Psychiatrisch ziekenhuis

INFOBLAD VOOR HET PERSONEEL VAN

JAARGANG 17 - NUMMER 5 - 07.09.2012

Vorige FORUM hebben we uitvoerig onze strategie voor de volgende jaren uit-eengezet. Ook zijn er een aantal infobijeenkomsten geweest waar toch een 60-tal mensen komen luisteren zijn naar onze plannen voor de toekomst. Ondertussen zijn een aantal initiatieven genomen om deze strategie om te zetten in concretere plannen.

De intensief ambulante programma’szijn gestart

De twee intensief ambulante program-ma’s die we in het Forum van mei reeds uitvoerig toege-licht hebben zijn van start gegaan. Het ABA (ambulante be-handeling alcohol) is, na een try-out in juni met evaluatie, met een eerste groep van 12 patiënten gestart. Het program-ma duurt 6 weken en bestaat hoofdzake-lijk uit groepssessies en op indicatie info-sessies. De effecten van het programma worden opgevolgd, met steun van het UZ Gent.

Ook de eerste groep van het ambulante DGT-programma voor mensen met een persoonlijkheidsproblematiek is gestart. De groep bestaat uit 7 mensen, hoofd-zakelijk patiënten die reeds in dagbehan-deling waren en overgestapt zijn naar dit programma. Het bestaat uit twee halve dagen per week. Een tweede groep zal wellicht in oktober opstarten.

Oprichting van een werkgroep“sociaal psychiatrisch netwerk”

Deze werkgroep heeft als opdracht om na te gaan welke noden er zijn voor psychisch kwetsbare mensen die lang-durig zorgafhankelijk zijn en waarvoor PZ Sint-Camillus in het verleden een behandelengagement heeft aangegaan. Deze noden kunnen liggen op een aantal domeinen: wonen met aangepaste bege-

leiding, zinvolle dagbesteding, ontspan-ning en plezier, bevredigende relaties en contacten, crisisopvang.

Niet alleen zal deze werkgroep de no-den in kaart brengen maar ook nagaan welk aanbod mogelijk is, uiteraard bin-nen de perken van onze mogelijkheden. We gaan proberen hierin creatief te zijn en mogelijks nieuwe werkwijzen intro-duceren (o.a. op basis van buitenlandse voorbeelden). De werkgroep bestaat uit: Wendy Van Snick, Dion Van Wer-de, Trees Hantson (bewoplus), Guido Schelfaut (Centrum Onderweg), Chris-tine De Vrieze, Dr. Verdée, Jan Verbeke en Marc Vermeire.

Oprichting van een ambulant centrum voor psychotherapie en vorming

Er is goedkeuring gekregen van de Raad van bestuur om na te gaan wat de finan-ciële haalbaarheid is om van het huis in de Delebecquelaan een ambulant the-rapiecentrum te maken. In dit centrum zouden een aantal therapeuten werk-zaam kunnen zijn die, in aansluiting met het residentiële en op basis van de expertise van het residentiële, ambu-lante behandelingen zouden kunnen aanbieden. Deze behandelingen kunnen psychotherapeutisch zijn maar kunnen ook multidisciplinair zijn waarbij psy-chotherapie gecombineerd kan worden met relaxatie, agressiebeheersing, tijds-beheer, enz. Verder zou dit centrum ook

“G2G” in actieMarc Vermeire

de plek kunnen zijn van waaruit initiatieven genomen kunnen worden die een eerder vor-mend, ondersteunend of begeleidend karakter kunnen hebben. We denken aan steungroepen voor familie, cursussen mindfulness, piekeren, slapen,… , intervisies voor hulpverleners, GVO-groepen ADHD, …

Een psychiatrisch consult zou ook best in dit huis mogelijk zijn. Via dit huis proberen we een betere verbinding te leggen tussen het ambu-lante en het residentiële en bieden we een plek aan waar mensen hulp kunnen krijgen zon-der dat ze de stap naar een psychiatrisch zie-kenhuis moeten zetten. Het geheel moet nog verder verkend en uitgewerkt worden. Ideeën, voorstellen of vormen van medewerking zijn zeer welkom.

