Get Connectednr. 10, JULI 2015

GameChanger binnen de gezondheidszorg FocusCura

Technische oplossingen voor langer zelfstandig thuiswonen, zie pag. 6

get connected

03

04

05

06

08

22

24

26

27

06GameChangerFocusCura, technische oplossingen in de zorg

Langer zelfstandig thuis wonen Wie wil dat nou niet?

Volop werk in de ICT

VoorwoordHenk Broeders

Nieuwsitems

Get Connected werkconferentie

Utrechtse GameChangers

Utrechtse startups

360o interview

Internationalisering

Research

Agenda

Colofon Deze Get Connected is tot stand

gekomen in opdracht van de

Economic Board Utrecht (EBU).

Wij danken de ondernemers en

bestuurders die hieraan hebben

meegewerkt.

Redactie

Marijke Hoenderdos, Jolanda Kleij,

Karien Docter

Eindredactie

Jolanda Kleij

Hoofdredactie

Marcia Veenhuis, Doron Verstraelen

Fotografie

Robert Oosterbroek, Oscar Timmers,

Patrick Stoop Photography, Michiel

Zwart EditieM, Kliphanger, Silverfit

Vormgeving

DDK, Utrecht

Drukwerk

Platform P

Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage uit het Europees fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Unie.

Smart Solar ChargingLevert op!

14Gezond

18Slim

10Groen

INHOUD

Utrechtse GameChanger Daan Dohmen van FocusCura

voorwoord

3

De OESO publiceerde in 2013 een rapport

met de prognose dat, tot het einde van deze

eeuw, het inwonertal van steden met 5 miljard

mensen zal groeien. Die groei vindt vooral

plaats in Azië en Afrika. De gevolgen voor de

leefomgeving zijn gigantisch: zonder maat-

regelen zullen steden in toenemende mate

onleefbaar worden.

Afrika en Azië staan niet stil. Ze kennen groei-

cijfers waar wij in Nederland jaloers op zijn.

Maar er is in die werelddelen ook een toe-

nemend besef dat als de groei niet slim en

duurzaam wordt aangepakt het de concur-

rentiepositie zal schaden en daarmee groei

zal afremmen.

Zo investeert Beijing tot 2022 €7 miljard in

schone lucht. Onderdeel van de plannen is een

gigantisch fietsplan dat opgesteld werd door

twee ingenieursbureaus uit onze regio, Ecofys

en RoyalHaskoningDHV. Nog een voorbeeld:

Taiwan investeert in duurzame mobiliteit door

de aanleg van een Group Rapid Transit System,

geleverd door het bedrijf 2getthere uit Utrecht.

Maar ook dichterbij investeren steden in leef-

baarheid. Londen investeerde vorig jaar €150

miljoen in fietspaden en in elektrisch vervoer.

Chicago investeerde in een online platform

voor smart mobility. Ook hier gingen opdrach-

ten naar bedrijven uit onze regio: PROOV en

RoyalHaskoningDHV in Londen en Clever-

Franke in Chicago. En ook onze overheden

investeren in leefbaarheid, zoals Utrecht met

de grootste fietsenstalling ter wereld.

Er zijn op aarde 100 metropolen met meer dan

vier miljoen inwoners. Zij zullen allen de ko-

mende decennia investeren in stedelijke leef-

baarheid. De markt voor oplossingen voor ge-

zonde, slimme en groene steden is gigantisch.

Oplossingen voor het realtime kunnen mana-

gen van luchtkwaliteit, geluidbelasting en mo-

biliteit zijn het nieuwe goud. Anders gezegd;

oplossingen voor Healthy Urban Living heb-

ben de toekomst.

Onze regio zit op dat nieuwe goud. Denk aan

de UU, UMCU, KNMI, RIVM, TNO en de ge-

noemde bedrijven. EBU bundelt deze krach-

ten, zodat we kansen volop kunnen benutten.

De basis is gelegd met het Utrechtse stations-

gebied als living lab. Dit gebied is door de EU

geselecteerd als Smart Sustainable District. Het

stationsgebied wordt ons gezamenlijke interna-

tionale uithangbord voor nieuwe oplossingen

voor Healthy Urban Living. Bijkomend voordeel;

het stationsgebied krijgt een positief imago. Het

wordt dé plek waar het gebeurt en het wordt het

voorbeeld van transformatie. Bovendien is het

stationsgebied groot genoeg om oplossingen

ook relevant te laten zijn voor de grote metro-

polen in de rest van de wereld. En wie volgt?

De Floriade, Utrecht Science Park?

Leefbaarheid als exportproduct en banen-

machine. En onze eigen regio als proeftuin.

Healty Urban living zit in het hart van de EBU

agenda en weerspiegelt waar wij voor staan:

onze regio als meest leefbare economie van

Europa. Groen, Gezond én Slim.

Daarom hebben we Healthy Urban Living ge-

kozen als thema voor de Get Connected bij-

eenkomst van 9 oktober. Wij nodigen u van

harte uit. Zet het in uw agenda en Fasten your

Seatbelts voor Healthy Urban Living.

‘oplossingen voor Healthy Urban Living hebben de toekomst’

HENK BROEDERS Voorzitter EconomicBoard Utrecht

Stedelijke leefbaarheid als exportproduct

4

nieuws

NIEUWE OPLEIDING: DE SLOPERSACADEMIE Twee ziekenhuizen in Amersfoort moesten duurzaam worden gesloopt.

Wat betekent dit voor het beroep van sloper nu en in de toekomst?

De School voor Techniek springt hier op in.

In september wordt het nieuwe centrum ‘de Wereld voor Techniek’ voor

onder andere de school voor Techniek opgeleverd, naast het centrum

voor duurzaam renoveren in Amersfoort. Het oude pand van Fortis wordt

getransformeerd en onder andere opleidingen voor bouw en installatie

en ook het Remea-innovatielab komen in dit pand, in samenwerking met

Bijvoorbeeld Van Dorp installaties en BAM Infra, etc. En dus ook de nieuwe

opleiding; de Slopersacademie!

De Slopersaacademie is uniek in Nederland, want het is tot nu toe de enige

opleiding. Vanaf 1 februari dit jaar is een klas met tien leerlingen gestart met

een 1,5 jaar durende opleiding voor duurzaam slopen.

MBO Amersfoort heeft van de minister het alleenrecht gekregen op deze

opleiding. De VERAS (Vereniging voor Aannemers in de Sloop) verwacht

dat Nederland jaarlijks 150-200 leerlingen klaar dient te stomen voor dit

beroep. Echter, vanwege het toenemende belang van slim omgaan met

grondstoffen, in het kader van circulaire economie, kan het zomaar zijn

dat ook andere bedrijven dan sloopbedrijven iemand met de expertise van

duurzaam sloper in huis willen hebben.

UTRECHTS STATIONSGEBIED ICOON VOOR DUURZAME HERONTWIKKELINGHet Utrechtse stationsgebied is geselecteerd als icoon voor duurzame

herontwikkeling door het Europese Climate-KIC programma ‘Smart

Sustainable Districts’. Dit biedt Utrecht de mogelijkheid om, samen met

districten in Londen, Berlijn, Kopenhagen, Gotenburg en Parijs, het thema

duurzaamheid stevig te verankeren in de herontwikkelingsambities in het

stationsgebied fase II. Daarmee is de basis gelegd voor het stationsgebied

als living lab.

DUTCH INTERACTIVE AWARDS 2015Ook dit jaar zijn op 21 mei de Dutch Interactive Awards weer

uitgereikt aan ‘online Nederland’.

Als winnaar in de categorie ‘Brand’ kwam eFocus als winnaar uit de bus.

Het bedrijf, gevestigd in o.a. Utrecht en Amersfoort, ontwierp voor het

Amersfoortse ThiemeMeulenhoff een nieuw ThiemeMeulenhoff.nl, die alle

voormalige lesmethode websites bij elkaar brengt; een zeer vernieuwend

online content concept voor de sector. Winnaar in de categorie Media &

entertainment waren het Hilversumse Talpa en MediaMonks. Zij ontwierpen

een app voor the Voice of Holland.

4

NIEUWSITEMS

UTRECHT: DE DIGITALE INFORMATIE­ROTONDE VAN NEDERLANDNederlandse FIWARE lab opent in Utrecht

Op donderdag 23 april is bekend gemaakt dat het Nederlandse FIWARE

lab in Utrecht wordt geopend. Dit gebeurt met ondersteuning van de

gemeente Utrecht, gemeente Amersfoort, provincie Utrecht en de Eco­

nomic Board Utrecht.

FIWARE (Future Internet) is een EU-initiatief van toenmalig Europees Com-

missaris Neelie Kroes als onderdeel van haar digitale agenda. In het FIWARE

Lab kunnen ontwikkelaars gratis gebruikmaken van (open) datacenter-faci-

liteiten. Ook zijn er speciale standaard bouwstenen beschikbaar voor FIWA-

RE die ontwikkeling van apps en toepassingen versnellen en herbruikbaar

maken door heel Europa.

In navolging van landen als Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië krijgt

Nederland hiermee haar eigen FIWARE Lab. Met de komst van het

FIWARE Lab wordt verwacht dat het Utrechtse vestigingsklimaat voor

applicatieontwikkelaars verbetert en dat de regio Utrecht zich ontwikkelt tot

dé digitale informatierotonde van Nederland.

Economische kansen

Een consortium van bedrijven uit de regio Utrecht heeft aangegeven circa

€ 1.300.000 te willen investeren in het FIWARE Lab NL (in twee jaar). Het

consortium wordt gesteund door de provincie Utrecht en de Economic

Board Utrecht. De gemeenten Utrecht en Amersfoort hebben de intentie

uitgesproken een aantal nieuwe (mobiele) toepassingen conform het

FIWARE programma van de EU te laten ontwikkelen. Ook andere steden

zijn inmiddels aangesloten, waaronder Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven

en Enschede.

De Economic Board Utrecht steunt deze vernieuwing van de

kennisinfrastructuur en de nieuwe samenwerking tussen overheid en

bedrijfsleven en ziet ook de (economische) kansen die dit nieuwe initiatief

met zich meebrengt. Op de totale begroting van circa € 2.500.000 in twee

jaar draagt de EBU circa een derde bij. Na de looptijd van het initiatief van

twee jaar, is het de bedoeling dat er een stabiel en toegankelijk FIWARE

knooppunt staat dat blijvend toegevoegde waarde biedt voor bedrijven en

overheden. Uiteindelijk kan het initiatief leiden tot een economische spin-

off van circa 1.500 banen en €20.000.000 (vervolg)investeringen tot 2020.

5

Get Connected

5

In de aanloop naar 9 oktober zijn wij op zoek naar

kansrijke, opschaalbare business cases, die gere-

aliseerd kunnen worden met behulp van kennis,

kunde en kassa via de EBU en partners. Heeft u een

initiatief of kent u iemand met een kansrijk initia-

tief? Laat het ons weten! De beste voorstellen krij-

gen op 9 oktober een podium en een plek in het

jaarplan 2016. Houd onze website in de gaten voor

meer informatie.

De ochtend staat in het teken van diverse werkses-

sies waarin de jaarplannen per domein worden ge-

presenteerd, bediscussieerd en aangescherpt. Wel-

ke acties verdienen extra aandacht? Wat missen we

nog? Waar moeten we direct mee stoppen? Hoe

kan uw organisatie hieraan bijdragen?

In de middag kiezen we ‘Healthy Urban Living’ als

centraal thema. Na een plenaire aftrap om 13:00

uur volgen verschillende sessies.

We eindigen met een plenaire ‘get connected’ waarin we de highlights

van de dag de revue laten passeren met een (nog nader bekend te maken)

internationale spreker. Een combinatie van vooruitblikken op 2016 en

het vieren van de successen van de afgelopen periode!

