Bestuursrecht

Klas MED1

LES 32012-2013

Gedragingen overheid

FE ITE L IJ K EHA NDE L ING E N

P R IV A A T -R E C HTE L IJ K

M E E R ZIJ D IG

A L G E M E E N C O NC R E E T

E E NZIJ D IG

P U B L IE K -R E C HTE L IJ K

R E C HTS -HA NDE L ING E N

B E S TU U R S HA NDE L ING E N

= BESLUIT VOLGENS AWB; MITS SCHRIFTELIJK

GEDRAGINGEN OVERHEID

FEITELIJKEHANDELINGEN

PRIVAAT-RECHTELIJK

MEERZIJDIG

ALGEMEEN CONCREET

EENZIJDIG

PUBLIEK-RECHTELIJK

RECHTS-HANDELINGEN

BESTUURSHANDELINGEN

BESCHIKKING

INHOUD

PERSOON

TIJD

PLAATS

CONCREET

TUSSENGROEP

......

......

......

......

ALGEMEENVERBINDENDVOORSCHRIFT

INHOUD

PERSOON

TIJD

PLAATS

ALGEMEEN

EENZIJDIGEPUBLIEKRECHTELIJKERECHTSHANDELING

Normstelling bestuursrecht

Formele wet

AMvB

Ministeriele regeling

Verordening lagere overheid

Algemene regels (= wetten in materiele zin)

Beslissing in concreet geval

NO

RM

ST

EL

LIN

G W

OR

DT S

TE

ED

S

CO

NC

RE

TE

R

Beschikking

BeleidsregelsAndere besluiten algemene strekking

Soorten beschikkingen

GEBONDEN VRIJ

ZONDER VOORSCHRIFTEN MET VOORSCHRIFTEN

GEWONE FINANCIELE

BEGUNSTIGEND BELASTEND

Onderscheid relevant voor:* Mogelijkheid stellen voorschriften* Intrekken/wijzigen beschikking* Toetsing rechtsbeginselen* Betrekken belangen van derden

Onderscheid relevant voor:* Intrekken/wijzigen beschikking* Terugwerkende kracht

Beleidsregels 1

Bevoegdheid maken beleidsregels was “implied power”, maar is nu vastgelegd in art. 4:81 awb

Alleen bij freies ermessen Vorm van zelfbinding overheid Individuele beoordeling blijft geboden (inherente

afwijkingsbevoegdheid) Titel 4.3 awb Beleidsregels zijn volgens de hr recht in de zin van

artikel 79 wro

Beleidsregels 2

Beleidsregel is besluit in de zin van awbMoet voldoen aan alle eisen van een besluit (hoofdstuk 3 awb)

Beleidsregels kunnen betrekking hebben op:– Belangenafweging– Vaststelling van feiten– Uitleg wettelijke voorschriften

(Nog?) Geen beroep mogelijk op basis awb tegen beleidsregels (art. 8:1 awb)

Toetsing beleidsregels vindt nu plaats in het kader van toetsing beschikking

Beslissing in afwijking met beleidsregel is in strijd met art. 4:84 awb

Plan

Soorten plannen:– Informatief plan (geen juridische betekenis; beleidsplan of

beleidsnota)– Indicatief plan (beperkte juridische betekenis; streekplan)– Normatief plan (direct bindend; bestemmingsplan)

Kenmerk van een plan is de samenhang tussen de afzonderlijke elementen

Koppeling tussen plan en beschikkingen– Bij bestemmingsplan strakke verbinding– Zwakkere koppeling bij milieubeleidsplan

Een beleidsplan of een beleidsnota heeft geen juridische betekenis. Er is dus ook geen procedure tegen mogelijk. Het is afwachten wanneer de beleidsnota wordt vertaald naar concrete maatregelen (verordeningen, beschikkingen, “concretiserende bassen”). Tegen die maatregelen zijn vaak wel procedures mogelijk. Bij verordeningen moet daarvoor nog weer op de toepassing worden gewacht. Het is niet verplicht beleidsplan uit te voeren. Op dat punt is er slechts politieke controle.

