GroenLinks Magazine oktober 2012

magazinegROenLinKS

UITGAVE VAN GROENLINKS - NUmmER 5 - OKTObER 2012

Terugblik op veertien jaar Ineke van Gent

Welkekant op met de zorg?

Verkeermoet aanbanden gelegd

Verder met fractie van vier

Uitslagverkiezingen doet

zeer

W

Wie: Jenny SenhorstWat: Organiseert het Repair Café in Culemborg. Vrijwilligers repareren er kapotte spullen, voornamelijk huishoudelijke apparaten. Er komen steeds meer Repair Cafés in Nederland.Waarom: ‘Een Repair Café past precies bij deze tijd: je voorkomt afval en tegelijk bespaar je geld omdat je niet iets nieuws hoeft aan te schaffen. Sinds ons begin precies een jaar geleden komen er per keer zo’n zeventig mensen op af, dat maakt het ook een super gezellig buurtevenement.’

foto Michiel Wijnbergh

in actie

Opinie: ‘GroenLinks laat zich gijzelen door discussies over het ontslagrecht en duur van de WW.’ Op pagina 27

linksbUiten van GroenLinks

12

sTijGende zorGkosTenvragen om een andere aanpak

16

MAGAZINEGROENLINKS

UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 5 - OKTOBER 2012

Terugblik op veertien jaar Ineke van Gent

Welkekant op met de zorg?

Verkeermoet aanbanden gelegd

Verder met fractie van vier

Uitslagverkiezingen doet

zeer

Verkeer en VerVoermoet schoner, efficiënter maar vooral minder 24

Waarom de kiezer steeds cynischer wordt over de politiek 22

De eerste uitslagen worden bekend gemaakt. GroenLinksers hadden zich 12 september verzameld in het Nieuw Rotterdams Café voor de verkiezingsuitslag.

Dat GroenLinks er bij deze verkiezingen niet best af zou komen, lag in de lijn der verwach-tingen. Toch kwam de klap hard aan. Met vier zetels in de kamer – dat is in de geschiedenis van de partij nog niet eerder voorgekomen. ‘De kiezer had gewoon geen vertrouwen meer in GroenLinks’, zegt campagneleider Jesse Kla-ver. Hoe dat komt? Een veelheid aan interne en externe factoren passeert de revue in dit Ma-gazine. Het laatste woord hierover is nog niet gesproken. Iedereen kan zijn of haar bijdrage leveren aan de discussie, via de commissie-Van Es of bureaudehelling.nl (zie ook pagina 8).

Een van de Kamerleden waar GroenLinks af-scheid van moet nemen is Linda Voortman. Ze was hard bezig een nieuwe visie op zorg te for-muleren, in samenspraak met allerlei verschil-lende mensen uit ‘het veld’ – zie pagina 16 en verder. Helaas moet ze nu het stokje overdra-gen aan een van haar voormalige collega’s.

Van een aantal fractieleden was ook voor de uitslag al duidelijk dat zij niet in de Tweede Ka-mer zou terugkeren. Onder hen Ineke van Gent, het langstzittende Kamerlid van GroenLinks. Met een terugblik op haar carrière binnen de partij nemen we afscheid (pagina 12).

Tot slot: de redactie neemt in dit nummer af-scheid van een markante vrouw uit haar eigen gelederen: Lin Tabak. Lin maakte vele jaren deel uit van de redactie en schreef menig stuk voor het Magazine. Afgelopen augustus is zij, veel te vroeg, overleden.Lin was niet alleen redactielid van GroenLinks Magazine maar zette zich ook in voor haar eigen buurt in Amsterdam en was een drijvende kracht achter het internationale Supporters’ Network van de Europese Groene Partij (EGP). Haar ‘erfenis’ in Europa is het steunlidmaat-schap van de EGP; zonder Lins inzet was dat er niet gekomen, memoreert Europarlementa-riër Bas Eickhout. ‘Helaas is haar strijd in deze nog niet voltooid; als individu kun je nog steeds geen lid van de EGP worden. Ik stel voor dat als dat straks eindelijk mogelijk is,’ zegt hij op pagina 26: ‘Lin postuum lid nummer 1 wordt.’

Carolien CetonEn verder

2 In actie14 Korte berichten22 Media & meer27 Opinie28 Brieven28 Strip29 Column30 Partijkatern

redactieGverkiezingen:de klap is hard

6

Maurice van Beers vond stemmen alleen niet genoeg 32

Verkeer en VerVoermoet schoner, efficiënter maar vooral minder 24

asieL-kinderen in het nauw

15

Terug naar vier

De peilingen voorspelden niet veel goeds,

en werden op 12 september bewaarheid.

De Tweede Kamerverkiezingen brachten

GroenLinks op een historisch dieptepunt.

‘We voeren een goede campagne op het

unique selling point van GroenLinks. En

dan nog halen we maar vier zetels.’

door Carolien Ceton6 OktOber 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Terug naar vier

GROENLINKS MAGAZINE / OktOber 2012 7

Het is een keihard verlies, zegt campag-neleider Jesse Klaver. Waarom heeft de partij zo slecht gepresteerd? En hoe vindt ze de weg terug omhoog? Die

vragen laten zich niet 1, 2, 3 beantwoorden. ‘Het is zo’n combinatie van allerlei factoren, een moeilijk verhaal’, zegt Henk Kamps, voorzitter van de par-tijraad. Twee besluiten heeft de partijtop intussen genomen: partijleider Jolande Sap blijft aan en de Amsterdamse wethouder Andrée van Es krijgt een half jaar de tijd om de verkiezingen te evalu-eren. Het onderzoek moet alle factoren in beeld brengen die tot het slechte verkiezingsresultaat hebben geleid, zodat de partij lessen uit het ge-beurde kan trekken. Ondertussen is de discussie over het hoe en waarom binnen de partij natuur-lijk allang losgebarsten. Het Magazine vroeg een aantal GroenLinksers om hun gedachten hierover te laten gaan.

Dick Pels, directeur van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks, schetst een scala aan oorzaken op verschillende niveaus. ‘Je kunt in termen van concentrische cirkels denken, van de meest abstracte, externe verklaringen tot verklaringen die het dichtst bij GroenLinks lig-gen. Een voorbeeld van dat eerste is de sociaal-economische crisis, waardoor mensen eerst in hun portemonnee zijn gaan kijken voordat ze gingen stemmen. Idealen komen dan sneller op de tweede plaats. Ons verhaal van de groene economie als oplossing voor de crisis, die verbin-ding tussen economie en ecologie, was daardoor minder goed over te brengen.’ Helemaal aan de andere kant van het spectrum ligt wat inmiddels ‘het gedoe’ is gaan heten: interne kwesties over leiderschap, de verschillende affaires. De rol van PvdA-lijsttrekker Diederik Samsom, die tijdens de campagne zo veel kiezers naar zich toe wist te trekken, ligt tussen die twee uitersten in. Pels: ‘Zoiets heeft dan weer te maken met het sterk veranderde politieke landschap. De kunst voor de commissie-Van Es is om zonder taboes al die interne en externe oorzaken met elkaar te verbin-den, en daar een kloppend verhaal van te maken.’

Het gedoeDe negatieve beeldvorming van GroenLinks in de pers heeft ongetwijfeld een grote rol gespeeld. Kamps: ‘Er zijn veel ongelukkige dingen gebeurd. Allemaal blundertjes, die het beeld versterkten. Dan komt een dynamiek op gang die je als partij niet kunt beheersen. Het was gewoon te veel.’ Wat dat betreft heeft GroenLinks weinig professioneel geopereerd, vindt Kamps. Partijvoorzitter Heleen Weening vult aan: ‘Er kwam steeds meer bij, daar ontstond het beeld van gedoe. Dat is een contai-nerbegrip geworden, een vergaarbak voor alles wat onbenoembaar was en niet in orde. De media zaten er natuurlijk bovenop, alles werd uitvergroot en daar zijn we niet altijd goed mee omgegaan. Ik wil zeker niet weglopen voor onze duit in het zak-

je: de aanloop naar de lijsttrekkersverkiezing.’ Dat is een van de eerste lessen die GroenLinks uit deze uitslag kan trekken: de omgang met me-dia moet professioneler. ‘En dat geldt op alle ni-veaus’, benadrukt Kamps. ‘Rond de kwestie Dibi kwamen er ineens allerlei mensen naar voren. Dan denk ik: laat dat even aan anderen over.’

Als het gedoe ter sprake komt, somt iedereen hetzelfde rijtje op: de naar buiten gekomen ver-deeldheid binnen de Tweede Kamerfractie, de leiderschapswissel, het instemmen met de Kunduzmissie, het lijsttrekkersreferendum met Tofik Dibi, uitspraken van Ineke van Gent over het functioneren van de fractie. Maar een begin-punt aanwijzen is lastig. Pels: ‘Is het begonnen bij Femke Halsema en de overdracht van de macht aan Jolande Sap? Voor een leider schept de macht overgedragen krijgen van je voorganger een legi-timiteitsprobleem. Jolande heeft uiteindelijk wel een eigen mandaat in de partij gekregen, maar heel erg laat. Of begint het nog daarvoor: bij de sfeer in de fractie toen Halsema vertrok? Of bij de beslissing om de politiemissie naar Afghani-stan te steunen? Zaten we echt vast aan die motie Peters/Pechtold?’ Weening beaamt: ‘Het besluit van de fractie om mee te doen met de politiemis-sie is nog steeds een issue, ik hoorde het regel-matig terug op straat.’ Joost Lagendijk, voormalig campagneleider en Europees Parlementslid, zet vooral vraagtekens bij het tijdstip van de machts-overdracht. ‘Dat was een ongelukkig moment, vlak voor de Afghanistanbeslissing. Dat had beter afgewerkt kunnen worden door de vorige fractie-leider. Jolande kreeg daardoor een slechte start.’ Vervolgens waren het redelijk onervaren mensen die de fractie langs alle klippen moesten loodsen, ook omdat de ervaren strateeg Tom van der Lee was vertrokken. ‘Dat is niet gelukt. En dan heb je nog al die regels en lange kandidaatstellings-procedures – die jarenlang goed gewerkt hebben – waar inflexibel mee werd omgegaan. Men heeft niet goed gezien hoe de perceptie daarover veran-derd is de afgelopen jaren.’ Dat zijn allemaal min of meer incidentele zaken, benadrukt Lagendijk, waar je van kunt leren. Om het een volgende keer anders te doen. ‘Een verdeelde fractie hebben we niet meer. Daarvan kun je denken: dat ligt nu ach-ter ons.’ Bovendien is de ervaren Bram van Ojik erbij gekomen ‘om de fractie te versterken’, zegt Weening. Maar het zetelverlies is niet toe te schrij-ven aan het gedoe alleen, voegt ze eraan toe. ‘De neergang is al langer aan de gang. We hebben al-tijd gedacht: na Kunduz gaan we herstellen. ’ He-laas werd het gedroomde herstel van GroenLinks in de kiem gesmoord, hoewel het met het Lente-akkoord even de goede kant op ging. ‘Toen leek het alsof Samsom zijn kansen had laten schieten, maar dat heeft hij in de campagne toch goed we-ten te benutten.’ Daar komt bij dat Samsom zijn eerste slag geslagen heeft in het eerste debat, het zogenaamde premiersdebat, zegt Klaver. ‘Dat

Inbreng ledenHet partijbestuur heeft de Amsterdamse wet-houder Andrée van Es gevraagd de verkie-zingen te evalueren. De commissie zal haar conclusies en aanbeve-lingen voorleggen aan het volgende congres, voorjaar 2013. Zelf inbreng voor de evalua-tiecommissie? Ga naar organisatie.groenlinks.nl/evaluatieTK2012

8 OktOber 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Bureau de Helling is een discussie gestart naar aanleiding van deverkiezingsnederlaag. Lees de verschillende bijdragen opbureaudehelling.nl

heeft de toon gezet van de hele campagne. En wij zaten daar niet bij; dat maakte het extra lastig om daarop in te springen. We stonden al op achter-stand toen we de verkiezingen ingingen. De strijd tussen Samsom en Rutte maakte het er niet mak-kelijker op.’ En het gedroomde herstel van Groen-Links, zegt Weening, ‘werd vervolgens in de kiem gesmoord door gedoe.’

Een goed verhaalEen schrale troost is dat alle partijen wel eens met een desastreuze uitslag te maken krijgen; zo kel-derde D66 ooit naar drie zetels. Kamps: ‘En daar kun je weer bovenop komen. Als je tenminste ge-looft in wat je wilt en in je verhaal. En dat verhaal is goed.’ Weening: ‘Dat beeld werd steeds bevestigd: GroenLinks is een partij met een uitstekend pro-gramma. Via de Stemwijzer kwam 10 procent van de mensen uit bij GroenLinks. Alleen ontbrak ver-volgens het vertrouwen om ook op ons – een partij die met zichzelf in de clinch ligt – te stemmen.’ Pels stak de hand in eigen boezem. ‘Ik heb me natuur-

lijk afgevraagd of wij als wetenschappelijk bureau iets hebben nagelaten. Hadden we een slecht ver-haal, zoals de PvdA in 2006 of het CDA in 2010? Maar ik ben ervan overtuigd dat er in de basis niets mis is met het GroenLinks-verhaal. We hebben de juiste balans tussen idealen en realisme, groen en rood en vrijzinnig.’ Pels maakt daarop één uit-zondering: de sociale zekerheid. ‘Sinds Vrijheid eerlijk delen hebben we daar voor het oog van de wereld een te rechts standpunt op. GroenLinks wil versoepeling van het ontslagrecht; dat heeft zich in veel hoofden vastgezet. Maar GroenLinks wil nog veel meer wat die versoepeling van ontslagrecht compenseert. Dat beeld moet rechtgezet worden.’ Weening: ‘Dat standpunt was voor kiezers reden om te twijfelen aan ons profiel.’

Ook de campagne oogst vooral lof. ‘Ik had er wel mijn aarzelingen over dat Europa van meet af aan op de tweede plaats is gezet, zegt Pels. ‘Maar Jolande kon ons verhaal goed vertellen, daar lag het niet aan.’ Weening valt hem bij: ‘Jolande heeft een inhoudelijke, eerlijke campagne ge-voerd. En er zijn veel vrijwilligers gemobiliseerd en bij de partij betrokken. Dat is voor mij het gro-te lichtpunt van deze campagne.’ Klaver schuift de eer voor dat succes nadrukkelijk door naar alle medewerkers en vrijwilligers. ‘Het succes van de campagne hebben we aan hen te danken, ze hebben dag en nacht gewerkt.’ Ook Lagendijk is positief: ‘Goede speerpunten met nadruk op groen, veel inzet en enthousiast.’ Maar juist dat gegeven maakt de situatie zo ernstig, voegt hij eraan toe: ‘We voeren een goede campagne op het unique selling point van GroenLinks. Het is niet zo dat we er helemaal naast zaten; we zaten goed. En dan nog halen we maar vier zetels.’