Aansluitend is er een netwerkborrel met muziek van Utrechts talent en

pitches van Utrechtse GameChangers. Kortom, een dag die u niet mag

missen! Noteer deze datum alvast in uw agenda.

Als u zich aanmeldt voor de EBU digitale nieuwsbrief dan ontvangt u automatisch een uitnodiging voor 9 oktober 2015.

• Met kantoortransformatie naar Healthy Urban Living

Irene ten Dam

IRENE.TENDAM@ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

• Selfmanagement in gezondheid

Jelle van der Weijde

JELLE.VANDERWEIJDE@ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

• Food, Nutrition and Healthy Urban Living

Freek van Muiswinkel FREEK.VANMUISWINKEL@ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

• Healthy Urban Living en E-government: big data.

Heerd Jan Hoogeveen HEERDJAN.HOOGEVEEN@ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

Get Connected werkconferentie 9 oktober 2015

Op 9 oktober vindt er een bijzondere Get

Connected bijeenkomst plaats. De Economic

Board Utrecht gaat dan samen met haar

partners aan de slag voor het jaarplan 2016.

Het wordt daarmee de eerste editie van een

jaarlijks terugkerende werkconferentie.

Nieuwe spelregels voor de zorg

Zelfs Apple heeft hem al opgemerkt.

Zijn aanpak, onder andere vermeld in zijn proefschrift ‘De ‘e’ van e-Health’, werd vorig jaar als aanbeveling

genoemd in het iBook ‘iOS in Healthcare’. Daan

Dohmen is een echte gamechanger binnen de gezondheidszorg. Hij zet koude techniek in om de

warme zorg te kunnen ondersteunen. Met succes.

Zijn verhaal doet je denken aan een jon-

gensboek. Alleen wordt Dohmen uiteindelijk

geen profvoetballer, maar een awardwin-

nende gamechanger op het gebied van zorg.

Begonnen als schoonmaker in een verzor-

gingstehuis, uitgeloot voor zijn droomstu-

die Geneeskunde en noodgedwongen ge-

kozen voor Technische Bedrijfskunde met

als specialisatie Geneeskunde & Manage-

ment. Het bepaalde zijn toekomst: met zijn

bedrijf FocusCura zet hij nu de internatio-

nale zorgwereld op zijn kop. Hij heeft een

nieuwe koers uitgezet. Nieuwe spelregels

bedacht. ‘Gewoon’ door buiten de kaders te

durven denken. “Ik heb altijd een zwak voor

ouderen gehad. Vond het schrijnend om te

zien hoe mensen vereenzamen in verzor-

gingstehuizen.” Hij stelde zichzelf de vraag

hoe de wereld techniek kon inzetten om de

zelfstandigheid van ouderen te vergroten. “In

het begin was ik een roepende in de woes-

tijn. Mensen verklaarden me voor gek. Hoe

kon zoiets kouds als techniek nu de warme

zorg vervangen? Maar vervangen is nooit

mijn doel geweest.”

utrechtse gamechangers

6

7

utrechtse gamechangers

VOORTSCHRIJDEND INZICHTIn 2004 richtte hij FocusCura op. En inmid-

dels maken al 150 zorgorganisaties gebruik

van zijn diensten. Ruim 120.000 ouderen ge-

bruiken zijn technische oplossingen voor een

zelfstandiger leven. Oplossingen die variëren

van een thuismeetapp tot een sleutelkluis

aan de voordeur en een virtuele wachtka-

mer. Elke oplossing is innovatief en baan-

brekend voor de werkwijze in de ouderen-

zorg. “Toen wij begonnen, bestonden er nog

geen tablets. We maakten zelf schermen met

touch-screenknoppen. Daarmee kozen we

voor een andere richting dan de markt. An-

dere bedrijven richtten zich voornamelijk op

mogelijkheden via televisie. Achteraf zaten wij

op het juiste spoor. En zo hebben we gaan-

deweg meer keuzes gemaakt die achteraf

steeds de juiste bleken.” Een kwestie van ge-

luk, volgens Dohmen. Maar als je kijkt naar het

eindresultaat kan je niet anders dan conclu-

deren dat hij beschikt over een flinke portie

voortschrijdend inzicht.

Hoe bedenk je anders dat techniek juist deze

groep van dienst kan zijn? Mensen die vaak

nog nooit met een computer hebben ge-

werkt. “Alles wat we bieden, moet in één zin

uit te leggen zijn. De mensen moeten het

kunnen begrijpen zonder handleiding. Als een

idee daar niet aan voldoet, gaan we er niet

mee door.” En zo hanteert FocusCura nog

twee criteria waar alle keuzes op gebaseerd

worden: “een oplossing moet direct bijdra-

gen aan het hoofddoel: langer zelfstandig

thuis wonen. En we stellen onszelf altijd de

vraag of we een oplossing geschikt vinden

voor onze eigen familie. Je moet eerlijk zijn.

Ook durven zeggen dat iets niet kan.” Een-

voud, focus en kwaliteit. Financieel resultaat

komt bewust niet in het rijtje voor: “je moet

verdienen om te kunnen blijven innoveren,

maar het is geen doel op zich.”

KENNISDELING IS ONMISBAARDie innovatie ontstaat in het Futurelab van

FocusCura. “Hier gebeurt alles! Kennis de-

len, inspelen op trends...” Ook promovendi

onderzoeken hier nieuwe oplossingen. “Ons

laatste idee -sensoren die het leefpatroon

van dementerende ouderen bepalen en af-

wijkingen herkennen en doorgeven- komt

voort uit een promovendusonderzoek. En via

een uitwisselingsproject met Canada wordt

deze kennis nu gedeeld. Zo ontstaan steeds

weer nieuwe netwerken.” Kennisdeling is vol-

gens Dohmen onmisbaar om tot succesvol

resultaat te komen. “Dat maakt de EBU ook

een interessante partner. Wij kunnen een bij-

drage leveren als deelnemer aan projecten

en events. En de EBU kan initiatieven op de

kaart zetten en weet daarbij ook de politiek

te inspireren om samen tot mooie resulta-

ten te komen.”

KIPPENVELIn het geval van FocusCura zit dat mooie re-

sultaat in eerste instantie in de reactie van de

gebruikers. “Een vader kon door zijn COPD

zijn zoon in het ziekenhuis niet bezoeken.

Dat wij dan beeldcontact kunnen verzorgen,

vind ik mooi. Dat geeft me kippenvel. En een

andere mevrouw liet weten zo blij te zijn met

de wekelijkse online bingo. Dat was alles wat

ze had. Schokkend dat we het in Nederland

zover hebben laten komen, maar ook fijn om

te horen dat wij kunnen helpen. Aan de an-

dere kant geven we mensen ook juist hun

privéleven weer terug omdat ze door onze

apps niet meer elke twee uur een zorgverle-

ner over de vloer hoeven te krijgen.”

Maar FocusCura is niet alleen goed voor

de zorg. Het is ook goed voor de econo-

mie. Regionaal, landelijk én internationaal.

“We groeien nog steeds. Dat is goed voor de

werkgelegenheid binnen de regio. We wer-

ken ook samen met het UWV om mensen

uit een werkloze situatie te helpen.” Lande-

lijk heeft FocusCura Nederland op de kaart

gezet als serieuze marktspeler op dit gebied.

“Dat doen we natuurlijk niet alleen, maar het

is mooi dat we daar een rol in kunnen spe-

len.” En de eerste internationale stappen zijn

ook al gezet. In Duitsland, België en Zweden.

Engeland en Amerika staan op de planning.

“De AppStore maakt ons idee schaalbaar. We

kunnen dit in elk land uitrollen.”

Het mag duidelijk zijn. Dohmen heeft van zijn

passie zijn werk gemaakt. Maar waar komt die

passie vandaan? “Mijn opa was mijn voor-

beeld. Hij overleefde een concentratiekamp,

maar kende geen boosheid. Hij leerde me dat

je je toekomst uiteindelijk zelf creëert. En dat

is precies wat ik nu doe. De toekomst van de

zorg is een enorme uitdaging met een als-

maar toenemende zorgvraag. Ik wil niet lijd-

zaam toekijken. Ik wil die toekomst creëren.”

Wil je ook iets betekenen voor de toekomst van de zorg? Bezoek het Futurelab om inspiratie op te doen!

MEER INFORMATIE: www.focuscura.nl

‘Kennis­deling is

onmisbaar om tot

succesvol resultaat

te komen’

Daan Dohmen is slechts één van de vele ondernemers en wetenschappers die de regels van het spel binnen hun vakgebied veranderd hebben. Op het nieuwe platform ‘Gamechangers Utrecht’ vind je veel meer succesverhalen!

Met dit platform krijgen regionale

gamechangers een podium. Hier

krijgen ze de spotlight die ze verdie-

nen, maar kunnen ze met hun ver-

haal ook anderen inspireren. De lezer

van het platform bepaalt uiteindelijk

wie er echte gamechangers zijn door

te klikken op de ‘WOOW’-knop.

Wie vind jij een ware gamechanger?

Kijk snel op

www.gamechangersutrecht.nl.

NOG MEER GAMECHANGERS

8

Utrechtse startups

“Utrecht is bij uitstek de plek waar startups kun-

nen floreren. We hebben een hoogopgeleide

bevolking, een enorme drive om te innoveren

en bovendien richten veel Utrechtse onder-

wijsinstellingen zich op ondernemerschap, van

het ROC tot aan de universiteiten. Dat maakt

deze regio interessant voor buitenlandse inves-

teerders”, vertelt Heerd Jan Hoogeveen (do-

meinmanager Slim bij de EBU). De Utrechtse

startup-hubs kunnen van die positie beter pro-

fiteren als ze hun onderlinge netwerk verster-

ken. Misa Dzoljic (rector magnificus Nyenrode

Business Universiteit en boardlid member bij de

EBU) heeft daarom de taak op zich genomen

de startup-hubs daarbij te helpen.

Waar grote, al jaren bestaande bedrijven zich

soms log en bureaucratisch kunnen opstellen

tegenover vernieuwing, experimenteren jon-

ge bedrijven er gedurfd op los. Zij zijn flexibel,

transparant en toegankelijk. Niet bang voor

kennisdeling. En dat levert innovatie op. Bij-

voorbeeld in de technologiesector, één van

de weinige sectoren waar het aantal banen

nog steeds groeit. En dat valt op. Steeds meer

universiteiten en hogescholen verbinden zich

aan ondernemersinitiatieven om de steeds gro-

ter wordende groep nieuwe ondernemers te

kunnen begeleiden naar succes. En ook inves-

teerders en gevestigde bedrijven kunnen het

ecosysteem positief beïnvloeden door groeika-

pitaal te bieden. Daarnaast biedt het investeren

in innovatie ook kansen. Zowel op maatschap-

pelijk als op economisch gebied.

STARTUP HUBSStartups in de Utrechtse regio doen het goed.

Het startersklimaat is er erg gunstig. In de stad

Utrecht alleen al vind je zo’n vijftien startup

hubs. Ondernemers, maar ook private inves-

teerders vestigen zich graag op een locatie

waarmee zij zich kunnen omringen met gelijk-

gestemden of andere interessante partijen. Op

het Jaarbeursplein vind je bijvoorbeeld Dutch

Game Garden. Daar hebben vele getalenteer-

de, jonge gamestudio’s zoals Abbey Games,

Self Made Miracle en RageSquid hun thuis ge-

vonden. Dutch Game Garden wil werkgelegen-

heid en welvaart creëren door de Nederlandse

gamesindustrie aan te jagen. Dat doen ze met

behulp van een startup support programma

vol kennis en expertise. En voor innovatieve

startups met een focus op ‘health, climate en

education’ heb je Utrechtinc. Zij bieden hun

startups een community van collega-startups,

ervaren experts en nieuw talent. Zij geloven

dat ambitieus ondernemerschap essentieel is

om kennis en ideeën om te kunnen vormen

tot innovaties. Utrechtinc levert datgene dat

nodig is voor succes. Van groeikapitaal tot on-

dersteunende faciliteiten.

