technologiegezond & groen

nr

5 |

jun

i 201

3Get connected een uitGave van de economic Board utrecht

3 Voorwoord Op stoom, Roel Robbertsen

4 Kiezen of delen ‘Groei kan alleen nog duurzaam’ Henk Broeders (EBU-voorzitter)

6 Update Samen werken aan de meest leefbare economie van

Europa

7 Facts & Figures Groei en krimp in Utrecht

8 Parels• iSPEX• Simed• Chillhug• SmartGrid• UtrechtDataSchool• HSBIdentification• QLVR• SnappCar• EveEnergy• VCMMedical

13 Vrij geluid Lifesciences&health:vanlevensbelang Mirjamvan’tVeld(burgemeesterStichtseVecht)

15 Inspiratie & doen Bijeenkomstenoverzelfmanagementencleantech&

circulaire economie

16 Get Connected, het vervolg Vandenkennaardoen

20 Op locatie SOMT,opwegnaareensportfysiocampus

22 Dubbelinterview Metdeklasnaareenhightechbedrijf LeonardGeluk(ROCMiddenNederland)en JeroenKreijkamp(wethouderUtrecht)

25 Estafette-interview ‘Metbiologischonderscheidjejenietmeer’ Eric Odenwald, directeur Odenwald Organic

27 Agenda & Colofon

Dit is alweer de vijfde Get Connected, in minder dan een jaar tijd. Het doet me beseffen hoe snel het allemaal is gegaan. Van dromen naar daden, schreef ik de vorige keer. En die daden worden steeds zicht-baarder.Ik heb altijd gezegd dat mijn voorzitterschap van de Economic Board Utrecht (EBU) van tijdelijke aard was. Als de board eenmaal op stoom was, zou het bedrijfsleven zo snel mogelijk in de driver’s seat moeten komen. Met oud-CEO van Capgemini Henk Broeders hebben we als nieuwe voorzitter een topper uit de ICT, een van de belangrijkste sec-toren waarmee we de diensteninnovatie in de regio een impuls kunnen geven.Want dat is wat we willen: door crossovers te stimuleren, oplossingen vinden voor grote maatschappelijke vraagstukken. Zoals die in de zorg. Wist u bijvoorbeeld dat we vanuit de EBU een Europees centrum voor zelfmanagement in de zorg opstarten? En als het gaat om onze toekom-stige energievoorziening spelen innovatieve technologische oplossingen een belangrijke rol. Een goed voorbeeld zijn de Smart Grid-pilots in Utrecht en Amersfoort waarbij de EBU nauw betrokken is.Daarnaast hebben we recent in de Noordvleugel het landelijke Techniekpact mede-ondertekend. Hiermee wordt het belang onder- schreven van een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeids-markt in de technieksector. Samen met Amersfoort en Hilversum richt Jeroen Kreijkamp, wethouder Onderwijs van de gemeente Utrecht, zich op het primair onderwijs. Met name de koppeling die daarbij wordt gelegd met ons sterke gamingcluster is interessant: hoe kunnen gamingbedrijven bijdragen aan meer aandacht en interesse voor tech-niek in het primair onderwijs? Het zijn slechts een aantal zaken waar de board mee bezig is. Ze geven aan dat we op stoom zijn gekomen. Een goed moment dus om het stokje over te dragen. Ik wens Henk Broeders veel succes met de door-ontwikkeling van de board en het opbouwen van een stevig netwerk. Ik heb er alle vertrouwen in dat dit gaat lukken. Ik neem dan ook met een gerust hart afscheid! <

Roel Robbertsen,CommissarisvandeKoningindeprovincieUtrechten tot voor kort voorzitter van de Economic Board Utrecht.

4juni2013

Op stoom VOORwOORD

Inhoud

2 3

Techniekparels

Henk Broeders

Eric Odenwald

SOMTsportfysio-campus

LeonardGelukingesprekmetJeroenKreijkamp

Wie is Henk Broeders?‘Eenonafhankelijkeadviseurentoezichthoudermet veertigjaarervaringindeICT.IkwooninHilversum,bengelukkig getrouwdenhebvierkinderen.Ikkookenleeswat,indezomerzwemikelkedagenikgolfeenbeetje.TotvoorkortwerkteikbijCapgemini.Ikwilnogzekertienjaardoorgaaninallerlei rollen en functies, zowel commerciële als niet-commer-ciële. Zo ben ik president-commissaris van de Jaarbeurs, lid vanderaadvantoezichtvanTNOenvoorzittervande InternationalChamberofCommerce.’

Technologie, een gezonde leefomgeving of een groene economie?‘Alsikechtmoetkiezen,dantechnologie.Vanwegemijnvak-gebied.MaaralsEBU-voorzitteromarmikaldezethema’s.Zeversterken elkaar. Zo komen technologie en een gezonde leef- omgeving samen in de elektrische auto of in langer zelfstandig wonen door technologische aanpassingen. Frictie tussen deze driezieiknauwelijks.Ja,misschienbudgettair,erisnietvoorallesgeld.Maarindepolitiekoverheerstvaakhetkortetermijn-denken.OpdelangeretermijnisinvestereninICTindezorgeen prima business case.’

ICT’ers: wereldvreemde nerds of maatschappelijk betrokken netwerkbouwers?(Lacht)‘Uiteindelijkdatlaatste.ICT’erswillenbijdragenaanmaatschappelijksucces.Datkanalleenalsjezelfineen

‘Groei kan alleen nog duurzaam’De kersverse voorzitter van de Economic Board Utrecht (EBU) Henk Broeders (60) is afgezwaaid als bestuursvoorzitter van Capgemini, maar heeft het drukker dan ooit. Zijn dagen zijn nu gevuld met adviseren en toezicht houden bij verschillende organisaties. Als EBU-voorzitter wil Broeders ondernemen en besturen combineren.

KIEZENOfDELEN

zamer.Groeiisvooreenbedrijfnietmeermogelijkzonder te sturen op duurzaamheid. Zowel consumen-tenalsbedrijvenverwachtendat.Hetmotiefiswelveranderd.Veelbedrijvenkiezennuomeconomischeredenen voor duurzaamheid, niet om ideële. Ze kunnenerbijvoorbeeldgrondstoffenmeebespa-ren.Prima,wanteenbedrijfdatdingenalleenomideële redenen doet, heeft economisch gezien geen bestaansrecht.’

Burgemeester van Utrecht of minister van Econo-mische Zaken?‘Geenvanbeide,maaralsikechtmoetkiezen: minister.Datstaatdichterbijmijnprofielen belangstelling. Als manager hield ik me ook bezig met economie en groei. Een minister heeft ook meer maatschappelijkeeneconomischeimpact.Methetbestuurlijke–ikdenkaanzakenalsveiligheidenceremoniëlehandelingen–hebikminderaffiniteit.’

Utrecht: zelfstandig blijven of onderdeel van een superprovincie?(Zucht)‘AlsEBU-voorzittergaathetmijvooralomeconomische verhoudingen en die trekken zich niets aanvanregiogrenzen.VoordeEBUzijndever- bindingenmetdeNoordvleugelendiemetNoord-BrabantenGelderlandevenbelangrijk.Verdervraagikmeafofeensuperprovinciedeefficiency-enkostenvoordelenbrengtdiehetkabinetschetst.Ikdenkweldatweerbijwinnenals‘tGooiaanUtrechtisgekoppeld.Voorbedrijvenindemediaen creatieveindustriebestaatdeprovinciegrensniet.IkbendaaromblijdatPieterBroertjes,deburgemees-ter van Hilversum, boardlid is geworden.’

Opereert u in uw nieuwe functie als bestuurder of als ondernemer?‘Ookeenlastigdilemma.Hetondernemendehebjenodig om focus te houden en om door te zetten. En bestuurlijkmoetjezijnomjuistindedriehoekover-heid,kennisinstellingenenbedrijfslevenwatgedaantekrijgen.Ikzaldusregelmatigmoetenwisselen.Ofbetergezegd:vanbeiderollenzalaltijdwelietszichtbaarzijn.’ <

netwerkkuntfunctioneren.VoordehardekernvandeICTzijnnogsteedswelnerdsnodig,maarminderdanvroeger.Deeerstecomputersmoestjenogstapjevoorstapjeprogrammeren.Tegenhetleeskopjedatoverdehardeschijfbewoog,moestjezeg-gen:gaomhoog,lees,gaomlaag.Datstadiumisvoorbij.ICT’erszitten daardoor nu vanzelf meer aan de gebruikerskant. Juist de interactietussentechniekendienstverleningisaantrekkelijkaandit vakgebied.’

De EBU: tijdelijke aanjager of permanente denktank annex ontmoetingsplatform?‘Datlaatste.AlsdeEBUtijdelijkis,moetjeernietaanbeginnen.DeEindhovenseburgemeesterRobvanGijzelzeitegenme:succeskomtnietbinneneenjaar,hetiseenzaakvandelangeadem.ZezijndaarmetBrainportaltwintigjaarbezigenhaddenook niet meteen succes. Groeien, innoveren en samenwerken is altijdnodig,nietalleenineconomischminderetijden.Eenboardmoet ook niet alleen gedachtegoed overdragen, maar ook zaken faciliteren en instrumenten aanbieden die nieuwe initiatieven aanzwengelen.Misschienkandevormwelveranderen.Jekuntbijvoorbeeldeenontwikkelingsmaatschappijworden.Ofeen verenigingofbedrijf.Maardiedriehoekvanbedrijven,weten-schapenoverheidmoetblijvenbestaan.’