Strategisch stemmenBij de verkiezingen van 12 september heeft 25 procent van de kiezers strategisch gestemd. Daar-

Discussie losgebarsten Digitaal wordt door leden en kiezers hevig gediscussieerd over de oorzaken en ge-volgen van de verpletterende verkiezings-uitslag. Waarom mensen op een andere partij hebben gestemd: de een noemt de nadruk op regierungsfähigkeit, de ander ‘eerst orde op zaken stellen’, weer een ander het Lenteakkoord of de strategi-sche stem. ‘Ik was trouweloos deze keer, strategisch en vanwege interne rommel, maar NIET vanwege Sap. Zij heeft het erg goed gedaan’, schrijft Barbara Jansma op de GroenLinks-facebookpagina. ‘Volgende keer beter en [dat] het komt door de situ-atie en intern gerommel vind ik te makke-lijk. GL heeft vele kiezers en ook leden van zich vervreemd door gemaakte politieke keuzes en interne verdeeldheid’, aldus Aly

Voortman. ‘De thema’s waren gewoon niet erg groen links deze verkiezingen’, vindt Niels Drenth. ‘Kom op GroenLinks, ik kan mopperen op jullie maar ik wil graag een groene, linkse partij houden’, zegt Ben van Mourik. Rosita Custers schrijft op dejaap.nl dat GroenLinks last heeft van een ‘we-moeten-vooral-aardig-blijven-tegen-elkaar’-syndroom: ‘Rotte plekken worden niet benoemd en behandeld maar omzwachteld zodat ze niet langer zichtbaar zijn. Maar rotte plekken gaan stinken en rotten verder.’ Wilfred Rubens vraagt zich op zijn blog af welke andere organisaties zo lang de kans krijgen om hun strategie waar te maken. Oud-Kamerlid Wijnand Duyvendak constateert dat de partij ‘nau-welijks aansluiting’ vindt bij nieuwe groene

bewegingen. Docent politieke communi-catie Chris Aalberts vindt dat GroenLinks ‘realistisch’ moet zijn: ‘structureel tien of elf zetels is onhaalbaar. (...) Kies voor een koers die burgers begrijpen en die op essentiële momenten een reëel en vooral tastbaar verschil kan maken’, schrijft hij op bureaudehelling.nl: ‘Laat de compromissen verder aan de PvdA over.’ Pieter Pekelha-ring, docent sociale en politieke filosofie aan de UvA, reageert daar dat de partij zich moet richten op andere machtscentra dan alleen de Haagse arena. ‘Het is één ding hier en nu heel veel stemmen achter je te krijgen en mee te doen aan de strijd om de macht, het is een ander ding er voor te zorgen dat in de toekomst niemand om je ideeën heen kan.’

Jolande Sap:

‘We wisten dat

het lastig ging

worden’



Ja, ik neem een abonnement op de Gay Krant! Naam:

Adres: PC/Woonplaats:

abonneert zich op de gedrukte Gay Krant én de digitale Gay Krant en betaalt daarvoor het eerste jaar slechts € 39,95

abonneert zich op uitsluitend de digitale Gay Krant en betaalt daarvoor het eerste jaar slechts € 25,-

Ik betaal:

door automatische machtiging van mijn rekeningnummer:

door toesturen acceptgirokaart (in dat geval wordt € 2,50 administratiekosten in rekening gebracht)

per creditcard: bel me voor de gegevens

Tel.: Handtekening:

Gay Krant brengt elke drie weken actuele achtergronden, opinie, cultuur, reis reportages, trends en uitgaansinfo. Bovendien biedt de krant een Platform aan iedereen die zich inzet voor de homo-emancipatie.

Kennismaken met de Gay Krant kan tijdelijk extra voordelig: een abonnement kost ter kennismaking het eerste jaar slechts € 39,95.

Wil je Gay Krant uitsluitend digitaal lezen, dan betaal je ter introductie het eerste jaar slechts € 25,-.

Abonnees krijgen bovendien extra korting in de webshop en hebben meer mogelijk-heden op de website. Neem nu een abonnement!

Abonnementen tot wederopzegging. Abonnementsprijzen: gedrukte magazine € 59,50 per jaar digitale magazine € 35,- per jaar

Bon uitknippen en opsturen naar:Gay KrantAntwoordnummer 22,5680 VB Best

Bellen kan ook: (0499) 39 10 00 of ga naar GK.nl

Gay Krant houdt de pink aan de pols

bij veranderen kiezers niet van hun voorkeur voor links of rechts; die blokken zijn stabiel. Zo’n 40 procent van de kiezers van GroenLinks is via de bocht (in de peilingen) van de SP overgestoken naar de PvdA. Volgens Lagendijk heeft Groen-Links dat strategisch stemmen zelf aangewak-kerd. ‘Jolande heeft de laatste tijd vaak benadrukt dat deelname aan de macht belangrijk is om iets voor elkaar te krijgen. Dan moet je niet verbaasd zijn als kiezers zeggen: wij weten nog een andere partij, die veel groter is en daar veel meer ervaring mee heeft.’ Wat betreft regeringsdeelname ver-toont GroenLinks de laatste jaren een zwalkend beleid, vindt Lagendijk. ‘In 2006 zijn we bij de formatieonderhandelingen naar mijn idee veel te snel afgehaakt. Nu werd er juist enorm op deel-name gehamerd. GroenLinks heeft daarin niet de goede balans gevonden. Op deze manier weten mensen niet meer wat ze aan de partij hebben.’ Lagendijk constateert nog een tweede, meer structurele ontwikkeling die de partij zijns in-ziens veel kiezers kost. ‘GroenLinks heeft er tot twee keer toe expliciet voor gekozen om rechts aan een meerderheid te helpen, terwijl de andere partijen op links dat niet deden. Eerst de politie-trainingsmissie, daarna het Lenteakkoord. Daar zijn kiezers blijkbaar niet van gecharmeerd.’ Hij hoopt dat de commissie-Van Es niet zozeer stil zal staan bij alle incidenten, maar vooral naar de grotere vragen zal kijken. ‘Als we blijven ste-ken in de incidenten, verliezen we de structurele problemen waar GroenLinks mee zit uit het oog. Het aantal kiezers waarvoor groen het dominan-te onderwerp is, is niet zo groot; drie à vier ze-tels. Als je beetje pech hebt met de PvdA, blijft je daarop hangen. Dat vind ik als toekomstperspec-tief voor GroenLinks uitermate onbevredigd. De discussie moet op tafel: blijven we ons profileren als groene partij op zoek naar de macht? Wat mij betreft gaan we een andere optie ook serieus on-derzoeken: echte samenwerking met de PvdA.’De uitgangspositie van GroenLinks voor een der-gelijke samenwerking is momenteel verre van rooskleurig. Als gevolg van het hoge aantal stra-tegische stemmen is het politieke landschap in Nederland drastisch gewijzigd; links en rechts worden beide door één grote partij bepaald. Voor de coalitiepolitiek breken andere tijden aan. Pels: ‘Ik denk niet dat er iemand zit te wach-ten op openingen over en weer, op inhoudelijke samenwerking. Ik had gehoopt dat de PvdA zo klein zou zijn geworden dat we hadden kunnen samenwerken op een meer structurele manier.’ Toch voelt Lagendijk er wel voor om de optie van machtsvorming binnen één partij met verschil-lende vleugels te bespreken. ‘Moet je ten koste van alles alleen doorgaan in een totaal versplin-terd politiek landschap? Natuurlijk kunnen we het de volgende keer zelf weer wat beter doen, maar dan gaat het er weer bij een ander van af.’ Pels beaamt dat het tijd is om ongemakkelijke vragen te stellen. ‘Bijvoorbeeld: is er niet één partij te veel op links? Maar ik ben niet bereid om

te zeggen: dat is GroenLinks. Want wij hebben wel het beste verhaal.’ Toch zou Lagendijk dat debat graag aangaan. ‘Is er voor een groene partij maar één weg naar de macht? Of willen we onze krachten bundelen? Het verschil tussen de PvdA en GroenLinks is een kwestie van gradaties, de andere partijen staan veel verder van ons af. We kunnen het er toch over hebben?’

Hoe verder?Voorlopig moet GroenLinks aan de slag met een sterk gekrompen fractie met veel minder mede-werkers. ‘De partij moet een nieuwe manier van oppositie voeren aanleren’, zegt Klaver. ‘Met min-der thema’s, wat dat betreft kunnen we de toege-spitste lijn die we hebben ingezet met de cam-pagne vasthouden.’ En hij wil nog meer mensen actief krijgen. ‘Het is me opgevallen hoe energiek alle campaigners bleven, ook met die slechte pei-lingen. Om er weer bovenop te komen moeten we die spirit vasthouden.’ Kamps zou graag zien dat de partijraad vaker als instrument wordt in-gezet. ‘Het is een van de taken van de partijraad om te kijken of alle verschillende onderdelen van de partij nog goed functioneren. Die evaluerende functie zou de komende periode veel beter uit de verf moeten komen.’ En waar moet GroenLinks zich inhoudelijk op richten? Klaver: ‘We moeten in de grond hetzelfde verhaal blijven vertellen. Niet denken dat groen uit de mode is, omdat we hebben verloren. Groen is belangrijk, juist nu.’ Pels doet er een schepje bo-venop: ‘We moeten nog sterker inzetten op groen. Dat is een groeiend thema, en je hebt een partij als GroenLinks nodig als aanjager en om te radi-caliseren. Groen is een beweging die zich onttrekt aan links-rechtsverdelingen, waar mensen heel zelfstandig mee bezig zijn. Kijk naar de transition-townbeweging, mensen willen eigen energie op-wekken, eigen voedsel verbouwen.’ GroenLinks moet weer terugkeren naar haar roots, vindt Pels. ‘Maar dan in een nieuwe omgeving. Vroeger was dat de vredesbeweging en homobeweging, nu is dat de groene basisbeweging. Die is wel prepoli-tiek en misschien welbewust anarchistisch; mis-schien willen ze niets met partijpolitiek te maken hebben. Maar als je daar aansluiting kunt vinden, dan zie ik het heel optimistisch in.’ Daarnaast moet de partij het lokale meer be-nadrukken vindt Pels, ‘want daar zitten we nog heel goed. De leden opnieuw mobiliseren.’ Ook Weening wil veel meer verbindingen gaan leggen met initiatieven die er allang zijn in de samen-leving op GroenLinkse idealen. ‘Het partijbe-stuur bouwt verder aan de koers die na het Toe-komstproject in 2008 al is ingezet en heeft een globale visie geformuleerd: GroenLinks als open beweging. Daaronder hebben we drie thema’s geschaard: lokale kracht, open dialoog en ver-binding met de samenleving. Met die visie gaan we binnenkort de afdelingen langs. De verdere uitwerking willen we doen samen met mensen in de vereniging.’ <

De top 5 GroenLinks gemeenten

20121. Wageningen 7,8%2. Utrecht 6,7%3. Nijmegen 5,9%4. St. Eustatius 5,5%5. Amsterdam 5,3%

20101. Utrecht 15,4%2. Wageningen 15,1%3. Nijmegen 14,4%4. Groningen 12,6%5. Amsterdam 12,5%

Uitslag GroenLinks

2012:

219.896 stemmen (2,33 procent van de stemmen)

2010:

628.096 stemmen (6,67 procent van de stemmen)

Daarmee haalt Groen-Links drie volle zetels en één rest zetel (door een lijstverbinding met PvdA en SP).

Gekozen

Jolande Sap,

171.971 stemmen

Bram van Ojik,

4.639 stemmen

Liesbeth van Tongeren,

10.205stemmen

Jesse Klaver,

3.351stemmen


CV 1976–1980: Sociale

Academie Groningen, actief in PSP-jongeren-organisatie PSJG

1982–1985: Sociaal advi-seur bij het gemeente-lijk huisvestingsbureau Groningen

1985–1994: Gemeente-raadslid Groningen, eerst PSP, vanaf 1990 GroenLinks. Vanaf 1990 fractievoorzitter

1993: Kandidaat-lijsttrek-ker GroenLinks

1994–1998: Districts-hoofd FNV regio Noord

1998–2012: Tweede Kamerlid GroenLinks, laatste jaren woord-voerder emancipatie, verkeer en vervoer, arbeid en zorg, Antil-len, koningshuis en kinderopvang. Voorzit-ter vaste Kamercom-missie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Sinds 2002 fractiese-cretaris en sinds 2011 vicefractievoorzitter

In 1998 kwam Ineke van Gent de Tweede

Kamer in. 5162 dagen en 1157 moties

later nam zij afscheid als actief politica.

Bevlogen en uitgesproken, maar ook

een verbinder eerste klas, zo memoreren

mensen met wie ze samenwerkte haar.

door Marije Wilmink

van het ontslagrecht zo klakkeloos heeft kunnen omarmen. Dat zij tegen Kunduz stemde, siert haar, maar dat ze vervolgens op het partijcongres niet als een leeuw heeft gevochten om de partij daarin mee te krijgen en zelfs adviseerde vóór te stemmen, vind ik onbegrijpelijk.’ Een typisch geval van inkapseling door dominante liberale krachten in de partij, aldus Pitstra.

Neus voor politieke winstMaar er zijn ook mensen die de ontwikkeling die ‘de linksbuiten van GroenLinks’ hierin heeft doorgemaakt roemen, met als laatste wapenfeit de totstandkoming van het Lenteakkoord. Van Gent en Jolande Sap voerden samen de onder-handelingen en slaagden erin een aantal belang-rijke GroenLinks-wensen gerealiseerd te krijgen. ‘Inekes kracht was dat ze steeds zocht naar sa-menwerking met andere partijen om zo breder draagvlak voor haar plannen te krijgen’, meent fractiebeleidsmedewerker emancipatie Chris-tel Kohlmann. ‘Zo slaagde ze er vaak in om haar plannen te realiseren. Een feilloze neus voor po-litieke winst had ze, én een goed gevoel voor ti-ming. Zo hield ze haar motie tegen weigeramb-tenaren aan tot het moment dat ze zeker wist dat die het ging halen. Ook het voorstel om de ko-ningin buitenspel te zetten bij de formatie heeft Van Gent samen met D66 voor elkaar gebokst.

In 1998 werd Van Gent (55) vanuit Gronin-gen naar Den Haag gehaald als vertegen-woordiger van ‘de radicale kant van de partij’. In februari van dat jaar schreef GroenLinks

Magazine: ‘Het is lovenswaardig dat de kandida-tencommissie iemand uit de radicale vleugel zo hoog op de lijst heeft gezet. […] Mocht Van Gent niet bij de eerste vijf kandidaten gekozen wor-den, dan breekt zeker de pleuris uit.’ En ze werd gekozen, nadat haar aanhangers het congres er-van hadden overtuigd dat Ineke nodig was om ‘een stem [te] geven aan “gewone mensen”.’

