Jeugd, Cultuur & Wetenschap

JCWeetje nr. 1, januari-februari-maart 2012 - driemaandelijkse uitgave van Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzw, landelijk erkende jeugdvereniging

P509221

BELGIE/BELGIQUE

P.B. GENT X

BC10247

Afgiftekantoor 9099 GENT X

eetje

Ik wil de grootste hebben > p. 10-11

Terug naar de sixties > p. 20-21

Ontspanning in de herberg > p. 24-26

2

COlOfOn

Verantwoordelijke uitgever

Wim Van Petegem

Redactie

Annick Van den Eynde

Bart Bynens

Ellen Flamaing

Katrien Coenen

Lode Melis

Nina Antonissen

Petra Nooyens

Roeland Heerema

Sven Vervloet

Tine Simoens

Veerle Breugelmans

Wim Van Petegem

Yoni Geerinck

Coördinatie publicaties

Bart Bynens

lay-out

pnuts.be

Coverfoto

Campagnebeeld

wetenschapsEXPO 2012

De auteurs zijn verantwoordelijk

voor de inhoud van hun

bijdragen.

We zijn het nieuwe jaar goed gestart, en ondertussen zijn ook de

Chinezen al begonnen met hun jaar van de Draak (ik vermeld het graag,

want dat is ook mijn teken). Net op de valreep van het oude jaar kregen

we nog een nieuwe regering op de been - was me dat een moeilijke

bevalling. Nu maar hopen dat er in ons landje echt werk gemaakt wordt

van een zonnige toekomst voor alle jongeren en zij die zich jong van

hart en geest voelen.

Ik wens het iedereen toe dat we in 2012 een paar frisse uitdagingen op

ons bord krijgen, met een sausje van wetenschappelijk verantwoorde

nieuwsgierigheid, en op smaak gebracht met een vleugje culturele

inspiratie. Succes gegarandeerd? Jazeker, met JCW!

En hier ligt alvast een fris JCWeetje klaar. In onze geheel eigen stijl

brengen we weer een mix van verhalen uit de sixties over hedendaagse

Dolle Dagen tot futuristische ufowaarnemingen. Wie dat laatste niet

gelooft of het juist echt zeker wil weten, kan misschien een eigen

telescoopje bouwen? Of een ander experiment opzetten? Hou dat

dan zeker niet voor jezelf: het is nog niet te laat om deel te nemen aan

de enige, echte WetenschapsEXPO - de wereld wacht op je vindingen

en wie weet mag ook jij naar de internationale competitie van EUCYS.

Voor wie het liever wat meer historisch verantwoord ziet, willen we

de herkomst van de smurfenmuts wel eens uit de doeken doen. Trek

ze wel niet te hard over de oren, want Händels muziek verdient beter.

Over ontspanning gesproken, weet je hoe dat eraan toe ging in de

herbergen uit de 17de en 18de eeuw? Neen? Niet erg, wij weten er alles

van - meer zelfs, we nodigen je uit om als lid van JCW overal in het land

te genieten van unieke ervaringen. Kortom, een beetje van alles, maar

wel netjes onder een Geweldig Gewelf gezet.

Zo. Ik kijk uit naar je reacties - tot op één van onze evenementen of

on line!

Veel leesplezier.

Beste JCW’ers

3

Inhoud

InhOud

4 WetenschapsEXPOsciences 2012

5 Historische JCWeetjes over de smurfenmuts

en Händel

8 Extra: JCW goes international + workshop

Geweldig gewelf

10 Ruimtekids: ik wil de grootste hebben

12 Flashback: onze afgelopen activiteiten in beeld

14 Interview:

“EUCYS is een once in a lifetime experience”

16 JCW activiteitenkalender

18 Techniek, technologie en wetenschap:

probeer UFO’s maar eens uit te leggen

20 Toveren met tijd in Bokrijk: terug naar de sixties

22 Wist je datjes

23 Extra:

Kinderen vieren feest tijdens Dolle Kerstdagen

24 Cultuurkriebels: ontspanning in de

17de en 18de eeuw: de herberg

27 Ledenblad: partners in 2012 voor onze JCW-leden

28 Boekentips

29 Winadoe over elektriciteit en gesloten circuits

30 Breinbrekers

32 In de kijker: Dolle Tienerdagen

4

WetenschapsEXPOsciences

WetenschapsEXPOsciences is een jaarlijks nationaal evenement waarbij jongeren

uit het lager, het secundair en het hoger onderwijs hun eigen wetenschappelijk

experiment komen voorstellen aan het grote publiek en een wetenschappelijke jury.

InsChRIJVen

Nog twee maanden en het is zover! Voor het 26ste jaar op rij stellen jonge onderzoekers hun werk voor op de wetenschapsEXPO. Het hele jaar door hebben zij hard gewerkt en zij staan dan ook te popelen om het resultaat aan jullie te tonen. Verken, ontdek en bewonder!

Waar: Tour & Taxis, Havenlaan 86c, BrusselWanneer: vrijdag 27 en zaterdag 28 april 2012 van

10u tot 17uToegangsprijs: € 5,00 p.p. € 2,00 p.p. bij groepen van min. 10 pers. gratis op vertoon van je JCW-lidkaart, gratis voor groepsbegeleiders (max. 2 per groep van 20), gratis voor scholen waarvan deelnemers een project voorstellen

WIn GRATIs TOeGAnGsTICKeTs

Wil jij kans maken op gratis toegangstickets voor jezelf, je familie en vrienden? Stuur dan een mailtje naar veerle@jcweb.be en vertel kort wat jij fascinerend vindt aan wetenschap. De eerste 50 ontvangen de tickets in hun brievenbus. Vergeet dus zeker niet je naam en adres te vermelden!

WAT sTAAT eR OP heT PROGRAMMANaast de meer dan 200 projecten neem je deel aan interactieve workshops, speel je uitda-gende spelletjes en volg je animaties. Alles draait dit jaar rond het thema “Duurzame Energie voor Iedereen”. Er zullen zeker enkele boeiende shows te bezichtigen zijn. Hou zeker onze website in de gaten naarmate de EXPO dichterbij komt.We nodigen je alvast uit voor de boottocht Brussel-Vilvoorde op vrijdag van 13.30 tot 15.30 uur. Je betaalt hiervoor € 3,00 en krijgt meteen gratis toegang tot de EXPO. We starten en eindigen op wandelafstand van Tour & Taxis. Een gids vertelt je alles wat je ooit wilde weten over deze boeiende regio:Tijdens deze boottocht varen we langs het Becodok waar het op de oevers heerlijk vertoeven is. De Voorhaven is een wijk van contrasten. Je ziet er zowel de plezierboten van de Brusselse Royal Yacht Club als de containerterminal en de industrie. Aan de site van de voormalige cokes fabriek Cokeries du Marly bewonderen we de Budabrug, een indrukwekkende indu-striële hefbrug.

Reserveren voor de boottocht is verplicht: veerle@jcweb.be of 02 252 58 08. Wees er snel bij, want de plaatsen zijn beperkt!

door Lode Melis

MARIAnne

“La Marianne” is voor Frankrijk wat de tulp

voor Nederland is. Je ziet ze op postzegels

en schilderijen. Elk Frans stadhuis heeft een

beeld van Marianne. Na de revolutie in

1789 werd ze het symbool van de Franse

Republiek.

Maar wat heeft Marianne op haar hoofd?

Een smurfenmuts! Is Marianne eigenlijk de

smurfin en hebben de smurfen dan de

revolutie gesmurft? Of was de grote smurf

de eerste Franse president? Dat zou kunnen

want op schilderijen is die muts altijd rood!

Nee hoor, die rode muts werd gedragen

door de eerste Franse revolutionairen. Dat

hadden ze afgekeken van de Romeinen.

Slaven die vrijgelaten werden, zetten zo’n

muts op. Kon je een beter symbool voor

vrijheid en gelijkheid wensen?