Vijf procent economische groei of de bestaande economie vijf procent duurzamer?‘Vijfprocentgroei,wantdaarmeewordtdeeconomieookduur-

5

x

4 5

Samen werken aan de meest leefbare economie van Europa

Stond de Economic Board Utrecht (EBU) heteerstehalfjaarnadeoprichtingvooral in het teken van plannen maken endocumentenopstellen,nuzijnwein volle vaart overgegaan naar concrete daden:deurenopenen,verbindingenleggen, processen versnellen en kansen verzilveren.

Structuur en richtingDeboardledenzijngeïnstalleerd,eendagelijksbestuurisbenoemd,hetvoorzitterschap is overgedragen, thema’s enrichtlijnenzijnopgesteldendesupportorganisatie wordt bemand vanuit diverse partners met deskundigheid in de verschillende sectoren.

Inhoud en actieDeafgelopenmaandhebbendeboardleden zich gecommitteerd aan eeninhoudelijkeagendawaarvoorzijzich hard gaan maken. Een gezonde samenleving, een groene economie en hetslimtoepassenvantechnologie&diensteninnovatieszijndeoverkoepelendethema’s waar de EBU op inzet.

Boardleden en de EBU-supportorganisatie betrekkenregionalepartnersbijdeze

onderwerpen via kennistafels en activiteiten.Hierbijontstaanweernieuweplannen en ook samenwerkingsverbanden metdeskundigenuithetbedrijfsleven,maatschappelijkeorganisaties,kennisinstellingen en overheden. Enkele voorbeelden van recente kennistafelsennieuwealliantieszijn:Zelfmanagement op de Kaart, het Techniekpact,eUcePS,Cleantech&CirculaireEconomie,deTrend-enSwOT-analyseregionaleonderzoekers,GrowingGames(waarbijeenprivaatinvesteringsfondsvancirca8miljoeneuroontstaat),hetESTEA-onderzoekZorgenVastgoed,destartvaneenmonitorGroenGeldVerdienen,hetCenterforfoodenHealth en het congres Games for Health Europedatinoktober2013inUtrechtzalplaatsvinden. TijdensdeGetConnected-netwerkbijeenkomstop27meiwerdenookachtinhoudelijkewerksessiesgeorganiseerd.Leeshierovermeeroppagina16. <

BOARDZAKEN

> Roel Robbertsen heeft het EBU-voorzitterschap overgedragen aan Henk Broeders.

> De EBU heeft nu een dagelijks bestuur. Dat bestaat uit: Geri Bonhof, Henk Broeders, Pascale Broks, Remco van Lunteren, Mirjam de Rijk en Michel van Velde.

> Er is een reglement opgesteld, en een visie en agenda zijn ontwikkeld voor de periode 2013-2018. Verder liggen er een jaarplan voor 2013-2014 en een notitie ’EBU als procesmachine’, waarin de instrumenten en de rollen van de board(leden) omschreven staan.

Meer achtergronden en publicaties op www.economicboardutrecht.nl.Door u via de website te abonneren op de maandelijkse digitale nieuwsbrief blijft u op de hoogte. Online netwerken? Word lid van de LinkedIn-groep van de EBU!

UPDATE

EBU

Deeconomie van de provincie Utrecht deed het in2012eenfractieminderslechtdandelandelijkeeconomie:dekrimpwas0,9procent,terwijldievanNederlandvolgenscijfersvanhetCentraalBureauvoordeStatistiek1procentbedroeg.DeenigeprovinciemeteconomischegroeivorigjaarwasZeeland,dankzijde export van chemische producten. Zelfs Groningen kreeg, ondanks de aardgasopbrengsten, te maken met een krimp van het bruto regionaal product. DeeconomischeontwikkelingvanUtrechtvertoontsterkepiekenendalen.In2011noteerdedeprovincienogeengroeivan+1,7procent(Nederland:+1procent).EenjaareerderkrompdeUtrechtseeconomie(-0,5procent),terwijldievanNederlandalsgeheelmet1,6procentgroeide.

2008 2009 2010 2011 2012Utrecht 1,5 -1,1 -0,5 1,7 -0,9Nederland 1,8 -3,7 1,6 1 -1

Designalenzijnvoordekortetermijnnietzogunstig.Het aantal WW-uitkeringeninUtrechtlooptop,terwijloplandelijkniveauhetaantaluitkeringenjuistietsafneemt.Veelaandachttrekkendesectorenbouwenzorg,metlandelijkrespectievelijk23.000en54.000uitkeringsgerechtigden.Daardoorblijfteenanderegrotebedrijfstakechterbuitenbeeld:definanciëleenzakelijkedienstverlening.Vandebijna380.000ww-uitkeringeninNederlandkomener140.000terechtbijex-werknemersuitdezesector.DezevoorUtrechtbelangrijkebranchekrijgtookhierklappen. <

Reacties:monique.roso@economicboardutrecht.nl

fACTS&fIG

URES

Groei en krimp in Utrecht

6 7

DeEconomicBoardUtrechtversneltdeontwikkeling en vermarkting van nieuwe producten en diensten die het leven van mensengezonder,makkelijkerenmooiermaken en waar de regio Utrecht geld mee verdient.

-1,4

-1,4

-1,4

-1,3

-0,9

-1

-0,7

-0,9

-0,8

-0,8

-0,6

0,4

-1,5

Drenthe

Overijssel

Noord-Brabant

Gelderland

Flevoland

Nederland

Noord-Holland

Utrecht

Limburg

Zuid-Holland

Groningen

Zeeland

Friesland

horeca3%

vervoerenopslag5%

financiëleenzakelijkediensten37%

landbouw1%industrie en nutsbedrijven13%

bouw6%

handel15%

openbaar bestuur1%

onderwijs3%

zorg,welzijnencultuur14%

aantal WW-uitkeringen: NL

Techniek dient de mens

Techniekdientdemens,nietandersom.welkeUtrechtsetechniekpareltjesmaken de wereld gezonder, veiliger en duurzamer?

8 9

Fijnstof kieken

Stom toeval, zo noemt sterrenkundige Frans Snik de ontdekking dat een cameratechniek waarmee de hoe-veelfijnstofindeluchtgemetenkanworden, robuust genoeg bleek om op een smartphone te gebruiken. Zo lag de weg open naar een van de grootste citizen science-projecteninNederland.wantfijnstofbeïnvloedtonzegezond-heidenhetklimaat.Maarhoeprecies,daarover is nog te weinig bekend, omdatgrotemetingenmoeilijkuit-voerbaarzijn.DeiSPEX, een vernuftig opzet- stukjevoordeiPhonedatSnikontwik-kelde met studenten en in samen-werking met de Universiteit Leiden, NOVA, SRON, het RIVM en de KNMI, is een eerste stap in de goede richting. Hetprojectwonvorigjaarde AcademischeJaarprijsendaarmeekondentienduizendopzetstukjeseneenbij-behorendeappwordengepro-duceerd.Samen met de partnerorganisaties, waaronder het Longfonds, is het wachten nu op een zonnige dag met een strakblauwe lucht voor de eerste grootschaligemetingdoorvrijwilligersinhetheleland.watdieoplevert,isnogeenverrassing.‘Degegevenswordenvia de app naar een database gestuurd en vergeleken met de resultaten van andere, simultane metingen’, zegt Snik. ‘MaarhoedanookbrengtdeiSPEXhetwetenschappelijkonderzoeknaarfijnstofverderopweg.’

http://ispex.nl

10 11

Rendement voor iedereen

Dezonschijntfelopjezonnepaneel,maareris niemand thuis om de wasmachine aan te zetten.watnu?Denetbeheerderlosthetop,schakeltdewasmachineopafstandinenjijbetaalthetlaagsteenergietarief.Dergelijke innovatieve energiediensten en -producten wordentoteind2014getestinNieuwlandinAmersfoorteninLombokinUtrechtinhetpilotprojectSmart Grid: rendement voor iedereen.Tweehonderdhuishoudens,bedrijvenenscholenkrijgenmetslimmemeetapparatuurinzicht in hun energieverbruik en de opbrengst van hun zonnepanelen, en proberen nieuwe toepassingenuit.Ditlevertcrucialeinforma-tie op voor het intelligente energie(diensten)netwerkvandetoekomst,steltprojectmanagerElwinterHorstvandeTaskforceInnovatieregioUtrecht.Doel:nieuwediensten,businessmodel-lenenfinancieringsvormen.‘wantalshetvooriedereen wat oplevert, investeren overheden, bedrijvenenhuishoudenssnellerinduurzameenergiediensten.’

www.smartgridtv.nl

Serious gaming zonder vingertje

wiezichzorgenmaaktoverdegamificering vandejeugd,moeteenseenkijkjenemenbijQLVR(spreekuit:clever).DitUtrechtsebedrijfontwikkeltenontwerpteducatievegamesenapps.ZoalsHeartVille,een interactief spel waarmee GGZ-cliënten stap voorstapeengezondereleefstijlkunnenaan-wennen.Beklijftdat?‘welalszo’nserious of applied game wordt ingebed in de bestaande

leercontext’, licht medeoprichter Jaap Gerretsentoe.‘Datheetblended learning en is effectief.’ BijhettestenvanHeartVilleontwikkeldeQLVReengeneriekeaanpakvoorgedrags-verbetering die veel breder kan worden ingezet.‘ROC-studentenkunnenhiermeebijvoorbeeldhunleergedragverbeteren.’Bijeducatievegamesgeldtmaaréénonverbiddelijktaboe,zegtGerretsen:‘Geengehevenvingertje.Datwerktniet.’

