Get Connectednr. 9, JAN 2015

TOURLAB. De Tourstartals platform voorfietsinnovatie

Ook de sporterervaart met nieuwetechnologie de sport anders, zie pagina 18!

get connected

03

04

05

08

22

24

26

27

06GameChangers

Pazio E-health platform

PAZIO biedt alle e-health informatieen -diensten in ndigitaal portaal

MBI Health& Life sciences tender

Koers van detoekomst

Voorwoord

Henk Broeders

Blikvangers

Nieuws

Nieuwe formule

Ton van Mil

Interview

LomboXnet en ElecTree

Estafette-interview

Marcel Collignon

Internationalisering

Internationaliseringsagenda

Research

Banen & bedrijven

Agenda

Colofon Deze Get Connected is tot stand

gekomen in opdracht van de

Economic Board Utrecht (EBU).

Wij danken de ondernemers en

bestuurders die hieraan hebben

meegewerkt.

Redactie

Menno Bosma, Karien Docter,

Karianne Vermaas

Eindredactie

Miriam Notenboom

Hoofdredactie

Marcia Veenhuis, Doron Verstraelen

Fotografie

Marieke Duijsters, Roelof Pot,

Oscar Timmers, Kliphanger

Vormgeving

Today Designers, Utrecht

Drukwerk

Platform P

Met dank aan

Bram Verbont

(Cycle Trend Utrecht)

Nul-op-de-meter:Waar staan we?

14Gezond

18Slim

10Groen

INHOUD

voorwoord

3

Bij een nieuw jaar horen goede voornemens,

liefst van het niveau uitdagend n haalbaar.

Als voorzitter van de Economic Board Utrecht

(EBU) is een van mijn voornemens om met

u de weg te vervolgen die we vorig jaar zijn

ingeslagen: het verzilveren van Utrechts in-

novatiepotentieel in groen, gezond en slim,

het beter opleiden voor de toekomst en

versterking van onze internationale orin-

tatie. In 2014 hebben we zon goede basis

gelegd voor regionale samenwerking dat ik vol

vertrouwen durf te zeggen: we doen er in

2015 een schepje bovenop en schakelen naar

een hogere versnelling.

Met elkaar hebben we in 2014 iets moois

neergezet. Onze initiatieven hebben in eer-

ste aanleg 10 miljoen euro aan investeringen

uitgelokt, en in tweede instantie nog eens 75

miljoen euro. We organiseerden de allianties

om in 2020 daadwerkelijk 50.000 nul-op-de-

meter-woningen in de regio te realiseren. De

internationaliseringsagenda, gericht op meer

samenwerking voor een helder Utrechts ge-

luid op internationale podia, komt op stoom

en krijgt vleugels door o.a. de start van de

Tour de France. Ook de Human Capital-agen-

da, gericht op de toekomstige arbeidsmarkt,

weet mensen, bedrijven en opleidingen te

(ver)binden. Maar de wereld staat niet stil.

De snelle ontwikkelingen in maatschappij en

economie vragen dat we voortdurend om

ons heen kijken, ons afvragen welke kansen

er liggen en hoe we die kunnen benutten.

Daarin ligt de opgave voor 2015.

De veranderingen die we zien, zijn structureel.

Door internetdiensten zijn er minder fysieke

winkels en kantoren nodig, en op de locaties

die overblijven willen we meer beleven,

uitwisselen en ervaren. We organiseren

onszelf vaker in tijdelijke lokale coalities

voor bijvoorbeeld collectieve (energie)inkoop

of het op peil houden van onze kennis.

Technologie dringt door in de haarvaten

van ons bestaan: ze vormt de lifeline naar

zorgverleners en onze dierbaren, ze brengt

producten, diensten en mensen dichterbij.

Maar technologie verandert ook ons werk,

onze organisaties en de wijze waarop we

samenwerken en leiding geven.

We moeten ons voorbereiden op fundamen-

tele veranderingen. Angst helpt daar niet bij.

Integendeel: het is effectiever om veran-

deringen te zien, te begrijpen en ermee te

leren omgaan. Daarvoor mobiliseren we alle

kennis waaraan Utrecht rijk is. De hackatons

die de EBU in 2014 organiseerde, zijn hiervan

een voorbeeld: een speeltuin waarin soft-

ware-ontwikkelaars 48 uur de tijd krijgen om

te laten zien hoe technologie inzetbaar is

voor verduurzaming of nieuwe vormen van

dienstverlening. Dergelijke speeltuinen orga-

niseert de EBU in 2015 weer.

Ik zie 2015 dus met vertrouwen tegemoet.

We moeten meer tempo maken en met het

kompas dat we gezamenlijk hebben vorm-

gegeven rondom onze drie themas, de ar-

beidsmarkt en internationalisering kunnen

we de meest competitieve regio van Europa

blijven en het leven hier en elders groener,

gezonder en slimmer inrichten.

Ik wens u een succesvol en vruchtbaar 2015.

Fundamentele veranderingen

Schakelen naar een hogere versnellingHENK BROEDERS Voorzitter EconomicBoard Utrecht

4nieuws

UTRECHTSE BEDRIJVEN SCOREN GOEDNiet minder dan 80 ondernemers in de provincie Utrecht behoorden in

2014 tot de Sprout Challenger, de FD Gazelles, de Deloitte Technology

Fast 50, de nationale InnovatieTop100, of stonden op de shortlists voor

de Accenture Innovation Award of de High Growth Award. Sommige

ondernemers scoorden in verschillende ranglijsten hoog.

Zo duiken Blendle, GreenPeak Technologies, Xtorm (A-solar), Door-to-Door

Cargo, Joost Zorgt, ContactCare, Traintool, XebiaLabs, Teleena, Bartosz,

Enrise, Conclusion en Brainnet in een aantal overzichten op.

Blendle was winnaar van de Accenture Innovation Award n scoorde hoog

in de SproutChallenger. Het bedrijf is een combinatie van een digitale kiosk

en een sociaal netwerk. Ook internationaal wordt de potentie van het bedrijf

gezien: The New York Times en de Duitse uitgever Axel Springer investeren

gezamenlijk 3 miljoen euro voor verdere internationale expansie.

Teleenais een relatief jong bedrijf met het hoofdkantoor in Nieuwegein,

dat werkt aan innovatieve diensten op het gebied van mobiele

telecommunicatie. Teleena is een zogenaamde enabler: zij bedenken,

bouwen en beheren mobiele telecomoplossingen voor andere bedrijven die

de oplossingen vervolgens zelf op de markt brengen. Teleena behoort tot

de Deloitte Technology Fast50 en de FD Gazelles en was genomineerd voor

een High Growth Award.

Het Utrechtse GreenPeak Technologies won de Technology Fast50

verkiezing. Het bedrijf ontwikkelt energiezuinige microprocessors die

datacommunicatie versturen voor smart-home-applicaties. Nu het internet

of things een vlucht lijkt te nemen, zijn de vooruitzichten gunstiger dan ooit.

WINNAARS SMART MOBILITY CHALLENGEDe applicaties Roudle en Social Charging hebben de Smart Mobility

Challenge 2014 overtuigend gewonnen. Daarmee sleepten de

ontwikkelaars, respectievelijk Brentjes GEO-ICT en Blue Max, elk 50.000

euro in de wacht voor doorontwikkeling van hun toepassingen.

De winnaars werden woensdag 10 december tijdens de EBU Get Connected-

bijeenkomst bekendgemaakt door Remco van Lunteren, gedeputeerde

Mobiliteit, Economie en Financin van de provincie Utrecht. De winnaars zijn

online gekozen door ruim 3.500 lezers van Webwereld en door een jury van

vijf prominente ondernemers/beleidsmakers op het gebied van innovatie en

mobiliteit.

Roudle is een locatieplanner die de meest duurzame plaats berekent om

samen te komen met een groep mensen. Ideaal voor vergaderingen met

relaties uit verschillende delen van het land. Social Charging grijpt in op de

sociale verantwoordelijkheid van de gebruikers van openbare laadpalen.

De app legt boven op een laag van geo-informatie een laag van sociale

interactie (waarschuw me als de paal vrijkomt).

4

DUTCH GAME AWARDSIn TivoliVredenburg in Utrecht werden op 25 november 2014 de Dutch

Game Awards uitgereikt, de belangrijkste prijzen voor de Nederlandse

gamesindustrie. De wellicht meest opvallende winnaar was het Nationaal

Ballet, dat samen met het Utrechtse Game Oven en componist Bart

Delissen de prijs won voor Best Co-production voorBounden. Bounden

is ontwikkeld door Game Oven, een gamestudio gevestigd in het gebouw

van de Dutch Game Garden in Utrecht. Bounden is een game voor twee

spelers op een smartphone. Het is een mix van ballet en Twister. De

gebruiker vormt een dans samen met de andere gebruiker. Bounden is een

heel fysieke game die zich focust op interactie en intimiteit.

Verder won Tomb Raider: Definitive Edition van het Utrechtse NIXXES de

Best Technical Achievement. Een andere Utrechtse winnaar was

RageSquid. Met Action Henk wonnen zij het Best Entertainment Game

Design. Het uit Hilversum afkomstige Lionade Games van de HKU won met

de game Check-in/Knock-Out' zowel de Best Student Art en de prijs voor

Best Student Game Design.

BLIKVANGERS

5nieuwe formule

Get Connected-bijeenkomsten zoals we die tot voor kort kenden, gaan enigszins wijzigen qua invulling/formule. Ton van Mil, directeur EBU, vertelt over de nieuwe insteek.

'We zijn sinds de lancering van onze agenda

anderhalf jaar verder. In deze periode heb-

ben we via Get Connected onze Groen-,

Gezond- en Slim-agenda's gepresenteerd in

brede netwerkbijeenkomsten. Daarnaast zijn

we natuurlijk aan de slag gegaan en zijn de

eerste resultaten geboekt. Nu we de presen-

tatiefase voorbij zijn, is het ook zaak de Get

Connected formule aan te passen. Ook uit

het netwerk horen we dat er meer behoefte is

aan maatwerkbijeenkomsten dan aan grote

netwerkbijeenkomsten. Daarom een nieu-

we formule.

Deze houdt in dat iedereen lid kan worden

van ons Get Connected-netwerk. U kunt zelf

aangeven in welke onderwerpen u genteres-

seerd bent. Iedereen ontvangt een keer per

maand de digitale EBU-nieuwsbrief. Daar-

naast ontvangt u uitnodigingen voor Get

Connected-bijeenkomsten die matchen

met de opgegeven interesses. Tevens ver-

andert de inhoudelijke opzet van onze Get

Connected-bijeenkomsten. Er komen vier

verschillende varianten:

GET CONNECTED MEET UP!De Meet Up! richt zich op inspiratie en ont-

moeten rondom themas uit onze agenda.

