat je/de patiënt in anderen bewondert.

5. De allergie

http://www.rafael.nl/download/?item=926

Volgens Ofman (2006) blijkt de doorsnee mens allergisch te zijn voor te veel van zijn uitdaging,

vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt vindt. Dat is zijn allergie, die aanleiding kan geven tot

conflicten met zijn omgeving. Mensen kunnen er maar slecht tegen als anderen teveel een beroep

doen op hetgeen waar ze juist niet goed in zijn


Bijvoorbeeld: teveel daadkracht kan ontaarden in impulsief handelen of doordrammen. Iemand die

goed kan analyseren, zal iemand die impulsief handelt of doordramt als lastig ervaren. Iemand die

daadkrachtig is kan iemand die heel lang nadenkt, of iemand die heel veel kalmte heeft als irritant

ervaren. Hij is allergisch voor passiviteit omdat passiviteit teveel van zijn uitdaging (= geduld) is.

Belangrijk hierbij is dat, zoals reeds aangehaald, hoe meer men in een ander met zijn eigen allergie

geconfronteerd wordt des te groter de kans is dat men in zijn eigen valkuil terechtkomt. (Ofman

2006)

Iemand die daadkrachtig is zal in confrontatie met iemand die passief is vlugger gaan doordrammen

waarbij hij de ander verwijt passief te zijn. Het is de allergie die ons vlugger in onze valkuil zal

drijven. Ook de ander zal meer in zijn valkuil terechtkomen. Beide personen haken op elkaar in en

riskeren in een uitzichtloos conflict te komen waarbij men elkaars kwaliteiten niet meer ziet maar

alleen nog maar gefocust is op elkaars valkuilen (die in de conflict ook sterker tot uiting zullen

komen).

Het model van Ofman verplicht ons op die manier ook naar ons eigen aandeel te kijken. Wij zijn

immers allergisch voor de stuk dat we zelf te weinig ontwikkeld hebben. Onze allergie wijst ons met

andere woorden de weg naar onze eigen uitdagingen. Wel moet er de bereidheid zijn om bij onszelf

naar deze schaduwkant te kijken. Het lijkt soms makkelijker om bij conflicten met de vinger naar de

ander te wijzen. Het model van Ofman is dus ook een toepassing van het circulaire denken,

beïnvloeding gebeurt wederzijds en op hetzelfde moment.

Ofman (2006) geeft ook nog mee dat als twee soortgenoten bijv. twee daadkrachtige personen

elkaar tegenkomen ze het niet gemakkelijk zullen hebben met elkaar. Wel zullen ze respect hebben

voor elkaar.

Dit in tegenstelling als we geconfronteerd worden met onze tegenpool. Ofman (2006) zegt dat

minachting kernmerkend is voor situaties waarin men geconfronteerd wordt met zijn allergie.

Minachting hebben voor iemand maakt dat je niet bereid bent om te kijken naar de kernkwaliteiten

van de ander die achter zijn valkuil schuil gaan. Ook maakt die minachting jezelf kwetsbaar omdat je

hierdoor ook zelf in je valkuil schiet en hierdoor niet meer effectief bent.

Het kernkwadrant van Ofman toont ons dat we het meest kunnen leren van mensen waar we

allergisch voor zijn.

Bijv. Je hebt als begeleider de kwaliteit van daadkracht. Je bent heel goed in het aanpakken van

situaties en zaken moeten vooruitgaan. Je valkuil hierbij is dat je soms drammerig kunt worden en

mensen zaken kunt opleggen die hiervoor nog niet klaar zijn. Een mogelijke allergie is passiviteit. Je

werkt samen met een patiënt die nog niet zo lang weet dat hij diabetes heeft. Je wilt voortdurend

doelstellingen opstellen met je patiënt maar deze geeft aan hier nog over te willen nadenken, dat hij

er nog niet klaar voor is, dat hij nog wat meer wil weten en opzoeken enz.. Je merkt dat het effect

hiervan op jou is dat je nog meer geneigd bent om actieplannen op te stellen met als gevolg dat je

patiënt zich nog meer terugtrekt. Je merkt ook dat je geen zin meer hebt om met deze patiënt te

werken aangezien het toch niet vooruitgaat. Belangrijk is dat je hier ook je eigen aandeel kunt zien

mn je allergie voor gedrag dat je als passief ervaart (patiënt is mogelijks iemand die zeer

bedachtzaam, geduldig is of nog wat meer tijd nodig heeft om in actie te kunnen schieten) waardoor

je het gedrag van de ander nog versterkt.