www.qlvr.co

Kunstmatige omhelzing

Knuffelen verlaagt de bloeddruk en hartslag, kortom:kalmeert.Maarwatalsjedooreenautistischestoornisjuistgestrestraaktdoorfysiekcontact?KunstenaarAnja Hertenberger en softwareontwikkelaar HeleneTimmersontwierpendeChillhug, een shirt gemaakt van stressreducing wearabletechnology. ‘Speciale sensoren metendehartslag’,verteltTimmers.‘Alsdie te hoog wordt, kan de drager met een knop het shirt licht opblazen. Er komt druk op het lichaam en dat voelt als een soort kunstmatigeomhelzing.’Bijautisten,diezeergevoeligzijnvoorprikkels,verlaagtzo’ndrukde stress. DetweevrouwenwonnenvoorhununiekeideedetweedeprijstijdensdeIdeaswaitingto Happen-competitie. Ze werken nu hard aaneenprototypevandeChillhugdatindepraktijkgetestkanworden.

www.chillhug.nl

Vingerafdrukken

HSB Identification,gevestigdinwoerden,wonafgelopenjaareenGoudenGazelle,eenprijsvanhetFinancieele Dagblad voor snel groeiendeondernemingen.Nietverwonderlijk,wantdebiometrie–persoonsidentificatieopbasisvanindividuelekenmerken–isbooming business.Hetbedrijfisgespecialiseerdingeavanceerde (web)technologieën gebaseerd op biometrische gegevens, zoals vingeraf- drukken,irisscansenstemherkenning.Diespeleneengroterolbijmaatschappelijke thema’s als veiligheid, gezondheidszorg, privacyendemocratisering.ZowerktHSBnietalleenvoorjustitie,ziekenhuizenende transport- en toeristensector, maar levert het bedrijfookcompletemobieleregistratiekits.DaarmeekaninAfrikaanselandentijdensver-kiezingeneerlijkgestemdwordeninafgelegengebieden.

www.hsb.nl

Helende zorgomgeving

Het ziekenhuis van de toekomst is veel meer dan nu afgestemd op het alge-menewelbevindenvandepatiënt.DatisdefilosofievanSimed International, datwereldwijdziekenhuizenenmedi-sche voorzieningen ontwerpt, bouwt en onderhoudt volgens de principes van het innovatieve concept healing environ-ment.DeaanpakvanSimedisintegraalen volledig toegesneden op de situatie ter plekke. Een chirurgische dagafdeling in Groningen moet immers aan andere eisen voldoen dan een kraamcentrum inCongo.Vooralleprojectengeldtdatbehalvedetechniek,hetpsychologischwelzijnvandepatiëntvanbelangis,wantdatbevorderthetherstel.Inhetontwerp,de kleurkeuze en de inrichting wordt daarmee rekening gehouden.

www.simed.com

BigTwitterdata

Brengen sociale media de politiek dichterbijdeburger?Achter‘bigdata’,bijvoorbeeldtweets,gaaninteressanteverhalenschuil.ThomasBoeschoten,masterstudentNewMediaenDigitaleCultuuraandeUU,merktedatdezedatainzijnstudienauwelijksaanbodkwamen. Samen met onderzoeker participatiecultuurMirkoSchäferontwikkeldehijdaaromhetonderzoeks-programma de Utrecht Data School (UDS).’Bedrijvenenorganisatieskunnen gebruik maken van deze nieuwe dienst en studenten leren basisvaardigheden om allerlei digitale (big) data boven watertekrijgen,erkritischnaartekijkenenzetevisualiserenenteanalyseren’,vertelt Boeschoten. ’Zo slaan we een brugtussenonderwijs,wetenschapenpraktijk.’Studenten uit alle studierichtingen ploegden zich in het eerste leerblok in opdracht van Unicef, het ministerie van I&M,dePORaadenEMMA Communicatiedoorgrotehoeveelhedengegevens.ZoanalyseerdenzedatdehalfmiljoentweetsenretweetsvandeNederlandseburgemeestersvooraloverkoetjesenkalfjesgingen,nietover politiek.Boeschotenlacht:‘Inhetvol-gendeleerblokzijndewethoudersaandebeurt.Datlevertmisschieneenheelander beeld op.’

www.dataschool.nl

Inflatable Press Areas

Button

Heartratesensor

Pneumatic System Microcontroller

Innovatie als economische kans ‘Lifescienceszijnnietalleenmaatschappelijk,maarookeconomischvanlevensbelang.Datdurfik wel te stellen. Juist Utrecht heeft volop potentieel voor innovaties en ontwikkelingen op dit terrein. Neemkanker,eenziektemeteengroteimpactophetlevenvanpatiënten.Goedonderzoekiscruciaal.MoleculaironcoloogRenéBernards,dieonlangswerdonderscheidenvoorzijnonderzoek,wijsteropdatkankernietlangereenwetenschappelijk,maarvooraleen technologisch probleem is. Ikdenkdan:zo’nvisie,envooral:hetbelangvandekanker-bestrijding,vragenomexcellentonderzoek.Enominnovatieensamenwerking.Diekansenzijner.UtrechtheeftmetdekomstvanhetNationaalKinderoncologischCentrumaleenbijzonderepositie.Omookindetoekomstvooroptekunnenblijvenlopen,issamenwerkingechternoodzakelijk.HetAntonivanLeeuwenhoekZiekenhuisinAmsterdamenhetUMCUtrechtwilleneennieuwkankercentrumoprichten,metinbeidestedeneenlocatie.DitmoethétoncologischcentrumvanNederlandworden,waarzowelwordtbehandeld als vernieuwend onderzoek wordt gedaan. Zo bundel jeexpertisesenontstaanerregionaalennationaaleconomischekansen.’

Maatschappelijk ondernemerschap ‘Het mooie is dat de sector hetzelfalshaarmaatschappelijkeopdrachtzietominnovatieve

Life sciences & health zijn van levensbelang!Mirjam van ’t Veld is burgemeester van Stichtse Vecht. Als lid van de Economic Board Utrecht jaagt zij het thema life sciences & health aan.

VRIJG

ELUID

productenendienstenteleveren.Zowilmenbijdragenaandevolksgezondheid, de arbeidsproductiviteit en een betere gezond-heidszorgtegenlagerekosten.Datlevertnieuwebedrijvigheidopen–ooknietonbelangrijk-eenduurzameschoneeconomie.Desectorkoppeltduszelfeenmaatschappelijkebehoefteaan economisch nut. Erzijngenoegideeënenerisgenoegrisicokapitaalominnovatiesdoor te voeren. Het ontbreekt echter vaak aan innovatief onder-nemerschap.wemoetenbuitenlandsebedrijvenaantrekken,maarook investeren in binnenlands ondernemerschap. Zo realiseren we groeivanbinnenuit.DeregioUtrechtheeftdeBusinessUniversi-teitNyenrodebinnendegrenzen,deenigeprivateuniversiteitvanNederland,opgerichtvoorendoorondernemers.Diekanjuistopditterreinbijdragen.Ditzalmetdekomstvandenieuwerector MišaDžoljić,voormaliglidvanderaadvanbestuurvanhetAMC,ookbinnenNyenrodezondertwijfelaandachtkrijgen.’

Zelfmanagement‘Ditiseengoedvoorbeeldvandekoppelingtusseninnovatievezorgeneconomischbelang.Mensenkunnenmet zelfmanagement een ziekte beter inpassen in hun leven en zelfderegiehouden.Datisterealiserendoormeereerstelijnszorgen kostenreductie met behoud van de kwaliteit. Ouderen kunnen bijvoorbeeldlangerthuiswonendoortoepassingenalsdomotica.Natuurlijkvergtditeenaangepastwoningenbestand.Hiervoor

12 13

Mens en machine

Zonderoogvoordemensblijfteenmachineeenmachine.DatisdeinsteekvanVCM Medical,eenfamiliebedrijfuitLeusdendat diagnostische apparatuur verkoopt aan afdelingen neurologie, urologie, cardiologie en gastro-enterologie, en deze ook installeert enonderhoudt.Datisgeenkwestievanopafstand de catalogus doorbladeren en een bestelling doen. Elk ziekenhuis heeft immers zijneigendoelstellingen,aanpak,faciliteiten,technische bedding, expertise en artsen-team.VaderenzoonKramervanVCM brengen die dan ook uitgebreid in kaart voordatzijhunstate-of-the-artapparatuurinstalleren.