Denk aan het nieuwste op het gebied van

gaming, e-health en smart grids. We willen

graag de samenwerking aangaan met par-

tijen die ook dergelijke bijeenkomsten orga-

niseren. Het is goed voor onze regio als we

dit met elkaar slim programmeren in plaats

van versnipperd.

GetConnected: een nieuwe

formule

GET CONNECTED WORK!Get Connected Work! De naam zegt het al;

we gaan werken! Deze bijeenkomst is maat-

werk en vergelijkbaar met een congres met

werksessies. Hiervoor nodigen we specifiek

mensen uit. De resultaten programmeren we

in meet up's en we doen er verslag van in ons

magazine Get Connected.

GET CONNECTED HACKATHONSBij een hackathon komen programmeurs,

hardware hackers, ontwikkelaars, designers,

specialisten en ondernemers samen om aan

de slag te gaan met innovatieve oplossin-

gen voor ons dagelijkse leven. Dit heeft een

enorme invloed op de inspiratie en produc-

tiviteit.En dat is precies de bedoeling! Zo or-

ganiseerden we eerder al The Green Hackfest

2014 en de 'Caf du Tour'-bijeenkomsten.

GET CONNECTED Ten slotte nodigen we twee keer per jaar het

gehele netwerk uit. Tijdens deze bijeenkom-

sten kijken we vooruit en organiseren we een

marktplaats rondom onze themas Groen,

Gezond en Slim.

EN NU? Alle bestaande leden krijgen een verzoek

om hun profiel bij te werken en aan te ge-

ven waarvoor ze willen worden uitgeno-

digd. Tevens kunnen nieuwe leden zich via

onze site aanmelden. Mocht u collegas

hebben die geschikt zouden zijn om lid te

worden van ons netwerk, laat het dan weten!'

TON VAN MILDirecteur Economic Board Utrecht

5

ZelfmanagementSensorenAppsDiensten

Organisatie-appsZiekenhuisWijkteamsThuiszorgFocus Curae.a.

Professioneel ManagementHuisartsen Informatie Systeem Ziekenhuis Informatie SysteemKeten Informatie SysteemElektronisch Patinten DossierPatintenportalen

Welkom J. Willemse Paziozorgverzekeraarziekenhuistandarts apotheekhuisarts

Uw huisartspraktijk Oog in Al

e-afspraak uitslagen

recepten

zorg info

dossier

Bij de digitale diensten van de huisarts, de

apotheek, het ziekenhuis, de specialist, de

ziektekostenverzekeraar steeds moeten

patinten opnieuw inloggen en hun gegevens

invoeren. En vaak kunnen ze weinig zelf doen.

Dat kan anders, vond Andr Dekker toen hij

begin deze eeuw bij het UMC Utrecht werkte.

Dekker, die ervaring in de zorg, maar ook een

MBA en een informatica-achtergrond heeft,

droomde van een landelijk digitaal gezond-

heidsplatform. Schrijf maar een projectplan,

zei zijn baas.

En nu huist Dekker als directeur van de Pati-

entgeorinteerde Zorg Informatie Omgeving

(PAZIO) met mededirecteur Leone Flikweert

en vier medewerkers in een pand in De Bilt.

Dat PAZIO zich fysiek heeft losgemaakt van

het UMC Utrecht, typeert de fase waarin het

initiatief zit: van een project is het een zelf-

standig instituut geworden. Steun, ook fi-

nancile, van de provincie en de gemeente

Utrecht, het ministerie van Economische Za-

ken en de EBU, droeg daaraan bij.

PAZIO biedt alle e-health informatieen -diensten in n digitaal portaalE-healthdiensten waren tot nu toe erg versnipperd: patinten moesten steeds bij elke zorginstelling opnieuw inloggen en gegevens invoeren. Het Utrechtse PAZIO maakt daar een eind aan.

Bestaande e-healthdiensten komen samen in n onafhankelijk

digitaal platform

Met n beveiligde inlog (DigiD) toegang tot alle medische

gegevens en diensten

Zorgprofessionals kunnen blijven werken in hun eigen systemen

Meer kennis voor patint om eigen regie op zorg te kunnen voeren

Flikweert, afkomstig uit het bedrijfsleven, is

aangetrokken om de zakelijke vertaalslag te

maken. Dat lukt goed. PAZIO drijft inmiddels

op betalende klanten, vooral gezondheids-

centra en huisartsenpraktijken in onder meer

Utrecht, Maarssenbroek en Nieuwegein. Sa-

men bedienen zij meer dan 50.000 patinten.

Die kunnen inloggen met hun DigiD en zo

toegang krijgen tot al hun medische gege-

vens en tal van diensten. Ze kunnen onder

meer hun patintdossier inzien, digitaal con-

sulten aanvragen, afspraken maken, herhaal-

recepten opvragen, zelfhulptools gebruiken

en gepersonaliseerde informatie bekijken.

Uiteindelijk moet het platform ook meer

interactie bieden, zoals serious games. Daar-

over wordt nu gepraat met de Hogeschool

voor de Kunsten Utrecht.

Andr Dekker vergelijkt het PAZIO-concept

graag met een voordeur waarachter zich

allemaal verschillende interieurs bevinden,

afhankelijk van het type gebruiker. Een jonge

diabetespatint krijgt andere informatie op

het scherm dan een senior met de ziekte van

Parkinson.

Behalve de bundeling, maakt zelfmanage-

ment PAZIO uniek, aldus de twee directeuren.

De gebruiker komt in de regierol, net als

utrechtse gamechangers

6

utrechtse gamechangers

7

Wijzijn de

Interpay van de

gezond-heids-zorg

ANDR DEKKER

WWW.PAZIO.NL

Jelle van der Weijde06 46 12 23 08jelle.vanderweijde@economicboardutrecht.nl

Jelle van der Weijde, EBU-do-

meinmanager Gezond: PAZIO

heeft raakvlakken met twee be-

langrijke onderwerpen in dit do-

mein: lang en gezond thuis blij-

ven wonen en zelfmanagement

in de zorg. Dat vereist dat men-

sen directe toegang hebben tot

hun medische gegevens. PAZIO

is een van de weinige platforms

die dat biedt. Bovendien is het

een Utrechts bedrijf, dat ook nog

eens nauw gelieerd is aan het

UMC Utrecht, een van de part-

ners van de EBU. Doordat PAZIO

niet zelf content levert, maar al-

leen informatie van derden ont-

sluit, is het onafhankelijk. De EBU

helpt met de verdere implemen-

tatie van het concept. We bren-

gen PAZIO onder meer in contact

met potentile financiers en klan-

ten. Prima dat ze landelijke ambi-

ties hebben. Dat past goed in de

strategische agenda van de EBU.

DE EBU EN PAZIO

bij telebankieren, stelt Dekker. Nu logt nog

slechts 15 procent van de patinten van de

PAZIO-klanten in, maar de directeuren wij-

zen erop dat ook telebankieren langzaam

op gang kwam, terwijl het nu massaal wordt

gebruikt. Niet voor niets bestempelt Dekker

PAZIO graag als de Interpay van de zorg.

PAZIO roeit eigenlijk tegen de stroom in.

Leone Flikweert: Anders dan in bijvoor-

beeld Engeland of Scandinavi is de zorg in

Nederland heel decentraal opgezet. Dat

maakt het lastig om centrale concepten uit

te rollen. Daarom gaat het ook zo moeizaam

met het elektronisch patintendossier. Tege-

lijkertijd bestaan wij juist omdat zoiets er nog

niet was in Nederland.

Hoewel PAZIO de patint gemak, zelfbeschik-

king en een betere kwaliteit zorg oplevert,

wordt hem niets in rekening gebracht. Tot

nu toe betalen de huisartsenpraktijken en ge-

zondheidscentra voor PAZIO gemiddeld een

paar duizend euro per praktijk. Na de eerste

lijn, wil PAZIO ook de tweede (verwijszorg) en

de derde (academische ziekenhuizen) inte-

greren en zo uiteindelijk de hele Nederlandse

gezondheidszorg.

Er worden momenteel gesprekken gevoerd

met ziektekostenverzekeraars. Andr Dekker:

Wij vragen hen niet om ons te financieren,

wel dat zij de kosten van de zorgverleners

vergoeden. Net als minister Schippers, wil-

len de verzekeraars dat patinten meer regie

krijgen en sneller bij passende zorg kunnen

komen. We hebben dus een gedeeld belang.

Op verzoek van de Utrechtse gedeputeerde

Remco van Lunteren is PAZIO ook met ROCs

gaan praten. Mbo-studenten kennen relatief

veel schooluitval en sociale problematiek,

zoals schulden. Zij zijn dus gebaat bij snelle

toegang tot zelfhulp en hulpverleners. Er is

inmiddels een speciale applicatie ontwikkeld

voor mboers: Check it. ROC-studenten pro-

moten PAZIO op hun beurt door er voorlich-

ting over te geven.

Het volgende doelwit is het sociale domein.

Wijkteams en jeugdzorg zouden ook via PA-

ZIO ontsloten kunnen worden. De EBU brengt

PAZIO hiertoe in contact met gemeentelijke

bestuurders.

Is de les van grote ICT-fiascos niet dat je

niet te groot moet denken? Leone Flikweert

lacht: Wij zijn juist voorzichtig, bottom-up,

aan het bouwen. En wij maken geen pro-

duct, wij voegen alleen bestaande producten

samen. Zodra fabrikanten bij ICT-projecten

betrokken raken, loop je het risico van ven-

dor lock-in, waarbij je te afhankelijk wordt

van die fabrikant.

Is PAZIO een gamechanger die de spelregels

in de gezondheidszorg verandert? Flikweert:

Ja, al dragen we dat niet actief uit. Technisch

is PAZIO meer inventief dan innovatief. Maar

we geven de patint meer regie en moge-

lijkheden en dat is een wezenlijk verschil met

de oude situatie.

8interview

Het initiatief voor de laadpaal (zie kader: Slim-

me laadpaal) vloeit voort uit het project Smart

Grid: rendement voor iedereen en is slechts

n voorbeeld van een slimme duurzame op-

lossing. Er liggen immers nog meer urgente

uitdagingen waarvoor dringend oplossingen

nodig zijn, zoals verduurzaming van de mo-

biliteit en het in kaart brengen van de stede-

lijke leefomgeving.

Daarom organiseerde de EBU van 10 tot

en met 12 oktober samen met UtrechtInc

enClimate-Kic de Green Hackfest 2014

Green Urban Living (zie kader Green Hack-

fest). Met datasets, tools en prijzengeld van

diverse partners werden tijdens deze hacka-

thon verschillende duurzaamheidsdilemmas

(challenges) voorgelegd, waar teams in 45

uur een oplossing voor moesten bedenken.