Bijv. “ Je moet dikwijls samenwerken met een arts die regelmatig sceptisch uit de hoek kan komen en

vaak op voorhand aangeeft dat de kans klein is dat de patiënt zich aan het therapieschema zal

houden. Je merkt dat dit iets is wat je irriteert. Zelf ben je van nature iemand die vertrouwen heeft in

de motivatie van mensen. Soms schiet je hier soms wat in door waardoor je in de valkuil van naïviteit

terecht komt. Jullie hebben dikwijls discussies over patiënten. In deze situatie nodigt Ofman ons hier

zeker twee zaken te doen. In eerste instantie is het belangrijk om aandacht te blijven hebben voor de

kwaliteit die achter de valkuil zit mn de arts is iemand die kritisch is en de zaken niet zomaar

aanneemt en jouw kwaliteit om mensen vertrouwen te geven is zeker iets om te blijven koesteren.

Als mensen in conflict zitten zijn ze echter meer geneigd om naar elkaar valkuil te kijken en niet naar

de talenten erachter. In tweede instantie leert Ofman ons dat we het meest kunnen leren van die

mensen waar we allergisch voor zijn. In deze situatie kan de verpleegkundige leren van de arts om

soms nog wat meer kritisch te zijn, de arts zou van de verpleegkundige kunnen leren dat het heel

belangrijk is om mensen ook voldoende krediet te geven.

Ofman (2011) benadrukt dat onze allergie ons ook sensibele voelsprieten geeft. Zo zal bijv. iemand

die zeer realistisch en pragmatisch is zweverigheid vlugger opmerken dan iemand die andere

kernkwaliteiten heeft. Als hij hier vanuit zijn kwaliteit realisme (en niet vanuit zijn valkuil bijv.

cynisme) op kan reageren kan hij op die manier een nuttige bijdrage leveren in het team.

Dit illustreert ook hoe boeiend het kan zijn om samen te werken met mensen die niet allemaal op

elkaar lijken.

Een allergie kom je op het spoor door stil te staan bij:

- wat ik/de patiënt in anderen minacht

- Wat anderen mij/de patiënt aanraden te relativeren

- Wat ik/de patiënt in mezelf/zichzelf zou verafschuwen

6. Voorbeelden van een kernkwadrant van Ofman

Voorbeeld: iemand die zeer daadkrachtig is (kernkwaliteit) kan doorslaan door drammerig (valkuil)

te worden. Een daadkrachtige persoon kan zich irriteren aan passiviteit van anderen (allergie).

Iemand met een wat passieve instelling herbergt echter een belangrijke kernkwaliteit: geduld

(uitdaging). Dit kan worden weergegeven in een model.


afbeelding van http://www.empower-project.info/ofman.htm gebaseerd op

Ofman D. (2006) Bezieling en kwaliteit in organisaties.

http://www.tenhaaf.info/personal_nl/visie%20en%20missie/kernkwadrant/kernkw

aliteit.htm

7. Hoe het kernkwadrant maken.

Je kunt het kernkwadrant vanuit de vier verschillende hoeken opbouwen.

Je kunt vertrekken vanuit de kernkwaliteit. Dit is voor een aantal mensen niet zo gemakkelijk. We

leven in een cultuur waarin we dikwijls worden aangesproken op hetgeen niet goed loopt, en minder

op hetgeen we allemaal goed kunnen. We zijn het gewoon om kritiek te krijgen of om kritiek op

onszelf te geven. Dit is ook net de kracht van het kernkwadrant van Ofman, het leert ons om terug te

gaan kijken naar onze kwaliteiten.

De tweede ingang die je kan nemen om het kwadrant op te bouwen is vanuit de valkuil. Je kan

vertrekken vanuit opmerkingen die je regelmatig krijgt zoals bijv. “Wees toch niet zo slordig” , “ je

bent ongelooflijk naïef”, “je bent lui” enz… Het is een boeiende uitdaging om vanuit je valkuilen naar

je kwaliteiten te gaan kijken. Soms is het even zoeken maar je zult altijd een kwaliteit vinden. Ook als

je vertrekt vanuit de valkuil van een ander (bijv. je maakt het kwadrant van een ander) is het

interessant om het volledige kwadrant op te bouwen. Eenzelfde valkuil kan totaal verschillende

kwadranten geven. Zo kan ‘lui’ zowel verwijzen naar de kwaliteit ‘levensgenieter’ als de kwaliteit van

rustig zijn.