OndeR de sMuRfenMuTs + hÄndel

Historische JCWeetjes

5

MIThRAs

Dus die “smurfenmuts”

is heel oud. Ze komt

uit het oude Frygië,

dat in Turkije lag.

Die “Frygische muts”

werd ook gedragen in

andere oosterse landen

zoals Irak, Iran en Afgha-

nistan. Op hele oude

afbeeldingen hebben

de drie koningen soms

een Frygische muts op.

Zo kon je zien dat ze uit het oosten kwamen.

Iran werd vroeger Perzië genoemd, en

de Perzische god Mithras draagt meestal

een Frygische muts. Mithras werd ook

in Rome vereerd. Dat had je natuurlijk

met die Romeinen en hun veroveringen.

©Peyo

Let op haar rode smurfenmuts!

6

Historische JCWeetjes

Ze brachten niet alleen een rijke buit mee,

maar soms ook een vreemde godsdienst.

Die werd dan aangepast aan de Romeinse

smaak. Behalve zijn Frygische smurfenmuts

leek de Romeinse Mithras niet veel op de

Perzische.

We weten weinig van de Romeinse Mithras-

cultus omdat de volgelingen alles voor zich

hielden. De eredienst werd op geheime

plekken gehouden, soms zelfs in grotten.

Ondanks dat geheimzinnige gedoe was

Mithras zo populair dat hij een ernstige

concurrent was voor het christendom. Het

scheelde echt niet veel of de Mithrascul-

tus was de enige officiële Romeinse gods-

dienst geworden en niet het christendom.

Mithras deed het vooral goed bij de

soldaten. Overal waar de Romeinse

legioenen voorbijtrokken zijn Mithrastem-

pels gevonden. Van Italië tot Engeland,

maar ook in België en Nederland.

Een mozaïek uit de zesde eeuw in de kerk van Sant’A-pollinare Nuovo in Ravenna. De drie koningen dragen een Frygische muts.

hÄndel: “The ChARMInG BRuTe”

Ken je Georg Friedrich Händel (1685–1759)?

Dat is de componist van de “Messiah”

en als je daaruit het “Halleluja” hoort,

gaat er wel een belletje rinkelen. Händel

werd geboren in Duitsland, maar maakte

carrière in Engeland waar hij één van de

belangrijkste barokcomponisten werd.

De Franse schilder Joseph Goupy was een

goede vriend van Händel. Toen ze op een

De Perzische god Mithras. De alleroudste smurf …?

avond samen naar huis wandelden, stelde

Händel voor om bij hem thuis een hapje

te eten, “maar ik heb niet veel in huis”

zei hij erbij. “Ach, maakt niets uit”, vond

Goupy, “het is de gezelligheid die telt en

dan kunnen we nog wat praten”. Wat later

zaten die twee aan tafel. Het diner was

inderdaad aan de magere kant en wat

hinderlijker was, Händel stond geregeld op

en verdween in een andere kamer.

Goupy wilde wel eens weten wat zijn vriend

daar toch uitvoerde en ging er achteraan.

Tot zijn grote verbazing trof hij Händel aan

die van de lekkerste delicatessen aan het

smullen was … en hij had zogezegd “niet

veel” in huis!

Goupy was zo beledigd dat hij een kari-

katuur tekende van de componist. De

componist stond erop als een vretend

varken dat achter een orgel zat met als

onderschrift “I am myself alone” (ikke

en de rest kan stikke). De karikatuur werd

de wereld ingestuurd onder de titel “The

Charming Brute”.

Het is een grappig maar twijfelachtig

verhaal want Händel was gekend als

een lieve man die nogal teruggetrokken

leefde. Hij was zeker geen vrek en gaf

geregeld benefietconcerten voor wees-

huizen en armeninstellingen. Zo was de

première in Dublin van zijn bekendste werk,

de Messiah, een benefiet voor een armen-

ziekenhuis. Wel waar is dat zijn grote hobby

eten was. Dat kon je ook aan hem zien.

Maar het zou best eens kunnen dat Joseph

Goupy zijn karikatuur maakte omdat hij

niet in Händels testament stond.

Georg Friedrich Händel staat in de top tien

van de grootste componisten, maar hij

wordt wel eens een “muzikale zakkenroller”

genoemd. Geregeld gebruikte hij thema’s

van vroegere werken om een nieuw stuk

te componeren en, wat erger was, hij ging

ook “lenen” bij andere componisten …

In die tijd bestond er nog geen auteurs-

recht. Sommigen vonden dat zelfs niet erg,

maar een hele eer dat hun werk door de

grote Händel gebruikt werd.

Het huis van Händel is nu een museum.

Je kunt er de sfeer van toen opsnuiven en

concerten bijwonen.

Kijk eens op www.handelhouse.org.

“I am myself alone” staat boven deze cartoon. Dat zegt Richard III, het schoolvoorbeeld van de slechterik en egoïst, in het gelijknamige stuk van Shakespeare. Iedereen wist direct wat Goupy met die zin bedoelde. Dat maakt deze tekening zo kwetsend.

Historische JCWeetjes

7

8

JCW GOes InTeRnATIOnAl

Sinds enkele jaren onderhoudt JCW goede

contacten met partnerorganisaties in

het buitenland en stuurt ze deelnemers

de grens over voor internationale uitwis-

selingen. In de kampbrochure kon u al

merken dat JCW in augustus 2012 zelf als

gastheer optreedt om buitenlandse delega-

ties te ontvangen voor “A quest for Ecotopia”.

Ondertussen hebben we ook meer nieuws

over de internationale kampen in het bui-

tenland. Beide uitwisselingen zullen plaats-

vinden in Noord-Europa.

“The sTORy Of My lIfe” In esTlAnd (17+)

Met dit thema speelt deze uitwisseling in

op het Europees jaar rond actief ouder

worden, met als doel de intergeneratio-

nele dialoog te bevorderen. Leven, liefde,

werk, hobby’s, dromen en uitdagingen. Er

zullen 8 landen aan dit project deelnemen,

van 30 juli tot 8 augustus 2012.

“exPeRIenCe ÄÄneKOsKI - sPORT & nATuRe CAMP” In fInlAnd (16-19 JAAR)

Dit kamp staat voor een actieve en avon-

tuurlijke week met outdoor games, sport

en oriëntatietochten. Daarnaast is er ook

voldoende aandacht voor de streekcul-

tuur, met een stadsbezoek aan Äänekoski,

traditionele gebruiken en saunarituelen ...

Er zullen 5 landen aan dit project deelne-

men, van 31 juli tot 7 augustus 2012.

De kennismaking met jongeren vanuit heel

Europa is een bijzondere troef bij deze uit-

wisselingen! De spreektaal is Engels.

Deze kampen kunnen enkel plaatsvinden

na goedkeuring door Youth In Action (een

Europees programma voor uitwisselingen)

die het grootste deel van de onkosten sub-

sidieert. Daardoor kunnen we pas in de

loop van maart 2012 bevestigen of deze

kampen effectief plaatsvinden. Inschrijven

is nu al mogelijk!

Extra

9

In 2012 KAn Je BIJ JCW nOG KIezen uIT de VOlGende WORKshOPs:

• Windjagers

• Schuim je te pletter

• K’nextergek

• Bouw je eigen raket

• Picwasco & Van Eik

• Kraak de code

• Graven om te weten 1 & 2

Meer informatie over de workshops vind je

op onze website. Wil je een workshop reser-

veren, neem dan contact op met Veerle

op het nummer 02 252 58 08 of mail naar

veerle@jcweb.be.