Van Kosovo tot AfghanistanVoor veel GroenLinksers vertegenwoordigde Van Gent het pacifistische geweten van de par-tij. Want het was ‘Ien’ die in 1998, samen met Fa-rah Karimi, stemde voor het stopzetten van de NAVO-bombardementen in Kosovo. Ook nam ze afstand van het fractiebesluit om het militaire optreden tegen het Afghaanse Talibanregime te steunen. En als enige van haar fractie stemde Van Gent begin 2011 tegen de politietrainingsmissie in Kunduz. Ook op andere vlakken nam Van Gent tegen-draadse standpunten in. Zo behoorde zij in 2001 tot de fractieminderheid die tegen de toestem-mingswet voor het huwelijk van prins Willem-Alexander met Máxima Zorreguieta stemde. Henk Nijhof, van 2006 tot 2012 partijvoorzitter: ‘Naast een echte regionale vertegenwoordiger, die luid en duidelijk opkwam voor noordelijke belangen, was zij misschien wel het laatste Ka-merlid dat zo sterk gelieerd was aan een van de oude bloedgroepen van GroenLinks. Haar pa-cifistische en socialistische PSP-verleden klonk nog altijd door.’

Een van Van Gents oude PSP-makkers die met haar in de Groningse gemeenteraad zat tussen 1985 en 1991, vindt juist dat zij haar radicale roots te veel uit het oog verloor. Tom Pitstra is zeer kritisch over de huidige ‘eco-liberale koers van GroenLinks, rechts van de PvdA’, en vindt dat Van Gent zich daarvan had moeten distantiëren. ‘Ik vind het verbazingwekkend hoe zij als voorma-lig vakbondsvrouw de plannen voor hervorming

Taal van de straat

Ineke van Gent:


Taal van de straatgebruikte no-nonsensetaal die de gevoelens van gewone burgers goed verwoordde.’ Van Gent was ook nooit te beroerd voor een stevige uitspraak. Bij het paniekvoetbal rondom Tofik Dibi’s gooi naar het leiderschap twitterde Van Gent: ‘Dat la-ten bungelen van @tofikdibi krijgt hele gênante trekjes. Klap erop en referendum organiseren partijbestuur! #amateurs #BAM.’

VolksvrouwIn mei van dit jaar liet Van Gent weten zich niet meer beschikbaar te stellen voor de Tweede Ka-mer. Het was de vraag of het GroenLinks-congres haar nogmaals dispensatie zou verlenen om lan-ger dan 12 jaar in de kamer te blijven, zoals in 2010 gebeurde nadat ze de actie Zet Ien in de top tien was begonnen. Er nog een keer zelf om vra-gen, daar had ze geen zin in, zo liet ze weten. Niet alleen medewerkers en oud-collega’s be-treuren het dat Van Gent uit de actieve politiek verdwijnt. Schrijver Jan Kuitenbrouwer memo-reerde in de NRC van 26 juli jl. de bijzondere plaats die zij innam in het ‘tableau de la troupe’ van GroenLinks. ‘Als het vooroordeel wil dat je club bestaat uit grachtengordeldieren met een zilveren lepel in de mond, kun je wel een vrolijke, volslanke volksvrouw gebruiken die, handen in de zij, de taal van de straat vertolkt.’ Dat hadden ze goed gezien dus, veertien jaar geleden. <

Hoogtepunten

2002: Initiatiefwet voor klokkenluiders, in 2012 Kamermeerder-heid voor hernieuwde wetswijziging

2003: Motie tegen ‘weigerambtenaren’, soortgelijke motie aan-genomen in 2011

2005: Het manifest Vrij-heid eerlijk delen, samen met Femke Halsema

2007: Initiatiefwet ver-lenging vaderschapsver-lof, hernieuwd voorstel in 2012

2010: Voorstel inperken rol koningin bij kabinets-formatie, aangenomen maart 2012

2011: Initiatiefwet flexibel werken, definitief wetsvoorstel in de maak

2012: Onderhandelingen Lenteakkoord

Op andere punten zit concrete winst er aan te ko-men. Neem haar kritiek op de bezuinigingen op de kinderopvang, die heeft ze in het hart van het debat weten te brengen en dat gaat zich nog uit-betalen. Dat geldt ook voor onderwerpen als het vaderschapsverlof en flexibel werken.’

Klap eropKarin Dekker, van 1991 tot 1994 mederaadslid in Groningen en inmiddels GroenLinks-wethouder in die stad, roemt Van Gent ook expliciet om haar samenwerkingsgezindheid. ‘Mijn ervaring is dat Ineke conflicten niet uit de weg gaat en op cruciale momenten een verbindende rol speelt. Ik denk dat het een expliciete keuze van haar is geweest om de zaak van binnenuit sociaal bij te sturen toen GroenLinks de laatste jaren meer de libertaire kant op ging, in plaats van erbuiten te gaan staan. Ze is voor veel GroenLinksers nog al-tijd de belichaming van het sociale gezicht. Hoe groot haar aanhang is, merkte je altijd op con-gressen, waar zij steevast enorm applaus oogstte.’ Het vermogen om mensen te verbinden met GroenLinks is ook volgens Nathalie Jas, persoon-lijk medewerker van Van Gent, haar grootste ver-dienste. ‘En dan heb ik het niet alleen over politici van andere partijen bij wie ze steun verwierf voor haar plannen, maar ook over kiezers. Ze was een kei in helder en begrijpelijk communiceren en


Vervuild OgonilandOp 11 oktober is de eerste openbare zitting in de rechtszaak die al drie jaar loopt van vier boeren uit het Nigeriaanse Ogoniland en Milieudefensie tegen Shell. Zij eisen van het olie-concern compensatie voor de geleden schade wegens de enorme olievervuiling in het gebied. Het is de eerste keer dat een Nederlands bedrijf voor de rechter moet verschij-nen voor in het buitenland veroorzaakte milieuvervuiling. In 2008 begon de rechts-zaak, Milieudefensie voert al sinds 1993 acties. Daarvoor was GroenLinkser Herman Sier (59) uit Volendam eind augustus in het Ogoniland, een krekengebied van zo’n duizend vierkante kilometer in de Nigerdelta. Zo’n vijftien jaar geleden is er gestopt met boren na heftige protesten.

Sier: ‘Oude olieputten zijn afgesloten, maar is er weinig opgeruimd. In de gebieden eromheen wordt nog wel geboord en die pijpleidingen lopen door Ogoniland. Van alles is aan het verroesten en er zijn lekkages.’De olieramp is groter dan die met het boorplatform in de Mexicaanse Golf twee jaar geleden, maar een stuk min-der bekend. Het wordt echt tijd dat het opruimen begint, zegt Sier, in het dagelijks leven projectmanager wo-ningverbetering. Volgens een rapport van het milieubureau van de VN, Unep, dat ruim een jaar geleden verscheen, gaat schoonmaken dertig jaar duren en miljarden euro kosten. Het stelt olie-industrie en overheid verantwoordelijk voor het opruimen, zoals een aanvankelijke storting van een miljard dollar in een

opruimfonds voor Ogoniland. Milieudefensie wil dat Shell die verantwoordelijkheid ook daadwerkelijk neemt. Shell zelf wijst op sabotage van pijpleidingen, en dat er wel wordt schoongemaakt. Sier: ‘Het klopt dat mensen olie aftappen op kleine schaal en grotere hoeveelheden worden gestolen door bendes – gefaciliteerd door corrupte machthebbers. Het is moeilijk om dat aan te pakken, maar tot nog toe is dat helemaal niet gebeurd. En als er wordt opgeruimd, wordt dat niet goed gedaan.’Een van de boeren die een rechtszaak hebben aangespannen, komt uit het plaatsje Goi, dat Sier bezocht. ‘Daar is niet meer te leven’, zegt Sier: ‘Voor

landbouw is de grond te ver-vuild en in het water zit geen vis meer. Mensen zijn uit de gemeenschap weggetrokken maar komen nog wekelijks bij elkaar. Het is er mooi, je ziet de bomen weerspiegelen in de kreken. Maar van dichtbij zie je waarom het water zo mooi spiegelt: er ligt een dikke laag olie op. Onze ko-ningin is grootaandeelhouder van Shell en Willem-Alexan-der is de kampioen van het schone water. Dat een Neder-lands bedrijf elders ongestraft land en water vervuilt, dat kan toch niet?’ MvD

Op 5 oktober zendt de VARA op Nederland 2 de docu-mentaire ‘Hallo wereld? Hier olieramp’ uit over de reis.

PrideBij de Canal Pride 4 augustus stond partijleider Jolande Sap voorop de GroenLinks-boot. Sap riep alle partijen in de Tweede Kamer die opko-men voor homorechten op tot het sluiten van een Roze Stembusakkoord om na de verkiezingen snel stappen te kunnen zetten op het gebied van homo-emancipatie. Negen partijen tekenden. Omdat niet overal in Europa het even vanzelfsprekend is dat een Gay Pride normaal kan plaatsvinden, organiseerde Europarlementariër Marije Cornelissen, die veel Gay Prides in het buitenland bezoekt, op Facebook een virtuele Gay Pride waar je je steun kunt uitspreken.> Zie savethegay.eu

s

foto

pa

ul

an

de

rs

so

n

‘De Nederlandse en

Duitse rente van min

één procent is niet omdat

jullie fantastisch zijn’

Econoom Sony Kapoor op de Europaconferentie die GroenLinks op 1 september organiseerde in de Amsterdamse Beurs van Berlage


foto

de

fen

ce

fo

r c

hil

dr

en

, s

an

de

r n

ieu

we

nh

uy

s

Journalistiek onder drukEind augustus is de krant De Vrije P€rs verschenen over persvrijheid in Europa. Daarin dagen journalisten, uitgevers en mediawatchers op initiatief van Europarle-mentsleden Bart Staes (Groen, België) en Judith Sargentini (GroenLinks) lezers uit na te denken over de rol van de pers in Europa en nemen zij de berichtgeving over de Europese Unie onder de loep. Volgens Sargentini en Staes is de eurocrisis ook een crisis van het vertrouwen in de Unie: ‘Dat vraagt om sterke waakhonden.’ Onafhankelijke media staan echter steeds meer onder druk. > Zie europa.groenlinks.nl/files/pers-vrijheidskrant.pdf

Leers zegt geen pardonGroenLinks, PvdA en ChristenUnie wil-den duidelijkheid over het lot van asiel-kinderen. Minister Gerd Leers wilde die tijdens de manifestatie op 6 september in Den Haag niet geven. Begin dit jaar startte toenmalig Groen-Links-Kamerlid Tofik Dibi de actie Kin-derpardon.nu, ter ondersteuning van een initiatiefwet van de PvdA en ChristenUnie. De wet regelt dat asielkinderen die langer dan acht jaar in Nederland wonen, een verblijfsvergunning krijgen. Opbrengst van de actie: 130.000 handtekeningen en 175 gemeenten met een motie tegen het uitzet-ten van deze kinderen. Argument: deze kinderen wonen al zo lang – soms hun hele leven – in Nederland, dat ze Nederlands zijn geworden. Ze zijn hier ‘geworteld’.De actie wordt breed gedragen: in vele gemeenten was steun van VVD en CDA. Op de manifestatie waren naast politieke

partijen ook de kinderrechtenorganisatie Defence for Children en de kinderen van de campagne Stem voor Gewortelde Kinderen aanwezig. Dibi benadrukte dat we vele partijen verwijten kunnen maken, ‘soms de advocaten, of de ouders, of het land van herkomst. Maar in ieder geval niet de kinderen.’ De voorzichtige hoop die onder de aanwezigen leefde, werd door de minister voor Immigratie, Integratie en Asiel snel tenietgedaan. Leers zei nee tegen het kinderpardon, ‘omdat ik nee zeg tegen willekeur. Je kunt niet het ene kind laten blijven en het volgende kind weer terugstu-ren.’ Wel wil hij de procedures verkorten. Het is aan een nieuw kabinet om helder-heid te scheppen. ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind: ‘Met het generaal pardon van 2007 hadden we nèt een meerderheid om het erdoor te stemmen. Het zou zo-maar kunnen dat dat straks weer lukt.’ CC

kort

‘Geef Europese Bank meer macht’Het verkleinen van de renteverschillen tussen het noorden en zuiden van Europa is nodig om uit de crisis te komen. En daarvoor moet de Europese Centrale Bank (ECB) meer macht krijgen. ‘Hoe langer we wachten, hoe meer noord en zuid uit elkaar gaan drijven’, zei econoom Sony Kapoor op de Europaconferentie die GroenLinks 1 september organiseerde in de Amsterdamse Beurs van Berlage. Momenteel moet de ECB de prijsstabiliteit behouden, maar daar moeten meer taken bijkomen zoals toezicht. Kapoor, in het verleden werkzaam voor Lehman Brothers en nu leider van de denktank Re-Define, nam de zaal mee in de wereld van renteverschillen. Terwijl landen als Spanje zes procent betalen, is dat in Nederland en Duitsland min één procent. ‘De negatieve rente is niet omdat jullie fantastisch zijn’, zei Kapoor prikkelend: ‘Het geld uit Italië en Spanje vlucht naar Duitsland en Nederland.’ Als dat nog verder uit de pas gaat lopen, knapt op een dag het lijntje dat deze twee uitersten verbindt. De financiële wereld is veranderd van een verzameling aparte mandjes in een web dat financiële markten wereldwijd aan elkaar ver-bindt, legde hij uit. En dat is op dit moment niet te managen, is zijn oordeel.De ECB kan daar wat aan doen, maar is ook een instituut dat beter democratisch gecontro-leerd moet worden, zegt Kapoor – iets waar de Europese Groenen al vaker om hebben gevraagd. GroenLinks-leider Jolande Sap sprak ook op de conferentie, zij zit op dezelfde lijn. Daarnaast ziet zij een samenwerking voor zich tussen de ECB en het noodfonds ESM. Lara de Brito

Online lezenMeteen door – Op drie plaatsen in het land zijn 21 november herinde-lingsverkiezingen en kunnen de campaigners meteen door. Lijsttrekker op Goeree-Overflakkee Kris Spionjak is nog niet verkiezingsmoe. > Zie Magazine.groenlinks.nl/meteendoor

Achter de PVV – Sociaal wetenschapper Chris Aalberts sprak PVV-stemmers en tekende hun motieven op in een boek. Hij concludeert dat Wilders veel radicaler is dan zijn kiezers. > Zie magazine.groenlinks.nl/achterdepvv


Minder pillen, meer praten

foto

: M

ar

iett

e c

ar

ste

ns

/ho

lla

nd

se

ho

og

te

Een gezonde zorg De zorg dreigt onbetaalbaar te worden. Dat

voelt iedereen in zijn portemonnee: stijgende

premies, stijgende eigen bijdragen, stijgend

eigen risico. Wat is de inzet van groenLinks?

