Bestuursrecht

Klas MED1

LES 2 2012-2013

Planning

Les 1 Introduktie, uitleg ALO (o.a. instructie, voorbeelden, presentatie);

Les 2 Bestuursrecht (hoofdstukken 1 + 2 + 3) + inleveren Plan van Aanpak ALO  

Les 3 Bestuursrecht (hoofdstukken 4 + 5) + ALO-opdrachten 3 en 4

Les 4 Bestuursrecht (hoofdstukken 6 en 7) + ALO-opdrachten 5 en 6

Les 5 Bestuursrecht (hoofdstuk 8) + ALO-opdracht 7 concept-eindversie ALO (?)

3

Functies staat

MachtsfunctieAlleen overheid is gelegitimeerd om geweld te gebruiken

Juridische functie– Soevereiniteit

Staat is rechtsgemeenschap, waarin de overheid de burgers kan bindenOp basis soevereiniteit kan overheid zelf bepalen hoever de binding van de burgers gaat

– Relatie met Europese Gemeenschap (EG)Binnen EG heeft Nederlandse Staat een deel van de soevereiniteit overgedragen aan organen EG

4

Beginselen rechtsstaat

Machtenscheiding Legaliteit Democratie Onafhankelijke rechter Grondrechten

Trias politica

Uitvoerende macht Wetgevende macht Rechtsprekende macht

Trias politica is belangrijke bouwsteen Nederlands constitutioneel recht

Afwijkingen trias politica

Staten generaal slechts mede-wetgever– Ook regering speelt belangrijke rol bij

wetgeving in formele zin Regering belangrijke wetgever in

materiële zin Vaststelling begroting door wetgevende

macht (begroting wordt beschouwd als wet in formele zin)

Rechtsstaatsidee

Legaliteitsbeginsel– Overheidshandelen moet te herleiden zijn tot een wet in

formele zin

Onafhankelijke rechtspraak– Ieder overheidshandelen onderworpen aan toetsing

onafhankelijke rechter (uitzondering: wet in formele zin)

Klassieke grondrechten– Waarborgen eigen vrijheid burger tegenover overheid;

voorkomen totalitaire staat

GEDRAGINGEN OVERHEID

FE ITE L IJ K EHA NDE L ING E N

P R IV A A T -R E C HTE L IJ K

M E E R ZIJ D IG

A L G E M E E N C O NC R E E T

E E NZIJ D IG

P U B L IE K -R E C HTE L IJ K

R E C HTS -HA NDE L ING E N

B E S TU U R S HA NDE L ING E N

= BESLUIT VOLGENS AWB; MITS SCHRIFTELIJK

“STUFENBAU”

Tractaat Grondwet Wet in formele zin Amvb Ministeriele regeling Provinciale verordening Gemeentelijke verordening

HIE

RA

RC

HIE

VA

N

RE

GE

LIN

GE

N

Wetten

Wetten in formele zin

Wetten in materiële zin

Er zijn een beperkt aantal wetten in formele zin die niet tevens wet in materiële zin zijn: begrotingswet, naturalisatie, goedkeuring huwelijk troonopvolger

Meeste wetten in formele zin zijn ook wet in materiële zin

Wetten in materiële zin, die niet tevens wet in formele zin zijn, zijn de lagere regelingen uit de Stufenbau, zoals AMvB, Ministeriele regeling, Provinciale Verordening, Gemeenteverordening

Doelstellingen Awb

Verbeteren toegankelijkheid Codificatie

– Aantal algemene beginselen behoorlijk bestuur

Systematiseren en vereenvoudigen Meer eenheid in bestuursrecht

– Harmoniseren beroepstermijnen

Treffen algemene voorzieningen– Doorzendplicht foutief geadresseerde geschriften

Uitgangspunt wetgever is wederkerige rechtsbetrekking burger en overheid

Opzet Awb

Aanbouwwetgeving– Opbouw in tranches– 1e tranche: algemene begrippen en handelen bestuur– 2e tranche: bestuursprocesrecht– 3e tranche: enige leerstukken materieel bestuursrecht, zoals

subsidies, beleidsregels, handhaving, mandaat, delegatie en toezicht)– Extra: interne klachtenbehandeling– Vierde tranche: bestuurlijke boete, attributie en openbaarheid van

bestuur Flankerende wetgeving (bv herziening rechterlijke

organisatie)

INDELING BESTUURSRECHT

MILIEURECHT BOUWRECHT ONDERWIJSRECHT ETC

BIJZONDER BESTUURSRECHT

ALGEMEEN BESTUURSRECHT

MATERIEEL RECHT

FORMEEL RECHT

Inhoudsopgave Awb

Decentralisatie

Staatssoevereiniteit bij centraal gezag, daarnaast ook andere eenheden met eigen bevoegdheid

– Gedecentraliseerde eenheidsstaat– Territoriale decentralisatie: gemeenten en provincies– Functionele decentralisatie: pbo– Mengvorm: waterschappen– Grondwet staat instelling andere openbare lichamen toe