Extra

nIeuWe WORKshOP: GeWeldIG GeWelf

Onze regionale werkingen in Lokeren en

Vilvoorde konden al even proeven van

onze nieuwe workshop voor 2012: Gewel-

dig Gewelf. Tijdens deze activiteit ontdek je

dat je met eenvoudige materialen grootse

dingen kan bereiken. Met slechts houten

stokken, rekkers, stukken regenpijp en een

flinke dosis teamspirit bouw je samen aan

een koepelgewelf. Begeleider Dirk helpt

je op weg. De tent wordt afgewerkt met

zelfbeschilderde doeken en als kers op de

taart beleef je in de tent een heus camera

obscura effect. Vergeet zeker je zaklamp

niet mee te nemen!

Deze workshop wordt aangeboden in

samenwerking met dO product iD. Dit

jonge bedrijf geeft workshops aan kinde-

ren om hen te inspireren en hun ontwikke-

ling een duwtje in de rug te geven. Voor

meer informatie: www.do-product-id.be.

PRAKTIsCh:

Kostprijs: € 190,00 (excl. vervoerskosten)

duur: +/- 3 uur

doelgroep: min. 4 en max. 16 kinderen van 8 tot 12 jaar

locatievereisten: een grote ruimte van minstens 12m x 12m,

die proper is en voldoende verlicht. Bij

mooi weer kan de workshop buiten worden

gegeven.

Te voorzien door de organisatie:

• minstens 1 begeleider

• waterverf, penselen en verdere beno-

digdheden om te schilderen

• elke deelnemer neemt een zaklamp

mee

10

Ruimtekids

Maar stel je eens voor dat je een gigan-

tisch grote schotelantenne kan maken die

een doorsnede van 14 kilometer heeft.

Waw! Kan dat wel? Ja hoor, de antenne

heet ALMA en zal normaal gezien in 2012

in gebruik worden genomen. ALMA wordt

op dit moment gebouwd in de Atacama-

woestijn in Chili. Het is een project waarbij

de Verenigde Staten en Canada samen

voor 25 antennes zorgen, Europa voor

nogmaals 25 en Japan en Taiwan samen

16 antennes. Men is al sinds 1999 met dit

project bezig en in 2012 wordt het dus vol-

tooid.

hOe KAn dAT nu?

De ALMA is geen schotel die je werkelijk

kunt zien en aanraken. Het is een virtuele

schotel waar op sommige plekken echte

(kleinere) schotels staan. In totaal zijn er

zo’n 66 kleinere schotels.

Ze staan met elkaar in verbinding en

vormen zo een virtuele radiotelescoop van

14 kilometer diameter.

IK WIl de GROOTsTe heBBen!Door Tine Simoens

Overal ter wereld speuren radiotelescopen naar signalen uit het heelal. die hebben de vorm van schotelantennes, de ene al groter dan de andere. sommige schotelanten-nes in Redu (België) hebben een diameter van 14 meter. de grootste ter wereld heeft nu een door-snede van 576 meter en staat in Rusland (ze heet RATAn 600). Behoorlijk indrukwekkend! Maar wetenschappers vinden het niet leuk om op grenzen te botsen. ze willen nog meer informatie, nog gedetailleerder en nog speci-fieker. Daarvoor hebben ze nog grotere schotels nodig. Alleen laten de technieken en materialen die we vandaag kennen, geen grotere schotels toe. dus moeten we tevre-den zijn met de informatie die we nu hebben. einde verhaal …

Zo’n virtuele telescoop kan alleen maar

goed werken als al die 66 schotels perfect

synchroon (tegelijkertijd) hun werk doen.

De afwijking in het doorgeven van hun

signalen mag maximaal een miljoenste

van een miljoenste van een seconde afwij-

ken. Heel weinig dus! Daarbij komt dat de

66 schotels allemaal heel goed naar het-

zelfde stukje in de ruimte moeten gericht

zijn dat men wil onderzoeken. Dus hun posi-

ties moeten we ook heel precies regelen.

Je merkt al snel dat de ALMA niet zomaar

een telescoop is: het is een huzarenstuk!

Ons oor is een klein voorbeeld van wat de

ALMA ook doet. We hebben 2 oren die

beide geluiden uit de ruimte opvangen

en omzetten in een elektrische puls die

naar onze hersenen gaat. In de hersenen

worden die 2 signalen gecombineerd en

geanalyseerd. Het resultaat is dat we via

die 2 informatiekanalen weten welk voor-

werp het geluid maakte, waar het staat enz

… De ALMA kan je dan zien als een hoopje

hersenen (supercomputer) met 66 oren.

RATAN 600

11

Ruimtekids

WAAROM dAAR?

De Atacamawoestijn in Chili ligt op zo’n

5000 meter boven de zeespiegel en is kurk-

droog. In die omstandigheden hebben

de signalen die vanuit de ruimte in onze

atmosfeer binnendringen, veel minder

“last” van water- en andere moleculen.

Die zouden het signaal alleen maar versto-

ren, vertragen of zelfs deels opslorpen. Dus

is de Atacamawoestijn één van de plaat-

sen op aarde waar je de zuiverste signalen

vanuit de ruimte kunt opvangen.

AlMA OPenT hAAR OGen

ALMA “kijkt” in radiogolven. Dat zijn golven

met een golflengte veel groter dan licht.

De gigantische telescoop zal op verschil-

lende gebieden interessante informatie

opleveren. Eerst en vooral zal men er de

gebieden in het heelal bestuderen waar

sterren en planeten gevormd worden.

Zo zullen we een beter inzicht krijgen hoe

dat in zijn werk gaat. Daarnaast zal ALMA

vooral kijken naar sterrenstelsels die zich

met een heel grote snelheid van ons weg

bewegen. Als we sterrenstelsels waarne-

men die met een heel grote snelheid van

ons weg bewegen, kijken we eigenlijk naar

het verleden, we zien het sterrenstelsel in

een veel jonger heelal kort na de oerknal.

De foto’s die je met ALMA kunt nemen, zijn

dan ook niet te vergelijken met de foto’s

die wij kennen. We kijken niet zomaar naar

het zichtbare licht van de sterren, maar

zien in de plaats daarvan de wolken van

dichte koude gassen waarin sterren als het

ware geboren worden. Die dichte koude

gaswolken komen bijvoorbeeld voor als

twee sterrenstelsels tegen elkaar botsen.

Hieronder een voorbeeldje:

Links zie je 2 botsende sterrenstelsels in

zichtbaar licht. Rechts diezelfde sterren-

stelsels in radiogolven: nu zijn de heldere

(felle, lichte) delen geen sterren, maar

dichte gaswolken. De plaats waar sterren

geboren worden …

Let wel: deze foto is gemaakt toen er nog

maar 12 van de 66 telescopen werkten.

Als ALMA in 2012 volledig afgewerkt is, zal

ze nog veel beter beeldmateriaal maken.

Hou haar in de gaten op

http://www.almaobservatory.org/.

7 van de 66 antennes van ALMA

12

Flashback

12

Activiteiten bij KRAs linkeroever

forum “Goesting”

13

Op bezoek in het depot van VIOe

de nieuwe workshop “Geweldig gewelf” in lokeren

Meer foto’s vind je in het

online fotoalbum op www.jcweb.be!

14

Jullie vertrokken met goede moed?

yoni: We vertrokken met het idee om

terug te komen met een prijs. Samen met

onze begeleidster Mira stapten we vol zelf-

vertrouwen op het vliegtuig. Na een vlotte

kennismaking vernamen we er al snel dat

een prijs in de wacht slepen niet zo mak-

kelijk zou zijn … Op de luchthaven in Hel-

sinki werden we warm onthaald door onze

persoonlijke helper Kristo. Hij bracht ons

rechtstreeks naar de ruïnes van een oude

kerncentrale waar de wedstrijd zou plaats-

vinden.

Hoe zag jullie week in Helsinki eruit?

yoni: Na het opzetten van onze stand

werd een ‘sight seeing by bus’ georgani-

seerd en sloten we de eerste dag af met

een groot welkomstdiner.

