Hoorcollege 1

De tijd van jagers en verzamelaars voor 300 v. Chr.

Deze tijd kan in worden ingedeeld in 3 hoofdstukken:1. De levenswijze van jagers-verzamelaars2. Het ontstaan van landbouwsamenlevingen3. Het ontstaan van steden

Paleolithicum (2.5 milj. – 12.000 jr geleden of 2.5 milj. – 10.000 v. Chr.)

De oudste sporen in ons land zijn ± 250.000 jaar geleden gevonden gebruiksmateriaal(nabij Maastricht). De eerste menselijk sporen zijn gevonden van de Heidelbergmens.

De Neanderthaler in ‘’Nederland’’ leefde zo’n 40.000 jaar geleden voor de Zeeuwse kust.Dit komt overeen met de vondsten uit Engeland.

Oude steentijd - Paleolithicum ca. 30.000 – ca. 10.000 v. Chr. Dit was een periode van ijstijd: kaal en koud.In deze tijd konden mammoeten en elanden konden hier goed leven.• Mensen leefde als nomaden (max. zo’n 20 mensen per groep) Op grote dieren werd samen gedood.• Er moest ‘’constant’’ gejaagd worden om de mondje te voeden.• Uit deze tijd zijn vooral grottekeningen met veel jaagdieren gevonden.

Er zijn verschillende meningen over waarom deze grottekeningen werden gemaakt.1. Deze afbeeldingen zouden ervoor zorgen dat de jacht in het echt zou lukken.2. Zielen van de gedode dieren kregen een nieuw ‘’lichaam’’.

Cultuur-mentaal:- Grottekening - Handen op grotmuur in bloed- Fluitje- Vruchtbaarheidsfeest

Middensteentijd - Mesolithicum ca. 10.000 – 5300 v. Chr.In onze streek werd het steeds warmer en dus groener hierdoor kon er op kleine dieren en vogel gejaagd worden. En ontdooide de meren en kon er gevist worden.

• In bepaalde gebieden werd er op klein wild gejaagd met pijl & boog.• De hond werd getemd (misschien nog wel eerder).• Er werd nog steeds in eenvoudige niet echt duurzame ‘’huizen’’ gewoond, ze leven nog steeds als nomaden• Ze leefde een langere tijd op één plek, leefde dit gebied uit en trokken dat verder.• Er werden wel meer bezittingen gemaakt. Bijv. Pesse = kano, hiermee kon worden gevist. Zo’n kano maken kosten veel moeite maar dit kon omdat men langer op één plek verbleef.

De eerste mens/Neanderthaler werd in Zuid-Holland gevonden en leefde zo rond 5500 v. Chr. Het hele lichaam werd gevonden en zo kon ook worden gezien hoe deze gelegd was, trijntje. De vraag is alleen: Waarom zo gelegd? Geloof?

In deze tijd werden ook mannenbeeldjes gevonden Mannetje van Willemstad.

Nieuwe steentijd – Neolithicum 5300 – 2000 v. Chr.De tijd van boeren in ons gebied.1. Bandkeramische cultuur 5300 – 4800 v. Chr.2. Trechterbekervolk 3500 – 2700 v. Chr.

1. In Esloo is een Nederzetting van deze cultuur gevonden.• De cultuur is overgaan naar landbouw, een vaste woonplaats.• De groepen gingen groeien, meer dan 20 zo’n 30,40 soms wel 50 man.• Hele families woonde in één huis: opa/oma, kinderen + kleinkinderen het huis was ook een stal/opslag• De voorwerpen, zoals bijlen en messen die zijn gevonden zijn veel meer bewerkt dan die van de jagers verzamelaars, dit kon omdat er meer tijd was.• In deze tijd werd er ook gebruik gemaakt van potten , deze werden door de jager verzamelaars niet gemaakt want je kan deze niet steeds meesjouwen. Maar nu er een vaste woonplek was konden potten gemaakt worden.

• Versieringen op het aardewerk werd op een heel wijd stuk gevonden, hieruit bleek dat er uitwisselingen was tussen verschillende dorpen.

2. Staan bekend om hun hunebedden, gevonden in Drenthe.• De hunebedden zijn gemaakt van hout en steen• De kleding is veel meer bewerkt en goed afgewerkt, eerst was het een lap huid meteen touw eromheen.

• Het viel op dat sommige mensen in de hunebedden werden begraven en sommige niet. Dit betekend dat er een verschil in aanzien was, dus sprake van sociale ongelijkheid.

De families waren wel van elkaar afhankelijk maar sommige families hadden meer aanzien.(zoals de naam zegt: aardewerk had een trechtervorm)

Bronstijd 2000 – 800 v. Chr.• Zwaard van Jutphaas werd gevonden, deze is van brons.• Boerderijen werden groter en nog steeds woonde de hele familie erin. Maar wat wel opviel is dat de boerderij afgebakend was, het bezit werd bescherm.•Otzi = jager-verzamelaar maar hij had graan in zijn maag dus hij had contact met boeren.

Ijzertijd 800 v. Chr – komst romeinen• Zoals de naam al zegt werd er gebruikt gemaakt van ijzer. Hiervan werden pannen/potten maar vooral ook sieraden van gemaakt. Vooral voor de hoofdman maar ook voor andere hogere mensen in de hiërarchie.

Midden – Oosten: Tijd van jagers en verzamelaars:Paleolithicum 30000 – 11000 v. Chr.

Tijd van BoerenNeolithicum 11000 – 3000 v. Chr.

Tijd van Grieken & RomeinenBronstijd 3000 – 2500 v. Chr.Ijzertijd 2500 v. Chr

Ons gebied:Tijd van jagers en verzamelaars:Paleolithicum 30000 – 12000 v. Chr.Mesolithicum 12000 – 5300 v. Chr.

Tijd van BoerenNeolithicum 5300 – 2000 v. Chr.Bronstijd 2000 – 800 v. ChrIjzertijd 800 v. Chr