En zoals ik reeds vroeger aangaf, als je naast de valkuil ook de kwaliteit benoemt komt er veel meer

ruimte vrij om feedback te kunnen geven zonder dat de ander persoon zich volledig afgebroken voelt.

Ook via de derde ingang, de uitdaging kun je het kwadrant verder opbouwen. Stel je de vraag welke

kwaliteiten je goed zou kunnen gebruiken bepaalde doelstellingen te bereiken bijv. een gezondere

leefstijl aannemen . Of je kunt gaan kijken welke kwaliteiten je bij anderen bewondert.

Volgens Ofman is de vierde mogelijkheid (via de allergieën) de eenvoudigste om een kernkwadrant

uit te werken. De meeste mensen hebben geen moeite om aan te geven waar ze bij een ander

(collega, patiënt, klasgenoot, partner…) niet tegen kunnen. Aangezien veel problemen tussen twee

mensen te herleiden zijn tot wederzijdse allergieën is het zeer handig om dit in een vroegtijdig

stadium te herkennen.

http://www.empower-project.info/ofman.htm


Het kernkwadrant is ook een zeer mooie toepassing van het circulaire denken. We beïnvloeden

elkaar gelijktijdig en iedereen heeft daarin zijn eigen aandeel. (Watzlawick 2001) Het kernkwadrant is

een handig instrument om als begeleider ons eigen aandeel te leren zien daar waar het in interacties

misloopt. Het helpt ons dus om onszelf als persoon en als begeleider beter te leren kennen.

Bij de laatste in te vullen ‘hoek’ van het kwadrant is een dubbele controle op juistheid mogelijk,

omdat die kwaliteit of vervorming vanuit drie richtingen moet kloppen. Zo moet passiviteit zowel een

teveel zijn van geduld én het (negatief) tegenovergesteld van daadkracht én het andere uiterste van

drammerigheid. Het kwadrant moet kloppen.

In feite kun je elke ingang in het kwadrant op drie verschillende manieren benaderen of checken. Het

is altijd iets wat je naar jezelf zegt of vindt, het is altijd iets wat je naar anderen toe zegt of doet en

het is altijd iets wat anderen naar jou toe wensen of zeggen.

De twaalf checkvragen in onderstaande figuur kunnen je helpen om je kwadrant rond te krijgen.

(Ofman )

http://www.tenhaaf.info/personal_nl/visie%20en%20missie/kernkwadrant/kernkwaliteit.htm

8. Dubbelkwadranten

Zoals reeds gezegd lenen kernkwadranten zich uitstekend om onszelf en de patiënt te helpen

zichzelf beter te leren kennen in zijn kwaliteiten en valkuilen.

Anderzijds kunnen ze ook zeer goed gebruikt worden om bij onszelf na te gaan hoe het komt dat

het met een bepaalde patiënt of collega niet klikt, waarom de communicatie niet goed loopt,

waarom er zoveel wederzijdse irritatie is.

Het maken van een dubbelkwadrant kan hierbij helpen. Vertrekkende van de allergie maak je een

kernkwadrant van de ander Hieruit kan hij leren dat zijn reactie op de ander evenveel zegt over

zichzelf dan over de ander.

Het ander kwadrant kan het omgeklapte kwadrant van de ander zijn maar dat hoeft niet

noodzakelijk zo te zijn. Zoals we al eerder zagen kunnen uit verschillende kwaliteiten verschillende

valkuilen ontstaan en omgekeerd.



Door het maken van een dubbelkwadrant nodig je jezelf uit om te kijken naar je eigen aandeel. Je

allergie wordt immers veroorzaakt door een teveel van iets wat jij te weinig hebt.

Een kernkwadrant met een patiënt uitwerken laat de ander heel. Hij wordt niet alleen

aangesproken op wat er mis is, hij krijgt ook te horen wat er goed is en hoe hij of zij zich verder kan

ontwikkelen. Ook kijken alle partijen hier naar hun eigen aandeel en wordt op duidelijke wijze

gevisualiseerd hoe kwaliteiten en valkuilen wederzijds op elkaar inwerken.

afbeelding van




Literatuurlijst kernkwadranten

Brunklaus Okko (2008) Interactieve vaardigheden voor verpleegkundigen. Communicatie in

het perspectief van herstel. Pearson Education Benelux

Ofman D.(2011) Hé, ik daar? Ontdek en ontwikkel je persoonlijke kernkwaliteiten met het

kernkwadrant, Servire

Ofman D (2006) Bezieling en kwaliteit in organisatie, Servire

Watzlawick P. (2001) De pragmatische aspecten van de communicatie.