Op zaterdagochtend startte de wedstrijd

onmiddellijk. Tussen de jurybezoeken door

was er tijd om rond te kijken en nieuwe

mensen te leren kennen. ‘s Avonds brach-

ten we een bezoek aan de Aalto University

waar we ook ons diner konden verorberen.

Nadien werden we opgesplitst in groepjes

om samen te zoeken naar een oplossing

voor een huidige wereldproblematiek.

Het belangrijkste was niet om het goed te

doen, maar om mensen uit andere lan-

den te leren kennen. Dit was voor mij het

euCys Is een OnCe In A lIfeTIMe exPeRIenCe” Door Yoni Geerinck

The european union Contest for young scientists (euCys) is een jaarlijkse wedstrijd, georgani-seerd door de europese Commissie. de deelnemende jongeren hebben reeds een nationale wetenschappelijke competitie gewonnen in hun thuisland en komen hun werk presenteren op deze beurs. JCW selecteert op de wetenschapsexPO een project dat ons land vertegen-woordigt. In 2010 was dat project fROsTAl van de Broederschool in sint-niklaas. yoni, Ruben en eline reisden in september 2011 een week naar helsinki.

moment waarop ik besefte hoe fantastisch

deze ervaring is. Ik vond het geweldig om

te mogen samenwerken met stuk voor stuk

gepassioneerde wetenschappers die het

woord ‘opgeven’ niet kennen. Gewoon

onbeschrijfelijk!

Gepassioneerde wetenschappers die het woord ‘opgeven’

niet kennen

Zondag was de eerste volledige dag op de

beurs. Bij afloop was een bezoek aan het

wetenschapscentrum Heureka gepland,

een voor mij onvergetelijke belevenis waar-

van het planetarium het hoogtepunt was.

Maandag verliep net iets anders. Om ons

bezig te houden kregen we de opdracht

om in groep binnen de twee uur een zo

hoog mogelijke toren te bouwen met enkel

rietjes. Het niveau lag hoog: de winnaars

waren er in geslaagd om een toren van

Interview

15

3,90 meter te bouwen! ’s Avonds werden

we verwelkomd op de University of Helsinki

met een uiteenzetting over de deeltjesver-

sneller. Aansluitend deden we een ‘ama-

zing science race’ waarbij we in groepjes

om ter eerst opdrachten moesten uitvoe-

ren bij verschillende docenten. Diezelfde

avond nog hebben we van het nachtle-

ven van Helsinki geproefd. We hebben dit

echter niet lang volgehouden door de zéér

hoge prijzen!

En hoe is het dan afgelopen?

yoni: Dan was de laatste dag op de

beurs aangebroken en het moment waar-

naar we hebben toegeleefd: de award

ceremony. De spanning tussen de verschil-

lende landen nam helemaal niet toe. Stuk

voor stuk waren er sterke projecten neer-

gezet, die allemaal al een winnaar waren.

Na de ceremonie volgde voor ons toch de

ontgoocheling. Hoe hard je het de ande-

ren ook gunt, zelf zou je graag in de prijzen

vallen. We hebben er wel het beste van

gemaakt, want het afsluiten gebeurde in

stijl: een afscheidsdiner gevolgd door een

farewell party waar we ons fantastisch

hebben geamuseerd!

Op de dag van vertrek zijn we met Kristo

naar het centrum van Helsinki getrokken

voor souvenirs alvorens we ons naar de

luchthaven begaven om het avontuur defi-

nitief af te sluiten. Na het landen restte ons

nog het afscheid van Mira. We waren alle-

maal een beetje aangedaan en konden

maar moeilijk vatten dat het afgelopen

was. Maar we gaan haar hoe dan ook nog

terug zien!

EUCYS was een unieke kans, die we met

beide handen hebben gegrepen en die

uitdraaide op een onvergetelijk avontuur

dat we voor geen geld van de wereld zou-

den willen missen. Het was meer dan een

wedstrijd, het was simpelweg een droom

om van internationale samenwerking te

mogen proeven op jonge leeftijd.

Interview

16

ACTI

VITE

ITEN

KALE

NDE

ROnze kampbrochure gemist? Je kunt hem nog op onze website raadplegen als PDF-document of bij het activiteitenaanbod een volledig overzicht bekijken … en inschrijven! Hierbij alvast een beknopt overzicht:

KROKusKAMP

13+ / Vondstverwerkingskamp: archeologen achter de scherven > van 19 tot 22 februari 2012, Oudenburg zOMeRKAMPen

8-12 jaar / Wetenschapskamp: Lucht- en ruimtevaartdagen (i.s.m. VUB) > van 15 tot 20 juli 2012, Brussel

8-12 jaar / Themakamp: Mijngeschiedenis (i.s.m. Mijn-Erfgoed) > van 18 tot 23 augustus 2012, Beringen

9-12 jaar / Wetenschapskamp: Knallend kidslab > datum en locatie nog niet geweten

9-12 jaar / Uitvinderskamp: Idee touché > van 12 tot 18 augustus 2012, Wijgmaal

9-13 jaar / Space Camp: Space Lab 2012 (i.s.m. JWR) > 2 tot 9 augustus 2012, Zele

13-15 jaar / Archeologie: Spit het uit (i.s.m. KULeuven + Erfgoed Lommel) > van 15 tot 21 juli 2012, Lommel

13+ / Archeologie: Op bouwhistorisch onderzoek (i.s.m. Ten Duinen + AWN) > van 29 juli tot 3 augustus 2012, Oostduinkerke

13-15 jaar / Wetenschapskamp: Science happens (i.s.m. associatie UA) > van 26 augustus tot 1 september 2012, Antwerpen

16+ / Archeologiekamp: Dig-a-holics (i.s.m. KULeuven + Erfgoed Lommel)> van 15 tot 21 juli 2012, Lommel

InTeRnATIOnAle KAMPen

12-20 jaar / wetenschapskamp: VerLeide(n)lijk Amsterdam (i.s.m. JSB) > van 4 tot 6 juli 2012, Leiden + Amsterdam, Nederland

16+ / Internationaal kamp: A quest for Ecotopia (uitwisseling in België) > van 2 tot 11 augustus 2012, Wijgmaal, België

16+/ Internationaal kamp: Sport & Nature camp (uitwisseling in Finland) > van 31 juli tot 7 augustus 2012, Äänekoski, Finland

17+/ Internationaal kamp: The story of my life (uitwisseling in Estland) > van 30 juli tot 8 augustus 2012, Tallin, Estland

KAmPEN

17

Donderdag 23 februari 2012

Wetenschap op je bord + Museum dierkunde

We trekken naar het museum voor de geschiedenis van de Wetenschappen in Gent. In de voormiddag krijgen we wetenschap op ons bord. In de namiddag trekken we naar het vmuseum voor Dierkunde.

Leeftijd: 8-12 jaar (geboren in 2000 t/m 2004)Wanneer: donderdag 23 februari 2012Plaats: Gent (museum voor geschiedenis van de wetenschap / dierkunde museum) Prijs: € 10,00 (leden) / € 12,00 (niet-leden)I

DAGUITSTAP

Voor meer info en inschrijvingen: kijk op www.jcweb.be, bel 02-252 58 08, mail naar info@jcweb.be.

Vrijdag 27 en zaterdag 28 april 2012

Je eigen wetenschappelijk project voorstellen kan op de wetenschapsEXPOsciences van 27 en 28 april 2012. Deze vindt opnieuw plaats in Tour & Taxis te Brussel. Meer info op bladzijde 4 van dit JCWeetje.

WETENSCHAPSEXPOSCIENCES 2012

Vormingstweedaagse Destelheide

Hou dit weekend alvast vrij, want dan gaan we weer op vormingstweedaagse naar Destel-heide in Dworp. Inschrijven doe je via onze website.