Breng de zorg dicht bij de mensen thuis,

zeggen deskundigen uit de partij; preventie

mag best betuttelen en ja, we moeten het

erover hebben of alles wat kan, ook moet.

door Marc van Dijck


Het gaat om mensen en hun gezond-heid, benadrukken GroenLinksers met wie je over de zorg praat. De kwaliteit van leven moet het uit-

gangspunt zijn, en niet de kosten. Maar die kos-ten stijgen explosief en dat kan niet langer zo doorgaan – daarover is iedereen het eens. Dat hoeft ook niet. De kosten kunnen worden te-ruggedrongen en dat kan samengaan met ver-betering van de zorg, zeggen experts binnen de partij.

De totale uitgaven aan gezondheidszorg en welzijn stegen van 52,5 miljard euro in 2001 in tien jaar naar 90 miljard. Een gemiddeld gezin is een kwart van zijn inkomen aan zorgkosten kwijt, en dat deel zal in 2040, in het gunstigste geval, een derde zijn. Niet verwonderlijk dat in een verkiezingscampagne die in het teken stond van bezuinigen, de zorg uitgroeide tot een hoofdthema – wat het vast bij de algemene beschouwingen ook gaat zijn. Dus kon Linda Voortman, tot de verkiezingen van 12 september GroenLinks-woordvoerder zorg in de Tweede Kamer, in de debatten in het land aan de bak op haar favoriete onderwerp. Met acties tegen de afschaffing van het per-soonsgebonden budget (pgb), voor goedkopere medicijnen en voor meer handen aan het bed gaf ze GroenLinks afgelopen jaren langzaam-aan smoel op een onderwerp dat lokaal wel in handen is van tientallen GroenLinks-wethou-ders, maar landelijk lange tijd relatief weinig aandacht kreeg.

Op de achtergrond gebeurt er van alles. Voor-heen kwam een klein GroenLinks-netwerk van deskundigen samen; nu is dat een groeiende groep van beleidsmakers, mensen die werken in en mensen die gebruikmaken van de zorg. Onder hen Ruud Grondel, wethouder zorg en welzijn in Diemen, een post die hij eerder in Haarlem bekleedde. Hij is sinds jaar en dag betrokken bij het zorgnetwerk, net als Martien Bouwmans, werkzaam als beleidsadviseur bij Zorgverzekeraars Nederland. Hans Harbers is anesthesioloog bij het TweeSteden Ziekenhuis Tilburg-Waalwijk en daar bestuurlijk actief voor de vereniging van medisch specialisten. Hij is

Een gezonde zorg fo

to f

ra

nk

Mu

lle

r /

ho

lla

nd

se

ho

og

te


sinds een jaar betrokken bij het netwerk. Grondel ziet als wethouder taken in zorg en welzijn steeds meer naar de gemeente verschuiven, en daarmee ook keuzes over de inrichting ervan. Bouwmans kijkt met een verzekeringsbril naar de houdbaar-heid van de kosten. En Harbers zit als arts vrij-wel dagelijks tussen zijn cliënten en maakt de zorgafwegingen. Welke keuzes moet GroenLinks maken voor een betere inrichting van de gezond-heidszorg, waarbij de hoge kwaliteit die de Ne-derlandse gezondheidszorg kent, wordt behou-den, maar de kosten worden teruggedrongen?

VerkiezingsprogrammaDe koers is uitgezet in het verkiezingsprogramma: de partij zet in op zorg die in de buurt is georga-niseerd. Mensen blijven bij voorkeur thuis wonen; alleen als het echt nodig is in instellingen. Eigen regie staat voorop. Huisarts, thuiszorg en wijkver-pleegkundige doen meer en het ziekenhuis min-der. Preventie is een expliciet speerpunt; voorko-men is beter – en goedkoper – dan genezen. Bezui-nigd wordt er op de salarissen van specialisten en op de geneesmiddelenindustrie. Bureaucratie en aantal managers moeten worden teruggebracht. En natuurlijk moeten de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen: premie en eigen risico worden inkomensafhankelijk. De marktwerking blijft, niet meer en niet minder. Een hele stelselwij-ziging ziet Voortman niet zitten: ‘Dat kost alleen maar geld, richt je liever op wat er nu kan.’

Grote veroorzakers van de stijgende kosten zijn de stijgende levensverwachting en groeiende mogelijkheden op medisch gebied. Dat zijn op zich positieve ontwikkelingen. Is het wel zo erg dat de kosten oplopen? Voortman vindt koste-ninperking nodig: ‘Als de kosten in de pas zou-den lopen met de vergrijzing, zou het een tijde-lijk probleem zijn, maar ze stijgen sneller. Er is medisch gezien ook steeds meer mogelijk, vaak dure behandelingen.’ En er is meer aan de hand. Ook de manier waarop wij ons zorgsysteem heb-ben georganiseerd, drijft de kosten op. ‘We beta-len per behandeling. Het systeem stimuleert zo dat er steeds meer zorg verleend wordt. Ook zorg waarvan je je kunt afvragen of die wel verleend moet worden en of dat door de juiste zorgaanbie-der gebeurt, bijvoorbeeld het duurdere zieken-

huis in plaats van de goedkopere huisarts.’ De ex-plosieve stijging moet stoppen, vindt Voortman. ‘Anders gaat dat op termijn ten koste van andere belangrijke dingen als onderwijs, uitkeringen, natuur, cultuur.’

Kosten voorkomenHet ziekenhuis is de grootste kostenpost binnen de zorg, er ging vorig jaar 23,6 miljard in om. Niet gek, vindt medisch specialist Harbers: de zorg-vraag neemt toe omdat er ook bij ouderen steeds meer mogelijk is en de complexiteit van de zorg de laatste jaren is gegroeid. ‘Investeringen in ICT voor een betere communicatie over het medica-tiedossier van een patiënt moeten complicaties voorkomen. Daarmee wordt de patiënt ellende en risico’s bespaard en worden tegelijkertijd de kosten teruggedrongen.’Uit dat ziekenhuis moeten mensen zo lang mo-gelijk worden weggehouden, zegt verzekerings-man Bouwmans. Net als uit het verpleeghuis. De huisarts speelt hierin een centrale rol, met om hem heen wijkverpleegkundigen en thuiszorg. Zij kunnen medische behandelingen doen die niet noodzakelijkerwijs in het ziekenhuis hoe-ven te gebeuren; mensen in de gaten houden en ingrijpen voordat een aandoening uit de hand loopt en het netwerk van een cliënt in kaart bren-gen en samenwerken met mantelzorgers.‘De gezondheidszorg in Nederland is erg reactief’, zegt hij. ‘Ze reageert op het moment dat mensen ziek worden in plaats van preventief te handelen.’ Preventie gaat niet alleen om de jaarlijkse check op borstkanker. ‘Een chronische aandoening als diabetes leidt bij ouderen vaak tot compli-caties als hart- of nierproblemen waarmee ze in het ziekenhuis belanden. Als je de behandeling onderbrengt in de huisartspraktijk – waar diabe-tespatiënten regelmatig worden opgeroepen om bloed te prikken, ze goed worden gemonitord en begeleid – zul je zien dat ze na verloop van jaren veel minder complicaties krijgen. Dat scheelt een heleboel ziekenhuiskosten.’ Meer zorgaanbieders moeten dus bij de burger in de buurt aan de slag. Grondel werkt in Diemen aan wijkteams, onder andere voor de jeugdzorg, waar de gemeente in 2014 verantwoordelijk voor wordt. ‘Ik denk aan een bepaald aantal professio-nals – voor de jeugdzorg bijvoorbeeld een maat-schappelijk werker, schoolarts en psychiatrisch verpleegkundige – die samen verantwoordelijk zijn voor de hulp in de wijk. De ring specialisten daaromheen wordt alleen ingevlogen als dat echt nodig is. Die plaatselijke professionals kennen de mensen, zodat zo veel mogelijk kan worden voorkomen dat ze pas in beeld komen als ze he-

Linda Voortman: ‘Je kunt

je niet veroorloven om dit

onderwerp te laten liggen’

Kosten van de zorgDe kosten van gezondheidszorg zijn toegenomen omdat zowel de prijzen toe-namen als het volume van de zorg. Voor de periode 2001–2010 veroorzaakte de toename van het volume voor tweederde deel de kostengroei en de prijstoename eenderde deel. Grofweg groeide het zorgvolume in deze periode met ongeveer 4 procent per jaar – aanzienlijk meer dan de volumegroei van de laatste decen-nia van de vorige eeuw. De definitie van ‘zorg’ wordt breed gehanteerd: naast gezondheidszorg en langdurige zorg vallen ook welzijnswerk en kinderopvang er-onder. In de periode 2004-2008 stegen de uitgaven steeds sneller, tot 6,8 procent in 2008. Daarna volgde een kentering met een groei van 5,2 procent in 2009 en van 3,9 procent in 2010. In 2010 lagen de kosten van de zorg 66 procent hoger dan tien jaar daarvoor.

Martien

Bouwmans:

‘Je moet betalen

voor het gezond

houden van

mensen’


lemaal door het ijs zakken en met hele dure mid-delen moeten worden opgelapt. Datzelfde kun je met bijvoorbeeld de ouderenzorg doen.’

MarktwerkingIedereen signaleert hetzelfde probleem: zowel in het ziekenhuis als bij de huisarts en andere zorg-aanbieders wordt vergoed per verrichte behan-deling. Dat geeft een verkeerde prikkel, die het aantal behandelingen opdrijft. Harbers: ‘Ik denk dat daar een groot deel van de kostenstijging in zit.’ Ziekenhuizen proberen hun marktaandeel te vergroten en schaffen massaal dure appara-tuur als operatierobotten en lichaamsscans aan. ‘Ik noem dat een beetje de nederzettingenpoli-tiek. Nu heeft iedereen voor zijn robot te weinig patiënten. Dat is een effect van de marktwerking waarmee we opgezadeld zijn.’

Die marktwerking tussen zorginstellingen en verzekeraars is een van de thema’s die steeds te-rugkomen in het GroenLinkse zorgnetwerk, zegt Grondel. Hij vindt de gereguleerde marktwerking – marktwerking die sterk is ingekaderd door wet-geving – verdedigbaar, ‘zolang je randvoorwaar-den stelt, bijvoorbeeld dat iedereen geholpen wordt. De huidige marktwerking in de zorg geeft mensen meer ruimte om zelf beslissingen te ne-men. Kijk naar het pgb, die vrijheid van keuze: dat is ook marktwerking.’ Voortman benadrukt dat verzekeraars een grote-re rol moeten pakken in de verdeling van de zorg, zodat elk ziekenhuis gaat doen waar het sterk in is. Dat is de laatste jaren wel gebeurd op het ge-bied van geneesmiddelen, waarvan verzekeraars alleen nog de goedkoopste variant vergoeden. Harbers vindt dat ziekenhuizen in een regio die afspraken prima zelf kunnen maken. ‘Sinds jaar en dag hebben we in Brabant hele goede afspra-ken over de verdeling van patiënten met verschil-lende vormen van kanker. Eigenlijk mogen die afspraken niet meer van de NMa, we moeten concurreren. Het gebeurt nog wel, maar de be-lemmeringen zijn lastig.’

De GroenLinkse koers van zorg dichtbij en meer preventie is helder, maar als het om aanpassingen in de inrichting van het stelsel gaat – wie beslist

over wat – dan liggen de meningen meer verdeeld. Grondel: ‘Verschrikkelijk veel macht ligt nu bij zorgverzekeraars die niet democratisch contro-leerbaar zijn en steeds commerciëler werken, dat vind ik een probleem.’ Niet nodig, vindt Bouw-mans: zorgverzekeraars zijn onderlinge waar-borgmaatschappijen, die geen aandeelhouders hebben waaraan ze winst uitkeren. ‘Dat moet ook zo blijven, want cruciaal in de huidige marktwer-king is dat eventuele winst terugvloeit in de zorg.’ Bovendien is de opdracht democratisch bepaald, de overheid stelt vast wat in het basispakket zit en

zorgverzekeraars zorgen dat mensen er gebruik van kunnen maken. ‘Maar er is geen democrati-sche controle op hoe ze dat uitvoeren’, herhaalt Grondel: ‘Concrete beslissingen over welk zie-kenhuis wat doet of over samenwerking met een gemeente op preventie, daarop zijn ze niet aan-spreekbaar.’

Gezondheid metenOpheffen van de marktwerking is sowieso niet de oplossing voor de ‘perverse prikkel’ die leidt tot meer en meer behandelingen. ‘Dan krijg je budgettering en nieuwe wachtlijsten’, zegt Bouw-mans: ‘Je moet de financieringssystematiek ver-anderen. Je moet betalen voor het gezond hou-den van mensen. Voor preventieactiviteiten.’ En gezondheid is te meten, zegt hij: ‘Neem een huis-artsenpraktijk. Vraag van de huisarts dat hij van al zijn cliënten bijhoudt hoe hun gezondheid er-voor staat, zeker van de ouderen. Of zij al onder-zoeken hebben gehad, bij een specialist onder behandeling waren of zijn, medicijnen hebben. Maar ook of ze roken en of ze een goed voedings-patroon hebben. Als de huisarts dat vastlegt, kan hij eraan werken om dat voor het volgend jaar te verbeteren. Dan kun je gaan betalen voor ge-zondheidsresultaat. Geef een huisarts een be-hoorlijk bedrag per jaar per ingeschreven cliënt, een abonnementstarief, om de cliënt gezond te houden. Hoe beter de huisarts dat doet, des te meer houdt hij van het tarief over. Zijn activitei-ten zullen verschuiven naar preventie, mensen gezond houden.’ Bouwmans vindt niet dat de huisarts daarmee te veel achter de voordeur kijkt. ‘Nee, dat is goede zorg verlenen. Ik zou het niet

Meer werk in de zorgSinds 2001 is het aantal werkenden in de zorg (gezondheids- en welzijnszorg) met ruim 30 procent gestegen. In 2010 werkten 1,3 miljoen mensen in de zorg. Jaarlijks steeg het aantal met gemiddeld 3 procent, terwijl het zorgvolume steeg met gemiddeld 4 procent.

InternationaalIn de meest recente cijfers van de OESO over 2009 heeft Nederland na de Verenig-de Staten de hoogste zorgkosten ten opzichte van het bruto binnenlands product (bbp). In de VS lag dit aandeel op 17,4 procent en in ons land op 12 procent. Vlak na Nederland komen Frankrijk, Duitsland, Denemarken, Canada en Zwitserland.

Ruud Grondel:

‘Verschrikkelijk veel macht

ligt bij de zorgverzekeraars’


VacaTures

Uitgebreide informatie is te vinden via groenlinks.nl/vacatures

Vacatures partijbestuur 2013In het kader van het rooster van aftreden kiest het congres in het voorjaar van 2013 twee nieuwe be-stuursleden: de penningmeester en het bestuurslid internationaal (m/v).