Websites

http://www.kuleuven.be/thomas/images/algemeen/vorderingsplan/bestanden/93788dc9f4

022963cb5c3071221c674a/De_kernkwadranten.doc

http://www.tenhaaf.info/personal_nl/visie%20en%20missie/kernkwadrant/kernkwaliteit.ht

m

http://www.xs4all.nl/~wjsn/tekst/kernkwaliteiten.htm


www.xs4all.nl/~wjsn/tekst/kernkwaliteiten.htm

Aanbevolen literatuur:

GERRICKENS Peter (2004) : Kwaliteiten, een verfrissende kijk op eigen-aardigheden. ’s-

Hertogenbosch zevende druk 200 pg.

Aanbevolen materiaal

Het kernkwadranten spel van Ofman

Het kwaliteiten spel van Peter Gerrickens

http://www.kuleuven.be/thomas/images/algemeen/vorderingsplan/bestanden/93788dc9f4022963cb5c3071221c674a/De_kernkwadranten.doc

http://www.kuleuven.be/thomas/images/algemeen/vorderingsplan/bestanden/93788dc9f4022963cb5c3071221c674a/De_kernkwadranten.doc






http://www.innerned.org/kernkwadranten2.html


Bijlage 1 Overzicht kwaliteiten en uitdagingen die je kunt hebben (niet zijn)

Aanpassingsvermogen

Aanwezigheid

Accuratesse

Alertheid

Alledaagsheid

Altruïsme

Attentheid

Bedachtzaamheid

Behoedzaamheid

Behulpzaamheid

Beleefdheid

Bereidwilligheid

Bescheidenheid

Beschouwend

Beweeglijkheid

Bezonnenheid

Blijheid

Bondigheid

Buigzaamheid

Confronterend

Correctheid

Creativiteit

Daadkracht

Dapperheid

Deemoed

Degelijkheid

Dienstbaarheid

Diepzinnigheid

Diplomatie

Directheid

Doelgerichtheid

Doelmatigheid

Doordachtheid

Duidelijkheid

Eenvoud

Eerlijkheid

Efficiëntie

Empathie

Enthousiasme

Ernst

Feitelijkheid

Fijngevoeligheid

Fijnzinnigheid

Flexibiliteit

Geaardheid

Gedecideerdheid

Gedegenheid

Gedrevenheid

Geduld

Geestdrift

Geestigheid

Geleidelijkheid

Generositeit

Genuanceerdheid

Gevoeligheid

Gewoonheid

Gezelligheid

Grandeur

Grondigheid

Groothartigheid

Grootmoedigheid

Gulheid

Harmonie

Harstocht

Helderheid

Hoffelijkheid

Hulpvaardigheid

Humor

Idealisme

IJver

Ingetogenheid

Initiatief

Inlevingsvermogen

Innovativiteit

Inschikkelijkheid

Invoelingsvermogen

Kalmte

Klaarheid

Kracht

Lankmoedigheid

Lef

Loslaten

Loyaliteit

Luchthartigheid

Moed

Nauwgezetheid

Nederigheid

Nuchterheid

Omzichtigheid

Onbaatzuchtigheid

Ontspannenheid

Ontvankelijkheid

Onverdrotenheid

Onverholenheid

Ootmoed

Openhartigheid

Openheid

Opgewektheid

Oplettendheid

Oprechtheid

Optimisme

Ordelijkheid

Overlatend

Plechtigheid

Plooibaarheid

Pragmatisme

Precisie

Realisme

Receptiviteit

Rechtgeaardheid

Relativisme

Relaxtheid

Resoluutheid

Rust

Secuurheid

Serieusheid

Soberheid

Souplesse

Spaarzaamheid

Spontaniteit

Standvastigheid

Stelligheid

Stijl

Striktheid

Tact

Tederheid

Terughoudendheid

Toegankelijkheid

Toegeeflijkheid

Toewijding

Vastberadenheid

Vastbeslotenheid

Veelzijdigheid

Verdraagzaamheid

Verlegenheid

Vernieuwend

Volhardendheid

Voorkomendheid

Vooruitstrevendheid

Voorzichtigheid

Vriendelijkheid

Vrijgevigheid

Vrolijkheid

Waakzaamheid

Weloverwogenheid

Werkelijkheidszin

Zachtheid

Zachtzinnigheid

Zakelijkheid

Zelfbewustheid

Zelfstandigheid

Zelfverantwoordelijkheid

Zorgeloosheid

Zorgvuldigheid

Zorgvuldigheid

Zorgzaamheid

Zuinigheid

Zuiverheid.