Arbeidsrehabilitatieen arbeidszorg

Omdat we van oordeel zijn dat het hebben van betaald of vrijwilligerswerk een belangrijke factor is in het herstel van mensen hebben we twee initiatieven genomen hiertoe.

• We hebben aan Wendy Van Snick ge-vraagd om na te gaan wat mogelijkhe-den zijn om onze patiënten meer in te schakelen in systemen van arbeidszorg of arbeidsbegeleiding tijdens de behande-ling. Dit kan inhouden dat we zelf één of meerdere activiteiten uitbouwen waarin mensen kunnen ingeschakeld worden maar ook dat er op een meer systemati-sche wijze samen gewerkt wordt met een aantal initiatieven waar onze patiënten naartoe kunnen gaan.

• We hebben ons ingeschreven in een pro-ject van de VDAB dat als doel heeft om personen die in de werkloosheid zitten maar die wegens psychische of psychia-trische problemen niet in de mogelijkheid zijn om te werken te begeleiden.

Deze activiteit start in 2013 en Pieter Impe van Kasteel 1 zal deze opdracht op zich nemen. Door aan dit project mee te werken ontwikkelen we ook competen-ties op vlak van arbeidsrehabilitatie. Mo-gelijks gaan deze begeleidingen ook door in het ambulante huis.

Herschrijven van onze opdrachtsverklaringen herwerken van onze strategiekaart

De ontwikkelingen in de GGZ hebben ervoor gezorgd dat PZ Sint-Camillus zich in het voor-bije jaar bezonnen heeft over zijn rol in het landschap van de GGZ. Dit geeft uiteraard aanleiding tot een herschrijven van onze op-drachtsverklaring die dateert uit vorige eeuw.Ook onze Balanced Scorecard (strategiekaart) die de basis is voor het indicatorensysteem (IRIS) is aan een grondige evaluatie toe. Beiden zijn ondertussen op de Emmaüs van de directie grondig besproken en er zijn reeds ontwerpen van een nieuwe Missie-Visie en een nieuwe strategiekaart. Deze worden nu eerst getoetst op de Raad van bestuur en op de kaderdag van november.

FORUM 20 praat met GUIDO LAUWERSAHDH (Aandachtstekort en hyperactiviteit) in PZ Sint-Camillus

Guido Lauwers is klinisch psycholoog. Hij is reeds 15 jaar werkzaam in PZ Sint-Camillus en is nu verantwoordelijk voor diagnostiek op Vennen 2 en 3 en Centrum Moeder & Baby. Daarnaast doet hij diagnostiek in het kader van ADHD voor opgenomen en ambulante patiënten en geeft hij psychoeducatiesessies.

Forum 20: Guido, hoe ben jij betrokken geraaktbij het ADHD-project van ons ziekenhuis?

Guido Lauwers: “Het ADHD-project is in ons ziekenhuis opgestart door Nadine De Neve in 2006. Zij kreeg toen de opdracht van de directie om de noodzaak en vereisten van een aanbod voor ADHD bij volwassen te exploreren. Toen zij op pensioen ging heb ik dat project overgenomen. Ik was al geïnteresseerd in ADHD van op het vroegere Hamelinck 3 (kortdurende behandeling) en ben ook altijd bezig geweest met psychodiagnostiek.

Forum 20: ADHD … kort door de bocht, Guido, drukke mensen, kunnen niet stil zitten, … of is dat beeld genuanceerder …?