Nederland moet binnen ander-

half jaar de beste plek van Europa

zijn voor startups. Dat is de am-

bitie van Startup Delta. En Neelie

Kroes is het gezicht van deze or-

ganisatie die in opdracht van het

kabinet werkt aan een optimaal

startup ecosysteem. Het doel?

Duurzame innovatie -en daar-

mee tegelijkertijd de economie

stimuleren. Startup Delta wil sa-

menwerkingen creëren op alle

niveaus. Van startups en univer-

siteiten tot grote bedrijven en in-

vesteerders. En daar krijgt de or-

ganisatie veel steun bij conform

haar uitspraak op de website van

de Rijksdienst voor Ondernemend

Nederland: “RVO.nl, Netherlands

Foreign Investment Agency, de

Kamer van Koophandel en het

ministerie van Economische Za-

ken spelen als aanjagers en ver-

binders een belangrijke rol in het

versterken van het ecosysteem.

Het gaat ons om nieuwe kansen

creëren en niet op safe te spelen.”

Utrecht is een zeer competitieve regio. Een vruchtbare voedingsbodem voor innovatieve

startups. En een van de voorwaarden voor een gezond startup ecosysteem. Maar hoe houd je zo’n ecosysteem in stand? En hoe maak je het

nog beter? Want dat is nodig als je wil dat startups kunnen blijven innoveren en accelereren.

Utrecht: een unieke plek voor startups

NEELIE KROES: AMBASSADEUR VAN

STARTUP DELTARoel Raatgever (Utrechtinc)

Startup Ragesquid

9

Utrechtse startups

De FinTech awards worden uit-

gereikt aan de meest innovatieve

startups in de financiële sector.

Daarmee prijzen ze financiële be-

drijven die voor een noodzakelijke

vernieuwing binnen deze veran-

derende sector kunnen zorgen.

Op maandag 20 april werden de

awards voor de eerste keer uit-

gereikt. Er stonden maar liefst

acht Utrechtse ondernemingen

in de FinTech 50, waarvan er twee

awards in ontvangst mochten ne-

men. Five Degrees won in de ca-

tegorie Banking & IT en Bitonic

ontving een award uit de cate-

gorie Bitcoin. EBU-partner Sym-

bid sleepte een award binnen in

de categorie SME Finance. Ady-

en werd uiteindelijk bekroond

tot Dutch FinTech Company of

the Year.

“Om het ecosysteem behalve continuïteit

ook een verdere boost te kunnen geven, is

het belangrijk dat de behoeftes van de star-

tups zelf vertegenwoordigd worden in de

ontwikkeling van een duurzaam ecosysteem.

De kansen zijn gesignaleerd, nu moeten we

de juiste partijen nog meer met elkaar ver-

binden”, aldus Hoogeveen.

HET BEDRIJFSLEVEN AAN HET WOORD..Hoe ziet het (jonge) bedrijfsleven dat voor

zich? Aan het woord zijn Roel Raatgever

(Utrechtinc) en Roel Ezendam (Ragesquid).

Raatgever vindt dat startups hard nodig zijn:

“maatschappelijke vraagstukken vragen vaak

om innovatieve oplossingen. En innovaties

komen vooral van startups. Met Utrechtinc

ondersteunen we startups om de kansen te

vergroten dat we innovaties kunnen realise-

ren.” Utrechtinc richt zich daarbij op starten-

de ondernemers die zich bezighouden met

health, climate en education. “We helpen met

name alumni en wetenschappers en zijn ook

gekoppeld aan het Science Park. We ervaren

dat deze hoogopgeleide groep heel veel vak-

kennis heeft, maar weinig kennis heeft van

het opstarten van een bedrijf. Met een klein

beetje hulp op ondernemersgebied, kan de

maatschappij hun vakkennis vervolgens op-

timaal benutten”, aldus Raatgever.

En hoewel Ezendam zich bezighoudt met

een andere branche, namelijk de gamesin-

dustrie, beaamt hij het gebrek aan business

skills bij de opstart van zijn bedrijf RageSquid

in 2013. “Als je begint, weet je nog helemaal

niets. Toen wij met drie man RageSquid op-

startten, was de inhoud geen uitdaging. Dat

had ik tijdens de opleiding wel geleerd. Maar

hoe je een bedrijf moet runnen, wist ik niet.

Dat was de grote uitdaging. Het zou kunnen

helpen als studies aandacht besteden aan on-

dernemen. Maar met alleen theorie red je het

niet. Uiteindelijk moet je het gewoon in de

praktijk ondergaan. Je moet op je bek gaan,

want daar leer je het meest van.” Raatgever

vindt dat het onderwijs meer mogelijkheden

heeft om beter aan te sluiten op het onder-

nemerschap: “lessen kunnen heel praktijkge-

richt zijn. Bijvoorbeeld met rolmodellen uit de

praktijk. En dat is voor iedereen interessant.

Niet iedere student hoeft een ondernemer te

worden, maar ook binnen een bedrijf kan het

goed voor je zijn om je ondernemend op te

kunnen stellen.”

EEN GEZAMENLIJKE PROPOSITIEEzendam heeft het uiteindelijk tot een suc-

cesvolle gamestudio geschopt. Zonder fi-

nanciële hulp, maar wel met de kennis van

collegastudio’s. “Wij wilden onze creatieve

vrijheid behouden, dus hebben we gezocht

naar een andere manier om financieel groter

te kunnen worden. We zijn gestart als free-

lancers en hebben onze uitgaven en onze le-

vens op een heel laag pitje gezet. Tot we klaar

waren voor een echte start.” En die maakten

ze bewust in Utrecht. “Dutch Game Garden

stond toen al bekend als hét centrum voor

game startups. Het is een sterk netwerk van

zowel starters als ervaren bedrijven. En ie-

dereen helpt elkaar. Daar hebben wij veel aan

gehad.” Raatgever bevestigt het belang van

een groot netwerk: “je kunt wel alleen samen

willen werken met grote bedrijven (lees: groot

geld) om je idee te verwezenlijken, maar je

staat veel sterker als je ook een gezamenlijke

propositie hebt. Door echt samen te werken,

kun je meer waarde creëren.”

HELP ELKAAR ACCELERERENDe heren zijn het er over eens dat een duur-

zaam startup ecosysteem belangrijk is voor

het innovatieve succes van de regio. “Er be-

staan al meer ondersteunende partijen die elk

voor hun eigen branche een sterk netwerk

hebben neergezet. Als je die netwerken aan

elkaar verbindt, kun je het nog sterker ma-

ken”, aldus Raatgever. Ezendam bevestigt:

“Kennisdeling zorgt ervoor dat je elkaar kunt

helpen om te accelereren. Dat maakt een

goed werkend ecosysteem erg waardevol.

Je kan altijd uit jezelf bij een andere studio

aankloppen, maar door dit goed te organise-

ren als een netwerk, maak je de drempel veel

lager.” En dat kan ook internationale gevolgen

hebben, vult Raatgever aan: “Nederland wil

met ‘Startup Delta’ en Neelie Kroes als boeg-

beeld het grootste startup ecosysteem van

Europa worden. Binnen anderhalf jaar! Dat

brengt grote investeerders en internationale

samenwerkingen met zich mee. Daar wil je

als regio natuurlijk op kunnen aanhaken. Dat

betekent wel dat we het als regio eerst zelf op

orde moeten hebben. We zijn al goed bezig,

maar de ambitie is groter. En een verdiepings-

slag vanuit de EBU kan ons startup ecosys-

teem zeker een flinke stap vooruit helpen.”

BITONIC EN FIVE

DEGREES:UTRECHTSE

WINNAARS BIJ DUTCH

FINTECH AWARDS

Smart Solar Charging levert op!

Smart Grid: rendement voor iedereen?

Tweehonderd huishoudens mochten van-

af 2012 de proef op de som nemen. Op 5

maart werden de resultaten van de pilots

gepresenteerd. De conclusie: er ligt een in-

novatiekans voor de regio Utrecht die hon-

derden miljoenen euro’s waard is.

Van Hooijdonk, wethouder Duurzaamheid

van de gemeente Utrecht, sprak tijdens de

slotconferentie: “De kansen die innovatie-

ve smart grid diensten de regio bieden zijn

enorm. Het elektriciteitsnet slimmer gebrui-

ken past in onze ambitie. Zo kunnen we de

opmars van zonnestroom en elektrisch ver-

voer in onze stad versnellen.”

INTERNATIONALE KENNIS & LOKALE DAADKRACHTEr wordt steeds meer zonne-energie opge-

wekt. Positief natuurlijk, maar er kleeft ook

een nadeel aan. Deze energie wek je name-

lijk alleen op als de zon schijnt. En dat is niet

altijd het moment waarop er energie nodig

is. “Dat geeft een onbalans op het elektri-

citeitsnetwerk. Vraag en aanbod moeten

gelijk zijn”, legt Elwin Ter Horst (EBU) uit. Hij

is als programmamanager de verbindende

factor tussen betrokken partijen. “Het Smart

Grid project biedt twee opties om hiermee

om te gaan: energie opslaan en de vraag af-

stemmen op het aanbod.” Grote bedrijven,

zoals Stedin, DNV GL en Capgemini werk-

ten samen met lokale ondernemers, uni-

versiteiten en overheden bij de uitrol van dit

EBU-initiatief. Tijdens het project haakten

ook internationale wereldbedrijven als GE

en Nissan Europa aan. Een efficiënte com-

binatie van internationale kennis met lokale

daadkracht.

Slimme energie is de toekomst. Maar wat werkt er nu echt? Waar schieten huishoudens echt wat mee op?

En hoe creëren we daar business mee?

“Succes ontstaat met samenwerking. De

EBU brengt de wetenschap, het bedrijfs-

leven en de overheid bij elkaar”, aldus Ter

Horst. Een andere reden voor succes was

de locatie en de werkwijze. “Het onderwerp

leeft in Utrecht. Deze regio heeft bijvoor-

beeld meer zonnepanelen dan het gemid-

delde in Nederland. Daarnaast ging het in

dit project om nieuwe diensten die lokaal,

bottom-up uitgerold konden worden door

ondernemers of bewoners. In het buiten-

land stuurt de overheid dergelijke projecten

vaak van bovenaf aan. Dat leidt tot minder

innovatie.”

BEWONERSINITIATIEFDe pilot in de wijk Nieuwland in Amers-

foort werd vanuit de bewoners gestart.

Het bewonerscollectief AmersVolt creëerde

inzicht in eigen energieverbruik en zonne-

Pim van den berg, Lot van Hooijdonk en Remco van Lunteren tijdens de slotconferentie.

Groen

10

stroomproductie. Dit leverde uiteindelijk

een energiebesparing op van 15%. “Dat is de

hoogste besparing die ooit bereikt is”, ver-

telt Ter Horst. De reden? “De regie lag bij de

bewoners. Zij wisselden tips uit, hielpen en

enthousiasmeerden elkaar continu. Tijdens

het project zijn zij 32 keer bij elkaar geko-

men!” Ook stimuleerden prijsverschillen de

bewoners om hun elektriciteitsvraag te ver-

schuiven. Tijdens zonuren werd 10% meer

energie verbruikt: eigen zonne-energie.

Binnen dit initiatief lag de focus dus voor-

namelijk op sociale innovatie.