Over het partijbestuurHet partijbestuur bestaat uit zeven leden en heeft de dagelijkse leiding over de partij. Het bestuur ontwikkelt beleid o.a. op basis van congresbesluiten. Het bestuur overlegt met de landelijke fracties, zorgt voor binding en behoud van leden en stimuleert de Vereniging GroenLinks. Het partijbestuur vergadert in principe eens in de drie weken.

Wat vragen wij?Wij zoeken kandidaten met ruime kennis van Groen-Links, visie op de partij en goede bestuurlijke vaardig-heden. Per portefeuille zijn er aanvullende eisen wat betreft kennis en vaardigheden.Het bestuurswerk vergt drie à vier dagdelen per week. Met uitzondering van het voorzitterschap gaat het om onbetaald werk: er geldt een vacatiegeldregeling. De verkiezing in het bestuur is voor een periode van drie jaar.

Vacatures congrespresidium Ben je creatief in het vormgeven van congressen? Kun je goed processen bewaken en ben je goed thuis in GroenLinks? Dan is het congrespresidium mis-schien op zoek naar jou als een van haar nieuwe leden (m/v)!

Het presidium is verantwoordelijk voor een goed en ordelijk verloop van het congres zodat zoveel mogelijk leden hun stem kunnen laten horen over belangrijke partijzaken. Het presidium bereidt het congres voor, leidt de inbreng van de congresgan-gers in goede banen en zorgt voor de onafhankelijke procesbewaking. Daarnaast denkt het presidium met het Landelijk Bureau mee over de opzet en vorm van het congres.

Het werk van het congrespresidium omvat ongeveer acht avondvergaderingen per jaar en in aanloop naar het congres een enkele zaterdag. Het gaat, afgezien van de vergoeding voor gemaakte reiskosten, om onbetaald werk.

De meest geschikte kandidaten worden voorgedragen op het eerstvolgende congres (in 2013). Na benoeming op het congres treedt de kandidaat in functie. Kijk voor meer informatie over de vacature en de sol-licitatie op groenlinks.nl/vacatures

Nieuwe Helling: togadragers in het recht Advocaten zijn gewiekste glibberige mannetjes die in toom gehouden moeten worden, rechters zijn ‘wereldvreemd’ of juist een politieke stoorzender en officieren van justitie zijn geen magistraten meer, maar crimefighters. De togadrager ligt onder vuur.

Incidenten van falende togadragers geven regelmatig aanleiding tot kritiek. Beginnend rechter Berbel de Vos benadrukt in deze Helling dat het vertrouwen in het recht voortdurend opnieuw verworven moet worden. Dit herfst-nummer levert een bijdrage aan het noodzakelijke onder-houd van het recht. Niet door in abstracto over de rechts-staat te filosoferen, maar door de beroepsgroepen onder de loep te nemen die instaan voor een goed verloop van het recht: rechters, officieren van justitie en advocaten. De auteurs in deze Helling, allen afkomstig uit de wereld van het recht, onderstrepen het belang voor togadragers om zo open mogelijk met de wereld te communiceren, van de onafhankelijkheid van de advocatuur en van een evenwichtige omgang met autoriteit.

Met bijdragen van o.a.: Joep van der Vliet, oud-docent rechtsfilosofie en beroepsethiek aan de Universiteit van Amsterdam; Margreet Ahsmann, buitengewoon hoog-leraar rechtspleging Universiteit Leiden en senior rechter A rechtbank ‘s-Gravenhage; Britta Böhler, advocate en bij-zonder hoogleraar advocatuur; Bernadette Kester, docent communicatie en media Erasmus Universiteit Rotterdam.

De Helling, Kwartaalblad voor linkse politiek en cultuur, Herfst 2012, jrg. 25, nr. 3. Bestellen kan via [email protected]. Een los nummer kost 8,50 euro. De Helling wordt uitgegeven door bureau de Helling, wetenschappelijk bureau GroenLinks, www.bureaudehelling.nl (>tijdschrift)


foto

jo

os

t p

isto

riu

s

erg vinden dat de huisarts van me weet of ik ge-noeg beweeg en me daarop aanspreekt.’

Je zou de huisarts ook gewoon voor preventieve activiteiten kunnen betalen. Preventie moet in ieder geval een belangrijk onderdeel zijn van de GroenLinks-visie op zorg, vindt Voortman. Ze verwacht er wel discussie over. ‘We zijn een vrij-zinnige partij, we willen niet betuttelen. Maar we willen ook dat mensen gezond leven.’ Zo is ze bijvoorbeeld voor bindende afspraken met de in-dustrie over wat er in het eten mag. Op het con-gres van afgelopen juni werd een amendement aangenomen om alcohol onder de achttien te verbieden. Voortman: ‘Ik moet eerlijk zeggen: ik ben daar wel blij mee. Op dat punt ben ik minder vrijzinnig geworden.’

Moet alles wat kan?Eén zinnetje in de zorgparagraaf van het ver-kiezingsprogramma valt op, vanwege de voor-zichtige formulering: ‘GroenLinks pleit voor een maatschappelijke discussie over de vraag of alles wat medisch mogelijk is, ook wenselijk is.’ Hoe-wel in medisch ethische kring over die kwestie al decennia wordt gediscussieerd, heeft de politiek zich tot nog toe verre gehouden van het doen van uitspraken. Maar de kwestie wordt pran-gender. Het gaat om vragen als: moet iemand van 85 nog een nieuwe heup krijgen? Of: hou je jong geborenen die vrijwel geen kans hebben, uit alle macht in leven? En bij zeldzame ziektes als Fabry en Pompe, vergoeden we dure medicijnen nog uit het basispakket? Voortman: ‘GroenLinks moet op deze vragen nog een standpunt ontwik-kelen. De kwaliteit van leven van het individu moet altijd voorop staan in de gezondheidszorg, dat staat óók in het programma. Maar over dure kankerbehandelingen hoor ik bijvoorbeeld vaak: “die laatste behandeling hadden we achteraf be-zien niet moeten doen”. Het zou goed zijn als een huisarts of specialist daar nadrukkelijker het ge-sprek over aangaat.’

Dat gesprek is een moeilijk gesprek. Toch, zegt ook arts Harbers, ‘moeten we tegen het einde van het leven accepteren dat op een gegeven moment de behandelmogelijkheden eindig zijn.’ Verzekeringsman Bouwmans kan het financieel scherp stellen: ‘De discussie gaat vaak over of de pil of rollator nog in het pakket zit, maar qua kostenbesparing is verreweg de meeste winst te behalen bij de laatste levensfase.’ In die fase wor-den veel behandelingen uitgevoerd om patiënt en familie het idee te geven dat er alles aan ge-daan is, zegt Harbers, ‘terwijl het verstandiger zou zijn om de kwaliteit meer in de care (verzor-ging, red.) te zoeken. Als mensen alle voors en te-gens van een operatie horen, maken ze mogelijk andere keuzes.’ Dat vergt langere gesprekken, en die gesprekken worden niet vergoed. Harbers: ‘Daarvoor moet kijken luistergeld komen.’ Voortman speelt met het idee om het alternatief van behandelen aantrekkelijker te maken. ‘Geld

dat wordt bespaard op dure behandelingen kan worden gestoken in verbetering van de kwaliteit van leven, bijvoorbeeld doordat hulpverleners meer tijd bij je thuis kunnen zijn.’

Maar wie beslist er uiteindelijk over de vraag of al-les wat kan ook moet gebeuren? Grondel, Voort-man en Bouwmans vinden dat de keuze over behandelen in de spreekkamer thuishoort, maar dat de arts wel zo toegerust moet zijn dat hij het gesprek goed kan voeren. Zij vinden dat het par-lement kaders moet scheppen – iets waar Harbers juist op tegen is. ‘Het is moeilijk om een patiënt in een kader te plaatsen.’ De politiek moet wel mee-doen in het maken van die keuzes omdat zij over de verdeling van de middelen gaat, maar criteria als leeftijd of gedrag zijn niet werkbaar. Harbers: ‘De ene persoon is op oude leeftijd nog veel fitter dan een ander. En hoe kun je bepalen of het ie-mand eigen schuld is dat hij rookt? Zo krijg je een onmogelijke discussie in de spreekkamer.’

Uitgewerkte visieMeer discussie over ethische kwesties en pre-ventie is nodig, vindt Voortman. Ze had plannen om een verder uitgewerkte zorgvisie op papier te zetten. Het verkiezingsprogramma bevat al wel de 'piketpaaltjes' van wat GroenLinks wil met de zorg, zegt ze, maar het mag fundamenteler. Het laatste echte GroenLinks-visiestuk over de gezondheidszorg dat ze heeft kunnen vinden, is van 2001. Ook toen was preventie een belangrijk onderdeel. De harde realiteit van de verkiezings-uitslag heeft haar plannen ingehaald; Voortman keert niet terug in de Kamer. 'Het is nu aan de nieuwe fractie, zij zal haar prioriteiten moeten stellen. Maar om dit onderwerp te laten liggen, dat kun je je eigenlijk niet veroorloven. Zoals GroenLinks een doorwrocht verhaal heeft op groene economie, kunnen we dat ook op zorg krijgen.' <

(in miljarden euro’s) 1998 2011

Totaal 40,7 90,0

Gezondheidszorg, totaal 23,5 52,6

Waarvan hoogste kosten:

Ziekenhuizen, specialistenpraktijken 9,9 23,6

Leveranciers van geneesmiddelen 3,4 6,5

Verstrekkers geestelijke gezondheidszorg 2,3 5,5

Welzijnszorg, totaal 15,4 34,4

Waarvan hoogste kosten:

Ouderenzorg 7,7 16,1

Gehandicaptenzorg 3,4 8,3

Kinderopvang 1,2 4,3

Beleids- en beheersorganisaties 1,8 3,0

*Bron alle kaders: CBS, Gezondheid en zorg in cijfers 2011, persbericht 2012.

Uitgaven aan zorg

Hans Harbers:

‘We moeten

accepteren

dat behandel

mogelijkheden

eindig zijn’


media&meer

Rens Vliegenthart, universitair hoofddocent politieke commu-nicatie aan de Universiteit van Amsterdam, heeft met U kletst uit uw nek een toegankelijk boek geschreven over de relatie tus-sen politiek, media en publiek. Hij geeft goed weer waar we zijn beland met de moeilijke ver-houding tussen die drie en hoe de wisselwerking door de jaren heen is veranderd. Vliegenthart toetst of breed gedragen ideeën over ‘de staat van politiek en media’ en de invloed op de publieke opinie ervan, onder-steund worden door onderzoe-ken die hijzelf en vakgenoten hebben gedaan. Dat het boek geen meningencircus is maakt het feitelijk interessant, maar niet enerverend. Zoals te verwach-ten is de werkelijkheid minder spectaculair dan gedacht. Terwijl de meeste mensen het gevoel hebben dat berichtgeving steeds minder over inhoud en steeds meer over conflicten en ‘de poppetjes’ gaat, blijkt dat niet zo te zijn. Bovendien blijken deze klachten al te stammen uit de tijd van Den Uyl. Vooral interessant is de onderbouwing van waarom de kiezer steeds cynischer wordt over politiek. De media bericht niet minder over inhoud en meer over conflict, maar wel steeds negatiever. Ook ligt de focus van journalis-ten en politici steeds meer op politieke strategie. Politiek die gepresenteerd wordt als een spel zorgt ervoor dat burgers

zich er steeds meer van afkeren. Voldoende aanleiding – wat mij betreft – voor journalisten en po-litici om zich verantwoordelijker te voelen voor wat ze teweeg-brengen. Vliegenthart conclu-deert dat de media niet bepalen wat we denken, maar wel waarover we nadenken. Zo blijkt dat de aandacht in de media voor het onderwerp integratie en immigratie in geen verhouding staat tot de werkelijke proble-men. Deze amplificatie leidt tot groei van extreemrechtse par-tijen. Voor de geïnteresseerde in politieke communicatie is U kletst uit uw nek een fijne trakta-tie. Vliegenthart reikt ons over dit onderwerp, waar zoveel stevige meningen over bestaan, een mooie deconstructie aan. Neemt niet weg dat Vliegenthart in een boek voor het brede publiek zich best had kunnen permitteren om ‘out of the onderzoekbox’ te stappen. Dan was er, zonder de genuanceerde constructie omver te werpen, meer ruimte geweest om de lezer niet alleen naar het verleden maar ook naar de toekomst mee te nemen. Lara de Brito

Uitgeverij Bert Bakker, 224 p., 15 euro

U kletst uit uw nek Kijk! Lees!Het Persmuseum in Amster-dam heeft een ‘pop-up pers-museum’ geopend op het Mu-seumplein. Tot 30 december is daar Chouf! Qra! – Cartoons en strips in de Arabische wereld te bezoeken. De tentoonstelling biedt een selectie tekeningen en belicht hun rol in de vrij-heid van meningsuiting. Een aantal zijn te plaatsen in de opstanden van de Arabische lente. Van Marokko tot Qatar wordt volop getekend, laat de tentoonstelling zien. Zo zijn er graphic novels die het dagelijks leven in Libanon beschrijven van Zeina Abirached; het satirische tijdschrift TokTok uit Egypte en strips met Islamiti-

sche superhelden van Gihén ben Mahmoud uit Tunesië. Ook lopen in de Arabische wereld veel politieke cartoonis-ten rond; sommige krijgen te maken met vervolging. Bekend voorbeeld is de Syrische teke-naar Ali Ferzat, die vanwege zijn kritische cartoons vorig jaar ontvoerd werd en in elkaar geslagen. Daarbij werden twee vingers en zijn arm gebroken. De Irakees Kifah Al Reefi vluchtte onder Saddam Hoes-sein naar Nederland. Ook van hen is werk te zien. Samenstel-ler van Chouf! Qra! (Kijk! Lees!) is stripexpert Joost Pollmann. Zie persmuseum.nl

I

Donker!Van zaterdag 27 op zondag 28 oktober is de Nacht van de nacht. Laat het licht uit, het beleven en het genieten van de donkere nacht staat centraal. Zie laathetdonkerdonker.nl


media&meer

WinddelenZelf actie ondernemen voor een betere wereld. Harm Reitsma (44) wil u met zijn bedrijf De Windcentrale eigenaar maken van een windmolen.

