ar

4jA ;',

BESTE LEZER Een delegatie vanuit bet Nederland

se parlement naar Zuid-Afrika

sturen om de ' de dialoog ' aan te

gaan en het apartheidsregiem te be

wegen om nu eens op te houden met

de apartheidspolitiek heeft, zo

menen wij, geen enkele zin. Racis

ten zijn namelijk niet gewend om

naar argumenten te luisteren, en

een beroep doen op hun demokra

tische gezindheid kan dus welge

voegelijk achterwege worden gelaten.

Isolering van bet bewind in

Pretoria en bet met politieke en

ekonomische sankties verzwakken van

het apartheidsbolwerk zet heel wat

meer zoden aan de dijk. Daarom

vraagt de verzetsbeweging in Zuid

Afrika al jaren om een internatio

nale en alomvattende boykot van

Zuid-Afrika. Het Nederlandse parlement mag Zuid

Afrika niet in. Enkele weken ge

leden werd de deur voor de neus van

een aantal Nederlandse kamerleden

dichtgeslagen. Een toch wel opval

lend en uniek gebeuren, omdat voor

her eerst in de geschiedenis het

Nederlandse parlement in z'n to

teal gewogen en ' te links ' be

vonden is. In bet verleden werd

alleen aan parlementariers een vi

sum geweigerd die zich te kritisch tegenover de apartheid hadden opge

steld. Pretoria vindt nu dat rege

ring en parlement in Nederland te

ZUIDELIJK AFRIKA NIEUWS

verschijnt 6 keer per jaar

jaarabonnement: f12,50 februari 1982

redaktie: Fulco van Aurich Rien Cardol Pim Juffermans Irusia Zimmer

fato's: Inge Goijaerts, Eduard de

Kam, Bram de Hollander, Ernst

Nieuwenbuis en Peter Vroonhof

verder dank aan: Willy van Exter,

Gonny Hagelen, Tania Leon, Annet

Markenhof, Kier Schuringa, Andrew

Smail en Willem Vleeschouwer

ANTI APARTHEIDS BEWEGING NEDERLAND

Lauriergracht 116, 1016 RR Amsterdam

postbus 10500, 1001 EM Amsterdam,

postgiro 580900

telefoon: 020- 237335/257952

Drukkerij: SSP, Amsterdam

~ME~Z,

onvriendelijk zijn geweest, onder meer door bet kultureel verdrag met

Zuid-Afrika te bedindigen en de in

voering van een olie-embargo tegen

Zuid-Afrika, serieus te overwegen.

Delegatieleider Scholten (CDA) be

treurt de Zuidafrikaanse maatregel,

en ook minister Van der Stoel van

Buitenlandse Zaken (PvdA) liet

zich in die richting uit.Omdat

Zuid-Afrika een dialog uit de weg

gaat.

Wij betreuren die maatregel niet.

Wij vragen ons alleen af waarom de

racisten in de gelegenheid zijn ge

steld om het Nederlandse parlement

als een schoolijongen in de hoek te

zetten. Want wat z6ekt het parlement in

Zuid-Afrika? Ligt de periode van de

dialoog 1 met dat land (of bet nu

een ' kritische ' dialoog is of

niet) niet al jaren achter ons?

Heeft bet apartheidsregiem met haar

moordpartijen in Soweto, haar mili

taire agressie jegens de Afrikaanse

buurlanden, haar vervolging van

alle politieke tegenstanders in bet land en haar openlijke sabotage van

bet proces naar onafhankelijkheid van Namibi niet allang te kennen

gegeven dat men geen duimbreed wil

wijken en zich voorbereidt op een

regelrechte oorlog tegen de bevolk

ing van Zuid-Afrika? Wanneer wordt er eens geluisterd

naar de roep om een boykot van

Zuid-Afrika? De Nederlandse regering en het

Nederlandse parlement weten best

dat praten met Botha en de zijnen

zinloos is. Ook minister Van der

Stoel weet dat. Toch koestert hij

' de dialoog '. De Nederlandse re

gering zegt het apartheidsbeleid principieel te veroordelen. Het

wordt tijd dat men de apartheid

0 Politieke prente De lezers van het Zuidelijk Afrika

Nieuws hebben van 1975 tot nu in

bijna elk nummer een politieke te

kening van Willem Vleeschouwer aan

getroffen. Dit jaar wil de redaktie,

ter gelegenheid van het 70-jarig be

staan van het Afrikaans Nationaal

Congres, het wat anders aanpakken.

We hebben zes politieke tekenaars

gevraagd om als solidariteitsbijdra

ge een tekening te maken. Deze zul

len aan het eind van het jaar aan

bet ANC worden aangeboden, maar wor

den eerst in de zes nummers van de

ze jaargang van ons blad gepubli

ceerd. Willem Vleeschouwer opent de

ij.

principieel gaat bestrijden. Want

de ekonomische belangen van her

Nederlandse bedrijfsleven in Zuid

Afrika mogen niet prevaleren boven

de gerechtvaardigde strijd voor een

vrij en demokratisch Zuid-Afrika.

De zeventigste verjaardag van de

bevrijdingsbeweging ANC lijkt ons

een prima gelegenheid om verdere

sankties tegen Zuid-Afrika in te

voeren.

Enveloppe In de enveloppe die op de verpakking

van dit blad geplakt zal trof u ons

jaarlijkse verzoek om betaling van

bet abonnementsgeld aan. Ondanks de

gestegen onkosten is bet abonnement

op (minimaal) f 12,50 per jaar ge

handhaafd. Maar wij hebben uw bijdra

ge wil hard nodig. Mogen we betaling

daarom nog deze maand tegemoet zien?

Alvast onze hartelijke dank!

2

EENHEID IN

Op I0 en 11 oktober 1981 onderschreyen vertegenwoordigers van 109 vet

sehillende organisaties op een bij

eenkomst in Durban unaniem bet

Handvest van de Vrijheid, bet pro

gramma van bet Afrikaans Nationaal

Congres. Het ANC heeft 1982, het

jaar waarin de organisatie 70 jaar

bestaat, uitgeroepen tot bet jaar

van de 'Eenheid in aktie'. Een mot

to dat niet zomaar een bedenksel is

van in ballingschap levende ANC-leiders, maar een motto dat direkt aan

sluit op de feitelijke situatie in

het land. De groeiende eenheid van

de verzetsorganisaties in Zuid-Afri

ka is massaal tot uiting gekomen in

de boykot van de viering van 20 jaar

Republiek Zuid-Afrika (31 mei 1981).

De kampagne werd ondersteunds door

organisaties uit de meest uiteenlo

pende maatschappelijke sektoren.

Vakbonden, studenten- en scholieren

organisaties, kerken, vrouwenorgani

saties tot sportorganisaties toe,

werden verenigd in anti-Republieksdag

komitees, die in alle uithoeken van

bet land boykot-kampagnes gestalte

gaven. Van begin af aan werd in de

kampagne het Handvest van de Vrijheid

naar voren gebracht als het gemeen

schappelijke programma voor een vrije

Republiek Zuid-Afrika. De invloed van

het ondergrondse ANC was voortdurend

zichtbaar en de steun voor ANC was

volstrekt onomwonden.

Nationale snoepboykot

De basis voor deze eenheid is gelegd

in de voorgaande jaren. De akties van

de scholieren die in 1980 snel in om

vang toenamen, vertoonden onderling

al heel wat meer koordinatie dan de

scholierenakties van 1976. Bovendien

sloten de scholieren met hun akties

meer aan op bet verzet van de arbei

ders. Toen halverwege 1980 de arbei

ders in de vleesindustrie in Kaapstad

in staking gingen, waren de scholie

ren aktief betrokken bij de organisa

tie van de konsumentenboykot ter in

dersteuning van de stakende arbei

ders. Ze zamelden bovendien geld in

voor de stakingskas. Het konflikt

bij de snoepfabriek Wilson-Rowntree

dit jaar geeft al geen ander beeld.