ECONOMISCHE INNOVATIEAnders was dat voor de pilot in de wijk Lom-

bok in Utrecht. Daar was sprake van eco-

nomische innovatie. Elf partijen stonden

aan de start, maar gaandeweg haakten al

zestien nieuwe partijen aan. “We hebben

11

groen

enorm ingezet op kennisdeling, bijvoorbeeld met

bijeenkomsten en nieuwsbrieven. Dat maakt het

initiatief toegankelijk voor nieuwe partijen.” Geza-

menlijk rolden de partijen verschillende initiatieven

uit voor slimme energie. “Een belangrijke onderbou-

wing voor de business cases was een onderzoek van

Ecofys. De totale investering om een slim elektrici-

teitsnetwerk te ontwikkelen bedroeg zo’n 10 miljard

euro. Veel geld. Maar het alternatief om de onbalans

op het netwerk op te vangen was het aanpassen van

de bekabeling. Dit zou 30 miljard euro kosten”, legt

Ter Horst uit.

Er zijn inmiddels verschillende projecten afgerond

en opgestart:

Slimme laadpaal

In Get Connected 10 besteedden we al aan-

dacht aan dit initiatief. LomboXnet ontwikkelde in

samen werking met partners GE en Vidyn de slim-

me laadpaal voor de wijk Lombok. Via een mo-

biele applicatie kunnen gebruikers wel/niet kiezen

voor zonne-energie en zien hoe lang de auto nog

geladen moet worden. Mede hierdoor nam het

eigen gebruik van zonne-energie in de wijk toe tot

87%. Als vervolgstap op de lancering van de slim-

me laadpaal op 2 december 2014 werd het V2G-

systeem geïntroduceerd.

Vehicle2Grid (V2G)

Voor het onderdeel Storage4all plaatste Nissan Europa een

opslagsysteem voor zonne-energie in de Utrechtse wijk Lom-

bok. Hiermee kun je een elektrische auto laden én ontladen.

De accu van de auto kan dan vervolgens de woning van ener-

gie voorzien. Waar je normaalgesproken alleen energie terug

kan geven aan het netwerk als de zon schijnt, kan het met dit

systeem op ieder moment. Dat betekent dus een hoger rende-

ment op zonnestroom en minder stroompieken op het elek-

triciteitsnet. Op 4 maart 2015 werd dit energieopslagsysteem

in gebruik genomen. De Utrechtse wijk is daarmee de eerste

V2G-gebruiker van Europa.

Smart Solar Charging

Door de pilot in Utrecht gaan een aantal partijen waaronder GE,

Vidyn, LomboXnet, Stedin en de gemeente Utrecht investeren

in een opschaling van de proeftuin Smart Solar Charging: het

zongestuurd laden van elektrische auto’s. Er komen twintig

extra slimme laadpalen in de wijk en over twee jaar moet dit

opgeschaald zijn naar honderd laadpalen door de hele stad.

Ook Netbeheer Nederland is aangehaakt op deze vervolgpilot.

Het bedrijf ziet de landelijke potentie van Smart Solar Charging.

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voorspelt 10.000

banen in 2020 en 50.000 banen in 2030, gekoppeld aan elek-

trisch vervoer. Volgens het consortium is het driedubbele aantal

extra banen mogelijk, zodra er een Nederlandse markt voor op-

slag van zonne-energie ontstaat.

E-car4all

Multirent stelde tijdens de pilot twee deelauto’s beschikbaar

voor de wijk Lombok. Iedere bewoner kon online een Nissan

Leaf reserveren voor eigen gebruik. De auto’s werden geladen

met zonnestroom uit de eigen wijk. Veertig bewoners maakten

gebruik van de auto’s, die uiteindelijk voor 62% opgeladen wer-

den op zonne-energie. Het succes was reden voor Multirent

om het initiatief op te schalen naar meerdere locaties, onder

andere in Amersfoort en Leiden.

Op dinsdag 9 juni nam in Utrecht een consortium

bestaande uit Stedin, gemeente Utrecht, GE, Vidyn, Last

Mile Solutions, Economic Board Utrecht en LomboXnet,

de eerste Vehicle-to-grid-laadpaal in gebruik, gebaseerd

op de wereldwijde laadstandaard. “Smart Solar Charging”:

Een wereldprimeur die zongestuurd laden èn ontladen

toegankelijk maakt voor alle typen elektrische auto’s. Door

elektrische auto’s te gebruiken voor lokale energie opslag

kan onder andere zonne-energie worden opgeslagen voor

later gebruik.

- 80% goedkoper dan de huidige internationale standaard,

- geschikt voor alle elektrische auto’s,

- ontwikkeld en geproduceerd in Nederland

De nieuwe technologie zorgt voor banen en schone lucht,

versnelt de energietransitie en voorkomt investering in

netverzwaring, wat aangesloten klanten miljarden euro’s

scheelt. Hiervoor is wel aanpassing van wet- en regelgeving

nodig zodat Nederland op gelijk speelveld komt als de VS,

Duitsland en China.

WERELDPRIMEUR

12

groen

Gedeputeerde Remco van Lunteren nam op 4 maart in Lombok het eerste Vehicle2Grid (V2G) energieopslagsysteem van Europa officieel in gebruik.

Solar forecasting

Onder de noemer Solar4all wordt gewerkt aan Solar

forecasting: een systeem dat de opbrengst van zonne-

panelen voorspelt. Daarmee kan een laadmoment stra-

tegisch gekozen worden. Dit systeem levert een toege-

voegde waarde op voor alle andere onderdelen van het

smart gridproject.

SMART GRID: RENDEMENT VOOR IEDEREEN? JA!Voor de gebruiker: “elektrisch rijden is al goedkoper

dan benzine rijden, maar als je elektrisch rijdt op eigen

opgewekte energie ben je helemaal spekkoper”, aldus

Robin Berg (LomboXnet) tijdens de slotconferentie op

5 maart. Maar er ligt ook een enorme business in het

verschiet. Slimme energie levert namelijk op! Op inter-

nationale schaal hebben we het over een miljardeneco-

nomie. “Laadpalen zijn in het begin een kostbare aan-

gelegenheid. Maar dat wordt snel goedkoper. Net als

elektrische auto’s. Zeker als er opschaling plaatsvindt en

het gaat over grote aantallen. Dat leidt ertoe dat er op

termijn geen gemeentelijke investering meer nodig is

en de markt dit zelf op kan pakken.” En daar is Ter Horst

het mee eens: “er ontstaan hier nieuwe diensten die we

over de hele wereld kunnen vermarkten.”

De huidige regelgeving vormt nog wel een belemmering. Het con-

sortium deed daarom op 5 maart een dringend beroep op het Rijk

om de komende drie jaar experimenteerruimte te creëren met een

regelluwe zone in Lombok. “Den Haag moet gaan bewegen, maar

dat betekent natuurlijk niet dat we nu stil moeten zitten. Er is ge-

noeg dat we kunnen doen”, aldus Berg. Inmiddels zijn er al zestien

nieuwe bedrijven aangehaakt bij het initiatief. Wil je ook meedoen

in de energierevolutie? Maak dan een koppeling tussen energie en

transport. Maak strategische keuzes. Want dan creëer je meerwaar-

de. Met dat advies roept Berg andere ondernemers op ook te inves-

teren in Smart Solar Charging. Want Nederland is nu koploper. En

dat willen we natuurlijk graag zo houden.

Meer informatie: smartgridrendement.nl

Bekijk ook de video’s van de slotconferentie op 5 maart.

Het initiële consortium: Capgemini, DNV GL, Ecofys, Eemflow,

Hogeschool Utrecht, Icasus, LomboXnet,

Rijksuniversiteit Groningen, Stedin,

Economic Board Utrecht, Universiteit

Utrecht, Utrecht Sustainability Institute.

De aangehaakte partners: C’M’S’ Derks Star Busmann, Moorgen,

Net2Grid, New Energy Works, Zeeno,

Snappcar, Doelgroep TV, Upp Energy,

Miele, GE, Shifft, Nissan, Multirent.

De co­financiers: De gemeente Utrecht, de gemeente

Amersfoort en de provincie Utrecht.

Een smart grid–slim netwerk- is een elektriciteitsnetwerk dat

vraag en aanbod in balans brengt. Daarbij worden slimme tech-

nieken en diensten gebruikt, zoals energieopslag en demand

side management. De bedoeling is de vraag af te stemmen op

het beschikbare aanbod van duurzame energie.

SMART GRID,BETEKENIS:

EVEN VOORSTELLEN:

Irene ten Dam

06 33 67 92 56

irene.tendam@

economicboardutrecht.nl

13

LICHTEND VOORBEELD: INNOLUMIS

Waarom in China produceren als het ook in Amersfoort kan? Innolumis haalde onlangs een deel van de productie van

milieuvriendelijke LED straatverlichtingarmaturen terug naar

Nederland. Acht mensen van Amfors – een leerwerkbedrijf voor

mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt – hebben hier nu

een mooie baan aan. Ook voor Innolumis zelf heeft het besluit

voordelen. Business Development Manager Roel Derks: “Deze

stap betekent voor ons kortere levertijden en meer flexibiliteit.

Bovendien verloopt de communicatie met Amfors soepeler

dan met China en is het gemakkelijker de medewerkers, die bij

Innolumis gedetacheerd zijn, te trainen. We zijn tot nu toe erg

tevreden over de kwaliteit van het werk.”

WWW.INNOLUMIS.COM

AUTOMATISCH PERSONENVERVOER: HOW 2GETTHERE?

Terwijl zelfrijdende auto’s nog aan het begin van hun ontwikkeling zijn, rijden de systemen van 2Getthere al jaren. Vanaf 1999 is het bedrijf namelijk al bezig met automatisch personenvervoer.

Voorheen betekende automatisch personenvervoer grote voertuigen die in een lage frequentie

een vaste, lineaire route volgden. Met de technologie van 2Getthere (heel eenvoudig gezegd: met

referentiepunten in het wegdek), kunnen kleinere voertuigen met een hogere frequentie rijden in

een fijnmazig netwerk. Het bedrijf creëerde vanuit Utrecht het eerste PRT (personal rapid trans-

port)-systeem ter wereld in Abu Dhabi. Ook is 2Getthere actief in bijvoorbeeld Taiwan, Singapore,

Dubai, Qatar, de VS, België en Engeland. Op dit moment wordt er hard gewerkt aan een nieuwe

generatie voertuig voor groepstransport. Robert Lohmann van 2Getthere: “We kunnen dat echt

niet alleen. Daarbij kijken we altijd naar langdurige samenwerkingen, omdat je samen de expertise

opbouwt en dan sneller kan schakelen en beter op elkaar bent ingespeeld.”

WWW.2GETTHERE.COM

FRIESLANDCAMPINA PAKT PRIMEUR

Vanaf juni koopt FrieslandCampina voor de coating en doppen van melkpakken alleen nog biobased kunststof in van gecerti-

ficeerd, organisch restmateriaal. Hierdoor brengt het bedrijf de

CO2-footprint van haar pakken in één stap met maar liefst 20%

terug, een primeur voor Nederland. Het karton was al hernieuw-

baar, met de biobased coating en dop zet FrieslandCampina

nu de meest duurzame melkpakken in de Nederlandse winkel-

schappen. Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren

Universiteit Utrecht, nam op 1 mei het eerste pak in ontvangst:

“Dit biobased pak past perfect binnen de beweging naar een

circulaire economie.”

WWW.FRIESLANDCAMPINA.NL

13

Blikvangers Groen

14

Om gemeenten hierbij te helpen, heeft EBU een praktisch

programma gelanceerd. ‘Langer zelfstandig thuis wonen’,

het vervolg op ‘Wonen zonder zorg(en)’.

WONEN ÉN ZORG“Het eerdere programma was puur gericht op het wonen.