Toedelen bevoegdheden

ATTRIBUTIE ATTRIBUTIE ATTRIBUTIE

DELEGATIE

MANDAAT

UITOEFENING BESTUURSBEVOEGDHEID DOOR BESTUURSORGAAN

SUB-DELEGATIE

Attributie

Attributie houdt scheppen nieuwe bevoegdheid in Bij wet in materiele zin wordt aan bestuursorgaan

bevoegdheid toegekend besluiten te nemen Bij attributie aan ambtenaar ontstaat spanning met

hierarchische ondergeschiktheid ambtenaar– Ambtenaar beroept zich op eigen bevoegdheid– Bestuursorgaan beroept zich op bovengestelde positie– Voorbeelden: belastinginspecteur, officier van justitie– Bestuursorgaan kan bevoegdheid niet zelf uitoefenen,

maar mag wel algemene en bijzondere aanwijzingen geven

Delegatie

Geregeld in art. 10:13 tm 10:20 awb Overdracht bevoegdheden aan ander

bestuursorgaan Ander orgaan oefent bevoegdheid onder eigen

naam en verantwoordelijkheid uit Behoeft wettelijke grondslag (10:15) Soms subdelegatie mogelijk Awb sluit delegatie aan ondergeschikten uit (10:14) Door delegatie is delegans bevoegdheid kwijt

(intrekking delegatiebesluit wel mogelijk)

Mandaat 1

Geregeld in art. 10:1 tm 10:12 Awb Uitoefening bevoegdheid uit naam ander (moet uit

ondertekening blijken) Laat bevoegdheidsverdeling onverlet Geen wettelijke grondslag nodig, maar er mag ook

geen strijd zijn met wettelijke bepalingen– Zie art. 10:3, lid 2 Awb– Geen mandaat beslissing in beroep– Beperking mandaat beslissing op bezwaar

Oorspronkelijk orgaan kan bevoegdheid elk moment ook zelf uitoefenen

Mandaat 2

Mandaat sluit goed aan bij ondergeschikt-heidsrelaties en wordt daarom veel gebruikt binnen overheidsinstanties

Algemene en bijzondere aanwijzingen mogelijk Ondermandaat mogelijk en wordt veel toegepast Mandaat aan niet-ondergeschikten is mogelijk, maar

wordt niet veel toegepast

VRAGEN

U krijgt een brief met de volgende inhoud:

De aanslag OZB voor het jaar 2007 voor het perceel Dorpsweg 3 bedraagt €.300,-.

HoogachtendP. Pieters, heffingsambtenaar gemeente Ons Dorp

Vragen1. Hebben we hier te doen met attributie, delegatie of mandaat?2. Zijn attributie, delegatie en mandaat nu al geregeld in Hoofdstuk 10

van de Algemene Wet Bestuursrecht?3. Mag het college van burgemeester en wethouders van Ons Dorp

ambtenaar Pieters opdragen de aanslag te verlagen tot €.250,-?4. Gaat het hier om een beschikking of een alg. verbindend voorschrift?

Normstelling bestuursrecht

FORMELE WET

AMvB

MINISTERIELE REGELING

VERORDENING LAGERE OVERHEID

ALGEMENE REGELS (= WETTEN IN MATERIELE ZIN OF ALGEMEEN VERBINDENDE VOORSCHRIFTEN (AVV))

BESLISSING IN CONCREET GEVAL

ALGEMENE REGELS KUNNEN RUIMTE BIEDEN VOOR BELEIDSAFWEGING BIJ BESLISSING: FREIES ERMESSEN

BESCHIKKING

HOE KUN JE BEOORDELEN OF EEN BESTUURSORGAAN NETJES OMGAAT MET HET FREIES ERMESSEN? TOETSING AAN DE WET EN AAN DE RECHTSBEGINSELEN (A.B.B.B.)