Het resultaat: veertien vernieuwende pro-

ductideen en toepassingen die bijdragen

aan een groenere, duurzamere economie.

Tijdens de Green Hackfest vond ook de eer-

ste ontmoeting plaats tussen LomboXnet en

het startup-bedrijf ElecTree. LomboXnet, dat

bewoners van Lombok voorziet van gratis

internet, zette een uitdaging uit tijdens de

hackathon. Oprichter Robin Berg: Utrecht

is andere regios met laadstations echt een

stapje voor, zowel in het binnen- als in het

buitenland. We denken al veel na over de

mogelijkheden met internetconnectivi-

teit en sensoren in de laadpalen. We waren

benieuwd of er nog andere ideen waren,

bijvoorbeeld om ook meer awareness be-

wustzijn te creren over de leefomgeving

en het nut van elektrische autos.

IN UTRECHT BEGINT HET!Een jonge ontwikkelaar die graag wilde mee-

doen aan de hackathon was Philipp Beau. Hij

is afkomstig uit Duitsland en via Noorwegen

in Utrecht neergestreken. Elke zaterdagoch-

tend komt Beau met een aantal medeontwik-

kelaars in Utrecht bij elkaar om na te denken

over slimme technische oplossingen voor

maatschappelijke vraagstukken.

Tijdens zon bijeenkomst ontstond ook het

idee om met de groep mee te doen aan de

Green Hackfest. Zijn groep zag in de vraag

van LomboXnet de meest interessante chal-

lenge, vertelt Beau: In Utrecht speelt veel als

het gaat om het de kwaliteit van de leefom-

geving, er waren veel bedrijven die uitda-

gingen presenteerden. Wij wilden graag iets

cools creren, dat echt impact kan hebben.

Die mogelijkheid zagen we in deze uitdaging.

En tot tevredenheid van de jury: het team van

Philip Beau ging naar huis met de prijs voor

Visualizing Sustainability en 1.000 euro voor

het idee van de ElecTree, een boompje op

de laadpaal met ledverlichting dat tijdens het

opladen laat zien hoeveel CO2-uitstoot er

bespaard wordt. Niet alleen aan de eigenaar

van de auto, maar aan alle voorbijgangers.

Enthousiast legt Beau het idee van zijn team

uit: Door gebruik te maken van een raspberry

pi (een kleine computer, die weinig energie

verbruikt, maar veel mogelijkheden biedt,

Green Hackfest 2014:de feiten 3 organiserende partijen: UtrechtInc,

EBUClimate KIC

5 partners: EBU, Ebbits, Kennis

Centrum Healthy Urban Living, TNO,

Oneplanetcrowd en IBM

Hacking for good; 3 prijzen voor

de beste overall hack voor

maatschappelijke uitdagingen

100 APIs (databronnen)

10 nationaliteiten

40 uur hacktijd

45-uur durend event

50 liter koffie

67 deelnemers: ontwikkelaars,

ontwerpers, professionals

350 biertjes

135.000 euro prijzengeld

Een hackathon is een

kortdurend evenement waarin

programmeurs, hardware

hackers, ontwikkelaars,

designers, specialisten en

ondernemers samen aan de

slag gaan met oplossingen

voor maatschappelijke

uitdagingen. Dit geeft een

enorme vloed aan inspiratie

en productiviteit, verfrissende

ideen, online applicaties en

prototypes.

HACKATHON ALS KRAAMKAMER Op 2 december 2014 opende wethouder Duurzaamheid

Lot van Hooijdonk in Utrecht de eerste openbare laadpaal van Nederland, die elektrische autos in de wijk Lombok

oplaadt met 100 procent zonnestroom. ElecTree ontwikkelde voor een challenge in de Green Hackfest

een informatieapplicatie die de laadpaal nog meer toegevoegde waarde geeft.

Slimme oplaadpaal met informatie creert

groen bewustzijn

9interview

Ook bezig met slimme laadpalen? Meld je! Partijen die ook diensten ontwikkelen en sensoren willen inzetten op slimme laadpalen kunnen zich aanmelden bij LomboXnet via info@lomboxnet.nl

De participatie van General

Electric, die Robin Berg

enthousiast gekregen heeft

voor de ideen van LomboXnet,

maakt het initiatief van

de slimme laadpaal extra

interessant. Robin Berg:

General Electric zat niet in deze

markt, omdat die te klein zou

zijn. Maar door de toevoeging

van de internetconnectie en

sensoren is er geen sprake meer

van losstaande oplaadstations.

Het gaat nu meer om een

future grid, dat voor iedereen

iets positiefs oplevert. Als we

kunnen aantonen dat het echt

meerwaarde heeft waar we

mee bezig zijn, dan kunnen we

met behulp van de kennis van

General Electric op den duur

onze ideen en producten

aan Europa en de hele wereld

aanbieden.

GENERAL ELECTRIC

De slimme laadpaal in Lombok,

Utrecht, is ontwikkeld door

LomboXnet in samenwerking

met partners General Electric

en Schuuring. Gebruikers

kunnen via een mobiele

applicatie zien hoe lang de auto

nog geladen moet worden.

Ook kunnen ze kiezen of ze

wel of niet op basis van zonne-

energie willen laden. Schuuring

voorziet de slimme laadpalen

van een aantal extra duurzame

functionaliteiten en sensoren.

SLIMME LAADPAAL

red.) kunnen mensen informatie krijgen, bij-

voorbeeld over CO2, fijnstof en luchtvervui-

ling. Het geeft een goed gevoel als de laad-

paal direct laat zien hoeveel CO2-uitstoot je

vermindert met je laadsessie. Maar bovenal

maakt het mensen die passeren bewust: de

ElecTree creert awareness over de leefom-

geving. Volgens Beau opent de ElecTree weer

de weg naar serious gaming en dat zorgt voor

nog meer bewustzijn.

Ook Robin Berg gelooft in het idee voor de

ElecTree. In dichtbevolkte gebieden, zoals

hier in Utrecht, is het belangrijk dat je de steun

van de mensen krijgt. Je moet daarom van

de laadpaal ook iets positiefs maken: geef

iets terug aan de bewoners, in plaats van dat

je alleen parkeerruimte inneemt. Eigenlijk

moet het geen laadstation meer zijn, maar

een groenstation. Dan zien mensen dat er

echt iets goeds gebeurt.

WORDT VERVOLGDVolgens Michal van Boheemen, senior

manager bij Schuuring, een totaalspeci-

alist in de telecommarkt en partner in het

LomboXnet-project, laat het idee van ElecTree

goed zien hoe sensortechnologie op nieuwe

manieren is in te zetten. Daarbij is samen-

werking in dit soort trajecten heel belang-

rijk, zegt hij. De kracht van de verschillende

partijen, ieder met een eigen expertise, kan

dan optimaal worden benut. We gaan dan

ook graag om de tafel zitten om te brainstor-

men hoe we het idee van ElecTree praktisch

kunnen uitvoeren.

Robin Berg en Philipp Beau zijn al pratende

weer op nieuwe ideen gekomen. Beiden

leggen een link met de educatie van kinde-

ren. Door die vroeg en op een aantrekkelijke

manier te betrekken bij Green Urban Living

wordt die gedachte gemeengoed, menen zij.

En technologische oplossingen moeten altijd

open source zijn, zodat iedere ontwikkelaar

iets kan ontwikkelen en aanbieden.

Een vervolg is al in de maak. Zo komt de re-

alisatie van de ElecTree weer een stap verder.

Volgens Beau is er nog wel wat ontwikkel-

kracht nodig: het idee verwezenlijken doe je

niet even naast een studie of werk. Berg: De

eerste stap is dat we samen met Schuuring

bekijken welke mogelijkheden en uitdagin-

gen we zien voor en bij de ElecTree. Daar-

na gaan we een vervolggesprek met de EBU

aan. Die is namelijk altijd bereid om dit soort

initiatieven verder te helpen.

ElecTree in actie tijdens de Green Hackfest

De opening van de laadpaal in Lombok

Nul-op-de-meter:waar staan we?

Een imposante groepsfoto symboliseerde tijdens de

Get Connected-bijeenkomst van 10 september 2014

het commitment van woningcorporaties, bedrijven,

overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke

organisaties aan de doelstelling om in Utrecht

gezamenlijk 50.000 nul-op-de-meter-woningen te

realiseren in 2020. Er is sindsdien door partijen gewerkt

aan zogenoemde doorbraakissues om deze ambitie

daadwerkelijk te kunnen realiseren.

DOORBRAAKISSUESTijdens de Get Connected-bijeenkomst bleek dat

bewonersverleiding een integraal onderdeel is van alle

doorbraakissues. Om het concept tot een succes te

maken, is het essentieel dat bewoners enthousiast zijn over

de nul-op-de-meter-woning en erom vragen. Daarnaast

bleek dat het logisch is om een onderscheid te maken

tussen koop- en huurwoningen. Het regionale programma

werkt nu aan de volgende zes doorbraakissues: Bewoners,

Financieringsoplossingen, Koop, Regionaal beleid, Huur

en Regionaal bedrijfsleven.

In de vorige Get Connected behandelden we al uitgebreid het concept van de nul-op-de-meter-woning: een bestaande woning die met isolatie en technische ingrepen energieneutraal wordt gemaakt. De renovatie wordt betaald uit de bespaarde energiekosten. Hoe is het nul-op-de-meter sindsdien vergaan?

ambitie

2020

50.000Nul-op-de-meter-woningen

2015

2014

2016

2017

2018

2019

2020

RegionaalBeleid

Huur

Koop

RegionaalBedrijfsleven

Bewoners

Financierings-oplossingen

19 feb2015

Bijeenkomstvoor gemeentenover nul-op-

de-meter beleid

20 nov2014

RegiotafelGreen Deal

Koopwoningen

10 sept 2014

De regio alssleutel tot succes,

gezamenlijkestart

29 sept2014

OndertekeningGreen Deal

Koopwoningenmet Stef Blok

29 jan2015

VervolgbijeenkomstGet Connected

Nul-op-de-meter

17 feb2015

BijeenkomstCommunity ofPractice voor

woningcorporaties:de businesscase

Groen

11

groen

KOPLOPERSGenteresseerde en betrokken partijen zijn

per doorbraakissue in drie groepen onder

te verdelen. De koplopers zijn nu al bezig

met de nul-op-de-meter-woning en we-

ten wat hen te doen staat. De EBU wil met

deze groep versnelling bereiken. Een over-

zicht van deze koplopers is te vinden op:

WWW.ECONOMICBOARDUTRECHT.NL/

KOPLOPERS_NOM

De (achter)volgers begrijpen het concept

en hebben de intentie om ook mee te doen,

maar kijken het nog even aan. Deze groep

wordt aangemoedigd om ook actief deel te

nemen.