Guido Lauwers: Die drukte en niet kunnen stilzitten springen na-tuurlijk het meest in het oog, maar ADHD is meer dan dat. ADHD kent drie verschillende types:

1. Overwegend aandachtsproblemen2. Overwegend hyperactiviteit en impulsiviteit3. Gecombineerd type met zowel aandachtsproblemen als

hyperactiviteit en impulsiviteit

In de DSM-4 worden 9 kenmerken van aandachtstekort en 9

Patrick Bruyneel

kenmerken van hyperactiviteit/impulsiviteit beschreven. Voor de diagnose moeten er minstens 6 kenmerken aanwezig zijn vóór de leeftijd van 12 jaar. Bovendien wordt de diagnose alleen weer-houden als die kenmerken op verschillende levensgebieden tot duidelijke problemen leiden.”

Forum 20: Waaraan merk je het aandachtstekort?

Guido Lauwers: “Het aandachtstekort is minder zichtbaar. Het is merkbaar wanneer mensen een gesprek niet goed kunnen volgen, snel afgeleid zijn. Ze zijn met honderd dingen tegelijk bezig zon-der iets echt af te maken. Ze worden snel afgeleid door lawaai en kunnen de draad moeilijk terug opnemen. Of ze zijn zo geconcen-treerd met iets bezig dat ze de rest uit het oog verliezen. Ze maken ook vaak slordige fouten en zijn erg vergeetachtig. Ze komen te laat op afspraken.”

Forum 20: En hyperactiviteit?

Guido Lauwers: “Op kinderleeftijd uit zich dat vooral motorisch: niet stil kunnen zitten, niet rustig aan een activiteit kunnen deelne-men, overal op klimmen, snel overprikkeld zijn, enz… Die fysieke onrust verdwijnt wel bij volwassenen en uit zich dan meer in een innerlijk onrust: zich niet kunnen ontspannen, altijd het gevoel hebben nog iets te moeten doen. Door over hun gren-zen te gaan worden ze oververmoeid. Hyperactiviteit toont zich verder ook op verbaal vlak: druk praten, anderen in de rede val-len,… en er vanalles uitflappen zonder na te denken.”

Forum 20: Het beeld verandert hoor ik met het ouder worden van de persoon met ADHD. Is leven met ADHD voor volwassenen moeilijk? Is ADHD invaliderend?

Guido Lauwers: “Het is heel moeilijk voor een koppel om een ge-lijkwaardige relatie op te bouwen. De partner zonder ADHD gaat veel overnemen waar de partner met ADHD niet goed in is, die gaat plannen, afspraken maken, de agenda bepalen zeg maar. Er zijn dikwijls vele ruzies en er is een tekort aan intimiteit. Personen met ADHD hebben de neiging lange gesprekken te vermijden, wat spreken met de partner over alles wat een gezin aangaat ook moeilijk maakt. Omwille van inconsequenties ervaren ze ook pro-blemen bij het opvoeden van kinderen en bij de budgetplanning.”

Forum 20: En wat zijn de meest voorkomende problemen op het werk?

Guido Lauwers: “Op werkgebied kunnen mensen met ADHD on-derpresteren, zij kunnen hun capaciteiten onvoldoende benutten. Ze zijn niet goed in administratieve zaken, planning, organisatie,… Vaak zijn ze wel heel creatief, genereren ze ideeën bij de vleet. Bij projecten die op korte termijn moeten afgehandeld worden func-tioneren ze prima. Lange opdrachten geven aanleiding tot uitstel-len, zich vervelen, afdwalen… Ze kunnen geen structuur steken in zaken die over een lange periode moeten opgebouwd worden.Door hun impulsiviteit krijgen ze meer conflicten op de werkvloer dan iemand anders. Je ziet ze veel van job veranderen omdat ze bij conflicten impulsief ontslag geven…”

Forum 20: Hoe komen patiënten met ADHD in contact met de psy-chiatrie of zelfs met een opname in een psychiatrisch ziekenhuis?