Nu kijken we ook naar de diensten die rondom de wo-

ning geleverd kunnen worden”, legt Jelle van der Weijde,

domeinmanager Gezond van EBU, uit. “Dat is een bre-

der begrip. Vandaar dat we voor een nieuwe titel hebben

gekozen die deze bredere lading dekt. Onze opdracht is

daarmee ook een stuk complexer geworden. We hebben

niet meer alleen te maken met gemeenten, inwoners, de

woningcorporatie-, bouw- en ICT-sector, maar ook met

de aanbieders van zorg. “

KENNIS EN ERVARING DELENDe gemeenten hebben de ouderenzorg er dit jaar bij ge-

kregen en kunnen de steun van EBU goed gebruiken. Van

der Weijde: “Aan ons de taak om alle sectoren bij elkaar

te krijgen en te laten samenwerken. Veel gemeenten zijn

al goed op weg. In Amersfoort bijvoorbeeld, loopt er een

pilot rond zelfredzaamheid in de zorg, bedoeld om man-

telzorgers via ICT te ontlasten.” Fleur Imming, wethouder

Zorg en Wonen van Amersfoort wil de kennis en erva-

ring uit de pilot graag delen met andere gemeenten. “Zo

kijk ik ook graag naar initiatieven van andere gemeenten,

zoals het Pazio platform dat allerlei online zorg- en wel-

zijnsdiensten aanbiedt. De meerwaarde van EBU is voor

ons het netwerk met andere zorg- en kennisinstellingen

en het bedrijfsleven. Daar vindt de innovatie in de zorg

plaats en daar is de kennis over nieuwe ontwikkelingen

beschikbaar.”

Het verlangen om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te blijven wonen is van alle tijden. Nu de ouderenzorg dit jaar van het Rijk naar de gemeenten is overgegaan, buigen lokale partijen zich over de concrete invulling van die wens. EBU fungeert daarbij als matchmaker tussen gemeenten, bedrijfsleven en zorgsector. En ziet in het levensloopbestendig maken van woningen een duurzame oplossing die ook de economie een impuls geeft.

Langer zelfstandig thuis wonenWie wil dat nu niet?

Gezond

15

gezond

ECONOMISCHE KANSEN Al met al is het geen geringe opgave om alle facetten van het langer

zelfstandig thuis wonen bij elkaar te krijgen. Het gaat om grote vo-

lumes. “Wil je een hele wijk aanpakken, dan zullen woningcorpora-

ties en projectontwikkelaars samen plannen moeten maken”, merkt

Van der Weijde op. “In onze provincie moeten maar liefst 50.000

woningen in het kader van ‘Nul-op-de-meter’ worden opge-

plust en tegelijkertijd zorgtoegankelijk worden gemaakt. Dat biedt

enorme economische kansen. Graag nodigen we grote landelijke

bouwconcerns uit om te kijken welke belemmeringen er zijn om

al die 50.000 woningen levensloopbestendig te maken en hoe we

dit samen op innovatieve wijze kunnen oppakken. De gesprekken

met gemeenten, ICT-leveranciers, Woningbouwvereniging Portaal,

aanbieders van zorg aan huis en ouderenbonden zijn al gaande. Het

is dus schaken op verschillende borden. Met als doel dat partijen

elkaar bij de hand nemen en samen verder gaan.”

‘LEVENSLOOPBEHENDIG’Nico van Meeteren, directeur van Health-Holland (Life, Science en

Health), ziet de bouw- en vastgoedsector opbloeien. "Deze bran-

che heeft het zwaar gehad, het is mooi dat er weer voldoende werk

is. Het levensloopbestendig en energieneutraal maken van zoveel

duizenden woningen is een goede impuls voor de bouw. En geeft

mensen de mogelijkheid om vanuit een comfortabel huis in elke

levensfase deel te nemen aan de samenleving." Zelf spreekt Van

Meeteren liever van 'levensloopbehendig' in plaats van 'levensloop-

bestendig'. "Je moet namelijk best behendig zijn om door deze

transitie en dynamiek te komen. Het is zaak om te kunnen antici-

peren op veranderingen en daarvoor is een zekere flexibiliteit en

dynamiek nodig. Dat staat haaks op hoe we nu nog veelal omgaan

met ouderen. Rust en balans als een 'one size fits all' vol-

staat niet. Willen we dat zelf als we oud zijn? Nee. Allerlei

onderzoeken tonen aan dat ouderen zo lang mogelijk de

regie over hun eigen leven willen houden. Dat vereist dat je

dynamisch blijft, zowel mentaal als fysiek."

ONDERZOEK Een van de onderzoeken waar Van Meeteren naar verwijst,

is dat van Bureauvijftig, het bedrijf van 50+ marketeer Arjan

in ‘t Veld. Dit bureau ondervroeg 3.100 vijftigplussers naar

hun toekomstvisie op wonen en zorg. In ‘t Veld: “Opvallend

is dat maar liefst tweederde van de groep vijftigplussers

zich niet of nauwelijks voorbereidt op de toekomst en ook

niet wil gaan betalen voor zorg. Voor hen, en dan heb ik

het over de ‘oudere ouderen’, is het ondenkbaar dat je je

vermogen gebruikt om zorg te betalen. Ook zijn ze niet van

plan een beroep te doen op hun kinderen.” Dat was in Ne-

derland ook heel lang niet nodig. Nu krijgen deze mensen

te maken met een heel andere manier van denken. “Jonge-

re ouderen zie je al wel in actie komen”, vervolgt In ‘t Veld.

“Nadat de kinderen zijn uitgevlogen gaan sommigen aan de

slag met het levensloopbestendig maken van de eigen wo-

ning. Soms wordt er zelfs een heel nieuw, energieneutraal

huis gebouwd, met een extra kamer en badkamer op de

begane grond. Uit de cijfers blijkt dat deze groep beseft dat

ze zelf moeten investeren in een comfortabele toekomst.”

gezond

16

FINANCIËNWoningaanpassingen zijn niet alleen een individuele verant-

woordelijkheid, vindt Michel Hofman, CIO (Chief Information

Officer) bij FocusCura. "Er is ook een duidelijk maatschappelijk

belang, want er zit een preventief aspect, dus zorgkostenbe-

sparing, aan. De overheid kan bijdragen via financiering op 'Nul-

op-de-meter woningen'. Pensioenfondsen en banken zouden

een en ander financieel kunnen faciliteren, bijvoorbeeld door

huiseigenaren meer mogelijkheden te bieden om de overwaar-

de op de woning in te zetten voor woningverbetering. Als we

dit met z'n allen graag willen, dan moeten we zo min mogelijk

financiële barrières opwerpen en waar mogelijk fiscaal facilite-

ren." Eenmalige financieringen werken volgens Hofman niet.

"Zodra het geld op is, zakt de boel in. Ik pleit voor een duurzame

en structurele financieringsaanpak, zoals Achmea nu bijvoor-

beeld doet met haar zelfhulp programma’s. Zij en de andere

zorgverzekeraars stimuleren zelfzorg, waaronder beeldbellen

met de huisarts of de medisch specialist. Er komen steeds meer

mogelijkheden voor zorgvernieuwing met behulp van ICT.

FocusCura loopt daarin voorop en heeft een enorme footprint

in vooral de care sector. Het gaat er nu om dat we met elkaar de

beweging die gaande is, en waarin verschillende partijen parti-

ciperen, de juiste richting op blijven duwen. Daarmee kunnen

we echt het verschil gaan maken."

TechniekHelianthe Kort, lector Vraaggestuurde zorg

aan de HU, is het eens met de opvatting

van Hofman over de financiering. Ze voegt

er graag aan toe dat het niet altijd om hoge

investeringen hoeft te gaan. “Kijk naar het

project ‘Technologie Thuis Nu’ in Woerden.

Hier laat de branche- en opleidingsorganisatie

Otib zien welke meerwaarde je kunt

toevoegen met technologie die nu al

verkrijgbaar is. Een sleutelkluis voor de

thuiszorg bijvoorbeeld, een slim lichtplan

of een kooktoestel dat vanzelf uitgaat. Maar

ook nóg simpeler dingen, zoals stroeve

badkamer tegels en een gordijn voor de

voordeur, zodat je dementerende partner er

niet steeds vandoor gaat.” Kort wijst er op dat

de toenemende vergrijzing ook andere eisen

stelt aan de buitenomgeving. “Op straat is

alles nog gericht op snelle, wendbare burgers.

Maar steeds meer ouderen hebben moeite

in het verkeer. Het stoplicht staat niet lang

genoeg op groen, de voetpaden zijn te smal.

Dat zijn knelpunten die in Japan al worden

gesignaleerd en opgepakt. Ik verwacht dat dat

ook in Nederland aan de orde komt.”

"Graag nodigt de EBU grote landelijke

bouwconcerns uit om te kijken welke

belemmeringen er zijn om al die 50.000

woningen levensloopbestendig te maken."

MEEST VERGRIJSDE GEMEENTEN IN DE PROVINCIE UTRECHT(20-25% van de bevolking is 65 jaar of ouder,

bevolkingsprognose 2014):

Baarn, De Bilt, Bunnik, Soest en

Utrechtse Heuvelrug.

MINST VERGRIJSDE GEMEENTEN IN DE PROVINCIE UTRECHT(< 15% van de bevolking is 65 jaar of ouder,

bevolkingsprognose 2014):

Amersfoort, Bunschoten, Houten,

Renswoude, IJsselstein en Utrecht.

Alle andere Utrechtse gemeenten zitten hier

tussenin, met een vergrijzing van 15-20%.

BRON: CBS/PBL 2013

HOE GRIJS IS UTRECHT?

Jelle van der Weijde

06 46 12 23 08

jelle.vanderweijde@

economicboardutrecht.nl

gezond

17

Met de iPad­applicatie 'En Toen' won Romina Pompei de HKU-Award 2012. Deze applicatie laat verzorgenden

samen met dementerenden herinneringen ophalen.

De familie levert foto's en informatie aan, en via een

app, een website en schermen met gezichtsherkenning

is een belevingsgerichte benaderingswijze mogelijk.

Pompei: "Verzorgenden hebben niet veel tijd om

zich uitgebreid in het verleden van hun patiënten

te verdiepen, terwijl dat voor de groeiende groep

dementerenden veel houvast kan bieden. 'En Toen'

geeft op een efficiënte manier toegang tot het

persoonlijke leven en de gewoontes van iemand, zodat

je daar als verzorgende op in kan spelen." De app is

nog niet verkrijgbaar, maar wordt op dit moment door

Alzheimer Nederland verder ontwikkeld. Pompei werkt

inmiddels als Service Designer bij FocusCura.

WWW.FOCUSCURA.NL

‘EN TOEN’, DE APP VOOR OUDEREN VAN STRAKS

GAMEN IN DE ZORG

Meer bewegen en op een leuke manier. Dat is

wat Maaike Dekkers-Duijts en compagnon Joris

Wiersinga voor ogen hebben met hun bedrijf

SilverFit. Dekkers-Duijts: “Het is bewezen dat

veel bewegen goed is voor de mentale en fy-

sieke conditie van bijvoorbeeld dementerenden

en revalidanten. Twee uurtjes fysiotherapie per

week is daarvoor ontoereikend. Wij stimuleren

mensen actieve oefeningen te doen met de

technologie van computerspellen. Dat maakt

bewegen leuk en daardoor is het veel langer

vol te houden.” Meer dan 1.500 zorginstellingen

over de hele wereld gebruiken de producten

van SilverFit. Dekkers-Duijts: “Ik ben echt trots

op alles wat we ontwikkelen!”

