Evaluatie van de basisdata voor de indicatoren van sociale inclusieCentrum voor Sociaal Beleid – Herman Deleeck

Karel van den Bosch(met veel dank aan het SILC-team van StatBel)

2

Gegevensbronnen voor NAPincl

• SILC (Statistics on Income and Living Conditions)

• Arbeidskrachtentelling • Gezondheidsenquête• Administratieve gegevens

In deze uiteenzetting focus op SILC

3

Europese context SILC

• SILC is gebaseerd (vanaf 2004) op een Verordening van het Europese Parlement en de Raad (1177/2003)

• SILC wordt ingericht (zal worden ingericht) in alle Lidstaten van de EU (inclusief de nieuwe) + Noorwegen en IJsland.

• Doel: vergelijkbare gegevens inzake inkomensverdeling en sociale uitsluiting voor de gehele EU.

4

Korte voorgeschiedenis SILC

• Proefenquête in 2002• 1e volledige enquête in 2003. België nam hier

binnen de EU het voortouw.• Opstartproblemen in 2003:

- werving van interviewers in sommige gemeenten- programmering van de vragenlijst in CAPI

• Deze problemen lijken opgelost in 2004.

5

Opzet 1: roterend panel

• “Roterend panel” Dwz. ieder jaar valt een kwart van de huishoudens af; deze worden vervangen door nieuwe huishoudens.Dus ieder huishouden doet maximaal 4 jaar mee.

• Doel: longitudinale gegevens over armoede en sociale uitsluiting, met tegelijk behoud van cross-sectionele representativiteit.

6

Opzet 2: verantwoordelijkheden

• Centrale (EU) doelstellingen; uitvoering lokaal (door Lidstaat)

• Door Eurostat opgelegd: - Minimale effectieve steekproefomvang- “Target variables”: door Eurostat duidelijk

omschreven variabelen, aan te maken obv de verzamelde SILC gegevens.

7

Opzet 2: verantwoordelijkheden

• Lokale uitwerking door StatBel(in consultatie met Eurostat): - steekproeftrekking- vragenlijst- veldwerk - verwerking (controle, imputatie)- weging.

• Mijn Evaluatie: verdeling verantwoordelijk-heden duidelijke verbetering tov ECHP

8

Populatie en steekproefkader

• Populatie: private huishoudens in België.• Steekproefkader: Rijksregister.• Implicaties:

- geen personen in collectieve huishoudens, - probleem voor daklozen,- probleem voor personen die feitelijk niet

verblijven op het adres waar zij gedomicilieerd zijn.

9

Steekproeftrekking

• Twee-traps steekproef- 1e stap: selectie (deel)gemeenten- 2e stap: selectie huishoudens

• Globaal proportioneel aan populatie per gewest.

• Maar rekening houdend met verwachte non-respons.

10

Steekproef: aantallen

• Lichte oververtegenwoordiging Brussel en Wallonië,

• Ondervertegenwoordiging Vlaanderen

Steekproef SILC2004: Verdeling huishoudens Populatie Getrokken steekproef Gerealiseerde steekproef

% aantal % aantal %Bruksel 11,1% 2000 18,2% 729 13,8%Vlaanderen 56,3% 5520 50,2% 2754 52,2%Wallonie 32,6% 3480 31,6% 1792 34,0%België 100,0% 11000 100,0% 5275 100,0%

11

Vragenlijst• Gericht op Eurostat “Target Variables”• Dus uitgebreid over inkomens, beperkter op

andere domeinen.• Aanvullende vragen op Belgisch niveau (vooral

over sociale uitsluiting)• Inbreng van externe expertise op initiatief

StatBel.

12

Inkomensmeting• Inkomensbegrippen:

- Totaal bruto-inkomen huishouden- Totaal netto beschikbaar inkomen huishouden- Beide voor afgelopen kalenderjaar (2003).

• Noodzaakt voor meeste inkomenscomponent vragen naar:- al dan niet ontvangen - normaal bruto bedrag- normaal netto bedrag- aantal maanden

13

Veldwerk• Uitgevoerd door interviewers van StatBel.• Interview in CAPI.• Twee-daagse training voor interviewers• Periode: September tot December 2004

(vanaf 2006: April – Juni)• Deelname vrijwillig (itt Arbeidskrachtentelling)• Respondenten ontvangen €30 per hh.• Huishoudvragenlijst• Invididuele vragenlijst (voor alle 16+).

14

Respons

• Lage respons in Brussel (zoals in de meeste enquêtes).

Respons Bruksel 36,5%Vlaanderen 49,9%Wallonie 51,5%België 48,0%

15

Redenen niet-interview

• Geen interviewer beschikbaar• Geen contactname• Nooit thuisgevonden• Weigering

16

Interne respons

• Respons van individuen binnen huishoudens met tenminste 1 interview.

• [nog toe te voegen ]

17

Representativiteit

• [Grafieken nog toe te voegen ]

18

Item non-respons

• Lonen: 3%• Inkomsten uit zelfstandige arbeid: 64%• Werkloosheidsuitkering (gewoon): 3%• Pensioenen (wettelijk): 4%• Kinderbijslag (gewoon): 3%• Inkomen uit roerend vermogen: 55%• Mijn evaluatie: globaal goed ; probleem bij

zelfstandigen.

19

Verwerking

• Controle en correctie extreme waarden• Imputatie ontbrekende inkomensgegevens• Voor beide:

- gevarieerde technieken- rekening houdend met consistentie en verbanden

tussen variabelen- en met institutionele informatie (bijv. maximale

bedragen)• Mijn evaluatie: grote verbetering tov

‘mechanische’ verwerking van de ECHP

20

Conclusies: sterke punten

• Redelijk omvangrijke steekproef• Doelgerichte vragenlijst• Degelijke verwerking• Openheid naar buiten StatBel• Enthousiast, capabel en toegewijd SILC-team

21

Conclusies: aandachtspunt 1

• Steekproef toch nog klein voor:- Brussel- Specifieke groepen, zoals werklozen,

éénoudergezinnen enz.- Uitbreiding eventueel via co-financiering door

Belgische instellingen.

22

Conclusies: aandachtspunt 2

• Veldwerk en Respons- Respons eerder laag- Weinig informatie over veldwerk:

• hoeveel pogingen tot contact?• wijze van contact• hoe worden interviewers opgevolgd?

- Betaling (motivatie) interviewers

• Benutten van expertise elders opgebouwd.- bijv. effectievere inzet premie voor huishoudens.

23

Conclusies: aandachtspunt 3• Koppeling SILC enquête gegevens aan

administratieve gegevens (SZ, Fiscaal). • In eerste instantie voor validering

enquêtegegevens, maar met uiteindelijk doel vragen te kunnen schrappen- Verlichting last voor respondenten & enquêteurs- Kortere vragenlijst grotere steekproef- Exacte institutionele informatie van groot belang

voor beleid (wie zit precies in welk statuut?) vanwege specificiteit en selectiviteit maatregelen.