HOE KAN DE OVERHEID VOORSPELBAARHEID EIGEN GEDRAG VERGROTEN BIJ GEBRUIK FREIES ERMESSEN? GEBRUIK BELEIDSREGELS EN PLANNEN

REGERING EN STATEN GENERAAL

KROON (= MINISTER + KONINGIN)

MINISTER

PROVINCIALE STATEN OF GEMEENTERAAD

WIE STELT VAST

WIE STELT VAST

BIJ RIJK: DE MINISTER

BIJ PROVINCIE: GEDEPUTEERDE STATEN BIJ GEMEENTE: COLLEGE BURGEMEESTER EN

WETHOUDERS OF DE BURGEMEESTER

BESTUURSBEVOEGDHEID LAGERE OVERHEDEN OP BASIS VAN AUTONOMIE (EIGEN HUISHOUDING) EN MEDEBEWIND (MEDEWERKING AAN HOGERE REGELINGEN)

ALS EEN LAGERE REGELING IN STRIJD IS MET EEN HOGERE REGELING, VERKLAART DE RECHTER DE LAGERE REGELING ONVERBINDEND. DIT IS OOK HET GEVAL ALS DE LAGERE REGELING WORDT OVERRULED DOOR EEN LATER VASTGESTELDE HOGERE REGELING (BV EEN VERORDENING VAN DE GEMEENTE DOOR EEN VERORDENING VAN DE PROVINCIE)

Soorten relaties met bijpassend objectief recht

OVERHEID

BURGER BURGER RECHTSPERSOON

PUBLIEKRECHT (STAATSRECHT + BESTUURSRECHT)

PRIVAATRECHT (CONTRACTENRECHT + GOEDERENRECHT)

RECHTSPERSONENRECHT

EUROPA

EUROPEES RECHT

Kroon, regering, kabinet

KONING MINISTER

MINISTER

MINISTER

STAATSSECRETARIS

STAATSSECRETARIS

STAATSSECRETARIS

Kroon (koning + 1 of meer ministers)

Regering (koning + alle ministers)

Ministerraad

KabinetBij een crisis valt het kabinet; niet de regering, want de koning blijft zitten.

In Engeland zit koning niet in regering

Decentralisatie

Territoriale decentralisatie– Provincies en gemeenten– Autonome- en medebewindstaken

Functionele decentralisatie– Waterschappen en pbo

Organisatie provincie/gemeente– Organen/ambten– Collegevorming– Duaal systeem en collegiaal bestuur

Bijzondere punten decentralisatie

Verordenende bevoegdheid– Ondergrens en bovengrens– Territoirgrens en zijgrens

Financiering– Uitkering rijk

Specifiek Algemeen

– Eigen belastinggebied

Toezicht– Goedkeuring– Vernietiging

Zbo

Zelfstandige bestuursorganen

Beschikken over bestuurlijke bevoegdheden en functioneren wordt beheerst door het publiekrecht

Vallen buiten ministeriele verantwoordelijkheid Voordelen

– Scheiding beleid en uitvoering– Geeft verantwoordelijkheid minister duidelijker – Voorkomt machtsconcentratie– Mogelijkheid inzetten specifieke deskundigheid– Mogelijkheid inzetten belanghebbenden bij beleidsuitvoering

Nadelen– Vermindering overzichtelijkheid bestuur– Wegvallen politieke controle (via minister)

Plaats zbo’s

Zbo’s tegenover gedeconcentreerde diensten– Zbo’s zelfstandig; gedeconcentreerde diensten vallen onder

departement en dus onder verantwoordelijkheid minister

Zbo’s tegenover agentschappen– Zbo’s is vorm externe verzelfstandiging; agentschappen zijn

intern verzelfstandigd (zelfbeheer)

Zbo’s tegenover privatisering– Privatisering gaat verder dan zbo’s; bij zbo’s blijft

uitvoering nog in de publiekrechtelijke sfeer, bij privatisering wordt uitvoering overgelaten aan de markt