Bestuursbevoegd lagere overheden op basis van autonomie (eigen huishouding) en medebewind (medewerking aan hogere regelingen)

Naast decentralisatie ook deconcentratie

Bestuursorganen

Op grond van definitie in art. 1:1 Awb twee soorten bestuursorganen:

– A. Organen van rechtspersonen ingesteld krachtens publiekrecht (organen van openbare lichamen)

– Krachtens art.2:1, lid 1 BW: Staat, provincies, gemeenten, waterschappen En andere openbare lichamen met verordenende

bevoegdheden, zoals pbo– Krachtens art. 2:1, lid 2 BW

Andere openbare lichamen waaraan bij wet rechtspersoonlijkheid is verleend

– B. Andere personen of colleges met enig openbaar gezag bekleed

Bestuursorganen van openbare lichamen

P R IV A A TR E C HTE L IJ K ER E C HTS P E R S O NE N

B enWG S

M INIS TE R

B E S TU U R S O R G A NE N

IN HE T P U B L IE K R E C H T

G E M E E NTEP R O V INC IE

S TA A T"A NDE R E "

P U B L IE K R E C HTE L IJ K E(INR IC HT ING B E P A A L DDO O R P U B L IE K R E C HT )

NVB V

V E R E NIG INGS T IC HT ING

P R IV A A TR E C HTE L IJ K E(INR IC HT ING B E P A A L DDO O R P R IV A A TR E C HT )

IN HE T P R IV A A TR E C H T

R E C HTS P E R S O NE N

OPENBAARLICHAAM

BESTUURS-ORGANEN

ALLE HANDELINGEN VAN A-ORGANEN VALLEN ONDER AWB (BESLUITEN, PRIVAATRECHTELIJKE RECHTSHANDELINGEN EN FEITELIJKE HANDELINGEN)

A-ORGANEN

Andere personen of colleges (b-organen)

Bestuur wordt soms opgedragen aan organen “die op afstand” van de overheid staan:

– Zelfstandige bestuursorganen (bv commissariaat voor de media)

– Privaatrechtelijke rechtspersonen (Stichting CBR, Apk-station)

Criterium is: met enig openbaar gezag bekleed– B-organen zijn alleen maar bestuursorgaan voor zover

zij openbaar gezag uitoefenen– Van besluiten B-organen staat beroep op

bestuursrechter open

Zbo’s

Vorm van functionele decentralisatie Beschikken over bestuurlijke bevoegdheden en functioneren

wordt overwegend beheerst door het publiekrecht Vallen buiten ministeriele verantwoordelijkheid Voordelen

– Scheiding beleid en uitvoering– Geeft verantwoordelijkheid minister duidelijker aan– Voorkomt machtsconcentratie– Mogelijkheid inzetten specifieke deskundigheid– Mogelijkheid inzetten belanghebbenden bij beleidsuitvoering

Nadelen– Vermindering overzichtelijkheid bestuur– Wegvallen politieke controle (via minister)

NORMSTELLING BESTUURSRECHT

FORMELE WET

AMvB

MINISTERIELE REGELING

VERORDENING LAGERE OVERHEID

ALGEMENE REGELS (= WETTEN IN MATERIELE ZIN OF ALGEMEEN VERBINDENDE VOORSCHRIFTEN (AVV))

BESLISSING IN CONCREET GEVAL

ALGEMENE REGELS KUNNEN RUIMTE BIEDEN VOOR BELEIDSAFWEGING BIJ BESLISSING: FREIES ERMESSEN

BESCHIKKING

Hoe kun je beoordelen of een bestuursorgaan netjes omgaat met het freies ermessen? Toetsing aan de wet en aan de rechtsbeginselen (a.b.b.b.)

Hoe kan de overheid voorspelbaarheid eigen gedrag vergroten bij gebruik freies ermessen? Gebruik beleidsregels en plannen

REGERING EN STATEN GENERAAL

KROON (= MINISTER + KONINGIN)

MINISTER

PROVINCIALE STATEN OF GEMEENTERAAD

WIE STELT VAST

WIE STELT VAST

BIJ RIJK: DE MINISTER

BIJ PROVINCIE: GEDEPUTEERDE STATEN BIJ GEMEENTE: COLLEGE BURGEMEESTER EN

WETHOUDERS OF DE BURGEMEESTER

BESTUURSBEVOEGDHEID LAGERE OVERHEDEN OP BASIS VAN AUTONOMIE (EIGEN HUISHOUDING) EN MEDEBEWIND (MEDEWERKING AAN HOGERE REGELINGEN)

ALS EEN LAGERE REGELING IN STRIJD IS MET EEN HOGERE REGELING, VERKLAART DE RECHTER DE LAGERE REGELING ONVERBINDEND. DIT IS OOK HET GEVAL ALS DE LAGERE REGELING WORDT OVERRULED DOOR EEN LATER VASTGESTELDE HOGERE REGELING (BV EEN VERORDENING VAN DE GEMEENTE DOOR EEN VERORDENING VAN DE PROVINCIE)