Interesse om vrijwilliger-begeleider te worden bij JCW? We zijn steeds op zoek naar nieuwe men-sen! Of wil je eerst gewoon wat meer informatie? Stuur dan snel een mail naar sven@jcweb.be

VRIJWILLIGERSNIEUWS

Voor 8-12 jaar: 2 en 3 april 2012Voor 12-14 jaar: 10 april 2012Meer info op de achterzijde van dit JCWeetje

DOLLE DAGEN

18

Techniek, Technologie en Wetenschap

“In essentie is een ufo een ongeïdentifi-

ceerd vliegend object: alles in de lucht

dat geen vliegtuig, helikopter, weerballon,

vogel, meteoriet, of iets dergelijks is. Dus

associëren we ufo’s met technologie die

niet openlijk besproken wordt, op aarde

gemaakt of daarbuiten.

Er zijn inmiddels miljoenen waarnemin-

gen geweest, die we indelen op betrouw-

baarheid. Je kunt natuurlijk “ergens een

lichtje spotten”, maar soms wordt iets van

een heel duidelijke vorm langere tijd door

duizenden mensen gezien. Als meerdere

PROBeeR ufO’s MAAR eens uIT Te leGGen …Door Roeland Heerema

Coen Vermeeren (49) is een opmerkelijk persoon. Afgestudeerd in de luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek aan de Tu delft promoveerde hij daar op vliegtuigmaterialen en droeg zo bij aan een aluminiumcomposiet dat nu gebruikt wordt voor de Airbus A380, het grootste passagiersvliegtuig ter wereld. Tegenwoordig geeft hij deeltijds les en daar-naast is hij de bekendste deskundige op het gebied van ufo’s in de lage landen.

militairen, piloten of astronauten van zeer

dichtbij en op de radar, duidelijk iets zien,

dan praat je over zeer serieuze waarne-

mingen.

Het fenomeen zit hem dus momenteel in

het anekdotische: je kunt slechts terugval-

len op de betrouwbaarheid van je getui-

gen. In de rechtszaal doen we dat ook

en daar kun je er levenslang door krijgen.

Toch reageren we sceptisch op zeer goed

gedocumenteerde gevallen in deze tijd

van Hollywood en Photoshop.

19

Techniek, Technologie en Wetenschap

je dacht. Ik ben met ufo’s in aanraking

gekomen toen studenten filmpjes lieten

zien waarvan ze niet begrepen wat ze

zagen. Ze kwamen naar mij, omdat ik in dit

land één van de weinigen ben die daar-

over met gezag kan spreken. Maar ‘ufolo-

gie’ wordt vooralsnog niet gedoceerd. Ik

ben dus lucht- en ruimtevaartingenieur in

de breedste zin.

Aanvankelijk ben ik onderzoek gaan doen

in boeken en op internet zonder alles klak-

keloos over te nemen, hoewel je wel patro-

nen gaat herkennen. Vervolgens wilde

ik met de getuigen in aanraking komen.

Ik heb contact met schrijvers, piloten,

astronauten, hoge politici en ook weten-

schappers. Je komt gewoon Nederlandse

hoogleraren tegen die metingen staan te

doen in een veld met graancirkels in Enge-

land! En allemaal met de instelling: “Ik ben

wetenschapper, ik begrijp het niet, ik ga

het proberen te snappen”.

Er zijn drie soorten bezoekers

Inmiddels geef ik in heel Nederland en

België lezingen over het onderwerp. Er

zijn dan drie soorten bezoekers: zij die

erin geloven en bevestiging willen van de

expert (want we hebben nou eenmaal

meer vertrouwen in de dokter als hij een

witte jas draagt), een grote groep twijfe-

laars, en zij die het niet geloven. Sommi-

gen worden zelfs boos, want bepaalde

zekerheden in hun wereld storten in. Dat is

angst. Alles staat ter discussie en dat geeft

buitengewoon veel onzekerheid, zeker

voor wetenschappers. Maar als je iets weet

en toch je bevindingen niet deelt, is dat zo

onwetenschappelijk als maar zijn kan.”

Het fenomeen zit hem in het anekdotische

Recent sprak ik de Belgische oud-lucht-

machtgeneraal Wilfried de Brouwer.

Toen van 1989 tot 1991 een golf van ufo-

meldingen binnenkwam, heeft hij meer-

maals straaljagers de lucht in gestuurd

om poolshoogte te nemen. Later werd hij

verantwoordelijk voor het interviewen van

getuigen. In 600 uur geluidsopnames en

20.000 pagina’s heeft hij duizenden waar-

nemingen in kaart gebracht, en wat blijkt:

ze zitten voornamelijk in Wallonië, omdat

de Vlaamse media hem indertijd als halve

schlemiel neerzette. Negatieve opinievor-

ming richt een enorme reputatieschade

aan.

De gigantische machocultuur is de kern

van het probleem waarom wetenschap-

pers zich hier zo weinig mee bezighouden.

De Dogon in Afrika wisten precies hoeveel

planeten de ster Sirius B heeft - en die

staat ver weg - omdat “hun goden daar

vandaan komen”. Toch noemen weten-

schappers het een educated guess. Maar

begrijpen zij eigenlijk werkelijk hoe bij-

voorbeeld de piramides zijn gebouwd?

Ze praten er liever niet over, en dat is met

ufo’s ook zo. Die confronteren ons met onze

beperkte kennis.

Negatieve opinievorming richt enorme schade aan

We zitten met z’n allen in een beperkt

wereldbeeld of ‘paradigma’, en je kunt

daar als wetenschapper twee dingen

aan doen: je verschuilen of op onderzoek

uitgaan omdat de wereld groter is dan

20

TOVeRen MeT TIJd In BOKRIJK: TeRuG nAAR “de sIxTIes”het Openluchtmuseum van Bokrijk breidt uit in 2012. de drie dorpsdelen waar je het dage-lijkse leven van het platteland in Vlaanderen kan aanschouwen van 1500 tot 100 jaar geleden is niet langer de enige tijdsperiode die je in Bokrijk kan beleven. In de Oude stad zal immers een heus museum over de jaren zestig openen.

Bokrijk kiest er heel bewust voor om de

tijdslijn op te trekken naar een periode die

voor België en ver daarbuiten een gouden

tijd werd. Men start in 1958. Het jaar van

de Expo in Brussel. En bijgevolg ook het

jaar dat de grote welvaart en allerhande

nieuwe items (op culinair, technologisch

en cultureel vlak) werden geïntroduceerd

in ons land. Ook de economie kende toen

een ware boom. Men kreeg meer vrije tijd

om te spenderen aan vakantie, mode,

uitgaan, film, …

Eindigen doen we in 1973: het jaar dat

de autoloze zondagen een rem moesten

zetten op de overconsumptie van de

benzine wegens de internationale oliecri-

sis. Het was een moment waarop de mens

voor het eerst na een zeer rijk decennium

werd geconfronteerd met de tol die men

moest betalen voor al die welvaart en

massaconsumptie.

KAn Je de sIxTIes eChT BeleVen In BOKRIJK?

Bokrijk zal deze periode opnieuw tot leven

brengen. Jong en oud ervaren hoe de

tijd was toen men nog picknickte op de

pechstrook langs de autosnelwegen. De

periode waarin de zondagsmissen overbe-

volkt waren en drugs een woord was dat

men niet kende. Iedere bezoeker in Bokrijk

zal deze periode haast ‘live’ kunnen mee-

maken in een kapsalon, een alternatief

café, een architectenkantoor, een woning

en andere ruimtes die toen typisch en

nieuw waren.

Openluchtmuseum Bokrijk

21

De Oude Stad wordt omgetoverd tot één

groot Sixties themapark met levensechte

gevels, interieurs en decors. Via beeld-

schermen en multitouch-tafels bekijk en

beluister je grote gebeurtenissen en kleine

verhalen. Je ziet het zelfs door de ogen van

hen die de jaren ’60 als kind, jongere of vol-

wassene meemaakten. Jij duikt als bezoe-

ker terug in de tijd via je toegangsticket,

een persoonlijk paspoort in ware sixties-stijl.