Een oproep tot een konsumentenboy

kot werd door vertegenwoordigers

van 60 scholen in de Westkaap over

genomen. Mede hierdoor kon de aktie

in mei en juni uitgroeien tot een

'nationale snoepboykot'. Naast de

groeiende samenwerking tussen ar

beiders en scholieren, is ook de

relatie tussen vakbonden en bewo

nersorganisaties van groot belang.

Een schitterend voorbeeld hiervan

waren de stakingen van de Ford-ar

beiders in Port-Elizabeth, van de

cember 1979 tot januari 1980. De

zwarte bewonersorganisatie (PEBCO)

ondersteunde de staking middels

het inzamelen van geld, het organi

seren van de werklozen (om 'onder

kruipen' tegen te gaan) en bet

dreigen met boykot-akties. Op een

gegeven moment was her zelfs PEBCO

die de onderhandelingen met de Ford

direktie voerde, omdat de arbeiders

nog geen - erkende - vakbond hadden.

Omgekeerd zetten vakbonden de akties

van bewoners tegen buurverhogingen,

hoge gasprijzen enzovoort vaak

kracht bij middels stakingen en

prikakties. Bij de gewelddadige ont

ruimingen van de zwarte wijk Nyanga

in Kaapstad was de samenwerking tus

lees verder op pagina 5

U*4 d t g e n ap " theid aar jj s

vendien is de basis voor politieke macht ekonomische onafhankelijkheid. Daarom staan wij de nationaZisatie voor van alZe beZangrijke produktiemiddeZen aZs een eerste stap naar de vestiging van een onafhankeZijke ekonomie. Het land moet warden verdeeld onder degenen die het bewerken. Het Handvest van de Vrijheid zaZ de basis vormen voor een toekomstig niet-racistische, anti-imperialistische en sociaZistische maatschappij, waar uitbuiting van de ene mens door de andere verZeden tijd zaZ zijn.'

Brede steux, voor Imt AM

Met de bijeenkomst in Frascati werd een start gemaakt met de kampagne 'Afrikaans Nationaal Congres - 70 jaar strijd tegen apartheid.' Enkele honderden vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en andere belangstellenden hadden gehoor gegeven aan de oproep van de AntiApartheids Beweging Nederland om her 'jarige' ANC politiek te komen feliciteren. Dat bleek misschien nog wel het duidelijkst uit het felicitatieboek dat namens 56 solidariteitsorganisaties, politieke partijen, jongeren- en studentengroepen, kerkelijke instanties, vrouwenorganisaties, kulturele groepen en anderen door AABN-bestuurslid Pons Geerlings aan de beer Motsepe werd overhandigd. Dit politieke cadeau getuigt van de enorme bewondering en steun waarop bet ANC in Nederland kan rekenen!

Tentoonstelling verzetskunst

Februari is de startmaand van de akti viteiten rond het 70-jarig bestaan van her ANC in Amsterdam. Van 4 tot 14 februari was er een tiendaagse in de Melkweg met films, muziek, tbeater en een tentoonstelling. In de week voor 25 februari, de dag van de herdenking van de februaristaking in de tweede wereldoorlog, wordt door het Februari-kollektief een WandschiMering gemaakt op het Waterlooplein. Deze symboliseert de zeventig jaren strijd van het ANC. Op de avond van 25 februari wordt om 20.30 uur in de ruimte van bet Februarikollektief een tentoonsteZZing voor anti-apartheids- en verzetskunst geopend. De opening zal worden verricht door Manala Manzini van bet ANC, en zal worden opgeluisterd door de Zuidafrikaanse kunstenaar Verny Februari. U bent daar van harte welkom. Mocht u niet kunnen komen dan kunt u de tentoonstelling daarna van dinsdag t.e.m. zaterdag (tussen 12 .00 en 16.30 our) en tot uiterijk 3 maart 1982 bezichtigen.

,Adres* Haarlemmerplein 13 Amsterdam.

Te Zuidafrikaanse situatie is het resuZtaat van koZoniaZe veroverinq. Het is daarom een koZoniale situatie, maar van bizondere aard omdat de onderdrukker en de onderdrukte aZZemaaZ in hetzeZfde land wonen. Dit "interne koloniaZisme" gebruikt racisme en apartheid door de voortdurende uitbuiting en plundering van onze natuurZijke en minerale huZpbronnen, maar ook voor de uitbuiting van de goedkope arbeid die de multinationals met investeringen in ons land enorme superwinsten brengt.' Aan het woord is Godfrey Motsepe, vertegenwoordiger voor de Benelux van her ANC. Ter gelegenheid van de zeventigs-e verjaardag van het Afrikaans Nationaal Congres

op 8 januari dit jaar belegde de Anti-Apartheids Beweging Nederland een bijeenkomst in theater Frascati

te Amsterdam. Motsepe hield daar een lange en opmerkelijke toespraak. Opmerkelijk omdat hij scherper dan ooit tevoren her beeld van een toekomstig, bevrijd Zuid-Afrika schetste en er geen twijfel over liet bestaan dat er - wanneer het ANC de racisten eenmaal uit Pretoria verjaagd heeft - geen ruimte meer zal zijn voor de plundering door de multinationale bedrijven. Motsepe: Te strijd is pericht op het overnemen van de macht, het is

geen strijd voor burgerrechten alZeen, maar voor de nationale en sociaZe emancipatie van ons voZk. Bo-

F1 Godfrey Motsepe (Zinks), Hij verrast met brede deelname aan het

FELICITATIEBOEH Nederlandse felicitatieboek

SOLIDARITEITSORGANISATIES: Anti-Apartheids Be.eging Nederland/Boykot Outspan Aktie/Defence and Aid Fund Nederland/Werkgroep Kairos/Komitee Zuidelijk Afrika/Medisch Komitee Ango la/African National Congress Steungroep/Den Bo ch Committe on Southern.Atrica/Haarlem tegen apartheid/Werkgroep Zuidelijk Afrika Den Haag/Workgroup Southern Africa Groningen/ POLITIEKE PARTIJEN: Christen Democratisch App Wcommunistische Partij van Nederland/Democraten'66/Far tij van de Arbeid/Pacifistisch Socialistische Fartij/Politieke Partij Radikalen/ VAKBONDEN: Federatie Nederlandse Vakbeweging/Algemene Bond van Onderwijzend Personeel/Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars/Kunstenbond FNV/JONCEREN EN STUDENTEN ORGANISATIES: Algemeen Nederlands Jeugd Verbond/Algemene Studenten Vereniging Amsterdam/Jongeren Organisatie Vrijheid en Democratie/ Jonge Socialisten in de PvdA/KWJ, Beweging van Werkende Jongeren en NVVJongerencontact/Utrechtse Studenten Faculteiten/Wageningse Studenten Organisatie/ VROUWENORGANISATIES: ABOP-Vrouwen/Nederlandse Vrouwenbeweging/Vereniging van VOS-begeleidsters Noord-Holland/KERKELIJKE ORGANISATIES: A.B. van den Heuvelvoorzitter sektie Internationale zaken voor de Nederlandse Raad van Kerken/Landelijk Centrum voor Gereformeerd Jeugdwerk en Hervormde Jeugdraad/Nederlandse Christen-Studenten Vereniging/Nederlandse Gereformeerde Kerk

KULTURELE ORGANISITES: Kulturele Organisatie van de Universiteit van Amsterdam CREA/Fugetive Cinema Holland/De Polulier en Po zie Hardop/RK de Veulpoepers/Theaterunie/Toneelgroep SATER/Toneel erkgroep Proloog/Werk in Uitvoering ANDERE ORGANISATIES: Evert Vermeer Stichting/Kontaktgroep Nederlandse Vrijwilligers/Nederlandse Organisatie voor Internationale Betrekkingen NOVIB/

Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen/Omroepvereniging VARA/X min

Y Beweging/Stichting Melkweg/Federatie ABVA-KABO/AK-47/Solidair Apeldoorn Zwart Zuidelijk Afrika/Pax Christi Nederland/

i Congws

werden bezocht. De motto's: 'Een stem voor de SAIC is een stem voor apart

KwvlRoskam, buftenland kommentator IRRA:

over de betekenis van Radio Freedom:

'Voor veel mensen in Nederland zijn

twee woorden genoeg: Radio Oranje.