Guido Lauwers: “Door de vele faalervaringen is er een risico voor stemmingsproblemen. ADHD gaat meestal met andere psychia-trische problemen gepaard. Er is bijvoorbeeld vier keer meer kans voor het ontwikkelen van een verslavingsprobleem. Personen met ADHD beginnen vroeger te experimenteren met middelen en laten zich pas later helpen. Ook depressies en persoonlijkheidsstoornis-sen komen veel meer voor dan bij de mensen zonder ADHD. De patiënten melden zich in het ziekenhuis meestal aan voor deze comorbide problemen. Vroeger werd aangenomen dat ADHD ver-dween met volwassenheid, nu weten we dat bij twee derde van de kinderen met ADHD de stoornis blijft bestaan.”

Forum 20: Pas bij opname stellen we hier dan vast dat er een ADHD problematiek ook is?

Guido Lauwers: “Klopt, bij patiënten van pak weg 40 jaar is in hun kindertijd noch thuis noch op school specifieke aandacht geweest voor ADHD, hun gedrag werd eerder als lastig en ambe-tant benoemd. Hier, bijvoorbeeld na de ontwenningsfase op de verslavingszorg, zien we iemand die concentratieproblemen blijft hebben, groepsgesprekken niet kan volgen, erg vergeetachtig is… Zulke signalen kunnen aanleiding zijn om verder onderzoek te doen naar ADHD. Wanneer de behandeling niet verloopt zoals verwacht kan dat ook een teken zijn dat er mogelijks nog como-rbide problemen zijn die nog niet onderkend zijn. Bij de patiënten jonger dan 25 is er meestal wel al een professionele tussenkomst geweest in de kindertijd: de diagnose is gesteld, er is medicatie voorgeschreven, therapie gevolgd… Maar bij de overgang naar de volwassenheid wordt de begeleiding vaak stopgezet.”

Forum 20: Hoe wordt die diagnose nu concreet gesteld?Vragenlijsten? Testen?

Guido Lauwers: “Er zijn geen testen om meteen te zien of iemand ADHD heeft of niet. Ik moet het levensverhaal van iemand recon-strueren om na te gaan of er al van in de kindertijd ADHD-ken-

merken aanwezig waren die op verschillende levensgebieden tot problemen geleid hebben. Niet alleen het verhaal van de patiënt maar ook dat van belangrijke derden, de ouders in het bijzonder, kunnen hierbij helpen. Schoolrapporten met de commentaren van de onderwijzers en leraars worden ook geraadpleegd als extra bronmateriaal. Naast de gesprekken met patiënt en ouders worden vragenlijsten gebruikt. Ik gebruik o.a. de ZVAH (zelfrapportage vragenlijst voor aandachtsproblemen en hyperactiviteit). Deze is recent genor-meerd voor de Vlaamse populatie. Dat laat me toe na te gaan of de antwoorden van de patiënt al dan niet afwijken van de Vlaamse normgroep.Omdat het belangrijk is om na te gaan of de aandachtsproblemen niet verklaard kunnen worden door andere factoren (bv. depres-sie) wordt er ook onderzoek gedaan naar comorbide problemen. Standaard wordt er ook een IQ-onderzoek gedaan, om een actueel beeld te krijgen van de sterktes en zwaktes van iemand. “

Forum 20: Wat is de impact van ADHD op het behandelproces in vergelijking met anderen?

Guido Lauwers: “Eens de diagnose gesteld is kunnen de behan-delinterventies voor ADHD voorgesteld worden. Deze bestaan uit psychoeducatie, medicatie en coaching. In een vijftal psycho-edu-catiesessies wordt informatie gegeven over ADHD en worden jon-geren met ADHD met elkaar in contact gebracht. Ook de familie wordt bij deze infosessies betrokken. De informatie helpt om tot een beter inzicht te komen in wat ADHD precies inhoudt, maar het is ook een belangrijke stap in de aanvaarding van de problematiek. De erkenning en herkenning van problemen bij lotgenoten is daar-bij vaak erg helpend. Wat de medicatie betreft moet er soms in fa-ses gewerkt worden, afhankelijk van de comorbide problematiek. Meestal biedt de structuur van een opname reeds heel wat voor-delen voor een patiënt met ADHD. Soms moeten therapieën en

opdrachten echter nog verder aangepast worden: kortere op-drachten, praktische opdrachten, opdrachten herhalen… “

Forum 20: Het is een combinatie van medicatie en therapie ?