‘We willen twee windmolens kopen, daarvoor moeten we in decem-ber twintigduizend winddelen hebben verkocht. Een winddeel is een stukje windmolen. Het winddeel geeft je recht op een deel van de stroom die de molen opwekt. Je kunt een of meer winddelen kopen en zo echt zelf stroom produceren. Het is een nieuw model waarmee windenergie voor iedereen voordelig wordt. Je koopt een winddeel à 351 euro en krijgt daarvoor minimaal zestien jaar gratis stroom, per winddeel gemiddeld 500 kWh per jaar. Dat vertegenwoordigt met de huidige stroomprijzen een waarde van zo’n 45 euro. Een voordeel: je hebt daarmee je stroomprijs vastgezet voor die zestien jaar, terwijl de verwachting is dat de energieprijzen gaan stijgen. Het unieke is, dat je echt stroom krijgt en niet zoals bij huidige windcoöperaties een financieel rendement op de stroom. De energie die de molens opwekken krijgen de leden via energiebedrijf Greenchoice geleverd. Omdat de aankoop van de windmolens volledig wordt betaald met het geld van de deelnemers hoeven we geen dure lening af te sluiten. Dat scheelt een enorme hoeveelheid rente. Ik denk dat we met dit model een manier hebben gevonden om groene energie echt voordelig te maken. Het geeft mensen een handelingsalternatief zonder dat ze duurder uit zijn, zelfs goedko-per. Nu hoef je niet alleen te zeggen dat je tegen kolencentrales bent, maar kun je zelf windenergie maken.Ik werk nu twee jaar aan De Windcentrale. Eerder werkte ik voor twee energiebedrijven. Half juni zijn we met de verkoop van Wind-delen gestart. Door mensen eigenaar van windenergie te maken, wil ik draagvlak creëren voor windenergie. Nederland heeft niet erg hoge doelstellingen voor duurzame energie, en zelfs die gaan we niet halen. Dat komt mede doordat windenergie hier niet door-breekt. Mensen kennen de voordelen ervan niet, ze kennen alleen de vooroordelen. Terwijl onderzoeken uitwijzen dat een meerder-heid positief tegenover windenergie staat.De molens die we willen kopen, staan in Delfzijl. We hebben een voorlopige koopovereenkomst. 15 oktober maken we de tussen-stand op, en als we voldoende deelnemers hebben gevonden, gaan we op 7 december over tot de aankoop. Vanaf januari krijgen de bezitters van een winddeel dan hun eerste stroom geleverd. De teller staat nu op 8805. Ik heb er alle vertrouwen in dat we gaan slagen.’Marc van Dijck

Je groene idealen in de praktijk: doen! Tips voor deze rubriek van harte welkom op [email protected]

Economische zingevingDe economie is geen waar-devrij wiskundig onderzoek, maar een product van onze beschaving, van onze cultuur. Voor Tomáš Sedlácek gaat economie eigenlijk over niets meer of minder dan de vraag over goed en kwaad. Sedlácek was in het verleden econo-misch adviseur van president Václav Havel in het toenmalige Tsjechoslowakije. Door de Yale Economic Review werd hij in 2006 hij uitgeroepen tot een van de ‘vijf spannendste denkers in de economie’. Sterke aanbevelingen dus. Zijn boek De economie van goed en kwaad - De zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street uit 2009 is nu vertaald in het Nederlands. Uitgeverij Scriptum, 407p., 29,50 euro

ArmoedeMet de tentoonstelling Geen cent te makken wil het Histo-risch Museum Haarlem laten zien hoe het begrip armoede zich door de tijd heen steeds anders manifesteert, en hoe mensen zich daar voortdu-rend aan aanpassen. Het is een lokale tentoonstelling, over Haarlemmers die net op of onder het bestaans-minimum moeten leven, in het verleden maar ook in het heden. Het toont verborgen armoede, schaamte en zelf-redzaamheid. Met verhalen en met objecten van onder andere de Armenzorg, het Leger des Heils en charita-tieve verenigingen als de St. Vincentiusvereniging. Zo ont-staat een geschiedenis van de middeleeuwse broodbank tot de hedendaagse voed-selbank. Tot 4 november.Zie historischmuseum-haarlem.nl

‘De media bepalen niet wat we denken, maar wel waarover we nadenken’

Groen moet je doen


Nederland heeft genoeg asfalt om drie maal de wereld rond te gaan. Toch is de roep om nieuwe wegen de laatste jaren eerder norm dan uitzondering.

Al die extra wegen jagen de groei van het auto-gebruik weer aan, terwijl de ergste groei nu net voorbij was. ‘We hebben niet te weinig wegen, we gebruiken ze alleen niet effectief’, zegt Huib van Essen, mobiliteitsdeskundige bij onderzoeken adviesbureau CE Delft en lid van de GroenLinks-werkgroep Exact. Voor die werkgroep werkt hij aan een visiedo-cument over verkeer en vervoer. Daarmee wil de werkgroep, voorbij dogma’s, op weg naar een visie op duurzame mobiliteit. ‘Het grote verhaal ontbreekt in de politiek. De luchtvervuiling in de Randstad behoort tot de ergste ter wereld en er is geen andere sector waarin de uitstoot van broei-kasgassen harder groeit dan in het verkeer. We moeten een punt op de horizon zetten en werken aan schoner, efficiënter én minder mobiliteit. Al-leen dan kunnen we de mobiliteit van vandaag tot goede en gezonde proporties terugbrengen.’ MobiliteitsmythesHelaas wordt het mobiliteitsdebat gedomineerd door mythes. Zo denken we dat het meeste ver-keer woon-werkverkeer is. Van Essen: ‘Dat is niet zo, het aandeel vrijetijdsverkeer is groter.’ Mobili-teit is voor veel mensen synoniem voor vrijheid. Om te verduurzamen hebben we niet alleen de juiste maatregelen nodig, maar is ook inzicht in de motivatie van mensen essentieel. ‘Mensen kiezen uiteindelijk vooral op basis van tijd en geld. Hoe sneller mensen kúnnen reizen, hoe verder ze gáán reizen. Dat geldt ook voor Groen-Linksers. Die gaan ook met het vliegtuig naar

We willen steeds sneller en steeds verder.

Met alle consequenties van dien voor mens

en milieu. Ons verkeer en vervoer moet

schoner, efficiënter maar vooral ook minder,

zegt mobiliteitsdeskundige Huib van Essen.

door Lara de Brito

Zuid-Amerika en niet met een cruiseschip. Een andere hardnekkige mythe is dat consumen-tengedrag niet verandert bij hoge prijzen, ook al laat onderzoek het omgekeerde zien. Een suc-cesvol voorbeeld van prijsbeleid is de congestion zone in Londen, waar je tol moet betalen om de stad binnen te mogen rijden. ‘Dat is ook een suc-ces omdat de opbrengst van die heffingen geïn-vesteerd wordt in betere voorzieningen’, licht Van Essen toe. ‘Dat helpt enorm om de effectiviteit en het draagvlak te vergroten.’ Ook in Amsterdam is het autogebruik flink gedaald, vooral als gevolg van hoge parkeertarieven én jarenlang beleid om fietsen en het openbaar vervoer (ov) aantrekkelij-ker te maken. ‘Je moet niet autobashen maar als overheid wel duidelijke keuzes maken.’Daarnaast gaat het debat bijna altijd over de auto en het ov, terwijl de grootste groei plaatsvindt in de zeevaart, het vliegverkeer en het goederen-wegvervoer. En juist in die vervoerswijzen loopt het Nederlandse beleid achterop. Veel Europese landen hebben al een kilometerheffing voor vrachtverkeer. ‘Slowakije heeft het in acht maan-den tijd ingevoerd. Kwestie van doen! Ook een vliegtaks bestaat al in veel landen, waaronder Duitsland en Frankrijk.’ Het is de taak van de overheid om het bedrijfsleven te stimuleren om te verduurzamen, zegt Van Essen. Bedrijven zetten zelf geen grote stappen, omdat ze vast zitten in een prisoner’s dilemma. Hij noemt Toyota als voorbeeld van een groot bedrijf dat in-ziet dat duurzaamheid de toekomst is. ‘Ze zijn in de jaren negentig begonnen met de ontwikkeling van zuinige hybride auto’s omdat ze hoopten daar op termijn veel geld mee te verdienen. Lang bleef het echter een nichemarkt die alleen maar geld kostte. Pas onder druk van Europese normen en fiscale voordelen bij bijvoorbeeld de aanschafbelasting kon de productie groeien. Nu heeft het bedrijf al bijna vijf miljoen hybrides verkocht.’

Heilige graalIn de omslag naar duurzame mobiliteit hebben de EU, de nationale en de lokale overheden alle-maal een eigen rol. Van Essen begint in Brussel: ‘Europa moet strengere normen stellen voor alle soorten voertuigen – ook als fabrikanten zeggen dat het niet kan. Met de normen voor luchtver-vuiling in de jaren tachtig schreeuwden ze ook moord en brand, maar achteraf bleken de kosten veel lager te zijn dan vooraf werd geschat.’

Feiten reiskostentaks De reiskostentaks is afgesproken in het Lenteakkoord. Hoewel het door velen een ‘taks’ wordt genoemd, is dat onjuist. Het is een opheffing van een belastingvrijstelling. Het Planbureau voor de Leef omgeving bere-kende dat de files door deze maatregel tien tot vijftien procent zouden afnemen.

‘Een elektrische laadpaal is geen klimaatbeleid’

foto

Ma

rti

n r

oe

Me

rs

/ h

oll

an

ds

e h

oo

gte


‘OV is geen heilige graal’

GroenLinks zit op de goede weg, zegt Van Essen, maar het kan scherper. Ook GroenLinks kent haar mythes. GroenLinks moet zich niet blind-staren op het ov, vindt Van Essen. ‘Het is niet waar dat we het mobiliteitsprobleem oplossen als we maar genoeg spoor aanleggen.’ En openbaar vervoer is niet altijd milieuvrien-delijker. ‘Veel bussen zijn per reiziger vervui-lender dan de gemiddelde auto. Het beeld van ov als heilige graal klopt niet.’ Daar komt bij dat het ov een weinig innovatieve sector is. ‘Het kan veel slimmer. Er zijn niet meer treinstellen, maar vooral slimmere marktmodellen nodig. Je moet bedrijven stimuleren om met oplossingen te ko-men. Dan ontstaan er diensten die mensen nodig hebben.’ GroenLinks heeft zich de afgelopen ja-ren te veel laten leiden door sociale motieven en te weinig vanuit het oogpunt van duurzaamheid gehandeld, is Van Essens conclusie: ‘Een regio-bus midden in Overijssel frequent laten rijden, is niet duurzaam.’ Maar files oplossen door capa-citeit bij te bouwen ook niet. ‘Gelukkig bestrijdt GroenLinks de files door kilometerheffing in te voeren en samen reizen aan te moedigen.’

Glimmende technologieënHet valt Van Essen op dat het geloof in techniek – binnen en buiten GroenLinks – enorm is. ‘Elek-

trisch vervoer heeft zeker toekomst, maar al onze kaarten op elektrisch rijden zetten is onverstan-dig. Het is een langzame ontwikkeling. Elektrisch rijden is nu drie à vier keer zo duur met een veel kleinere actieradius.’ Van Essen relativeert dit soort ontwikkelingen omdat hij in de reflex om te focussen op glimmende, opgepoetste techno-logieën een gevaar ziet voor lokaal klimaat- en mobiliteitsbeleid: ‘Een elektrische laadpaal is geen klimaatbeleid. Lokale bestuurders zoeken naar technologische hoogstandjes, dat is veel sexyer dan goed wandel- en fietsbeleid. Ik ben daar streng in: gemeenten moeten zich primair bezighouden met dat waar ze invloed op heb-ben. Het grootste verschil kunnen zij maken door echt fietsvriendelijk te zijn.’ Binnen het visiedo-cument wordt de fiets belangrijker gevonden dan het ov. De ‘ontdekking’ van de fiets is een trend wereldwijd. Overal worden fietsplannen gere-aliseerd. Wereldsteden als Parijs, New York en Bogota hebben zich gestort op het promoten en faciliteren van de fiets. In Nederland zijn er op dit vlak enorme verschillen tussen steden en valt er nog veel te winnen. En met de elektrische fiets wordt het potentieel nog een stuk groter. Dus: we moeten ons niet blindstaren op futuristische vervoersmiddelen in de stad, maar letterlijk en fi-guurlijk ruim baan geven aan de fiets. <

De partijraad bespreekt het visiedocument op 15 december (onder voorbehoud), in januari 2013 volgt een conferentie. Meer informatie: werkgroepexact.groenlinks.nl.

foto

Ma

rti

n r

oe

Me

rs

/ h

oll

an

ds

e h

oo

gte


heilige graal’

In memoriam

Inti Suarez (Europawerkgroep):‘Het was 2004 en het was de eerste keer dat ik naar een bijeenkomst van de Europawerkgroep ging. Ook voor Lin was het de eerste keer. Zij was een week tevoren lid geworden van GroenLinks en wilde gelijk actief worden. Een half uur later had zij ons overtuigd van het belang van groen activisme over de grens. Een dag later was zij aan het bellen met de bestuurders van andere Europese groene partijen. Een paar maanden later, in Rome, was haar resolutie aangenomen. En dat was nog maar haar eerste actie binnen GroenLinks.’

Bas Eickhout (Europees Parlement):‘Ook in Europa heeft Lin haar sporen nagelaten, soms letterlijk aan-gezien haar verstrooidheid altijd weer zorgde voor een kledingstuk dat kwijtraakte. Maar Lins erfenis is vooral te zien in het steunlid-maatschap dat nu mogelijk is voor de Europese Groene Partij (EGP). Een strijd die Lin leverde sinds 2004, toen de EGP formeel een poli-tieke partij werd. Helaas is die strijd nog niet voltooid: als individu kun je nog steeds geen lid van de EGP worden. Ik stel voor dat als dat straks eindelijk mogelijk is, Lin postuum lid nummer 1 wordt.’

Niels Feis (partijbestuur):‘Ik ontmoette Lin voor het eerst in 2008 bij een politiek café in Utrecht. GroenLinks moest zich veel meer dan voorheen op de leden en samenleving gaan richten, en Lin was meteen enthousiast over het voorstel. Toen ik in 2011 als lid van het partijbestuur opnieuw met haar te maken kreeg in een conflict over de verschijningsfre-quentie van het Magazine konden we flink met elkaar botsen, maar het onderling vertrouwen bleef bestaan. Tijdens haar ziekte bleef Lin tot het eind onverminderd strijdbaar en geïnteresseerd in Groen-Links. Ik mis Lin om haar enorme inzet en betrokkenheid, als luis in de pels, maar vooral als een heel bijzonder mens.’

Mellouki Cadat (Amsterdam Oost):‘Frans was de voertaal van onze vriendschap, Lin sprak vloeiend Frans. Wij woonden beiden in de Amsterdamse Indische Buurt en werden vrienden, partijgenoten en compagnon de route binnen GroenLinks. Wij hebben campagnes gevoerd en debatten georgani-seerd in Amsterdam Oost. We hebben ons ingezet voor het Magazine als onafhankelijk en maandelijks opiniërend, informerend en actu-eel ledenplatform – zij als freelance journalist, ik in de redactieraad. We hebben ons sterk gemaakt voor initiatieven als GroenLinks Integer en Kritisch GroenLinks. Lin was groen in hart en nieren. Een gepassioneerde mens die de wereld zo mooi vond, pour y vivre autre-ment.’