Het is een zender die vanuit het

buitenlarul die informatie aan de

mensen doorgeeft waarvan de anders verstoken blijven; die een bemoedi

ging is. over de vrije pers in Zu id-1

Afrika wordt in Nederland veel 11.

opgewonden gepraat, want Rand Daily Mail en Star doen toch niet veel meer dan de ujtwassen varihet regier aanvallen, maar zqdraze de wortels

van het systeem, aanpakken, word zo'n krant vprboden. Radio Freedom is belar grijk voor de zwart _bevol king omdat fiet h,-,n radio

Roe ka Radic ' --,-,,, ,-7 m :k-i, VederZandse cr, - ric , eund worden

'We moeten eerst de omroepen duidelijk maken waurom di, 7onder zo belangri k is. IndprLijd is de VARA

beZig ,wcest met Kaniil 7, in Chili. voor de staatsgreep maakte ik een video-intc-rview mer iemand van lien, en dat is net hel(! VARAbedrijf rondgegaan om dui&1ijk te makEn dat we geld voor Kan ,al 7 zouden moet n storten. %3n zoiets zou ook voor Radio 1 reedom edacht kunien wordtn. lk v,-'Dd dat de omroep open meet staan voor alles dat zij willen. Die vraag moeten we hen dus voorleggen, en dan kijken of wij eraan kunnen voldoen. En het meet wel heel raar lopen als we dat niet kunnen. Dat geldt voor technische opleiding, voor programmatische steun en adviezen, voor materiaal. Want wat wij aan materiaal hebben; ik maak me sterk dat daar geen dingen bij zijn die Radio Freedom heel geed zou kunnen gebruiken. Zo'n soort samenwerking zou wat zijn, lijkt me.'

Links op de voorgrond mevr. LuthuZi tijdens begrafenis ANC-strijdster

vervol,7 van pagina 3

sen bewoners, vakbonden en kerkelijke organisaties van groot belang. Plaatselijke kerken boden hulp aan de daklozen en vakbonden organiseerden protesten. Naast deze praktische vormen van sa

menwerking speeZt ook het wegvaZZen van de nadruk op het zwart-bewustztj ns-concept een roZ in hetproces van groeiende eenheid. Door het ontstaan van de zwart-bewustzijns-beweging, eind jaren zestig, en de nadruk op zelf-organisatie van de zwarte bevolking, was de splitsing tussen progressieve blanke organisaties en zwarte organisaties vrijwel onontkoombaar. De eenheid uit de jaren vijftig rond het Handvest van de Vrijheid ging verloren. Boventhen had de zwart-bewustzijns-beweging weinig wervende kracht naar de arbeiders, zodat er nogal wat nadruk kwam te liggen op scholierenen studentenorganisaties. Het ontstaan van praktische vormen van sawerking tussen arbeiders en scholieren zal er zeker toe hebben bijgedragen dat AZASO, 96rf van de weinige overgebleven zwart-bewustzijnsorganisaties, op haar kongres in augustus besloot alle voorhoedepretenties van de studenten te verwerpen. De organisatie aanvaardde een meer klassegerichte analyse en zette de deur voor samenwerking met progressieve blank n open.

Eenheid behouden

Probleem bij de formulering van zo'n breed verzetsfront gericht op 66n specifiek moment (Republieksdag) was natuurlijk: hoe de eenheid vast te hauden ng Republieksdag. Dat bet ANC terdege bezig is geweest met deze vraag blijkt uit artikelen in het ondergrondse ANC-blad Mayibuye. Voortdurend werd de noodzaak van blijvende eenheid onderstreept, en met succes. Begin augustus vorig jaai kwamen vertegenwoordigers van 29 de mokratische vakbonden bijeen in Kaap staat. Ondanks meningsverschillen we den er duidelijke afspraken gemaakt over onderlinge steun bij stakingen en bij akties tegen de fascistiscbe arbeidswetgeving en de repressie tegen vakbondsaktivisten. In de akties tegen de verkiezingen voor de zoge-naamde Indische Raad (SAIC), een nepparlementje dat is ingesteld dat is ingesteld om de Indische bevolking van Zuid-Afrika te binden aan het blanke regiem, bleek duidelijk dat de eenheid geen tijdelijke zaak was. De boykot, die een groot succes werd (hooguit 10 procent van de 'kiesgerechtigden' kwam naar de stembuls) is van begin af aan gebaseerd geweest op de uitgangspunten van bet Handvesl van de Vrijheid. Ook hier bet model van plaatselijke komitees, waarin vakbonden, kerken, jongeren- en vrouwenorganisaties samenwerkten. Op veli plaatsen in het land werden protestmeetings gehouden, die alleen al in Transvaal door zo'n 15 .000 mensen

heid' en 'Gelijke rechten voor allen'

Zwart en blank bijeen

De bijeenkomst waarmee we dit arti.kel openden, was ook tegen de Indische Raad gericht. Op het podi

um van de meeting in Durban zaten

Albertina Sisulu, mevrouw Luthuli en

Monty Naicker, vrouwen met grote

verdienste in de vriiheidsstrijd. &lie drie echtgenotes van vermaarde ANC-leiders, die op Robben Eiland gevangen zitten (Walter Sisulu) of inmiddels zijn overleden (Luthuli

en Naicker). Een spandoek op het podium had als opschrift: 'Lang

I e be t Congres'. Een unaniem, aan:v men resolutie van de konferen

ti! begint als volgt: 'Wij Zuidafrskaanse demokraten verkZaren ten overstaan van aZZe Zuidafrikanen en

van de heZe wereZd dat de strijd van de afgeZopen 25 jaar ons ervan heeft overtuigd dat het enige levensvatbare aZternatief voor het huidige systeen van uitbuiting en onderdrukking een systeem is gebaseerd op de principes van het Handvest van de Vriiheid'. De resolutie eindigt als volgt: 'Wij besZuiten zij aan zij te vechten voor deze vrijheden en wij zweren niet te zullen rusten voor we een demokratisch Zuid-Afrika, gebaseerd op

het Handvest van de Vriiheid hebben gevestigd.' Op de bijeenkomst waren vertegenwoordigerd van zeer uiteenlopende organisaties aanwezig. Vakbonden (SAAWU, GAWU, GWUSA), jonge

renorganisaties (AZASO, NUSAS,

COSAS), bewonersoeganisaties (CARE, DHAC), organisaties van Indi rs (NIC, TASC), vnl. blanke organisaties (Black Sash), enzovoort. Volgens het studentenblad Ukusa hebben voor het eerst sinds 14 jaar blanke en zwarte studentenorganisaties

(AZASO en NUSAS) besprekingen gehouden over een gezamenlijke strategie. Het blad schrijft over de konferentie: 'De Congres AZZiantie (organisaties tend het ANC, red.) is springlevend. De geest van non-raciaZisme en demokratie wint aan kracht. De steun voor het Handvest van de Vrijheid groeit nog steeds.'

a" strWtegwi %mrflidd

41 ArkasainaConpaws~9jaar ~dtegen apartheid

Radio Freedom anno1982: Mat apl lP af 111All ll

wijdopen lusteren'Kameraden en landgenoten, Op deze kerstdag wil Radio Freedom juZZllie alle succes toewensen in jullie niet aflatende strijd. Wij wensen juZZllie moed, die ook onze moed is. Tegen alle grote gevaren in zullen wij voorwaarts moeten gan. Een succesvo jaar van mili

taire akties tegemoet. Vergeet niet dat op 8 januari 1982 het Afrikaans Nationaal Congres haar zeventigste verjaardag viert. Die dag zulen wij in voile kracht voor de dag moeten komen am de steun voor onze eweging te tonen. Samen zullen we de apartheid verslaan'

We citeren een fragment uit een

recent programma van Radio Freedom,

uitgezonden via het radiostation

van Addis Abeba. Ethiopia. Zoals

u heeft kunnen lezen in het vorige

numer van het Zuidelijk Afrika

Nieuws zendt Radio Freedom uit

vanuit een vijftal landen: Angola,

Ethiopie, Zambia, Madagascar en

Tanzania. In dit artikel willen

we kijken hoe Radio Freedom in Zuid-Afrika doorwerkt en hoe de

Zuidafrikanen tegen deze verzets

zender aankijken.