Verder zijn er schermen met fragmenten

uit het journaal, programma’s en jeugd-

feuilletons. De iets oudere bezoeker gaat

ongetwijfeld terugdenken aan de eigen

jeugd. Als kind of jongere hoor je er meer

over uit de ervaring van je eigen ouders of

grootouders. Daarnaast zijn er vitrines van

een elektrozaak en een boutique die voor

velen vertrouwd en voor anderen eerder

bizar zullen lijken.

KIndeRen/JOnGeRen, OudeRs en GROOT-OudeRs GAAn sAMen TeRuG In de TIJd

Enerzijds zullen voor je ouders en groot-

ouders vele herinneringen terug tot leven

gewekt worden door de confrontatie met

het dagelijkse leven van de jaren zestig.

Onder andere de gebeurtenissen uit de

actualiteit die zij nooit zijn vergeten, het

speelgoed dat ze vroegen maar nooit

kregen, de pil die de apotheker niet aan

pas getrouwde koppels wilde geven. Maar

ook de kwade blikken als een jong koppel-

tje samen op vakantie wilde gaan, foto’s

van vakantiereizen naar Hengelhoef (wat

toen al een heuse gezinsuitstap was), of

dat je als één van de eerste gelukkigen

de Costa Brava leerde kennen zonder een

woord Spaans te spreken …

Anderzijds zal je zelf kunnen zien dat Barbie

en Lego ook al bestonden in die periode,

dat je toen ook al met de jeugdbeweging

of ziekenkas op kamp kon gaan naar de

zee of Ardennen. Maar ook dat het hebben

van een tv en telefoon in eigen huis nog

niet evident was. Of dat het eten van pizza

of chinees iets heel speciaals was en dat

uitgaan voor de doorsnee 18-jarige gelijk

stond aan een zondagnamiddag gaan

dansen in een zaaltje in de buurt.

Kortom, een bezoek aan ‘De Sixties’ in

Bokrijk zal bij de ouderen ongetwijfeld nos-

talgische gevoelens oproepen en voor de

jongeren zal het een serieuze back to the

future betekenen!

Waag jij het om samen met je klas, jeugd-

beweging of samen met je ouders of groot-

ouders een stapje terug in de tijd te zetten

naar de boeiende jaren ’60?

Openluchtmuseum Bokrijk

Vanaf 31 maart tot en met 30 september 2012 is het Openlucht-

museum geopend van 10 tot 18 uur. Gesloten op maandagen,

behalve feestdagen.

De sixties zijn enkel op reservatie te bezoeken en in combinatie

met het Openluchtmuseum. Je reserveert dag en uur on line op www.bokrijk.be.

speciale formule voor scholen en jeugdgroepen.Tarief Openluchtmuseum: tot 3 jaar gratis. 3 tot 26 jaar: € 1,00. Volwassenen € 10,00

Tarief Openluchtmuseum met de sixties: tot 3 jaar gratis. 3 tot 26 jaar: € 2,00. Volwassenen € 15,00

€ 1,00 is een uitzonderlijke maatregel door de Vlaamse overheid.

22

WistjedatjesWAAROM heeT een BOKsRInG een RInG Als hIJ VIeRKAnT Is?

Het woord (boks)ring is een verbastering van

renc, een oud Frans woord dat ‘rij’ of ‘lijn’ bete-

kent. Het werd vroeger gebruikt als benaming

voor een stuk grond dat voor een sportwedstrijd

met touw was afgezet. Renc overleeft ook in het

Engelse woord (ice) rink, dat ‘ijsbaan’ betekent.

WAT Is heT nuT OM heT lATIJn ‘leVend’ Te hOuden?

Een taal is echt dood wanneer niemand deze meer kan spreken of kan lezen. Latijn is eeuwenlang dé taal

van Europa geweest. Dat was vooral het geval in de tijd van het Romeinse Rijk. Hoewel grote denkers als

Erasmus (1466-1536) en Descartes (1596-1650) zelfs in de Renaissance nog in het Latijn schreven. Zou de taal

uitsterven, dan wordt het moeilijk om hun originele geschriften te lezen. Bovendien zal niemand meer in

staat zijn nieuwgevonden materiaal te lezen.

WAT Is heT duuRsTe OBJeCT OP AARde?

Het duurste door mensen gemaakte object staat niet

op de aarde, maar het zweeft boven je hoofd. Het inter-

nationale Ruimtestation ISS heeft een kleine 200 miljard

euro gekost. Nog nooit was een ding zo duur. Wil je je

geld liever op onze planeet uitgeven, dan is het kopen

van een vliegdekschip een goede optie. Die kosten al

gauw 10 miljard euro per stuk, maar dan heb je ook een

nucleair aangedreven exemplaar.

MeT hOeVeel OBJeCTen KAn een JOnGleuR MAxIMAAl JOnGleRen?

De records voor zowel jongleren met ringen als ballen staan op dit moment op 10. Er zijn jongleurs die met

12 ballen kunnen jongleren, maar dan vangen ze alle ballen maar 1 keer. Volgens de regels van de inter-

nationale bond van jongleurs is dat niet echt jongleren. De records jongleren staan beide op naam van

Anthony Gatto, een Amerikaan die voor Cirque du Soleil werkt.

Bron: Quest scheurkalender 2011 (G+J uitgevers C.V.)

23

Extra

KIndeRen VIeRen feesT TIJdens dOlle KeRsTdAGen

tussen wat meer over de gebruiken en tra-

dities van elke feestdag verteld werd.

Daarnaast was er ook de première van

onze nieuwe workshop Geweldig Gewelf

(meer info op blz. 9 van dit JCWeetje). Bij

deze workshop leerden ze een gewelf-

constructie maken en de werking van het

oog. De gewelven konden ze versieren met

tekeningen over de verschillende feesten.

Deze dolle dagen waren tof, creatief, cool,

kunstzinnig, graaf, bangelijk en super dol,

dankzij Saartje, Roel, Meera, Birger, Aranka

en alle deelnemers.

We kijken al uit naar de volgende Dolle

Dagen in de Paasvakantie (meer info hier-

over op de achterzijde van dit JCWeetje).

de dolle Kerstdagen draaiden dit jaar rond “feestdagen” aangezien Kerst en nieuw-jaar nog maar net achter de rug waren en driekoningen, toevallig of niet, net op onze tweede dolle dag viel.

De deelnemers werden ingedeeld in ver-

schillende groepjes en bestudeerden elk

een andere feestdag. Hierbij kwamen ver-

scheidene culturen aan bod en ontdekten

kinderen zelf gewoontes en gebruiken van

anderen. Ze gingen ook zelf aan de slag en

er werd volop getekend en geknutseld.

Op de tweede dag werden alle feestda-

gen aan elkaar voorgesteld. De knutsel-

werkjes werden getoond terwijl er onder-

24

Bij het horen van het woord ‘herberg’ denk je waarschijnlijk aan een herbergier, een middeleeuwse gelagkamer (het vertrek waar men kan eten en drinken), aan een plaats waar reizigers tegen betaling konden eten, drinken en overnachten en waar ze van paard wisselden. Maar een herberg was veel meer dan dat.

In de 17de en 18de eeuw waren er veel

herbergen: 1 herberg op 40 mensen! Ze

maakten deel uit van het openbaar leven.

Er waren zelfs verschillende soorten in uit-

eenlopende prijsklassen: koffiehuis, hotel,

bierhuis, jeneverstal, jeneverkelder, bran-

OnTsPAnnInG In de 17de en 18de eeuW: de heRBeRGDoor Katrien Coenen

Cultuurkriebels

dewijnhuis, … Men had kleine herbergen,

zoals de woonkamer van een huis, waar

vaak in het geheim bier geschonken werd.

De grote herbergen bestonden uit een

gelagkamer, een familiekamer, enkele

slaapkamers en stallen.