WWW.SILVERFIT.NL

Blikvangers gezond

18

Slim

Volop werk in de ICT

De ICT-sector is één van de belangrijkste sectoren binnen de

Utrechtse regionale economie. Deze economie bestaat namelijk

voor 40% uit een diensteneconomie waar financiën en ICT een

hoofdrol in spelen. De problemen die ICT-bedrijven hebben met

het vinden van goede invulling op vacatures, is dus van wezenlijk

belang. “Op dit moment hebben vooral de bedrijven tot 250 mede-

werkers hier last van, maar ik verwacht dat dit probleem in de toe-

komst ook grotere bedrijven zal raken”, licht Heerd Jan Hoogeveen

(domeinmanager Slim bij de EBU) toe. En onderzoek bevestigt dat:

in 2011 waren er nog 7.500 moeilijk vervulbare ICT-vacatures. De

verwachting is dat dit aantal de komende twee jaar oploopt naar

15.000.

BEHOEFTE AAN SPECIALISMESven Maltha (Dialogic) bevestigt de problematiek: “Met 25 mede-

werkers zijn wij een kleiner bedrijf maar ook wij hebben moeite met

het vinden van geschikte programmeurs. Het aantal beschikbare

mensen is al beperkt, maar als je dan ook nog een schifting toe-

past op basis van je wensen, blijft er helemaal weinig over. Je wordt

gedwongen je eisen bij te stellen. Er is steeds meer behoefte aan

specialisten. Daarom werken wij tegenwoordig met cases tijdens

een sollicitatieprocedure. Kan de kandidaat het benodigde werk

uitvoeren in de toekomst? We moeten in de huidige situatie verder

kijken dan ervaring en goede cijfers. En soms investeren we zelf in

bijscholing.”

De EBU wil zich inzetten om de structurele mismatch tussen vraag

en aanbod aan te pakken samen met overheid en bedrijfsleven. Het

ICT-Deltaplan kan dit probleem aankaarten en uiteindelijk ook de

oplossing bieden. Het plan is gericht op drie pijlers. Zo kan op korte

en lange termijn actie ondernomen worden.

HET ICT-DELTAPLANEr moet een centrum komen voor her- en omscholing. Daar-

mee worden werkzoekenden, maar ook werkenden (beter)

inzetbaar op ICT-vacatures. Daarnaast kunnen bijeenkomsten

worden georganiseerd om vacatures en werkzoekenden met

elkaar in contact te brengen. De andere pijlers richten zich op

de medewerkers van de toekomst. Zo kan het ICT-Deltaplan

handvaten bieden om opleidingen op MBO-, HBO- en univer-

sitair niveau beter te laten aansluiten op de behoeften van het

bedrijfsleven. Starters op de arbeidsmarkt kunnen dan sneller

en beter van waarde zijn voor bedrijven. Maar ook aan leerlin-

gen van het primaire en voortgezette onderwijs wordt gedacht

in het plan. Aan de hand van een speciaal programma kunnen

kinderen structureel kennismaken met ICT en ICT-vaardighe-

den opdoen.

HOE NU VERDER? “Het initiatief moet vanuit het bedrijfsleven komen. Pas dan kan

er daadwerkelijk succes geboekt worden”, aldus Hoogeveen.

Maltha bevestigt het belang van deelname uit het bedrijfsle-

ven: “om opleidingen écht op het bedrijfsleven te kunnen la-

ten aansluiten, is het belangrijk dat er partijen uit de praktijk

meewerken aan het programma. Zij kennen de behoefte van

het bedrijfsleven het best. En die behoefte verandert snel onder

druk van technologische ontwikkelingen. Sneller dan het on-

derwijs verandert.”

Gebeurt er nu dan nog niets? “Er is al een aantal initiatieven ge-

nomen, maar allemaal op kleine schaal. De spreiding van deze

initiatieven maakt de kans op succes een stuk kleiner. We moe-

ten het nu samen gaan doen! Het is tijd voor serieuze actie”,

aldus Hoogeveen. De EBU is alvast aan de slag gegaan met het

opstellen van de business case. “Wij zetten nu de eerste stap

omdat we merken dat bedrijven nog veel behoefte hebben aan

input. Een concreter plan.” Maar de tijd begint volgens hem te

dringen... “Het aantal vacatures blijft groeien, dus het probleem

wordt steeds groter. Het is nu de hoogste tijd om samen de

strijd aan te gaan om dit tijdig een halt toe te kunnen roepen.”

Hoewel de banen in de meeste branches nog steeds niet voor het oprapen liggen, kampt de ICT-sector met een ander probleem: vraag en aanbod matchen niet. Steeds meer vacatures blijken moeilijk vervulbaar. Het ICT-Deltaplan kan uitkomst bieden!

Heerd Jan Hoogeveen

06-51850478

heerdjan.hoogeveen@economicboardutrecht.nl

Blog: www.economicboardutrecht.nl/nieuws/

blog-van-verkering-naar-trouwplannen

19

slim

De toekomst is 3D

Was het vroeger nog science fiction om te denken dat je met één

druk op de knop een echt product uit een printer kon laten komen,

vandaag kan het! Maar hoever zijn we eigenlijk al? “Bedrijven weten

dat 3D printing een belangrijke rol gaat spelen in het productiepro-

ces. Maar hoe? Dat is nog de vraag”, legt Heerd Jan Hoogeveen uit.

Als domeinmanager Slim bij de Economic Board Utrecht (EBU) kijkt

hij met veel interesse naar de ontwikkelingen op het gebied van 3D

printing.

HOE STAAN WE ER VOOR?De EBU en de gemeenten Amersfoort en Utrecht hebben Beren-

schot een onderzoek laten uitvoeren naar de stand van zaken. Van

het ecosysteem van 3D printing in de provincie Utrecht. De be-

langrijkste conclusies? Utrecht heeft alles in huis om koploper te

worden! Om dat te bereiken moeten we krachten bundelen. Als we

meer kennis, ideeën en vaardigheden uitwisselen, kan de ontwikke-

ling van 3D printing in onze regio pas echt een vlucht nemen. Daar

ligt dus de uitdaging!

Elke organisatie maakt gebruik van printers. Het idee dat er vandaag de dag nog een bedrijf bestaat dat geen printer in huis heeft, is raar. Geldt dat ook voor de toekomst van 3D printing?

20

slim

Meer dan 150 bedrijven, organisaties en instellingen in

de regio zijn al actief bezig met 3D printing. Industriële

bedrijven als Translift en Heijmans printen in 3D, maar

ook de medische wereld is actief. Bijvoorbeeld het UMC

Utrecht en Meander. En onderwijsinstellingen als de

Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht hebben

de eerste stappen in het gebruik van 3D printing ook al

gezet.

En dat is niet zo gek, want de economische kansen lig-

gen voor het oprapen. Het laag voor laag opbouwen,

biedt de kans om producten te ontwerpen, personali-

seren en fabriceren die via traditionele methoden onbe-

reikbaar zijn. 3D printing is ook efficiënt en duurzaam.

Producten kunnen on demand en on location gepro-

duceerd worden. Dat betekent dat er een minimale

voorraad nodig is en ook het aantal transportkilometers

wordt hiermee drastisch verminderd.

SAMENWERKING BETEKENT EEN VOORSPRONG Centraal in de verdere ontwikkeling staan de zogeheten

maaklabs. Daar zit de kennis. Daar staat de apparatuur.

Daar vind je de ruimte om te experimenteren. Want de

mogelijkheden van 3D printing zijn nog volop in ontwik-

keling. En hoewel bedrijven hun weg naar een maaklab

prima weten te vinden, is er nog geen sprake van struc-

turele samenwerking. Hoogeveen weet het pakkend te

omschrijven: “bedrijven en maaklabs weten elkaar goed

te vinden, maar het is nog niet verder gekomen dan ver-

kering. Het is nu hoog tijd om trouwplannen te maken”.

Zijn pleidooi is duidelijk. Bedrijven hebben behoefte aan

een gezamenlijke, gedeelde experimenteerfaciliteit. Dit

kunnen maaklabs bieden. Inclusief alle benodigde ken-

nis. Het maaklab als een shared service center. Dat is

het idee. Bedrijven die deze stap zetten, zullen uitein-

delijk het verschil maken. Een voorsprong nemen op

hun concurrenten in een toekomst waar 3D printing

een vast bedrijfsonderdeel zal zijn. Hoogeveen: “ik heb

vertrouwen in de toekomst, maar af en toe kunnen par-

tijen een zetje in de rug gebruiken om elkaar te vinden.”

Binnen de regio zijn er al een aantal maaklabs actief op zoek

naar samenwerking. Rotslab en Stadslab033 organiseren bij-

eenkomsten voor verdere kennisontwikkeling en –deling. En

het maaklab Protospace wil een netwerkborrel organiseren

om meer partners te betrekken bij hun behoefte aan kennis-

uitwisseling.

Deze initiatieven worden met open armen ontvangen door

de EBU. Zo kan er namelijk een regionale kennisinfrastructuur

ontstaan op het gebied van 3D printing. Een infrastructuur

waar bedrijven, kennisinstellingen, brancheorganisaties en in-

termediaire organisaties structureel samenwerken. Om kennis

te ontwikkelen, delen en kapitaliseren. Om van Utrecht een

echte koploper te maken.

Bedrijven met innovatieve ambities kunnen niet langer achter-

over leunen in afwachting van de volgende ontwikkeling op

3D gebied. Wil je vooraan staan, dan moet je meedoen!

Op zoek naar het juiste maaklab? Of juist op zoek naar een

geschikt bedrijf om mee samen te werken? De EBU helpt

graag om innovatieve partijen aan elkaar te verbinden. Neem

contact op!

Heerd Jan Hoogeveen

06-51850478

heerdjan.hoogeveen@economicboardutrecht.nl

Blog: www.economicboardutrecht.nl/nieuws/

blog-van-verkering-naar-trouwplannen

21

titelslim

21

BLIKVANGERS SLIM

Nu consumenten massaal via internet kopen, neemt de loyaliteit naar lokale winkeliers af. Jammer, vond Ecreation uit Woerden,

want hierdoor gaat veel verloren. Zij ontwikkelden daarom onli-

newinkelplatform.nl, een platform dat de consument weer bij een

stadshart betrekt. Algemeen directeur Sjoerd van Dijk: "Met voor

elke winkelier een eigen webshop en de mogelijkheid om klanten

persoonlijke aanbiedingen te doen. Via het platform maken we niet

alleen winkels, maar ook horeca, toerisme, evenementen, cultuur

en de historie van een stad toegankelijk voor de online bezoeker.

En omdat alleen een online platform niet voldoende is, zetten we

ook offline acties in. Door on- en offline samen te brengen houden

we het stadshart levendig." En dat kan weleens een schot in de roos

zijn. Op lege winkelstraten zit tenslotte niemand te wachten.

WWW.ECREATION.NL

Hoe zorg je ervoor dat grote groepen mensen rustig een stadion in- en uitgaan en daarbinnen een prettig beleving hebben?

Voor het EK voetbal en andere grote evenementen maakt

INCONTROL Simulation Solutions uit Utrecht, op basis

van nieuw ontwikkelde software, computersimulaties van

massabijeenkomsten. Om vervolgens een op maat gesneden

crowdcontrol oplossing aan te bieden. Jeroen Steenbakkers,

divisiemanager Crowd Simulation van INCONTROL, is trots op

de resultaten: "We hebben veel werk aan de verbouwing van

Utrecht CS en werkten in 2013 zelfs voor de troonswisseling.

Met groot succes, want er komen steeds meer nieuwe,

internationale opdrachtgevers bij." Deze kunnen niet alleen in

Utrecht terecht, maar ook bij de vestigingen van INCONTROL

in Duitsland, de VS, China en Japan.

WWW.INCONTROLSIM.NL

HART VOOR DE STAD

TROTS OP UTRECHT

Vind de juiste hulp op weg naar succes!

Bij hem aan tafel zitten Gabino Dorigo (Ra-

bobank/Garantiefonds), Roy Ellenbroek

(Energiefonds Utrecht), Martijn Spaan

(DWA) en Theo van Oijen (Industrievereni-

ging Lage Weide).