www.vcmmedical.nl

Prosumenten

Eenbedrijfdatzijneigenopheffingaankon-digt?MarijnBeulingvanEve Energy lacht erzelfom.HaarkersverseenergiebedrijfuitAmersfoort helpt de voorhoede van ‘pro-sumenten’–huishoudens,verenigingenenbedrijvendiehuneigenenergieproductieterhandnemen–omzicheenwegtebaneninde complexe wereld van duurzame energie-productie, van subsidieaanvraag tot aanschaf. waarmogelijkwordendekrachtengebundelden wordt de productie op coöperatieve leest geschoeid.Datmaaktgroeneenergietoegan-kelijkerengoedkoper.‘Uiteindelijkishetgratisenblijvenalleendeproductiemiddelenover’,zegtBeuling.Endankomtdieopheffingakeligdichtbij…

www.eveenergy.com

Deeleconomie

Eénautodelen,betekenttienauto’sminder op de weg. SnappCar, de eerste online autoverhuurmarktplaats voor particuliere autobezitters, geeft de deel-economievorm.HetUtrechtsebedrijfwerdin2011gelanceerd,mededooreenleningvanincubatorUtrechtInc,enheeftal20.000gebruikers.Zonderinternet,zegtmedeoprichterVictorvanTol,haddatniet gekund. ‘Het checken van verzeke-ringen,rijbewijzen,apkenkentekenisgeautomatiseerd en de contacten en de betalingverlopenookviaonzesite.wekunnen zo snel een goede match maken. Datisessentieel,wanthuurderswillensnel over een geschikte auto beschikken.’ Hetdoel:‘In2016inEuropa1procentminderauto’sopdeweg.Datzijnernu250miljoen,dusdatisaleengigantischemilieuwinst.’

www.snappcar.nl

SnappCar-oprichtersVictorvanTolenPascalOntijd

14 15

moeten gemeenten en woningcorpo-raties samenwerken. En zelfmanagement vraagtomcrossoverstussenICT,zorgenoverheden.Maardatisoptelossen.Ook op dit gebied beschikt de regio Utrecht over veel kennis en ervaring. Er zijnruimemogelijkhedenomdietever-

zilveren en om internationaal toonaange-vendtezijn.Zowordtergewerktaandeoprichting van het Europese netwerk voor personalised health en zelfmanagement en aan de ontwikkeling van een econo-mischprogramma.Doelstellingisomdejuisteinstrumententeontwikkelen,maarook om de mindset in de zorgsector te beïnvloedenommeerzelfmanagementtoetepassen.Datlaatsteismisschienwel de echte uitdaging.’

Agendasynchronisatie ‘watjebestuur-lijkkuntdoen?Allereerstzoweldesectorzelf als de regio’s helpen om de ontwik-kelingen op elkaar af te stemmen. Aan diverse vergadertafels en op verschil-lende niveaus worden actieagenda’s opgesteld.Hetzougoedzijnomdezetesynchroniseren.DaaromisZorginnovatie/e-healtheenvandevieractielijnenvande

Noordvleugel-agenda.Utrechtalshealthy region wordtwaarschijnlijkookeenvande thema’s op de EBU-agenda. Ikvindhetverderbelangrijkdatookinvesteringengesynchroniseerdworden.Demiddelenzijnschaars.Hetisduszaakom allianties te sluiten, zodat het beschik-bare investeringsgeld slim kan worden ingezet.Deregio’smoetenhiervoorhunkrachtenénmiddelenbundelen.ZowordjeookzichtbaardervoorhetRijk.Verderis het nodig om deuren te openen voor ondernemers,zodatzijoverdegrenzenvan de regio’s heen hun innovaties kunnen uitrollen.’

E-health‘ViahetPAZIO-gezondheids-portaalkunnenzorgaanbieders–huis-artsen,fysiotherapeutenenandereeerstelijnszorgverleners–hundiensten–recepten,consulten,afsprakenmaken–onlineaanbieden.HetisdoorUMCUtrecht ontwikkeld, samen met innova-tieve gezondheidszorgorganisaties en ICT-bedrijven.PartnerszijndegemeenteUtrecht, het ministerie van Economische Zaken,depatiëntenfederatieNPCf,deprovincie Utrecht en de Universiteit Twente.Ditsoortinnovatiesmakendezorgnaarmijnmeningbeter,goedkoperentoegan-kelijker.waaromikdaarzoenthousiastoverben?Ikkomzelfuitdezorgenhebinformatiekundegestudeerd.Ikzie kansen!Gecombineerdmetmijnbestuur-lijkeervaring,hoopikopditterreineenverbindendeschakeltezijn. <

‘Bundel kennis en ervaring en werk samen’

‘Zorg voor concrete daden op zelfmanagement-gebied.DeeersteactiewaardeEBUaanheeftbijgedragen,isalgehonoreerd.Hetpubliek-priva-teinitiatiefHealthcareInnovationTransferheeftalsdoelominNederlandenAmerikakennisenbusiness uit te wisselen op het terrein van in-novaties en zelfmanagement voor ouderen.’ Henk Broeders, voorzitter EBU

‘Eigen regie, eigen kracht en personalised healthzijndéontwikkelingenindezorginEuropa, ook om deze houdbaar en betaalbaar te houden.Latenwededrijvendekrachthierachterzijn!’Marius Buiting, directeur CBO

Zelfmanagement Utrecht kent tal van organisaties en bedrijven met kennis en ervaring op het gebied van zelfmanagement in de zorg. De EBU en CBO, kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg, brachten dit thema nadrukkelijk voor het voetlicht tijdens de bijeenkomst ‘Zelfma-nagement op de kaart, Utrecht doet het samen!’ op 8 april bij PGGM. De EBU wil het bedrijfsleven stimuleren om te innoveren en met zelfmanagement kansen te benutten.

‘Maakdeomslagvaneendooraanbodgestuurde zorgverlening naar wat de burger echtwil.Danlevertvaakfantastischeoplos-singen tegen geringe kosten op.’Janny Bakker, wethouder gemeente Huizen

‘DeregioUtrechtheeftveelkennisener-varing op het terrein van zelfmanagement. Er wordt alleen nog veel langs elkaar heen gewerktengeleerd.Dedwarsverbandenmoetenwordengelegd:eenschonetaakvoor de EBU.’Marieke Schuurmans, lector Ouderen-zorg aan de HU

INSPIRATIE

&DOEN

Marieke Schuurmans

VoordelanceringvanhetEuropeanNetworkofPersonalisedHealthandSelf-management(eUcePS)eneenverslagvandebijeenkomstziewww.economic-boardutrecht.nl.Heeftuinteresseen/ofwiltuactiefmeedoen?NeemcontactopmetYolandaGagliardi(yolanda.gagliardi@economicboardutrecht.nl). <

‘Today’sgoodsaretomorrow’sresourcesatyesterday’sprices’-walterR.Stahel

Van elke dollar winst is 41 cent niet-doorgerekende milieuschade. De kos-ten van de door schaarste veroorzaakte stijgende grondstofprijzen komen nu nog voor rekening van de samenleving, maar zullen vroeg of laat naar bedrij-ven worden verschoven. Een circulaire economie – waaronder cross-sectorale ketensamenwerking, cascadering en re-tourlogistiek vallen – kan dit ondervan-gen. De EBU organiseerde samen met de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU) en Dutch Green Technology op 25 april een bijeenkomst over dit onderwerp. Centraal stonden: ontmoe-ten, kennisuitwisseling en bedrijvigheid stimuleren.

‘AlswijinEuropaproductenandersontwer-pen en anders omgaan met eigendom, verdienenwealgauw500miljarddollarmet grondstoffenbesparing.’ Willem Lageweg, MVO Nederland

Denknaoverdeeffectenvaneenontwerpop de omgeving, zowel economisch, ecolo-gisch als sociaal-cultureel.’Fioen van Balgooi, Refinity, advies in eco-effectief ontwerpen van producten en diensten

‘3D-printing,bioplasticsensocialemediazijneenmooiecombinatievooreennieuwverdienmodel.’Bas Luiting, Clean Tech Factory

‘Denkbijhetontwerpenvannieuwbouw-enrestauratieprojectenalnaoverhetenergieverbruik en over hoe het gebouw hergebruikt kan worden.’Michel Heijnekamp, Strukton

‘Alsdeproducentdeeigenaarblijft,zorgtdeze ervoor dat het product meer waarde kan behouden en opnieuw ingezet wordt.’Ruben van Doorn, Turntoo

‘DeEBUdaagtoverhedenenhetInkoop-bureauMiddenNederlanduitomin2015minimaal 5 procent van de inkoop te laten bestaan uit prestatiecontracten, in plaats van(ver)koopcontracten.Doordiensten/prestaties uit te vragen, worden onderne-mers gestimuleerd om nieuwe circulaire concepten te ontwikkelen.’Irene ten Dam, EBU

Samenmetbedrijven,kennisinstellingenenoverhedenzullendeEBUendeNMUmeer acties ondernemen rond dit thema. Ziet u kansen voor samenwerkingen en waardecreatie rond de circulaire econo-mie? Heeft u goede ideeën voor business casesofwiltumeerweten?NeemdancontactopmetIrenetenDam(EBU,irene.tendam@economicboardutrecht.nl)ofIekeBenschop(NMU,i.benschop@nmu.nl).

Clean Tech & circulaire economie

16

E enaangenaamvoorjaarszonnetjeverlichtstadionGalgenwaard.Schoonmakerszijndruk bezig confetti van de tribunes te bla-zen.DemiddagtevorenheeftfCUtrechtnaeenzinderendestrijd,tenkoste

vanfCTwentehetEuropeesvoetbalbehaald.DesportmetaforenzijnbijdezetweedebijeenkomstvantopnetwerkGetConnecteddanooknietvandelucht.DeregioUtrechtmoetzijntalentenaanboreneneengoedteamsmeden.winstligtdanvoorhetgrijpen.CommissarisvandeKoningRoelRobbert-seniszóindebanvanhetsuccesvanfCUtrecht,dathijineenonbewaaktogenblikindedugout glipt,waarmeehijeenboetevan10.000eurovoorhet betreden van het veld riskeert.

