1gazet/ 2011/1 inventiviteit

DUTCH DIRECTORS GUILD

WWW.DIRECTORSGUILD.NL

2011/1

inventiviteit

thema

The War on Content

Open cinema

Filmmakers de grens over

04 The War on Content Allepartijenvoor,achter,naastenindetelevisiestaanlijnrecht

tegenoverelkaarindeWar on Content.Maarhoezithetmetde

televisiekijker?Diestaatervertwijfeldbijenwilhelemaalnietkiezen.

Detelevisiekijkerwilgewoonkijken.Tja...wiehoudtstraksdecontrole

overdecontent?

10Filmmakersde grens over EenaantalregisseursisbehalveinNederlandookactiefinhet

buitenland.Driespeelfilmregisseursdiedegrensoverzijngegaan

vertellenoverhunervaringen.PaulavanderOestoverBlack Butterflies,

DickMaasoverSintenNanoukLeopoldoverBrownian Movement.

16Opencinema Netalsanderekunstvormenondergaatookdefilmeenfundamentele

transformatiedoordedigitaliseringvandecultuur.JosdeMulover

inventiviteitindigitaletijden.

20GREED Ciné rendez-vous:Unter dir die Stadt JaapvanHeusdenenscenarioschrijverPatrickvanEs

zienUnter dir die StadtvanChristophHochhäusler

24Neerlands filmin bange dagen Numetdedreigendegigantischebezuinigingen,vooralbijhetFilm-

fonds,deNederlandsefilmrechtinhethartgestokenwordt,wordt

deroepomfiscalestimuleringsmaatregelen,diedeinvesteringinfilm-

productiesaantrekkelijkermaakt,alleenmaargroter.Eeninterview

metKlaasdeJongoverfilminvesteringen,detaxshelterendefilm-CV.

INHOUD

10

16

2002 Voorwoord

07 Onderaards Gastcolumn K. Schippers

08 Met hart en ziel strijden voor betere tijden

28 Geen weg terug Op de set

30 Net een bezoekje aan de huisarts

31 Nieuws/Agenda Colofon

32 De introductie Hetty Nietsch

VOORWOORD

“Als je geld uit een land krijgt, moet je het ook daar besteden.”

Inventiviteit is meer dan ooit geboden in

deze bittere tijden. Bezuinigingen, wie

kent ze niet? En dan hebben wij het als

filmers nog betrekkelijk goed in verge-

lijking met onze collega kunstenaars als

schilders, beeldhouwers, toneelacteurs of

musici. Over het waarom breken wij da-

gelijks ons hoofd en we blijven verbaasd

waarom er uit rancune, zoveel afgebroken

moet worden.

inventiviteitInLimburgisernuhetserieuzeplanomalleswatriekt

naarkosmopolitisme,naarkunst,inrastempotevervan-

gendoorvendelzwaaien,amateurkunstenaldatgenewaar

depopulistenvandezetijdzovangenieten.Hebbenwijvan

dekunstsectoraldietijdliggenslapendatwijdezestorm

niethebbenzienaankomen?Hebbenwedetekenenvan

detijdnietverstaanomdatwijserieusdachten,naonsde

zondvloed?Terwijlintusseninijltempodiegiftigecombina-

tiebegontewoekerenvanpopulisme,rancuneoveraldie

elitairekunstenbezuinigingenalsgevolgvandebankcrisis

waarvooraldebankiersvanprofiterenendieonsnudedas

dreigenomtedoen?

Oudetijdenvanfinancieringlijkenvoorbij.Wemoeten

uitkijkennaarnieuwemiddelenomonzefilmstefinancieren

entemaken.Maarditistoevalligookeentijdwaarinwijals

regisseursmisschienzelfcamera’s,computersengoedemon-

tageprogramma’sbinnenhandbereikhebbenomtefilmen

watwewillen.Wekunnenzelfsproduceren,eventueelzelf

decamerahanteren.Enhadeenvriendgeenkeyboardwaar

hijeenriedelopkonspelenzodatookindemuziekvoorzien

kanworden?Nietsstaatonsindewegomtecreëren.Enals

podiummisschienTV,deprojectieineigenhuiskamerdan

welinternet,ookwelbekendalsdeoceaanvanmogelijk-

heden.Zaakisdannatuurlijkweldejuistetagsinjefilmte

krijgenzodathijooknogopgespoordkanworden.Detellers

vanYouTubegevenaanhoeveelmensenerbijvoorbeeldna

enkelemaandennaarjefilmpjehebbengekeken.The long tail,

weetunogwel?Gelukkig,heteikanwordengelegd.Alleen

vaakonbetaald.

Waaromwildenwijookalweerregisseurworden?Juist,

ommooiedingentemakenenvanwegehetavontuur.Maar

voorniets,nop,nada,niente?Hopelijkniet.Erbrekenjaren

vannoodgedwongeninventiviteitaanwaarbijernieuwe

financiëlewegenmoetenwordenontdekt.Wiedoetmee?

Intussenhebbenwijafscheidgenomenvanonzegewaar-

deerdealgemeensecretarisMartijnMewe.Wijverheugen

onsoverdekomstvanzijnopvolger,MoniqueRuinen,die

peraugustusMartijnstakenzalovernemen.Samenmethaar

zalhetBestuurallesopalleszettenomonzestemtelaten

horeninDenHaagensamenmetdecollega’suitdeandere

filmberoepsgroepen,Filmfonds,MediafondsenHilversum

proberendemeestbasalefinanciëlerandvoorwaardenveilig

testellenvoorderegisseurs.Alshouvast.Wantregisserenis

buitengewoonprettig,ervoorbetaaldkrijgenook.

De DDG wenst u een inventieve zomer.

/Ger Poppelaars, voorzitter DDG

foto: Jørgen Krielen

Op de cover: Jaap van Heusden, gefotografeerd door Jørgen Krielen

VOORWOORD/

2 3gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

NTVKHalfaprilbezochtikeencongresmetdeveelbelo-

vendenaam:HetNieuweTVKijken.Hetcongres

vondplaatsbijBeeldenGeluidinhetbastionvanhetoudeTV

kijken:hetMediaparkHilversum.HNTVKkendeafgevaardig-

denvanallebelangrijkepartijen,dievanuithuneigenbelang

enervaringeenblikwierpenopdatnieuweTVkijken.

Philips Smart TVPieterVervoort(VicePresidentSmartTV)verteldeoverde

nieuwelijnSmartTVsdiePhilipsuitgaatbrengenditjaar.

Smartindezinvan:Control your content, Share your content,

Apps to online content, Program your content.Hetumfeldrondom

contentwordtdoorPhilipsvanallekantenverwerkteninge-

kapseld.Schafeentoestelaanenjehebtnietsandersmeer

nodig.Maar...hoezithetdanmetdiecontentan sich?Wie

maaktdiecontent?Wiezorgtervoordatdiecontentbijmij

aankomt?Datdiecontentmijraakt?Wiecontroleertendeelt

dekwaliteitvandecontent?Voorzulkevragenwasgeenplek

indepresentatievanVervoort.Heellegitiem,overigens,voor

eenTVfabrikant.Maaralszo’nfabrikantzichgaatbegeven

ophetcontentvlak,alseenveredeldeomroep,dandienen

zulkevragenopz’nminstaangestiptteworden.

iphionMerientenHoutennameenvoorbeeldmeevanzijniphion,

ogenschijnlijkeengroteconcurrentvandekabelmaatschap-

pijenen,nahetverhaalvanPieterVervoort,vanPhilipsen

anderetelevisiemerken.TVviainternet,meteenkleinkastje.

Metinteractievevoordelenvaninternet(zappenviaTwitter!).

Maarvooralookgoedkoper.Naareigenzeggenisiphion

‘veiligvoordecontenteigenaren’en‘gebruiksvriendelijkvoor

deconsument’.Ookhierweerwarenderedenenvanaanschaf

technischenprocedureel,nietinhoudelijk.Deredendateen

televisiekijkerzijnTVaanzetistochnietomdathijhetzopret-

tigvindtdatereenblauwlampjegaatgloeienopeenkastje?

Hijwileengoedprogrammazien!Toch,eencentraalpuntin

hetverhaalvanTenHouten,wasdatoptechnischvlakTV

eninternetweliswaarsamenvloeien,opinhoudelijkvlakde

tweeapartewereldenblijven.Dekijkerkijkttelevisieopzijn

televisie,enbezoekthetinternetopcomputer/smartphone/

tablet.‘HetverschiltusseneenTVeneenpciseenbank.’We

willenlekkeropdebankTVkijken;endatzalaltijdzoblijven.

Aldusdeaanbiedervanonlinetelevisie.

BrightWasdekijkerdanhelemaalnietvertegenwoordigd,opdit

congresovertelevisiekijken?Jawelhoor.Tweemannen

vanBrightbrachtennieuwegadgetsenontdekkingenmee,

waarmeedetelevisiekijker-aldannietmeteeningewikkelde

omweg-deprogramma’skonziendiehijwildezien.Volgens

BrightgaathetdekijkersookomControle.EnChoiceen

Convenience.GrappiggenoegstonddeCvanContentnietin

ditrijtje.VoorBrightisdatblijkbaareenvaststaandgegeven.

Content?Datisergewoon!Detelevisiekijkerisnietbezigmet

WAThijkijkt,maarHOEhijhetkijkt.VolgensBrightwilde

televisiekijkerAnyplace, AnytimeenOn Any DeviceTVkunnen

kijken.Waterdaadwerkelijkopdatwillekeurigeschermte

zienis,doeterniettoe.Hetleekmijwatkortdoordebocht.

Enbovendien:hethackenvaneenBoxeeaccountopeenAp-

pleTV,ofviaeenVPNnetwerkNetflixfilmpjesstreamen...het

lijktmevoorbehoudenaandegadgetfreekseninternetgeeks.

Nietaandegemiddeldetelevisiekijker.DaarvoorisdeCvan

ConvenienceeigenlijknogteComplex.

TNO - Onderzoek naar VOD gebruikOnderzoekvanTNOoverhetgebruikvanVideoOnDemand

staafdemijngedachten:MennoBangmatoondeaandat‘niet-

VODgebruikersmenendatdedienstnietbijhunTVgedrag

past’.Oftewel:‘Teveelgedoeaanmijnhoofd.’Enopmerkelijk

tochook:huidigegebruikersvanVODbeschouwendedienst

enkelalseenoptie‘alserniksandersopTVis’.Erwordt

nietbewustgepland,erisgeenactievekeuzevoorafomeen

bepaaldevideo‘ondemand’tebekijken.Dekijkerzapteerst

opTV,enalserechtnietsoptezienis,bedenkthijopdat

momentpaswelkeVOD‘twordt.

CurationTja,datisnietdirecteenverhevenbeeldvandetelevisie-

kijker:geenkritischeevaluatieenbewustekeuzestrategie

alshetomcontentgaat.Geencontentplanning.Maar:het

gaathemuiteindelijkwelomdiecontent.Omhetaanbod

vancontent.Hoedathemaangebodenwordt,ismindervan

belang.Ofeigenlijk:hetmoethemnietindewegzitten.

HetTNOonderzoekgeeftookaanhoebelangrijkde–ophet

congresongenoemde–CvanCurationis.Detelevisiekijkerwil

ophetmomentdathethemuitkomt,opeenvoudigewijze

kunnenkiezenvoorcontent.‘Welkecontentiser?’Ofbeter:

‘Welkecontentiservoormij?’Degenedieuithetwoud

van(online)contentvoordetelevisiekijkeraantrekkelijke,

relevante,opvallendecontentfiltertenorganiseert(curate),

heeftdebelangrijkstetroefinhanden.

XimonOnlangswasXimon,hetNederlandseplatformomfilmsen

tv-seriesviainternetopjepcofTVtekijken,weerinhet

Wie is de baas bij Het Nieuwe TV Kijken?

“De reden dat een televisie-kijker zijn tv aanzet is toch niet omdat hij het zo pret-tig vindt dat er een blauw lampje gaat gloeien op een kastje? Hij wil een goed programma zien!”

H

>

The War on ContentAlle partijen voor, achter, naast en in de televisie staan lijnrecht

tegenover elkaar in de War on Content. Omroepen, televisiemakers

(van de apparaten), kabelmaatschappijen, telefoonmaatschappijen,

computerindustrie, internetbedrijfjes: iedereen claimt het Gouden Ei

te hebben gevonden. ‘Kies voor ONS systeem en u kunt televisie

kijken zoals U dat wilt.’ Maar hoe zit het met de televisiekijker? Die

staat er vertwijfeld bij en wil helemaal niet kiezen. De televisiekijker

wil gewoon kijken. Tja... wie houdt straks de controle over de content?

/Martijn Winkler

5gazet/ 2011/1 inventiviteitgazet/ 2010/1 risico4

Ondernieuws.‘DeraadvanbestuurvandeNPO(NederlandsePu-

bliekeOmroep)verbiedtdeonline-exploitatievanNederlands

televisiedramadoorhetplatformXimon.nl.’koptendiverse

nieuwsbronnen.Toevallighadikeerderalgesprokenmet

JoostdeWit,marketingmanagervanXimon.Hijgaftoen

aandatdeprioriteitvanXimonopditmomentligtinhet

beschikbaarstellenvanalleNederlandsefilmsentelevisie-

seriesvoorhetNederlandsepubliek.Hetaanbiedenvaneen

completedatabaseonline.Juisttelevisieseriesspeleneenes-

sentiëlerolindiestrategie:éénplekonlinevoorallekwalita-

tieve,Nederlandsedrama-endocumentaireproducties.Indie

ambitieisnuduseenflinkeknauwgekomen,zoujezeggen.

Deorganisatieberaadtzichdannuookopjuridischestappen

tegenhetbesluit.(Bron: http://www.nu.nl/media/2523498/npo-kan-

niet-meewerken-ximon.html).

Ondanksdezeflinketegenslag,isXimon.nlechteenmooi

initiatief.Hetiseenprettigvormgegevenwebsite,metduide-

lijkenavigatie,eenvoudigebedieningen–vooralbelangrijk

natuurlijk–primakwaliteitvideostreams.Ophetvlakvan

Nederlandsefilmsiseraleenheelaardigaanbod.Ende

beloftevanXimondatelkeNederlandsefilmmakerdaarzijn/

haarwerkkanaanbiedentervertoning,zieikvooralookals

eenstimulansvoorkorteenartistiekefilms,dienahetfesti-

valcircuitvaaknergensmeerterechtkunnenomeenpubliek

tebereiken.Erraaktimmerszoveelmooiwerkindevergetel-

heid:deplankenliggenvolmetfilms(entelevisieseries)die

nogwachtenopeengeïnteresseerdpubliek...zaakisomdie

plankenendatpubliekmetelkaarincontacttebrengen.