Radio Freedom is de ondergrondse

verzetszender en maakt als zodanig

deel uit van het ondergrondse appa

raat van her ANC. Als radiozender

is Radio Freedom een zeer belang

rijk medium naast bijvoorbeeld,

Maybuye, Voice of Women en de pamfletten die regelmatig door het

ANC in Zuid-Afrika worden ver

spreid. In een land waar radio en

andere nieuwsmedia onder strenge censuur staan, is zo'n ondergronds

apparaat van zeer groot belang.

En juist Radio Freedom heeft grote

invloed gehad op verschillende

gebeurtenissen die ons nog vers in

het geheugen liggen. Neem bijvoor

beeld de opstanden in Zuid-Afrika

in 1976. Deze akties, begonnen in

Soweto, kun je zeker niet 'spon

taan' noemen zoals van sommige

kanten wel beweerd wordt. Radio

Freedom zond in die tijd voortdurend programma's uit over bijvoor

beeld het Bantoe-onderwijs. Op

momenten dat de situatie kritiek

was gaf ze aanwijzingen hoe het

verzetsfront versterkt kon worden.

In Meadowlands vielen bewoners

van hostels (woonkazernes voor kon

traktarbeiders) studenten en arbei

dersgezinnen aan opgehitst door het

apartheidsregiem. Radio Freedom leg

de daarop in haar programma's uit

dat de gemeenschappelijke vijand

bet apartheidsregiem en haar instituties was en niet de studenten en

Steun de ondergrondse Zuidafrikaanse vera etszender RADIO FREEDOM, jiro5809 tnv AABN, Amsterdam, m.v.v. "Radio Freedom -----------

Stem af op het vrzet! A0ti-Apartheids Beweging Nederland

arbeiders. De programma's bleken

succes te hebben, want kort daarna stopten de hostelbewoners hun ak

ties en sloten zich bij de stu

denten aan.

Mobiliserende rol

Een ander voorbeeld van de direkte

invloed van Radio Freedom op ge

beurtenissen in Zuid-Afrika is de

recente boykot van de verkiezingen

voor de Indische Raad (vorig jaar).

In de nieuwjaarsboodschap van

ANC-president Tambo van 1980/1981

werd aandacht besteed aan de (toe

nog op handen zijnde) verkiezingen voor die Indische Raad. Op dat mo

ment werd de protestkampagne in

feite gelanceerd. Radio Freedom

heeft niet het hele jaar door aan

dacht aan deze kwestie besteed,maar

er werden op gezette tijden pro

gramma's aan gewijd waarin grote

nadruk werd gelegd op de noodzaak

van een boykot. Het resultaat is

inmiddels bekend: de verkiezingen

werden nagenoeg geheel geboykot. Een ander voorbeeld van de mobili

serende rol van Radio Freedom is de

aktie voor de vrijlating van Nelson

Mandela, een kampagne die tegelijk

ertijd zowel in als buiten Zuid

Afrika werd gelanceerd. Verschillende kranten in Zuid-Afrika schreven

erover, en de Sunday Post kwam

zelfs met een petitie die veel

weerklank kreeg. De kampagne ver-

~en

6

(('Wy jaar strWtegvn

spreidde zich in korte tijd over

het gehele land. Radio Freedom zond

bijna dagelijks berichten over de

kampagne uit.

1980 werd door het Afrikaans Natio

naal Congres tot het ' Jaar van

het Handvest van de Vrijheid' uit

geroepen. In haar programma's legde Radio Freedom uit wat de be

tekenis was van het Handvest en

welke rol het ANC vervuld in de

strijd.

In dat jaar werd het Handvest in

een miljoenen oplage over her ge

hele land verspreid. Mede door de

konstante aandacht van Radio Free

dom werd de kampagne een groot

succes.

"The voice of the ANC'

'Laten wij niet vergeten dat zes vrijheidsstrijders van het Afrikaans Nationaal Congres en de militaire veugel Umkhonto we Sizwe, Naphtali Manana, Johnson Lubisi, Petrus Mashigo, Anthony Tsotsobe, Johannes Shabangu en David Moise in de dodencellen van de fascisten in Pretoria op hun exekutie wachten...'

Over deze zes vrijheidsstrijders van het ANC, die nu al ruim een

jaar in de dodencel zitten, le

zen we in de Westerse pers niets

meer. Ook de Zuidafrikaanse kran

ten zwijgen erover. Maar Radio

Freedom blijft de Zuidafrikaanse

bevolking over hun lot informeren, zoals dit fragment dat wij in

Nederland opvingen van een uitzending vanuit Addis Abeba. Dit

station in Ethiopie is een van de

vijd radiostations van waaruit

Radio Freedom haar qitzendingen

verzorgt. De technische mogelijk

heden voor Radio Freedom zijn

de afgelopen jaren sterk verbe

terd, ook al beschikt men niet over een eigen studio.De bestaan

de stations geven de redaktie

van Radio Freedom de noodzakelijke

faciliteiten voor zowel het maken

van programma's als het uitzenden

ervan. Radio Freedom is dus 'te

gast', maar dan wel op permanente

basis, omdat men elke dag uit

zendingen verzorgt. DO leiding

van Radio Freedom zit in Lusaka

(Zambia) en berust bij algemeen

direkteur Victor Matlou, met wie

wij in het vorige nummer van ons

blad een interview hadden.Maar elk Radio Freedom-station heeft

een subhoofd die verantwoordelijk

is voor de samenstelling en uit

zending van de programma's van

het betreffende station waaraan

/!Afrikaans Ntoa1o~e

reaar str* tegen aparth,

een aantal verslaggevers werken.

Zo'n subhofd heeft dus de eind

redaktie van bet radiostation,

maar dat betekent niet dat men

een bepaald onderwerp neemt, en

zegt: ' dit gaan we aanpakken

en we zenden het maar uit '.De

inhoud van de programma's wor

den in Lusaka bediskussieerd

en daar plant men de program

ma's voor de komende week aan de

hand van in die periode spelende

thema's. Soms besluit bet hoofd

kwartier in Lusaka om een alge

meen thema in series uit te laten

zenden, bijvoorbeeld over de huur

verhogingen. Ook komt bet voor dat er een belangrijk aktueel

onderwerp voorrang moet krijgen boven de algemene onderwerpen.

Zo'n item wordt dan door alle sta

tions uitgezonden, maar niet pers6

op hetzelfde tijdstip. Dit gebeurt

wel bij belangrijke gebeurtenissen,

zoals bij een toespraak van ANC

president Tambo of met uitzendingen over de oprichting van bet ANC op

8 januari 1912. Dan zijn alle vijf de RF-stations tegelijk in de lucbt.

Met andere programsa's wordt er

vrij zelfstandig gewerkt, maar er

is wel sprake van een algehele ko

ordinatie Lusaka weet wat voor

soort programma's er worden uitge

zonden bijvoorbeeld in Luanda of

Dares Salaam.