Ondernemers, ambtenaren, bestuurders, weten-schappers en mensen uit de werelden van zorg en cultuurzijninnoggroteregetaletoegestroomddanbijdeeersteGetConnected-bijeenkomst.Andersdantoen,wordenernuworkshopsgehouden.Datmaaktdesfeergeanimeerd.Nadatindebeginfaserichtingwerdgezocht,ishetnutijdvooractie.

Inhetsupportershome heeft Frans van Seumeren, eigenaarvanfCUtrecht,delachersopzijnhand.Ofderegioietsvanzijnclubkanleren?‘Ja,gelduit- geven.’Nietszomoeilijkalseenvoetbalbedrijfleiden,verzuchthij.Maarerisgoednieuws:overtweejaarverwachtfCUtrechtbreak-eventedraaien.OoksupportersvoorzitterTeundenHartogontloktdeaanwezigeneengullelach.Ontwaarthijin het publiek nog hooligans die normaal gesproken hetsupportershomebevolken?Hijkijktevendezaalin.‘Debeamerschijntinmijnogen…’

Tijdensdebijeenkomstdraagtcommissarisvande Koning Robbertsen het voorzitterschap van de EconomicBoardUtrecht(EBU)officieeloveraanHenk Broeders, de voormalige topman van Capgemini.DielaatsteontvangteenfCUtrecht-shirtmetdaaropzijnnaamenhetcijfer1.

KeynotespeakerSanderDuivestein,onderzoekerbijhetVerkenningsinstituutNieuweTechnologie(VINT)vanSogeti,bezingthetthemavandedag:nieuwe technologie die voor een schone leefom-gevingeneengroeneeconomiemoetzorgen.HijnoemtTwitterenfacebookdenieuweharddrugs,datadenieuweolieenbitsdenieuweatomen.Zijndochtervanachthoeftovertienjaarhaarrijbewijsnietmeertehalen,voorspeltDuivestein,wantdanzijndewegengevuldmetzichzelfbesturendeauto’s.Deambulancekomtvoorrijdennogvoordatjedooreenhartaanvalwordtgetroffen,omdatdehuisarts digitaal al heeft gezien dat er iets mis is. ‘wekomennuinhettijdperkdatnietwijdetech-nologie verbeteren, maar de technologie ons.’

DeUtrechtseburgemeesterwolfsen,trekkervanhetGetConnected-netwerk,bepleitinzijnslotwoordomelkaarvooralookfysiekteblijvenontmoeten,bijvoorbeeldop‘natuurlijkeontmoe-tingsplekken’alsstadionGalgenwaard.ZoalsfCUtrecht niet zonder supporters kan, kan de EBU nietzonderachterban,besluithij. <

DevolgendeGetConnected-bijeenkomstisop 19septemberopdevoormaligevliegbasisSoester-berg,opuitnodigingvandeVredevanUtrecht.

17

Get Connected, het vervolg…

Sara Geerken

Decasus:deduurzameTriodos-bankheefteenlapgrondgekochtbijstationDriebergen/Zeistvoor de bouw van een nieuw hoofdkantoor. Het wordt12.500m2groot,krijgt250parkeerplaat-senenmoetmedio2016klaarzijn.Debankwil van dat kantoor een Europees voorbeeld vanduurzamebouwmaken.Deomgevingzalnadrukkelijkwordenbetrokkenbijhetproject.Hoepakjezoietsaan?

Triodos-directeurMatthijsBiermankijkt vragend de ruimte in. Een kleine twintig ondernemers, ambtenaren en deskundigen heeftzichbijdezeinteractievewerksessieoverduurzameenergieopwekkingverzameld.Decasus is reëel, dus de aanwezigen kunnen het projectdaadwerkelijkbeïnvloedenenermis-schien zelfs aan meedoen.

IngenieursbureauTauwheeftopverzoekvanTriodosmetbehulpvandeSmartEnergyPlan-ner al wat opties voor het kantoor onderzocht. MarionvanAmelrooijvanTauwdemonstreertze met haar laptop en beamer. Zonnepanelen ophetdakkunnen6procentvandeenergie-behoefteafdekken.Overdekjedeparkeer-plaats met zonnepanelen, dan komt daar nog eens8procentbij.Eenwindturbineisdanveel-belovender.Eenexemplaarvan60meterhoogwekt drie keer de elektriciteitsbehoefte van het nieuwekantoorop.Dankanookdeomgevingmeeprofiteren.Helaas,eenprovincieambte-

naartempertmeteendevreugde:molensvandeze omvang staat de provincie spaarzaam en slechtsingroepjestoe.

ArchitectDaniëldewittewakkerthetvuuraan.‘wezittennogaltechnischtepratenoverstandaardoplossingen.IsTriodoshetnietaanzijnstandverplichtomeenveelradicalerestaptezetten?’,vraagthij.

Datisdeaanzettoteengolfvanideeën.ZelfwijstDewitteopdenabijheidvandespoorlijnUtrecht-Arnhem.‘Kunjedespoorbaannietalssmart gridgebruiken?ProRailiszelfookbezigmet het verduurzamen van het spoor.’ Herman SibbelvaningenieursbureauMovares,datveelvoorNSenProRailwerkt,suggereertomookde geluidsschermen als energieop- wekkers te gebruiken en de rem-energie van delangsrijdendetreinentebenutten.‘Enver-geethetnabijgelegenindustrieterreinniet,metdebedrijvendaarkunjesamenwerken.’Eenandersuggereertombedrijvenofboerderijente benaderen die een energieoverschot heb-ben.‘Danhoefjedatnietzelfoptewekken.’Bierman zelf oppert om een coöperatie te vormenwaarvanbedrijvenenbewonersorga-nisaties in de omgeving deel uitmaken. Al snel gaat het over samenwerkingsverbanden in eenstraalvan10tot25kilometer.waaropeenrealistinhetgezelschapwaarschuwtdatjedanwel heel complexe processen in gang zet. >

Fantaseren over een nieuw kantoor

18 19

Mijn technologie-droom…Roos den Houdijker,HogeschoolUtrecht:‘Ikheb vandaag inspirerende verhalen gehoord. Bijvoorbeelddatjehetlichtvanzelflaataangaanbijouderen.Ofdaterautomatischeenambulancewordtgestuurddoordatjeopafstand constateert dat iemand iets mankeert. Zoiets geeft me een veilig gevoel, net als de wetenschapdatjetegenwoordigthuisaleennierkuntprinten.Inmijnfamiliekomtdoofheidvoor,misschienkunnenwijstrakswelnieuweorenuitde3D-printerkrijgen.Ikzeg:laatmaarkomen, die nieuwe technologie.’

Hans Goedhart,provincieUtrecht:‘Bijdesessie over een gezonde leefomgeving viel me weer op dat we al zo veel kunnen in Utrecht. Deonderdelenopzichzijnsterk,hetisalleenzaakzemeerteverbinden.Indeworkshopgebeurdedatgelukkig.Ikdraagzelfzo’nslimpolsbandjevanNike.Alsjeopgroteschaaldatsoortbandjesverspreidt,kunjedeleefstijlvanbewonersinkaartbrengen.Zoverbindjezorgslim met technologie.’

Paul Barendregt,bedrijvencentrum Hooghiemstra:‘wijzijnvoorduurzaamheidenpromotendatook.Maarwekunnenonzegebruikersnietopleggendatzebijdragenaaneen gezonde leefomgeving of een groene eco-nomie.wegaannuwelglasvezelaanleggen,zodat ze datatechnologie kunnen toepassen. Verderproberenwedoorruimtesbeschikbaartestellenenbijeenkomstenteorganiserenhetonderlinge contact en de uitwisseling te bevorderen.fysiekeontmoetingenblijvenbelangrijk.’

Trude Maas-de Brouwer,UtrechtDevelop-mentBoard:‘Ikgahelemaalmeeinhetverhaalvan technologie als driver van een gezonde

leefomgevingeneengroeneeconomie.Dekunstisomperondernemingtebekijkenwaterinzit.Hoemaakjevaneendubbel-tjeeenkwartje?wijgaanindividueleonder-nemingen niet vertellen hoe ze dat moeten doen.wekunnenzewelkoppelenaaneenpartnerdiehenhelptomzo’nkwartjeteworden.weproberenhetmaatschappelijkbelang steeds te koppelen aan het onder-nemersbelang.watbijfijnstofmetingenhetondernemersbelangis?Bedrijvenkunnenbijvoorbeeldeenfijnstofkaartmaken.’

Gerard Aaftink,Dewereldvande Ondernemer:‘IkvindGetConnectedeengoed initiatief, maar het gesprek is veel te bestuurlijk.Deonderwerpendiewordenbehandelddoenertoe.Maarzewordenteabstract en te veel vanuit het perspectief vanhoogopgeleidenaangesneden.Ikkendatjargon,maarmbo’ersenmkb’ersniet.Diesprekeneenanderetaal.Ikziezehierooknietrondlopen.Ofjehenkuntbereikendoorintermediairsintezetten?Nee,jemoet gewoon op het werk- en denkniveau vanmbo’ersgaanzitten.Trekdiebestuur-lijkejaseensuit.’