Het peloton ten slotte, is nog niet overtuigd

van het nut van het nul-op-de-meter-con-

cept of kent het simpelweg nog niet. Deze

groep moet dus genthousiasmeerd en ge-

informeerd worden.

Werksessie Get Connected bijeenkomst 10 september.

De koplopers van Nul-op-de-meter

GREEN DEAL KOOPWONINGENOp 29 september 2014 werd de Green Deal Koop-

woningen ondertekend. Als vervolg hierop vond op 20

november de Regiotafel Green Deal Koopwoningen plaats

in het Provinciehuis. Daar werden de uitdagingen en

oplossingen voor nul-op-de-meter-koopwoningen

besproken.

REGELGEVINGHet grootschalig uitrollen van het nul-op-de-meter-

concept vraagt om een soepel en tegelijkertijd uniform

beleid van overheden. Het ideaal is dat een vergunnings-

aanvraag in n dag kan worden afgehandeld, waarbij de

voorwaarden in elke gemeente hetzelfde moeten zijn.

Jan Kamphuis van vernieuwbouwer BJW Wonen, een

van de koplopers: Het is een intensief proces om alle

gemeenten langs te gaan om te toetsen aan de welstand.

Nu doen we dat per gemeente, maar het zou mooi zijn

als alle gemeenten in de regio bepaalde geveltypes al

vr het verkoopproces hebben goedgekeurd. Dat voor-

komt ook teleurstelling bij de bewoners wanneer een

gekozen gevel niet door de welstandcommissie komt.

Landelijk werkt een Taskforce Procedurele Stroomver-

snelling aan het stroomlijnen van de regelgeving rond

bestemmingsplannen, het welstandsbeleid en de vergun-

ningverlening. Regionaal brengen de Natuur en Milieu-

federatie Utrecht en de provincie Utrecht de gemeenten

bij elkaar om hierover te praten.

KOSTENVERLAGINGDe koplopers hebben als doelstelling honderd voorbeeld-

woningen eind 2015. Vanaf 2016 willen zij minimaal dui-

zend nul-op-de-meter-koopwoningen per jaar opleve-

ren. Jan Kamphuis: Wij investeren zelf 15.000 euro in de

eerste twintig nul-op-de-meter-woningen op voorwaarde

dat de overheid ook bijdraagt. Dit doen we om het voor

bewoners aantrekkelijk te maken in deze fase. Om markt-

werking te creren, is het namelijk noodzakelijk dat we

enkele enthousiaste bewoners hebben.

Berri de Jonge van bouwbedrijf Plegt-Vos vult aan: Bou-

wers moeten leren om bij een uitbouw of een lekkend

dak ook de nul-op-de-meter-oplossing aan te bieden.

Er wordt op die momenten immers sowieso al genves-

teerd en de totale kosten gaan omlaag.

12

groen

Pilots zijn belangrijk omdat ze een markt helpen genereren

BERRI DE JONGE

Irene ten Dam06 33 67 92 56irene.tendam@economicboardutrecht.nl

Werksessie Get Connected bijeenkomst 10 september.

STANDAARDISATIE N MAATWERKStandaardisatie en industrialisatie zijn belangrijk omdat

hierdoor de prijzen dalen. Verder is een efficinte

ketensamenwerking tussen fabrikanten, installateurs en

bouwers nodig. Een aantal bouwers wist zo de kosten

van een nul-op-de-meter-woning al aanzienlijk te laten

dalen en men verwacht dat die daling doorzet.

Berri de Jonge daarover: Het is een hele opgave om

de kosten terug te dringen naar 45.000 euro. Het ver-

schil moet vooral komen uit slimme processen, effici-

enter werken, kortere ketens, industrieel produceren en

door van de bouwplaats een montageplaats te maken.

Maar om de prijzen cht naar beneden te brengen, zijn

er aantallen nodig.

De uitdaging is daarbij om het aanbod tegelijkertijd af

te stemmen op de verschillende typen woningen en

bewoners. Plegt-Vos en BJW Wonen ontwikkelen daarom

oplossingen voor verschillende doelgroepen. De Jonge:

Wij hebben acht bewonersprofielen opgesteld, elk met

verschillende wensen en budgetten. Zo bieden wij een

deelpakket voor minima en is er een pakket dat gericht

is op het levensloopbestendig maken van

de woning. Kamphuis van BJW: Wij bieden

maatwerk van installaties voor drie, vier en

zes personen omdat bij elk gezin andere

oplossingen nodig zijn. Met deze keuze

bedienen we ongeveer 90 procent van de

huishoudens.

GEDRAG VAN DE BEWONEROOK VAN BELANGHet energiegebruik van de bewoner blijkt

lastig te benvloeden. Maar ook daarvoor

worden oplossingen gevonden. Barbera van

der Hoek van Watch-E/mijnenergiebundel.nl:

Wij hebben een applicatie ontwikkeld die

het gedrag van bewoners op een leuke

manier benvloedt. Hij laat op een simpele

manier zien wat bewoners zelf kunnen doen

om energieneutraal te leven. Door toepas-

sing van het principe veranderen, belonen

wordt voorkomen dat de vooraf afgesproken

energiebundel wordt overschreden. Beheer-

ders kunnen de prestaties van de woning me-

ten en benchmarken via een apart dashboard.

Van der Hoek: Begin december zijn de eerste

gebruikers aan de slag gegaan. Nu zijn we in

staat om de webapplicatie en de beperktere

versie voor de smartphone te leveren. Er is al

veel interesse. We denken ook na over nieuwe

verdienmodellen. Bijvoorbeeld dat wij een

percentage gaan verdienen van de energie-

besparing van bewoners. Ook zijn er al voor-

beelden waarbij de genoemde bewonersver-

leiding in de praktijk wordt getest. Op 22 en

23 november 2014 en op 3 en 4 januari dit

jaar verscheen er een pop-up store in win-

kelcentrum Hoog Catharijne van Ons huis

verdient het. In een klein klimaatvriendelijk

huisje werden vragen beantwoord over

de nul-op-de-meter-woning en werden

bezoekers enthousiast gemaakt voor het

concept. Gemeenten en partners uit de

bouw- en financile wereld hebben dit plan

ontwikkeld. Uitgangspunt is dat de woonlas-

ten gelijk blijven wanneer een huis zijn eigen

energie opwekt.

PILOTS ESSENTIEELBerri de Jonge van Plegt-Vos: Pilots zijn be-

langrijk omdat ze een markt helpen genere-

ren. Die marktpotentie is van belang, omdat

bedrijven alleen dan bereid zijn te investeren.

De wil is er wel degelijk. In 2014 vond er al

een eerste investering plaats om het nul-op-

de-meter-concept op een meer fabrieksma-

tige manier in te steken, Ook Jan Kamphuis

van BJW Wonen wil graag pilots uitvoeren:

Uiteindelijk zou er in elke wijk een demon-

stratiewoning moeten komen die mensen

laat zien wat de mogelijkheden zijn. Daar-

naast zoeken wij dringend pilotwoningen

voor een langdurige doorontwikkeling van

het concept, inclusief monitoring, testen en

onderzoek.

WWW.ECONOMICBOARDUTRECHT.NL/

NULOPDEMETER

Wilt u meedoen in een pilot? Wilt u zich aanmelden voor de groep van (achter)volgers of het peloton? Of hebben we u over het hoofd gezien en bent u al dusdanig actief dat u tot de koplopers behoort? Neem dan contact op met Irene ten Dam, domeinmanager Groen bij de EBU.

13

DE WIND MEE

De techniek staat voor (n)iets bij Emergya Wind Technologies (EWT). De meer dan 500 hoogwaardige windturbines die het

Amersfoortse bedrijf heeft genstalleerd in Europa, Noord-Ameri-

ka en Azi leveren ook bij weinig wind een hoog rendement. Wij

garanderen een zeer hoge beschikbaarheid, vertelt Lucienne van

Oostveen van EWT. Vanuit het hoofdkantoor worden de turbines

bovendien wereldwijd permanent bewaakt. Een storing is zeld-

zaam, maar kan zo meestal meteen online worden opgelost. Ons

innovatieteam gebruikt de data-analyse weer voor verbeteringen

in de software. Zo krijgt duurzame energie letterlijk en figuurlijk

de wind mee.

WWW.EWTDIRECTWIND.COM

CIRKEL ROND

Ver voor de troepen uit besloot Wim Beelen in 2000 al om zijn succesvolle sloopbedrijf op circulaire leest te schoeien. In de

stellige overtuiging dat ondernemers daarin het voortouw

moeten nemen, haalt Beelen Waste Innovators inmiddels een

recyclepercentage van 99,76 procent en de hoogste score op

de CO2-besparingsladder. Ook investeert het bedrijf in tal van

innovaties om (sloop)afval om te zetten in nieuwe grondstoffen.

De uiteindelijke kostenbesparing maakt de cirkel ook economisch

rond: Beelen is de snelst groeiende recycler van Nederland.

WWW.BEELEN.NL

GROENE VERBINDING

Verbinden is het sleutelwoord bij Optigroen. De Nederlandse tak van dit van oorsprong Duitse bedrijf (Optigrn) werkt samen

met wetenschap en overheid aan een optimale duurzame

dak- en gevelbegroeiing. De toegewijde franchisenemers die

het totaalsysteem van Optigroen leveren en aanbrengen, staan

alleen al in ons land garant voor jaarlijks meer dan 300.000 m2

dakbegroeiing in alle soorten en maten.

WWW.OPTIGROEN.NL

13

groene blikvangers

14

Aan deze nieuwe MBA, die is ingebed in de Julius

Academy in Zeist, nemen behalve een keur aan

Nederlandse instellingen waaronder het UMC Utrecht,

de Universiteit Utrecht en de Universiteiten van Nijmegen

en Maastricht ook Amerikaanse en Belgische organi-

saties deel, zoals het Vlaams Instituut voor Biotechno-

logie (VIB) en FlandersBio. Er is ook contact met Britse

en Duitse instellingen.

Een specifiek op de gezondheidszorg gerichte MBA be-

stond nog niet. Met de start van de MBI Health (voluit:

de Executive Master of Business Innovation and Entre-

preneurship in Health) kwam daar vorig jaar verandering

Life sciences en health is een mondiale business, dus opleidingen

ervoor moet je ook een mondiaal karakter geven. Aan het woord is

Marianne van der Steen, directeur van de MBI Health-opleiding.