Eenheid is aktie

De selektie van de onderwerpen in de programma's gebeurt dus vanuit

een politiek vertrekpunt.De manier waarop daarmee omgegaan wordt ver

schilt per station. Maar uitgangspunt blijven de doelstellingen van

bet ANC.Hoe dat in praktijk uit

werkt merk je bijvoorbeeld met een

thema als ' Eenheid in aktie ' dat

bet ANC in dit jaar centraal stelt. Voor een dergelijk veelomvattend

thema wordt iemand benoemd vanuit bet hoofdkwartier in Lusaka om een

serie programma's te maken. Zo'n

serie bevat dan informatieve items en interviews waarin de politiek en

de doelen van bet ANC worden uitge

legd. Alle stations van Radio Free

dom, nemen zo'n serie over. Maar bet

kan voorkomen dat Radio Freedom in

Luanda besluit om- wanneer de serie is afgelopen - bet thema alsnog op

te pakken. Dit wordt wel gedaan na

konsultatie met bet hoofdkwartier

in Lusaka. De uitzendtijden van de verschillende radiostations variran

Zo kunnen de mensen in de Kaappro

vincie (in bet zuiden van Zuid-Afrika) in de namiddag via Radio Madagas

car, Radio Freedom ontvangen. In hun

prograesa's komen onderwerpen voor die niet relevant zijn voor bet Noor

delijker gelegen Transvaal. Radio

Madagascar zal bijvoorbeeld niet di

rekt de busboykot in Soweto analyse

ren; dat gebeurt alleen wanneer er

een link ligt met een kwestie die

zich in de Kaap afspeelt. Wel behan

delt men natuurlijk onderwerpen die

met de nationale bevrijdingsstrijd te maken hebben.

Ondergronds karakter

Radio Freedom is een ondergrondse verzetszender, maar toch is bet

niet verboden om naar Radio Free

dom te luisteren; er staat hiero

ver niets in de Zuidafrikaanse cen

suurwetten. Toch kun je in Zuid-Afrika wel gearresteerd worden op

grond van bet feit dat je naar dee

zender luitert. In de apartheids

wetgeving staat immers wel dat bet

verboden is om de aktiviteiten en

doelstellingen van het ANC te ver

breiden, en dat doet Radio Freedom. Ze is de stem van bet verzet, de

stem van bet ANC. Dit verklaart bet

ondergrondse karakter van Radio

Barend de Ronden, programmaleider IKONradio:

Over de betekenis van Radio Freedom:

'In bet algemeen denk ik dat Radio

Freedom voor de mensen in Zuid-Afri

ka even belangrijk zal zijn of kan

zijn als Radio Oranje tijdens de tweede wereldoorlog voor onze ouders

was. Ik heb Radio Freedom zelf nog

nooit gehoord, maar ik denk dat hun

taak vooral is om de mensen in Zuid

Afrika die aktief betrokken zijn bij

de verzetsbeweging tegen apartheid

voortdurend te voorzien van informa

tie over wat er politiek in bet land

aan de hand is. Want verder zijn ze

natuurlijk aangewezen op de beperkte informatie die de regering toestaat.

Radio Freedom zot o moeten' prberen om

zo goed mogeijk te berichtenover wat er in de Zuidafrikaasse verets

beweging ,aan meningsvorming aan de

gang is. Gegeven de moeilijke situa

tie dat ze illegaal moetgpope rereIn

zijn er natuurlik maar bieperkte mogelijkheden om informatie te versa

melen. Ze werken o der heel andere omstandighden dan wij in Nederland.

En mete oo op de nieuwe zwarte

televisiezender lijkt Radio Freedom

me belangrijk am tegengif in teaktie op al die prpanda t geven.'

aae ko n Radio , !gdom doori 'ederlandp.4e -oeTagnw~ e~ez warden?

'1k denk dat ovze steun alleen op

bet technisehe vhak zinvol is. Want

ik heb er nsn'.. twjfels bij of i Westerse j Sornai'sten htn even moeten gaan leren hoe wij hier radio

maken. Het lijkt me beter om Radio Freedom vanuit Nederland in staat te

stellen om ter plaatse hun mensen op

te leiden. Daarvoor zijn de mogelijk

heden in bijvoorbeeld de frontlijnstaten wel aanwezig. En als daar dan

gebrek aan middelen is, dan moeten de

mogelijkheden worden onderzocht om

als Nederlandse journalisten daarin

- bij te springen. Met geld bijvoor

beeld. De NVJ heeft al eens iets der

gelijks gedaan. Want ik vind wel dat

je duidelijk moet maken dat je soli

dair wilt zijn met je vakbroeders en -zusters. Als zij zelf trouwens menen

dat onze hulp bij hun training nuttig

is, dan moeten ze daarin de laatste

stem hebben, denk ik.'

em7

Freedom. Ondanks bet feit dat je in

Zuid-Afrika niet via de officiele

media te weten komt op welke golf

lengte Radio Freedom uitzendt, is

bet niet moeilijk om hierachter te

komen. Er zijn altijd wel mensen

die aktief zijn in bet verzet, die

de golflengtes kennen, en die ver

tellen dat weer aan anderen door. Ook kan men bet lezen in de pam

fletten, in Mayibuye en in Voice of

Women, die ondergronds worden ver

spreid.

In de taxi

De meeste zwarte gezinnen in ZuidAfrika kunnen niet over een goede

radio beschikken. Door de beperkte

ontvangstmogelijkheden kunnen ze

alleen naar de 'officidle' zenders

luisteren, zoals Radio Bantu. Maar

de mensen die wel aan een goede ra

dio konden komen nemen vaak program

ma's op van Radio Freedom en geven

de cassettes door, opdat meer men

sen naar de programma's kunnen luis

teren. Soms worden de cassettes in

taxi's afgespeeld tijdens de spitsuren (bet openbaar vervoer zoals

bussen is lang niet voldoende om de

arbeiders van de fabriek naar de

spoorwegstations te brengen, daarom

zie je veel zwarten in taxi's naar

de stations rijden, wat nog betaal

baar is). In de taxi's wordt niet

gediskussieerd over zo'n programma,

maar zodra men thuis is kan men er

over praten. Ook schrijven veel

luisteraars naar Radio Freedom, bij

voorbeeld met verzoeken om herha

ling van programma-onderdelen die men niet goed kon beluisteren van

wege storingen en wegvallen van bet geluid. In de brieven wordt ook wel

kritiek geleverd. Luisteraars vra

gen om bepaalde zaken nog een keer

uit te leggen of dragen zelfs sug

gesties aan voor programma's.

Ramen en deuren open

De laatste jaren wordt er steeds

openlijker over bet ANC en haar in

formatie gesproken. Zo vertelde een

Zuidafrikaan ons dat hij zelf had

meegemaakt dat mensen met een goe

de radio de ramen en deuren van hun

huizen wijd open zetten zodat ook buren die geen radio hadden mee konden luisteren. Zelfs voorbijgangers

bleven staan en luisterden naar de

slogans en de vrijheidsliederen. Er

is in Zuid-Afrika een situatie bereikt waarin mensen niet langer

bang zijn om dit soort dingen te

doen, ook al zijn die illegaal en dos riskant. De Sekretaris-Generaal van bet ANC, Alfred Nzo, zei on

langs hierover: 'We zien nu een situatie waarbij men kan zeggen dat het Afrikaans Nationaal Congres niet meer verboden is. Dit komt niet door het apartheidsregiem, maar door de mensen van Zuid-Afrika. Ze praten en debatteren over het ANC en mensen luisteren open ijk

naar Radio Freedom. Ze zijn niet langer meer bang. Ons yolk daagt het reqiem uit, wat er ook gebeurt!