Lin Tabak (1953-2012)

Na enkele maanden van ziekte is op maandag 27 augustus jl. Lin Tabak, veel te vroeg, overleden. Lin maakte deel uit van de redactie van GroenLinks Magazine.Lin was een actieve en betrokken GroenLinkser die zich vol toewijding inzette voor haar idealen en de partij. De laatste jaren was ze een van de kartrekkers van het internationale EGP Supporters’ Network. Lin zocht internationale actie op, maar zette zich ook in voor haar eigen buurt in Amsterdam. Zij geloofde in de kracht van bewegingen ‘van onderop’; in het zelf vorm geven aan je wereld. Van lokaal niveau tot de internationale vraagstukken waar de wereld voor staat. Zij streefde ernaar de lokale, regionale, landelijke en internationale dimensies van GroenLinkse thema’s met elkaar te verbinden. In GroenLinks Magazine schreef Lin vaak over Groene partijen en ontwikkelingen in Europa en daarbuiten. Ook wist zij met een scherp oog voor ontwikkelingen in de eigen partij kritische maar nodige vragen over GroenLinks te stellen. We zullen Lins enthousiasme en onstuitbare inzet missen, en met ons vele anderen.


Opinie

Ontslagrecht – een vertroebelde discussie

stigen op het aantasten van rechten voor vervreem-ding onder de (potentiële) achterban. Te meer daar wetenschappers sterk twijfelen aan de effecten van een soepeler ontslagrecht en een kortere WW-duur.

Als Werkgroep Arbeidsverhoudingen hebben we de programmacommissie dit voorjaar een docu-ment aangeboden waarin we aangeven dat het van het grootste belang is om een totaalvisie voor de toekomst te ontwikkelen op arbeidsmarkt, sociale zekerheid en arbeidsverhoudingen. Daar is in het verkiezingsprogramma helaas te weinig van terug te vinden. Maar belangrijker dan het programma is wat de woordvoerders van de partij uitdragen. Het beeld van GroenLinks blijft nu toch beperkt tot het gegeven dat we het ontslagrecht willen versoepe-len en de WW-duur verkorten. Het genuanceer-de beeld van werkzekerheid dat de partij biedt, sneeuwt daarbij onder. Dat blijft een abstract ver-haal dat het merendeel van de mensen, zelfs pro-fessionals in de sociale zekerheid, niet goed kun-nen doorgronden.

Het uitgangspunt zou moeten zijn: een deltaplan voor het sociale domein. Zolang dat totaalbeeld, de stip op de horizon, niet is geïnternaliseerd bij de mensen waar het om gaat, zal de discussie zich blijven verengen. GroenLinks moet zich niet laten gijzelen door die beperking in het debat dat door conservatieven en liberalen wordt gevoerd. Groen-Links steekt dan schril af tegen de andere partijen op links, die niet voor een genuanceerd standpunt kiezen.

Mijn pleidooi is om eerst nieuwe zekerheden te realiseren, of ten minste daar mee te beginnen, alvorens de oude rechten op te geven. Dat geeft werkzoekenden, werknemers, zzp’ers en professio-nals binnen het werkveld het beeld van een partij die het ernst is met het sociale beleid. Dat is nood-zakelijk om commitment te krijgen en weer meer mensen aan de partij te binden. Bovendien is het de meest koninklijke weg. Eerst een nieuw huis bouwen alvorens het oude af te breken. <

John SwelsenSecretaris van de werkgroep arbeidsverhoudingen en werkzaam bij UWV WERKbedrijf.Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.

Het laatste decennium laat GroenLinks zich gijzelen door discussies over het ontslagrecht en duur van de WW. Het leidt geen twijfel dat dit een van de

oorzaken is van het huidige imagoprobleem. We doen onszelf hiermee tekort.

Professionals die werkzaam zijn in de sociale ze-kerheid zien de laatste jaren dat re-integratie en participatiemiddelen alleen maar afnemen en vaak tot nul worden teruggebracht. En dat in een periode waarin de werkloosheid door de financi-ele en economische crisis fors toeneemt. Werk-zoekenden worden steeds minder begeleid, zelf-redzaamheid is het adagium. Ondertussen wordt er wel steviger gecontroleerd en gesanctioneerd.Bovendien is de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt al decennia aan de gang. Er ontstaat een groep aan de ‘onderkant’ van de ar-beidsmarkt die van het ene flexcontract via een uitkering naar een volgende tijdelijke baan pro-beert te komen. Het gebrek aan perspectief op ze-kerheden zorgt bij veel mensen voor spanning en stress. Voor de toekomst bouwen zij nauwelijks pensioenrechten op.

Een andere zorg is dat juist ouderen als eerste wor-den ontslagen indien ontslagregels worden ver-soepeld; met de crisis zien we nu al een hoger aan-deel ouderen die zonder werk raken en vervolgens moeilijk weer een nieuwe baan vinden. En dat in een tijd waarin er politieke consensus is over een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Dat zijn voor de meeste mensen twee onverenig-bare zaken en zorgt voor veel onbegrip. In zo’n klimaat zorgt het te nadrukkelijk de aandacht ve-

John Swelsen pleit voor ‘een deltaplan

voor het sociale domein’ in plaats van

discussies alleen over ontslagrecht en

WW. Nu sneeuwt het genuanceerde Groen-

Links-beeld van werkzekerheid onder.

‘Je moet

eerst een

nieuw huis

bouwen

alvorens

het oude af

te breken’

In memoriam


brieven Brieven van maximaal 250 woorden zijn welkom, voor in het Magazine of op de site. De redactie behoudt zich het recht voor brieven ingekort of niet te plaatsen.

h

WeigerambtenaarIn Groenlinks Magazine van augustus 2012 spreekt oud Eer-ste Kamerlid Jos van der Lans van een heksenjacht op de wei-gerambtenaar en vraagt zich af waar de tolerantie gebleven is. Dit is een veel gehoord ar-gument: als we tolerant zijn tegenover de homo, waarom dan niet tegenover de weige-rambtenaar? Volgens mij is het antwoord vrij eenvoudig: het tolereren van iemands seksuele geaardheid is iets heel anders dan het tolereren van iemands intolerantie ten opzichte van diezelfde geaardheid. In het eerste geval gaat het om de vraag of je iemands recht op ge-lijke behandeling erkent, in het andere geval of je accepteert dat iemand datzelfde recht aan iemand anders ontzegt. Of je het nu juridisch of moreel bekijkt, volgens mij kun je niet anders dan concluderen dat dit twee tegengestelden zijn. Juist om de tolerantie van homo’s te waarborgen dien je niet te to-

lereren dat zij gediscrimineerd worden, en al helemaal niet door de overheid zelf. Om de scherpe randjes van het debat af te halen, voert Van der Lans een trouwambtenaar op die het beste met de mensheid voor heeft en juist zo goed in zijn vak is vanwege de persoonlijke betrokkenheid die hij bij het aanstaande echtpaar voelt. Hij is in het geheel geen homo-foob, maar hij kan dat gevoel gewoon niet opbrengen bij een homostel. Dat kan toch? Dan kan zo’n stel toch beter gewoon een andere ambtenaar kiezen? Neem nu een andere ambtenaar die niet zo’n goed gevoel krijgt als hij moslims een paspoort verstrekt. Of lie-ver geen Joden in de gemeente inschrijft. En wat te denken van een stembureaumedewerker die in gewetensnood komt als hij vrouwen binnenlaat? Moe-ten we dan ook tolerant zijn? Volgens mij is de grens helder: het recht op gelijke behande-ling is een grondrecht, en als ie-

mand dit dient te respecteren is dat de overheid wel. Als je daar als ambtenaar niet mee kunt leven, heb je niet alleen een gewetensbezwaar ten opzichte van de groep wiens recht je weigert te erkennen, maar ook ten opzichte van de rechtstaat zelf, je werkgever. De vraag of overheid en weigerambtenaar samen door een deur kunnen, is dus geen praktische, maar een principiele, en het ant-woord erop is simpelweg: nee. Gijs Paaimans, Nijmegen

Weigerambtenaar (2)In zijn column (GroenLinks Magazine, augustus 2012) neemt Jos van der Lans het op voor de weigerambtenaar. Bes-te Jos, zal ik jou nog eens één keer haarfijn uitleggen waarom we de weigerambtenaar niet moeten accepteren? Ten eerste is het burgerlijk huwelijk open-gesteld voor partners van gelijk geslacht en een ambtenaar van de burgerlijke stand dient het overheidsbeleid uit te dragen.

Zijn persoonlijke mening mag daarbij zijn werk niet in de weg zitten. Dat de kerk vindt dat een huwelijk is voorbehouden aan man en vrouw, dat mag, want op grond van de vrijheid van godsdienst mag de over-heid niet ingrijpen in wat bin-nen de kerk gebeurt. Maar die visie mag je vanwege de schei-ding tussen kerk en staat niet doortrekken naar het burgerlijk huwelijk. Je hebt het over tole-rantie Jos, maar de weigeramb-tenaren zijn juist degenen die intolerantie uitdragen. Onder het mom van ‘ik heb verder niets tegen homo’s’ wordt er gepredikt dat hun gedrag niets te maken heeft met discrimi-natie. Ik ben best bereid toe te geven en een weigerambtenaar de gelegenheid te bieden om het sluiten van een huwelijk tussen partners van gelijk geslacht over te laten aan een collega, onder één voorwaarde: wanneer twee christelijke homo’s willen trouwen voor de kerk en een geestelijke bereid


jos HuiswerkHet spreekt dat ik de commissie navelstaren, onder leiding van Andrée van Es, veel wijsheid toewens. Ondertussen lijkt mij het verstandig als de rest van de partij studie gaat maken van al die initi-atieven die Nederland al lang aan het veranderen zijn. Daarom volsta ik deze keer met huiswerk voor die partijgenoten die de toekomst interessanter vinden dan het verleden. Begin uw studie met een kijkje in dynamiek van de toekomst (www.trendrede.nl), of laat je meeslepen door Ronald van den Hoff (www.society30.com), bedenker van Seats2meat, geweldige ontmoe-tings- en vergaderplekken op meerdere plaatsen in het land, waar samenwerken en kennisdelen centraal staat (www.seats2meet.com). Welkom in de nieuwe wereld! Vervolgens: surf naar: www.urgenda.nl. De actieorganisatie die Nederland duurzaam wil maken en die met de collectieve inkoop van zonnepanelen de statische Nederlandse subsidiemarkt links wist in te halen. Dan door naar het lokaal niveau waar onvoorstelbaar veel collectieve energie-initiatieven aan de weg timmeren. Kijk bijvoorbeeld op: www.amsterdam-energie.nl, www.denieuwenuts.nl, www.wijkrijgenkippen.nl, www.duurzaamsoes-terkwartier.nl, www.windcentrale.nl, enfin: het houdt niet op. Een overzicht vindt u op: www.hieropgewekt.nl/initiatieven. En het houdt niet op bij duurzaamheid! Vergelijkbare van-onderop-initiatieven zie je op tal van terreinen. Internet loopt ervan over. Bekend zijn inmiddels de broodfond-sen, coöperatieve kringen waarin zzp’ers zich onderling verzekeren tegen arbeids-ongeschiktheid (www.broodfonds.nl). Maar het gaat veel verder. Overal in het land worden publieke voorzienin-gen (buurthuizen, braakliggende gronden, bibliotheken, etcetera) in zelfbeheer genomen of werken burgers met elkaar aan lokale initiatieven (zie: www.waarmakerij.nl) In zo’n vijftien steden zijn bewonersbedrijven opgericht die los van overheden of welzijnsorganisaties een publieke buurteconomie willen aansturen (typ in: www.lsabewoners.nl/bewonersbedrijven). Op tal van plaatsen duiken bovendien nieuwe lokale zorgcoöperaties op, van ouderen, van buurtbewoners, van dorpelingen, van pgb-houders die zich verenigen, en met elkaar kleinschalige voorzieningen maken (onder meer: www.zorgcooperatie.nl). Sowieso is het aantal coöpera-ties in Nederland sinds 2008 met 40 procent gegroeid! Mensen nemen, kortom, het heft in handen. Ze wachten niet langer op beleid of de politiek, ze mobiliseren elkaar via de sociale media! De opkomt van de Eigen Kracht-conferenties (www.eigen-kracht.nl) in de jeugdhulpverlening is wat dat betreft een metafoor voor de verandering. Eigen Kracht-conferenties betitelen mensen niet langer als drager van problemen, maar maakt ze actief eigenaar van oplossingen en verantwoordelijkheden. Die ‘machtswisseling’ is de motor achter al die lokale initiatieven. Het is een stille revolutie tegen een overgebureaucratiseerde, anonieme en vervreemdende verzorgingsstaat. (Bestudeer: .) Waar GroenLinksers nu over moeten nadenken is hoe ze die revolutie politiek stem willen geven. Het wordt wel aanpezen, want de examendatum is al bekend: het voorjaarscongres.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en publicist. Voor GroenLinks was hij lid van de Eerste Kamer. Volg hem via: www.josvdlans.nl en/of @josvanderlans.

Online lezenMeer brieven op magazine.groenlinks.nl/brieven

Verkiezingsuitslag Kiezers kregen het gevoel dat het salonfä-hig willen zijn soms een te sterk accent had bij de fractie. Ook als dat alleen maar je imago is, gaat dit altijd ten koste van je elan in de campagne, zegt Hans Feddema. En juist sterk vanuit het hart opereren was van belang geweest als antwoord op de angst die, mede door de crisis, trend is in de samenleving. Fed-dema schrijft zijn impressie van de verkiezingen op.