MBI Health levert mondialelife sciences- en

healthondernemers af

Gezond

in. Het multidisciplinaire onderwijsprogramma verbindt

zorgtechnologie aan ondernemerschap met als doel

het vermarkten van zorgproducten en services helpen

te versnellen. Het is geen boot camp om snel even een

businessplan te ontwikkelen, benadrukt Van der Steen.

We willen echt business leaders in de gezondheidszorg

opleiden.

De MBI Health-opleiding is bedoeld voor afgestudeerden

met werkervaring. De gemiddelde leeftijd van de deel-

nemers is in de veertig en hun achtergronden zijn divers:

van werknemers bij Nutricia die zich als intrapreneur met

medische voeding bezighouden tot een vaatchirurg die

een bedrijf heeft opgezet rond een methode om met n

hand te hechten. Van der Steen: Een belangrijk selectie-

criterium is ambitie. Een arts die in een maatschap werkt

en maar een halve dag per week over heeft maar brandt

van de ambitie, komt ook in aanmerking.

15

gezond

SPIN OFFSUniek is dat de 22 deelnemers tijdens de opleiding al hun bedrijf

voeren. Ze werken daarbij zoveel mogelijk in teams van medisch en

commercieel georinteerden. In vijftien maanden wordt eerst het

businessmodel aangescherpt, daarna volgt een marketingplan en

als laatste een investeringsplan. In entrepreneurial labs wordt het

geleerde meteen toegepast. En er wordt veel aandacht besteed aan

samenwerking en co-creatie.

De MBI Health-opleiding brengt de deelnemers ook wereldwijd in

contact met onder meer bedrijven, coaches, verzekeraars en poten-

tile bestuurders en leert hen de taal daarvan spreken. Ze pitchen al

bij investeerders in Europa en de Verenigde Staten. Omdat Nederland

een sterke bio-entrepreneurial reputatie heeft, zwaaien de deuren

relatief gemakkelijk open, merkt Freek van Muiswinkel, EBU-domein-

manager Life sciences en managing director van Utrecht Life sciences.

De opleiding past uitstekend bij de doelstelling van de EBU om ken-

nis en bedrijvigheid meer met elkaar te verbinden. De internatio-

nale contacten binnen de MBI Health leveren nu al spin offs op. Zo

zijn bedrijven aan de Amerikaanse westkust genteresseerd in een

samenwerking bij het bedienen van de Nederlandse en Europese

markt met medical devices.

Van der Steen en Van Muiswinkel hebben hoge verwachtingen

van de nieuwe opleiding. Van der Steen: De deelnemers krijgen er

schwung van. Ze laten zien wat ze kunnen. Van Muiswinkel: Dit gaat

een impuls geven aan zowel de sector als aan Utrecht.

Freek van Muiswinkel06 46 61 40 60Freek.vanmuiswinkel@economicboardutrecht.nl

Floris Lafeber aan het werk in het lab

Floris Lafeber, hoogleraar Experimentele

Reumatologie bij het UMC Utrecht, is een

van de eerste deelnemers aan de MBI Health:

Wij hebben een distractor ontwikkeld die

voor de patint makkelijk in het gebruik is

en voor de orthopeed makkelijk toepasbaar.

Het apparaat trekt de twee botuiteinden

van de knie een stukje uit elkaar, waardoor

er weer kraakbeen kan groeien. We hebben

als eersten aangetoond dat kraakbeen zich

op deze manier kan herstellen. Dat stelt het

plaatsen van een kunstknie uit en voorkomt

grote en dure revisieoperaties. Het blijkt

dat 80 procent van de patinten hierdoor

tenminste vijf jaar lang geen prothese nodig

heeft. De MBI Health is voor mij d manier

om van uitvinding naar product te komen.

Ondernemen is binnen de ziekenhuiswereld

nog tamelijk onderontwikkeld, dat los je niet

op met een cursusje. De MBI helpt je valkuilen

te vermijden. Als onderzoeker denk je dat je

een prachtproduct hebt, maar een investeerder

kijkt er heel anders naar. Die vraagt dingen

als: hoeveel gaat u er verkopen en wie zijn uw

concurrenten? Ik heb vooral veel geleerd in de

week dat we in de VS waren. Ze zijn daar veel

verder met valorisatie. Daar is het een pre als

je als onderzoeker in bedrijven deelneemt, hier

geldt het als belangenverstrengeling. Samen

met Karianne Lindenhovius van Pontes Medical

ga ik nu de distractor vermarkten. Zoals het

wetenschappelijke klimaat in Nederland

nu is, moet ik uiteindelijk kiezen tussen het

ziekenhuis en mijn bedrijf. Maar de tijd staat

niet stil. Ik hoop dat die twee werelden straks

probleemloos samengaan.

DE WEG VAN UITVINDING

NAAR PRODUCT

WWW.MBI-HEALTH.COM

gezond

We kunnen met dit fonds een extra stimulans

aan de regio geven. Karl Rothweiler, oprichter

en partner van Aglaia Biomedical Ventures, is

blij dat de provincie Utrecht een fonds heeft

opgezet voor de ontwikkeling van de life

sciences-sector in de regio. Het tien jaar oude

bedrijf, gevestigd in Bilthoven, treedt op als

beheerder van het nieuwe fonds.

Utrecht geeftlife sciences-industrie

financile impuls

Aglaia is destijds opgericht om de product-

ontwikkeling op het gebied van kankerbe-

strijding te helpen versnellen. Rothweiler:

Nederland is van oudsher goed in kankeron-

derzoek. Het probleem zit in het vertalen van

wetenschap naar product. Daar was altijd wei-

nig geld voor beschikbaar. Bovendien zijn

wetenschappers over het algemeen meer

gericht op science dan op productontwikke-

ling. Daarom besloot ik met Mark Krul, mijn

partner bij Aglaia, om die vertaalslag vorm

te geven. (zie Aglaia Biomedical Ventures)

FINANCIERING IS LASTIGDe Utrechtse life sciences-sector staat

wereldwijd aan de top, maar het blijkt voor

startende bedrijven in deze branche lastig om

financiering te vinden. De EBU ontwikkelde

daarom samen met het Utrecht Science

Park een instrument waarmee de sector

ondersteund kan worden.Het gaat om een

fonds van 1,25 miljoen euro dat door de

provincie Utrecht beschikbaar is gesteld in

het kader van de Uitvoeringsverordening

Economic Board Utrecht. De provincie

'Ons grote voordeel

is dat we in de regio

een aantaltopinstituten

hebben'

creerde via deze verordening een budget

voor de uitvoering van de Strategische

Agenda 2013-2020 van de EBU.

Het idee voor een life sciences-fonds ontstond

na een marktconsultatie door de provincie

Utrecht, het life sciences-fonds en de EBU in

2013. Aanleiding was onder meer dat andere

regios Utrechtse bedrijven wegkaapten. Zo

wist de provincie Limburg het Utrechtse

Cristal Therapeutics, dat geneesmiddelen in

nanobolletjes ontwikkelt, te bewegen om

naar Maastricht te verhuizen. Verschillende

provincies gebruiken de opbrengst van hun

Nuon- en Essent-aandelen om veelbelovende

bedrijven aan te trekken.

Omdat de life sciences-sector erg specialis-

tisch is en de provincie Utrecht niet over de

ervaring en expertise beschikt om verant-

woorde investeringskeuzes te maken, werd

besloten om via een tender een aanbeste-

dingsprocedure een privaat investerings-

fonds te selecteren dat als beheerder zou

optreden. Aglaia won deze tender.

KARL ROTHWEILER

16

gezond

Stef Rell

stef.roell@economicboardutrecht.nl

Wilt u ook in aanmerking komen voor een inves-

tering in uw life sciences-bedrijf? Neem contact

op met Stef Rell van de EBU via 06 11 86 66 43

Meer informatie: www.tenderned.nl

KANSRIJKMet geld uit het nieuwe fonds heeft Aglaia

inmiddels enkele leningen verstrekt aan be-

drijven die zich met de bestrijding van kan-

ker bezighouden. Van de gereserveerde 1,25

miljoen euro kunnen geen wonderen wor-

den verwacht, erkent Karl Rothweiler. Toch

moet het belang ervan volgens hem niet wor-

den onderschat: Voor private investeerders

is het interessant dat de provincie een bedrijf

meefinanciert. Zonder het fonds was private

investering in een aantal gevallen niet gelukt.

Je kunt een bedrijf zo net over de drempel

helpen.

Overheidssteun blijft onontbeerlijk in de life

sciences-sector, die volgens Rothweiler niet

louter met particulier geld te financieren valt.

Daarvoor zijn de risicos te groot, vooral in

de beginfase. De provincie zet nadrukkelijk in

op publiek-private samenwerking. Zo is een

voorwaarde voor een lening uit het fonds

dat de aanvrager daarnaast drie keer zo veel

privaat geld ophaalt. Door deze eis komt het

totaal op bijna 5 miljoen euro.

Rothweiler is optimistisch over de toekomst

van de life sciences in Utrecht: Ons gro-

te voordeel is dat we in de regio een aantal

topinstituten hebben, zoals het UMC en het

Hubrecht Instituut. Daarmee zijn we goed

gepositioneerd. De uitdaging zit m onder

meer in de financiering. Daarin hebben we

nu weer een stap gezet.

AGLAIABIOMEDICAL

VENTURES

CRITERIAVOOR EENLENING

Het bedrijf Aglaia Biomedical Ventures omvat

twee fondsen. Het eerste is 16 miljoen euro

groot, het tweede staat nog open voor

inschrijving, maar mikt op 60 miljoen euro.

Het geld kwam aanvankelijk vooral van

vermogende families, maar later ook van

institutionele beleggers, het Dutch Venture

Initiative (Economische Zaken) en het

Europees Investeringsfonds. Er is tot nu toe

genvesteerd in zes bedrijven. Vier daarvan

zijn door Aglaia opgericht en gemanaged. De

door Aglaia gefinancierde bedrijven Merus en

Syntarga leggen zich toe op antilichamen en

zijn flink aan het doorgroeien. In het Utrechtse

Merus is inmiddels 50 miljoen euro gestoken,

onder meer door de corporate venture-takken

van enkele grote farmaceutische concerns.

Syntarga is overgenomen door Synthon in

Nijmegen. Aglaia verwacht de komende

jaren in nog tien tot vijftien jonge biotech-

ondernemingen te stappen, allen met een

focus op kankerbestrijding.

Wie een beroep doet op het Utrechtse life sciences-investeringsfonds moet:

Zich met kankerbestrijding bezighouden

Een zeer onderscheidend product of concept hebben

Met baanbrekende oplossingen bezig zijn

Bij voorkeur samenwerken met of ingebed zijn in een wetenschappelijke instelling

Het product of concept kunnen beschermen (patentering)

17

18

Wellicht is Utrecht wel Bike capital of the world! En is

het niet mooi als we net voor de Tourstart aan de wereld

kunnen laten zien hoe Utrecht bijdraagt aan het nieuwe

wielrennen, aan fietsinnovaties en aan de koers van de

toekomst?