• I

Afr-ikaans latio aalCongres S jaar strjdtegen apartheid 8

Wanneer je je lezers wilt informeren over de geschiedenis van

de vrijheidsstrijd in Zuid-Afri

ka, dan kun je ze een beschouw

end artikel voorschotelen. Maar

vaak hebben artikelen waarin ie

'and uit eigen ervaringen over

een bepaalde episode in die ge

schiedenis vertelt een extra di

mensie. Vandaar dit interview met

Karel Roskam, buitenland konenta- ANC J tor van de VARA, die aan bet eind

van de jaren vijftig, vlak voordat

het ANC tot verboden organisatie

werd verklaard, een jaar in Zuid- T

Afrika doorbracht. Van december L"': 'ro 'I

1958 tot en met september 1959 was

Roskam, die Volkenrecht studeerde s T 05

aan de Vrije Universiteit te Amster- _ . .. ...

dam, voor zijn studie in Zuid-Afri

ka. Eerst in Johannesburg, later

in Kaapstad. Persecution Roskam legt uit dat hij in Zuid

Afrika ontdekte dat apartheid niet (all Fu En

alleen moreel verwerpelijk was, maar Ireson

een maatschappelijk systeem waar

tegen je je politiek moet verzetten.

'Vooral door de vele gesprekken met

mensen als Ruth First, Joe Slovo en

Ben Turoc en andere leiders in die

tijd als Luthuli, Mandela en Tambo L

zijn mijn ogen geopend, en ben ik

van anti-revolutionair tot socia

list geworden'. Interview met Karel Roskam

'De Congresbeweging • Do was a en e p

waarin de repressie van het a- asdetolkpartheidsregiem tegen verzetsorganisaties al fors was...

Roskam: 'Ja, het was de tijd van

bet Hoogverraadproces (teen 156

aktivisten van de zogeheten Ongehoorzaamheidskampagne, red.). De verdachten werden op borgtocht

vrijgelaten, maar moesten elke dag

met de bus naar de tot rechtszaal

omgebouwde synagoge in Pretoria.

Onderweg in die bus merkte je hoe opgewekt mensen als Lilian Ngovi, Walter Sisulu en Nelson Mandela toch waren. Er hing een sfeer van

"Dit winnen we". De stemming toen

in 1958 - dat was dus nog v66r

Sharpeville - was "we zitten goed".

Vol zelfvertrouwen. Ik herinner me de befaamde toernee van ANC

president Luthuli die overal door

enorme menigten werd begroet. De

regering had toen nog kunnen prg

ten met bet verzet, hoewel je met

een systeem als apartheid natuur

lijk niet weet waar dat praten toe

zou hebben geleid. Maar nogmaals,

in 1959 dachten we nog dat de enor

me druk van de zwarte bevolking effekt zou hebben.'

0 Zagen mensen van het ANC en andere progressieve organisaties die opvoering van de repressie en uiteindelijk dat verbod al aankomen?

Roskam: 'Ik zou niet durven zeg

gen dat ze het niet zagen aankomen,

maar niemand heeft me toen iets in

die richting verteld. Op onze bij

eenkomsten was de sfeer duidelijk

van de bevolking' van "Het kan niet lang meer duren."

Er werd zelfs gesproken in termen

van 5, 10 jaar. Ik kan me niet het

inneren dat erover werd gesproken

dat her ANC ooit verboden zou worden

De diskussie ging toen wel over de

afsplitsing van bet PAC. De strate

gie stond meer centraal dan war de

blanken zouden gaan doen. Er was

toen, in 1959, wel al sprake van

de onafwendbaarheid van het gebruik

van geweld. Luthuli en anderen von

den toen dat er nog 66n boykotaktie

tegen de apartheidswetten moest ko

men. Als die dan mislukte, dan kon

geweld niet meer vermeden worden.

Maar ja, ik heb natuurlijk niet al

le diskussies in bet ANC bijgewoond.

Ik was toen lid van het Congress of

Democrats (met het toen nop alleen voor Afrikanen toegankelijke ANP sa

menwerkende organisatie van progres

sieve blanken, red.), en was toen

natuurlijk niet precies op de hoogte van war voor besluiten het ANC-be

stuur allemaal nam.

SHoe verliep die diskussie over de

gewapende strijd?

Roskam: 'Ik weet nog dat Luthuli,

een man die toch altijd tegenstan

der van geweld was geweest, in de

BOYCOTT

Golden City Post, her zwarte blad waar hij een rubriek in had,

schreef dat als de situatie van re

pressie zou voortduren en het ge

duld van de zwarte bevolking ecbt

op zou raken het gebruik van geweld

niet langer uitgesloten zou worden.

En eigenlijk was het zo dat de Con

gresbeweging dat geweld allang geac

cepteerd had en de diskussie alleen

nog maar ging over de vraag "Hoe verkoop je het?" In de vergaderingen

van het Congress of Democrats werd

ervan uitgegaan dat bet geweld rechtvaardig was omdat bet systeem

waartegen je vocht niet meer ter

diskussie stond. De vergelijking met

de tweede wereldoorlog drong zich op;

wie onderdrukt werd had nat5irlijk

bet recht om zich met geweld te be

vrijden.'

De diskussie met de Afrikanisten en

de afsplitsing van het PAC van het

ANC; hoe werd daar in de verzets

kringen waarin jij je bewoog over

gedacht?

Roskam: 'Die werd natuurlijk betreurd

En de president van het PAC, Robert

Sobukwe - ik heb hem toen nog geinter

viewd en ik weet nog dat hij grote in

druk op me maakte - maar de tragiek

was en is misschien nog steeds voor

bet PAC dat hij zo'n beetje de enige

was die een uitgesproken filosofie

had. H&m werd ten onrechte verweten

dat hij racistisch was. Maar hij ver

weet bet ANC dat die te veel vertrouw

den op de blanken, die gemakkelijk naar posities van macht doorstootten

en dat daarom de zwarten beter niet

met ze samen konden werken. Nou goed,

daar kun je van mening over verschil

len. Maar toen kwamen mensen als Lo

ballo, nou die heb ik op de universiteit zien attaqueren, en die ging

echt door bet behang. Dat was pour

racisme. In die tijd werd trouwens

Zees verder op pagina 10

foto: joost Guntenaar

Deze Angolees vertelt hoe,'s ochtends vroeg, plotseling de Zuidafrikaanse straaljagers opduiken orn bruggen en alles wat beweegt te beschieten. Sinds die tijd slaapt hij in een zelf gegraven keldertje.

brief

Zonder postzegel versturen

DE ANTI APARTHEIDS BEWEGING NEDERIMD ANTWOORDNUMMER 2590 1000 PB AMSTERDAM

HET ZUIDELIJK AFRIKA NIEUWS

Dit nu oiderschrijft de Anti-Apartheids Beweging. Ze linncterde darom anuit Nederland met aan de opbouw van een school, kocht en verzonl auto's en steunt voor haar akties alhier op de persoonilijke solidariteit en inzet van een groot aantal vrijwilligers, van wie en u deze kaart stuurde. Wat wij tenslotte ook doeri, waarvoor

Deze Into van Joost Guntenaar laat faarne uw aandaclst, is her uitgeven van u ten 'Iragment zien. Vertelt tets over bet Zuidelijk Afiika Nieuws. Een blad apartheid en dce strijd die daartegen in dat u ten eerste regelmatig over de Zuidelijk Afrika wordt gevoerd. ontwikkelingen in Zuidelijk Afeika infor

meert. Ten tweede is het een blad waarIn ons land brengt de Anti- mee u uw eigen afkeer van apartheid en