(Uit Hé ik daar, Daniel Ofman 2011)

Vorming kernkwadranten januari 2012 Francine Craeghs 14

Bijlage 2 Overzicht vervormingen en allergieën.

Aarzeling

Achteloosheid

Achterdocht

Afstandelijkheid

Afwachtendheid

Angstvalligheid

Argeloosheid

Argwaan

Arrogantie

Bagatellisering

Barsheid

Bedeesdheid

Behoudzucht

Bemoedering

Berusting

Besluiteloosheid

betutteling

Bezadigdheid

Bezetenheid

Botheid

Braafheid

Breedsprakerigheid

Brommerigheid

Bruutheid

Chaos

Conflictvermijdend

Conservatisme

Cruheid

Cynisme

Depressiviteit,

Doelloosheid

Dominantie

Drammerigheid

Droogheid

Egocentrisme

Excentriciteit

Fanatisme

Frivoliteit

Gelatenheid

Geobsedeerdheid

Gesjoemel

Geslotenheid

Gierigheid

Grenzeloosheid

Grilligheid

Grofheid

Halfslachtigheid

Hardnekkigheid

Hardvochtigheid

Harteloosheid

Hebberigheid

Hoogmoed

Indirectheid

Inefficiëntie

Ja-knikkerij

Karigheid

Kilheid

Klefheid

Klitterigheid

Koelheid

Koppigheid

Korzeligheid

Krenterigheid

Laiser faier

Lichtzinnigheid

Lijdzaamheid

Lolbroekerij

Lompheid

Losbolligheid

Loslippigheid

Luchtfietserij

Manipulatief

Meedogenloosheid

Mierenneukerij

Moedeloosheid

Muggenzifterij

Naïviteit

Nalatigheid

Nonchalance

Norsheid

Nutteloosheid

Onachtzaamheid

Onbehouwenheid

Onbeleefdheid

Onbenulligheid

Onberekenbaarheid

Onbezonnenheid

Onderdanigheid

Onderkoeldheid

Ongeïnteresseerdheid

Ongenaakbaarheid

Ongenuanceerdheid

Ongerichtheid

Ongevoeligheid

Onnauwkeurigheid

Onnozelheid

Onverbiddelijkheid

Onverdraagzaamheid

Onverwurmbaarheid

Onverschilligheid

Onzichtbaarheid

Opdringerigheid

Opgeblazenheid

Opgefoktheid

Opgesmuktheid

Oppervlakkigheid

Opschepperij

Oubolligheid

Overdrevenheid

Passiviteit

Perfectionisme

Pessimisme

Pietepeuterigheid

Pietluttigheid

Plakkerigheid

Punaisepoetserij

Rigiditeit

Roekeloosheid

Rommeligheid

Ruwheid

Saaiheid

Schijterigheid

Schraalheid

Schuchterheid

Sentimentaliteit

Simplisme

Slapheid

Slijmerigheid

Sloomheid

Slordigheid

Solistisch

Somberheid

Sponsachtigheid

Starheid

Stijfkoppigheid

Stroperigheid

Stugheid

Taaiheid

Tobberigheid

Tomeloosheid

Traagheid

Treuzelig

Twijfelachtigheid

Verkwisting

Verwaandheid

Vleierigheid

Vluchtigheid

Volgzaamheid

Vrijpostigheid

Wantrouwen

Warrigheid

Weerbarstigheid

Weerspannigheid

Wegcijfering

Weifelachtigheid

Wispelturigheid

Zelfgenoegzaamheid

Zelfzuchtigheid

Zoetigheid

Zouteloosheid

Zwaarmoedigheid

Zwartgalligheid

Zweverigheid

Zwijgzaamheid

(Uit Hé ik daar, Daniel Ofman 2011)

Kernkwadranten diabetessymposium Francine Craeghs 15

Kernkwadranten diabetessymposium Francine Craeghs 16

Kernkwadranten - NVKVV

Documents

Transcript of Kernkwadranten - NVKVV