Met de Tourstart als gemeenschappelijke stip op de

horizon zijn de Economic Board Utrecht en de Kamer van

Koophandel gezamenlijk TOURLAB gestart. TOURLABS zijn

open innovatieprojecten, ook wel tracks genoemd. Inmiddels

zijn er zijn twee tracks gestart: het Happy Biking Project van

het innovatiebureau Springlab en een track door een groep

bedrijven rondom het thema De Koers van de toekomst.

HAPPY BIKINGHappy Biking haakt in op Utrecht als fietsstad. Tijdens

het fietsen komen Utrechters veel obstakels tegen, zoals

stoplichten die te lang op rood staan en hinderlijk gedrag

van andere weggebruikers. Springlab riep via TOURLAB.nl

Utrechters op fietsfrustraties te delen. Het aantal reac-

ties bedroeg binnen een dag 1.500. Met het project wil

Springlab samen met het Nederlands Instituut voor Sport

& Bewegen en TOURLAB die obstakels helpen wegnemen.

Een eerste stap is om videobeelden te maken tijdens de

spitsuren met op fietsen gemonteerde GoPro-cameras.

De reacties en ideen van stadsbewoners, wetenschap-

pers en ambtenaren vormen de basis voor een brain-

stormfase met creatieve conceptontwikkelaars. De beste

concepten worden vertaald naar prototypes die worden

getest met een zo divers mogelijke groep Utrechtse fiet-

sers. Deze prototypes worden afgerond tot een product

dat vlak voor de Tourstart wordt gepresenteerd.

Het Happy Biking-track geeft mooi weer hoe TOURLABS

werken. Door het volledige innovatieproces open te stel-

len voor participatie van de verschillende belanghebben-

den, wordt het beste uit elkaar gehaald. Zo heeft Springlab

dankzij TOURLAB de gemeente Utrecht als partner gevon-

den voor het vervolg en zijn ze in gesprek met twee grote

nog niet te noemen internationaal opererende bedrijven.

Utrecht fietsstad

Koers van detoekomst

Slim

Het naderende Tourspektakel maakt bij

veel Utrechtse liefhebbers een enorme gedrevenheid

los. Utrecht is een echte fietsstad. Van de inwoners

van de vier grote steden in Nederland, leggen

Utrechters de meeste meters af op de fiets.

19

slim

Wielrennen & technologie

TOURLAB

KOERS VAN DE TOEKOMST: DE GRAND DPART ALS INNOVATIEPLATFORMDe tweede track die loopt, is Koers van de

toekomst. Wielrennen is een populaire sport

om naar te kijken maar de verslaglegging van

koersen is al 35 jaar lang hetzelfde, zowel qua

beeld (een helikopter camera, een of twee

motorcameras en een cameraopstelling bij

de finish) als qua beschikbare data. Voor de

tv-kijker is er bijvoorbeeld geen informatie

beschikbaar over waar renners zich bevinden

in het peloton, hoe ze er fysiek voor staan

of over de snelheid waarmee ze fietsen. Om

het wielrennen als (kijk)sport aantrekkelijk te

houden, is het zaak aan te sluiten bij de be-

hoeften van nieuwe doelgroepen. Door de

sporter met cameras en meetapparatuur uit

te rusten, kan de kijker de sport bijvoorbeeld

vanuit diens gezichtspunt beleven. Ook de

sporter zelf kan met nieuwe technologie de

sport anders ervaren. Data als hartslag en ge-

leverd vermogen kunnen namelijk in beeld of

op een tweede scherm geprojecteerd wor-

den. Dit biedt ook allerlei mogelijkheden voor

vernieuwende business modellen, zodat prof-

ploegen minder afhankelijk kunnen worden

van die ene grote sponsor. De recente op-

richting van VELON (een samenwerking van

11 internationale wielerploegen) geeft aan dat

het draagvlak voor invoering van technologi-

sche innovaties onder profploegen een feit is.

Ook de sporter zelf kan metnieuwe tech-nologie de sportanders ervaren

20

In samenwerking met en met steun van verschil-

lende Business Peloton Utrecht (BPU)-partners*

wordt er hard gewerkt om nt voor de Tourstart een

ploegentijdrit te organiseren. Een mooi voorbeeld

van hoe onder andere bedrijven elkaar middels het

TOURLAB-programma hebben weten te vinden.

De partners willen dit moment aangrijpen om de

diverse innovaties in de wielersport aan de wereld te

tonen en te laten zien dat Utrecht echt bike capital

of the world is. Gaston Crolla, Kamer van Koop-

handel: 'We willen het momentum gebruiken om

te laten zien wat we allemaal kunnen in Utrecht.'

Het idee is om een aantal ploegen, waaronder een

team met bekende oud-profwielrenners, uit te rus-

ten met nieuwe technologien. Wendy Hendrickx,

projectmanager van Infostrada Sports: Met nieuwe

technologie en data kun je jongeren aanspreken.

Een ploegentijdrit leent zich hier prima voor, duurt

niet te lang en de vergelijking van teamdata en in-

dividuele data is zo mogelijk. Oud-wielrenners als

Thijs Zonneveld en Bobbie Traksel zijn mede-initi-

atiefnemer en ambassadeur van dit initiatief.

Volgens Hendrickx is data verzamelen en analyse-

ren inmiddels geen probleem meer: de technologie

is er. Zo liet Maarten Fekkers, recruitmentmanager

van IT-serviceprovider Nspyre, vanuit persoon-

lijke passie een app bouwen die toont hoe het

individuele renners vergaat tijdens een wieler-

wedstrijd. Vooral handig bij massasprints, waarbij

zelfs deskundigen soms het overzicht kwijt zijn.

Hendrickx: Het punt is: ga je ook naar buiten

met dat soort gegevens? Dan zie je een enorme

schroom bij sportclubs. Ze zijn bang dat de tegen-

partij ervan profiteert. Roy Langelaar, accountma-

nager van Zepcam: In de sport hangt van oudsher

een voorzichtige non-profitcultuur. Gaston Crolla:

Maar wil je de iPad-generatie voor sport blijven in-

teresseren, dan moet je hier aan. En bedrijven zullen

clubs alleen blijven sponsoren als jongeren kijken,

dus zo grijpt alles in elkaar.

Wordt vervolgd. Volg TOURLAB op Twitter!

Voetnoot kader 1: *Partijen als de Kamer van Koophandel, Economic Board Utrecht, Utrecht Science Park

Partners (Utrecht inc., Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, UMC Utrecht), PWC, ASR, Ordina, TNO, Thijs

Zonneveld mede namens de organisatie Arnhem-Veenendaal Classic, Zepcam, Nspyre en Infostrada.

slim

Oud-wielrenner Thijs Zonneveld pleit voor vernieuwing in de

sport: 'In het wielrennen gaat het er in grote lijnen nog net zo

aan toe als dertig jaar geleden. Het publiek en de renners heb-

ben nauwelijks iets te zeggen. Terwijl wielrennen een echte

action game-sport is, die je ook zo kunt brengen. Vermeld

bijvoorbeeld steeds de snelheid en laat de sport vanuit het

gezichtspunt van de renner zien. Bij de Formule 1-races is het

gelukt om de verslaggeving veel spannender te maken met

behulp van nieuwe technologie.'

Een ander goed voorbeeld van innovatie waar de wielersport

baat bij kan hebben, is Zepcam. Zepcam is met mobiele video-

technologie vooral actief in het veiligheidssegment en heeft

het leger, de politie en de brandweer als klant. Daaraan worden

onder meer bodycams geleverd. Met de point of view-tech-

niek, waarbij cameras op fietsen (of autos of motoren) wor-

den gemonteerd, betreedt het bedrijf nu ook de sportmarkt.

De tv-kijker ervaart hiermee hoe het is om met 90 kilometer

per uur van een berg af te denderen. De beelden worden live

gestreamd. De Arnhem Veenendaal Classic was afgelopen au-

gustus de eerste profkoers ter wereld waarbij er livestreaming

vanuit de koers plaatsvond.

MEEDOEN? Zowel online als offline kan iedereen meedoen met de Koers

van de Toekomst en Happy Biking. In het kader hiervan worden

er regelmatig Cafs du Tour georganiseerd; inspiratiebijeen-

komsten met ondernemers en wetenschappers waar nieuwe

ideen voor de tracks verzameld worden. De Cafs du Tour

worden in samenwerking met Business Peloton Utrecht geor-

ganiseerd. Op 5 maart vindt de volgende Caf du Tour plaats.

Bent u ondernemer en wilt u meedoen met een van de twee

tracks of zelf een track starten? Neem dan contact op met

TOURLAB. Op 5 maart vindt het volgende Caf du Tour plaats in

Amersfoort tijdens de Get Connected-bijeenkomst.

WWW.TOURLAB.NL

PLOEGENTIJDRIT NT VOOR DE

TOURSTART

Fietsen is big business. Royal HaskoningDHV uit Amersfoort gaat met drie lokale

partijen fietsroutes ontwerpen en aanleggen in Londen. De opdracht heeft een

waarde van 150 mijoen euro en werd eind 2014 verstrekt.

FIETSEN ISBIG BUSINESS

21

titelslim

21

NEST VERRAST WINKELEND PUBLIEK!

Genodigden stromen toe, het winkelende publiek kijktnieuwsgierig om. Midden in Hoog Catharijne gebeurt er, op een

doodgewone vrijdagmiddag, iets onalledaags. Jonge vrouwen

leggen gekleurde draden op de grond. Naast de ingang van een

winkelpandje staat een met trapmechanisme uitgeruste installatie

die oude spijkerstof blijkt te vermalen. Hier komt iets spannends,

zoveel is duidelijk.

Het betreft de opening van NEST, een pop-up store voor jonge,

innovatieve ondernemers in het weekend annex vergaderruimte

van Seats2meet (doordeweeks), waar flexwerkers en zzpers met

behulp van een serendipity machine nieuwe contacten kunnen

leggen. NEST is opgezet door Hoog Catharijne, Rabobank Utrecht,

Utrecht Science Park en SOON, een organisatie die business

cases opzet voor studenten. Het initiatief is verdeeld over twee

locaties. In een broedplaats op het Utrecht Science Park zijn

jonge ondernemers daadwerkelijk aan de slag. De winkel op

Hoog Catharijne fungeert als uithangbord, ontmoetingsplaats

en concept store. Maar ook daar gebeurt van alles.

Zo konden bezoekers er al kleding naartoe brengen die ter plek-

ke door De Kledingbibliotheek en goodFibrations werd vermaakt.