Apartheids Beweging Nederland dit, al10 uw keuze daartegen inhoudelijk sterk jaar, onder de aandacht. De Beweging onderbouwt. En ten derde geeft het blad groe'de vanaf het begin -de succesvolle u de kans, middels hei abonnementsgeld boykot van een waterpolo-wedstrijd in can f 12,50 per jaar, de aktiviteiten van Bussum tegen de Springboks in 1971 de Anti-Apartheids Beweging te steunen. gestaag door tot nu, toen bijvoorbeeld in In de hoop dat wij niet nog eets 10 oar 1981 honderden miensen voor de Neder- hoeven te bestaan en dat, hoe summier landse theaters demonstreerden tegen 'Ipi ook, her bovenvermelde voldoende is, Tombi'. Een musical, waaruit we toch vragen wij u een jaarabonnement op hei vooral goed moesten begrijpen, dat de Zuidelijk Aleika Nieuws te nemen, klok in apartheidsland overal en voor Waarcoor bij voorbaat onze dank. iedereen rozengeur en snaneschipi slaat.. Maar iet heus! Het leven in Zuidelijk de Anti-Apartheids Beweging NederlandAtrika is voor de grootste bevolkingsgroep vreseijk bitter. Er heerst armocde en onderdrukking. Voor velen is er geen werk, geen school. En zolang het apartheidsregien iaar macht behoudt is er voot velen geen toekomst ook. Vandaar dat miljoenen Zuidafrikanen, Angolezen, Namibiers en ga zo mat door, zics ongeacht hun grenzen in ten doel hebben vereitgd. Apartheid moet de wereld uit!

IK NEEM EEN JAARABONNEMENT Naam .

Adres

Postkode

Woonplaats.

Handtekeing en ontvang samnen met de laatst verschenen utgave de acceptgirokaart voor zes tummers a f 12,50.

Anti-Apartheids Bewegug Nederland Laurergracht 116,1016 RkR Amsterdan, teeon 020 -237335

- Hierlangs afknippen

K FOTOKAARTEN

Joost Guntenaar, fotogniaf, makte veeschillende rezen dune feontijnsttn al Angola, Zambia en Tanzania. Uit de ele opamen weed e-, deietal

gekozen, die ni elk op eo fotokaan staan. U ktit de kaaren coot elke denkbae gelegenheid gaan gebmiken. Voor eo ver.aaedag, en nimodiing -coneteen festje, of altemafief vanaf

ow eaa~ e-adees. Er, rste gelatn ee n- pesniike hoot, coals op elke gewonemicht. Alleen is deze

kaart iets onve wa chee ets ind gende e ook.

De omvangee woedt op vrndelijke wie geveagd eo abonnemnt op het Zuid hjk

Afa Nierws te nemen

GEBRHSAMWUZING FMKARfnK

Knip deze imteuktiestrook eoootcachtng los. Pa t op dat 'de plakrnd van de foio-u niet beschadig. Wtkkel de k,-, zoals deze oor u lig, naae binnen. Vouw 'm veevolgens open.

Maak de heide plakstoken vodltigen wikel de kaan weer diit. D)k de plaksttoken goed aan. Frankeer de fotolaat als hnef en doe 'mop de

hros.

-

Hierlangs aflknippen -

HET ZUIDELIJK AFRIKA NIEUWS

4 Dit nu onderschrijft de Anti-Apartheids Beweging. Ze financierde daarom vanuit Nederland mee aan de opbouw van een school, kocht en verzond auto's en steunt voor haar akties alhier op de persoonlijke solidariteit en tnzet van een groot aantal vrijwilligers, van wie en u deze kaart stuurde. Wat wij tenslotte ook doen, waarvoor

Deze foto vanjoost Guntenaar laat gaame uw aandacht, is het uitgeven van u een fragment zien. Vertelt lets over bet Zuidelijk Afrika Nieuws. Een blad apartheid en de strijd die daartegen in dat u ten eerste regelmatig over de Zuidelijk Afrika wordt gevoerd, ontwikkelingen in Zuidelijk Afiika infor

meert. Ten tweede is het een blad waarIn ons land brengt de Anti- mee u uw eigen afkeer van apartheid en

Apartheids Beweging Nederland dit, al 10 uw keuze daartegen inhoudelijk sterk jaar, onder de aandacht. De Beweging onderbouwt. En ten derde geeft her blad rode vanafhet begin - de succesvolle u de kans, middels her abonnementsgeld

boykot van een waterpolo-wedstrijd in van f12,50 per jaar, de aktiviteiten van Bussum tegen de Springboks in 1971 - de Anti-Apartheids Beweging te steunen gestaag door tot nu, toen bijvoorbeeld in In de hoop dat wtt niet nog eens 10 jaar 1981 honderden mensen voor de Neder- hoeven te bestaan en dat, hoe summier

I landse theaters demonstreerden tegen 'Ipi ook, bet bovenvermelde voldoende is, Tomb'. Een musical, waaruit we toch vragen wij u een jaarabonnement op het vooral goed moesten begrijpen, dat de Zuidelijk Afrika Nieuws te nemen. klok in apartheidsland overal en voor Waarvoor bij voorbaat onze dank. iedereen rozengeur en maneschi slaat.. Maar met hens! Het leven in Zuidelijk de Anti-Apartheids Beweging Nederland Afrika is voor de grootste bevolkingsgroep vreselijk hitter. Er heerst armoede en onderdrukking. Voor velen is er geen werk, geen school En zolang bet apartheidsregiem haar macht behoudt is

.c .oot velen geen toekomst ook. Vandaar dat miljoenen Zuidafrikanen, Angolezen, Namibiirs en ga zo maar door, zich ongeacht hun grenzen in edn doel hebben verenigd. Apartheid moet de wereld uit!

1K NEEM EEN JAARABONNEMENT Naam

Adres

Postkode

Woonplaats

Handtekening

en onrvang samen net de laatst verschenen uitgave de acceptgirokaart voor zes nummers a 12,50.

Anti-Apartheids Beweging Nederland Lauriergracht 116,1016 RR Amsterdanm teletoon 020-23 7335

-'V

I~i i

A a

Zonder postzegel versturen

foto:joost Guntenaar

Deze Angolees vertelt hoe,'s ochtends vroeg, plotseling cle Zuidafrikaanse straaliagers opduiken orn bruggen en alles wat beweegt te beschieten. Sinds die tijd slaapt hij in cen zelf gegraven keldertie.

DE ANTI APARTHEIDS BEWEGING NEDERLAND ANTWOORDNUMMER 2S90 1000 PB AMSTERDAM

Tien Jaar Anti-ApartheidDe Anti-Apartheids Beweging Nederland - helaas al 10 jaar een noodzaak. Zoiets 'vier' je niet, natuurlijk, maar geheel onopgemerkt wilden we het niet laten passeren. Dus kwamen vele tientallen medewerkers en aktivisten op 19 december 1981 op het AABN-sekretariaat aan de Lauriergracht in Amsterdam bijeen om op die tien aktiejaren terug te kij

ken.

Gehukwe n

Op de 'verlaardag' van de AABN kwamen felicitatieboodschappen binnen van ANC-president Oliver Tambo, van de Namibische bevrijdingsbeweging SWAPO, de ondergrondse Zuidafrikaanse vakbondorganisatie SACTU, Defence and Aid Fund Nederland, de werkgroep Betaald Antwoord van de Wereldraad van Kerken en van het Jongerenwerk Druk en Papier. In persoonlijke boodschappen feliciteerden Sietse Bosgra van het Komitee Zuidelijk Afrika, Henk Odink van bet Medisch Komitee Angola en Manala Manzini namens de South African Patriots in Holland de AABN met dit 10-jarig bestaan.