“De meeste mannen trokken na de zondagsmis naar de herberg.”

Al deze herbergen hadden enkele dingen

gemeenschappelijk. Overal kon men

sterke drank krijgen tegen betaling. Ofwel

dronk men zijn glas bier ter plaatse op

ofwel liet men een lege kan vullen met

25

Cultuurkriebels

bier en ging men daarna naar huis. In de

meeste herbergen serveerde de waard

enkele eenvoudige warme maaltijden

zoals hutsepot, en de reizigers en vrijgezel-

len konden er ook boterhammen, kaas,

spek en vis krijgen. Slechts in enkele her-

bergen konden reizigers en immigranten

blijven overnachten.

WAnneeR en WIe?

Je zal het misschien vreemd vinden, maar

bijna niemand ging op vrijdagavond en

zaterdag naar de herberg om de werk-

week af te sluiten met een pintje. De meeste

mannen trokken na de zondagsmis naar

de herberg om er hun geld uit te geven

aan drank! Ook op maandag, de eerste

dag van de nieuwe werkweek, vond je het

werkvolk in de herberg. Met het werkvolk

wordt de brede middengroep (kleinhan-

delaars en ambachtslieden) bedoeld. Het

grauw (ongeschoolde arbeiders, koetsiers,

etc.) was immers te arm en had geen geld

over om op te doen. De chique stadselite

voelde meer voor de duurdere koffiehui-

zen, wijnhuizen en jachthuizen.

“Mannen vonden dat hun echtgenotes niet thuis horen

in een herberg.”

8 op 10 bezoekers van de herberg waren

mannen. Vrouwen moesten immers thuis

blijven als ze wouden drinken en spel-

letjes spelen. Mannen vonden ook dat

hun echtgenotes niet thuis horen in een

herberg door de aanwezigheid van pros-

tituees. Soms vergezelde een vrouw haar

man naar de herberg, maar dan waren

ze verplicht om in de familiekamer plaats

te nemen. Ver weg van al het ondeugend

gedrag. De echtgenotes moesten ook ten

laatste om 21.00 uur vertrekken.

OndeuGend en deuGdelIJK GedRAG

In de eerste plaats bezochten de mannen

de herberg ‘om vrolijck te sijn’, dus om zich

te amuseren. Dit deden ze door overvloe-

dig alcoholische dranken van gemiddeld

1 % alcohol te drinken. Vaak at men er in

aangenaam gezelschap. Verder beoe-

fende men er ook sport (zoals schieten,

hanenvechten, kegelen), speelde men er

(gok)spelletjes (kaarten, dobbelen, bord-

spelen, drinkspelletjes) en kon men genie-

ten van het gezelschap van de dienstmeid

en prostituees.

“Zeker in de winter was het fijn om je op te warmen in de herberg.”

De herberg was ook de plaats bij uitstek

om mensen te ontmoeten, feest te vieren,

samen te zingen, te dansen op muziek van

rondtrekkende muzikanten, te roddelen,

nieuws te vernemen, ... Daarnaast was het

ook aangenaam vertoeven in een ruime,

warme en in licht badende herberg. Door-

26

gaans leefden veel te veel mensen samen

op een zeer kleine oppervlakte, was er

geen geld voor kaarsen en had men geen

open haard. Dus zeker in de winter was het

fijn om je op te warmen in de herberg.

Maar een herberg kon ook een heel

gevaarlijke plaats zijn! Er werden louche

zaken geregeld en er vonden vaak misda-

den plaats: vechtpartijen, diefstal, moord,

… Zo sloeg in 1777 een knecht zijn meester

tijdens een feest in de Herberg de Gulden

Poort en door de commotie die ontstond

profiteerde een andere bezoeker ervan

om er met het geld vandoor te gaan.

Het plaatselijke bestuur probeerde om

dergelijk gedrag en het herbergbezoek

onder controle te krijgen door ordonnan-

ties (wetgevingen) uit te vaardigen. Twee

voorbeelden: 1) men mocht geen sporten

meer beoefenen buiten de herberg op

zondag omwille van de verkeershinder

die het met zich meebracht; 2. op zondag

mocht men na de mis niet meer naar de

herberg gaan. Als men dit wel bleef doen,

zou God zorgen voor een mislukte oogst.

De Hoogere Vierschaer (de hoogste straf-

rechtbank van de stad) sprak strenge straf-

fen uit. Al dan niet rechtvaardig. Oordeel

zelf maar over het volgende verhaal. Een

man kon zijn handen niet van de dienst-

meid houden. Zij pikte dit niet en sloeg

de man uiteindelijk nadat ze herhaalde-

lijk had gevraagd om zijn handen thuis te

houden. De man daagde de meid voor de

rechtbank. Zij verloor. De rechter meende

dat de dienstmeid dit normale gedrag

maar moet accepteren omdat dit bij de

job hoort. En hoe kan je er nog beter mee

leren omgaan dan als prostituee je boter-

ham te verdienen!

Dit vonnis vraagt om een

toast zoals men het deed

in de 17de eeuw: ieder-

een staat recht, heft zijn

glas op, roept ‘proost’,

maakt een buiging, en

drinkt het volledige glas

in één maal leeg.

Cultuurkriebels

27

Ledenblad

PARTneRs In 2012 VOOR Onze JCW-leden

Sinds 2007 is JCW een open ledenvereniging. Iedereen is welkom om aan onze activiteiten deel te nemen, maar wie JCW-lid is, krijgt iets extra.

Ten eerste zijn er de kortingen op onze eigen activiteiten: € 2,00 korting bij een daguitstap, 5 % bij een activiteit met overnachting.

Daarnaast worden af en toe prijzen verdeeld onder onze leden (winnaars verschijnen in onze zeswekelijkse nieuwsbrief).

En het derde voordeel wordt geschonken door derden. JCW heeft een aantal partners die kortingen en voordelen bieden aan onze leden. De lijst van deze instellingen en organisaties, met vermelding van het voordeel dat zij bieden, vindt u op onze website, maar hieronder vindt u al een lijst ervan, aan de hand van hun logo!

Nog geen lid?

Schrijf je in via onze website (www.jcweb.be) of via tel. 02 252 58 08.

Het lidgeld bedraagt € 10,00 per kalenderjaar (van 1 januari tot 31 december).

BoekentipsKid Kat. het Raadsel van Kaplan - eric Bouwens Kid Kat is terug met een nieuw boek! In Het raadsel van Kaplan zet hij met zijn team de missie naar Kaplan verder. Ze zijn er op zoek naar de Elf tijgers, de Heilige dieren die hun kattenland Noensia beschermen. Maar Kaplan is een gevaarlijk oord waar bloeddorstige honden het voor het zeggen hebben en het gevaar achter elke hoek schuilt. Help Kid Kat in zijn missie met de coole spionnengadgets!

Vanaf 10 jaar, 144 p., € 16,95

Van 12 tot 1 - Wally de doncker / Jurgen Walschot

Weet jij waarom jouw duim droomt van 5 en waarom 9 groter is dan duizend? Waarom de 3 veel danst en de 6 zich soms schaamt?Cijfers en getallen zijn er overal en altijd. Met de hulp van dit boek leer je ze door en door kennen. Maak kennis met de zeldzame, maar onmisbare 1, met de speelse 4 en de beresterke 9. Samen met de illustraties van Jurgen Walschot en de leuke luisterliedjes van Florejan Verschueren komen de cijfers helemaal tot leven.

Vanaf 8 jaar, 96 p., met Cd, € 19,95

Moord bij Kaartlicht - hilde e. Gerard

Tijdens Steve’s vakantie in het rustige Turnhout volgen de vreemde gebeurtenissen elkaar op. Eerst vindt er een inbraak plaats in het museum, dan verdwijnt zijn stiefzusje Mora … Het wordt pas echt eng wanneer het bedeltje van haar armband wordt teruggevonden in de vuist van een vermoorde man en er losgeld wordt geëist. Zal Mora tijdig worden teruggevonden? En wie is hier de schuldige?