Bart van Pinxteren, huisarts:‘Ikkrijgzelfenergie van nieuwe technologie, maar ondermijnpatiëntenzieikerookveelstress door ontstaan. Zelfs kinderen wor-den boos en gefrustreerd als iets niet lukt bijeenspelletje.Ikgeloofweldatdateenovergangsprobleem is, ik ben een cultuuroptimist.Erkomenslimmigheidjesomditoptelossen.Ikhebgisterenviacrowdsourcing een aandeel genomen in eenapparaatdat,alsjeheteventegenjehoofdhoudt,jepolsslag,bloeddrukennogeen heleboel andere medische gegevens registreert.Datishetbeginvaneenwaan-zinnigeontwikkeling.Ofikdaardoormijnbaan verlies? Ach, die verlies ik toch wel. Een huisarts wordt steeds meer een coach in plaats van een genezer.’ <

Trude Maas-de Brouwer Bart van Pinxteren

Hans Goedhart

NaafloopverzameltBiermanzorgvuldigdevisitekaartjesvandeaanwezigen. ‘Oja’,besluithij,‘danisernogdefinan-cieringvanhetkantoor.Misschienishet beroepsdeformatie, maar dát is het probleem niet.’ <

Uitkomsten van inhoudelijkewerksessies

• DeoprichtingvanhetEuropeanNetworkofPersonalisedHealthandSelfmanage-ment(eUcePS).Ditexpertisecentrumgaat de (Utrechtse) voorsprong op het terreinvanzelfmanagement,waarbijzorgenICTwordengecombineerd,vasthou-denenuitbouwen.Doel:binnentweejaarmetallepatiënteninderegioUtrechtdigitaal kunnen communiceren.

• ServiceAcademyinAmersfoort:deop-schalingvaneenlokaalecosysteemvaninnovatieve digitale diensten.

• BusinesscaseEnergyServiceCompany-dienstverlening(ESCo):DegemeenteUtrechtdaagtmarktpartijenuitommetoplossingen te komen voor het verduur-zamenvan1.400panden,vandeDomtothet stadhuis.

• HetTechniekpactenonderwijs:kiezenvoor techniek, leren in techniek en wer-ken in de techniek.

• Dewaardevanjobhoppenenbetergebruikmakenvandekenniseconomie:succesvollecrossoverstussenbedrijvenmoeteneenvertalingkrijgennaarhetonderwijs.

• ‘HealthyUrbanLiving:dekwaliteitvandestedelijkeleefomgevingalseconomi-sche motor’.

• UtrechtRoadmaptoEurope:hetUtrechtse mkb moet een sleutelrol ver-vullenbijhetveroverenvanEuropa.

Verslag:www.economicboardutrecht.nl/over-ebu-get-connected

Paul Barendregt

Gerard Aaftink

Roos den Houdijker

DevoortvarendeSmeetsdenktinmogelijk-heden.DathetAmersfoortsebedrijventer-reinDeHoef,waarzijnStichtingOpleidin-genMusculoskeletaleTherapie(SOMT)is gevestigd, wat desolaat oogt en de provincie het gebied deels terug wil geven aan de natuur, opent wat hem betreft alleen maar perspectieven. Enthousiast:‘wehebbenschetsenklaarlig-gen van een topcampus die in het water is gebouwd. Er komt een toplab dat beter isdanMilanello(hettrainingscentrumvanACMilan,red.).Behalveeenfysiotherapie-faculteitisereenacademievoorlifestyleenbiotechniekgepland.Degemeenteheeftalbesloten tot de aanleg van een zwembad, eensporthalensportvelden.wewillenerbedrijvenophetgebiedvankleding,uit-rustingenbiotechnologiebij.Danontstaateenclustermetvoorzieningenenbedrijvendie elkaar aanvullen. Een naam hebben we al:AmSportEl.Binnenzesmaandenligtereenbusinessplaneninvijfjaarkanhetcomplexgebouwdzijn.’LaatdromenverwezenlijkenmaaraanSmeetsover.Degewezenprofvoetballer,die door een blessure in aanraking kwam

metdefysiotherapie,zetteinzijngeboor-telandBelgiëeenketenvanfysiotherapie-praktijkenop.Vervolgenstildehijeenuni-versitaire opleiding voor manuele therapie in Italiëvandegrond.AlsdirecteurvanSOMTzorgde Smeets voor een indrukwekkende expansie.In2004warenervijftigleerlingenennegendocenten,datzijnernurespectie-velijkvijftienhonderdenzestig.

Mediferia InhetSOMT-complexopDeHoefwordennuookopleidingensportfysiotherapie, bekkenbodemtherapie en revalidatie in de geriatrie gegeven. Op het terrein is boven-dieneenpolikliniekgevestigd,Mediferia.Vanafseptember2014komtereen universitaireopleidingfysiotherapiebij.Samen met de verslaggever en de fotograaf banjertSmeetsdoorhetpandvanSOMT.‘Oorspronkelijkwasditeenopslagloods,een hoge en lege ruimte, waar we als het ware een verdieping in gehangen hebben. Omdatdestudietheorieenpraktijkcombi-neert, hebben we grote ruimtes gecreëerd diejemetschuifwandenintweeënkuntdelen.Jebekijktbijvoorbeeldeersteen

SOMTOPwEGNAAREENSPORTfYSIOCAMPUS

OPLO

CATIE

20 21

‘Kijk’, zegt Willy Smeets in sappig Vlaams, en wijst door het raam van zijn directie- kamer naar buiten. ‘De helft van de bedrijfsgebouwen hier staat leeg. De provincie wil het terrein nu deels onder water zetten. Dat is een gouden kans voor ons.’

filmovereenbehandelmethodeenschuift dan de wand weg om te gaan oefenen.’Groepen van twaalf studenten werken met een tutor, een docent met een academische achtergrond dieookpatiëntenbehandelt.Eénzo’ngroep buigt zich over het geval van een schouder die door overbelasting vastiskomentezitten.Deaanpakisin principe steeds dezelfde, vertelt Smeets.‘Mete-learningkrijgendestudenten de theoretische studiestof aangereikt.Vervolgensgaanzeopproefdiagnosticeren.Datgebeurtmet een patiënt of een student in eenonderwijslokaalofinMediferia.Totslotgaandestudentenmetz’nallen oefenen. Als zich veel proble-men voordoen, wordt het geheel afgesloten met een sessie in het auditorium.’

Aan het eind van een module, diag-nosticeren de studenten daadwerke-lijkeenpatiënt.Veertigfysiotherapie-praktijkenuithethelelandleverendaartoepatiëntenaan.Denieuweuniversitaire studie leidt mensen op dienaastdehuisartsindeeerstelijn

van de gezondheidszorg opereren. ‘Datnoemenwedeextended scope indefysiotherapie.Nietdehuisarts,maardefysiotherapeutsteltdandediagnoseenverwijstdoornaarbij-voorbeeld een orthopeed. Zo ontlast jedehuisartsenverwijsjebeterdoor.Datisookinhetbelangvandezorgverzekeraars.’

VerbindingenTerugindedirectiekamerverteltSmeetsdatSOMTmeerlandelijkeen zelfs internationale verbindin-gen heeft dan regionale. Er wordt samengewerkt met de Universiteit vanMaastrichtendeVrijeUniver-siteitBrussel.PhilipsenDSM,diegezondheid en wellness als speer-punten hanteren, leveren apparatuur enfinanciering.Alssamenwerkings-partners vielen tot nu toe af de Universiteit Utrecht (‘onze opleiding enhunmasterfysiotherapieweten-schapsluitennietopelkaaraan:wijleiden behandelaars op met veel theore-tischekennis,zijwetenschap-pers’)endeVrijeUniversiteitinAmsterdam(‘daarzijnzegoedinbewegingswetenschappen en niet gespecialiseerd in pathologie’).

HetUtrechtScienceParkligtwel-iswaardichtbij,SmeetszietSOMTdaarnunognietonmiddellijkneer-strijken.‘Eerstzullenhiervoormeerverbindingen gelegd moeten worden, waardoorduidelijkiswaardecon-nectieligt.’OpAmSportElisnatuurlijkiedereen van harte welkom. <

Wat merken jullie in deze regio van het tekort aan technisch geschoold personeel? Geluk: ‘Ikhooreroverinmijncontactenmetbedrijven.RoyalfrieslandCampinakamptbijvoorbeeldmeteenenormevervangings-vraag.Doorvergrijzingisdaarveeluit-stroom.Denieuwelichtingmoetwelhogergeschooldzijnenbijvoorbeeldzelfstandigmeerdere machines kunnen monitoren. Hetprobleemisechtacuut.Erzijnnuhoog-waardigetechnischebedrijvenindezeregiodieleerlingenalbijdestartvanhunvoltijdop-leiding een baan aanbieden en hun studiekos-tenvergoeden.EnstageplaatsenzijnbijTechgeenprobleem.Datligtindeconjunctuur- gevoeligebouwnuanders.Opleidenisbijons voor een groot deel werkervaring op-doen,endatkannunietindebouw.Terwijlerstraksweervolopvraagzalzijn.’Kreijkamp:‘Erzijnooksteedsmeertechnici

nodigindezorgendelogistiek.watikookeen uitdaging vind, is om technisch geschool-den meer in de techniek zelf te laten werken. Landelijkverdwijntdehelftnaareenanderesector.’