Groenen.nl Niet links of rechts, maar Groenen.nl, schreef Will Kranenburg in het vorige Magazine. Die Groenen waren en zijn er al, zegt Anke Korteweg, en ze zijn inderdaad niet gangbaar links of rechts. Het belangrijkste is om er net als hen niet meer vanzelfsprekend vanuit te gaan dat economische groei moge-lijk is zonder dat ook de milieugebruiksruimte of ecologische voetafdruk toeneemt.

is dit huwelijk in te zegenen, er binnen de kerk daar geen ver-zet tegen is. Zie je het al voor je, Jos? Dus pas voortaan op het op te nemen voor bepaalde mensen die zich zo zielig voor-doen, maar dat niet zijn. Leo Selberie-Jansen, Rotterdam

Gezonde samenlevingHet debat over de stijgende kosten in de zorg wordt over-heerst door kortetermijnoplos-singen als bezuinigen en het efficiënter maken van de zorg. Voor nu noodzakelijk, maar het onderliggende probleem moet ook worden aangepakt: onze ongezonde leefstijl. De enige structurele oplossing is zorgen dat de vraag naar zorg afneemt. Het idee dat de vraag met ver-grijzing en toenemende moge-lijkheden per definitie stijgt, is onjuist. Een ouder wordende mens is geen ziek wordende mens. Maar het gedrag van mensen is vaak ziekmakend met alle gevolgen van dien. Gezond leven wordt ook niet makkelijk gemaakt met onder andere slecht voedsel (vetten, suikers, zout, zuivel, toevoe-gingen) en ongezond milieu (uitstoot van gassen, stralingen als van wifi en gsm). Verbe-tering van onze omgeving en

gedragsverandering zouden de vraag naar zorg verlagen. Het zorgstelsel is zodanig ingericht dat mensen nauwelijks worden gestimuleerd tot gezond gedrag en om een gezonde leefomge-ving te creëren. Terwijl zorg-verleners betaald krijgen wan-neer ze bepaalde ‘productie’ draaien, zijn de zorgverzeke-raars vooral geïnteresseerd in kwalitatieve verslaglegging en de kortste behandelmethodes. Om een gezonde levensstijl en omgeving te bewerkstelligen moeten zorgverleners, verze-keraars, overheid en burgers samenwerken. Dat doen zij on-voldoende, de vraag is of (gere-guleerde) marktwerking in de zorg daarvoor ook geschikt is. Aanpak van kosten vereist dat mensen gezonder leven en dat kunnen doen in een gezondere omgeving. Daar moet de poli-tiek op meer beleidsterreinen dan alleen de zorg aan werken. Als we nu geen maatregelen nemen, schuiven we de proble-men alleen maar voor ons uit. En worden de kosten hoger. Sebastiaan Hexspoor,fysiotherapeut & bestuurslid GroenLinks Hilversum

Voor de volledige brief zie magazine.groenlinks.nl/opinie-magazine


Windmolenactie in Amsterdam op 5 september

Het in- en uitpakken is nog best een karwei (campagnetour, zaterdag 8 september, centrum van Tilburg: een muziekpodium, de manshoge GroenLinks-letters en een ploeg van 10 flyeraars).

GroenLinksers tijdens de opname van de campagnespot

Campagnevrijwilliger Suzanne Vrielink (r): “Het was super!” (Amsterdam, 17 augustus)

Klaar om te flyeren! (Nijmegen, 4 september)

Vrijwilligers, medewerkers, Kamerleden en journalisten: iedereen door elkaar in het campagnecentrum in Utrecht, tijdens het slotoffensief ‘4 Dagen Wakker’.

Charlie Loos: “Ik heb verschil-lende mensen kunnen overtui-gen GroenLinks te stemmen. Veel mensen hebben geen idee wat de partijen willen.”

De letters waren ook een kinder-magneet (Amster-dam, 1 september)

Bedankt!Op het moment dat we dit schrijven, weten we de verkiezingsuitslag nog niet. Wat we wel weten: onze inzet was fantastisch. Enorm veel vrijwilligers werkten keihard aan de campagne. De campagnetour met de reuzen letters heeft meer dan 90 plaatsen aangedaan. In het hele land werd druk geflyerd om de kiezer over de streep te trekken. Het campagnecentrum in Utrecht draaide letterlijk overuren; vierentwintig uur per dag waren daar enthousiaste mensen

aan de slag. We zouden graag ieder een persoonlijk be-danken, maar er zijn gewoon te veel kanjers om ze allemaal te noemen, bijvoorbeeld Henk Keuning die zolang meedraaide in het campagnecentrum dat we na 17 uur de tel kwijtraakten. Of Charlie Loos, die elke dag ging flyeren en ons vervolgens liet weten hoe het gegaan was. Of John de Laet die vanaf het begin van de campagnetour dagelijks het land doorkruiste om de letters van A naar B te brengen. Fantastisch! Vrijwilligers, kandi-daat-Kamerleden, wethouders, raadsleden en medewerkers spanden zich gezamenlijk in voor een groener en socialer Nederland. En

dat was prachtig om te zien. Iedereen die heeft meegeholpen: dank, veel dank!

foto

Bil

l c

ro

Mp

ton


Contact• Adreswijzigingdoorgeven:

mijn.groenlinks.nl

• Contactmetlandelijkbestuur,webmasters: groenlinks.nl/contact/service

• ContactmetTweedeKamerleden: groenlinks.nl/contact/publieksdienst

• InhoudelijkevragenoverGroenLinks-plannenen-beleid: groenlinks.nl/contact/publieksdienst

• LandelijkBureauGroenLinks,Postbus 8008 3503 RA Utrecht (030) 2 39 99 00 Bezoekadres: Oudegracht 312 3511 PK Utrecht.

Dit katern is een uitgave van het Landelijk Bureau GroenLinks.

Colofon GroenLinks MagazineNr. 5, oktober 2012

GroenLinksMagazineiseenuitgavevanhetpartijbestuurvanGroenLinksenver-schijnt6maalperjaarindruk.Hetwordtsamengestelddooreen onafhankelijkeredactie,diewerktopbasisvaneenredactiestatuut.

Abonnement LedenvanGroenLinksontvangenhetbladgratis.Anderenkunnenzichabonnerenvoor€17,50perjaar.Eriseengesprokeneditiebeschikbaarvoormensenmeteenleeshandicap.OpgaveviahetLandelijkBureauvanGroenLinksPostbus80083503RAUtrecht

Bezoekadres:Oudegracht312Utrechttel.0302399900 [email protected] www.groenlinks.nl

Redactie CarolienCeton(hoofdredacteur),MarcvanDijck(redacteur),HarmenBinnema,LaradeBrito,KatinkaEikelenboomenSimonOtjes.

Redactieadres:Postbus80083503RAUtrechttel.0302399909 [email protected] magazine.groenlinks.nl

Aanditnummerwerktenverdermee:PieterGeenen,JosvanderLans,EricaMeijers,MargotScheerder,JohnSwelsen,MichielWijnberghenMarijeWilmink.

VormgevingRuparo(IvoSikkemaenIngeborg Seelemann),Amsterdamwww.ruparo.nl

Druk MeijerRotatie op100%kringlooppapier.ISSN13803700

AdvertentiesAdviesbureauCadextel.0111643307www.cadex.nl

Tweede Kamerfractie GroenLinksPostbus200182500EADenHaagtel.0703183030fax0703182685groenlinks@tweedekamer.nl

Sluitingsdatum12november(verschijnt1december)

Lezingencyclus 'Waardevolle economie'De economische crisis blijft de gemoederen voorlopig bezighouden. Wat zijn de oorzaken? Wat is de oplossing? Conventionele econo-men en financieel experts zoeken dit laatste in een terugkeer naar de situatie zoals vóór de huidige crisis. Het streven naar economische groei blijft voor hen centraal uitgangspunt.In de lezingencyclus Waardevolle economie laten Bureau de Helling en de GroenLinks-Academie deskundigen aan het woord die alternatieven heb-ben voor het huidige economisch systeem. In hun lezing zetten ze uiteen wat volgens hen de oorza-ken zijn van de economische crisis, en dragen ze groene en sociale oplossingen aan. We kijken met hen naar de weeffouten in het huidige financiële stelstel en de grondslagen van de Europese be-grotingscrisis. Ook de ecologische grenzen van de groei en de morele grenzen van de markt komen aan de orde. En vanzelfsprekend gaan we in op de gevolgen hiervan voor de politieke praktijk van GroenLinks. Aan het eind van elke lezing is er de mogelijkheid inhoudelijke vragen te stellen.

Data, onderwerpen en sprekers:29 oktober: Een duurzaam financieel stelsel5 november: Echte Europese solidariteit (spre-ker: Alfred Kleinknecht)12 november: Een economie zonder groei (spreker: Rens van Tilburg)19 november: De morele grenzen van de markt26 november: Het GroenLinkse antwoord op de crisis (spreker: Jolande Sap)

Aanvang: 19.30u (inloop vanaf 19.00u). Einde: 21.30u. Voor wie wil nazit met een drankjeLocatie: Landelijk Bureau GroenLinks, Oudegracht 312 UtrechtEntree: € 25 voor de gehele cyclus. Het is niet mogelijk per lezing te betalen

Meld je snel aan via academie.groenlinks.nl. Meer informatie: [email protected].

Trainingsaanbod najaar 2012 Bijgekomen van de verkiezingshectiek? Dan heb je weer tijd om aan jezelf te werken! Bij de GroenLinks-Academie train je vaardigheden die je goed kunt gebrui-ken bij je activiteiten voor de partij. Als gemeenteraadslid, lid van de Provinciale Staten, afdelingsbestuurslid, webmaster, of welke andere functie dan ook.

Een greep uit ons aanbod dit najaar:6 oktober: Resultaat in de wandelgangen: effectief onderhandelen: Hoe krijg je steun voor je moties en voorstellen in de raad of Staten? Hoe ga je om met verschillende belangen?6 oktober: Raads- en Stateninstrumen-ten: Hoe zet je moties, amendementen, vragen en andere instrumenten strategisch in? Wat betekent dit voor je rol in de coali-tie of oppositie?3 november: Persoonlijke presentatie: Zelf goed overkomen helpt je boodschap goed overkomen.3 november: Evaluatie- en voortgangs-gesprekken: Hoe kun je raads- of Staten-leden, wethouder of Gedeputeerde door een gesprek optimaal laten functioneren?10 november: Overtuigend debatteren: Leer hoe je sterk staat in het debat.10 november: Webmastertraining: Hoe beheer je een lokale GroenLinks-website? Beginners- en gevorderdengroep.17 november: Mediastrategie: verzilver je successen: Door een journalistieke bril naar je raads- of Statenwerk kijken en kansen voor publiciteit scheppen.24 november: Mediationvaardigheden voor bestuurders: van conflict naar kans: Krijg als 'politiek leidinggevende' inzicht in het fenomeen conflict en leer hoe je kansen uit een conflict haalt.

Meer informatie en inschrijven: academie.groenlinks.nl

GroenLinks academie

"Met Zin in GroenLinks kun je GroenLinks van binnen-uit verkennen, en kom je in gesprek met GroenLink-sers uit heel Nederland, op alle niveaus! Echt een aanrader!" aldus Miguel Heilbron, oud-deelnemer en eveneens kandidaat voor de Tweede Kamer.

Leergang Zin in GroenLinksWil jij je kennis en ervaring inzetten voor de partij, maar weet je nog niet waar en hoe? Dan is de loopbaanleergang ‘Zin in GroenLinks’ (ZiGL) van de GroenLinks-Academie iets voor jou! Vanaf eind oktober is het intakeformulier weer beschik-baar voor de selectie van ronde 11. Deze start in januari 2013.

Ben je geïnteresseerd? Stuur dan een mail naar [email protected] o.v.v. ZiGL 11. Je komt dan op de mailinglijst en krijgt automatisch de informatie en het intake formulier toegezonden. Meer informatie vind je op: academie.groenlinks.nl/ziningroenlinks


‘Als goed GroenLinkser woon ik in de grach-tengordel van Bogota’, grapt Maurice van Beers, beleidsmedewerker bij de Nederlandse ambassade in Colombia. ‘Mijn wijk kun je ver-gelijken met het oude noorden van Rotterdam: levendig, vol kunst en cultuur. Bogota is een chaotische stad. Acht miljoen mensen en geen goed openbaar vervoer levert alle kenmerken op van een typisch Zuid-Amerikaanse stad: volledig verstopt en veel smog.’ Van Beers werkt nu 9 jaar in Colombia. Hij ging erheen ‘voor de liefde’, na een tussenstop in Guatemala, waar hij als reisleider heen was getrokken. Daarvoor was hij opbouwwerker in Rotterdam. Het was in die stad waar hij politiek actief werd. Eerst voor de jongeren van de PSP in 1990, daarna voor DWARS en de lokale afdeling van GroenLinks. Na een lange periode waarin Van Beers niet voor de partij actief was, besloot hij dit jaar te helpen bij de campagne. Hij nam afgelopen zomer een maand verlof op en dook in de fondsenwerving. ‘In 2010 deed GroenLinks het goed bij de verkiezingen, maar kwam er

toch het meest rechtse kabinet ooit. Ik had het gevoel dat stemmen alleen niet genoeg is, ik wilde aan de campagne bijdragen.’ Want Nederland heeft GroenLinks nodig, vindt Van Beers: ‘Duurzaamheid is voor mij hét onder-werp. Veel partijen hebben een tiental jaren geleden gezegd: ideologie is niet zo relevant meer. Maar dan mis je een referentiekader om de wereld mee uit te leggen. Duurzaamheid is het grote raamwerk waar ook sociale thema’s in passen. GroenLinks doet dat heel goed.’

Colombia – met een deel van de Amazone binnen haar grenzen een van de meest bio diverse landen ter wereld – neemt een bijzon dere positie in binnen het internationale milieudebat, zegt Van Beers. ‘Colombia is een partner van Europa in de klimaatonderhan-delingen.’ Toch was duurzaamheid er bij de laatste verkiezingen in 2010 geen thema. Wel stelden maatschappelijke organisaties een milieupact op met enkele minimale milieuover-wegingen, dat door de kandidaten van alle politieke partijen werd ondertekend. Nederland ondersteunde de actie. Colombia is een land waar Nederland speciale aandacht voor heeft, legt Van Beers uit. ‘Het ligt dan ver weg van de polder, maar wel dicht bij de Antillen. Stabiliteit is dus belangrijk, en

Colombia was tot voor kort een risicoland vanwege het conflict met de FARC.’ Nu praat de regering weer met de inmiddels sterk ver-zwakte rebellenbeweging. De economie bloeit steeds verder op, iets wat Nederland vanuit de ambassade ondersteunt. ‘Mijn werk is om heel goed te weten wat er leeft in het land en waar kansen voor Nederland liggen.’ Zo is er tussen Colombia en Nederland een waterpartner-schap gesloten dat de samenwerking tussen kennisinstituten, overheden en bedrijven versterkt. Op deze manier is het land beter voorbereid op de gevolgen van klimaatveran-dering zoals overstromingen en droogtes. Een grote kans is het verduurzamen van de handel, zegt Van Beers. ‘Voor producten moet een eerlijke prijs worden betaald, zodat zij op een verantwoorde manier – in sociaal en in milieu opzicht – gemaakt kunnen worden. De chocola die Colombia naar Nederland exporteert, is voor een groot deel duurzaam, er wordt gewoon niet anders meer ingekocht. Voor landen als Colombia is dit ongelofelijk interessant. De ambassade heeft een platform duurzame handel opgezet waar bedrijven uit Nederland en Colombia samenwerken om de ketens voor koffie, bananen en bloemen te verduurzamen.’Marc van Dijck

&werkbl

Naam: Maurice van BeersLeeftijd: 42Beroep: ambassademedewerker in ColombiaMissie: duurzame ontwikkeling

GroenLinkserin de diplomatie

raamWerk’

foto

Ma

ria

cla

ud

ia fa

nd

ino

‘duurzaamheid is het grote


GroenLinks Magazine oktober 2012

Documents

Transcript of GroenLinks Magazine oktober 2012