Eerst de films, dan het publiek?Alshetgaatomhetbereikenvaneenflinkpubliek,ligter

nogeenheleuitdagingvoorXimon.Hetuitgangspuntvan

desitenu,desgevraagd,is:‘Hetbeschikbaarstellenvanalle

Nederlandsefilmsentelevisieseries.’Dienadrukop‘be-

schikbaarstellen’en‘alle’iseennobel,maarwelmuseaal

uitgangspunt.XimonalsonlineNederlandsFilmmuseum.

Interessantvooreenselectpubliekgeïnteresseerden,teredu-

catieenonderzoek,voorwindowbrowsing.Indiehoekliggen

immersookdedrijfverenvantweevandeinitiatiefnemersen

financiersvanXimon:hetEYEFilmInstituutNederland(voor-

maligFilmmuseum)enhetNederlandsInstituutvoorBeeld

enGeluid.Maarvooreenbreedpubliek,dateveneenfilmpje

wilpakken,datzappendopTVnikstegenkomtendanmaar

ietsondemandwilkijken?AlswehetTNOonderzoekmogen

geloven,bedenktdatpubliekzichinelkgevalvoorafniet:nu

wilikeenseen(oude)Nederlandsefilmbekijken.

Hoebereikjeeenpubliekdatgeenbewusteinhoudelijke

keuzesmaakt,maarzichlaatleidendoortoevalengelegen-

heid?JoostdeWitgafmijaandatdeaandachtvanXimonnu

vooralligtophetvlakvanhet‘compleetmakenvandecollec-

tie’;hetdigitaliserenvanNeerlandsfilm-entelevisiearchief.

Pasintweedeinstantiezalmeergedaanwordenmet‘hetbe-

reikenvaneenpubliek’.XimonisnuwelactiefopFacebook

enTwitter,metallerleiactiesook,maarmetrespectievelijk

148en214volgersbiedendienognietbepaaldeeneffectief

publiekspotentieel.Endevraagisofdiezichwelopeenszul-

lenaandienenalsdecollectiecompleetis...

OpdatvlakzijnwijzelessentelerenvanhetKetelhuis,dat

zichvanpuurNederlandsebioscoopmeertotinternationaal

arthousecinemaontwikkelde–endaarmeeeenbrederpu-

bliekaantrok.Gelukkigkomjeookinternationalearthouse

filmstegenopXimon,alkrijgenzegeennadrukkelijke

aandacht.Enikvreesdatzedienadrukooknooitvoldoende

kunnenkrijgen,omdatdaarmeedemusealemissievande

financiersinhetgedrangkomt.Hetbeschikbaarstellenvan

alleNederlandsefilmszalvoordiefinanciersvangroterbe-

langzijndanomwerkelijkeenpubliektebereiken.Devraag

isofdaarmeeeenmooiinitiatiefalsXimonkanoverleven

temiddenvanbredereeninternationaleonlinecontentaan-

biedersalsHulu,NetflixofiTunes...

War on ContentGeziendecontextvanHetNieuweTVKijkenenalletech-

nischemogelijkhedendieerzijn,iserzekerbehoefteaan

kwalitatievecontentomtebekijken.Maaromdiecontentbij

dekijkersaantelatenkomen,iscurationvangrootbelang.

Curationopinhoudelijkeenkwalitatievegronden,nietop

basisvaneentoevalligtaalgebiedofhistorischbelang–hoe

nobelook.Hetgaateromdeverbindingteleggentussenon-

linecontentenerzijdsenpubliekanderzijds.Nietkiezenvoor

contentbovenpubliek,ofandersom,maarjuistkansenzien

ombepaaldecontentaaneenbepaaldpubliektekoppelen.

Endatprocesactieftemanagen,alsonderdeelvaneenonline

conversatie–insocialmedia,opblogs,websites,media,etc.

Metalsleidendenstrijdvaardigmotto:Indenabijetoekomst

zoekenconsumentennietmeernaarproductenendiensten;

deproductenendienstenvindenhen.

AlseenplatformalsXimonzichnoueenszourichtenop

onlinecurationvanarthousecinema,eensoortEuropees

antwoordopblockbuster-gerichtecuratorsalsHulu.comof

iTunes...danstaanzevoormijaandefrontliniesvandeze

War on Content!/

Indezomervan1965kreegikzo’ntelefoontje,datjeleven

voorgoedverandert.HetwasKeesHin,vanwieiktoennog

nooithadgehoord,ofikhetcommentaarwildeschrijven

bijOnderaards,zijnfilmoverdeNederlandseAardoliemaat-

schappij.

Ikkonhetgeldgoedgebruikenenhaptetoe.Vlaknade

oorlogwasikindebioscoopbedolvenondereenstortvloed

vanAmerikaansefilms,vanTheMarxBrotherstotDoris

Day.Eindelijkmochtikzelfmeewerkenaaneenfilm,

hoogstromantisch,hetkonnietbeter.

‘Probeererietsmeervantemakendaneenschnabble’,zei

Hinnadathijmijdefilmoverdeoliewinninghadlaten

zien.Toenikz’nhuisaandeKrommeWaalinAmsterdam

verliet,stondz’nvrouwNeeltjeophetpuntomwegte

gaan.Zewasgekleedalseenschermsterenhadeenfloret

bijzich.

HetwerdalsnelduidelijkdatHinenikhemelsbreedvan

elkaarverschilden.Hijkwamregelrechtuitdedocumentaire

wereldvanBertHaanstraenikwasminofmeergevormd

doorLaurel&Hardyenhetdadaisme.Maaropdeeenof

anderemanierkliktehet.

Ikhooptedatmijneerstecommentaarnietwerdgesproken

dooreendeftigenieuwslezer.Mochtdeschrijver

J.W.Holsbergenhetnietdoen,metz’nlichtestem?

Hinzeimeteenjaenzomaakteikkennismeteenregisseur

dienooitietsgekvondenopenstondvooralles.

NaOnderaardsgingenwedoor,waaromniet?Wewerktenaan

demeestuiteenlopendefilms.Hetscenarionaareenverhaal

vanJanHanlowerdletterlijkverfilmd,alleenmaarwoorden

oppapier,geenbeeldtezien.

Watlatervertelden160NederlandersRoodkapje,zezaten

stukvoorstukindezelfdestoelenkregenelkeenpaar

zinnen.HetarchiefvandefotograafMerkelbach,honder-

denportretten,steedseensecondeofdrie,vier,achter

elkaar,van1913tot1965.

Ikleerdeveeloverdelengtevaneenscène,overeenschnitt

enoverhetverschiltusseneencloseeneentotaal.Bijhet

schrijvenvaneenromandeediklatermijnvoordeelmetde

montage.Ikzienogdekortescènesaaneenlijnbovende

snijtafelhangen.Alsjeeenvandierolletjesgebruikte,

veranderdesomshetheleverhaal.

Degeringsteopnamekonietsonvergetelijksbevatten.

InHinsdocumentaireoverDeBiesboswerdeenappel

geschild,eenkeerofvijfwasdevruchtophetschermal

voorbijgekomen,m’naandachtverslapte.Entoenineens

zagikheteffectwaaropjealsjeschrijftalleenmaarkunt

hopen.

Hetappeltjebegonheellicht,alsdeschilernetafgaat,en

daarnawerdhetietsdonkerker.Inhetechtgaathetaltijd

zo,pasdooreenpaarfilmbeeldenvielhetmeop.Vanlicht

naardonker,dithadiknognooiteerdergezien.

Wezijnnooitmeergestopt,onzewereldengingeninelkaar

over.Eenfilmovereenfloret,diemoetenwemisschiennog

eensmaken,endanmaarkijkenwelkewonderenerbijde

montagetevoorschijnkomen./

“Bij het schrijven van een roman deed ik later mijn voordeel met de montage.”

GASTCOLUMN

aards/K. Schippers

/K. Schippers (Amsterdam, 1936) is schrijver, dichter, essayist en kunstcriticus. Hij heeft een omvangrijk oeuvre op zijn naam staan, dat o.a. bestaat uit romans, poëzie, essays en verhalen & beschouwingen. Voor zijn werk ontving hij ondermeer de P.C. Hooftprijs en de Libris Literatuur Prijs. In 2011 verscheen zijn dichtbundel Tellen en wegen.

foto: Roeland Fossen

GASTCOLUMN/Film industry revenues in the Netherlands (min €)400

360

320

280

240

200

160

120

80

40

0

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Box office

DVD/Blu-ray sales

DVD/Blu-ray rentals

6 7gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

Terugblik op vijf jaar DDG

Met hart en ziel strijden voor betere tijden

wehetmeestetehalenhaddenbijdepubliekeomroep,dus

richttenweonzeaandachtvooraldaarop.Collectiefoverleg

hierovervoerdenweineersteinstantiemetdebijdeFederatie

Filmbelangenaangeslotenpartijenenlater–vanaf2009–

binnenPAM.Vooraldelaatsteiseenhelegoedesamenwer-

kingsvormgeblekenomdatdeDDGdaarinsamenmetde

VEVAMoptrekt.Eenverbonddatalmaarhechterwerd,zeker

nadatdeVEVAMvanafbegin2010alseendirectors only club

doorhetlevenging.Eenomwentelingdieikzelfaltijdvan

hartehebtoegejuicht,omdatderegisseursdaarmeeeen

eigenstandigepositieinhetauteursrechtenveld–waaronder

hetkabelcollectief–hebbengekregen.

Totsloteenadviesoverdetoekomst:watmijbetreftzouden

deDDGendeVEVAMnogveelverdermogengaaninhun

samenwerking.Alhoewelhetnietgebruikelijkisinauteurs-

rechtenland(maarinandereEuropeselandenwelgebeurt)

kunnenDDGenVEVAMwatmijbetreftoptermijnbestfu-

seren.Daarmeekunjealsregisseurscollectieféchteenvuist

maken.

EducatieEentweedeonderwerpdatmijaltijdnaaanhethartheeft

gelegenisfilmeducatie.Hetspijtmetemoetenzeggendat

datvooraleenpersoonlijkeinteresseisgebleven,hetDDG-

bestuurheefternooitzoveelprioriteitaangegeven.Ikben

altijdvanmeninggeweestdat,alsjealsregisseursclub

werkelijkwiltbijdragenaandefilmcultuurinjeland,jedan

bijdejeugdmoetbeginnen.Bovendienvondikhetmeerdan

logischdatregisseursinhetcompleteaanbodaanfilmeduca-

tieveactiviteiteneenplekzoudenopeisen.Regisseurszouden

bijuitstekinstaatmoetenzijnomdepassievoorhetfilmvak

overtebrengen.

Dathebbenwegetrachtdooreengrootschalig,educatief

projectoptezetten,ookweertijdensdatjubileumjaarin

2008.Ditplanwasechterzomulti-productioneel,mega-

distributioneelengiga-educatief(!)datdefinancieringervan

nietvandegrondkwam.Hetmakenvandeplannenenhet

enthousiasmerenvansamenwerkingspartnersleverdewel

eeneducatiefgezichtvandeDDGop,bijvoorbeeldrichting

hetNetwerkFilmeducatie(waarvandeDDGsinds2009dan

ookdeeluitmaakt).Enwatsomsinhetvatzitverzuurtniet:

sindsbeginditjaarheefthetnieuweEYEEducatieonsoude

educatieprojectopgenomeninhetactiviteitenplanvoorde

nieuweeducatieveruimteinhetspectaculairegebouwaan

hetIJ.Ikhoopovereenjaarofwatmetmijntweezonente

kunnengenietenvandezeeducatieveactiviteit!

HoogtepuntIksluitafmettebenoemenwatmijnhoogtepunt–ocliché–

wasvandievijfjaarDDG.Dankomiktochuitbijhet

spetterendelustrumfeestop20december2007.Maanden

vankeihardevoorbereidinggingeneraanvooraf–wateen

supergoedsamenwerkendteamwarenweJanette!Dedag

zelfuitdenaadgewerktomeentheateromtebouwentot

dinerzaalvoor120man.Lekkereten,goedgezelschap,mooie

woordenvandevoorzittereneenformidabeleeersteuitrei-

kingvandeDDGAwarddoorPieterVerhoeff.Daarnanog

dansentotdiepindenacht,diemetzachtjesneerdwarre-

lendesneeuwwerdafgesloten.Devolgendedag,terwijlde

katersteviginmijnachterhoofdbonkte,bleekmijnvrouw

zwangervanonseerstekindje.Eenkiemvannieuwleven..

Tot slotEennieuw(werkend)leveniswatiknutegemoettreed.

Metpijninmijnhartneemikafscheidvandefilmwereld.

Maarietsinmezegtdathetnietvooraltijdzalzijn…

Aan iedereen met wie ik heb samengewerkt: ontzettend bedankt! /

foto: Janica Draisma

8 9gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

kwilinditafscheidsartikelterugblikken-eneenklein

beetjevooruit-optweegrotethema’swaaraanikinde

afgelopenvijfjaarhebbijgedragen.Zakendieonder‘mijn’

bewindechtopdebeleidsagendazijngekomen:Auteursrecht

enEducatie.

AuteursrechtIkkanmenoggoedherinnerendatinmijneerstejaarbijde

DDGonsbestuurslidNorbertterHalltijdenseenvergadering

opmerkte:“Demeestevanonzeledenhebbengeenflauw

benulhoebelangrijkrechtenzijn.Datisooknietzogekals

jezietdaterviadeVEVAMnauwelijksinkomstenbinnen-

komen.MijnmanRobertkrijgtalsschrijvervoorpreciesde-

zelfdeproductieenuitzendingeenveelvoudviadeLiravan

watikkrijgvandeVEVAM.Ergensklopterietsnietendaar

moetenwijalsDDGveranderinginaanbrengen.”

Datwaseenideaalstartschotvoordeoprichtingvande

TaskforceAuteursrecht,innovember2006.Determ‘Task-

force’slaatnatuurlijknergensop(vooreenorganisatievan

onzeomvang),maarwevondenhetwelmooiomerdaarmee

extragewichtaantehangen.Hetdoelvanditinitiatiefwas

ineersteinstantieomdekennisonderdeDDG-ledenover

auteursrechttevergrotenenvervolgensdeauteursrechtelijke

positievanmakersteverbeteren.

Waarom je beter geen regisseur kunt wordenOmheteerstedoeltebereikenbeslotenwealsneldatereen

kortenbondigboekjeoverauteursrechtmoestkomen,speci-

aalvoorregisseurs.Deschrijverwassnelgevonden–advocaat

ChristiaanAlberdingkThijm–,overdeinhoudwarenwehet

zoeens,hetmomentvanpublicerenwerdooksnelduidelijk

–bijdestartvanhetjubileumjaar2008–,maarwatmoest

nutochdetitelworden?UiteindelijkkwamChristiaanmet

deenigszinsdemotiverende,maarnalezenvanhetboekje

weltebegrijpentitelWaarom je beter geen regisseur kunt worden.

WaaropwijvandeTaskforcebeslotenomernogeensussende

ondertitelaantoetevoegen:Tips over auteursrecht en contracten

voor als je het toch bent.

Hetverbeterenvandeauteursrechtelijkepositievanregis-

seursbleeklastigeruitvoerbaar.Alsnelwerdduidelijkdat

I

Na vijf jaar neem ik afscheid als

Algemeen Secretaris van de

DDG. Het zal niet makkelijk zijn

om de DDG los te laten. In de

afgelopen jaren ben ik zeer

vergroeid geraakt met het

beleidswerk in de filmsector.

Na ruim tien jaar filmwereld stap

ik echter over naar een andere

sector, de bibliotheeksector.

Ik zal ze missen, die eigenzinnige

regisseurs…

/Martijn Mewe

“Al snel werd duidelijk dat we het meeste te halen hadden bij de publieke omroep, dus richtten we onze aandacht vooral daarop.”

>

aula van der Oest maakte Black Butterflies in coproductie met Duitsland. Budget: 4.7 miljoen.

Hoe is het om zo’n grote internationale coproductie te doen?PvdO: ‘Hetgrote,zathemvooralindecrewdieuit

80mensenbestond.Elkdepartementwasgoedgevuld.

Ikhadeenhelegroteentourageenikvondhetheerlijk’.

Voelde je extra druk vanwege de grootte van de crew?PvdO: ‘Ikvoelaltijdweldrukalsikeenfilmmaak,maar

geenextradrukvanwegedegroottevandecrew.Hetpastwel

bijmij’.

Wat zijn de voordelen van groot en internationaal voor je regie?PvdO: ‘Grootofkleinmoetnietuitmaken,ookmeteen

kleinecrewkunjeeenmooiefilmmaken.Alsjeeenscript

verfilmt,verfilmjeeigenlijkdezinnenvanhetscript.Jepro-

beertdedetailstevangen.Hoemeerdetailshoerijkerde

filmendaarhaddenwenuderuimtevoor’.

Brownian Movement van Nanouk Leopold is een Nederlands-Duits-Belgische coproductie. Welke invloed heeft dat op de film?NL: ‘Alsjegelduiteenlandkrijgt,moetjehetookdaar

besteden.Hetproductie-enhetdenkprocesgaangelijkop

enjemoetvoortdurendafwegenwaarjegaatdraaienomte

voldoenaandeeisenvandefondsen.Jemoetookmetcrew

werkenuitdielanden.Ikbeneentrouwiemandenwil,ook

omdathetveiligis,altijdeerstmetmijneigenmensenwer-

ken.Ennuwerkteikmeteenbijnacompleetnieuwecrewuit

DuitslandenBelgië.Ikvondhettochwelspannendenook

bijdragenaaneengevoelvankwaliteitdatjeuitallelanden

hetbestekunthalen.Eennieuwiemanddwingtjeomop-

nieuwteformulerenwatjebelangrijkvindtendiekanjeook

verrassenopeenmanierdiemensenmetwiejevakerwerkt

nietdoen,omdatzijaldenken‘daarhoudtzevastnietvan’’.

Ondervond je druk van de verschillende producenten?PvdO: ‘Eigenlijkniet.DeproducervoorIDTVinZuidAfrika

kendeiknietmaarhijfaciliteertheelergwatiemandgraag

wildoen.Wecommuniceerdenookveelmetdecameraman

de grens overFilmmakers

P

Een aantal regisseurs is behalve in Nederland ook actief in het buiten-

land. Drie speelfilmregisseurs die de grens over zijn gegaan vertellen

over hun ervaringen. Paula van der Oest over Black Butterflies,

Dick Maas over Sint en Nanouk Leopold over Brownian Movement. /Marlou van den Berge

“Ik had een hele grote entourage en ik vond het heerlijk.”

Paula van der Oest

>

11gazet/ 2011/1 inventiviteit

“Arthouse prospects loom large for this sexy, highbrow, anti-apartheid period piece.” (Variety over Black Butterflies)

“Saint: A smart and consistently witty horror comedy.” (New York Times)

“Brownian Movement ist ein Film über das Verdrängte, das Unsichtbare.” (Filmstarts-Kritik)

>

enmetdeeditor.Alsmensendichtbijhetprojectstaanen

veelbijhetoverlegbetrokkenzijn,dankrijgjeookveel

terug.Hetgingeigenlijkheelorganischenerwasgeen

machtsstrijd’.

NL:‘Tijdensdevoorbereidingneemjemetallepartijenhet

scenariodoorendanhoorjewatnognietduidelijkwas.Het

isnietgezegddataldiebemoeienissenwordenomgezetin

veranderingen.EenDuitsescenariocoachhadeenheelboek-

werkvanop-enaanmerkingenlatenmaken.Daardoorraak

jewelingesprek.Moetjebijvoorbeeldpreciesbegrijpenwat

ermedischaandehandismetdehoofdpersoon?Datisheel

essentieel.Daarmoetjediscussiesovervoerenendathebben

wegedaan’.

Met als resultaat?‘Defilm’,zegtzelachend.‘Tijdensdemontagewarenertal-

lozeviewingsmetdefondsen.Demeningenwarenverdeeld.

Deseksscènetussendejongevrouwendeoudemanviel

bijdeDuitsersheelslechtomdatzedattevervondengaan

terwijldeFransendatjuistheelgeestigenpikantvonden’.

Hoe houd je stand bij al die meningen?‘Hetligteraan.Alsermeermensenzijndieovereenbepaalde

scènevallendaniserietsnietgoed.Alleendeoplossingdie

zeaandragenisnietaltijddejuiste.Dusjemoetregistreren

waarzeovervallenendanzelfeenoplossingbedenken’.

Welke kwaliteiten moet je hebben als regisseur om je in een grote internationale productie staande te houden?PvdO:‘Jemoetgoedkunnenanalyseren.Watisjerol?Enje

moetstevigzijn,wantalsjedefilmaanhetopzettenbent

metpartnerserbij,danmoetjewelgoedwetenwatjewilt

enwaarom.Anderswordtheteenzootjeendenkikookdat

jeeeninmenginggaatkrijgendiejenietwilt’.

Festivals, publiek en kritiekHoe belangrijk zijn buitenlandse festivals voor de film en hoe zorg je dat je film daar komt?NL: ‘Voorditsoortfilmsishetbelangrijkomeengoedestart

tehebben.AlsofzedaneensoortKEMA-keurkrijgen.Defilm

isinTorontoeninBerlijngeweest.Ennugaathijnaaraller-

leifestivals,maarhijishelaasnietgeselecteerdvoorCannes.

Datvondikjammerwantalsjeietswiltbereikendanmoetje

filmdaardraaien.Datishethoogsthaalbare’.

PvdO:‘WehebbenmetHollandFilmveeloverleggehadover

wateengoedfestivalzouzijn.WewarendichtbijBerlijn,

maardaarishijuiteindelijknietgeselecteerd.Ikvondhet

nietergwantikwaszelflieverinTribeca,omdatArthouse

Amerikameermijnsoortmarktis’.

Dick Maas:‘Ikdachtvantevoren‘ditkanoverdegrens’.

Endatbleekookwel,wantwehaddennoggeenmeterge-

draaidtoeneralbelangstellingkwamuithetbuitenland.

Datkomtdoordatheteengenrefilmiswaarwereldwijdeen

horrorcommunityvooris.Voormijhoevenaldiefestivals

nietzo.Erzijnermaareenpaardiebelangrijkzijn’.

Reageert men anders op de film in het buitenland?PvdO:‘InNederlandiseraltijdeenbeetjescepsisenvragen

mensenwaaromdefilminhetEngelsisenofdateencom-

merciëleredenheeft.DatwasinAmerikanatuurlijktotaal

nietaandehand.HetNewYorksepubliekhoudtvanfilm

enliteratuur.Enzegevenzichhelemaaloveraanzo’nfilm.

Dereactieszijnheeldirect.Mensenkwamenontroerd

naarbuiten’.

NL: ‘Opdefestivalskomenmensendiegeïnteresseerdzijn

inditsoortfilms.Dezaalzatvolenerwarenveelvragen.

Erwarentweekampen.Vanmensendiemeeruitlegwilden

enmensendiezeidendathetdaarnietomgaat.Diegingen

elkaarcorrigerenenindiscussie.Danishetvoormijgelukt.

Datiswateenfilmwil;dathetjeaanhetdenkenzet’.

DM:‘IkwasbijtweevoorstellingenopTribeca.Dereacties

warengoed.HetbegripSintmoetjewelevenuitleggen.

“De seksscène tussen de jonge vrouw en de oude man viel bij de Duitsers heel slecht omdat ze dat te ver vonden gaan terwijl de Fransen dat juist heel geestig en pikant vonden.”

DatisdangewoonSanta Claus on a horse.Watvooreen

buitenlandspubliekleukis,isdearena.DestadAmsterdam

endaareenmanopeenpaardoverdedakenteziengalop-

peren.Belangrijkerdandereactiesvanhetpubliekvindikde

recensiesenwaterovergeschrevenwordtopdewebsites’.

PvdO:‘Debuitenlandsepersschreefheelgoedoverdefilm.

Geengemopperzoalshier.Wehebbenéénminderegehad,

maarVariety,debelangrijkstevoormij,waslovendenkwam

meteenuitgebreide,inhoudelijkebeschouwing’.

Marketing en verkoop aan het buitenlandPvdO:‘WijhebbenhetDuitseBavariafilmalssalesagent.Een

goede,stevigeenbetrokkenorganisatie.Zijdoenderesearch

engaannaardefestivals.Ikhebmethenoverlegdhoewede

filmnaarbuitenbrengen.Filmmakeniséénding,maarmar-

ketingisminstenszobelangrijk.Dusikwilgewoonweten

wathetbesteisvoordezefilmenwelkpredikaatikhetgeef.

Ikzethetnietneeralseenpolitiekefilm,maardeapartheid

isweleenbelangrijkearena.InNewYorkhebbenwemet

minstens20interviewseengoedetraininggehad.Ineenpaar

zinnenmoetjekunnenzeggenwaardefilmovergaatenwat

jejepubliekmeewiltgeven.InAmerikagaanallegesprek-

kendiejehebtopredelijkhoogniveauomdaterheelveel

mensenzijndiehetdoen.Dusjemoetkunnenabstraheren

ensneldenkenengoedkunnenformulerenwaarhetover

gaat.Ikhebgemerktdatalsjemaarheeldichtbijjezelfblijft,

mensendaaraansluitingbijvinden’.

DM:‘VoorSinthebikeenSpaanseeneenAmerikaanse

salesagent.Ikleteropofhijweltevertrouwenisenofhij

goedbetaalt.Ikganooitmetéénsalesagentinzeeenikmaak

altijdeenstrakkedeal.Jemoeternaeenpaarjaarvanaf

kunnen,daaromsteliktargets.Dathijdefilmvoorbijvoor-

beeld$400.000verkooptbinneneenjaar.Haalthijdietarget

nietdanhaalikderechtenweerterug.Iklaatookaltijdeen

aantalterritoriaeruit.MeteenaantalEuropeselandenkunje

zelfgoedonderhandelen’.

Carice van Houten is op Tribeca uitgeroepen tot ‘beste actrice’ voor haar rol in Black Butterflies: Opent zo’n prijs deuren naar internationale verkoop van de film?PvdO:’Ja.Vantevorenhaddenwegesprekkenmetdistribu-

teursdiehetnogopenhieldenennuzijnervijfserieuze

partners.Hetiseendurefilmdushijmoetwelgoedverkocht

worden,willenweookeenbeetjegeldterugverdienen.Er

wordtdusookheelveelenergieingestoken.Hoedanook

wordthetgeengroteuitbreng.Hetblijfteenkleinefilmover

eendichteres’.

DM: ‘Onzesalesagentwaseigenlijkaleenjaarbezigvoordat

defilmwerduitgebracht,maarinBerlijnzijnpasdeeer-

stesaleswereldwijdgemaakt.Opzo’nfestivalzijnhetnog

intentieverklaringen.Paswanneerdeechtecontracten,de

longforms,zijngetekendweetjehetzeker.DatisinCannes

gebeurd.Sintisnuaanmeerdandertiglandenverkocht’.

Hoe verloopt zo’n verkoop proces?‘OpdefestivalswordtgepraatoverwelkMinimumGuarantee

wordtgegeven;hetvoorschotopwaterbinnenkomt.Zo’nMG

iseigenlijkhetbelangrijkste;watkrijgjeaancashgeld.

“ Ik ga nooit met één sales-agent in zee en ik maak altijd een strakke deal. Je moet er na een paar jaar van af kun-nen, daarom stel ik targets.”

Nanouk Leopold

Brownian Movement

>

12 13gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

WantjeweetbijnazekerdaternooitmeerdaneenMG

uitkomt.Ofjefilmmoetzo’ndoorslaandsucceswordendat

zehetgeldnietmeerkunnenwegmoffelen,maarmeestal

moetjeblijzijnmethetgelddatjekrijgt.

Zo’ncontractmakenkostmaandentijd.Jehebtwelinternati-

onalestandaardcontracten,maarzo’ngroteAmerikaanse

distributeurkomtgewoonmetzijneigenpakpapierenaltijd

inzijnvoordeel.Hetiseenjungleenalsjenietoplet,kanje

behoorlijkgenaaidworden.DuswijhebbeneenAmerikaanse

advocaatdieallecontractenuitspit.Hijletbijvoorbeeldopde

leveringen.Jemoetmateriaalleveren,datzijnaltijdzulke

waslijstenendatkomtvoorrekeningvandeproducenten.

Verderlethijeropdatdetermijnenkloppen.Zewillenalles

altijdzolaatmogelijkbetalen.Erzittengewoonaltijd

verborgendingenin’.

NL: ‘Brownian Movementiseenechtefestivalfilm.Datisgoed,

maarookbedenkelijk.Kanhijnaastdefestivalsookbestaan?

DefilmistotnutoeverkochtaanAustralië,Brazilië,Japanen

CanadaenvanwegedecoproductieaanDuitsland.Maarverder

wordthijnietzogoedverkocht.ToendefilminTorontohad

gedraaidzeimijnsalesagent:‘alsjeechteentoekomstwilt

hebbendanmoetjeeenandersoortfilmsmakenwantwij

kunnenhetnietmeerverkopen’.InBerlijnwasereengoede

buzzrondomdefilmenkregenwejuistweerheleenthou-

siastemails.‘wegaansnelweerpraten’.Dustoenwasik

kennelijkweer‘in’.Ikdenkdatmenwelzietdatmijnfilms

kwaliteithebbenmaardatzenietsmeuïggenoegzijnomte

verkopen.Ikvindhetnietraar,alleen;kunjenetweloverle-

venofnetniet.Maarikklaagniet,ikbenongelofelijktrots

datdefilmeris.Zekerindezetijd.Alsjehoorthoeernuover

cultuurwordtgesproken’./

Inmiddels zijn alledrie alweer begonnen aan een nieuwe film. Dick Maas is bezig met de casting voor zijn volgende film Quiz. Nanouk Leopold verfilmt Boven is het Stil, waarschijn-lijk een Nederlands-Duits-Belgische coproductie. Paula van der Oest maakt The Domino Effect een Nederlands-Engelse coproductie, ‘met een extreem kleine crew, nooit groter dan vijfendertig’.

(advertenties)

“Het is een jungle en als je niet oplet, kan je behoor-lijk genaaid worden. Dus wij hebben een Amerikaanse advocaat die alle contracten uitspit.”

Dick Maas op de set van Sint

www.moodfactory.com moodfactory MEDIANIEUWE

MAKERS

“True interactivity is not about clicking on icons or downloading files, it's about encouraging communication.” Edwin Schlossberg

effectief

engaging

creatief

effectief

cont

ent m

arke

ting

stor

ytel

ling

brandin

g

portfoliofilm

web

Social mediabranded content

print

artik

el

webvideo

website

animatie

branding

engaging

creatief

effectief

content m

arketin

g

story

tellin

g

branding

port

foliofil

m

visie

web Social m

edia

bran

ded

cont

ent

print artik

el

webvideo

website

anim

atie

branding

nieuws

engaging

creatief

effectief

content marketing

storytellingbranding

portfolio

film

web

Social media

print

artikel

webvideowebsiteanimatie

brandingnieuws engaging

creatief

brandin

g

portfolio

film

webSocial mediabranded contentartikel

website

nieuws engaging

crea

tief

content marketing

bran

ding

portfolio

film

Social mediabranded content

artikel

webvideo

websiteanim

atie

brandingcreatief

effectief

content marketing

branding

port

folio

filmvisieweb Social media

branded content

print

artikel

webvideowebsite

animatie

branding

nieuwsstorytelling

engagingcreatief

effectiefcontent marketingstorytelling branding

14 15gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

Net als andere kunstvormen ondergaat ook de film een fundamentele

transformatie door de digitalisering van de cultuur. Deze transformatie

raakt niet alleen de film als kunstvorm, de specifieke cinematografische

taal en esthetica die de film onderscheidt van andere kunstvormen,

maar ook de film als cultureel instituut, dat wordt gekenmerkt door

specifieke, historisch gegroeide wijzen van productie, distributie en

receptie. De digitalisering betekent zowel voor de cinematografische

kunstvorm als voor het instituut film een grote uitdaging, in de dub-

bele betekenis van dit woord. Enerzijds bedreigt de digitalisering de

film zoals we die tot niet zo lang geleden hebben gekend, anderzijds

biedt de digitalisering de film uiteenlopende nieuwe kansen.

/Jos de Mul“Zelfs de meest succesvolle films hebben ook nog funding nodig. Dat is overigens iets dat de branche beter moet uitleggen aan de politiek en aan zich zelf.”

Inventiviteit in digitale tijden

okinhetlichtvande200miljoenaanbezuini-

gingendiedekunst-encultuursectortewachten

staatishetzinvoleenmomentstiltestaanbij

dezebedreigingenenkansen.Wieopinventievewijzede

uitdaging,waarvoordedigitaliseringdefilmstelt,aangaat,

zalwellichtbeterinstaatzijndebedreigingensuccesvolte

parerenendekansentegrijpen.

Inhethiernavolgendezalikachtereenvolgensstilstaanbij

deartistiekeeninstitutioneleuitdagingenwaarvoordefilm

staat.IkzaldekansenillustrerenaandehandvanSintel,

eenkorte,veertienminutendurendeanimatiefilm,diein

september2010inpremièregingtijdenshetNederlandse

FilmFestival.BijzonderaandezeNederlandseproductieis

nietalleendeverrassendhogekwaliteit,diekanwedijveren

metdefilmsvandegrotespelersopdeanimatiemarkt(Pixar

enDreamWorks),maarookhetfeitdatheteenvooreen

relatiefkleinbudgetgemaakteengratistedownloaden

opensourcefilmis.

Film als digitale kunstvorm: interactiviteitHoeweldedigitaliseringvandefilmdiepgaandegevolgen

heeftvoordecinematografischetaalenesthetica,geldtdat

natuurlijknietautomatischvooriederevormvandigita-

lisering.Wanneermenselijke(ofdierlijke)acteursofset-

tingsgeheelofgedeeltelijkwordenvervangendoordigitale

protagonistenen/ofsettings-zoalsdatbijvoorbeeldinJurrasic

Park(1993,1997,2001),Toy Story(1995,1999,2010)enAvatar

(2009)hetgevalis,danwordtdebeeldtaalweliswaaropin-

drukwekkendewijzeuitgebreidenvervaagtdegrenstussen

speelfilmenanimatiefilmverderdanditinhettijdvakvande

analogefilmmogelijkwas,maardatraaktnietnoodzakelijk

de‘diepte-grammatica’vandefilm.Jurassic Parkonderscheidt

zichnietwezenlijkvandeanalogeavonturenfilmenToy Story

continueerteenspecifiekgenrevandeanalogetekenfilm.

Inbeidegevallenhebbenwevandoenmetlineairefilmver-

halen.Datlineairekarakterbetreftnietzozeerdeplot(het

tijdsverloopkanimmersmetflashbacksenflashforwards

niet-chronologischzijn),maarhetfeitdatdeopeenvolgende

shotstijdensdemontageinéénspecifiekevolgordeworden

aangebodenaandekijker.

Digitalemediaonderscheidenzichvoorallesvanhun

analogevoorlopersdoorhuninteractievekarakter,datde

toeschouwertransformeerttoteengebruiker,die(vaak

binnenbepaaldegrenzen)zelfkanbepaleninwelkevolgorde

deelementenwordengepresenteerd.Indefilmwereldinspi-

reerdeditdeontwikkelingvandeinteractievefilm.Ineen

lezingdieik15jaargeledeninLantarenVensterinRotterdam

onderdetitel‘Sillywoodofdemisgeboortevandeinterac-

O

“Digitale media onderschei-den zich voor alles van hun analoge voorlopers door hun interactieve karakter, dat de toeschouwer transformeert tot een gebruiker.”

>

Jos de Mul

Sintel16 17gazet/ 2011/1 inventiviteitgazet/ 2011/1 inventiviteit

tothetontstaanvanopendesign,opentechnologyenopen

biologybewegingen.

Kortsamengevatduidthetbegripopen sourceopeen

productiewijze,waarbijiedereenvrijetoegangheefttot

bronmaterialenvaneenbepaaldproduct,aangezienergeen

beperkendecopyrightsopberusten(zezijncopyleft).Inde

praktijkbetekentditdatiedereenvrijwilligkanbijdragen

aandeontwikkeling,deverbeteringofveranderingvanhet

product.Deproductiewijzeismeestalnietgecentraliseerd,

maarvindtvaakmodulairplaats,waarbijdekwaliteitdoor

hetcollectiefwordtbeoordeeld.Ookdeproductenzijnvoor

iedereenvrijtoegankelijkenvormenhetbronmateriaalvoor

devolgendefaseinhetproductieproces.

Ookindefilmwereldisdeopensourcebewegingintoene-

mendemateactief.OpensourcefilmszijnfilmsdieeenFree

CulturalWorkslicentiehebbenverkregenomdatdefilmen

hetgebruiktebronmateriaalgratisoftegengeringerepro-

ductiekostentedownloadenzijn,enhetmateriaalbovendien

metbehulpvanopensourcesoftwaretebewerkenmoetzijn

(oftenminstedaarnaargeconverteerdkanworden),zodat

degebruikerhetmateriaalvoornieuwescheppingenkan

gebruiken.

InNederlandisdedoorTonRoosendaalgeproduceerdeani-

matiefilmSintel(2010)daarvaneengeslaagdvoorbeeld.Sintel

isdevierdefilmvandeStichtingBlender,diezichinzetvoor

deproductievanopensourceanimatiefilms.Daarbijwordt

gebruikgemaaktvanBlender,vanoorsprongNederlandse

3D-softwarevoorgamesenanimaties,diein2002doorde

Blendergemeenschapwerdverworvenenvrijgegevenvoor

publiekgebruik.Vanhetbenodigdekapitaal–met400.000

euroeenschijntjeinvergelijkingmetdevelemiljoenenkos-

tendeproductiesvanPixarenDreamWorks–werd125.000

eurobijgedragendoorhetFilmfonds,derestwasafkomstig

vansponsersendrieduizendledenvandeBlendergemeen-

schap,dievoor34eurovoorafeenDVDmetfilmenbroncode

kondenbestellen.Datdefilmvoorhetgenoemdebedrag

konwordengemaakt,kwamdoordatde14(viaeenopen

proceduregeworven)kunstenaarsensoftwareontwikkelaars

bijgestaanwerdendooreenlegervanvrijwilligers,diemet

gebruikvandegratissoftwarebelangrijkebijdragenlever-

den.Hetproject,datinmei2009vanstartging,werdin

minderdananderhalfjaarvoltooidenging27september

2010inpremièretijdenshetNederlandsFilmFestival.

Defilm,tedownloadenopwww.sintel.orgoftebekijkenop

YouTube,isinmiddelsdoormiljoenengezienendaarbijdank-

zijdeaangrijpendeplotentechnischekwaliteitoverwegend

zeerpositiefontvangen.EensponsoringvanAmsterdam

Cinegridmaaktehetbovendienmogelijkeen4kresolutie

versievoordebioscooptemaken.Opditmomentwordtmet

behulpvanhetbronmateriaaltevensgewerktaaneencompu-

terspelrondomdeheldinSintel.Daartoewerdenmetbehulp

vaneenprijsvraagopnieuwvelevrijwilligersingeschakeld.

Indekorte,veertienminutendurendefilm,diezichafspeelt

tegendeachtergrondvaneennaargeestig-somberewereld,

sluithetmeisjeSintelvriendschapmeteenbabydraakje.

Wanneerhetdraakjenaenigetijddooreenvolwassendraak

wordtmeegevoerd,begintSinteleenlangezoektocht(diein

dekortefilmslechtsdooreenkorteflashbackwordtgetoond)

die,andersdanindestandaardHollywoodfilm,bijzonder

tragischafloopt.

Sinteltoontaandathetdankzijopensourcefilmookin

Nederlandmogelijkisomeenanimatiefilmtemakendie

nietonderdoetvoordeanimatiefilmsuitHollywoods

droomfabrieken.NaElephant’s Dream(2006)enBig Buck Bunny

(2008)heeftdeStichtingBlenderopnieuweengrensverlegd.

Daarbijissprakevanvergaandeinteractiviteit,diezichniet

beperkttoteenkeuzeuiteenpaardoordefilmmakersaange-

dragenalternatieveverhaallijnen,maardiedankzijdeopen

sourcesoftwarebestaatuiteendaadwerkelijkeparticipatie

aandeproductievandefilmendeverdereontwikkelingvan

hetbronmateriaal.Doordegrotebetrokkenheidvandeze

‘prosumenten’bleekSintelookeendankbaartesponsoren

projectvoorfilmcompressiesoftwareontwikkelaarDivX.

Ineentijddatkunstencultuurzichnietinwarmebelang-

stellingvandepolitiekepowers to bemagverheugen,lijktde

opensourcefilmbewegingeeninteressanteaanvullingenop

termijnmogelijkzelfsalternatiefvoordetraditionelesubsi-

diebronnen./

Jos de Mul is Hoogleraar Filosofie van Mens en Cultuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam

tievefilm’(in2002opgenomeninmijnboekCyberspace Odys-

see)hield,lietikmetamelijksceptischuitoverdetoekomst

vandeinteractievefilm.DeonderanderendoordeNouvelle

VagueregisseursinhunstrijdtegenHollywoodgekoesterde

wensdetoeschouwervaneenpassieveconsumenttoteen

actievedeelnemertemaken,wordtopeenveelsuccesvollere

wijzegerealiseerdincomputerspel,zoalsdeoverweldigende

opmarservanindeafgelopendecennialaatzien.

Hoewelnarrativiteiteninteractiviteitopvruchtbarewijze

kunnenwordengecombineerd(zowordeninveelcompu-

terspelendeinteractievespelmomentenafgewisseldmet

narratievesequentiesdiedeinteractievehandelingenin

eennarratiefframeworkplaatsen),hebbenfilmencomputer-

spelinlaatsteinstantieessentieelverschillendetalenmet

eenonderscheidengrammaticaenesthetica.Wanneerde

droomtoestanddieaandefilmbelevingeigenissteedswordt

doorbrokendoordatereenkeuzemoetwordengemaakt,

raaktdetoeschouwergefrustreerd.Bovendien,zoleerteen

interactieveonlinefilmalsThe Outbreak(2008),isvanwegede

hogekostendiemetfilmenzijnverbonden,hetaantalkeuzen

ininteractievefilmsonvermijdelijkaltijdbeperkt.

Daarkomtbijdatdeinteractiviteitindepraktijkneerkomt

ophetvolgenvanenkelealternatievepadendiedoorde

regisseurvantevorenzijnvastgelegd.Datgeldtoverigensook

voordemeestecomputerspelen.Wanneerechteinteractiviteit

verondersteltdatdetoeschouwerwerkelijktoteenactieve

deelnemerwordt,isinbeidegevallennogwatandersnodig.

Detoeschouwermoeteenmedescheppervandefilmofhet

spelworden.Datzienwebijvoorbeeldgebeureninonline

gamesalsWorld of WarcraftenonlinewereldenalsSecond Life.

Hierlijkendetoeschouwersopheteerstegezichtwerkelijk

totmedescheppergeworden.Maarhierblijvendegebruikers

vaaknoggebondenaandestrikte‘spelregels’dieworden

vastgestelddoordebeheerdersvandergelijkewebsitesen

aandecopyrightsdieberustenophetbeeld-enspelmateriaal.

Nuwordendiespelregelsencopyrightsnietdooriedereen

gerespecteerd.Datzienwebijvoorbeeldinzogenaamdefan

communities,diebestaandefilmsenspelenhackenenmodifi-

ceren.Maarhoeweldatdoordefabrikantensomsoogluikend

wordttoegestaan(alwashetalleenmaaromdefansniet

teverliezen),betekenendezeactiviteitenstriktgenomen

eenovertredingvandewet.Datligtechterandersbijde

zogenaamdeopensourcebeweging.Dezeheeftechterniet

alleenbetrekkingopdeartistieketaal,maarook,ensterker

nog,opdeinstitutieswaarbinnenfilmsenspelenworden

geproduceerd.

Film als digitale institutie: open sourceHoeweldewortelsvandeopensourcebewegingindejaren

zeventigentachtigliggen,wasdemaatschappelijkeencul-

tureleinvloedervantentijdevanmijnlezingin1996nogge-

ring.Nadeofficiëleoprichting,in1998,vandeOpenSource

Initiative(OSI),heeftdezebewegingechtereengrotevlucht

genomen,watondermeerheeftgeleidtotdeontwikkeling

vanopensourcesoftwarealshetbesturingssysteemLinuxen

opencontentalsWikipedia.Debewegingisbovendienniet

beperktgebleventotdedigitalewereld,maarheeftookgeleid

“Kort samengevat duidt het begrip open source op een productiewijze, waarbij iedereen vrije toegang geeft tot bronmaterialen van een bepaald product, aangezien er geen beperkende copy-rights op berusten (ze zijn copyleft).”

“Sintel toont aan dat het dank-zij open source film ook in Nederland mogelijk is om een animatiefilm te maken die niet onder doet voor de animatiefilms uit Hollywoods droomfabrieken.”

Sintel

18 19gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

Jaap van Heusden:Unter dir die Stadttoonthetbijbelse

verhaalvankoningDaviddievanafzijnterrasdebadkamer

vanzijnoverbuurvrouwBatsebabinnenkijktenwathijziet

bevalthemzeer.Hijbegeerthaar,maarzeheefteenmandus

hijkanhaarnietkrijgen.Maarhijisdekoningenniemand

houdthemtegenalshijdemanvanBatsebanaarhetfront

stuurtomdievrouwintepikken.Daardachtikaan.Maar

hetisookeenfilmdiezichafspeeltindefinanciëlewerelden

daarbijmoestikaanmijneigenfilmdenken.WatjeinUnter dir die Stadtzietiseigenlijkeenanderetakvanbankieren.

Ditismergers and acquisitions,zekopenbedrijvenenlatenze

fuserenenmakenzohunwinst.Detakwaarikhetoverheb

inWin/Winisechttrading.Tradenisietswatjongegasten

doenendiezeidenallemaal:ditdoeje5jaarendanbenje

kapot,opgebrandofdoorgestroomdnaarietsanders.Watik

hiermooiaanvondwasdatditeenverhaalisovereenoudere

bankierdiedoordraait.

Zag je los van het inhoudelijke nog meer overeenkomsten?JvH:Jazeker.Somsishetechteenbeetjegriezelig,ikbenblij

datzijflinkwatlaterwarenmethunfilmdanik.Zoalszij

spelenmetdehoogteendelaagte,dehogewereldendelage

wereld,dewerelddievanglasisendewerelddieaanraak-

baarisenmeer trashyenechterdandewerelddaarboven.Dat

ishetzelfdealsinWin/Win.IklaatmijntraderIvan‘snachts

doordeoudestadwandelenomrarejunks,psychoten,pros-

titueesengeschreeuwtegentekomenomdatdataltijdnog

echterisdanwathijoverdagmeemaakt.Endeoudebankier

RolandCordesgaatnaarjunkszittenkijkendiezichzelfeen

highgeven.

De architectuur van de gebouwen zit ook in Win/Win.JvH:Jekanjedaargewoonnietaanonttrekken.Mensen

bouwenaldieglazentorenszonaastelkaarendankijkjeal-

lemaalbijelkaarnaarbinnen.Bijmijnfilmwashetooksteeds

zoekennaarhoeverjegaatmetstileren.Omdathetoverzo’n

CINÉ RENDEZ-VOUS/

Nieuwsgierig naar de wereld van het grote geld waar per dag meer

wordt gewonnen of verloren dan al onze filmbudgetten bij elkaar,

bezocht de Gazet samen met regisseur Jaap van Heusden en scenario-

schrijver Patrick van Es Unter dir die Stadt van Christoph Hochhäusler.

Unter dir die Stadt met Robert Hunger-Bühler als de bankier Roland

Cordes en Nicolette Krebitz als Svenja Steve, de echtgenote van een

ondergeschikte, gaat over hebzucht. De bankier ontmoet de vrouw,

hij wil haar hebben, dus hij regelt dat haar man ver weg naar het filiaal

in Indonesië wordt gestuurd, maar hij verzwijgt dat de vorige chef

daar is ontvoerd en vermoord.

/Erik van Zuylen en Peter Dop

Jaap van Heusden schreef en regisseerde de speelfilm Win/Win over een jonge beurshandelaar die aan zijn succes ten onder dreigt te gaan. Patrick van Es schrijft het scenario voor hun nieuwste project: Vrees en Beven.

>

“Ga je het steriele en gestileerde benadrukken of volg je gewoon het verhaal en de karakters.”

GREED

Jaap van Heusden en scenarioschrijver Patrick van Es zien Unter dir die Stadt van Christoph Hochhäusler

20 21gazet/ 2011/1 inventiviteitgazet/ 2011/1 inventiviteit

sterielewereldgaat,hebjeterechtdeneigingomtetonenhoe

diewerelderuitziet.Hetisglasenstaalenzelfsdemeubels

zieneruitofzeuiteengaleriekomen.Maarhoekadreerje

dan?Gajehetsterieleengestileerdebenadrukkenofvolgje

gewoonhetverhaalendekarakters.

En hoe is dat hier gedaan?JvH:Bestwelgestileerd.Enjezietookdatdemeestemensen

diediewereldbewonen,besmetlijkenmetdatsteriele.Die

zijndeelvanhetdecorgeworden.Inhunpakenmethun

afstandelijkegedragzijnzeeigenlijkookmeubilairendan

ishetmoeilijkomvanuitdatkarakterdewereldvandiefilm

tegaanzien.Alleenalszeposerenvoordegroepsfotolichten

zeopalszegrijnzendinkoorGREEDroepen.Opeenbepaald

momentslaathetwelom.Endathebbenzeredelijkslim

gedaanmetdievrouwdieechteenfish out of the wateris.Die

hoortdaargewoonniet.Dievindtdiewereldnietzosuper

interessant.Ikvondhaarineersteinstantieooknetnietmooi

genoegomerintepassen.Latergajehaarwelwaarderenom

haareigenschoonheid,maarzeisietsmindereenmodel-

vrouwdanjeverwachtbijzo’nbeursmanendathelptook.

Enzedoetallemaalheleraredingen.Dusmethaarkomje

langzaamtochwelbinnen.

Volg je haar in waar ze op uit is? Wat wil die vrouw eigenlijk?JvH:DatmagPatrickzeggen,wantikweethetechtniet.

Patrick van Es:Vanafhetbeginisdievrouwnogalquirky.

JvH:Datishetwoord,ja.

Je bedoelt dat ze vol fratsen zit?PvE:Ja.Eersthadzeietsvaneenmysterieomzichheen.

Misschienliepzewelmetietsheelgrootsrond,jewistniet

wat.Erzatietsraarsinhaar.Opeengoedmomentkrijgje

doordaternietietsheelgrootsachterligtendathetdezelfde

soortvanleegteisdiediekerel,dieoudebankierookheeft.

ZoalsindiefilmvanSofiaCoppola.

JvH:Lost in translation.

PvE:Ja,datjejezelfkwijtbentendaternietsiswaarmeeje

contactkanmaken.Enalsjemevraagt:watwilzij?dan

zegik:Zijwildaarietsvinden.Misschieniseriets,maar

zijzietniks.

JvH:Ikzouhaareendolernoemen.Zijdoolt.Endatkomt

ooknietmeergoed.

PvE:Zeheefteenspeelsheidinzichwaardoorzedeneiging

heefttegendedingenaantetrappen.Inhetbeginvandefilm

volgtzeopstraateenvrouwomdatdiehetzelfdeaanheeftals

zij,zegaatachterhaaraaneenbakkerswinkelin,kooptdaar

ookhetzelfde,eenkokosmakroon.Zeneemteenhapen

spuwtdiemeteenweeruit.Alseenkindin

eendroom.

JvH: Ikdachttoenalditgaatovereenvrouwdiecompletely

at lossis.Zezoekt,maarerisnietstevinden.Zerooktineen

galerieenlaathaarsigaretbrandendachteropeenstenen

beeld.

PvE: Daarnagaatzeinopdeavancesvandiekerel.

JvH: Maarzegaatdannietmethemnaarbed.

PvE: Zespeelteenbeetjemethem.Zeiskinderlijkendat

maakthaarweleenbeetjemooi,maarhetplezierstraalter

nietvanaf.

JvH: Ikvroegmeafhoedatbedoeldwas.Wanterzateen

vrijscènein,diehaddenzewatmeergedektverfilmd,met

warmerlicht.Haargezichtwasdeheletijdinhetduisteren

kwamheeleventevoorschijninhetlichtendandachtjeook

evenechteenglimlachtezien.Datwaseenvandeweinige

momentendatjehetgevoelhad,datheteenrelatieisdie

haarietsbrengt.Wantvoorderestwashetonderdeelvanhet

helemaffespel.Zoalshijjunkiesbekijkt,bekijktzijhoehetis

omzo’nwalrusopzichtetolereren.

Het deed ook denken aan Last Tango in Paris, de anonimiteit van het stel in de seksscène.PvE:Diemandiebegrijpikwel.

JvH:Begrijpjedieman?Inhetbegindenkje:ditiserzoeen

diekanalleskrijgenwathijwil,dusalshijhaarnietkankrij-

gen,danruimthijdesnoodshaarmanuitdeweg.OKmaar

danheefthijhaar,danzittenwe5kwartierindefilmenik

dacht:watnu?

Volgens de regisseur gaat de film over hebzucht en over je distantiëren van de gevolgen van je daden.JvH:Jazekerenvolgensmijisdatdedefinitievanvirtualiteit.

Daterergensietsgebeurtdoorietswatjijdoetenhetisheel

reëelwatergebeurt,maarhetgebeurtnietmeerbinnen

handbereik.Enomdathettotaalnieuwvooronsis,heb-

benweeentijdjegedachtdatdatminderreëelis.Maardie

virtuelerealiteitisevenurgentenheeftevenverstrekkende

gevolgenalsdenormalerealiteit.Diejongetraderwaar

mijnfilmovergaatzitmetzesvandieschermenvoorzich.

Blieblieblieblieb.Iemanddienaarhemkijktdenkt:ditis

gewooneengame.Maarwaterechtgebeurt,isdatergeld

wordtverhandeldendatheeftzijndirecteweerslagopbedrij-

venenopwatmensenkunnenuitgevenenofzenogwerk

hebbenofopstraatstaan.Endiejongejongensdiedenkenna

eendagwerken:‘my goodness,hetlijktwelofikongelofelijk

heftigedingenhebmeezittenmaken,terwijlikalleenmaar

achtereenschermpjenullenenenenhebzittenverschuiven’.

Maardiespanninginhunlijfklopt,wantzehebbendaadwer-

kelijkheftigedingengedaan,opafstand.

Nubenikbezigmeteenfilmdiegaatovereendronepiloot.

EendroneiseenonbemandvliegtuigdatbovenPakistanof

nudanbovenLibiëvliegt.InAmerikazittengastenmeteen

beeldschermvoorzichtesturenenalszeziendatgindseen

bermbomwordtingegraven,danvragenzeomtoestemming

vanhuncontrollerendangaatereenraketop.Jezietalleen

maaropjeschermtrippeltrippeleenzwartvlekje,jouw

groenevierkantwordtsteedskleinerenbamjehebthem.

Jeziethetbeeldwitwordenendaniserniksmeer.Datiswat

jeziet.Maarwaterinhetechtgebeurt,isdatjijzojuisteen

mensomhetlevenhebtgebracht.Ookalishetverweg,het

heeftzijnweerslaghierennu,daarbenikvanovertuigd.Het

scriptvoorDroneisklaar,wezijnbezigmetdefinanciering.

Hetwordteen40minutenfilmvooreenseriesingle playsgeti-

teldDuivelse dilemma’s.

Hetideeisdathetfilmswordendieoptvkomenendat

nadeaftitelingdekijkersmeteenprangenddilemmazijn

geconfronteerd.

PvE:Voordezelfdeseriewerkenwesamenaannogeen

anderefilm.DieschrijfikendiegaatJaapregisseren.Die

gaathetenVrees en Beven.

Naar de Deense filosoof Søren Kierkegaard?PvE:Ja,hetiseencombinatietussenhetverhaalvan

Abrahamdiezijnzoonmoestofferenendatookdeeden

hetverhaalvanPaulvanderSloot,devadervanJoran,

diedekeushadomzijnzoonteofferenaanhetrecht,

hijwaszelfrechterindietijd,endatnietdeed.

Is er een toenadering mogelijk tussen de wereld van het geld en de wereld van de film?JvH:Filmerskomennietuitdewereldvanhetgeld.Erzijn

echtmaareenpaarmensendieuitdezakenwereldkomen

enalsmakersinfilmbelanden.Voorhetgrootstedeelisfilm

eenreizendcircus,wijzijnpotsenmakers.Acteursziener

misschienheelflashyuit,geschorenenineenmooipak,maar

diepvanbinnenzijnhetookartistiekezielen./

“Volgens mij is dat de definitie van virtualiteit. Dat er ergens iets gebeurt door iets wat jij doet en het is heel reëel wat er gebeurt, maar het gebeurt niet meer binnen handbereik.”

Unter dir die stadt

Unter dir die stadt

22 23gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

inNeerlands film

roducentKlaasdeJongiséénvandedrijvende

krachtenachterStichtingPlaatsingskantoorFilmin-

vesteringen(SPF).SPFiseenbemiddelaartussen

particulieregeldschietersenfilmproducenten.Vanuitde

eigenpraktijkontstaan,houdtDeJongzichalzo’n10jaar

bezigmetparticuliereinvesteringeninfilm.

Klaas de Jong:DeSPFisalleeneentechnischvehikel.In

feitebestaatonsclubjeuitdejuristRonaldWigman,de

fiscalistErwinHilbersenmij.Ikbendecommerciëleman,de

producent.Hetisooitvanuitonzeeigenpraktijkontstaan,

vanuitdebehoefteomzelfsnellertekunnenfinancieren.Uit

noodzaak.WewarenbezigmetDe Schippers van de Kameleonen

daarwildenwegraageenCVbijhebben.Omdiverseredenen

zijnweertoenzelfmeebegonnen.Inprincipedoetiedervan

onszijneigendingendoenweerelkjaareenpaarfilmsbij.

Nietzoheelergveel,meestaldrie.Meestalwelpublieksfilms.

Jeselecteertoptitelswaarvanjeweetdatjeachterbaner

graagininvesteert.

Hoe gaat het in zijn werk?Ikwileerstwatanderszeggen.Deterugverdiencapaciteitvan

degemiddeldepublieksfilmmeteenboxofficevan2miljoen

isechtbeperkttoteentonof4.Endatbestaatdanuiteen

deeldatjevandedistributeurkrijgteneendeeldatjekan

gevenaanjeparticipanteneninvesteerders.Dusjemoethet

ookweernietheiligverklaren.Hetisnietzodatjealleenmet

dieinvesteringeneenpublieksfilmkuntmaken.Hetgevaar

vandehuidigesituatieisdatzezeggen:‘Zieje,jehebtdie

subsidienietnodig’.Datisnietzo.Jehebthetweldegelijk

nodig.Diefondsenwerdenallangetijdgeledenaangeboord

doordepublieksfilm.Hetisnietzodatwijermeebegon-

nenzijn.Ofdatheteenuitvindingvanonsisvandelaatste

weken.Sindsdebezuinigingen.Hetwerdaleenheletijd

toegepast.Alleenwijdoenparticulieren.Metalsbijkomend

voordeeldatjefilmmarketingineenvroegstadiumbegint.

Maareigenlijkishetverhaalaltijdhetzelfde:hetbedragis

gelimiteerd.Eenanderdingisdatvandepublieksfilmmeer

wordtverwachtquaproductionvaluedanvandeauteursfilm.

Erisgewooneenminimaleproductieomvangnodigwiljepu-

bliektrekken.Vanafbudgettenvan2miljoenwordtheteen

beetjetedoen.Afhankelijkvanhetgenre.Enhetzijnermaar

eenhandjevolfilmselkjaar.Eenstukof7à8.

P

Nu met de dreigende gigantische bezuinigingen, vooral bij het

Filmfonds, de Nederlandse film recht in het hart gestoken wordt,

wordt de roep om fiscale stimuleringsmaatregelen, die de investering in

filmproducties aantrekkelijker maakt, alleen maar groter. De komst van

de al jaren noodzakelijke taxshelter lijkt alleen maar logisch. Zelfs, zou

je denken, voor hen die niets met cultuur op hebben. Het investeren in

film werd in het verleden al interessant gemaakt door de zogenaamde

‘film-CV’, een pakket fiscale maatregelen die vanaf 2000 investeringen

in de Nederlandse filmindustrie moest stimuleren. In 2007 werd die

CV echter weer afgeschaft.

/Peter Dop

Klaas de Jong

“Zelfs de meest succesvolle films hebben ook nog funding nodig. Dat is overigens iets dat de branche beter moet uitleggen aan de politiek en aan zich zelf.”

Investeren in film in ruil voor de studiefinanciering van je kinderenEen interview met producent Klaas de Jong

bange dagenWat is de juridische basis, die het praktisch mogelijk maakt voor mensen om in een film te gaan investeren?Nouhetisheelsimpel.Dejuridischebasisisdatzemeestal

ondernemerworden.Datzeondernemersfaciliteitenkrijgen.

Daarkomthetgewoonopneer.InNederlandhebbenweeen

aardigmodelgehad,deCV.HetideestamtuitdeVOC-tijd

toenmenseneenwinstaandeelkondenkopenineenschip.

Daarnaasthebbenweookzoietsalsdemaatschap.Hetver-

schilisdatineenCVmensenalleenaansprakelijkzijnvoor

datdeelvanhuninleg.Ineenmaatschapzijnzeaansprake-

lijkvoordegeheleschuld.Enalsjeondernemerbentvoor

dewet,kunjejewinst,verlieseninkomenonderbrengenin

box1.Box1ishethelegebeurenophetgebiedvaninkomen

enwerk.Box2isvoormensen,dieminimaal5%aandelen

ineenbedrijfhebbenendividendontvangen.Box3betreft

mensendievermogenhebben.Metdielaatstegroepkunnen

weniets.Omdatdiemensenergeenfiscaalvoordeeluit

kunnenhalen.Zebetalenmaar1,2%belasting.Categorie2

zijnondernemers.Mijnervaringisdatdaarnooitietsteha-

lenvalt.Datismaareenkleingroepjeenfiscaalishetmaar

25%.Categorie1zijndemensendiewerkenenergenseen

inkomenhebben.Daarzijnervermoedelijkzo’n10miljoen

vaninNederland.Degroepdie52%belastingbetaalt,vormt

onzetarget.Ervaltnatuurlijkweinigteverdienen.Zelfsde

gemiddeldesuccesvollespeelfilmvan2miljoenrecouptin

hetbestegevalongeveereenkwart.Speelfilmszijnvrijwel

nooitechtcommercieel,indezindatzezichzelfterug-

verdienen.Zelfsdemeestsuccesvollefilmshebbenooknog

fundingnodig.Datisoverigensietsdatdebranchebeter

moetuitleggenaandepolitiekenaanzichzelf.

Iemanddiehetgoeddoetinhetmaatschappelijkverkeer

betaalt52%inkomstenbelastinginbox1.Datbetekentdat

ophetmomentdatjijbeslisttegaaninvesterenincultuur,

jeperdefinitiedehelftvanjebelastingterugkrijgt,alshet

tegenvalt.Daarishetheleideefeitelijkopgebaseerd.Erzijn

inNederlandooknogallemaalandereregelingen.Iedere

ondernemermagbijv.éénkeerstakeninzijnleven.Datbete-

kentdathijeenkleine4.000eurobelastingvrijmaghouden.

IedereNederlanderheeftdaarrechtop.Alsjeallemaalvan

datsoorteffectengaatcombinerenineenproduct,kanje

bewerkstelligendatzeinvesterenincultuur.Datiswatwij

doen.Zokrijgenzeomennabijde90%opvoorhandvande

fiscusterugineenworst-casescenario.Hetiswelzodatals

datstukjecultuurgaatlopen,jewelbelastinggaatbetalen.

Maarhetisheellaagdrempeligominzo’nproducttestap-

pen.Watwijdoenishetrisicovandeinstapbeperken,zodat

demensensnelgeneigdzijnommeetedoen.

Eenproducentheefteenproduct,zegmaareenfilmvoor

hetgemak.Hijheeftinprincipehetideedathij100%

eigenaarisvandatproduct,omdathijallesvandesubsidie-

fondsenheeftgekregen.Alshijdecontractenmetdefondsen

endeomroepenbeterleest,weethijwelbeter.Iedereenis

metzijnallenfinancieelgerechtigd.Wijzeggendaternog

weleenpaareigenarenbijkunnenindevormvanprivate

equityofpublieksfondsen.Datmaaktindekernnietzoveel

verschil.Steljehebteenspeelfilmenjebezit60%vande

recoupendeandere40%moetnaardefondsen.Dankanje

nogaltijd60%weggevenaananderen.Watjedusinprincipe

doet,isdatjebijv.dehelftvandie60%verkooptaanprivate

equityinruilvooreenstukjefinanciering.Andersom:

mensendieinvestereninjouwproduct,kopeneendeel

vandeopbrengst.

Concreet:Wijvragennuom4.000euroteinvesteren.Zekrij-

genalsdefilmeenmindergrootsuccesisdangehoopt3.600

euroterugvandebelastingbijeeninkomstenbelastingtarief

van52%.Duszelopenmaar400eurorisicometditproduct.

Datisgebaseerdopo.a.decrisismaatregel,eenregelingom >

“Je moet het investeren niet heilig verklaren.”

“Zelfs de meest succesvolle films hebben funding nodig.”

24 25gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

vanJosStelling.Hetkanwel.Maarermoeteneenaantal

mensenopstaandieverstandvanzakenhebben.Diegeloof-

waardigzijnindiewereld.Datzijnwijniet,zosimpelishet

gewoon.Wijzijnermetonssysteemookteduurvoor.Wij

hebbencapaciteitvoor3of4filmsendemanierwaaropwij

hetdoen,kostgewoongeldendatkannietbijdattypefilms.

Hetwordtvooronspasinteressantalsdebedragengroter

worden.Hetwerkblijftnamelijkhetzelfdeofjenueengrote

filmdoetofeenkleinefilm.Maariemandzouhetopkunnen

pakken.Diekaneenmechaniekinhetlevenroepen.Jehebt

kwalitatiefgoedemensennodigdiedekargaantrekken.Het

EYEInstituutbijvoorbeeldofvoormijnparteenfilmfestival

ofmeerderefestivalsmetelkaar.Jemoetmensenhebbendie

credibilityhebbenenoverexposurebeschikken.Hetpuntis

datwijeenfanbasehebbenopgebouwdvan15.000mensen.

Jemoetookeenuithangbordhebben.Enonsuithangbordis

bekendetitels.Enmetwatjijwiltdoen,hebtjeietsnodigvan

eenachterban.Filmfestivalsbereikenrechtstreeksdedoel-

groep.Alsikeenfilmfestivalzouorganiseren,zouikdenken:

‘nouhartstikkeleuk,dangaanwijdiekartrekken’.Aldie

mensenkomenopdepremièreenkomendaardoorvanzelf

ophetfilmfestival.Bijonsishetnormaal,bijdeauteursfilm

wordthetalseenbeetjevieservarenomdatsoortdingen

tedoen.Endaarmoetjeookeenbeetjevanaf.Jehebteen

productteverkopen.Daarhoefjejenietvoorteschamen.

Kijkaan:hetbeginvandemarketingvaneencommerciële

auteursfilm.

De huidige regeling loopt tot 2012. Volgens Doreen Boonekamp blijft de nationale filmproductie door die maatregel hooguit op niveau. Ze zegt: “Nagenoeg alle landen in de wereld kennen aanvullende fiscale en economische regelgeving die de investering in film-productie aantrekkelijk maakt. Nederland niet – dat is de kern van het probleem”. Ikbenhetvolledigeensmetwatzedaarzegt.Iedereenis

erdrukmeebezigomeensoorttaxsheltervandegrondte

krijgen.Datisinfeitedegeformaliseerdesituatievanwatwij

doen.Alleendanopveelgrotereschaal.DefilmCVwasook

eentaxshelter,maarwezijnnuaanhetwerkomereentjete

krijgendieechtookvoorinternationaleproductiesgeschikt

is.Ikdenkdatwedaarderegeringinmeekrijgen.Want

enkelenalleenopbasisvaneconomischemotievenisdatte

rechtvaardigen.Datiseenbekendverhaal.Eentaxshelteris

gebaseerdophetfeitdatjealgeldhebtendatuitgeeft.En

dankrijgjeweereenstukjeterug.Alsjegeengeldhebt,heb

jeooknietsaandietaxshelter.Jehebtaltijddieeersteca.80%

nodigomdie20%teverkrijgen.Subsidie,equity,buiten-

landsetaxshelters,particuliergeld,aldiedingenbijelkaar.

Jehebthetgewoonallemaalnodig.Eentaxshelteriseen

economischdoeltreffendinstrument.

Deredendattaxsheltersindemeestelandengedaanworden

isomtevoorkomendathetgeldhetlanduitvliegt.Hetisnu

zodatonseigenbudgetnaarhetbuitenlandverdwijntomdat

wedetaxshelterinhetbuitenlandkunnenophalen.Alsjehier

eentaxshelterkrijgt,zijnminderNederlandersgeneigdgeld

naarBelgiëtebrengen.Maarhetbelangrijksteisdatjehier

productiesnaartoehaalt.Datjegeldimporteert.Amerikanen

gevenbijv.100eurouitenkrijgen20euroterug.Danhebje80

opgehaaldomdatdiehieruitgegevenis.Bijkomendvoordeel

isdatzo’nregelingviaeenlokalecoproducentzoumoeten

gaan.Datgeldtookvoorauteursfilmsendocumentaires.Zo

versterkjedesector.Enhebjeeeninstrumentwaarbijjeaan-

trekkelijkbentomhierookfilmproductiesnaartoetehalen.

Nederlandiseengoedgeoutilleerdland.Erzijnbestweleen

hoopproductiesteverzinnendieinteressantzoudenzijnom

hiertedraaien.Dusjeversterktdeeconomie;deproductiehui-

zenwordenersterkervanenjekanerzelfsalsNederlander

ookgebruikvanmaken.Jekuntalleenmaartotdeconclusie

komendathetzondezouzijnalsjezoietsnietzouhebben.

Datheeftnieteenszoveeltemakenmetditkabinet;hetis

gewooneenlogischiets./

www.filminvestering.nl

deeconomieeenpushtegeven.Enalshetéénkeermisgaat

indemarkt,danishetookinéénkeerafgelopen.Dusje

moetermetzijnallenenormvoorwaken,datallesheelcor-

rectverloopt.Degeldstroommoetenormtransparantzijn.De

boodschapisdatjeveiligheidmoetbieden.Jemoeteengoede

verzekeringhebbenopjeproductie.Hettweedeisdatjeeen

exploitatiemodelnodighebt.Anderskunjeookgeenmensen

vinden.Zodatmensenhetideehebben,dathetgeldverdeeld

wordt,zoalsafgesproken.Mensenzijnoverhetalgemeen

redelijkwantrouwig.Ikdenkterecht,alsjezietwateromons

heengebeurt.Alsjedietweeangstenweghaalt,denkikdat

demensenhetheelfijnvindenomeenkunstwerk,galerieof

filmtesteunen.Zewillenhetgraag;zewillenerbijhoren.

Mensenwillenkunnenzeggen:‘Kijk,dathebikgoedgezien,

ikhebdieventgesteundenkijkeenswatvoorsucceshetis’.

Enalshettegenvalthoorjezeernooitmeerover.

Welke redenen hebben mensen nog meer om in film te gaan investeren? Los van het feit dat ze het leuk vinden iets aan cultuur te doen?InNederlandisergveelinkomengerelateerd.Dusookje

huursubsidie,ofhetinaanmerkingkomenvoorstudiefinan-

ciering.WehebbeneensysteeminNederlandwaarbijjeof

33of42of52%betaalt.Die52%gaatinvanafca.50.000euro.

Naastdegroepdieop52%zit,behandelenweookveeldieop

42%zitten.Omdatzedaardoorondereenbepaaldbelastbaar

inkomenkunnenkomenzodatze,alszestuderendekinderen

hebben,bijv.studiefinancieringkunnenkrijgen.Alsjeeen

aftrekpostvanbijv.8.000eurohebt,dankanjenetonderdie

drempelkomen.HetiseigenlijkheelraarinNederlanddat

datzowerkt.Hetiseensysteemmetdrempels.Somsishetzo

datalsje10euromeerverdient,jeeropachteruitgaat.Dat

jenietmeerinaanmerkingkomtvoordingenalstoeslagen

opkinderverzorging,studiefinanciering,huursubsidie,noem

maarop.Jehebtheelveelmensendieallerleibelangenheb-

ben.Jehebtzelfsmensendiehuninkomenwillendrukken

voordealimentatie.Jekunthetzogeknietverzinnen.Erzijn

dusbijkomenderedenendatmensenditsoortdingendoen.

Ikhebindeloopvandetijdhonderdenvandiemensenaan

detelefoongehad.Zewareneigenlijkaltijduitopaftrekpos-

tenomallerleiredenen.Endatisookeengegevenwaarje

watmeekan.

Je zegt zelf dat een succesvolle publieksfilm zijn productiekosten niet recoupt. Hoe kan je dan als investeerder geld terug krijgen?Datisdeafdelingfilmfinancieringstechnieken.Hetbelang-

rijksteisdatallefondsentoestaan,datprivateequityaltijd,

nadedistributeurnatuurlijk,indeeerstepositiekomt.Wij

wetendatopeenheelsuccesvollefilmmeteenboxofficevan

bijv.4miljoenongeveergemiddeld8tonterugteverdienen

valt.Alsjedatcombineertmetdefiscaliteit,kanjehetvoor

deproducentooknoginteressanthouden.Indiezinishet

eenheelinteressantecombinatiemetprivateequity.Desubsi-

diegeverstaathetgewoontoe,ookomhetaantemoedigen.

Is een dergelijke constructie ook interessant voor een auteursfilm van zeg 1,2 miljoen?Jemoetdebedragenmisschiennoglagermakenenmensen

ophunculturelegevoelaanspreken.Maarhetzouprimakun-

nen.Zekerindehuidigeconstructie.Omdathetrisicoheel

laagis.Kijkalsiemandeenpaarduizendeuroinvesteert,kost

hemdatuiteindelijk200euro.Hijgaatdannaardepremière,

hijiseendaggastopdeset;hijkrijgteencredit.Daarmoet

jeeencultuurvoorinhetlevenroepen.Ikzienietinwaarom

hetnietzoukunnen.Dattypefilmsheefteenenormeaan-

hang.Mensendienaarfilmfestivalsgaanendatsoortdingen

meer.Dusjekuntdaarbestwelfondsenvoorcreëren.Waarin

jegewooneenpoolmaaktvanditsoortfilms.Maarermoet

daniemandopstaanendekargaantrekkendiediewereld

goedkentendiedemensenindiewereldaanspreekt.Ikweet

daterindiewereldgenoeggeldzit,datishelemaalgeen

probleem.Fiscaalmaakthethelemaalnietsuit.Jemoetdie

mensenophunculturelegevoelaanspreken.

Heb je voorbeelden van kleine films die jullie aan private investering hebben geholpen?Ja,indeCV-tijdhebbenwewelereenpaargedaan.O.a.Duska

“Een taxshelter versterkt je economie.”

“Sommigen investeren om hun alimentatie te drukken.”

“EYE of de festivals zouden de kar moeten trekken.”

26 27gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

Ondertussenwordteenhoogwerkerneergezet.Metgewichten

zettenzedevierpotenvast,maarhijblijftalshijtehooggaat

angstaanjagendschudden.“Weetiemandwaardehandlei-

dingis?”vraagtdecamera-assistent.Uiteindelijkhijstde

cameramanzichzelferinenblijftoptweeeneenhalvemeter

bovendegrondhangen.Zijnvriendin,decostumière,wordt

geplaagdmetgrapjesals:“denkjedatjehemmetdezesteen

kuntraken?”Decamerastaatgefocustopdeslagboom.Daar

rijdtdeautovanhethoofdpersonageonderdoor.“Deslag-

boomspeeltletterlijkenfiguurlijkeenrolvoordemensen

diehierwonen,”verklaartKorver.“Hijscheidtzeletterlijkaf

vanderestvandewereld.Figuurlijkhoudthijzeopgesloten

inhetcentrum.Datproberenwetebenadrukkendoordatje

hemvanbovenafzietopen-endichtgaan.”

Plotselingcirkeltereenpolitiehelikopterbovenhetasielzoe-

kerscentrum.Decameramanneemtdievoordetweedekeer

op.“Voordezekerheid,”zegtKorver.“Devorigekeerwasde

luchtheelgrijs.”Lindeverteltlaterdathijlangetijdheeft

gedachtdatderegisseureengrapjemaakteoverdehelikop-

tershots.“Steedsopnieuwbegonhijerover,enikdacht:houd

tocheensop,man.Maartoenwasdatdingeropeens.Enals

hijopvijftigmeterbovenjeblijfthangen,danbenjeecht

weereenkleinjochie.Ikhadweleenbeetjemedelijdenmet

defocuspuller.Diezoueerstmeegaandeluchtin,maarhij

pasteernietmeerbij.Datiszozielig.Ikzoumedaarkinder-

lijkopverheugen.”

IntegenstellingtotdemeesteafstudeerfilmswordtGeen weg

teruggedraaidop35mm.“Datiswelspannend,”verteltLinde.

“Zo’ncamerahoorjeratelen,terwijljebezigbent.Ikbener

nuwelaangewend,maardeallereerstekeerhoordeikin

mijnhoofdzo’nmachinemetvoorbijrollendedollartekens.”

Korverwistalmeteendathijditwilde:“35mmisnogsteeds

hetmooistewaterisopbeeldniveau.Hetiskleurrijker,het

heeftmeercontrast,descherptediepteismooier;elkenieuwe

digitalecameradoetzoveelmogelijkzijnbestomteimiteren

watfilmdoet.Endanishetsimpel.Alshetproductioneel

gezienhaalbaaris,waaromzoujehetdannietdoen?”Ookop

anderemanierenwordterquatechniekheelwatuitdekast

gehaald.Naastdehoogwerkerzullenvandaagnogshotsmet

eensteadicameneencablecamwordengedraaid.“Het

grootstedeelvandescènesishandheldgedraaid,ennugaan

weietsopnemenmetdecablecam.Hethoofdpersonageheeft

netinformatiegevonden,diezijnblikopderealiteitvolledig

verandertenhijbesluitactieteondernemen.Decamera

komtvanhoogophemaf.Decablecamonderstreeptmetzijn

snelheiddatgevoelvanactieondernemen.Wehebbenons

lateninspirerendoorHunger(SteveMcQueen,2008)enUn prophète(JacquesAudiard,2009).BijHungerhebjevandie

gestileerde,strakkeshots,diedoordecompositieeenemotie

oproepen.Un prophèteheeftjuisteenlosse,actievollestijl.”

Bijhetopzettenvandecablecamklimtéénvandeproductie-

assistentenmeteenuitschuifbaretrapeenboominomde

ijzerenkabelteverbinden.Diewordtgespannen,zodatde

cameraeraankanhangenenalsaaneenkabelbaanbewogen

kanworden.Eendeelvandecrewtrektzichterugineen

gebouwdatvanbuitenvanhoutisendichtgetimmerde

ramenheeft.Vanbinnenzijnopdieramendierengeschil-

derd.Erisgeencentraleverwarming,duséénvooréén

warmenzezichopbijdeheteluchtkanonnen.Decateringis

bezigboerenkoolmetworsttemaken.Hierisookeenjongen

bezigzichzelfintepluggenineensteadicam.Hijtrekthet

tuigjeaanenspringtmetdecameraerinopenneeromte

checkenofhijinbalansis.Snelwordenzijnvetersnogeven

gestrikt.ZodraLindeisbijgeschminktkanhetrepeteren

beginnen.Hijmoetmeteenforstempolopen.Eengrote

groepcrewledenlooptmethemmee.“Dedraaigaatnogwat

rommelig,”zegtKorver.Uiteindelijkishijtevredenenwordt

hetshotgedraaid.Danwordthetopeenshaasten:descheme-

ringvaltin.Gigantischelampenwordentevoorschijn

gehaaldomhetzonlichtnatebootsen.Eéntjevaltbijnaom.

Hoeweldeseterinzijngeheelindrukwekkenduitziet,helpt

hetdekwaliteitvanhetbeeldniet.Korverbesluitervoor

numeetestoppen.“Dathalenwemorgenwelweerin.”

Deboerenkoolstaataloptafel./

“Ik dacht, je draagt toch geen sport schoenen als je iemand uitzet.”

OP DE SET/

I

peenafgelegenplek,omringddoorkaalbos,

hekkenenprikkeldraad,staangrijzehuizenblok-

kenmetblauwegordijntjes.Opdeachtergrondis

eenspeelpleintje.Alsjejenaamopgeeft,gaandeslagbomen

open.Hetasielzoekerscentrummaakteenverlatenindruk.

Achtereenmuurtjeheeftdecrewzichverzameld.“Waarzijn

verdommem’nhandschoenen?”reageertéénvandecrewle-

denopdesnijdendekou.Eenautokomtaanrijdenende

cameramangaaterinzittenmetdecameraopzijnschouder.

Deregisseurmaaktmetzijnhandeneenglijdendebeweging

omtelatenzienhoehijwildathetbeeldbeweegt.“Erisnu

eenfamilieuitgezetenzometeengaanwedraaiendatzehet

terreinmoetenverlaten,”verteltKorver.Defamilie,bestaande

uiteenechtpaareneenjongenvaneenjaarofnegen,krijgt

koffersindehandengedrukt.Voorderepetitiesbeginnen,

renthetmeisjevandegrimenogevennaardevader.

“Jehebtietsinjehaar,”ontdektze,terwijlzeeenblaadje

vanzijnhoofdhaalt.

Geen weg terugtoonthetverhaalvaneenmedewerkervaneen

asielzoekerscentrum,diebevriendismetéénvandevluchte-

lingen.Opdenduurbetwijfelthijofhijhemnog

kanvertrouwen.DescenarioschrijverGertAltenalietzich

inspirerendoorzijneigenervaringen.“Ikwistdataanvanke-

lijkniet.Ikontdektedatpastoenhijhieropdesetkwam,”

verteltArentJanLinde,diederolvandemedewerker

vertolkt.“Datwasheelgek,wantjegaatopeenslettenophoe

iemandlooptenpraat.Enookdingenalskleding.Ikdacht,je

draagttochgeensportschoenenalsjeiemanduitzet.Datis

netalseendokterinsjofeleklerendietegenjezegtdatje

kankerhebt.Maardescenaristbevestigdehet.Demedewer-

kerslopenechtrondopsportschoeneneninspijkerbroeken.”

Korverwilgeenzieligbeeldvandeasielzoekersschetsen.

“Desituatievanasielzoekersisuitzichtloos.Hetasielbeleidis

eerderbedoeldommensenterugtesturendanzeteaccepte-

ren.Jehoudtdevluchtelingenconstantinonzekerheid,want

zodrajezeeenbeetjezekerheidgeeft,wordthetmoeilijkerze

terugtesturen.Datistriestendatvoeljeelkekeeralsjehier

bent.Maartegelijkertijdkunnendiemensennietdeheledag

zieligzijn.Wehebbengeprobeerdzebijdefilmtebetrekken:

defigurantenzijnbijnaallemaalvanhier.Datgeeftdefilm

ietsextra’senikhoopdatjedatstraksvoeltalsjehemziet.”

Geen weg

In het De La Mar Theater in

Amsterdam gingen 26 juni

de eindexamenfilms van de

Nederlandse Film- en Televisie-

academie in première. Eén van

die films is Geen weg terug,

geregisseerd door Shariff Korver

(1982). De korte film vertelt over

een medewerker van een asiel-

zoekerscentrum. De crew vecht

vandaag tegen de kou en de

ondergaande zon.

/Laura van Zuylen

Op de set van Geen weg terug

Op de set van Geen weg terug

O

foto: Raymond van der Bas

28 29gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

Nieuwe Algemeen SecretarisPer1augustus

heeftdeDDGeen

nieuweAlge-

meenSecretaris:

MoniqueRuinen.

Nahaarstudie

Film-enTelevisie-

wetenschapwerktezealsregieassistent

enproductieleidervoorverschillende

producenten(o.a.IDTVenShootingStar

Filmcompany).Vervolgensontwikkelde

enmaaktezealssamenstelleropde

afdelingjeugdvandeAVROdiversekin-

derprogramma’s.Alsdramaturgbijdie-

zelfdeomroephielpzebijdeontwikke-

lingvandiversefilmsentelevisieseries.

Deafgelopenzesjaarwerktezijvoor

Cinekid.AlsProjectmanagerCinekid

forProfessionalsorganiseerdeMonique

jaarlijkseen5daagsprogrammavoor

nationaleeninternationalemakersen

expertsophetgebiedvankindermedia.

TevenswaszijbijCinekidFestivalPro-

grammeurTelevisie.OokwasMonique

adviseurvoorhetMediafondsenhet

Filmfondsenwerktzealsfreelancedra-

maturgvooro.a.IDTV,LemmingFilm,

StetzFilm.

DDG Bestuurswisseling 2011

TijdensdeALVinaprilhebbendeleden

unaniemingestemdmetdebestuurs-

zetelvoorDittekeMensink,bekendvan

ondermeerFarewell.DittekeMensink

zaldeportefeuilledocumentaire

behartigen.

DDG ‘Festival van het Ondernemen’InjuniheeftdeDDGvierbijeenkom-

stengeorganiseerdmetalsdoelde

beroepspraktijkvanregisseurstepro-

fessionaliseren.Zowasereenworkshop

pitchen,eentrainingonderhandelen,

eenledenavondgewijdaanhetlezen

vanbegrotingeneneenledenavond

(insamenwerkingmethetNetwerk

Scenarioschrijvers)overderolvande

regisseurenschrijverbijdedistributie

vaneenfilm.DitFestivalvanhetOnder-

nemenismedemogelijkgemaaktdoor

eenfinanciëlebijdragevanhetNe-

derlandsFilmfondsenhetLiraFonds.

Verslagenvandediversebijeenkomsten

zijntevindenopdewebsitevande

DDG.

DDG Studiedag ‘Transmedia’ op het NFF

Transmediaiseenkruisbestuivingvan

media,netwerkenenplatformswaarin

wordtingesprongenophetnieuwe

publieksgedrag.Transmedialeprojecten

kunnenalsgeenanderhetpubliekbij

eenverhaalbetrekken,doordekijker

aantemoedigenaanhetprojectdeel

tenemen.Zoontstaateenwederkerige

relatietussendekijkerendeverhalen-

verteller.

Intweedagenwordtingezoomdop

demogelijkhedenvandezecross-,

transmedialeprojecten.Hetprogramma

bestaatuitverschillendeonderdelendie

gezamenlijkdiversefacettenvandeze

nieuwemediavormbehandelen.Van

content,totmarketingtotalternatieve

financiering.Doormiddelvancasestu-

dieswordtduidelijkgemaakthoede

projectentotstandzijngekomen.

Metdiverse(inter)nationalesprekers.

Organisatiei.s.m.hetNederlandsFilm

Festival.

Data: maandag 26 en dinsdag 27 septemberLocatie: Festival Paviljoen, Neude, Utrecht

Cursus ‘Regie Act VI’

SamenmetVERSorganiseertdeDDG

ookin2011weereennieuwecursus

RegieAct.Dooralsregisseurzelfte

ervarenhoehetisomteacteren,en

daarbijgeregisseerdtewordendoor

professioneleacteurs,kunjeopeen

heelprimairniveaukennisontwik-

kelenoverspelregie.Ookditjaarzal

HiddeSimonsoptredenalsbegeleidend

spelcoach.

Deworkshopvindtplaatsinvierblok-

kenindeperiodeoktobertotenmet

decemberenomvatintotaal14lessen

(heledagen).Erisplekvoor12deelne-

mers.Dewervingvandecursistengaat

injulivanstart.Hebjeinteresse,laat

hetonsweten.Stuureenmailtjemet

motivatienaarinfo@directorsguild.nl.

Data: 3 t/m 6 oktober (eerste blok)Kosten: € 625,00

/Agenda/Nieuws

/Colofon

Gazet is een uitgave van de Dutch Directors Guild

Eindredactie: Janette KolkemaRedactie: Marlou van den Berge, Peter Dop, Hans Hylkema, Ditteke Mensink, Stella van Voorst van Beest, Chris Westendorp, Martijn Winkler, Erik van Zuylen, Laura van Zuylen.

Medewerkers aan dit nummer: Fulco Blokhuis, Patrick van Es, Jaap van Heusden, Klaas de Jong, Shariff Korver, Nanouk Leopold, Dick Maas, Martijn Mewe, Jos de Mul, Hetty Nietsch, K. Schippers, Paula van der Oest, Ger Poppelaars.

Ontwerp: Wouter Kok, Moodfactory, nieuwe media makers, Amsterdamwww.moodfactory.com

Fotografie cover: Jørgen Krielen, Amsterdam

Drukwerk: Veenman Drukkers, Rotterdam

De volgende Gazet verschijnt in december 2011Kopij inleveren voor 1 oktober

Redactieadres / Bureau DDGRokin 91, 1012 KL AmsterdamTel.: 020-6842807Fax: 020-6885299E-mail: info@directorsguild.nlwww.directorsguild.nl

Niets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de betrokken auteurs. De redactie heeft getracht de rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. Wie desondanks meent beeld-recht te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met het DDG-bureau.

egesprekkenzijnenigszinsvergelijkbaarmeteen

bezoekjeaandehuisarts.Deregisseurlegtzijn

probleemofvraagvoorenikprobeerdiezosnel

mogelijkteanalysereneneroverteadviseren.Dieadviezen

betreffenvaakformuleringenincontracten.Ditgeeftalaan

dathetspreekuurineenbehoeftevoorziet,wantdatsoort

vragenziejeindedagelijkseadvocatenpraktijkmindervaak

gesteldwordenvoorzoverhetregisseursbetreft.

Vanwegedegeheimhoudingsplichtkanikhiernietopindivi-

duelezakeningaan.Welkanikzeggendatdeproblemenin

eenpaarcategorieënzijnonderteverdelen:rechten,gelden

vertrouwen.Derechtenkwestiesbetreffenvaakdecontracts-

onderhandelingen.Zohebikvaakuitgelegdwathetverschil

istusseneenlicentieenoverdracht.Ikgebruikdandemeta-

foorvanhetverhuren(licentie)ofverkopen(overdracht)van

eenfiets.Anderekwestiesbetreffendenetto-winstregelin-

gen,waarvanindepraktijkmeestalweinigoverblijft.Datis

tenminstemijnbeeld.Hetissomspraktischomeencapop

dekostentezettenvan15%bijhetvaststellenvannetto-

winst.Zovoorkomjealsregisseurdatdeproducenter(te)

veelkostenvanafkantrekken.Ookblijkenregisseursvaak

niettewordenbetaaldvoormeerwerk,wanneerbijvoorbeeld

demontagelangerduurt.

Ikkreegweleensdeindrukdatertussenproducentenregis-

seurteweinigwasgecommuniceerdoverdeproductie.Wat

voorfilmofprogrammahaddenpartijennuwerkelijkvoor

ogen?Enhoezounadeeersteuitzendingofpremièrede

verdereexploitatieterhandwordengenomen?Ookhebben

sommigeregisseursnietheldervoorogendatdeexploitatie

ophetbordjevandeproducenthoort-enbijnaaltijdligt.Als

jedaarzelfideeënoverhebt,moetjedaarconcreteafspraken

overmaken.Vooralbijdocumentairesziejeimmersdatde

regisseuralsgeenanderhetpubliek,datgeïnteresseerdisin

hetonderwerpvandedocumentaire,kentenkanbereiken.

Producentenzoudenhiermeergebruikvanmoetenmaken

enregisseursmoetendiekennismeeraanwenden.Ditsoort

aspectenkunjeheelgoedbespreekbaarmaken.Misschien

kanereenregelingoverwordenovereengekomen.

Somswileenregisseurallemaalaanpassingenineencontract,

terwijltijdenshetgesprekblijktdaternoghelemaalgeen

overeenstemmingisopdehoofdpunten.Zoiemandadviseer

ikdateerstaftekaartenmetdeproducent.Eerstmoetje

overeenstemminghebbenophoofdpunten,danpaskomt

deformuleringinhetcontractaanbod.Overbeidemoet

deregisseuronderhandelen.Helaasisdeonderhandelings-

positievanderegisseurzwak.(ZiehetboekjevanChristiaan

AlberdinckThijmWaarom je beter geen regisseur kunt worden).

Gelukkigzijnergenoegmensendieditadviesindewind

slaanentochregisseurworden.Iederekeerhebikhetboekje

Excellent onderhandelenvanFisher/Ury/Pattonaangeraden.Een

handigboekjedatjeleertonderhandelen.Ditwordtaltijd

gewaardeerd.Ikvondhetergkomischtoeneenregisseurmij

ineenvolgendtelefoongesprekmeldde“o,dusnuzittenwe

inhoofdstuk4”.

Ikhebveelbijzondereeneigengereidemensenontmoetdie

metpassiehunverhalenvertellen.Zekomengoedvoorbereid

ensomsstrijdbaaraantafel.Sommigenkwamenvaker.Som-

migenbeldenofmaildendaarnanogmetvragenofomte

vertellenhoehetwasopgelost.Datisaltijdleukomtehoren.

Eneenpaarhebikdaarnavanuitmijneigenpraktijkverder

geholpen.Voormijenmijncollega’sishetergleukomveel

kleineen(soms)groteproblementeziendiejekunthelpen

oplossen.JekrijgteenaardigkijkjeindekeukenvandeNe-

derlandseregisseursenproducenten.Wedoenhetmetveel

plezierenwehopennogveelregisseurstekunnenvoorzien

vanbruikbareadviezen./Fulco Blokhuis, Boekx Advocaten/www.boekx.nl

aan de huisartsSinds september 2009 houd ik wekelijks juridisch spreekuur op het kantoor van de DDG.

Tijdens een ledenavond opperde Martijn Mewe dat de DDG meer wilde doen om leden

handvaten te bieden hun juridische problemen op te lossen. De DDG had al een lijst van

advocaten die hun diensten tegen gereduceerd tarief aanboden, maar daarvan werd maar

mondjesmaat gebruik gemaakt. Omdat de drempel toch te hoog leek, werd er vaak te

laat door regisseurs aan de bel getrokken. Ik heb toen in overleg met Martijn Mewe een

opzetje voor het spreekuur gemaakt en we zijn van start gegaan. Een keer in de week op

donderdagochtend. Leden moesten van tevoren een afspraak maken en hun probleem

kort per e-mail uitleggen. Zo kon de tijd efficiënter worden besteed. Het liep gelijk goed.

Net een bezoekje

D

30 31gazet/ 2011/1 inventiviteit gazet/ 2011/1 inventiviteit

Nieuwe DDG-leden stellen zich voor via een film die ze hadden willen maken

DE INTRODUCTIE/ Hetty Nietsch

The Cove. Ieder jaar kleurt de baai

van de Japanse stad Taji rood. Voor

de plaatselijke vissers het hoogte-

punt van het jaar, voor dierenlief-

hebbers een gruwel. Honderden

dolfijnen worden samengedreven. /Demooistedierenwordengeselecteerdvoordeinternatio-

naledolfinaria,de‘mindere’exemplarenlaterbruutdood-

geslagentenbehoevevandevisindustrie.Hetdocumentai-

reverslagvandestrijdtegendezepraktijkenleverdeeen

filmopdiemijnhartstal,vooralomdatdemakerszich

doornietsenniemandlietenweerhouden.Ikbengeen

dierenactivistenookgeenliefhebbervanhetprotest-

genre,maarvoordezemoedigemensenzouikstatieven

willensjouwenenkabelswillendragen.

HetisdeAmerikaansefilmmakerLouiePsihoyosdiein

beeldbrengtwatnietgefilmdmagworden.Zijnkompaan

indezestrijdisRicO’Barry,ooittrainervandeberoemde

tv-dolfijnFlipper.Hijisspijtoptant.Wantwatbegonmet

eenpopulairekinderserieeindigdeineenmiljoenenren-

derendedolfinarium-industriewaarduizendenprachtige

diereningevangenschapleven.O’Barrybetreurtzijnrolin

datverhaal,wilietsgoedmaken.

DeafgelegenlaguneinJapanisomringddoorsteile

rotswandenenwordttentijdevandeslachtingzwaar

bewaakt.Hetisonmogelijkomvanafdewegofvanuitzee

tezienwatergebeurt;dierenactivistendieerprobeerden

tekomen,werdenhardhandigverwijderd.Ookalvinden

deJapansevissersdathetdodenvandedolfijnenbijhun

oudetraditieshoort,zewetenheelgoeddathetbeteris

dathundadenvoorderestvandewereldonzichtbaar

blijven.

IndezesituatiezintLouisePsihoyosopeenplan.Wezien

hemeenteamvormen,demeestgeavanceerdeappara-

tuurverzamelen:camera’s,geluidsinstallaties,duikuit-

rustingen.Uiteindelijkreisteengedreventeammeteen

geheimemissienaarJapan.Wezijnookgetuigevande

intimidatiedoordeplaatselijkeautoriteiten,achtervol-

gendeagenten.Metveelgeduldeneenindrukwekkende

voorbereidinglukthet’snachtsomindehogerotswan-

denvandelaguneopafstandbestuurbarecamera’saante

brengen,verstoptinimitatierotsblokken.Uiteindelijkis

daarhetbewijs.Decamera’sdraaienenleggenvasthoede

vissersindeverborgenlagunenietsontziendopdedolfij-

neninhakken.Eenschouwspelzowreed.

Maandenlater.RicO’Barry’sfinest momentalshij,tijdens

eengrote,internationaleconferentie,deledenvande

InternationaleWalviscommissie(IWC)confronteertmet

degefilmdebewijzen.Wezienhemstilstaanvooreen

ogenschijnlijkstoïcijnse,Japansedelegatie.O’Barrywordt

verwijderd,maardebeeldendoenhunwerkvoordat

moment.

Datdefilmverontwaardigingoproeptoverdebrutemoord

opzulkeintelligentedierenisvanzelfsprekend.Wehou-

denvanFlipperenzijnnazaten.Maardefilmlaatmeer

zien,teltvelelagen.Hoedeeenzamestrijdvaneenman

begint,hoeculturenbotsen,hoearmelandenwordenom-

gekochtomhetrijkeJapantesteunen,hoenietalleende

Japansevisserszichverrijkenmaarookdeuitbatersvan

degrotedolfinariahunkasspekken.Defilmleertonsook

datdolfijnenslimenintelligentzijnenlijdenwanneerze

ingevangenschapkunstjesvertonen.Eenaquariumveran-

dert,methungevoeligesonar,inzo’nduizelingwekkende

echoput,datdolfijnenzelfmoordplegen.Zehoreninalle

vrijheidopvollezeedegolventedoorklieven.

Alsverslaggever/regisseurvan

onderzoeksjournalistiekeprojecten

ishetvoormijeendagelijkseprak-

tijk:autoriteitenenbelanghebben-

dendiekritischebuitenstaanders

buitendedeurproberentehouden.

DemakersvanTheCovebewonder

ikomdatzezichdoornietsennie-

mandhebbenlatenweerhouden:

geenlandtever,geengolftehoog,

geenkliftesteil,geenJapanner

teboos….

/ Hetty NietschRegisseur/verslaggever van ZEMBLA, het onderzoeks-journalistieke programma van de Vara-televisie.

Door niets en niemand laten weerhouden

32 gazet/ 2011/1 inventiviteit