In december konden Utrechtse ondernemende creatieven die

eerst een serie masterclasses in positioneren, verpakken en

pitchen hadden gekregen, hundiensten en producten in de

winkel tonen. Die maand was het thema food, maar ook werd

het project Happy Biking gepresenteerd (zie ook pag. 18), dat de

Tourstart aangrijpt om Utrecht fietsvriendelijker te maken.

Bij de opening presenteerden zich bedrijfjes als Spijkerbrij, dat

met de eerder beschreven machine oude spijkerbroeken omzet

in grondstof voor onder meer vlinderdasjes en lampenkappen, en

Bambook, dat een schrift met whiteboard-paginas heeft ontwik-

keld. Mark Hillen, medeoprichter van Social Enterprise NL, sprak

de hoop uit dat elke Nederlandse stad een NEST krijgt, zodat ook

de minder bewuste shopper met de creativiteit van jonge onder-

nemers kennismaakt. Pieter Leyssius, directeur van Rabobank

Utrecht, zei dat NEST staat voor de duurzame en innovatieve

bedrijvigheid die zijn bank wil ondersteunen. Zijn bank helpt

jonge, beginnende ondernemers met doorgroeien en professio-

naliseren. Voor Hoog Catharijne past NEST in het streven om het

winkelcentrum meer te openen naar de stad, aldus marketing-

manager Ingmar Creutzburg. Floris de Gelder, directeur van het

Utrecht Science Park, noemde NEST een mooie etalage voor de

toenemende bedrijvigheid op het park.

Inmiddels is het duidelijk dat NEST groeit en bruist, zegt Anka Ko-

nings van Rabobank Utrecht: jonge creatieven maken er enthou-

siast gebruik van en ook andere steden tonen belangstelling voor

het concept.

WWW.INHETNEST.NL

'Inmiddelsis het duide-lijk dat NEST

groeit en bruist'

ANKA KONINGS

Je moet kunnen troosten, luisteren,je kwetsbaar opstellen, emoties erkennen

estafette-interview

22

Marcel Collignon

23

estafette-interview

'Benoem de pijnpunten'Hoe mensen in elkaar zitten, vind ik fascine-

render dan hoe dieselmotoren in elkaar

zitten, zegt Marcel Collignon al snel in het

gesprek. Maar hij heeft van beide verstand.

Hij is afgestudeerd als Delfts ingenieur, maar

volgt ook al jaren een opleiding in de Trans-

actionele Analyse, een persoonlijkheidstheorie

en psychotherapeutische behandelmethode.

Beide vormen van kennis heeft hij nodig in

zijn werk als verandermanager en procesbe-

geleider bij organisaties die duurzamer wil-

len werken.

Maar eerst gaan we terug in de tijd. Op de

vraag wat zijn leukste opdracht ooit was,

grijpt Collignon terug naar zijn periode als

KPMGer. Toen speelde ik in een luxe har-

nasje de briljante consultant, vertelt hij. In

die rol begeleidde ik Philips bij het imple-

menteren van hun Ecodesign-programma

(een methode om de milieu-impact van

producten vanaf de ontwerp- en ontwik-

kelingsfase te beperken, red.). Bij zon groot

concern beweegt zoiets zich altijd tussen

oprechte intenties en greenwashing; he-

lemaal duurzaam wordt een multinatio-

nal nooit. Maar ik kreeg wel voor elkaar dat

Philips een honderd procents inspannings-

verplichting aanging. Dat heeft ze misschien

niet de hoofdprijs van Greenpeace opgele-

verd, maar het was realistisch, in lijn met de

business en daarmee het maximaal haalbare.

Met zijn eigen bedrijf Sustainable Change

bedient Collignon nu vooral netwerken en

samenwerkingsverbanden. Zo hielp hij een

Green Deal te sluiten voor de grond-, weg-

en waterbouwsector (GWW), waarbij 21 par-

tijen betrokken waren. Bij zulke samenwer-

kingsprojecten veranderen dingen niet met

n druk op de knop: Je krijgt er altijd mee

te maken dat mensen de kat uit de boom kij-

ken of elkaar niet vertrouwen. Het is net zo

belangrijk om aandacht te besteden aan wat

er onder tafel gebeurt de emoties als

aan wat er boven tafel gebeurt de inhoud.

Ik kan dingen onder de tafel goed zichtbaar

maken, daar een bedding voor maken en er

dan verder mee komen.

Samenwerkingsverbanden zijn vergelijkbaar

met relaties, zegt Collignon. Het gaat mis op

ogenschijnlijk futiele dingen, zoals een klein

bedrag. Dat is het dopje op de tube tandpasta

dat je partner er steeds maar niet op draait.

De kunst is na te gaan wat eronder ligt en

daarmee aan de slag te gaan.

De estafettevraag van Erik Deen was: hoe doe je dat precies, duurzaamheid in een net-werk bevorderen?De klassieke methode was dat je sense of

urgency creert door een bobo als Al Gore

in te vliegen en die de boodschap te la-

ten verkondigen. Maar urgentie creren is

niet hetzelfde als mensen in actie brengen,

ze iets te laten doen, implementeren. Als je

dan gaat zenden, denken mensen: die bood-

schap is voor mijn buurman bedoeld en niet

voor mij. In een netwerk kan niemand de an-

ders iets opleggen. Je moet mensen dus niet

vertellen wat ze moeten doen: laat ze zien

hoe het kan en begin meteen. Dat kan bij-

voorbeeld door ze elk met een door henzelf

gekozen stukje van de oplossing aan de slag

te laten gaan. Dan leren ze n ervaren ze hun

onderlinge afhankelijkheid. Ik faciliteer ze bij

het zelf verzinnen van de oplossingen. Dat is

precies het verschil met het klassieke advise-

ren, waarbij je iets vr hen verzint, maar bij

het implementeren al met 1-0 achter staat.

Duurzaamheid werd vroeger vooral groen ingevuld. Krijgt de sociale kant tegenwoor-dig meer gewicht?Ja. Min of meer toevallig, maar goed pas-

send in deze tijd, heb ik met een socioloog

een tweede bedrijf opgericht: Over de Brug,

dat is gespecialiseerd in duurzame en sociale

vraagstukken, zoals reorganisaties. Ook reor-

ganisaties kun je duurzaam uitvoeren door ze

respectvol te doen, zonder te manipuleren. Je

moet kunnen troosten, luisteren, je kwetsbaar

opstellen, de emoties erkennen.

In welke regionale kwestie zou je graag je tanden zetten?Ik zou willen helpen het groen in de regio

wat meer met elkaar te verbinden, zodat je

nog beter kunt wandelen en fietsen aan de

kant van Amelisweerd, de waterlinieforten en

Rhijnauwen.'

Hoe doet Utrecht het op het gebied van duur-zaamheid?Ik ben daar positief over. Er is veel aandacht

voor het erfgoed, voor duurzame energie,

voor de luchtkwaliteit, voor elektrisch rijden

Als ik over de Maliebaan naar kantoor fiets en

weer een Tesla aan de oplaadpaal zie staan,

denk ik: dat hadden we in 1999 niet gedacht.

Wat zou je de EBU graag zien doen?De Tourstart dichter bij de mensen brengen.

Ik ervaar dat evenement nu vooral als iets van

bedrijven en overheden. Ook hier geldt: haal

het deel dat onder de tafel ligt naar boven. Ik

vind iets pas geslaagd als je ook de pijnpunten

durft te benoemen, in dit geval de doping. An-

ders start ook straks in Utrecht wr een Tour

die mensen maar half serieus nemen omdat

ze zich afvragen wie er nu weer door de mand

gaat vallen. Zorg ervoor dat de hele wereld

denkt: destijds in Utrecht is er iets veranderd

rond doping in het wielrennen.

Dit is de laatste aflevering van

het Estafette-interview.

Erik Deen van Kessels & Smit droeg in Get Connected 8 het estafettestokje over aan Marcel Collignon van Sustainable Change. Met een mengeling van technische kennis en mensenkennis helpt hij duurzaamheid bevorderen in netwerken en samenwerkingsverbanden.

24

internationalisering

Utrecht rolt de rode loperuit naar de wereld

We wisten al dat we de

meest competitieve regio

van Europa zijn. Nu moeten

we ervoor zorgen dat we

dat ook blijven en dat het

gaat renderen. Aan het

woord is Richard Kraan,

EBU-boardlid en partner bij

PwC. Kraan is trekker van de

internationale agenda van

de EBU. Vanuit de EBU-

supportorganisatie heeft

Wouter Feldberg (internati-

onale zaken bij de Universi-

teit Utrecht) de leiding over

de internationaliserings-

agenda.

Door middel van de internationaliserings-

agenda wordt gewerkt aan innovatie, eco-

nomische ontwikkeling en werkgelegenheid

voor de regio Utrecht. Op basis van indivi-

duele gesprekken met stakeholders zijn vier

actielijnen voor internationalisering vastge-

steld: Foreign Direct Investment, Branding,

EU-trecht en Talent. Richard Kraan vertelt:

Het doel van de internationale agenda is

ondersteunend aan onze drie hoofdthemas

om economische groei in de regio te verwe-

zenlijken. Het accent ligt op het binnenha-

len van investeringen, maar de export door

Utrechtse bedrijven is ook een aandachts-

punt. We zijn vooral uit op investeringen

en export binnen de drie hoofdthemas van

de EBU, namelijk Groen, Gezond en Slim,

maar we sluiten andere terreinen niet uit. De

rol van de EBU is om nieuwe vormen van

samenwerking te creren, bestaande initia-

tieven bekender te maken en te intensiveren

en waar nodig een extra impuls te geven om

te versterken, waaronder het (internationale)

ecosysteem in de regio.

Kraan vervolgt: Zo vinden er al handelsmis-

sies naar China en Japan plaats en zijn hier

Chinese en Japanse bedrijven actief. Maar

niet iedereen weet dat. En nog de vraag: Be-

nutten wij deze bestaande relaties voldoen-

de bij het verwezenlijken van onze ambities?

We brengen alles rond de acquisitie van kapi-

taal en subsidies bij elkaar. Verder zorgen we

ervoor dat er n consistent Utrecht-verhaal

wordt uitgedragen en dat Utrechtse ambas-

sadeurs de regio gaan promoten.

NUT EN NOODZAAKWouter Feldberg vult aan: De economische

ontwikkelingen gaan snel en de wereld is het

podium. Er is een groeiende noodzaak om

ons internationaal te verhouden tot ande-

re regios, omdat we daar geld kunnen ver-

dienen, omdat onze investeerders er zitten,

omdat we er talent vandaan kunnen halen en

omdat onze bedrijven er goede zaken kun-

nen doen.