Röell: “Nu de Uitvoeringsverordening van

de provincie Utrecht is aangepast, zijn er

middelen beschikbaar gekomen om collec-

tieven en individuele MKB-bedrijven te on-

dersteunen bij het ontwikkelen en uitvoeren

van nieuwe initiatieven. Bijvoorbeeld met

het Groen, gezond en slim fonds, maar ook

in de vorm van financiering voor R&D sa-

menwerkingsprojecten. Voor het energie-

collectief van Lage Weide zijn bijvoorbeeld

het Energiefonds Utrecht en het Garantie-

fonds interessante instrumenten.”

OVER HET ENERGIE COLLECTIEF LAGE WEIDE (ECLW)Van Oijen: “Dat klinkt goed. Wij zijn met

ons energieproject inmiddels aanbeland bij

de volgende fase en daar kunnen we extra

hulp goed bij gebruiken. De ondernemers

op het industrieterrein Lage Weide zijn al-

tijd geïnteresseerd geweest in duurzame

energie. Met het collectief hebben we de

eerste stappen gezet. Het laaghangend fruit

is geplukt, maar nu moeten we doorzetten

om grotere resultaten te boeken. We heb-

ben DWA ingeschakeld om ons daarbij op

uitvoerend vlak te helpen. Het is onze am-

bitie om de doelstelling van de gemeente te

behalen.” Ellenbroek: “Je gaat dus voor 30%

CO2-reductie voor 2020?” Van Oijen: “Ja

dat is ons eerste doel, maar we verwach-

ten echt klappers te kunnen maken en uit-

eindelijk meer dan dat te bereiken. Dorigo:

“Hoeveel bedrijven doen er al actief mee?”

Van Oijen: “We hebben energiescans laten

maken bij zeventien bedrijven. Vier daar-

van hebben inmiddels ook echt wijzigingen

doorgevoerd.” Spaan: “En dat aantal loopt

hard op. Ik heb straks nog een paar afspra-

360o interview

22

De EBU helpt de Utrechtse economie door (financiële) steun aan groene, gezonde en slimme initiatieven te geven. Naast dat de EBU allianties helpt, biedt zij ook steun aan individuele bedrijven. Stef Röell (EBU, domeinmanager Financiële instrumenten) bespreekt de mogelijkheden van de toekomst met vier betrokken partijen.

Van links naar rechts: Martijn Spaan, Theo van Oijen, Gabino Dorigo, Roy Ellenbroek.

23

ken staan bij bedrijven om verder te praten.

Inmiddels staat de teller al op tien bedrijven

die er actief mee aan de slag gaan. Op het

moment dat ik binnenstap, heeft een bedrijf

al geld verdiend. Daarom willen ze graag

meewerken. Maar om meer voor elkaar te

krijgen dan een zonnepaneel of een LED-

lamp is bredere steun nodig.”

Van Oijen: “Precies. Nu gaan we over we-

zenlijke aanpassingen praten. En daarvoor

is een stukje ontzorging van buitenaf zeer

welkom.”

OVER DE STREEPDorigo: “Wat is de missing link? Wat heb je

nodig om bedrijven daarin mee te krijgen?

Ondernemers zijn toch altijd geïnteresseerd

in kostenverlaging?”

Röell: “Dat klopt. Maar op het gebied van

energie zijn er nog veel blinde vlekken.”

Ellenbroek: “Inderdaad. De meeste bedrij-

ven weten niet wat er mogelijk is. Wij krijgen

voornamelijk aanvragen van duurzame be-

drijven. Die weten het Energiefonds wel te

vinden, maar bedrijven die minder kennis en

ervaring hebben met duurzaamheid weten

dat niet.”

Van Oijen: “Die hebben iemand nodig die ze

over de streep trekt.”

Ellenbroek: “Het is wat energie betreft ook

een fabeltje dat de markt dingen vanzelf op-

pikt. Dat gebeurt echt niet altijd.”

Röell: “Dus het laten uitvoeren van ener-

giescans levert interessante informatie op,

maar daarmee ben je er nog niet.”

Ellenbroek: “Zo’n scan ligt dan op tafel en

dan klinkt de vraag ‘wat nu?’.”

Spaan: “Daarom is het belangrijk de bedrij-

ven te bezoeken en opties te bieden. Ze

triggeren om mee te doen.”

VOOR EN DOOR ONDERNEMERSDorigo: “Positionering is ook belangrijk. In

het geval van Lage Weide wil je niet alleen

met losse ondernemingen aan de slag, maar

ook als collectief. Je kunt bedrijven verlei-

den om onderdeel te willen worden van het

grotere geheel. Dat maakt investeren ook

makkelijker.”

Van Oijen: “Dat is ook wat we doen. We wil-

len als coöperatie verder. En je ziet dat het

werkt als mensen uit het veld deelnemen.

Zij zijn inspirerende ambassadeurs voor de

rest.”

Ellenbroek: “Je hebt altijd een groep voor-

vechters nodig. Tot je het kantelmoment

bereikt dat het ‘not done’ is om niet mee

te doen. Eigen initiatief is daarbij belangrijk.

Het werkt om zoiets via een ondernemers-

vereniging te laten lopen. Die is onafhanke-

lijk en belangenbehartigend en dat verlaagt

de drempel om mee te doen.”

Spaan: “Klopt. Ondernemers hebben er

meer vertrouwen in om zaken te doen met

de buurman.”

Van Oijen: “En daarnaast blijft het een kwes-

tie van geduld. Het kost tijd om grote resul-

taten neer te kunnen zetten.”

Dorigo: “Het doet me goed te horen dat

het vooral een kwestie van tijd is en niet van

geld.”

Van Oijen: “Ja de start kost tijd. Maar nu

moeten we het nog waarmaken. En we heb-

ben nog wel een zetje in de rug nodig hoor.”

Dorigo: “Daar moeten we dan maar eens

een afspraak voor inplannen.”

DE FINANCIËLE INSTRUMENTENRöell: “ECLW heeft een spannende, grote

ambitie die we gezamenlijk verder kunnen

helpen. Er zijn veel instrumenten beschik-

baar voor alle ondernemers met een groen,

gezond of slim idee. Voorwaarde is wel dat

het initiatief past binnen onze Strategische

Agenda. Het moet economisch interessant

en schaalbaar of herhaalbaar zijn. Op onze

website vind je een duidelijk overzicht. In

twee klikken weet je welk instrument voor

jou geschikt is.”

Dorigo: “En als een idee niet direct geschikt

is voor 1 instrument?”

Röell: “Dat kan ook een uitkomst zijn; dat er

maatwerk nodig is. Dan krijg je direct te zien

bij wie je moet aankloppen voor advies. Bij

ons, bij jou of bij Roy bijvoorbeeld.”

InvesteringsfondsenEconomic Board Utrecht

MIT-R&D-samenwerkingsproject

EBU Uitvoeringsverordening

EFRO: Kansen voor West II

Aantrekken externe financiering

Aanjaagfonds energieprojecten

Garantiefonds energieAantrekken externefinanciering

Optimaliseren BusinessCase

Industrieel onderzoeken/of experimenteleontwikkeling

EFRO: Kansen voor West II

Kredietunie Midden Nederland

Groen, Gezond, Slim Fonds

Lokaal Economisch Fonds voor Werkgelegenheid

Collectief

Blijvende werk-gelegenheid creëren

Aantrekken externe financiering

Overig

Van MKB’ers

Energieproject

Individueel MKB’er

InvesteringsfondsenEconomic Board Utrecht

MIT-R&D-samenwerkingsproject

EBU Uitvoeringsverordening

EFRO: Kansen voor West II

Aantrekken externe financiering

Aanjaagfonds energieprojecten

Garantiefonds energieAantrekken externefinanciering

Optimaliseren BusinessCase

Industrieel onderzoeken/of experimenteleontwikkeling

EFRO: Kansen voor West II

Kredietunie Midden Nederland

Groen, Gezond, Slim Fonds

Lokaal Economisch Fonds voor Werkgelegenheid

Collectief

Blijvende werk-gelegenheid creëren

Aantrekken externe financiering

Overig

Van MKB’ers

Energieproject

Individueel MKB’er

InvesteringsfondsenEconomic Board Utrecht

Stef Röell

06-11866643

stef.roell@

economicboardutrecht.nl

Bent u ook op zoek naar (financië-

le) hulp? Of zoekt u juist een mooi

initiatief om in te investeren? Neem

contact op!

MEER INFORMATIE: www.economicboardutrecht.nl/investeringsfondsen

24

internationalisering

Wat gebeurt er allemaal op internationaal gebied?

Een expat center. Een nieuwe locatie voor de International School Utrecht. Een International Talent Community. Dit is een kleine greep uit de activiteiten die momenteel plaatsvinden om de internationale positie van Utrecht te versterken. What’s happening in Utrecht?

In ons vorige nummer hebben we de interna-

tionale agenda van de EBU geïntroduceerd.

Utrecht is de meest competitieve regio van

Europa volgens de EU. De internationale

agenda moet deze positie versterken. Kort

samengevat richt deze agenda zich op vier

belangrijke pijlers: branding, talent, EU-trecht

en Foreign Direct Investment. De internatio-

nale agenda benoemt, ondersteunt en ont-

wikkelt tal van activiteiten binnen deze pij-

lers. En met de juiste afstemming levert dat

innovatie, werkgelegenheid en economische

ontwikkeling op voor deze regio.

DE INTERNATIONALE KRACHT VAN DE EBUWouter Feldberg is namens de EBU in char-

ge als het gaat om de internationale agen-

da. Hij sprak in het vorige nummer de nood-

zaak al uit om ons internationaal te kunnen

blijven verhouden tot andere regio’s: de

economische ontwikkelingen gaan snel en

de wereld is het podium. Feldberg bevestigt

de positieve invloed van de internationale

agenda: “er zit nu echt regiobrede energie

en slagkracht op alle thema’s.” Het thema

branding heeft invloed op elke pijler. Het

doel: via een slimme merkstrategie de voor-

keur krijgen onder de doelgroepen binnen

de agenda. Utrecht belooft  inspiratie. En

er zijn al veel goede groene, gezonde en

slimme voorbeelden in de regio om te laten

zien dat die belofte waargemaakt wordt. De

vervolgstap is de merkstrategie die ontwik-

keld is toe te passen voor de pijlers talent,

EU-trecht en Foreign direct investment.

Hiervoor is een verhaal en een methode

ontwikkeld. Hierbij gaat het niet alleen om

het merk uit te dragen maar vooral om er-

naar te handelen. Actions speak louder than

words. Want met de belofte dat we inspire-

ren ligt de lat hoog.

Om nog meer internationaal resultaat te

kunnen boeken, haalt de EBU graag meer

vakmanschap aan boord. Els Kamphof is

Global Head Financial Institutions Group bij

Rabobank. En sinds kort ook als clusterlid

betrokken bij de EBU: “de ontwikkeling en

innovatie op de terreinen die Utrecht on-

derscheiden, groen, gezond en slim, zijn

groot. Ik wil me inzetten om het potentieel

van Utrecht internationaal beter onder de

aandacht te brengen. Mijn kennis, contac-

ten en ervaringen vanuit Rabobank gaan me

hier vast en zeker bij helpen. Ik verwacht lef

en de bijbehorende gretigheid van de regio

zelf!”