Is dat ook een kwestie van een slecht imago?Geluk: ‘Exact.Ikdenkdattechnieknogteveeldeuitstralingvanlassenheeft,terwijlhetmeerdievanroboticamoetzijn.Datisoverigensookeengeldzaak.wijhebbeneenmodern mechatronicalab en een lab met hoogwaardigeCNC-machines.Maardatkosttonnen.Zondersponsorsrealiseerjezoietsniet.’

Is het Techniekpact van de landelijke poli-tiek de oplossing? Geluk:‘Ikbendaarwatsceptischover.De

strekkingis:wegevengeengeld,maarnemen belemmeringen weg. Een mooie ambitie, alleen geloof ik niet dat veranderin-gen primair gestuurd kunnen worden door deminister.Diekomentotstandindelokaledriehoekvanscholen,bedrijvenendege-meente.IkvinddeagendavandeEconomicBoard Utrecht (EBU) wat dat betreft span-nenderdandievanhetTechniekpact.’Kreijkamp:‘MetdeEBUgaanwekijken welke concrete initiatieven we kunnen nemeninhetonderwijsenmetdebedrijven.Zakenalsdeaansluitingtussenonderwijsenbedrijfslevenendetekortenopdearbeids-marktkunjenietlandelijkaanpakken;overalzijndeproblemenanders.Jemoetduslokaalen regionaal een agenda opstellen en part-nerszoeken.Daarwarenwijalmeebezig.HetTechniekpactishooguiteensteuntjeinde rug.’

22 23

Met de klasnaar een hightechbedrijf

Ondanks de recessie en een toenemende werkloosheid is er nog steeds

een nijpend tekort aan technisch personeel. Het landelijke Techniekpact

moet dat oplossen. Hoe kan een regio als Utrecht zorgen dat er meer

technici komen? EBU-boardlid Leonard Geluk, voorzitter van het college van

bestuur van ROC Midden Nederland, en Jeroen Kreijkamp, wethouder van

Onderwijs in de gemeente Utrecht, buigen zich over deze kwestie.

GelukenKreijkamptreffenelkaarbijhetROCaandeAmerikalaaninUtrecht.HetROCteltintotaaltwaalfcolleges,waaronderTech,Bouw&Interieur,Automotive,

CreativeenICT.Diemeertechnische collegesbedienensamenzo’n5.000studen-ten.‘Daarmeevoldoenwenoglangnietaande behoefte van de regionale arbeidsmarkt voortechnici’,zegtGeluk.‘Debelangstellingvoortechniekisdelaatstejarenergterug-gelopen. Gelukkig zien we wel een kentering, zeker op de hogere niveaus.’

Wat is het grootste probleem: gebrek aan belangstelling bij bedrijven of bij studenten? Geluk:‘Debetrokkenheidvanbedrijvenen

instellingenisgelukkiggroot.Datisnietzogek, want de technieksector kent een traditie vanwerkendlerenwaarbijbedrijvenonzedirecteklantzijn.Maarookoverdebetrok-kenheidbijhetvoltijdonderwijsbenikergte spreken. Bovendien doen we met het bedrijfslevenaaninnovatievanonderwijsenberoep.ZorginstellingCareynbijvoorbeeld,werkt nauw met ons Zorg- college samen rondhetthemabeeldzorg.Dooreenanderonderwijsaanbod–wezittennuwatmeeraandebovenkantvandetechniek–eneigenwerkplaatsenenmodernepraktijklabsheb-ben we de instroom ook op kunnen krikken. BijTechzijnerbijvoorbeeldopleidingenwaar-vandeinstroommeerdanverdubbelt.welgaat het dan om enkele tientallen studenten.

Er moet nog veel gebeuren om de keuze voor techniek structureel te laten groeien.’Kreijkamp,geïnteresseerd:‘Krijgjenude-zelfde studenten als eerst?’Geluk:‘Deels.Juistopniveau3en4hebbenwebrede,innovatieveopleidingen.Denkaangaming, design, mechatronica, duurzame technologieenservicetechniek.Datzijnop-leidingen die ook goed aansluiten op het hbo en waarmee we nu een bredere doelgroep bereiken.’

Wat gaan die studenten na het ROC doen? Geluk:‘ROC-breedgaatdehelftwerkenendehelftnaarhethbo.Bijtechniekisdatookzo,maarweziendaareenontwikkeling.Tech-nischefunctiesopmbo-niveauzijnsteedsvaker traineeships met een combinatie van werken en doorleren. En wat onze studenten leren, is heel arbeidsmarktrelevant.’

DUBBELINTERVIEwHIJ&

HIJ

LeonardGeluk

Jeroen Kreijkamp

Geluk:‘Erzijnoverigenswelknelpuntenwaarlandelijkeoplossingenvoornodigzijn.Bijvoorbeelddatonzefinancieringterug-werkendis.Alswenugroeien,krijgenwedaar pas later geld voor. Ook hebben we andere docenten nodig om die switch naar hoogwaardigetechnologietemaken.Maarikverwachtdaaropkortetermijngeenoplossingvoor.Debijscholingsmiddelenzijnbeperkt,datluktdusnietaltijd.Bovendienloopthetonderwijsmateriaalvaaknogachteropdepraktijk.Daarzoudenscholingsfondsenin moeten investeren.’Kreijkamp:‘Hetprobleemis:jemoetflexibelzijnomdearbeidsmarktgoedtekunnenbe-dienen.Maardeonderwijssectorishelemaalnietflexibel.’

Wat kun je in het basisonderwijs doen om te bevorderen dat leerlingen een techni-sche studie kiezen?Kreijkamp:‘Ergebeurenalleukedingen.DeParkschoolwerktsamenmethetweten-schapsknooppunt van de Universiteit Utrecht. Kinderenmakendaarbijondermeerwater-zuiveringsmachines.LeerlingenvanhetTechnasiumophetGerritRietveldCollegebedenkeninopdrachtvanbedrijvenoplossin-genvoorproblemenwaarzijmeeworstelen,zoals afval scheiden voor een restaurant. Maarhetkanstructureler.Jemoetleerlingenzojongmogelijkmettechniekinaanrakingbrengen.Eénmanierisommetbasisscholenover hun curriculum te praten, maar daar zit lokaalweinigregelruimtein.wekijkennumet scholen en buitenschoolse instellingen alskinderdagverblijvenwatjerond de school kunt doen, zoals een bezoek op woensdag-middagaaneenhightechbedrijf.HetzoumooizijnalsUtrechtsebedrijvenhieraanmeewerken.’

PvdA en VVD willen van techniek een ver-plicht basisschoolvak maken. Goed idee?

Kreijkamp(wethoudervoorD66):‘Nou,datishetnietalléén:jemoetooknaardebedrij-ventoe.Enikvraagmeafwatjebereiktalsjemaareenkeerperweektechniekgeeft.’Geluk (eerderCDA-wethoudervanOnder-wijsinRotterdam):‘Extrasportmoetóók,aandachtvoorhetbestrijdenvanhomofobieóók, de vreedzame school óók, werken aanburgerschapóók…Maaralsikuitdatrijtjemoetkiezen,dantechniek.Dathoefjetrouwensnietaparttegeven,jekunthetookcombineren met taal en rekenen.’

De EBU koppelt techniek aan een gezonde leefomgeving en een groene economie.

Leggen jullie die link ook? Kreijkamp:‘Ja.Ikmerkdatditookaantrek-kelijkisvoorleerlingen.Hetspreektzeaanalsjelaatziendatjemetbehulpvantechno-logie water en stroom kunt besparen.’Geluk: ‘Eenspeerpuntisvoormijhetraak-vlaktussentechniek,ICTengezondheids-zorg.Ikwilgraaghelpenmetoplossingente verzinnen waardoor mensen langer thuis kunnenblijvenwonen.Moderneinstal-latietechniek zorgt voor comfort in klimaat-beheersingenindomotica.ICT-toepassingenmaken zorgconsult en monitoring op afstand mogelijk.Allemaalinstallatiesenservicesdie worden aangelegd en onderhouden door mbo-ers! Onze duurzame raceauto op bio-ethanol vind ik ook een voorbeeld van hoe moderne technologie spannend gemaakt wordt.Deraceautorijdtechtmeeophetcircuit en wordt door leerlingen van het Automotive-collegezelfonderhouden.Tech-niek is ook nadenken over materiaalgebruik envormgeving:wieisdegebruiker,watwildie? Hoe voorkomen we materiaalverspil-ling?Inonstechnischonderwijszittenalveelmaatschappelijkrelevantethema’sentoepas-singen.Datmoetookzichtbaarwordenvooraankomende leerlingen en ouders.’Kreijkamp: ‘Daarzitookhetarbeidsmarkt-potentieel. Gaming is ook zo’n veelbelovend gebied, waarin de combinatie met zorg en het medische opkomt.’Geluk:‘Alleen,jeweetdathierindetoekomstveelbaneninzullenontstaan,maarerzijnnognauwelijksbedrijvenopditgebied.Hoekunjedanindepraktijkopleiden?Datiseeningewikkelde loop.InonsCreative-collegezitnu een forse component ondernemerschap. Alsernoggeenbanenzijningamingofzorgtechnologie, moeten studenten maar zelf eenbedrijfjeoprichten.Techniekenonder-nemerschap gaan hand in hand, zeker in de toekomst en in deze regio.’ <

24

Wat doe je zoal op een werkdag? ‘Delaatstetijdbenikvooralveelbezigmetdebrouwerij.Dielooptenormgoed,degroeiisnauwelijksbijtebenen.Ikbeheerdebrouw- en inkoopplanning en houd me met desalesbezig.Momenteelsluitenweheelveel horeca aan, onze voornaamste doel-groep.Bijzo’nvijftighorecagelegenhedenisons merk inmiddels het hoofdbier, een paar honderdhebbenheterbijoptapoffles.Dieplannings-ensalesbijeenkomstendoenwebuitendedeur.Verderloopikookelkedagweltweeofdriekeerdoordebrouwerij.Datis functioneel, maar ik vind het ook leuk.’