Vanaf 12 jaar, 176 p., € 16,50

hotel Aphrodite - dirk Bracke

Jadzia is vijftien en woont in een klein appartement in Polen. Teleurgesteld in haar grijze, saaie leventje, droomt ze van een rijke en spannende toekomst. En dat is net wat Lech haar kan bieden. Hij neemt haar mee naar België en belooft haar een leven vol luxe. Maar dat leventje heeft een grote prijs: Lech verplicht haar om met vreemde mannen te slapen … Kan Jadzia uit de klauwen van Lech en zijn brute kompaan Gerik ontsnappen?

Vanaf 14 jaar, 144 p., € 18,50

Onder de banyanboom - Gerda Van erkel

In een afgelegen tempel in India groeit Shanti op bij Umesh en Mandhar, twee priesters. Haar echte ouders kent ze niet. Ze weet alleen dat haar moeder haar vlak na de geboorte aan Umesh heeft afgestaan. De oude priester zorgt als een vader voor haar, maar met Mandhar, zijn leerling, loopt het stroever. Hij smeedt heimelijke plannen om Shanti te dwingen devadasi te worden, een tempeldanseres die haar leven en lichaam wijdt aan God …

Vanaf 14 jaar, 144 p., € 15,95

28

29

Misschien heb je er nog nooit bij stilgestaan, maar telkens je op een donkere

winteravond met je fiets naar huis rijdt, maak je eigenlijk elektriciteit. Tenminste,

dat hoort toch zo, want anders ben je zonder licht aan het rijden en dat is niet

zo’n verstandige beslissing.

Haal je fiets er even bij om de werking van je fietslicht van naderbij te bekijken.

Wat doe je om je fietslicht in werking te zetten? Je dynamo tegen het wiel van

je fiets plaatsen, en vooral: trappen!

Je weet waarschijnlijk wel dat elektriciteit niet zomaar van één naar een

ander punt kan gaan; elektriciteit moet lopen of stromen (denk maar aan het

woordje stroom dat vaak als synoniem gebruikt wordt). Bijgevolg zal je dus een

kringloop moeten zien: van de dynamo naar de lamp en dan terug naar de

dynamo. Vind je twee draden?

Er is slechts één draad te vinden … hoe kan dat nu? Hoe moet de stroom dan

terugkeren? De oplossing is heel simpel: de elektriciteit stroomt terug via het

kader van je fiets. Je fiets bestaat immers uit ijzer, een materiaal dat elektriciteit

kan geleiden.

Elektriciteit heeft altijd een gesloten kring nodig om te kunnen stromen.

Wil je elektriciteit eens aan den lijve ondervinden? Koppel dan de draad los

en hou die in je ene hand. Hou met je andere hand een niet geverfd deel van

de fiets vast. Vraag iemand anders om nu het fietswiel rond te draaien. Voel je

de elektriciteit door je stromen? Nu speel jij eigenlijk voor geleider. Je kan dit

ook met een hele groep doen, zolang er maar een gesloten kring is. Van zodra

iemand loslaat, wordt de stroomkring onderbroken.

Als je de elektriciteit harder wil voelen, moet je net hetzelfde doen met natte

handen. Door het water vergroot je het contactoppervlak tussen jou en de

stroom. Daarom kan je geëlektrocuteerd worden als er een elektrisch toestel in

je bad valt. “Kids, don’t try this at home”.

Bron:

“De proefjeskoffer”, Winadoe vzw - http://users.telenet.be/Winadoe/

Winadoe

Breinbrekers

30

BReInBReKeR 2

Los de rebus op. Een rebus is een woordpuzzel

waarin afbeeldingen gebruikt worden om

woorden of woorddelen voor te stellen. Bij de

afbeeldingen staan letters die toegevoegd,

verwijderd of vervangen moeten worden.

BReInBReKeR 3

Dis een Sombrero-puzzel: plaats getallen

in de witte vakjes, zodat de som van een rij

overeenkomt met het getal in het zwarte vakje

dat erbij hoort.

En deze regels zijn van toepassing:

- enkel getallen van één tot en met 9 kunnen

ingevuld worden.

- Je mag in één som niet twee keer hetzelfde

getal gebruiken.

BReInBReKeR 1

Kristof kan een kamer binnen zes uur schilderen.

Johan schildert dezelfde kamer in drie uur tijd.

Hoe lang duurt het als ze samen de kamer

schilderen?

3131

Geef het juiste antwoord op minimum twee van de drie breinbrekers op p. 30 en win dit leuke boek Onder de banyanboom!

Stuur ons het antwoord op

per post naar het adres JCW, Vlaanderenstraat 101, 1800 Vilvoorde

per fax op het nummer 02 253 39 14

per mail naar het adres jcweetje@jcweb.be

Naam + voornaam

Adres

Telefoonnummer

Email

Geboortedatum

Antwoord 1

Antwoord 2

Antwoord 3

Antwoorden van JCWeetje 2011, nr. 4:

1. Hans heeft 14 kippen gekocht. Bij elke kop horen zeker 2 poten, dus bij 25 koppen horen zeker 50 poten. Koeien hebben 4 poten, dus de overige poten zijn van de koeien (nog 2 poten per koe). 72 – 50 = 22 poten over. Die 22 poten zijn van 11 koeien. Het aantal kippen is dus 25 – 11 = 14.

2. Rebus: boerenkool met worst.3. Bovenste rij: 9 - 7 - 2 / in het midden: 4 / onderste rij: 8 - 3 - 8

Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzwVlaanderenstraat 101, 1800 Vilvoorde

Tel. 02 252 58 08 - Fax: 02 253 39 14

info@jcweb.be - www.jcweb.be

Om in te schrijven op de JCW nieuwsbrief, mail naar nieuwsbrief@jcweb.be

v.u

. : W

im V

an

Pe

teg

em

, Vla

an

de

ren

stra

at

101,

180

0 V

ilvo

ord

e

Het JCWeetje wordt ondersteund binnen het Actieplan Weten-schapscommunicatie, een initiatief van de Vlaamse Overheid.

Dolle paasdagen én Tienerdagen (nieuw) in VilvoordeOp maandag 2 en dinsdag 3 april 2012 staan de Dolle Paasdagen, met cultuur, wetenschap en fun geprogrammeerd. Alle info hierover vind je op onze website!

Daarnaast zal JCW ook starten met “Dolle Tienerdagen” in Vilvoorde! Dat is voor jongeren tus-sen 12 en 14 jaar die na de Dolle Dagen voor kinderen het nog niet beu zijn en nog steeds zin hebben in leuke, creatieve en vooral dolle dagen!

Ook de “Dolle Tiener Dagen” zullen culturele, wetenschappelijke dagen vol fun zijn en zal het er creatief, cool, kunstzinnig, leuk, cultureel, graaf, super, wijs, wetenschappelijk & bangelijk aan toe gaan.

Als je nieuwsgierig of er nu al rats van overtuigd bent dat deze Dolle Tienerdagen iets voor jou zijn, kan je in de Paasvakantie op dinsdag 10 april 2012 al eens gratis deelnemen.

Voor wie? Iedereen van 12 tot 14 jaar (geboren in 2000 t/m 1998)Waar? Portaelsschool voor Beeldende Kunsten, Spiegelstraat 62, VilvoordeWanneer? Dinsdag 10 april van 13u30 tot 17u!Kostprijs? Gratis!

Inschrijven voor deze halve dag hoeft niet, al mag je ons altijd een seintje geven! Als je interesse of vragen hebt, kan je ons bereiken via mail ellen@jcweb.be, via het nummer 02 252 58 08 of je springt eens binnen op ons secretariaat, Vlaanderenstraat 101, Vilvoorde.

In de kijker