INTERNATIONAL TALENT COMMUNITYLef en gretigheid. Onmisbaar voor interna-

tionaal succes. Een andere essentiële voor-

waarde voor de innovatiekracht en een aan-

trekkelijk vestigingsklimaat van de regio is het

aantrekken en behouden van internationaal

talent volgens Ron Stoop, expert op het

gebied van organisatieontwikkeling. “De In-

ternational Talent Community Utrecht biedt

een fysiek en digitaal ‘warm welkom’ aan ta-

lent.” Er wordt een businessplan ontwikkeld

dat aansluit op de internationale agenda van

de EBU en zich richt op drie doelgroepen:

(familie van) talent, werkgevers van talent

en dienstverleners aan talent. “Het expat

center dat in januari haar deuren opende,

In februari bracht Plaatsvervan-

gend Permanent Vertegenwoor-

diger in Brussel, Wepke Kingma,

op uitnodiging van de universiteit

een bezoek aan de regio. Kingma

benoemde als meest onderschei-

dende elementen van de regio

de sterke kenniscomponent in

Utrecht en de triple helix samen-

werking. De directe focus op het

uitlokken van investeringen bin-

nen de clusters Groen, Gezond

en Slim noemde hij uniek. Zijn

adviezen voor een betere posi-

tionering in Brussel: breng meer

focus. Weet wat je komt halen

qua beleidsbeïnvloeding en fi-

nanciering, maar ook wat je komt

brengen, namelijk expertise en

oplossingen voor maatschappe-

lijke uitdagingen. Daarnaast moet

Utrecht als samenwerkende regio

haar branding en positionering

versterken. “In Brussel staat de

deur naar de regio Utrecht in elk

geval open”, aldus Kingma.

EU-TRECHT: BEZOEK WEPKE KINGMA

internationalisering

25

kan bijvoorbeeld een waardevolle bijdrage

leveren aan de Talent Community. En ook

kennisevenementen dragen in grote mate

bij aan het aantrekken en behouden van

talent. Naast de economische waarde van

deze kennisevenementen door bijvoorbeeld

‘matchmaking’ op de arbeidsmarkt en kenni-

suitwisseling zorgen deze evenementen ook

voor socialisatie en integratie van talent en

hun familieleden.”

MEER KENNISEVENEMENTEN VOOR DE REGIOKennisevenementen zijn ook een belangrijk

onderdeel van de internationale agenda. Op

het Get Connected evenement op 5 maart

werd de EBU-aanvraag Kennisevenementen

gelanceerd. Hiermee stelt de EBU een stimu-

leringsfonds beschikbaar voor organisatoren

van kennisevenementen die aansluiten op de

EBU-speerpunten Groen, Gezond en Slim.

Ook de gemeenten Amersfoort en Utrecht

zien het belang van kennisevenementen.

Samen met uitvoerende partners werken

zij aan een investeringspakket ter waarde

van 1,3 miljoen euro en zo’n 25 banen in de

hotel- en congresbranche binnen de regio,

voor de komende drie jaar. Een gemiddelde

bezoeker van een dergelijk evenement blijft

drie dagen in de regio en besteedt zo’n 344

euro per dag. Met die rekensom levert de in-

vestering naar verwachting een extra omzet

op van 7,5 miljoen euro.

THE CHERRY ON THE EXPAT CAKEWe stipten het hierboven al even aan: Utrecht

beschikt sinds januari over een expat center,

te vinden in het Stadskantoor in Utrecht. Je-

roen Kreijkamp opende als wethouder van

de gemeente Utrecht en boardlid van de

EBU het expat center, samen met staatsse-

cretaris Dijkhoff. “The cherry on the cake van

de internationalisering die Utrecht de laatste

jaren doormaakt.” Zo omschreef Kreijkamp

het belang van een expat centrum. Nu kan

Utrecht internationaal talent op een gastvrije

manier verwelkomen. Het expat center is

een one-stop-shop waar expats (kenniswer-

kers) met al hun vragen over wonen, wer-

ken, studeren en recreëren terecht kunnen.

Je kunt er terecht om BSN-nummers en

verblijfsdocumenten te regelen, maar ook

om uit te vinden wat de regio nog meer te

bieden heeft, bijvoorbeeld aan woningen of

vrijetijdsbesteding.

Desirée van de Ven (gemeente Utrecht, co-

ordinator internationale zaken) bevestigt

de meerwaarde van het expat center. “Het

expat center, maar ook de Internationale

School Utrecht, is een belangrijke voorzie-

ning voor kenniswerkers om zich in Utrecht

te vestigen. In 2013 waren er 6390 internati-

onale kenniswerkers in de Provincie Utrecht,

waarvan 3234 in de stad Utrecht. Jaarlijks

schrijven zich 400 a 500 kenniswerkers in.

Het is mooi dat dit nu op een centrale plek

kan bij het expat center in het Stadskantoor

in Utrecht. Zo bieden we meer service en

wordt het eenvoudiger kenniswerkers aan

te trekken en te ondersteunen bij hun ves-

tiging in Utrecht. Daarmee faciliteren we de

internationalisering van onze economie en

ondersteunen we bedrijven bij het creëren

van werkgelegenheid in de regio.”

De internationale agenda is nog maar net

geïntroduceerd, maar levert nu al een waar-

devolle bijdrage aan het regionale econo-

mische klimaat. Een mooi resultaat. En de

internationalisering gaat door; de Utrechtse

ambitie is nog lang niet verzadigd!

ISUtrecht heeft een tijdelijk,

nieuw onderkomen. Aan de

Bijnkershoeklaan kan de school

de komende vier jaar haar snelle

groei doorzetten. Daarna moet

een permanent onderkomen zijn

gerealiseerd voor 600 leerlingen.

Head of School Rynette de Villiers:

“International School Utrecht is

een belangrijk onderdeel van het

internationale ecosysteem van de

gemeente en provincie Utrecht.

Dat werd onderstreept door wet-

houder Jeroen Kreijkamp en EBU

boardlid Richard Kraan tijdens de

officiële opening van de nieuwe

locatie van ISUtrecht op 16 april.

De steun van zowel de gemeente

als de EBU is bemoedigend en

zeker de komende jaren ook hard

nodig. De realisatie van een per-

manent schoolgebouw vraagt nu

de volle aandacht. In opdracht van

de EBU wordt op dit moment naar

een geschikte locatie gezocht.”

Woensdag 23 september staat in het teken van de Utrechts–Duitse economische

betrekkingen. Die dag organiseert de EBU een aantal bijeenkomsten in het teken

van de aantrekkelijkheid van de regio Utrecht als vestigingsplaats voor Duitse

ondernemingen. Daarnaast wordt geparticipeerd in de door de Duits-Nederlandse

Handelskamer (DNHK) georganiseerde Duitslanddag (www.duitslanddag.nl): dé

dag voor Nederlandse ondernemers die zaken (willen) doen in Duitsland om

informatie in te winnen en contacten te leggen.  

MEER INFORMATIE: JAAP.BREUGEM@ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

WWWW.ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

INTERNATIONAL SCHOOL UTRECHT

BREIDT UIT

FDI: ‘STANDORT UTRECHT’ DAG

research

26

Op de onlangs vernieuwde website van EBU

Research staan nu nóg meer feiten en cijfers

over de Utrechtse economie. Deze worden

voortdurend geactualiseerd op basis van

bronnen zoals het Centraal Bureau voor

de Statistiek (CBS) en het UWV en hebben

betrekking op nationale én regionale trends

en ontwikkelingen.

EBU COLLEGE

Ook nieuw is dat op de site –

research.economicboardutrecht.nl –

alle informatie over EBU College te vinden is.

Wilt u weten wanneer het volgende college

is en wat daarin aan de orde komt? U vindt

de aankondiging onder de button ‘EBU

College’. Voorgaande colleges, inclusief

samenvattingen en presentaties, staan

online in het archief.  

ECONOMISCHE ONDERZOEKEN

“De online bibliotheek wordt het vaakst

geraadpleegd”, vertelt Monique Goddijn-Roso,

onderzoekscoördinator van EBU. “Hier is de

meest complete collectie van economische

onderzoeken over Utrecht beschikbaar.” De

bibliotheek wordt permanent aangevuld met

interessante en relevante publicaties van

bijvoorbeeld Centraal Planbureau, Planbureau

voor de Leefomgeving, Europese Commissie,

CBS, UWV, Rabobank, ING, en universiteiten.

Wie continu op de hoogte wil blijven van

nieuwe onderwerpen, feiten en data, kan zich

via de site aanmelden voor de maandelijkse

research nieuwsbrief.

Wist u dat Vianen koploper is in het aanbieden van duurzame producten en diensten? Dat Amersfoort niet onderdoet voor Utrecht als het gaat om innovatie bij bedrijven en organisaties? En dat de huizenprijzen in de provincie Utrecht 25% boven het landelijke gemiddelde liggen?

EBU Research is vernieuwd Nu altijd actuele cijfers over de regionale economie

Monique Goddijn-Roso

06 33 67 92 42

monique.roso@

economicboardutrecht.nl

HANDIG: FACTSHEETS PER GEMEENTE

Over elke gemeente in de provincie Utrecht zijn op

research.economicboardutrecht.nl factsheets beschikbaar.

Wie wil weten hoe het zit met de vergrijzing of de

ontwikkeling van banen, heeft snel actuele cijfers en

informatie voorhanden. Deze zijn afkomstig uit het

Provinciaal Arbeidsplaatsen Register, de jaarlijkse enquête

hiervoor en de regionale bevolkingsprognoses van het

CBS/Planbureau voor de Leefomgeving. Beleidsadviseurs,

ondernemers en consultants kunnen zich zo snel een beeld

vormen van de ‘temperatuur’ van de Utrechtse economie en

in het bijzonder die van een bepaalde gemeente.

RESEARCH.ECONOMICBOARDUTRECHT.NL

27

agenda

27

Tour de France Business event

Get Connected bijeenkomst

3 juli ’15

9 okt ’15

SURE week

5 t/m 9 okt ’15

AGENDA

Standort Utrecht Tag

Games for Health Europe

23 sept ‘15

2 & 3 nov ‘15

De SUREweek biedt een breed

programma van inspirerende activiteiten,

workshops, dialoogsessies en debatten.

Wilt u meer weten over duurzaamheid?

En bent u benieuwd of duurzaamheid en

innovatie hand in hand gaan? Kom dan

naar de SURE week. Meer informatie:

WWW.SURE-UTRECHT.NL

Deze dag staat in het teken van de

Utrechts–Duitse economische betrek-

kingen. De EBU organiseert een aantal

bijeenkomsten in het teken van de

aantrekkelijkheid van de regio Utrecht

als vestigingsplaats voor Duitse onder-

nemingen. Meer informatie: jaap.breu-

gem@economicboardutrecht.nl,

WWW.DUITSLANDDAG.NL

Op 2 & 3 november strijkt de interna-

tionale voorhoede op het gebied van

applied gaming in de gezondheidszorg

neer in Nederland tijdens het congres

Games for Health Europe in Utrecht.

WWW.GAMESFORHEALTHEUROPE.ORG

Op 3 juli ligt tijdens het business event de

focus op ondernemers in sportinnovatie

en op ondernemers die zich op Frankrijk

oriënteren. In het Beatrixgebouw/Jaarbeurs

vinden activiteiten plaats, zoals een match-

making event, een lezing voor het Franse

bedrijfsleven in Nederland, diverse seminars

en een marktplaats. Ook is er de ‘AVANT

tour‘. Meer informatie:

Bas Akkers, b.akkers@utrecht.nl

Op 9 oktober vindt er een bijzondere

Get Connected bijeenkomst plaats. De

Economic Board Utrecht gaat dan samen

met haar partners aan de slag voor het

jaarplan 2016. Het wordt daarmee de

eerste editie van een jaarlijks terugkerende

werkconferentie.

Economic Board Utrecht volgen?

www.economicboardutrecht.nl

@EBUtrecht

'Hoe kan de wereld techniek inzetten om de zelfstandigheid

van ouderen te vergroten?’ Daan Dohmen (p. 6)