Het werven van internationale kenniswerkers

en buitenlandse bedrijven draagt ook bij aan

arbeidsplaatsen in de regio en daarmee aan

werkgelegenheid. Een kenniswerker is indi-

rect goed voor drie vier banen in de regio.

Daarnaast innoveren buitenlandse bedrijven

in de regio sneller en zorgen ze voor meer

export. Buitenlandse bedrijven in de regio

houden de regio dus competitief.

INTERNATIONALE SCHOOL UTRECHTHet aantrekken van internationaal talent zorgt

voor meer innovatie, economische ontwik-

kelingen en leidt tot meer werkgelegenheid

in de regio. Om dit talent te behouden is een

aantrekkelijke leefomgeving nodig met vol-

doende uitdagingen en kansen; een interna-

tionaal ecosysteem.

Het hebben van een internationale school

in de regio is daarbij een onderscheiden-

de vestigingsfactor. Een voorbeeld van de

kracht van de regio. Jaap Mos, directeur van

de Internationale School Utrecht, onder-

streept dat: Ook bij investeringsbeslissin-

gen van multinationals speelt het al dan niet

aanwezig zijn van een internationale school

een belangrijke rol. EBU-boardlid Richard

Kraan voegt toe: De Internationale School

Utrecht is onderdeel van de rode loper die

we uitrollen.

Waarom de school er niet eerder kwam? Die

vraag puzzelt mij nog elke dag. Mos is er zelf

ook verbaasd over dat de school, nu inmid-

dels tot ver buiten de landsgrenzen bekend,

pas in de zomer van 2012 van start ging en

nu al 170 leerlingen telt. Tot uit India bellen

ze ons om informatie. Expats met school-

gaande kinderen moesten voorheen uitwijken

naar de internationale scholen in Amsterdam,

Hilversum en Arnhem.

Het gebouw aan de Notebomenlaan barst

na twee jaar al uit zijn voegen. In het voor-

jaar wordt tijdelijk een groter onderkomen

betrokken aan de Van Bijnkershoeklaan.

Internationaliseringsagenda van de EBU krijgt vorm

Talent

Gezamenlijke

afstemming over

Wouter Feldberg06 24 75 95 95 W.Feldberg@uu.nl

Daarna moet er een nieuw gebouw verrijzen.

Momenteel herbergt de school dertig natio-

naliteiten. Op termijn zullen het er zestig tot

zeventig worden en zal de school naar een

leerlingental van zon 600 groeien, verwacht

Mos. De drie grootste groepen zijn kinde-

ren van teruggekeerde Nederlandse expats,

van Indiase kenniswerkers en van Europe-

se expats.

WHATS HAPPENING?Naast de ontwikkelingen rondom de Inter-

nationale School zijn er al meer activiteiten

in het kader van de internationaliseringsa-

genda. Zo is per 1 januari het Expat Cen-

tre, een helpdesk voor expats, gevestigd in

het nieuwe Utrechtse stadskantoor. In het

kader van Branding en Foreign Direct In-

vestment wordt de Tourstart in 2015 nu al

gebruikt om nieuwe ingangen en kansen te

creren. Kraan geeft een voorbeeld: Kort

geleden waren we in de Chinese provincie

Guangdong (zusterprovincie van Utrecht),

onder meer om de mogelijkheid te bespreken

dat er een delegatie naar onze regio komt om

nieuwe economische verbindingen te stimu-

leren. Daar onderstreepten we de Tourstart

uiteraard. Die kan net dat zetje geven waar-

door hun gouverneur meekomt. Een ander

buurland dat aandacht verdient is Duitsland.

Wouter Feldberg geeft aan dat de bewust-

wording in de regio toeneemt over de kan-

sen aldaar: Laten we dat nu eens gezamen-

lijk oppakken en zorgen dat we als regio de

handelsbetrekkingen met Duitsland op korte

termijn versterken. Vooral op de themas waar

we sterk en onderscheidend in zijn. Daarom

ben ik blij dat de commissaris van de Koning

Van Beek, ambassadeur van het Get Connec-

tedNetwerk, de ambassadeur van Duitsland,

Franz Josef Kremp, bereid heeft gevonden in

het voorjaar van 2015 naar Utrecht te komen

om met ons de handelsbetrekkingen met

Duitsland aan te halen.

DOE MEE EN GET CONNECTED!Tijdens de Get Connected-bijeenkomst op

10 december 2014 is de Internationaliserings-

agenda gepresenteerd aan de hand van voor-

beelden uit de praktijk. Ook burgemeester

Van Zanen en de commissaris van de Koning

Van Beek spraken hun enthousiasme uit,

samen met de aanwezigen.

Doet u ook mee?

internationalisering

25

Banen en bedrijven

WERKGELEGENHEID OPNIEUW GEDAALDDe werkgelegenheid in de provincie Utrecht is in de periode 2013-2014

voor het derde jaar op rij gedaald, en wel met 0,6 procent. Utrecht heeft nu

665.700 arbeidsplaatsen. Vergeleken met de periode 2012-2013, waarin de

werkgelegenheid met 1,6 procent kromp, is de daling minder sterk. Sinds het

hoogtepunt in 2011 zijn er in de provincie Utrecht in totaal 19.100 banen verloren

gegaan. Ter vergelijking: dat is meer dan het totaal aantal banen in de gemeente

Soest. BRON: PROVINCIAAL ARBEIDSPLAATSEN REGISTER (PAR), 2014

SECTORONTWIKKELINGENDe ontwikkelingen in de sectoren lopen sterk uiteen. In absolute cijfers daalde

de werkgelegenheid het snelst in de sector Zorg en welzijn, waar 3.200 banen

verloren gingen (-3 procent). Ook in de Utrechtse bouwsector vielen klappen:

hier verdwenen 1.500 banen (-4 procent). Bij banken en in de adviessector

vervielen 400 banen. Er kwamen relatief veel banen bij in de sectoren Informatie

en communicatie (+800), Cultuur, sport en recreatie (+500) en Horeca (+300).

Opvallend was de stijging van de werkgelegenheid in de sector Vastgoed (+270).

Monique Goddijn-Roso

06 33 67 92 42

monique.roso@

economicboardutrecht.nl

623.008

629.601

636.238

658.691

675.937

683.825

677.893

684.738

680.600

669.872665.709

2004Jaren

Aan

tal a

rbei

dsp

laat

sen

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Ontwikkeling aantal vestigingen

Gro

ott

ekla

sse

vest

igin

gen

100-199

20-49

10-19

50-99

5-9

2-4

1

-4,0% -2,0% -0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0%

-1,4%

1,5%

0,9%

6,2%

-0,4%

-0,25%

-3,3%

research

SCHAALVERKLEININGHet aantal vestigingen van bedrijven

en instellingen is in 2013-2014 met 4,3

procent toegenomen tot een totaal van

117.150. In de loop van de tijd groeide

het aantal vestigingen in de provincie ge-

staag, terwijl het aantal banen de afge-

lopen jaren daalde. De flinke toename

van het aantal eenpersoonsbedrijven de

afgelopen jaren zorgt voor een verder-

gaande schaalverkleining. De meeste

eenpersoonsbedrijven zijn te vinden in

de sectoren Cultuur, sport en recreatie

(85 procent), Advies en zakelijke dienst-

verlening (84 procent) en Bouwnijverheid

(78 procent).

BRON: PAR, 2014

26

27

agenda

27

Get Connected Nul-op-de-meter

29 jan 15

Op 10 september hebben we op een

feestelijke manier de kick-off van

nul-op-de-meter vormgegeven in

een Get Connected bijeenkomst. Op

29 januari pakken we door in een ver-

volgbijeenkomst. Waar staan we, hoe

gaan we verder, en vooral; waar kunt u

aansluiten?

WWW.ECONOMICBOARDUTRECHT.NL/GET-CONNECTED-NUL-OP-DE-METER-VERVOLG

Get Connected bijeenkomst

5 maart 15

Deze bijeenkomst is een bundeling van

verschillende initiatieven en projecten.

Zo passeren Smart Grids, Caf du Tour,

een masterclass Financiering en de

Staat van Utrecht de revue.

WWW.ECONOMICBOARDUTRECHT.NL/AGENDA/GET-CONNECTED-BIJEENKOMST

10 febNetwerklunch 033WWW.NETWERKLUNCH033.NL

22-26 febEconomische missie naar de Verenigde Arabische EmiratenWWW.RVO.NL/ACTUEEL/EVENEMENTEN/

ECONOMISCHE-MISSIE-NAAR-DE-VERENIG-

DE-ARABISCHE-EMIRATEN

5 maartOnderwijsparadeUniversiteit UtrechtWWW.UU.NL/UNIVERSITY/EDUCATION/NL/

HETUTRECHTSEONDERWIJS/ORGANISATIE/

ONDERWIJSKWALITEIT/ONDERWIJSPARADE

2-6 maartIndependent Game Festival 2015WWW.IGF.COM

22 maartDe Utrecht SciencePark MarathonWWW.UTRECHTMARATHON.COM

18 juni Mediapark JaarcongresWWW.MEDIAPARKJAARCONGRES.NL

1 & 2 juliScience & Cycling ConferenceWWW.SCIENCE-CYCLING.ORG/

AGENDAJANUARI - JULI 2015

Nationaal Economisch Forum

4 maart 15

De jaarlijkse bijeenkomst voor indus-

trie, wetenschap, politiek en sociale

partners. Het biedt de Nederlandse

industrie een podium om rond een

maatschappelijk thema ontwikkelde

kennis te presenteren.

WWW.AUTOMATIE-PMA.COM/AUTOMATIE/MANAGEMENT-EN-BELEID/AGENDATIP-NATIONAAL-ECONOMISCH-FORUM-2015

NationaalEconomischForum

Economic Board Utrecht volgen?

www.economicboardutrecht.nl

@EBUtrecht

'We wisten al dat we de meest

competitieve regiovan Europa zijn. Nu moeten we

ervoor zorgen dat we dat ook blijven

en dat het gaat renderen.

EBU / internationalisering

Richard Kraan,EBU boardlid en partner

bij PwC

_GoBack

Naar voorwoord: Naar Blikvangers: Naar nieuwe formule: Naar interview: Naar Estafette: Naar Internationalisering: Naar Research: Naar Agenda: Naar Game Changers: Naar pagina 6 van foto: Naar Groen: Naar Groen via foto: Naar Gezond: Naar Gezond via foto: Naar Slim: Naar Slim via foto: Knop 19: Knop 37: Knop 17: Knop 20: Knop 21: Knop 22: Knop 23: Knop 24: Knop 25: Knop 26: Knop 27: Knop 28: Knop 29: Knop 30: Knop 31: Knop 32: Knop 33: Knop 34: Knop 35: Knop 36: