DDG Gazet 2012/2

1gazet/ 2012/2 grenzen

DUTCH DIRECTORS GUILD

WWW.DIRECTORSGUILD.NL

LOSSE VERKOOP € 4,95

2012/2

grenzen

thema

Schoonheid in het vuil van de onderkant

Perspectief en hoop voor de commercie

Grenzen van Moore

04Schoonheid in het vuil van de onderkant

Cinérendez-vous:Jagten BenvanLieshouteneditorJanKetelaarszienJagten van

ThomasVinterbergenpratenoverhunlaatstefilmproject.

10Het geheim van de maker JennekeBoeijinkenThibaudDelpeutoverTerug Jennekeschreefhetscenariovoordefilmsamenmethaarvriend

ThibaudDelpeut,afkomstiguitdetheaterwereld.Ligtdekrachtvandefilminhunsamenwerking?

14“Tom ok hob jo mos” Alsikalleenwas,keekikhetliefstfilms.Ophetpapiergafikaanhoe

vaakikelkefilmhadgezien.AlmaMathijsenoverhaarvierfavorietefilms:Home Alone, The Never Ending Story, Ferris Bueler’s Day OffenHet Zakmes.

18 Wees niet bang voor mislukking, maar neem risico

VraaggesprekmetPierreDrouot,directeurvanhetVlaamsAudiovisueelFonds(VAF),overdeongekendebloeivandeVlaamsefilm.

22 De commercie verlangt dat je

perspectief en hoop biedt ProducentenRenéGoossensenAnnemiekvanGorpover

hunEuropesefilmsenenthousiasmevooreenproject.

INHOUD

18

04

1002 Voorwoord

09 Knuffelfilms Gastcolumn Emma Curvers

26 EXIT Op de set

28 De grenzen van Moore

Van kenniseconomie naar een People’s Economy

31 Nieuws/Agenda Colofon

32 De introductie Patrick Raats

VOORWOORD

“Het script is nooit af.”

foto: Jørgen Krielen

Op de cover: Ben van Lieshout, gefotografeerd door Jørgen Krielen

VOORWOORD/

grenzen

Er zijn grote veranderingen op til. Onze

Algemeen Secretaris Monique Ruinen gaat

ons na ruim een jaar verlaten om filmcon-

sulent kinder- en familiefilms te worden

bij het Nederlands Filmfonds. We hebben

gelukkig als Bestuur een wel heel goede

vervanger gevonden in Casper Verbrugge.

Wijkennenhemalseenzeergerespecteerdefilmmakerdiemetzijnvisieophetbeleidachtjaargeleden,groteindrukmaakteinhettoenmaligeDDGBestuur.Hijwilgraagonzegelederenkomenversterkenmetzijnexpertiseendaarzijnweblijom.

Enzelfneemiknazevenjaarop9januariafscheidalsuwvoorzittervandeDDG.Eenbeoogdeopvolgerstaatzichalindecoulissenoptewarmen.Uhoortdaarbinnenkortmeerover.

Erisveelveranderddeafgelopenjaren.Toenikalsvoorzitteraantrad,werddeDDGnauwelijksgehoord.Nuzijnweoveralinhetfilmpolitiekespeelveldeengewaardeerdegespreks-partner.WasdeDDGooiteenclubdiezichvooralmetservicebezighield,naarenvoordeleden,nudragenweookde(mede-)verantwoordelijkheidomgezamenlijkhetbeleidvoordeNederlandsecinema,tv-dramaendocumentairevormtegeven.Warenonzeauteursrechtenzevenjaargeledengega-randeerd,maarkregenweslechtseenfractievanwaarwerechtophadden,nuisdeVEVAM,mededankzijdeDDG,eenheuseauteursrechtenverenigingvooralleenregisseursenzijndepercentagesvandeaanonstoebehorendeenteontvangengeldeneindelijkbillijktenoemen.

Filmbeleidisnatuurlijknooitaf.Destormdiemomenteeloponsafkomtmetbezuinigingendiediepzulleningrijpen

oponzemogelijkhedenomaldiemooieproductiestekun-nenblijvenregisseren,zalvooronsallengrotegevolgenhebben.AlsDDGschuilenweuiteraardnietentrotserenwebijvoorbeelddepoliticidiezichblindstarenophunbeperkteoplossingomonzestaatsschuldteverminderen.Wateenmisvatting.Ishetgeenbeterideealsbankiershunbonussenzoudenstortenineennieuwfilmfonds?Wateenwerkzouerdanoponsafkomenenwateenwerkvoorzoveleanderen.Eenmooiedroomwellicht.Eendiepewensdieechtgereali-seerdmoetworden,isdesnellekomstvaneentaxshelterdiedeuitverkoopvandeNederlandsefilmindustrieaandeonsomliggendelandeneenhaltkantoeroepen.

Erligtkortom,eengrotetaakvooronsBestuurenDDGleden.IkneemafscheidenlaatmeteengerustharteenvernieuwdDDGBestuurachter,datbruistvanenergie,elan,politiekeexpertiseendegroteliefdevoorditmooievakvanons:film-entv-regie.

IkvondheteeneeromdeDDGdezejarenvandiensttekun-nenzijnendankhierbijookaldiebestuursleden,enbureau-mensenalsJanetteKolkema,MartijnMeweenMoniqueRuinenmetwieikzoplezierighebsamengewerkt.IkwensdeDDGveelwijsheidenkrachtindeeerstkomendetijdomaldieuitdagingentegemoettetreden.

NamenshetBestuurenBureauwensikuprettigeKerstdagen

/Ger Poppelaars, voorzitter DDG

Scene uit Terug

Scene uit Inventaris van het Moederland

Scene uit De Helaasheid der Dingen

2 3gazet/ 2012/2 grenzen gazet/ 2012/2 grenzen

CINÉ RENDEZ-VOUS/Ben van Lieshout en editor Jan Ketelaars zien Jagten van Thomas Vinterberg.

Jagten

Ben:Defilmismeeslependenonafwendbaar.Technischzithetgeraffineerdinelkaar.Allepolitiegedoeenverhorenzijnweggesneden.Datisheelslim.Daardoorblijftdefocusopdiehoofdfiguur.Hetgaatdaardoorveelmeeroverhetmenselijkegedragennietofhijhetwelofnietgedaanheeft.Wantdatwetenwijal.Hetgaatnuechtoverdegevolgenvanhoemensenreageren.Hoebevooroordeeldzezijnenhoesnelzemeegaaninzo’nmassahysterie.Endandiemachteloosheidenonafwendbaarheidvanzo’nverhaal.Jeweetdathetgaatkomen,maartochblijfthetverrassend.Jan:Jekrijgtooksterkhetgevoeldatje,alszoietsjeover-komt,gewoondesigaarbent.Datvindikechtheelsterk.Wanttegenzoietskunjejebijnanietverweren:diemassa-hysterie.Tjongejonge,datisbeklemmendhoor.Endekijkerweetvanafhetbegindathetallemaalonzinis.Ben: Daaromishetzoslim,dathijevendathartjelietzien,datdatkindaanhetinpakkenis.Dathartjewordtlatertegenhemgebruiktalseensoortbewijs.Omdatwijdatinpakkenalgezienhebben,weetdetoeschouwerperfectdaterhelemaalnietsgebeurdis.Enomdatweverdergeenverhorenzien,geenpolitie,geencomputersdiewordendoorzocht,wetenwedathettochopeenmomentvandatkindmoetkomenomhemvrijtepleiten.Alleendieepiloog–hetzalhemaltijdblijvenachtervolgen–hadvoormijnietzogehoeven.Endieanderetoegift,waarbijzijnzoonwordtopgenomeninhetjachtgezelschapenallesweerpaisenvreeiseigenlijkookniet.

Het wordt op dat moment dan wel erg speelfilm, niet?Ben:Ja.Tochvindikhetwelheelgoed.Hetisnatuurlijkeenacteursfilm,maarhetiswelheelingetogengedaan.Enookdeterughoudendheidindemuziek–hetwordtnietonderstreeptmetvetteorkestratie–vindikwelheelgoedgedaan.Hetrealismeblijftertochwelinzitten.Hetzitookvaakindebelichting.EenaantaldingenvanDogmaziternogsteedswelopeenbepaaldemanierin,waardoorallefocustochopdatverhaalendieacteursgerichtblijft.Kijk,hijwordtmeteenalalseensympathiekemanneergezet.Hijisdegenediemeteennaardieman,diekrampheeftindatmeer,toezwemt.Enhijisnatuurlijkdegenediediemaneruithaalt.Voorhetverhaalbegint,heefthijhetalbehoorlijkvoorzijnkiezengekregenmeteenscheidingeneenzoon,diehijnietmagzien.Alstoeschouwerligtallesympathiebij

hem.Endatwordtheelgeraffineerduitgespeeld.Eigenlijkzijnookallereactiesvandeanderemensenredelijkbegrij-pelijk.Niemandweetwaterechtgebeurdis.

Zie je nog het Dogma-verleden terug?Ben:DathelegezoekvanFesteniserookhelemaaluit.Diecameravoering,waarjeinhetbeginzeeziekvanwerd.Hetiseenenormvolwassenfilmeigenlijk.

Hoezo volwassen?Ben: Zoinbalansallemaal.Goedgedoseerd.Jezietbij-voorbeeldzo’nmannenclubinhetbegin,diehelemaaluitzijndakgaat.Daarnakrijgjeeengrijsshotvandatdorp.Eenenormeverstillingineens;dietitelerinendanishet

Lucas is kleuterleider in een klein hecht dorp. Wanneer hij door de

vijfjarige Klara van seksueel misbruik wordt beschuldigd, staat zijn leven

op z’n kop. Vinterberg zet zijn fileermes in die fijne, welwillende ge-

meenschap. Want wat blijft er over van vriendschap? Wie gelooft wie?

Lucas wordt uitgestoten en de hechte gemeenschap van het dorp valt

uit elkaar. / Peter Dop en Erik van Zuylen

>

“Je denkt: een beetje lichtman of cameraman had het anders gedaan.”

In Ben van Lieshouts nieuwste film Inventaris van het Moederland volgt hij, in de voetsporen van de fotograaf Prokudin-Gorskii, twee trajecten door Rusland, waarin diens inventariserende kijk op de laatste jaren van het grote Rus-sische tsarenrijk wordt opgeroepen en gecontrasteerd met een hedendaagse filmische blik. De film ging afgelopen september in Utrecht in première. Jan Ketelaars monteerde de film en is Van Lieshouts editor sinds een jaar of twintig.

foto: Erik van Zuylen

van de onderkantSchoonheid in het vuil

4 5gazet/ 2012/2 grenzengazet/ 2012/2 grenzen

datvoltehouden,dushebbenweveelmoeitegedaanomookrijderstemaken.Omeensoortflowindefilmtehou-dentegenoverdatonwrikbare,bevrorenbeeldvandiefoto’s.

De stillering valt op. Net als in je andere documentaires.Ben:Ikmaaknatuurlijkookwelspeelfilms,maarikvindheteigenlijkookwelinteressantommetstilleringeendo-cumentairetelijftegaan.Ikbennatuurlijkhelemaalgeenjournalistiekemaker.Ikzoekaltijdwelnaarvormenhoedattevertaleninbeeld.Eigenlijkisalleswatikmaak,heelvisueel.Hetbeeldenhetgeluidmoetenhetdangaanvertel-len.Hetisweleenfilmwaarjejeaanovermoetgevenindiezin.Jewordtnietbijdehandgenomen;jemoetwelkijken,wanthetwordtjenietallemaalaangereiktindatopzicht.

Wat ik me van jou herinner zijn films over Hoog Catharijne, een tippelzone en volkstuintjes. Je stuurt de kijker heel weinig.Ben:Ja,ikhoudvanfilmswaarjealskijkereenbeetjeopjezelfwordtteruggeworpen.Ikbennietzogekopfilmswaar-bijjegestuurdwordtdoordemuziekofdoordemontage.Ikhoudermeervandatjederuimtekrijgtomtekijken,zodatjeerdaardoorjeeigenoordeelaankuntmeegeven.Indiezingevenmijnfilms,zekeropinformatiefniveau,heelweinighouvast.Hetzithemvaakindesfeer.Kadrering,tijd,compositieenhoejedathanteert,spelenbijmijeenbelangrijkerol.EnikhebnatuurlijknietvoornietseenfascinatievoorRusland.Envoordeopenbareruimte.Omdatjedaaralhetwerkaandegangzietvanplannenmakers.ZoalsbijmijnfilmDe Zone.Menbedenkteenconceptomopeenbepaaldemanierprostitueesneertezetten.Datconceptwordtdantotinhetoneindigedoorgedacht.Hetbegintalseenspontaanidee,maarhetbelandtdanuiteindelijkalseenconceptopeentekentafel.ZoalshierinAmsterdamwaarzeookzo’ntippelzonegingeninrichtenalseenverkeerstuin.Dandenkenze‘alsdiehoerendaarbuitenmoetenstaan,kunnenwezehetbestetochmaartroostendoordaarbus-hokjesneertezetten.Enalsdiebushokjesertochstaan,ishetleukalszeeenbepaaldkleurtjehebben.Alszedaneen

leukkleurtjehebben,ishetmisschienleukomdaareenietsflatterendlichtjeintehangen.Enalszedaardantochzo’nlangenachtmoetenstaan,moetermisschieneenhuisjekomen,waarzekoffiekunnendrinken.Alszedantocheenhuisjehebben,kanermisschientweekeerperweekeenschoonheidsspecialistelangskomen.’Hetisoneindigdoorge-dachtenbinnendekortstekerenstaandaarnietdeheroïne-hoeren,diezebijhetCentraalStationwegwildenhebben,maarvandiefulltimehardcoretravestietenuitBraziliëenisdegemeenteeigenlijkeensoortpooierdiehetfaciliteert.

EndaarzitookmijnfascinatievoorRusland.Maartegelij-kertijdookvoordierommeldingenaanderandenvanste-denmetdievolkstuintjes,endaarwaarmenseneenuitwegzoekenenviaeigenregeltjesietsproberenoptezetten.InRuslandlevertdatheelplanmatigesysteemuitwassenop,datwiljenietweten.Enhoeidiootdattotinhetonein-digewordtdoorgedacht,datvindikheelfascinerend.Datplanmatigezitinalmijnfilms.Jekunthetookaanmensenvragennatuurlijk,maardankomjeineeninterviewvormterecht.Voormijopenbaartzichdathetsnelstindeopen-bareruimte,tenminstealsjehetmeteenzichtbaarwiltmakeninbeeld.

Zoals in jouw film, zo iemand die aan de rand van die markt gaat staan en dan één vis te koop aanbiedt.Ben:Ja.Enhetisvaakinteressantomnietoverdagtegaankijken,maarindenacht.Enomaandeonderkantofdeachterkanttegaankijken.Danziejeeentotaalanderbeeld.Datvindikookmooiaanfilm,datjeopraretijdstippenofnaarrareplekkengebrachtwordt,waarjenormaalnietkomt.WateendoorsneereizigerofwinkelendpubliekinHoogCatharijnenooitziet.Wanterwasnogeenheelanderorganismeaanhetwerkindatwinkelcentrumdestijdsmetdiejunkentunnels.Datisheelfascinerend.Hetisallemaalcollateral damageeigenlijkvanwaterbedachtisdoordemaatschappij.Erkomtdaareenheelandersoortgebruikershunvoordeelmeedoenopdielocaties.Endieanarchieendatverzet,dieindierafelrandenvanstedenenindielulligelandjesenoptrekjeszit,datisfantastisch.Maardaarzitookschoonheidenpoëziein.Indenachtenhetvuilaandeonderkantzitookschoonheid.Wantjehoefthetnietaltijdtezienalseenaanklacht.Hetkanookeencompleterbeeldgevenvanwatjedenkttewetenendenkttekennen.

“Film kan je op rare tijdstippen en naar rare plekken brengen.”

absoluutstil.Jevoeltal‘hiergaatwatgebeuren’.Hetzithemallemaalindiekleinedingen.Dathijookscènesvertraagtenechtdetijdneemtvoordeacteursendedialoog-scènes.Hettempovindikechtheelerggoedindefilm.Jan:Omdaterelkekeertochweereenstapjebijkomt.Datvindikknap.Hetisechteenheelgoedscript.Ben:Alsjedezefilmziet,denkjeheelvaak:‘eenbeetjelichtmanofcameramanhadhetandersgedaan’.Erzitteneenaantalscènesin,diegewooninhetdonkergedraaidzijn.Nietbelichtenzezienernietmooiuit.Maardatwerkttochookwelweerheelgoed.Hetvoeltaltijdalseensoortnatuurlijklichtopdeeenofanderemanier.Hetwordtnietgedramatiseerd.Opeenenormeclose-upvanhemnadevechtpartijnadan.Dathadvoormijnietgehoeven,maarhijiserspaarzaammee.

Festen kwam als een soort vrachtwagen op je af. Hier zit je af en toe naar een verhaal te kijken. Gaat het zus of zo verder? Is het logisch wat er gebeurt? Een andere kijkervaring dan bij Festen.Jan:Dathadikniet.BijFesten werderdanweerditendanweerdatonthuld.Daarzatenzoveelmensenin.Erwaseenenormehectiek.Daarkreegjedekansnietomoverhetscenarionatedenken.Ben:Hettempoishierbehoorlijklaag.Daardoorkrijgjeruimtevoordingenopdeachtergrond.Ikhadwelhetgevoeldatjehetverhaalkuntuittekenen.Dieonafwendbaarheiddieerinzit.Zoalseigenlijkaldieverhalendathebben,die

overmensengaan,diealsslachtofferbetiteldwordenendaarbijnanietstegenkunnendoen.Erziteenzekerevoor-spelbaarheidindittypeverhaal;hetisnietdathetalseenmokerslagbinnenkomt.

Het kwade in de mens. Is dat ook niet Dogma?Ben:Ja,datzitwelduidelijkindiefilms.Dezwaarteenhetbelang.Erzitheelvaakeensoorttraumaverwerkingindiefilms.Erisietsgebeurdinhetverledenendaarbenjenognietklaarmee.Ditisgeenkatholiekefilm,datvoeljewel.

Je nieuwe film is een film zonder dialoog en zonder commentaar.Ben:IkwildenietinterviewenenookgeenJelleBrandtCorstius,diedoorhetbeeldlooptendingenverklaart.IkbeneigenlijkopzoekgegaannaareenalledaagsbeeldvanRusland,eenbeetjevanuithetverlengdevandiefotograaf.Erzijn2.000foto’sovergebleven.MaarerisnietstezienvansocialeVerelendungofonrust.Terwijleralsprakewasvanminirevoluties;destedenkendenveelarmoedeendemensenhaddennietstezeggen.Datbeeldvanhemisbijnaeensoortprerevolutionaireidylleendatvondikheelfascinerend.Ikwildeniet,zoalsveelmensenuithetwesten,eenprobleemfilmmaken.Vaakgaathetdanomalcoholmisbruik,prostitutieofpolitiekemoordenencensuur.Ikwildeietsvandealledaagsheidvastleggen.

Je hebt het voetspoor van die fotograaf gevolgd en ook diens methode gebruikt.Ben:Ja.Ikbenookgaaninventariseren.Ikbenookzonaardatlandgaankijkenennaardeportretteringvandemensen,maardanvannu.Aanvankelijkwashetideedatwijaltijdbewegenenhetliefstopeenorganischemanier,dusvanafeenboot,eentreinofwhatever.Maarhetwasmoeilijk

“Ik wilde geen Jelle Brandt Corstius, die door het beeld loopt en dingen verklaart.”

Amelia, uit GUERILLA GRANNIES – Hoe In Deze Wereld Te Leven

>


Scene uit De Zone



/Emma Curvers

/Emma Curvers (1985) voltooide in 2008 de Kunstacademie en haalde dit jaar haar bachelor wijsbegeerte. Nu is ze schrijfster, hoofdredacteur van filmplatform Cineville.nl, en columnist van het blad van de UvA en HvA, Folia Magazine. Haar eerste roman verschijnt in 2013 bij Atlas / Contact.

GASTCOLUMN/

filmsKnuffel

LaatstwaseroponzeweblogeendiscussiegaandeoverStalker:hijzouverkeerdgecategoriseerdzijnalsscience-fictionfilm.Datligtermaaraan:isdekamereenkamerwaarjewensenéchtinvervullinggaan,bestaatdekamerindefilm,isheteenparabelofalleeneensymbool?IkdachtlaatstdatikStalkerhaddoorgrond.Evenlaterzaktedatgevoelwegenzatikweeraaneenkopjethee,tekletsen.Datvondikmooi.HetRussischgezegdewaarnaarverwezenwordtinStalkerluidt:‘Alsjeweethoevaakdekoekoekgeluidmaakt,zullenjediepstewenseninvervullinggaan’.Klinktgoed,ofniet?Ideewathetbetekent?Nee.Eengezegdeismeestaleenleugen,eengezegdemetwaarheidsgehalteiseengedicht.Nietsmeeraandoen.

AlsdeSight and Sound-lijstuitkomt,stekentelkensweerfigurendekopopdieoverzo’ntopwillenabstraheren.Deregelsvoordegoedefilm:datze‘genre-overstijgend’goedzijn,auteursfilmszijn,enóóknogvernieuwendwaren.Jekuntinderdaadzeggendatallefilmsdieeropstaandaaraanvoldoen,maardatwillenverheffentotdekenmerkenvandefilmiseenoerconservatieveneiging.Danzoudefilmeengrenzelooswezenmoetenzijn,enallefilmsalge-maakt.Erzijnheuswatobjectievemaatstavenvoorfilm,diejegoddankmagnegeren,enwatsubjectieve.Hetslechtenieuwsisdatmensenzoveelopelkaarlijken,datzehetmetzijnallenvaakeenszijn:watisnuhetaller-mooist?Zoookcritici.IkparafraseergraagHarmonyKorine,alsikzegdatfilmvasthangtinzijngeboortekanaal.Lijstjesmetklassiekersenregelsomteknuffelenzijndemanieromdaarteblijvenhangen.Hetlaatstedateenkunstvormvanneteeneeuwoudnodigheeft,iseenideologie./

foto

: Elli

s Ja

nsen

Toenikmijwatjarenteruglangzaamennogeenbeetjeluiophetpadvandefilmjournalistiekbegaf,verwachtteikdatikvoortdurendzoupeinzenoverwatfilmisenwathetzoumoetenzijn.Inmiddelsblijkikmeertegevenomfeitjes.Zowilikmomenteelkampioenwordeninhetbordspel‘Sceneit?’waarinmijnencyclopedischehuisgenoteN.mesteevastverslaat.Intussenellebogenmijnmedestudentenfilosofiezicheenwegnaardeinschrijvingvande‘PhilosophyofFilm’-colleges.

‘Filmisdespiegelvandewereld’,zeggenzedaar.Eninderdaad,overfilmwordenevenveeldommedingengezegdalsoverhetgewoneleven.Ishetjeookweleensopgevallendatmensenspreekwoordenmeestalopvoerenwanneerzenietwetenwatzemetdesituatieaanmoeten?‘Watnietweet,watnietdeert’?‘Waartweevechten,hebbentweeschuld’?Klinkklareonzinnatuurlijk.Doenzeookbijfilm:‘Kill your darlings’,‘show, don’t tell’en‘beoordeeleenfilmnaarzijngenre’.Zokanhetjegebeurendatjeineenübercorrectediscussieoverfilmhoort,datPiranha 3DD,inhetactiegenremetB-acteursinhunrevivalperiode(theHoff !),eigenlijkvoldoet,enhoordeikmezelfvorigeweekzeggen,datSkyfalleengoedeBondfilmis.Maarishetookeengoedefilm?SkyfalliseengoedeBondfilm,omdathijmethetgenrespeelt–envaltdusniettebeoordelenopzijngenre.Hetisnetalseenspreekwoordgebruiken:opheteerstegezichtklopthet,vooreenfragment,maaralsjeuitzoomtnietmeer.

“Over film worden evenveel domme dingen gezegd als over het gewone leven.”

Alsikeenspeelfilmdraai,zouikbijvoorbeeldnooitineenstudiokunnendraaien.Hetmoetaltijdeenreëleplekindewerkelijkheidzijn.Ikmoeterookeersteentijddoor-brengen.Endanzieikopeengegevenmomentdepotentievaniets.Ofikkanereenhandelinginplaatsenofeenscèneinschrijven.Ofikleerermensenkennen.Maarikkanmehelemaalnietvoorstellenhoehetisomeenhalbinnentestappenendatdaareendecorstaat,endatjedaardaneenfilmindraait.

Je wilt veel ruimte laten voor het toeval?Ben:Nou,hetmoetookindewerkelijkheidgeworteldzijn.Hetmoeteenauthentiekelocatiezijn.IkhebbijvoorbeeldeenspeelfilmgedraaidinOezbekistanmetdieschependieinhetzandliggen.Datistegekvoorwoorden.Ikzagdiefotoooitenikdacht‘watisditingodsnaam?’.Endangajeernaartoeomhetteresearchenendanblijktdathetgeendecoris.Datisookhetrareaanzo’nWernerHerzog.DiedenktbijFitzcarraldo:‘diebootmoetookinwerkelijk-heidoverdiebultwordengetrokken.Datgaiknietineenstudiodoen,datwordtonzin’.Datvindikwelzogoed.Documentairemoetjestilerenenspeelfilmmoetzichindewerkelijkheidafspelen;anderswordthetteveelconstructie

ofbedacht.Doorlocatieskanikmewelheelsnellateninspi-reren.Ikhoopdathetdanookeerdermetdewerkelijkheidvandetoeschouwertemakenheeft.Jehoopt,datalsiemandnaardiefilmkijkt,hijietsherkentvanzijneigenleven.Datbedoelikookmetdatjeafentoeteruggeworpenwordtopdingen,waarjezelfovernadenktofmeebezigbent.Dateenfilmdieruimtelaatbijhetkijken.Datzijnookdefilmsdiejehetlangstbijblijvenopeenbepaaldemanier.Alshetallemaalalkantenklaarenafis,dankandefilmmeteenhoopvakmanschapgoedgemaaktzijn;jekunterplezieraanbeleventijdenshetkijken,maardaarnaisernietzogekveelmeermeetedoen.Hetinspireertooknietsnel.

Je draait ook liever buiten dan binnen?Ben:Datklopt.Tja,waaromisdat?Misschienomdatikietsmeervaneenomgeving,eengevoelvaneenstreekkanmeegevenenmezelfdaarookvrijerinkanbewegen.Enietsmeerdiepteinbeeldheb.Ikvindhetaltijdlastigomnaareenblindemuurtekijken,zalikmaarzeggen.Datzegikookvaaktegenstudenten:‘ganoueenseenkeerdraaienalshetregentofonderandereweersomstandigheden’.Datkanzo’nanderesfeergeveneneenlocatieerzoandersuitlatenziendandrieuurlater.Eensoortgevoeligheidenalertheiddaarvoorontwikkelen,vindikheelbelangrijk.Enbinnenhebbenallesituatieseensoortbeheersbaarheid.Hetvoordeelvanbuitendraaien,isdatjeheelsneldingenkuntmeenemenwaardoorjeverrastwordt.Terwijlhetineengecontroleerdeinterieursituatieeigenlijkweerheeldichtbijdefictiekruipt,waarbijjevantevorenalleshebtvastgelegd.Enwaarbijjemeteenshotlisteneendraaiboekwerkteniemandinjenekstaattehijgenmet‘wehebbennogzoveeltijdvoordatshot’.Alsjebuitenbent,hebjemeeropenheid,vrijheid,authenticiteit.Dankrijgjeertochmeergevoelbij./

“Documentaire moet je stileren en speelfilm moet zich in de werkelijkheid afspelen; anders wordt het teveel constructie of bedacht.”



faseinhunlevenbeginnen.Vincentbeloofdehaaromooktestoppen,zichterichtenopeenandersoortfotografieeneengezinmethaartestichten.Defilmbegintophetpuntdathijthuiskomtnazijn‘laatstemissie’enlaatziendathijerach-terkomtdathijnietmeerkanaardenindeWestersewereld.

Jenneke, je hebt me wel eens verteld dat je graag vanuit een thema werkt. Ben je bij deze film ook vanuit een thema begonnen?JB:Inditgevalwasheteenfascinatievooroorlogs-fotografen.IkgaaljarennaardeWorldPressPhototentoonstellingenenhebmedaarvaakverbaasdoverdeverbeeldingvandemeestgruwelijketaferelen.IkstonddaarindeNieuweKerkenerhingeenfotouitAfrikawaaropeenafgesnedenhoofdopstraatlagmeteenperfectkaderendelichtvalpreciesgoed.Echtiemanddieopdatmomentdetegenwoordigheidvangeestheeftgehadomeenstapjenaarlinkstedoen,enprecieszodiefototemaken.Endaarvanhebikgedacht,wiekandat?Hoekunjetenoverstaanvanzoveelgruwelijkhedennogzo’ngevoelvooresthetiekhebben?Hetbegondusvanuitdievraag:wieisdat?Datvindikeeninteressanthoofdkarakter.

Veroordelen jullie zo iemand?Thibaud Delpeut (TD):Datiseenduivelsevraag.NeemdeoorlogsfotograafKevinCarter,dievoorJennekeeenbelang-rijkeinspiratiebronwas,hijheefteenfotogemaakt‘hetmeisjeendegier’enisinopspraakgeraaktomdiefoto.JB:Desuggestiewordtgewektdatdevogelzittewachtentothetkindjeoverlijdt,zodathijkantoeslaan.Devraagindepubliekeopiniewas:‘waaromheeftdiefotograafnietingegrepen?’TD:Hetisdevraagofhetdeverantwoordelijkheidvaneenoorlogsfotograafisomintegrijpen.Ikvindeigenlijkvanniet.Eenoorlogsfotograafdocumenteert.Maarikdenkdatheelveeloorlogsfotografendatdoenomdatzedenkenviainformatievoorzieningdewereldtekunnenbeïnvloeden,teveranderen.Datjeduseigenlijkdenktdatjemensenkuntreddendoorzetefotograferenterwijlzesterven.Watnatuurlijkeengiga-paradoxis.Aldievragenenaldieverbogenrealiteitenmoetenallemaalgebeureninhethoofdvandiefotografen.

Hoe is jullie samenwerking tot stand gekomen?JB:ToenweinPortugalverblevenalsartists in residence,ombeidenaaneenanderprojectteschrijven,fantaseerdenwe‘savondsovermogelijkeprojectenenkwamditideenaarvoren.Eerstdachtenwedathetmisschieneenserieofeentoneelstukzouworden.

TD:IkbendaarinPortugalbegonnenmethetschrijvenvaneentoneelstukoverzo’nman.Maarhetleendezichertochnietzogoedvoor.Duswerdhetfilm.EigenlijkisdefascinatiealjarengeledeninKroatiëbegonnen,daarzagenweeenexpositieoveroorlogsfotografie.Enwatzoveelin-drukmaakte,isomzo’nexpositietezienineengebieddatzelfzogeteisterdisgeweestdooreenoorlog.Daarzijnwebegonnenmetpraten,vooraloverdethematiek.TD:WewildenhetdichtopdehuidvanVincentkrijgen.JB:Onzefascinatieisechtvanuithetkarakterontstaan.Wewildeneenheelsimpelverhaal.Geenflashback-structuurwaarintrauma’sverteldworden.Wevondenhetthuis-komenhetinteressantst,omdathijdoortestoppenmetwerken,wordtgeconfronteerdmetdevraagwatzijnwerkvoorhembetekent.TD:Wehebbenkoppigvastgehoudenaanhetnietlatenzienvanwaterisgebeurd.Omdatikuithettheaterkom,werdinscenariobesprekingenopvoorhandvoormijnneusgehangen:‘don’t tell them, show them’.Datbegrijpiknatuurlijk,maarikdachtinditgeval,datkunjenietdoen.Ikhaderheelveelmoeitemeegehadalsweoorlogs-situatieswarengaanverbeelden.Ikgeloofnietdatjedatopeengoedemanierkuntdoen.Ikheberookeenethischprobleemmee.Wehebbenheellangalsprincipegehad,wetonenniets.Jemoeteigenlijkinzijnogenkijkenendaarinondersteboveneenfotoziendiehijheeftgemaakt.JB:Maarjewilthetpubliekerwelbijbetrekken,datzehetbegrijpenendaarvoormoetjetochopdeeenofanderemanierzienwathijheeftmeegemaakt.

Watikeenerggoedescènevondindefilm,isdatVincenteenzakenmanmoetfotograferen;een‘normale’foto-opdracht.Vincentheeftergrotemoeitemee,doorzijnogenlijkthetookvolslagenridicuul.Diescènewerktalsdia-negatief,waardoorjeopeensbeseftwathijeldersopdewereldfotografeert.Zoisdiescèneookpreciesbedoeld.>

Tijdens het Nederlands Film Festival zag ik de One Night Stand Terug

(geregisseerd en geschreven door Jenneke Boeijink), een indringende

film over de thuiskomst van een oorlogsfotograaf. Ondanks het zware

thema is de film toegankelijk en voelen de karakters dichtbij. En in

plaats van dat alles voor de kijker uitgespeld wordt, blijft er veel ruimte

voor reflectie. /Marleen Jonkman

“Hoe kun je ten overstaan van zoveel gruwelijkheden nog zo’n gevoel voor esthetiek hebben?”

Scene uit Terug

Jenneke Boeijink en Thibaud Delpeut

enneke,dieeerderdeOneNightStandProcesregis-seerde,schreefhetscenariovoordefilmsamenmethaarvriendThibaudDelpeut,dieookdemuziek

voorzijnrekeningnam.Thibaudkomtuitdetheaterwereld,waarinhijschrijftenregisseertvooronderandereToneel-groepAmsterdam,hetNationaleToneelenToneelschuurProducties.Ligtdekrachtvandefilminhunsamenwerking?

Omdat weinig lezers Terug al hebben kunnen zien, is het misschien goed om te vertellen waar de film over gaat.Jenneke Boeijink (JB):TeruggaatoverVincent,eenoorlogs-fotograaf,diejarenlanginallerleigevaarlijkegebiedenheeftgewerkt.Zijnvriendin,voormaligcorrespondentevooreendagblad,heefthaarwerkinoorlogsgebiedennaeentraumatischeervaringbeëindigdenwileennieuwe

Het geheim van de maker

Jenneke Boeijink en Thibaud Delpeut over Terug

J


Bij Terug valt er wel degelijk wat te spelen voor Roeland Fernhout. Hij werd voor deze rol genomineerd voor een Gouden Kalf. De keuze voor hem was geen voor de hand liggende keuze. Hoe ben je tot die keuze gekomen?JB:Ikhebhemvakerinhettheatergezien,endaarinzieikdathijheelanderedingendoetdandeserieswaarinhijafentoeverschijnt.Inhettheaterzieiksowiesovaakkantenvanacteursdieikinfilmsnietterugzie.Bijveelfilmswordenkeuzesvooracteursbepaalddoorderollenwaarzeeerdervoorgecastzijn,enmakerslijkendaaraanvasttezitten.Voordehandliggendekeuzes.

IkvondRoelandFernhouteengoedeacteur,metdegoedeleeftijd,eneenmooieman.Hetleekmeinteressantomhemdezeroltelatenspelenomdathetvervanhemaflijktteliggen.Ikdacht,alshetlukt,wordthetéchtinteressant.Hijheefteengigantischgroteemotionaliteit.Hijheeftmisschienminderdatstoereenmannelijke,maarweldatemotionele–eengeheim,eenverdriet–daterdoorheensijpelt.Enikhebookmensenopdecastinggehaddieheelstoerwaren,compleethetplaatjevaneenoorlogsfotograaf,maardiemisteneengeheim.Alszo’ndieperelaagernietinzit,kanikdienietregisseren,maaraandebuitenlaagkanikwélwerken.

Hoe heb je de spelregie aangepakt?JB:Wehebbenveelgepraatenikhebveelinputgegeven.

IkhebRoelandalmijnresearchmateriaallatenlezenensamendescènesvoorbereid.Ikdoeeersteenscèneanalyse:hoegaathetkaraktererin,waarzijndeomwentelingen,watisdesubtekst.Enikprobeerdantevoeden.

En speelde jij, Thibaud, nog een rol tijdens de productiefase?TD:Pasweerindemontage.Hetisheelfijnalsjehetsamengeschrevenhebt,endaninzo’nbelangrijkmomentweerkanmeepraten.Demontagewerdzoookeenbeetjeeenrewrite.

Wat denken jullie zelf dat het geheim van jullie film is?TD:Defilmis,zoalshijuiteindelijkgewordenis,behaag-zieknochafstandelijk.IkdenkdatdatdeverdiensteisvanJenneke,omdatzeerinisgeslaagdomvanietswatintel-lectueelgezienuitdagendis,meteencomplexhoofdperso-nage,tochnogtoteentoegankelijkefilmtemaken.JB:Ikdenk–endatiseenopendeur–datjepreciesmoetmakenwatjewiltmaken,endatjerisico’smoetnemen:Roelandwasgeenevidentekeuze,dialoogvondikmoeilijk,enhetonderwerpisooknietechttoegankelijk,maarikdenkwel:‘ikgahetprecieszodoenalsikwil,enikneemhetrisicodathetófmislukt,ófgoedgaat.Ikwilgeensaaiemiddenmoot’./

Terug wordt uitgezonden op 11 januari 2013, 23:15 uur op Ned 2.

“In de scène met het feestje draagt Hannah bijvoorbeeld een jurkje van 400 euro, dat is veel, maar het moest gewoon kloppen in die scène.”

Je zegt dat je vaak te horen kreeg, ‘don’t tell them, show them’. Toch zit de film boordevol dialoog. Effec-tieve dialoog. Kunnen jullie daar iets over vertellen?TD:Jekunteenpoppetjetekenendooreenlijntetekenenendefiguurintekleuren.Maarjekuntookeenpoppetjetekenendoorallesrondomdielijnintekleuren.Zokijkiktegendialoogaan.Doortezeggenwaarhetnietovergaat,verteljewaarhetovergaat.Kijk:ikgeloofniet–uitzonde-ringendaargelaten–datmenseninstaatzijnomzichzelfteverklaren.Bovendien,elkefilmheeftconflictnodig.Alseenhoofdpersoonperfectinstaatisomtereflecterenopzijneigensituatie,hebjeeigenlijkniets,geenconflictengeengeloofwaardigheid.Datisietswatikraarvindinveelfilmsdieikzie,datmensenpratenoverhungevoelens,terwijlikdenk:hoewetenzedatnou?Bovendienishetvaaksenti-menteelenvolstrektoninteressant.Mensenpratenoveralleanderedingen,behalveoverwathunprobleemis,wanthetiseenprobleemendaarhoudenzenietvan,duslopenzeervoorweg,ofzeverheffenietsanderstoteengrootprobleem,omdatzeernietaanwillen.

Ikvindhetfijn,enmisschienookwelmakkelijkvanhetschrijvenvandialoog,omteestablishenhoeiemandpraat,metwatvoortaal.Ikvindhetleukomtebedenken:dezescènegaatdaarover,ditiswatdiepersoonwilzeggen,maardatkanhijniet,dushijgaathelemaaluitzijndakovereenvlekopzijnoverhemd,bijvoorbeeld.Ikvinddatleukomhetzotedoen,omhetviaeenomwegtespelen.Endatiswatwevaakdoen.Jennekeheeftalsfilmmaak-ster–datziejeaanProcesenookaanTerughetverlangenom‘viadeband’ietstevertellen.Nietdirectophetdoelaf,nietdirectophetkarakteraf,nietdirectophetpubliekaf,zodatdekijkergeactiveerdwordtendepersonagesheelgeloofwaardigzijn.Enikvinddat‘viadeband’principeookinschrijvenheelfijn.

JB:Ikwildeperséeenfilmmakenmetveeldialoog.MijnvorigefilmProceswaseenheelzwijgendefilm,dusikwildenugraagoefenenmetacteursregieendialogen.Enikwasookeenbeetjemoevandezwijgendearthousefilmmetzo’nkaraktervan:wehebbeneenprobleem–wewetennietprecieswat–maarwezwijgenheelergenkijkenuithetraam,enprojecteerermaarlekkeropwatjedenktenvoelt.Jemoetweleenzaadjeplantenvoordatiemandwatkanprojecteren.Somslijkthetwelofeenhoofdpersoon,omdathijnietzelfmagvertellenwatermethemaandehandis,alleenmaarstilmoetzijnenalleenmaarmaghandelen.TD:Traditioneelgezienbrengtdialooginformatieover.Terwijlikdenkdatdialogiserenookhandelenis.Hetgaaternietoverdatiemandinformatieoverbrengt,maardatdedialooggedragis.JB:VaakisdialoogzostaccatoinNederlandsefilms.Erwordtgehandeld,erwordtgepraat,endanweergehandeld.Datdiedingentegelijkertijdgebeuren,zieikweinig.Datiswel,watwijproberen.

TD:Ikbeginsteedsmeerrespecttekrijgenvoorouderescenario’s.IkzageentijdjegeledenopnieuwThe Deer Hunter,datisechtvaneenandereklasse.EriseenperiodegeweestindeAmerikaansefilm,daterechtkunstwerkjeswerdengemaakt.Diefilmszijnepisch:zevertelleneengrootverhaal,maardaarinwordtookhelemaalgestandgedaanaandekarakterontwikkeling,zezijnthematischgedurfd,ooknogeensinteressantuitgewerktinderegie–maarwelepischwaardooreenbrederpubliekmeemag–enzegaanvaaknoginopmaatschappelijkethema’s.Hetisgeenarthouse,maarnetdebuitenrandvanHollywood.Ikvinddatechtknap.

Wat kenmerkt jullie samenwerking?JB:Wezijnalmeerdantienjaarsamen,dushebbeneengedeeldverledenwaarjeconstantaankuntrefereren.Enwehoevennietvoorzichtigmetelkaaromtegaan.Wekun-nenzonderomwegenzeggenwatwegoedenslechtvinden.Dechemietussenonsisdatweheelveelpingpongen.Weschrijventegelijkertijd.TD:Wedelendewensomnietdirectopjedoelaftegaan,teimplicerenwatjewiltvertellen.Enonzewilissterkerdandeangstvooreenbeetjekritiek.MaarJennekewerktookgraagmetanderescenaristen,zoalsikookopenstavoorsamenwerkingmetandereregisseurs.JB:Ikweetmijnbeginenheteinde,endaartussenisplaatsvoorscènesdiehetthemasteedsweeropeenanderemaniervertellen.Ikweetwatmijnkernis,welkefascinatieikduidelijkwilmaken,enlaatdatsteedsopeenanderemanierterugkomen.Datisietsandersdaneenverhaalvertellen,waarbijhetkaraktereenreisvanAnaarBmaakt.Ikbenopzoeknaarscènesdieallemaalopzichzelfinteres-santzijn,meteenspanningan sich.TD:Datiseenopvatting:dateenscèneopzichzelfeenboogmoethebbenendramatischinteressantmoetzijn.Weliepenweleenstegenandereopvattingenaan:dateenscèneeenvehikelisnaardevolgendescène,alleenmaarindienststaatvanhetverhaal.JB:TerwijlikbijTerugmeergeïnteresseerdbeninhetthemadaninhetverhaal.OpdeFilmacademiekreegikeeninzichttijdensdespelregieles:wemoesteneenscènena-spelenvan The Graduate.Ervielechteenkwartje:eengoedgeschrevenscènekunjegoedregisseren,maareenslechtgeschrevenscèneniet.Zobanaalishet.Opdatmomentdachtik:‘ohditisinteressant,zosnapikwelwatiktegenacteursmoetzeggen,nuvalterwélietsteregisseren’.Jekuntdebeatsbenoemen;erzijndoelen.Maardatkomtomdathetgewooneenheelgoedgeschrevenscèneis.Alseenscènedatnietis,danvalterooknietstespelen.Envalternietstespelen,danzijnhetgeeninteressantekarakters.

“De chemie tussen ons is dat we heel veel pingpongen. We schrijven tegelijkertijd.”

Hemel

Scene uit Terug


Ik heb Home Alone 316 keer gekeken. Dat weet ik zeker. Het vel dat ik

als kind gebruikte om op aan te geven hoe vaak ik mijn films had gezien,

vond ik laatst terug. Onder de televisie stond een rij video’s, 21 om pre-

cies te zijn. Mijn ouders werkten allebei veel en broertjes of zusjes had ik

niet. Als ik alleen was, keek ik het liefst films. Op het papier gaf ik aan

hoe vaak ik elke film had gezien. Vier films halen de driehonderd:

Home Alone, The Never Ending Story, Ferris Bueler’s Day Off en Het

Zakmes. /Alma Mathijsen

Did you close the garage?That’s it. I forgot to close the garage. That’s it.No, that’s not it.What else could we be forgetting?KEVIN!!!

hob jo mos”“Tom ok

The Never Ending Story

Het Zakmes

Ferris Bueler’s Day Off

Home Alone

>

anmijnvijfdetotmijntwaalfdekeekikminimaaleenfilmperdag,liefsttwee.Datkomtneeropdrieuurperdagtelevisiekijken,afgezienvanhet

Jeugdjournaal,Klokhuisenelketekenfilmopwelkkanaaldanook.Intotaalisdatvijfuur.Naastschoolenmijntijdopdebankbleeferdusweinigtijdovervoormijnouders.Diehaddennogmaareenpaaruurperdagommijoptevoe-den.Daaromvraagikmezelfweleensafinhoeverremijnmoraalontwikkeldisdoormijnouders,ofdoordefilmsdieikalskindhetliefstekeek.Misschienwarenhetnietmijnvaderenmoederdiemeeencorrigerendetikgavenwan-neerikdeBarbievanvriendinnetjeRooszomooivondendiehetliefstinmijnrugzakwildestoppen,maarkwamdetikeigenlijkvanMees,hetzesjarigejongetjeuitHet Zakmesdatlaatziendatjevanvriendennietsteelt.

Onzetelevisiewaszogrootalseenachtjarigkind.Somskwamenvriendjesuitdeklasspelen,altijdblevenzeeentijdjeverbaasdnaarhetbakbeeststaren.IkwistdatzehetliefstSimbazogrootalszijzelfwildenzien,maardatmochtnietvanmij.Devideo’skeekikalleen.ZijzoudendoordedialogenheenpratenenmisschienzelfslachenwanneerMufasawordtondergelopendooreenkuddegnoes.The Lion Kinghaaltnetnietdedriehonderd,maarstaatwelopdevijfdeplaats.Vooralomdatikmaarweinigfilmshad,probeerdeikerzuinigmeeomtegaan.Metappelsientjepuntenhadikmijneersteeigenvideobandaangeschaft.Opdepakkenappelsapzatenpuntenenalsjeertienhad,kreegjeThe Never Ending Story.Ikvroegelkedagaanmijnmoederofikappelsapmocht.Nadatzeeenglasgebrachthad,gooideikhetleegindeplantenbakzodrazenietkeek.Wanneerzevanhuiswas,gootikwatnoginhetpakzatindegootsteen.Binnendriewekenhadikgenoegpunten.Uitzinnigzatikopdebank.EvenenthousiastwasikbijHome Alone,Ferris Bueler’s Day OffenHet Zakmes.Ikdenkdatikerzogefascineerddoorwas,omdatallevierdefilmsuitgaanvanhetkind.Ferrisisweleenpuber,maarhijheeftdegeestvaneenkind.

Ikgeloofdevroegerheiliginvolwassenenenhunwoorden.Iemanddieinstaatiszelfzijnklerenaantetrekken,diemoestjetochopzijnwoordgelovenendieheefttochaltijdgelijk?InHet ZakmesziejeduidelijkhoeMeeskeeropkeerprobeerttevertellenaanzijnvaderhoehetwerkelijkzit,maardieisalleenmaarbezigzijnregelsnatevolgen,waar-

doorhijnietechtluistertnaarMees.Ikdenknietdatiktoenalmeteengeloofdedatmijnoudersookongelijkkon-denhebben,maardatwasweldeeerstekeerdatikzoietsopmerkte.Hetwasnueenmogelijkheid.Endaarmeebegondeellendevoormijnouders.Ikwildezoalsgewoonlijkmijngroentennietopeten,maarweldepatat.Toenikweigerdeeenhapjebroccoliteproeven,zeimijnvaderdatikdanookgeenpatatmochtengooidehetetenindeprullenbakterwijliktoekeek.VóórdatikHet Zakmesendieanderefilmsgezienhad,zouikgehuildhebbenuitonvermogenenmijnvadersdaadnaeenpaarkeerheelhardgillen,stampvoe-tendaccepteren.Maarnadefilmhadikwapensinhanden;ikkonblijkbaarterugvechten.

Devolgendedagwerdikwakker,zoalsaltijdlangvoordatmijnouderswakkerwerden,ikliepzachtjesdetrapafdehalin.Dekrantlagkraakversopdemat.Ikwisthoe-zeermijnvadervanhetnieuwshield,waarombegreepiknogniet,maarhetstukpapierwasmetgeenmogelijk-heiduitzijnvingerstekrijgenalshijheteenmaalhad.Ikvoeldeietsborreleninmijnmaag;ikwasbangentegelijkopgewonden.Ditkeerzouikietsbepaleninplaatsvanandersom.Ikscheurdeallekaternenintientallenstukjesenlietzedoordehalwapperen.Nuwashetdeingewik-keldstelegpuzzelooit.Iksneldenaardebankenwachttetotmijnoudersnaarbenedenzoudenkomen.HaastkonikmenietconcentrerenopmijnlievelingsscèneuitFerris Bueler’s Day Off,waarinhijeenetalagepoponderzijndekbedlegtomzijnouderstedoengelovendathijziekinbedligt,omdatikzobenieuwdwashoezezoudenreagerenopmijn

V

“Ik denk dat ik er zo gefascineerd door was, omdat alle vier de films uitgaan van het kind.”

>

The Never Ending Story

>

14 15gazet/ 2012/2 grenzen gazet/ 2012/2 grenzen14

family.Kevin: No, I wouldn’t.Kate: Then say it again. Maybe it’ll happen.Kevin: I hope that I never see any of you jerks again!

Devolgendeochtendgebeurthet.Hijisdoorhetdolleheenvanblijdschap.Nogsteedshoudikervanomfilmsopnieuwtebekijken,misschiennietindematewaarinikdatvroegerdeed.Tochhelpthet,alsanderedingennietlukken,tewetendatHet ZakmesaltijdterugkomtbijTim,hetoudeschoolvriendjevanMees.Hetgevoelvandedingennaarjehandkunnenzetten,komtdanweerterug.LaatstzagikJagten,eenwon-derlijkefilmovereenkleuterklasleiderdiewordtverdachtvanpedofilie.Defilmgafallefeiten,hetwasonmogelijkdathijschuldigwasentochbegonookik,netalszijnheleomgeving,tetwijfelen.Achterafvoeldeikmeschuldig.Ikhadnietzelfstandignagedacht,ikhadmelatenleidendoordefilm.Hiergebeurdehettegenovergesteldevanvroeger;ikwerdineenhoudgreepgenomen,inplaatsvanandersom.

Ikverlangdeterugnaardekaraktersdiemijzagenopgroei-en.Ikbeslootdevierfilmsstukvoorstukterugtekijken.Nuzeggenmensenaltijddatjenooitjejeugdfilmsopnieuwmoetzien,hetzaljeherinneringkapotslaan.MettrillendehandschoofikdeoudeVHSbandindevideospeler.Bijelkefilmvreesdeikhetergste,maargelukkigbleekiknietinstaatobjectiefteoordelen.Defilmszijnmijnfamiliegewor-denendieheeftaltijdeenstreepjevoor.HetisonmogelijkonpartijdigtezeggenofHet Zakmesnogsteedseenrelevantefilmis,ikdenkvanwel.Nupasvielmeopwaaromikjuistnaardiefilmzovaakkeek:decamerastondaltijdopooghoogtevanMees.Daardoorzitjegelijkindebelevings-wereldvaneenzesjarige.Hetkindwordtserieusgenomen.OokbijdeopeningsscènevanHome Alone,waariedereenchaotischdoorhethuisrentopzoeknaarkleren,kofferseneten,zatikkirrendvanplezieropdebank.Mijngeheu-genbleekmenietindesteekgelatentehebben,ikpraattevrolijkmeemetKevin,dieopzijnbeurtweereenfilmnapraatte:‘Keep the change, you filthy animal!’Enzoontstaateendroste-effect.WaarHome AloneallaatzienwatvoorrolfilminhetlevenvanKevinspeelt,zoemtdatbijmijnogverderdoor.InFerris Bueler’s Day OffspeeltMTVvoorheteerstindefilmgeschiedeniseenrol.Datwasmetoennognietopge-

vallen.Het Zakmesbleekeenvandeamusantstefilmsomterugtekijken.Meesbleefondankszijnoudersnogsteedsverbetenzijneigenwegvolgen.NetalsvroegerwildeikbijhetzienvanThe Never Ending Storynietslieverdanmeevlie-genopdenekvanFalkor,omteverdwijnenuitdewereldvanregelsengeboden.Hetisnietaantewijzenwaardeinvloedvandezefilmseindigtenwaardeopvoedingvanmijnoudersbegint.Naarmijnmeningblevenzestukvoorstukovereind.Demoraaldoetopnieuwzijnwerk.Iktrekmenietsaanvanmijnvrienden:Het Zakmes:zwaarverou-derd.Home Alone:voorspelbareavontuurtjes.Enevenvoeldeikmeweerhelemaaldebaas./

Alma Mathijsen was de helft van het duo Fanny & Alma in Het Parool. Ze schreef vijf toneelstukken en een verhalenbundel. In 2011 studeerde ze af aan de Gerrit Rietveld Academie, afdeling Beeld & Taal. Haar eerste roman, Alles is Carmen, verscheen in september 2011 bij De Bezige Bij. Verder publiceerde ze in nrc.next, Mister Motley, Het Parool, Das Magazin, Playboy e.a.

“Ik verlangde terug naar de karakters die mij zagen opgroeien en besloot de vier films stuk voor stuk terug te kijken.”

Home Alone

muiterij.Ikhoordedezwarevoetstappenvanmijnvaderdetrapafkomen,ikwistdathijdirectnaardevoordeurzoulopen.Ikkeekomhethoekjevandewoonkamerdehalin.Hijtrokdetochtdeuropen,windvloognaarbinnen,allehonderdenstukjeskrantvlogendeluchtin,zedwar-reldenlangsmijnvaderdoorhetzonlicht.Ikdacht:‘alsiknietmagwatikhetliefstewil:patat,danmagjijnietwatjijhetliefstewil:dekrant’.Mijnvaderdraaidezichom,zagmegluren,ikzetteeenstapnaarhemtoeomdathijmenutochhadgezien.Ikzagdathijglimlachtetoenhijzichomdraaideenzijngezichtpasbetroktoenhijzagdatikhemzag.Hijwasdebozevaderaanhetspelen.Ikgeloofdatikdattoenalvoelde,maarnogniethelemaalgeloofde.ZoalswachtenopiemanddiejeheelgraagwiltzienopSchiphol:jeweetdathijkomt,maartochkunjehetnogniethelemaalgeloven.Mijnvaderschreeuwdeentierde,maarikhaddeglimlachgezien.Ikmochttweedagengeentelevisiekijken.Detactiekuitdefilmbleekniettewerken,nuhadikgeenpatatengeentv.Tochhadikietsgeziendatikzonderfilmniethadontdekt.Deeerstestappennaarzelfstandigdenkenwarengezet.

Ikkeekzovaaknaardefilmsdieikhad,datikhetgevoelkreegdetouwtjesinhandentekrijgen.InThe Never Ending StorygaatdedroomwereldFantasiatenonderomdatvol-wassenenenkinderennietmeerfantaserenenzichlatenleidendoorvantevorenbedachtescenario’s.Tochvreemddatikjuistdezefilmeenoneindigaantalkerenachter

elkaarkonbekijken,omdatdieimpliceertdatkinderenzelfhunverhalenmoetenverzinnenennietpassiefvoordeTVmoetenzitten.Maarnu,achteraf,denkikdatiktoenmeen-dedatikzelfmijnverhaalfantaseerdealsiknaareenvanmijnfavorietefilmskeek.Ikwistwaterzougaangebeuren.IkwistdatAtreyuhetpaardzouachterlateninhetmoeras.IkwistdatKevinwenstedatzijnfamiliezouverdwijnenendathetdevolgendeochtendwerkelijkheidzouzijn.IkwistdatdevadervanMeesdekaasfondueweeroverdeTVzoulatenvallen,allemaalvoordathetzougebeuren.Infeitewasikderegisseur.Ikwashetkinddatbepaaltwatkomengaat.Ikvoeldememachtigvanafdebank.Somsstondikopomhetkarakteraantewijzendatnumoestgaanpraten,ofikgeboodmetmijnhoofd,tegenhetschermgedrukt,datKevinnuaftershaveopmoestdoen.Hetwerkteverslavend,omdatikalleskonbesturen,hetwaseenvormvanmachtoverdewerkelijkheid.Kevinwasmijnbroertjedatikmoei-telooskonlatendoenwatikwilde,mijnvaderwasdevadervanMeesdieiktelkensspullenuitzijnhandenkonlatenvallen,enAtreyuwasmijnverreneefdieoverzijnavontu-renkwamvertellen.Opdewereldhadikgeengrip,maaroverdewerelddiezichafspeeldeindefilmshadikvolledi-gecontrole,zoalsdatinhetechtelevennooitlukt.Maardemoraalvanmijnlievelingsfilmswasduidelijk:jekuntietsbereikendoorjeeigenwegtevolgen.KevinwensteinHome Alonezijnhelefamilieweg:

Kevin: Everyone in this family hates me.Kate: Then maybe you should ask Santa for a new family.Kevin: I don’t want a new family. I don’t want any family. Families suck!Kate: Just stay up there. I don’t wanna see you again for the rest of the night.Kevin: I don’t wanna see you again for the rest of my whole life. I don’t wanna see anybody else, either.Kate: I hope you don’t mean that. You’d feel pretty sad if you woke up tomorrow morning and you didn’t have a

Ferris Bueler’s Day Off

“Ik keek zo vaak naar de films die ik had, dat ik het gevoel kreeg de touwtjes in handen te krijgen.”


“Zelfs de meest succesvolle films hebben ook nog funding nodig. Dat is overigens iets dat de branche beter moet uitleggen aan de politiek en aan zich zelf.”

bent directeur/intendant van het VAF?DatisdenaamdiebestaatsindshetontstaanvanhetVlaamsAudiovisueelFonds,dussinds

september2002.HetVAFbestaatnupreciestienjaar.Maarikvinddatikabsoluutgeenintendantben.Mijntaakistezorgendatikgoederelatieshebmetmijnvoogdijministers,zoalswedathiernoemen.Tewetendeministervancultuur,deministervanmediaensindsdeoprichtingvanhetgame-fondsookdeministervanonderwijs.

U wordt ook wel mentor genoemd van de Vlaamse film.Ikhebeenverledenwaariksamenmeteenpaaranderemensen‘devrijherenvandeVlaamsefilm’werdgenoemd.Ikwasscenarist,regisseur,producentendocent.Dusikkanmeteenscenaristpratenindetail.Enmeteenregisseureneenproducent,omdatikhetallemaalalhebgedaan.Datiswelspecifiekaanmijnpositie.Rondmijnvijftigstebenikgestoptmetwerken,ikwildevroegmetpensioen.Entoenopeenswerdikgebeldmetdevraagofikfictieatelier(hetbegeleidenvanprojectenopniveauvanhetscenario)wildekomengevenophetVAF.Ikwasalnegenoftienjaarweg;ikwoondealvoordehelftinhetbuitenland,dusikhadgeenbelangenmeerindeVlaamsefilm.

Toenikaleenpoosjehetfictieateliergaf,ontstondereencrisisophetfilmfonds–erwarenproblementussendedirecteurendevoogdijminister–enikwerdgevraagdofikcrisismanagerwildeworden.Ikwasdaaralelkedag;zaghoehetVAFfunctioneerdeenhadmijnexpertiseinanderediscussies.OphetmomentdatmijnvoorgangerhetVAFmoestverlaten,wasikdegenediedemeesteervaringinheelveelfacettenvanhetfilmvakhad.Enduswerdikcrisismanagerenuiteindelijkdirecteur/intendant.

Wehaddentoeneenandersysteem,waarindebeoorde-laars,delezersvanprojecten,nietbekendwaren.Datgafhetgevoeldatdeintendantalleenbesliste,omdatmenerniemandandersopkonaanspreken.Datwaseenheelconflictueusgevoel,heelonaangenaam.Toenhebbenwebeslotenomdattehervormeneneencommissiesamentestellen.Diecommissieisvoordehelftsamengesteldopvoordrachtvandesectorenisvoordehelftonzekeuze.Wehebbenallerleiledenuitdesectorinonzecommissie,maargeenBelgischeproducenten.IkhebgehoorddatdatinNederlandtotgroteproblemenheeftgeleidendathettotveelbezwaarschriftenleidde.Bijonsisbezwaarmakenopdeuitslagvandecommissieeenheelzeldzaamfenomeen.Diejuridischetendensishiernietgangbaar.Wehebbendeafgelopentijdslechtsééngevalgehad.

IkmaaktedeeluitvandesollicitatiecommissievanhetNederlandseFonds,diejullienieuweconsulentenmoestse-lecteren.IkweeteerlijknietofjulliesysteemgeaccepteerdzouwordeninVlaanderen.Datdetoekomstvanéénfilmbepaaldwordtdooréénpersoon,dooreenconsulentdiedefilmheeftbegeleideninfeitedegesprekspartnerisvandeproducent,deregisseurendescenarist.Ikdenknietdatditbijonsaanvaardwordt.Ikkanmenietvoorstellendateenconsulentwerktmeteentrioendanaanheteindevanderit‘nee’zegt.

Interne logicaHoe beoordeelt een commissie?Wewerkenmetcommissiesvanzescommissieledenenzesplaatsvervangers.Webeoordelenprojectenopdein-ternelogica.Wijzeggen:‘ditprojectheeftdeambitieomtebeantwoordenaanditofdat,isdatwelzo?’Welkeinternelogicaontwikkelteenprojectbinnenzijneigenambitie?Gelovenwijerindathijbereiktwathijwilbereikenmetdemiddelendiehijwilgebruiken?Endathetdangaatwerken?Engaatdeproducenthemdaarinsteunen?Hetgaatookomdeintentienotavandeproducentinvergelijkingmetdeintentienotavandemaker.Vormendiewerkelijkeenteam?Zijnhettweeenergieëndieelkaarversterkenenvooruit-duwen?Datlezenweineenproject.Enwesprekenmetdemensen.Wehebbencontacten.

Heeft u een stem?(lacht)Nee.Ikhebgeenstem,maarzehorenmewel.Ikgeefmijnmeningoverhetonderwerp,ofikgeefinformatiedieanderenniethebben,omdatikmetdieofdiehebge-praat.Maaruiteindelijkzegiknietdatzemoetenstemmenzoalsmijnmeningis.>

“Ik weet niet of jullie systeem geaccepteerd zou worden in Vlaanderen.”

De Vlaamse film ondergaat een ongekende bloei. Internationale

waardering op de grote festivals en veel publiek in de zalen is

de oogst. Daar waar de Nederlandse film in zwaar weer terecht is

gekomen door de bezuinigingen, ontvangt de Vlaamse film steeds

meer geld van de overheid. De DDG reisde af naar Brussel op zoek

naar het geheim achter Rundskop, De Helaasheid der Dingen en

al die andere pareltjes in de Vlaamse cinema. Een interview met

Pierre Drouot, directeur van het VAF./ Peter Dop en Marleen Jonkman

maar neem risico

Scene uit De Helaasheid der Dingen

Pierre Drouot (1943), voormalig scenarist, regisseur en pro-ducent, werd in 2005 directeur van het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Hij zette een grootscheepse reorganisatie in. Met het VAF/Mediafonds gaf hij het afgelopen jaar ook een flinke boost aan kwalitatieve fictie, animatie en docu-mentaire. Het pas opgerichte Screen Flanders is daarnaast een nieuwe troef om internationale filmproducties naar Vlaanderen te halen. En sinds zeer kort valt ook een gamefonds onder de bezielde directie van Pierre Drouot.

U


Hoe wordt er door het fonds beoordeeld of er een resonantie zal zijn met het publiek?Datisdetaakvandeproducent.Datwordtnietdooronsbeoordeeld.Wewetenwelkeproducenteneenfilmindemarktkunnenzetten.Maarwewetenookdaterproducen-tenzijn,diedatnognietdoenofnietzogoeddoenofhele-maalnooitzullendoen,maardieinteressante,kleinschaligefilmsmaken,meteennieuweapproach,ofeeninteressantevisieendanzeggenweoké,datisookgoed.Zo’nfilmismis-schiengoedvoorvijftienduizendtoeschouwers,endanzijnweheeltevreden.

Komt bij jullie het geld voor de publieksfilm en de artistieke film uit één pot?Ja.Wemakengeenonderscheid.Webeoordelenelkindi-vidueelprojectopzijninternelogica.Dieinternelogicaisdebasis.

Zou het kunnen dat er in Nederland meer in hokjes wordt gedacht? Tegenwoordig lijkt de nadruk bij het Filmfonds te liggen op cross-over. Het wordt op het aanvraagformulier ook als categorie aangeduid: artistieke film, publieksfilm of cross-over.Ikkanalleenmaarzeggenhoewijhierwerken.Wijwerkennietmetcategorieënbijvoorbeeld.Ishetfeitdatwijsuc-ceshebbendaaraanverbonden?Datweetikniet.Maarcross-overisgeengenre.Cross-overiseenresultaatvandeuitvoering.Jekuntnatuurlijkspeculerenofeenfilmeencross-overpotentieelheeft,maarhetisgeendoelopzich.BijRundskopziejeeenfilmmeteennieuwgeluid,eennieuweapproach.Hetiseenfilmmetpersoonlijkethema’s,vermengdmetdeconventiesvaneengenrefilm,maarmeteenheelspecifiekebalans.IkhebMichaelRoskamgevolgdvanafhetbeginenerveelvertrouweningehad.Maardefilmisookheelgoedgeproduceerd.Zehebbenbijvoorbeeldheelveeltijdgenomenvoordemontage.Defilmisgemon-teerdentoenhebbenzehemenkelemaandenlatenliggen,zonderdedrukvaneenreleasedatum.Vervolgenshebbenzeermeteenversebliknaargekekenendemontageaangepast.Datisheelbelangrijkgeweestvoordiefilm.

Betekenis verandertIn welk stadium wordt een filmaanvraag goedgekeurd voor de productiefase? Is het script dan ’af’?Hetscriptisnooitaf.Watmijbetreftwordterevenveelge-schrevenindemontagealsinhetscenario.Gelukkigmaar,wantjevocabulariumverandert:eersthebjewoorden,danhebjebeelden.Erisweleenrelatietussendietwee,maarhetdnavanhetbeeldisandersdanhetdnavanhetwoord,dusjemoetjeverhaalherschrijvennadeopnames.Betekenisverandert.Deintensiteitvaneenwoorddatdooreenacteurwordtuitgesproken,kangeheelanderszijndanwanneerjehetgeschrevenziet.Bijonsisereenvertrouwenindeplichtvandescenaristen,deregisseursendeprodu-

centenomteblijvenwerkenaandefilm.Hetiseenproces.Wijgeveneenbeoordelingopeenbepaaldmomentvaneenproces,maarikzouhetverschrikkelijkvindenalsnaons‘ja’,hetnadenkenoverdefilmstopt.

Watwijnietdoen,zoalsbijjullie,isdatdeproducentenderegisseurhunwerkkopiemoetentonenaanhetfondsvoor-dathijafis.Wewordenweleensgevraagd,maarhetisze-kergeenverplichtingomonsuittenodigen.Hetisgewoonhunverantwoordelijkheid.Steljevoordatikeenoordeelmoethebbenindefasevaneenwerkkopie,welkeffectkandathebben?Steljevoorikvindheteenmislukking,watmoetikzeggen?Watiserbelangrijkomgezegdteworden?Moetjehypocrietzijnofmoetjezeafmaken?Ikzouhetnietwillen.Hetmomentdatdattotmijnverplichtingenzougaanbehoren,zouiknietmeewillenmaken.Zo’ncentraalcomitédatzichdanmoetuitsprekenisdelicaat.

Wijhebbeneensysteemwaarinwewerkenmetvastebedragen.Vanafdederdefilmisdebijdrage650.000euro,ongeachthetbudgetvandefilm.Eersteoftweedefilms:550.000euro.Endanhebbenwenogeenlowbudgetsys-teemwaarje350.000eurokrijgt.Wegeveneen‘ja’opeenbepaaldmomenttijdensdevoortgangvanhetproces.Enwijzittenmeestalaanhetbegin.Wijzijndeeerstendie‘ja’zeggen.Danbenjealzekervandie650.000euroopvoor-waardedatdeproducentlatermeteentechnischdossierkomt,datklopt.Daarkomtgeencommissiemeerbijtepas.Maarhetideeisdaternaonseerstejaverdergewerktmoetworden;ermoetverdergefinancierdwordenenermoetverderaanhetscenariogesleuteldworden.Endatgebeurtbuitenonzecontrole.Gelukkigmaar.

We hebben het nu over beleid, maar misschien zijn de makers in België ook wel gewoon eigenwijzer? Ikvinddatzebijonsgesteundwordeninhuneigenheidendatzevrijgelatenworden.Weesnietbangvoormislukking.Jegaatdiefilmsowiesomaken,maarneemrisico.Hetisnietaanons,hetVAF,omtezeggenhoezehetmoetendoenenwatallemaalnietmag.Wegeveneenzeerheterogeenad-vies.Eriseendebatgeweestenerzijnmensenvurigtegenenvurigvoor,endatwordtweergegeveninhetadvies.

Wij hebben het vermoeden dat Vlaamse makers meer risico nemen en misschien wel meer vrijheid krijgen.Zenémenmeervrijheid.Wijhebbengeendogma’s,wijhebbengeenvooropgesteldecriteria.Filmiseenprototypeactiviteit.Eneenprototypeistypischietsdatontsnaptaanwetten.Datisaltijdproberen.Hetisnieuwofhetisvernieu-wend;hetiseenpogingdiekanmislukkenenlukken./

“Film is typisch iets dat ontsnapt aan wetten.”

Scene uit Rundskop

Eencommissieiseenoptellingvansubjectiviteiten.Ikgeloofnietinobjectiviteit.Ikweetweldatjeernaarmoetstreven.Maarhetisnetalsvrijheid:hetbestaatniet.Ikdenkdatmensenopeengeïnformeerdemanierondankshuneigensubjectiviteittoteenoordeelkunnenkomenovereenproject.Vervolgensishetnietéénpersoon.Hetiseensamensmeltingvanzessubjectievemeningen,dieobjectie-veroverkomt.Hetiseendebatmetzespersonen,waareenstemminguitkomt.Jemoetvierstemmenopzeshebbenomdoorgangtekrijgen,tenzijermeerfilmszijndanergeldis.

Naar wat voor films bent u op zoek?Alles.Zobreedmogelijk.

Maar u heeft ook een smaak.Ja,natuurlijkendieiszeerdivers.Ikbenzeergeïnteres-seerdinexperimentelewerken,wantdaardoorkomtervernieuwing.Nietalsgeheel,maardeenekeerisdatopbasisvanstorytelling,opbasisvantechniekennoemmaarop.Datisheelbelangrijk.Maarikzieookheelgraaggrotespektakelfilms.Ikweigerhetdebatvandecommerciëlefilmersdiehetgekvindendataldiearthousefilmsmetmaarvijf-oftienduizendbezoekerseenkanskrijgen.Ikzegdan:‘hetiswelverantwoorddatzo’nfilmeenmiljoen,ofanderhalfmiljoeneurokost.Datisonzecultureleopdracht’.

Endearthousefilmersdiezeggendatallepublieksfilmsnietnodigzijn,kloptookniet.Eenpublieksfilmkaneengoedeinteressantefilmzijn:goedgemaakt,goedgeschreven,goedgeacteerd.Enermoetvooruitgangzichtbaarzijnindebezoekerscijfers.Wehebbencontactnodigmethetpubliek;cinemamoeteensocialefunctiehebben,hetgevoelvancommunity.

Geen dogmaMaar u moet dan toch weten hoe u dat resultaat behaalt? Daar moet toch een visie achter zitten, die meer is dan een brede smaak?Ja,maarikspreekdatnietuit.Datiseenvanmijncredo’s.Ikspreekhetnietuit,opdathetgeendogmagaatworden.Ikkenhet–zoalsinNederland–datallesuitgemetenwordt:hoeveelvandit,hoeveelvandat.Alleswordtineenvakjegestopt.Ikzegdan:‘nee,dathangtafvanhetaanbod’.Datwedriegoedepublieksfilmsineenjaarmaken,isnietvanzelfsprekend.Hetgrotegeheimisomeenarthousefilmtemakendieeenpublieksfilmwordt.Aanrijding in Moscoubijvoorbeeldiseenarthousefilm,maariseenvanonzegrootstesuccessen.Diefilmheeftnegenhonderdduizendeurogekost.Hetisnietalleenbelangrijkomeenfilmtemaken,maarookomtezorgendatdefilmresonantiekrijgtmeteenpubliek.Datisdiefilmsgelukt.

Ervindtdelaatstejareneenveranderingplaats:deVlaamsefilmiseenmerkgeworden.InFrankrijkiseensterkart-housecircuit.ZevertonenonzefilmsindeorigineleVlaamseversiesinFrankrijk.Endatwordtsteedsmeergeaccepteerd.Hasta la vistaheeft180.000toeschouwersgehadmetdeVlaamseversieinFrankrijk,RundskopinFrankrijk70.000.FilmsinhetVlaamskomenautomatischinhetarthouse-circuitterechtinFrankrijk.De Helaasheid der DingenisgedubdinhetFransenkandanookinhetregulierecircuitterechtkomen.Datismijnhoop.DatVlaamsefilmsgenoegpotentieelhebbenomgedubdtewordeninhetFrans.ZodatwenatuurlijkzoookWalloniëbereiken.

WatookspecifiekaanVlaanderenis,vindik,isdattotnogtoedetoegankelijkearthousefilmswordengedistribueerddoorKinepolis.DatwilzeggendatdefilmsvertoondwordenindegroteKinepoliszalen.KinepolisisvergelijkbaarmetPathéinNederland;hetheeft70%vandemarktinBelgië.

“Het grote geheim is om een arthousefilm te maken die een publieksfilm wordt.”


khebNederlandseliteratuurenletterkundegestudeerdinNijmegen.Datwasindetijddatdefaculteitpsycho-logieenorminvesteerdeinU-maticapparatuur.Iktrok

toevalligopmetveelpsychologen.Daarzateneenaantalmensenbij,dieinfilmgeïnteresseerdwaren.Endieappara-tuurstonddaarmaarnietstedoen.Dusgebruiktenwijhetomkortefilmpjestemaken.EenkeerperjaarprobeerdenwijmetmensenvanhetFilmhuisNijmegeneenspeelfilmopsuper8temaken.Datwasindetijddatjemet300manopeenhardzitvlakmeteenratelende16mmprojectornaareenonbegrijpelijkeJapansefilmzattekijken.Hetbeginvandefilmhuizen.Toenismijnliefdevoorfilmontstaan.OpeengegevenmomentgingiknaarDenHaag.IkhebdaareenpaarjaaropdecineworkshopvanFransZwartjesopdeVrijeAcademiegezetenenbenmeteenjongen,dieikdaarheblerenkennen,reclame-enbedrijfsfilmsgaanmaken.

Erkwameenmomentdatwemoestengaaninvesterenomtekunnenconcurreren.Toenrealiseerdeikmedatikhelemaalnietgelukkigwasmetwatikdeed.Lyrischdoenovereenbaksteenenmeteenstropdasbijallerleimanage-mentmensenaankomen.Hetginggewoonnergensover.Ikbeneruitgestapt.VervolgenshebikgereageerdopeenhelekleineadvertentievanStudioNieuweGronden,RenéScholtendus.Hijzochteenbureauproducent.EnikhadnetvantevorenoptelevisieRequiemvanSjefLagroogezien,geproduceerddoorNieuweGronden.Nadiefilmzeiiktegenmijnvriendin:‘DaarvanzoudenermeergemaaktmoetenwordeninNederland’.IkhebgesolliciteerdenbenzobijNieuweGrondenterechtgekomen.Datwasin1988;NieuweGrondenbestondtoen10jaar.StienetteBosklopperzatervoormij.DieheeftookvanRenéhetklappenvandezweepgeleerd.Stienettebegonnatweejaarvoorzichzelf.Ikbener10jaargebleven.Tot’98,toenwildeikmeergaancoprodu-cerenenRenéwildehetjuistkleinerendichterbijzichzelfhouden.

KruisbestuivingWezatenbovendiesportschoolindeVanHallstraat.DaarhadjeFilmhuisCavia,TheoremaFilmsenRuudMonsterhadereenmontagekamer.StudioNieuweGrondenhad35mmen16mmenlaterLightworks,deeerstedigitaleset.Erwaseensoortkruisbestuivingvanallerleimensen,dieindatpandrondliepen.Dieallemaalietsmetfilmhadden.Datmaaktehetbijzonder.IkweetnogdatGerPoppelaarsDe drie beste dingen in het levenmaakteendatdaarinkringenrondomRenéheftiggediscussieerdwerdofdatnouwelkon.OmdathetvoorNieuweGrondentecommercieelwas.Zo’ndiscussiezoununietmeerplaatsvinden.

ToenRenéernstigehartklachtenkreeg,produceerdenweopdatmomentDe Nieuwe Moeder, De KersenplukenDe Schaduw-lopers.HetleekmijeengoedideeomdeproductiecapaciteitvanNieuweGrondenuittebreidendoorAnnemiekerbijtehalen.IkhadAnnemiekaleerdergevraagdomDe Kersenpluktedoen.Datwasonzeeerstesamenwerking.Hetwasgewoonteveelvoormijalleen.EnzelfsvoormijenRenésamen.Renéenikkwamenernietuit.Annemiekenikbeslotentoenmetz’ntweeëneenproductiebedrijfopterichten.WehebbenervoorgekozenominRotterdamtegaanzitten.HetRotterdamseFondswasertoenal,maarlaghelemaalopzijngat.Datwasdusvooronsnietdereden.WehieldenvandesfeerenmentaliteitinRotterdamenbovendienwildenwenaareenplekwaarnietzoveelproductiebedrijvenzaten.

Annemiekenikzijncomplementair.Zijiseenstukdoortas-tenderdanikenikbenmeerafwachtendentrapsomsopderem.Somswordenmensenerweleenbeetjegekvanomdatikwatterughoudenderben.Ikdenkdatweelkaarheelgoedinbalanshouden.Quasmaakkomenweveelovereen.Enzekeralshetgaatomdefilms,diewedaadwerkelijkmaken.Dewegernaartoeissomswatanders,maarwekomenaltijdophetzelfdepuntuit.

We maken eerder Europese dan Nederlandse filmsIkzieweleenverschiltussenwatwe10jaargeledeninproductienamenennu.Wezijnmeerrekeninggaanhoudenmetwathaalbaaris.Endieenormehardcorearthouseisertrouwensooknietmeer.Jeziet,doorschadeenschandewijsgeworden,eerderofjeietswelofnietvandegrondkrijgtenjezieteerderhetonderscheidtusseneenleukideeenietsdateengoedefilmkanworden.On the Old Roman RoadvanDonAskarianiszo’nfilm,diewenuandersaanzoudenpakken.HijwildehetRotterdamsegedeelteperseinhetEngels.DatleiddetoteennietteverterensteenkolenEngels.HeteersteGeorgischegedeelteisprachtig,maartijdenshetRotterdamsegedeeltehikikvooraltegendatslechte

“We zijn meer rekening gaan houden met wat haalbaar is.”

I

René Goossens

Scene uit Ondersteboven

De commercieverlangt dat jeperspectief en hoop biedtRené Goossens bestiert samen met Annemiek van Gorp nu zo’n 14 jaar

productiehuis De Productie in Rotterdam. Zo produceerden zij o.a.

Het Mysterie van de Sardine (Erik van Zuylen), De Scheidsrechter (Vasil

Hristov), Vlees (Maartje Seyferth & Victor Nieuwenhuijs), En op een

goede dag (Heddy Honigmann) en C’est déjà l’été (Martijn Maria

Smits).Op dit moment hebben zij in (post)-productie: Jong (Colette

Bothof) en Ondersteboven (Eugenie Jansen). Dit is de zesde aflevering

van een serie waarin producenten over hun vak spreken. /Peter Dop

>


Klaas de Jong

Engelsaan.HetwaswelheelleukdatveelmensenopmeafkwamenenzeidendatzeRotterdamnognooitzogezienhadden.Dusdatzo’nblikvaneenbuitenlandsefilmmakerop,inditgeval,Rotterdamtotaalandersis.Datisookhetleukevanwerkenmetmensenuitandereculturen.Wehebbenveelprojectengedaanvanbuitenlandsefilmmakers.Coproductiesooknatuurlijk,maarookveelmakersdiehieralsvluchtelingkwamenofhiergewoonalwoondeneneencarrièrealsfilmmakerwildenopzetten.Hetisdekijk,diebuitenlandersoponslandhebben,maarookhetsoortverhalendiebuitenlandersvertellen,watonsaanspreekt.IkdenkdatweallebeigevoelhebbenvoordieanderekijkopdewereldendatweindiezineerderEuropesedanNederlandsefilmsmaken.

Degrapisdatjevanbuitenafhoortdatwealsproductie-bedrijfeenheelduidelijkesignatuurhebben,terwijlalswijpratenoveronzeplannenenbeoordelenwatwewelofnietdoen,wedaarnietzomeebezigzijn.Dathetmeerintuïtiefeneensmaakkwestieis,endatheteromgaatwatjezelfzouwillenzien.WaarbijAnnemiekenikvaakvanuiteenheel

andereinvalshoektotdezelfdeconclusieskomen.Hetzijnfilmsdieietszeggenoverdewereldwaarinwenulevenendaaropeenbijzonderemaniernaarkijken.C’est déjà l’étéwasvrijuitzichtloos,hoeweldatverscheurdegezinaanheteindvandefilmindegevangenisronddetafelzit.Danisdatietsvanhoopvoordiefamilie,hoetroosteloosdesituatievoorhenookis.Maarindehuidigefilmwereldkomjedaarnietmeermeeweg.Wantdanwordtergezegd‘datvindenwewelheelsomberenheelerggesloten’.Danwillenmensendatjetocheenveelduidelijkerperspectiefophoopbiedt.Ikvinddatnietaltijdinteressant.Datgebeurtmeerenmeeromcommerciëleredenen.C’est déjà l’étéwerdopfestivalsmetechtveelsuccesonthaald.Erisblijkbaareendiscrepantietussenwatgeldoplevert,watcommercieellevensvatbaarisenwateenbepaaldpubliekwilzien.Datisheelmoeilijkopelkaaraftestemmen.ToeniknogvoorNieuweGrondenwerkte,zeidenRenéScholtenenikeenpaarkeerperjaartegenelkaar:‘nouveelslechterdanhetnuis,kanhettochechtnietworden’.Indie25jaardatiknuproduceer,hebikdatnogelkjaarmoetenzeggen.

In het echte leven is die innerlijke logica er niet altijdIkhebwelhetideedatwijinNederlandbijhetbeoordelenvanscenario’sheelergvasthoudenaandeinnerlijkelogica.Terwijldieerinhetechtelevenafentoenietis.Wezijnersomsteveelnaaropzoekinscenario’s.Waaromdoethijzusofzoendatdatallemaalverklaardmoetworden.Terwijleenacteurdatmeteensimpeleblikduidelijkkanmaken.Wij

(advertentie)

www.moodfactory.com moodfactory MEDIANIEUWE

MAKERS

“I wouldn't have seen it if I hadn't believed it.”

Marshall McLuhan

effectief

engaging

creatief

effectief

cont

ent m

arke

ting

stor

ytel

ling

brandin

g

portfoliofilm

web

Social mediabranded contentprint

artik

el

webvideo

website

animatie

branding

engaging

creatief

effectief

content m

arketin

g

story

tellin

g

branding

port

foliofil

m

visie

web Social m

edia

bran

ded

cont

ent

print artik

el

webvideo

website

anim

atie

branding

nieuws

engaging

creatief

effectief

content marketing

storytellingbranding

portfolio

film

web

Social media

print

artikel

webvideowebsiteanimatie

brandingnieuws engaging

creatief

brandin

g

portfolio

film

webSocial mediabranded contentartikel

website

nieuws engaging

crea

tief

content marketing

bran

ding

portfolio

film

Social mediabranded content

artikel

webvideo

websiteanim

atie

brandingcreatief

effectief

content marketing

branding

port

folio

filmvisieweb Social media

branded content

print

artikel

webvideowebsite

animatie

branding

nieuwsstorytelling

engagingcreatief

effectiefcontent marketingstorytelling branding

“Het is de kijk, die buitenlanders op ons land hebben, maar ook het soort verhalen die ze vertellen, wat ons aanspreekt.”

Scenes uit C’est déjà l’été

gaanbijvoorbeeldafentoemetderegisseurendescenaristomdetafelzitten,terwijlikhetverhaalhardopvoorlees.

Doorteluisterennaarhetscript,krijgjeeenheelandereindrukvanhoehetwerkt.MethetprojectvanMarleenJonk-manhebbenwenuonlangsmeteenpaaracteurseenlezinggehouden.Datisheelverhelderend.Zokomjeerachterwatwelennietwerkt.Opbasisvandezelezingendeinputdiewevandeacteurskregen,hebbenMarleenenColleenScheepersweereennieuweversievanhetscenariogeschre-ven.Heelinspirerend.Jeprojectbegintopeenstelevenenjekrijgtheelandereinput.Hetgrappigeis,datdieacteurszei-den‘goh,watleukomtedoenenikvindhethelemaalnietergdatikdierolnietmaggaanspelen.Watleukomalindezefasejeinputtekunnengevenaaneenproject’.Ikdenkdatdatdemaniervanwerkenis,dieweveelvakerzoudenmoetengaantoepassen.

Ikzatlaatsteenbudgettemakenendachtopeens:‘shitnogmaareenpaarjaargeledenkonjeinNederlandgemakkelijk1,1miljoenbijelkaarhalen’.Datisvoorbij.Numoetjeereencoproductiemetdrielandenvanmaken.

RotterdamliepmetdeopheffingvanhunMediafondsvooropdelandelijketrend.Hetwasheelprettigdathetfondserwas.Wantdaardoorkonjeietsextra’sdoenofnetaanhetbudgetkomenvan,zegmaar,eengoedeTelefilm.Enzozijnerindietijdheelveelfilmsgemaakt,dieandersnooitgemaaktzoudenzijn.Die150.000of200.000euromaaktehetvaaknetmogelijkjefilmterealiseren.Hetisdoodzondedatdatwegbezuinigdis.IkdenkdathetdestadRotterdamuiteindelijkgeldgaatkosten.Erstaangebouwenleeg;allerleibestedingenwordennietmeergedaaninRotterdam.Hetfondsheeftdatookwelaangetoond.Ikgeloofdatelkeeurozo’nviereuroopleverde.Erwarenbepaaldemensendienietsamendoorééndeurkonden.Daardoorverdweenbijdepolitiekhetdraagvlakomditfondstesteunen.Mensendieelkaarhetlichtindeogennietgunnen.Datzuljedekomendejarenwelmeergaanzien.Iedereengaat,vreesik,voorzijneigenlijfsbehoudvechten./

“Door te luisteren naar het script, krijg je een heel andere indruk van hoe het werkt.”


Op de set van EXIT

breedenhetplafondtelaag.’Simul-taanbegrijpjeookdemotivatievandeautoriteiten.‘Ikvindhetboeienddatditverhaalverteltovertweegroependieelkaarindewurggreephouden.Devreemdelingenwillenomverklaarbareredenenblijvenentegelijkertijdmakendemensendieverantwoordelijkzijnvoorhunuitzettingderegelsniet.Zijdoengewoonhunwerk;iemandmoethettenslottedoen.Endatbrengtzeineengrootdilemma.Zehaddennietdoormoetenzetten,maardathebbenzewelgedaan.Omwillevandepolitiekedruk.Mijnbroer,RomijnConen,speeltderolvandeIND’er.Samenzijnwevooralbezigomteproberenteachterhalenwatdedrijfverenvanzijnperso-nagezijn.Wedenkendathijhetdoetomdathijhetbestejongetjevandeklastewilzijn.’

Vandaagwordtereenscèneopgenomenwaarinanderevreemdelingen,dieindezelfdebusvervoerdworden,hunsteunbetuigenaandezejongens.Zijschreeuwenenbonkenopdedeurenengaanzodaniginhunrolop,datzeConens‘stop!’niethoren.Inhetverloopvandescènewordenzehardhandigdebusuitgewerkt.Eénvanhenschopthaarbenenomhoogalszewordtopgetild,eenanderscheldtdeagentendehuidvol.

Voorafgaandaandeopnamesrepeterendevijfacteursineenhoutenhokje.Zekrijgensteedsdeslappelach.Hetkamertjeisopschaalnagebouwd.‘Nukunjeervanallekantenbijomaanwijzingentegeven.Dathelptmetrepeteren.Metzoweinigbewegingsvrijheidishetergzoeken,’verteltConen.‘Onzecellenbusisechtgebruikt.Erzijnermaardrievanditsoortgemaakt.Misschienzijndeasielzoekersopwiederollengebaseerdzijnerweldaad-werkelijkmeevervoerd.’

Alsikevendebusinmag,snapikwaaromdatrepetitie-lokaalessentieelis.Hetvoertuigissmalenbloedheet.EengangetjeleidtnaardekleineruimtewaarzichhetgrootstegedeeltevanEXITafspeelt:decelvandejongens.Vijfstoelen,datishet.Ikgaindeeenpersoonscelervoorzitten.Daariseenraampjeuitgehaald,zodatdecameraerdoorheenkanomdeknapentefilmen.Deproductieleider

doetmijndeurdichtenlooptlachendweg.Ikbennietclaustrofobisch,maaropgeslotenzijnisengenikraakeveninpaniek.Hetiserminderdaneenhalvevierkantemetergrootenhetideedatjevastzit,maaktjebang.Dedeurblijktnietopslottezitten,maarikdenkernieteensaanomteproberendieopentemaken.Ikvraagmeafofikdoorhetraampjezoupassen.

Tegelijkertijdmerkikdeuitdagingvoordecameramanop.‘Hetisdieoudediscussie:laatjeeensetnabouwenofgebruikjeeenauthentiekdecor?’begintConen.‘Wijhebbenuiteindelijkdeelsomfinanciële,maarvoornamelijkominhoudelijkeredenengekozenvoorhetlaatste.Voormijwerktbijdietweeduikbotenfilms,decompacteruimtevanDas BootbeterdandegrotestagevanThe Hunt for Red Octoberwaarjeoveralmetdecamerabijkunt.Jebeperktjezelf,maarhetmaaktjeookcreatief.Wantjezitmetvijfacteurs,eencameraman,eengeluidsman,eenfocuspuller,vaaknogeenopnameleidereneenregisseuropeenoppervlakvantweevierkantemeter.Maarhetvoeltrealistischerendatjetochkuntfilmen,vindikongeloof-lijk.Hetdwingtjeefficiënttezijndoorbijvoorbeeldeenlichtsysteemmetdunneledlampjestegebruikeneneencameradieisteruggebrachttothetminimalevolume.’

Bijdeopnamesgaat,alswarehetdetasvanMaryPoppins,inderdaadeenenormestoetcrewledennaarbinnen.Deachtergrondvoordescènewordtverzorgddoorschermenwaaropdeomgevingisgeprojecteerd.Eénvandejongenslooptnerveusheenenweer.‘Gazitten,man,’zegteenander.Deeerstegaatzittenentrektzijnshirtoverzijnhoofd.Hijheeftgrotelittekensopzijngespierdebuik.‘Leteropdatjediegoedinbeeldhebt,’zegtConenevenlatertegendecameraman.Omdatikerzelfeveninhebgezeten,snapikdepaniekvanhetpersonage.Decamerahelpt;hijzitdichtophunhuid.Misschienrakendeacteursaandiebenauwdesituatiegewend,maarikbegrijphoediegeringeruimtekanbijdragen.DatzalbijThe Hunt for Red Octobertochandershebbenaangevoeld./

“Het is die oude discussie: laat je een set nabouwen of gebruik je een authentiek decor?”

EXIT

enjijvandeambassade?’vraagteenvandefiguran-ten.Zedraagteenwijde,geruitebroekeneenverwassent-shirt.‘Zozienweernietaltijduit,hoor.

Wijzijnalinkostuum.’Zelooptvoormeuiteengigantischeloodsin.Diestaatlangsdesnelwegenisomringddoorvervallenflats,dievermoedelijkaljarenlanginstaatvanverbouwingzijn.Binnenishetdonker,alleenverderopiseenblauw-wittecellenbusmetgrotelampenverlicht.Ineenaangrenzendehalzijneenpaarbotenopgeslagen,maardiehebbennietsmetdefilmtemaken.

Conen,dieookhetscenarioschreef,baseertzichvoorEXITopeenradiodocumentairevanhetonderzoeksprogramma

ARGOSvandeVPROuit2005.Eenaantaljournalistenstuitteopeenweggemoffeldeaffaire,waarbijvijfjongensuitGuineeopeenbikkelhardemanierzijnuitgezet.‘Datdezeoperatiezoescaleerde,kwamdooreenheelmense-lijkeinschattingsfoutvaniemandvanDienstVervoerenOndersteuning,’zegtConen.‘Zebrachtendezemensennaarhetvliegveldvoorhunuitzettingendiezijninplaatsvanapart,bijelkaarineencelgestopt.Dejongensrokenhunkansenzijnzichgaanverzettenophetmomentdatzedebusmoestenverlaten.Deautoriteitenkondenzeermetgeenmogelijkheiduitkrijgen.Vanchargestothogedruk-spuiten,vanknuppelstotpepperspray;politieagenten,marechaussee,nietswerkte.Degangwastesmal,decelte

‘B

OP DE SET/

Scene uit EXIT

EXIT is Aristoteles’ natte droom. Het speelt zich allemaal af in en rond-

om een bus, binnen een tijdspanne van drieënhalf uur en focust op de

waargebeurde, gecompliceerde uitzetting van vijf jongens uit Guinee.

Regisseur Boris Paval Conen belicht het drama van beide kanten;

zowel vanuit het perspectief van de vreemdelingen, als dat van de

autoriteiten. Conen: ‘Het was een thriller in het echt; het moet een

hel geweest zijn voor beide partijen.’ De Gazet ging 19 augustus op

bezoek op de set van EXIT. /Laura van Zuylen


atiseenspectaculaireontwikkeling,dieelkjaarsteedsspectaculairderwordt.Rekenmaarmee:eenjaarnadegeboortevandecomputerchipwasdeze

altweekeerzosnel,tweejaarlateralweer4keerzosnel,driejaarlateralweer8keerzosnel,vierjaarlateralweer16keerzosnel...ennu50jaarlater:1.125.899.906.842.623keerzosnel!Ruim1triljoenkeerzosneldus.Zezeggenweleensdatermeerprocessorkrachtinjesmartphonezit,dangebruiktwerdomeenmanopdemaantezetten.Nou,datiseenunderstatement.Erzitmeerprocessorkrachtinjekoel-kast,danNASAvoorNeilArmstrongterbeschikkinghad.

Kijkeensgoednaarhetplaatjeuit1956vaneengigantischehardeschijfdieineenvliegtuiggeplaatstwerd.5MBopslagruimtekendeditgevaarte.Enziedanhetplaatjevaneenmo-derneFlashDrive:hierkan32GB(32duizendMBdus)opbewaardworden.EensterkervisueelbeeldvanheteffectvanMoore’sontdekkingiserniet.

Nouzegjemisschien:wathebikeraan?Chipswordensnel-lerenkleiner,sowhat?Bekijkheteensvandezekant:elkeanderhalfjaarwordteenchipdehelftzoduur.DieiPhonediejenetgekochthebteneenribuithetlijfkostte?Overanderhalfjaarisdienogmaardehelftwaard.Enovervierjaarkostdienogmaareenpaartientjes.Ofandersgezegd:

deiGadgetwaarjenuzoverguldmeebent,krijgjeovereenpaarjaargratisbijeenpakcornflakes.Alsje’muberhauptnogwelwilthebben,traagrotding.

DezeontdekkingvanGordonMoorewordtookwelMoore’sLawgenoemd,engeldtalsdedrijvendekrachtvoorallICTontwikkelingenvandemodernetijd.GrotebedrijvenalsAppleenMicrosoftbaserenerhunbusinessplanop:nualstaanapparatenindeboekendieovereenpaarjaargepro-

duceerdzullenworden,gebaseerdoprekenkrachtdieernunognietis!Erisblindeovertuiging,bewezenovertuiging,datdienieuwesupersnellerekenkrachterinderdaadzalkomen,netalsdatiederjaarsinds1965zoisgebleken.Moore’sLawstaataandebasisvandedigitalerevolutie.Enhetwoordrevolutiegebruikiknietlichtzinnig.Webevindenonsechtmiddenineenheusekentering:detippingpointvanmassaleadoptieentoepassingisnubereikt.InNederlandis97%vandebevolkingaangeslotenopbreedbandinter-net.SmartphonesenTabletsvliegenoverdetoonbank.Metelkaaruploadenwe60uurvideomateriaalopYouTube…peruur!Deinvloedvanhetdigitaleopmensenmaatschappijzoalswijdienukennenisfundamenteelenallesverwoes-tend.Wezijnaltijd-aanenoveral-connected.Hetwoordonlineverdwijntbinnenkortuitonstaalgebruik;waaromietsbe-noemendatstandaardzois?ZelfsdeweegschaalheeftWiFi!Maarookopenbaarvervoer,logistiekeprocessen,medischeapparatuur,onderwijs:the Internet of Thingscreëerteennetwerkvanslimmeencommunicerendeapparatenensystemendieonsdagelijkslevensterkbeïnvloeden.Tech-niekisnietmeerwegtedenkenuitonsleven,endeinvloedervan–envantechniekproducenten–zalalmaartoenemen.Wegaannaareenhypertechnischeeninnovatievesamenle-vingtoe.Eengrenzelozeconsumptiemaatschappij.Ofniet?

Ikspringeventerugindegeschiedenis,naar1450.EenDuitseenreligieusdevotesmidhadeendroom:hijwildesnellerengoedkoperkopieënkunnenmakenvandebijbel.Datzoupaseenrevolutieontketenen:hetverspreidenvanGodswoordonderveelgroteregroepenmensendanvoorheenmogelijkwas.Eenkopiemakenvandebijbelkonindertijdoptweemanieren:netjesmetdehand,lettervoorletternaschrijven.Eenprocesvanmaanden,zonietjaren.Letterlijkmonnikenwerk.Deanderemethodewasmeteensoorthoutengravuredrukpers.Iederepaginavanhetboekwerdinhoutuitgesneden,alseensoortgrotestempel.Alsjeeenmaalvaniederepaginazo’nhoutengravurehadgemaakt–daarginguiteraardheelwattijdoverheen–,konjeredelijkveelafdrukkenmaken.Totdathethoutdooraldatpersenversletenwas…

WaarGutenbergaanwerktewaseendrukpersmetvastemetalenlettersalslosseonderdelen.Deletterskonjeeenvoudigverplaatsenenverwis-selenomzozinnentevormenendieoppapieraftedrukken.Hetmetaalwerdooknietaangetastdoordeinktengingveellangermeedanhout.Gutenbergperfectio-neerdehetsysteemenwisterzijnbijbelmeeaftedrukken,herhaaldelijkeningrotengetale.Deze‘Gutenbergbijbel’veroverdeEuropabijstorm.Voorvelenwaseeneigenbijbelaltijdonbetaalbaargeweest;nulaghetbinnenhandbereik.Ja,Gutenbergontketendeeenheuserevolutie.

Maarditwasslechtshettipjevandeijsberg.Demogelijk-heidombijbelsopeenefficiëntewijzeaftedrukkenzettemensenaanhetdenken.Natuurlijk,wekunnenbestaandelectuurgaanverspreiden,gaandemocratiseren.Maardielectuurwasbeperkt(totdebijbelenverwantereligieuzeteksten).Waaromcreërenwenietonzeeigenlectuur?Dank-zijdieGutenbergdrukpersishetmakenvanboekenimmersveeleenvoudigergeworden.Enzogeschiedde.DedrukpersstondzoaandebasisvandeRenaissance,aanhetverlichtedenken,hetverspreidenvankennis,hetstandaardiserenvanwetenschappelijkecanons.Debijbelhadsteedsmeerhetnakijken.

Onzekenniseconomieisbegonnenin1450.Derevolutiediededrukpersontketende,veranderdeallespelregels.Geenverstevigingvanhuidigesystemenenmachthebbers,maarjuisteenverschuivingnaardienstegenpolen.Dedrukperswerdeenhandvatvoordekritischedenkers.

AlswenueensnaarMoore’sLawkijkenalsonzeheden-daagseGutenbergdrukpers.Eenuitvindingdieaandebasisstaatvaneenradicaleshift.Nietzozeervoordeorganisatieswaardieuitgeborenis:huidigeICTgiganten,mediaconglo-meratenoftechnischesystemen.Maarvoorhetpubliekdievoorheenpassieveconsumentwas.The People Formerly Known As The Audience.Datzijnwij,devoorheenpassieveconsumenten.

The people formerly known as the audience are those who were on the receiving end of a media system that ran one way, in a broadcasting pattern, with high entry fees and a few firms competing to speak very loudly while the rest of the population listened in isolation from one another – and who today are not in a situation like that at all.

• Oncetheywereyourprintingpresses;nowthathumbledevice, the blog, has given the press to us. That’s why blogs have been called little First Amendment machines. >

van MooreIn 1965 schreef Gordon Moore

een artikel over een opmerkelijk

fenomeen dat hij had ontdekt: elk

jaar verdubbelde het aantal on-

derdelen op een computer chip.

Elk jaar werd de rekenkracht van

een chip dus twee keer zo groot.

Deze trend gold voor de jaren

sinds de uitvinding van de com-

puter chip, en Moore voorspelde

in zijn artikel dat dit nog ‘minstens

tien jaar’ zou blijven gelden. Nu,

bijna 50 jaar later, geldt de trend

nog steeds. Niet meer elk jaar,

maar elke anderhalf jaar.

/Martijn Winkler

Grenzen“Met elkaar uploaden we 60 uur videomateriaal op YouTube… per uur!”

Gordon Moore

Johannes Gutenberg

D


Nieuwe Algemeen SecretarisPer1januari2013vertrektonzehuidigeAlgemeenSecretarisMoniqueRuinen.Hetbestuurheefteruiteraardhardaan

gewerktomindezeroerigetijdensneleengoedeopvolgertevindenendatisgelukt!Vanaf1decemberisonzenieuweAlgemeenSecretaris,CasperVerbruggezichalaanhetinwerken,omvanaf1januariopvollekrachtvoordebelangenvandeDDGledenoptekunnenkomen.Casper,zelfregisseur,wasvanafhetbeginbijdeDDGbetrok-kenalsbestuurder.Zowashijdeinitia-tiefnemervanhetsociaal-economischonderzoeknaardeberoepspraktijkvanregisseursinNederland,datdeDDGin2003heeftlatenuitvoerenendeoprichtervandeDDGGazet.DaarnaastwashijafgevaardigdeindeFederatieFilmbelangen.Alsregisseurmaaktehijnaastprogramma’svoorDiogenesookdiverseafleveringenvanGrijpstra en De GierenRussen,alsmededespeelfilmsDeKkkomediant, Mevrouw Ten Kate en het beest in de mensenSomberman’s Actie.DelaatstejarenheefthijvoordeAnneFrankStichtingeenaudiovisueleten-toonstellinggemaaktenvoorhetNa-tionaalComité4en5meiheefthijindeafgelopenmaandennogdelaatstehandgelegdaaneenserieooggetuigenverslagen.HetbestuurdenktinCaspereenzeergedrevenengoedeopvolgergevondentehebben.Welkom Casper!

Lobby PAM (Portal Audiovisuele Makers)ZoalsbekendishetWetsvoorstelAuteurscontractenrechtinmiddelsaandeTweedeKamertoegezonden.Hetgoedenieuwsisdathetvoorstelervanuitgaatdatregisseursrechthebbenopeenproportionelevergoedingvoorhunwerk,eeneenmaligebuy-outnietlangermogelijkisendeauteursrechtennietautomatischnaardeproducentgaan.Hetslechtenieuwsisdatinhet

wetsvoorstelnogonvoldoendeduide-lijkwordthoedienieuwerechtendanvergoedgaanwordenenofmakersstraksookechtbijdeeindexploitantenhunvergoedingkunnenopeisen.PAM(waarindeDDGookvertegenwoordigdis)isdusdrukbezigmetdelobbyinDenHaagomdegoedepunteninhetwetsvoorsteltebehouden,maarookdeafdwingbaarheidvandeproportionelevergoedingentebewerkstelligen.OmditkrachtbijtezettenverschijnterhalfdecembereenpublicatiegenaamdPAM-flet,waarinditallesnogeenshelderwordtuitgelegd,endieaandepoliticiinDenHaagoverhandigdzalworden.PAMfletzalookterugtevindenzijnopdesitesvanPAMendeDDG.

Federatie Auteursrecht-belangenDeFederatieAuteursrechtbelangenishetnieuwesamenwerkingsverbandtussenhetPlatformMakers,hetPlat-formCreatieveMediaIndustrieendeVerenigingVOI©E,datinseptember2012isontstaandooreenstatuten-wijzigingvandeStichtingAuteurs-rechtbelangen,opgerichtin1984.IndeFederatiezalwordenbesprokenopwelketerreinenerovereenstemmingisenhoedaarovereventueelgezamenlijknaarbuitenzalwordengetreden.Daar-naastgeeftdeFederatievoorlichtingoverhetauteursrecht.AlsbestuurslidvanPlatformMakersisdeAlgemeenSecretarisvandeDDGookvertegen-woordigdindeledenraadvandefede-ratie.Uiteraardhoudenwejullieopdehoogtevandeontwikkelingendaar.

Afscheidsreceptie voorzitterNa7jaarvoorzittertezijngeweestvandeDDGneemtGerPoppelaarsopwoensdag9januariofficieelafscheidvandeDDG-ledenen-relaties.Deaf-scheidsreceptiezalvan17:00tot19:00uurplaatsvindeninHetCompagnie-theaterteAmsterdam.Graagjekomstevenmeldenopinfo@directorsguild.nl

NieuwjaarsreceptieOp17januarivindterweereenspet-terendenieuwjaarsreceptieplaatsvan18:00tot20:00inSMARTProjectSpaceteAmsterdam,georganiseerddoordiversepartijenuitdefilmsector,waaronderdeDDG.Overigepartnershierinzijno.a.EYE,VEVAM,NBF,FPN,NSC,NetwerkScenarioschrijvers,endeNFTA.Deuitnodigingenvolgenzospoedigmogelijk.Komt allen!

/Agenda/Nieuws

/Colofon

Gazet is een uitgave van de Dutch Directors Guild

ISSN: 2213-6134

Eindredactie: Janette Kolkema, Monique RuinenRedactie: Marlou van den Berge, Peter Dop, Marleen Jonkman, Chris Westendorp, Martijn Winkler, Erik van Zuylen, Laura van Zuylen.

Medewerkers aan dit nummer: Jenneke Boeijink, Boris Paval Conen, Emma Curvers, Thibaud Delpeut, Pierre Drouot, René Goossens, Jan Ketelaars, Ben van Lieshout, Alma Mathijsen, Ger Poppelaars, Patrick Raats.

Ontwerp: Moodfactory, nieuwe media makers, Amsterdam, www.moodfactory.com

Fotografie cover: Jørgen Krielen, Amsterdam

Drukwerk: Veenman Drukkers, Rotterdam

De volgende Gazet verschijnt in juni 2013Kopij inleveren voor 1 mei 2013

Redactieadres / Bureau DDGRokin 91, 1012 KL AmsterdamTel.: 020-6842807Fax: 020-6885299E-mail: [email protected]

De DDG zit ook op Facebook en Twitter. facebook.com/dutchdirectorsguildtwitter.com//ddg_nl

Niets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de betrokken auteurs. De redactie heeft getracht de rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. Wie desondanks meent beeld-recht te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met het DDG-bureau.

De ontwikkeling van elke nieuwe technologie doorloopt een identiek pad. Van elitarisme naar democrati-sering, en vervolgens een kentering: assimilatie. Een inzichtelijk voorbeeld hiervan is de tijd. Nu vanzelfsprekend, maar de tijd weten of kunnen zien is een duur verworven goed. In den be-ginnen, was er een stad of gemeen-

schap die met veel moeite en aplomb van haar bestuurders het geld bij elkaar harkte om een klokkentoren te bouwen. Daar bovenin, voor iedereen in de stad en daarbuiten om te zien, hing de tijd. Als een uiting van de politieke macht en kracht van deze gemeenschap. ‘Wij hebben de tijd.’

Jaren later hadden de klokkenbouwers iets nieuws uitgevonden, minder omslachtig dan een klokkentoren: een staande klok. Krank-zinnig duur, dat wel, maar relatief mobiel en betaalbaar. Voor de rijke adel, althans. Die al gauw hun paleizen en landhuizen ermee opluisterden. De tijd werd zo een symbool voor hun rijkdom en individuele macht. ‘Wij kunnen ons de tijd veroorloven.’

Fast forward een paar jaar, en de slimme klokkenbouwers waren zich-zelf te buiten gegaan: ze hadden een zakhorloge in elkaar weten te zetten. Ultiem draagbaar, een waar sieraad om te hebben, uiteraard wel met een stevig prijskaartje.

De sjieke heren en succesvolle koopmannen van de stad kochten het ding en masse, als statussymbool en om niet

achter te blijven. De tijd in je vestzak. Het plebs had mooi het nakijken.

Weer een tijd later. Je zou de theorie van Moore’s Law hierop kunnen loslaten, want de klokkenmakers hadden flinke schreden gemaakt. Ze kwamen nu met kleurrijke, plastic, polshorloges. Voor een paar tientjes. Nu kon opeens iedereen zich de tijd veroorloven. En iedereen deed dat

ook. Horloges werden een po-pulair fashion item; alle vormen en maten passeerden de revue. De tijd was nu van iedereen. De democratisering was voltooid.

Maar hier houdt het verhaal niet op. De ontwikkeling gingen door. Want stel jezelf de vraag: hoe populair is het horloge nu nog? Hoeveel mensen dragen of kopen nog een horloge? Onder jongeren is dat echt een minderheid. Waarom? Wel, de tijd is nu overal. De tijd krijg je gratis cadeau bij een magnetron!

Elke gadget of huishoudelijk apparaat (van telefoon tot koffieapparaat) heeft de tijd ingebouwd. Er is niets bijzonders meer aan. De tijd is nu volledig geassimileerd door zijn omgeving.

Elke belangrijke technologie doorloopt eenzelfde pad: internet (van grote computers bij MIT, naar nu weegschaal met WiFi) of film (van dure filmrollen naar HD camera in telefoon). De technologie democratiseert, en dan wordt deze vanzelfsprekend en alomtegenwoordig: assimilatie. Dat is de ware revolutie.

They extend freedom of the press to more actors.• Onceitwasyourradiostation,broadcastingonyour

frequency. Now that brilliant invention, podcasting, gives radio to us. And we have found more uses for it than you did.

• Shooting,editinganddistributingvideooncebelongedtoyou, Big Media. Only you could afford to reach a TV audie-nce built in your own image. Now video is coming into the user’s hands, and au-dience-building by former members of the audience is alive and well on the Web.

• Youwereonce(exclusively)theeditorsofthenews,choos-ing what ran on the front page. Now we can edit the news, and our choices send items to our own front pages.

• Ahighlycentralizedmediasystemhadconnectedpeople“up” to big social agencies and centers of power but not “across” to each other. Now the horizontal flow, citizen-to-citizen, is as real and consequential as the vertical one. Jay Rosen, 2006

The People Formerly Known As The Audience(TPFKATA)kijkennaarMoore’sLawenzienkansen.Zepakkendetoolsdiegemaaktzijnommeeteconsumerenengaanermeecreëren.EerstsuffigeLOLCatsofdweperigefilmpjesoverboybands.Maardaarnahemelbestormendeverhalen,kritischediscus-sies,uniekekunst…BarackObamakwamwederomaandemachtdankzijTPFKATA.WikipediabestaatdankzijTPF-KATA.DeEgyptischerevolutiewerdgedragendoorTPFKATA.Moore’sLawheefttotnutoeuitstekendhetevangelievandehardwareindustrieverkondigd:‘Koopnuonsnógsnelleregadgetenbekijkdaarmeeonzecontent.’Maarnetalsmetdedrukperswordenderollensteedsmeeromgedraaid.Ja,degadgetswordensnellerengeavanceerder.Maarvooral:zewordengoedkoperentoegankelijker.Mensendienieteerderhunstemkondenverheffen,hunvisiekondendelen,doendatnuwel.ZobezienstaatMoore’sLawaandebasisvaneennieuwewereldorde.VankenniseconomienaareenPeople’s Economy.Detoekomstligtopen./

1

3

4

5

2


HandmadeNa 2 jaar als assistent belichter te

hebben gewerkt, regelde een be-

vriende producent eind 1990 een

afspraak bij Toonder Studio’s. Met

mijn Super 8 projector onder de

arm en een aantal spoeltjes zelf ge-

fabriceerde animatieprobeerseltjes

in de tas, kwam ik bij de studio aan.

Een begrip in animatieland. /

Toendedeurvandestopmotionstudioopengingenikdefeeëriekuitgelichtedecorsmetpoppenzag,wasikverkocht.Eenmagischgevoelovervielmijenopeensvielallesopzijnplaats:hetjarenlangophobbyclubjeszitten,heteigenspeelgoeddatiksamenmetmijnbroertjemaakte,depop-penkastvoorstellingendieweelkezondagochtendvooronzeoudersdeden...!Alleswaarmijninteressenaaruitgingkwamsamenindezetakvananimatie:Poppenanimatie.

Datzelfdegevoelkwamweerbovenbijhetzienvande,volledigmetkleigemaakte,speelfilmChicken Run.Chicken RuniseenBritseanimatiefilmuit2000geregisseerddoorPeterLordenNickPark.Defilmwerdgeproduceerd,alshuneerstespeelfilm,doordeinmiddelswereldwijdbe-kendeanimatiestudioAardmanAnimations.

Mrs.Tweedy,debazigeeigenaresvaneen50’erjarenkip-penboerderijophetEngelseplatteland,besluitstrengoptetreden:dekippendienietgenoegeierenleggen,wordengestraftenbelandenindepan.Dekippenproberenopverschillendemanierenvluchtpogingenoptezettenom

hunleventeredden.Maardanverschijntonverwachts,destoerehaanRockytentonele.Dezehaanwerktineencircusenlijktdeidealeredderomdekippentehelpenmetont-snappen.Rockyheefthet‘geniale’ideedekippentelerenvliegen,omzezotelatenontsnappenaanMrs.Tweedyenhaargruwelijkeplanomkippenpasteitjesteproduceren.

Dezeanimatiefilmzitvolmetslimmeverhaalplots,issnelverteld,isgrappig,maarheefttochookweleenserieuzeondertoon.Endatzitelkaarindezefilmnietindeweg.Dekippenfarmiseigenlijknietsmeerofminderdaneengevangenenkampuiteenoorlogsfilm.

Invergelijkingmetdecomputeranimatiespeelfilmsvandelaatstejaren,heeftstopmotionenklei-animatie,tocheenstempelvanlow-tech,handgemaaktendaardoorietskneuterigs.Maardaarligtooknogsteedsdekracht.Omdatiedereenweleensmetkleieenpoppetjeheeftproberentemaken,ziethetpubliekookmeteenhoegeweldigmooidezefilmisgemaakt.Hetiszoherkenbaarenheeldichtbij.Maarindeeersteplaatswordtjemeegevoerdmetdegeanimeerdekaraktersenhebjehelemaalnietmeerhetgevoelnaarpratende,hoopjeskleitekijken.Alsjedannaardecreditlijstkijkt,iszo’nfilmopeensheelverweg.Zoveelvakmensenbijelkaar.Deliefdevoorhetvakstraaltopdeheleproductieaf:veeldetailsopelkniveau.Danweetjeweerprecieswaaromjeditvakuitoefentendatzo’nspeelfilmregisserenheelhoogopjeverlanglijstjestaat…

/ Patrick Raats De laatste jaren regisseert Raats vooral kinderseries, waaronder de succesvolle pre-schoolseries Woezel & Pip en De Tumblies. Op dit moment werkt hij aan een poppenfilm over een bijna uitgerangeerde stuntman, samen met producent iI Luster uit Utrecht.

Nieuwe DDG-leden stellen zich voor via een film die ze hadden willen maken

DE INTRODUCTIE/ Patrick Raats

32 gazet/ 2012/2 grenzen

DDG Gazet 2012/2

Documents

Transcript of DDG Gazet 2012/2