Beschouw je je onderneming als regionaal? ‘Nee.HetijswordtinHuissenbijNijmegengemaakt, het brood op tien locaties in

ESTA

fETTE-INTERVIEw

Maarten Timmerman van De Vereen- voudigers droeg in Get Connected 4 het stokje over aan Eric Odenwald. Met Odenwald Organic (brood), Green & White (ijs) en De Leckere (bier) is hij een snel groeiende aanbieder van biologische voed-ingsmiddelen. Zijn bedrijf met ongeveer veertig werknemers opereert vanuit De Meern en het Gelderse Huissen.

25

‘Met biologisch onderscheid je je niet meer’

Schone handen

Techniek is saai, ingewikkeld, betaalt slecht of je krijgt er vieze handen van. Dit beeld moet veranderen om op korte termijn het evenwicht op de arbeidsmarkt te herstellen en om op het gebied van technologie en innovatie een koppositie te veroveren. De regio Utrecht zet zich samen met basisscholen, het voortgezet onderwijs en bedrijven de komende jaren in voor uitdagend techniekonderwijs voor kinderen van vier tot achttien jaar. Hiervoor zijn inspirerende en deskundige docenten en een imagoverandering nood-zakelijk. Serious gaming kan hierin een belangrijke rol spelen (playful learning).

Eric Odenwald, directeur Odenwald Organic

26

Nederland.BroodexporterenwedeelsnaarBelgië,Duitsland,ScandinaviëenzelfsnaarCuraçao.Metonsbiologischijszijnwedegrootste in Europa en hebben we plannen voorleveringaanhetMidden-enVerreOosten. Bier is ons meest regionale product. HetwordthierinDeMeerngemaakteneenkwart van de verkooppunten zit in de regio. Maarikpositioneerhetlieverals‘lekker’danals‘regionaal’of‘biologisch’.wijhebbenvierdoelgroepen:deUtrechter,despeciaalbier-drinker, de donkergroene en de lichtgroene consument.Dielaatstegroepbestaatuitbewuste genieters, de mensen van hip and happening en lust for life.Viadehorecabedienen we vooral hen.’

Technologie, gezonde leefomgeving of groene economie: wat spreekt je het meeste aan? ‘Delaatstetwee,alhebikookwelwatmettechnologie. Zo hebben we een zonnecel-ijskarontwikkeld.Eerstvooralterpromotie,maarhijisnuserieusinproductiegenomen.Ook doen we aan warmteterugwinning en willen we gaan koelen op bietensap inplaatsvanopglycol.Aaneengezondeleefom-gevingdragenwebijdooralleenmetbiologisch geteelde grondstoffen te werken, geen verkeerde stoffen te gebruiken en de organisatie klimaatneutraal te maken. Een groene economie zie ik breed en komt vooral neer op bewuste keuzes maken. Zo zettenwijmensenuitdesocialewerkvoor-zieninginbijhetinpakkeninplaatsvanditmachinaaltelatendoen.Datheeftookals

voordeeldatjecreatiefkuntlateninpakken.Ikbenzelfgeendonkergroenefreak,loopdedeurnietplatbijdeep ecologistsIknoemmezelf ook niet een bewuste ondernemer, maargewoon:ondernemer.Gesprekkenoverduurzaamproducerenkunjesteedsbeter voeren met reguliere onder- nemers,wantiederbedrijfmoettegenwoor-digbewustproduceren.Datiseenvanzelf-sprekendheid, daarom vent ik het niet uit. Ikdenkdatditblijvendis.Vroegerzaktebijeen crisis de vraag naar biologische pro-ductenmeteenin,nuisdiejuistgeëxplo-deerd.Deconsumentisechtbewustbezig.Maarhetmoetwellekkerzijn,hijwilblijvengenieten.’

De estafettevraag van Maarten Timmer-man: hoe zet jij je netwerk in? ‘IkdenkdathijdievraagsteldeomdatikmevorigjaarintensieverbengaanbemoeienmetDeLeckereenikmijnnetwerkdaarnadrukkelijkbijhebingeschakeld.Ikhebeenstel top-positioneringsspecialisten benaderd en ze in een sessie laten brainstormen over deherpositionering.Metbehulpdaarvanzetten we het merk nu sterker neer. Ikhebeengrootnetwerkenbesteedveeltijdaanhetdoorgevenvancontactenaan

anderen.DeaandeelhoudersvanDeLeckerekomenookuitmijneigennetwerk.Ofikmeer netwerk dan andere ondernemers? Datweetikniet.Ikkenzemeteengroterenmeteenkleinernetwerk.welishetzodatiknietvaakeendichtedeuraantref.Misschienomdat ik het leuk vind, netwerken. Als ik collega-ondernemers spreek, vraag ik me niet af of ik daar morgen zaken mee kan doen.Dandenkik:gezellig.’

Is je ideaal dat alle voedselproducenten biologisch gaan produceren of verlies je dan je onderscheidende vermogen?‘Methetbiologischeonderscheidjejenietmeer,iedereenheeftinmiddelszijngroenehoekje.Ikconcurreerbijbierdanookvooralopsmaak,bijijsopverpakkingenuitstralingenbijbroodopdistributieenhetmakenvanpassende concepten met de eindklant. Zo zorg ik ervoor dat een hotelketen bakzakken met brood in precies de goede samenstel-lingenhoeveelheidophetjuistemomentendejuisteplekkrijgt.Ikjuichhetdustoealsergroenergepro-duceerd wordt. En ik geloof niet dat er dan niet voldoende voedsel geproduceerd kanworden.Ikbeneenaanhangervanhetprincipevandeblauweeconomie,waarbijefficiencyenduurzaamheidgoedkunnensamengaan.’ <

Aan wie draag je het estafettestokje over?

‘Aan Herbert Pesch van internetbedrijf

Evident. Mijn vraag is: hoe kun je een bedrijf

runnen als je 80 procent van je tijd netwerkt?’

AGENDA17 t/m 21 juniSURE 2013: Hét evenement voor duurzame innovatie in de regio UtrechtUtrechtwww.sure2013.nl

19 juni An Innovative Truth: congres over duurzame ICT & energieMeet2feed:SmartGrid:rendement voor iedereenBeatrixTheater,Utrechtwww.aninnovativetruth.nl

20 juniMediapark JaarcongresMediapark,Hilversumwww.mediaparkjaarcongres.nl

21 juniGezonde en Duurzame StadKennisconferentieDuurzaamDoen.OpenbareleseninauguratieIvoOpsteltenalslectorNieuweEnergie in de StadHU, Utrechtwww.hu.nl/OverDeHU/Evenementen

24 juni Skills for a Circular EconomyUithof, Utrechtwww.usi-urban.nl/events

25 juni Green Deal: informatiebijeenkomstAgentschapNL,Utrechtwww.agentschapnl.nl/actueel/agenda

6 juni t/m 6 juli Roof Garden UtrechtUithof, Utrechtwww.dedaktuinutrecht.nl

1 juliMeetup Meet&DiscoverAmersfoortwww.vaz-amersfoort.nl/inspiration-monday-meetup-meetendiscover

6 juliFestival De BeschavingBotanische tuinen, Utrechtwww.debeschaving.nl

14 t/m 19 juli European Youth Olympic Festival 2013Utrechtwww.utrecht2013.com

30 juliNetwerklunch033deVereeniging,Amersfoortwww.netwerklunch033.nl

19 septemberDerde Get Connected-netwerkbijeenkomstVliegbasisSoesterbergwww.economicboardutrecht.nl

juni - september 2013

27

TfIismedegefinancierdmetsteun

van het Europees Fonds voor Regio-

nale Ontwikkeling van de Europese

Commissie,ProvincieUtrecht,

Gemeente Utrecht, Gemeente

Amersfoort, BRU.

ColofonDezeGet Connected is tot stand

gekomen in opdracht van de

Economic Board Utrecht (EBU).

wijdankendeondernemersen

bestuurders die hieraan hebben

meegewerkt.

Redactie:

MennoBosma,willemieke

Molenaar,MiriamNotenboom

facts&figures:

MoniqueRoso

Eindredactie:

MennoBosma,

MiriamNotenboom

fotografie:

RoelofPot,AlexanderSchippers

Vormgeving:

AKIMOTOOntwerpt

Druk:Reproka

Partners van de Economic

Board Utrecht:

ProvincieUtrecht,

Gemeente Utrecht,

Gemeente Amersfoort, BRU

UMCUtrecht,

Universiteit Utrecht,

Hogeschool Utrecht,

Kamers van Koophandel en

TaskforceInnovatieRegio

Utrecht.