Guido Lauwers: “Medicatie heeft vaak sterke effecten, maar helpt niet iedereen en ook niet alle klachten worden weggewerkt. De medicatie werkt symptoomreducerend en maakt het makkelijker om in de behandelprogramma’s vaardigheden aan te leren. Dit kan in individuele of groepscoaching aangeboden worden. Die is dan vooral gericht op het aanleren van compensatiestrategieën.”

Forum 20: Wat zijn die dan precies?

Guido Lauwers: “Hulpmiddelen die de patiënt in staat stellen om de problemen die uit de ADHD voortvloeien te omzeilen. Con-creet voorbeeld : het leren consequent gebruiken van een agenda om geen afspraken te vergeten. Het zijn vaak eenvoudige dingen, maar de moeilijkheid schuilt vooral in het lang genoeg kunnen vol-houden om er de voordelen van in te zien en om er een gewoonte van te kunnen maken.Dialectische gedragstherapie en op mindfulness gebaseerde thera-pieën zijn voor patiënten met ADHD vaak ook geschikte therapie-en. Ze hebben immers door hun impulsiviteit ook veel problemen met emotieregulatie. Daarnaast is het vaak ook nuttig om relatie-therapie aan te bieden. Er zijn dus toch heel wat invalshoeken om patiënten met ADHD te helpen.”

Forum 20: Guido, dank je wel voor dit interview!

Forum 20: Guido, wie wil jij in een volgende Forum 20 aan het woord horenover een aspect van zijn of haar werk?

Guido Lauwers: “Vanessa over het tussenhuis van Kasteelplus 2”

Hallo? Vanessa?

Eindelijk is het zover! Op 3 september start het mobiel crisisteam Gent vanuit het UZ (Upsie) en Dok-Noord onder leiding van Hilde Vande-moortele. De teamleden gaan nog niet direct de straat op, maar gebruiken de eerste twee weken voor vorming en opleiding.

Vier ziekenhuizen hebben personeelsleden ter beschikking gesteld (PC Gent-Sleidinge, PCC, UZ Gent en PZ Sint-Camillus), goed voor 20 FTE. Voor ons ziekenhuis zijn dit Frederik Duprez, Paul Vanderlinden, Karolien Ver-schraeghen (momenteel in moederschaps-

bescherming en vervangen door Alexia Ver-straete) en Kathleen de Vogelaere.

Het team gaat op vraag van een professionele verwijzer (huisartsen, psychiaters, thuisver-pleegkundigen,…) mensen met een psychiatri-sche problematiek in een acute crisis bijstaan. De hulpverleners zullen aan de hand van de mogelijkheden van de cliënt en met de hulp van zijn omgeving proberen om de situatie te de-escaleren en proberen om de cliënt in zijn thuissituatie te houden. Het team kan meer-dere malen per dag bij dezelfde patiënt langs

gaan indien zijn toestand dit vereist. Voor de cliënt worden er geen kosten aangerekend voor de interventies van het Mobiel Crisis Team.

Het werkingsgebied van het mobiel crisisteam beslaat Groot-Gent. Er is een centraal aanmel-dingsnummer. Het team is 7 dagen op 7 en 24 uur op 24 bereikbaar, maar zal enkel out-reachend werken tussen 8u en 22u.

We wensen het team alvast heel veel succes toe!!

Start Mobiel Crisis Team Gent Christine De Vrieze