AABN-voorzitster Conny Braam een van de mensen die deze organisatie in 1971 oprichtten - deed dat in haar toespraak tot de aanwezigen zo: 'We waren een nieuwe club, vol goede moed; overmoed. We voerden bijvoorbeeld aktie tegen een Springbokken waterpoloteam, en dat ging er hard can toe. We gooiden rooken verfbommen en riepen daarmee zoveel agressie op dat we in een mum van tijd de hele bevolking van die plaats tegen ons hadden. De jongeren formeerden zelfd een knokploeg om ons in elkaar te siaan, want wat kwacen die Amstersam-ers daar eigenlijk zoeken? We wisten nog niet zoveel van aktievoeren; nu zouden we proberen om vooraf de mensen in zo'n plaats te mobiliseren, van informatie te voorzien, zoals bijvoorbeeld bij Ipi Tombiakties is gebeurd. Kijk, dat is nou tien jaar groei.' Over de verschillende aktievormen die de AABN door de jaren heen is gaan gebruiken zei Conny Braam: 'Naast die harde politieke akties ontplooiden we ook andere aktiviteiten die zeer belangrijk voor onze club zouden worden:

In februari 1973 vond het eerste AABN-concert plaats. De uit Pakistan afkomstige Imdad Husain gaf in z'n eentje met een vioo een avondvullend concert: 400 mensen. Nooit hadden we zoveel mensen bijeen gebracht. We ontdekten dus de kultuur.

In 1974 werd de Makonde-tentoonstelling in galerie De Tor geopend, en daarna brachten we voor het eerst Zuidafrikaanse kultuur naar Nederland: de Mayibuye-dichters van het ANC, in de Engelenbak. We leerden politiek en kultuur te verbinden, en dat leidde tot onze eerste echte manifestatie in de Koopmansbeurs in 1975. Oliver Tambo, president van het ANC, bezocht Amsterdam voor de eerste keer en sprak de aanwezigen toe. Een aantal politieke partijen hielden, ook voor het eerst, een toespraak. De BBK organiseerde een kunstverkoop. Uiteindeiijk is dat natuurlijk allemaal uitgemond in bet grote Beat Apartheid-festival, afgelopen juni.' En over 1982 zei de AABN-voorzitster: 'Speciaal in dit komende jaar waarin het ANC 70 jaar bestaat moeten we nieuwe mensen aantrekken met ook nieuwe ide len, zodat we voorwaarts kunnen en ons werk uitbouwen. Daarbij moeten we niet vergeten dat iedereen die zich hier komt aanbieden om mee te helpen op een of andere manier gedreven wordt door dezelfde afschuw van dat racistisehe systeem, dat jaren geleden de mensen inspireerde tot de opbouw van de AABN. Dat is een waardevol iets - verzet tegen onderdrukking is een van de mooiste dingen die in de mens op kan komen. En het verenigt ons, over aile verschillen heen, want voor ons allemaal geldt toch dat de dag waarop apartheid, die ofschuwelijke vorm van racisme, verdwenen is het leven een beetje meer de moeite waard is. Als zij bevrijd zijn in Zuidelijk Afrika, zijn wij ook een stukje meer bevrijd.'

Benefietconcert in Paradiso

Op de avond na deze medewerkersbijeenkomst vond er in Paradise in Amsterdam een benefietconcert plaats ten bate van de AABN. Geheel belangeloos werd daar opgetreden door de Zuidafrikaanse band AK 47 en de Jamaicaanse reggae- formatie The Gladiators. Het werd een uitbundig en feestelijk concert, met een stampvolle zaak en een Gladiators-show waaraan bijna geen eind leek te komen Een mooi cadeau aan de AABN!

WIJ WILLEN MEER ABONNEES

In december 1981 kwam de wervingsaktie voor bet Zuidelijk AfrikaNieuws uit de startblokken. Uw hulp is in die kampagne absoluut onmisbaar. Wij vroegen u om ons blad aan een nieuwe abonnee te helpen. We stuurden u gelijk een kadobericht of kadodoos. We kondigden aan dat u in de nunmers van februari en april 1982 weer wervingsmateriaal zou aantreffen. En zoals u ziet bevindt zich in dit blad een vel met fotokaarten van Joost Guntenaar. We beloofden u in deze kolom het resultaat totnutoe te zullen melden. Bij bet ter perse gaan van dit blad waten iets meer dan zeventig mensen door u, de lezers van ons blad, met een kado-abonnement verrast of hadden zich naar aanleiding van de wervingsaktie zelf aangemeld. Wij van bet wervingskollektief vinden dat geen gekke start, hoewel we ons natuurlijk haasten eraan toe te voegen dat we 'nog lang niet tevreden' zijn! Wat kunt u als leser nog doen'

Om te beginnen vragen wij u alsnog gebruik te maken van bet kadobericht uit bet vorige nummer. Vergeet u niet de bon in te vullen en (gratis) naar ons terug te sturen? Wanneer u al iemand met dit politieke kado hebt verrast en de smaak te pakken heeft gekregen, dan kunt u de besteZbon uit de wervingsfolder (die u eveneens in december ontving) gebruiken om meer materiaal aan te vragen. Een van uw vrienden of kennissen is misschien binnenkort jarig, of u wilt iemand 'zomaar' lets geven. Is een kadoabonnement, een solidariteitskado tegen apartheid, dan niet aardiger dan een boeken- of platenbon? Immers: Elks abonnee is er 96n, meer is een vuist! En dan: de fotokaart. U heeft er twee van ons ontvangen. U kunt er meer bij ons bestellen. Om iemand te feliciteren, te bedanken, te vertellen dat u verhuisd, helaas verhinderd, blij met een nieuwe baan of enthousiast ever een artikel in het Zuidelijk Afrika Nieuws bent. En in 66n moeite door wijst u de ontvanger erop dat dit blad nieuwe abonnees nodig heeft. Tot slot nog even dit: in april krijgt u het laatste wervingsmateriaal, het speciale briefpapier met het blad meegestuurd. U kunt dat briefpapier echter al (gratis) bestellen. Heeft u vragen, suggesties of tips, bel ons dan gerust: 020-237335/257952. Alvast onze bartelijke dank!

Wat zi*n - vershiZIen n de over,enk .. ten van het verzet toen, en nu?

Roskam: 'Ja, die verschillen ... Ik heb h I ;rsoonlijke redenen om nu nie t ::arp u id-Afrika te willen om te

zien wal de verschillen zijn * Want ik

heb toch mijn herinneringen en ik zou dat moeilijk kunnen verwer .Ken. De menl

sen die ik toen kende zijn of we g, of

dood, of zitten in de gevangenis of zijn gevlucht . M nkomst aar de overee

Kees Slager, programmaxnakerWRO-radio

over de betekenis van Radio Freedom.

'Ik denk dat Nederlandse radiojournalisten best jaloers kunnen zijn op hun kollega's bij Radio Freedom. Die weten verdomd goed waarmee ze bezig zijn. Ze zenden berichten uit naar de mensen in Zuid-Afrika die in verzet zijn; als bet ware onvervangbaar werk. Als ik hoordat opgepakte verzetsmensen zelfs voor, , de rechter verklaren dat zij via Radio Freedom g0mobiliseerd zijn vooi de strijd, dan zie je hoeveel ,ffeAl", zo'n zertder'heeft.'

Hoe kan Radio Zandse ,omropm n -. t , nd w1orden?

'Door progr I amma's te maken wajarin 'de Nederland e hierover "' worden gelnforme rcl. ,ij als "viLA VPRO Veret" maken een prograwma 0_

vet d, -dcrgroadsu peTs in Chili er

Radir, Fr,,dm , Een -, de %PRO-doelst lling n is: ons solidariseren met

verzetsbewe ingen, Iar te denken var

een korrespondentschar? temand van ons. bij Radio Freedo .m, v iemand var

hen bij c-s, om dan elke % e k direki versiag ovQr de strijd in Zuid-Afrika fg-cTben. Zijn r 'trouwens radiopiraten in Zuid-Afrika? In loweto

andere townships moet dat t c, .; lijk zijn; voor een paar honderd gulden heb je al zo'n zeneer...'

.ok bet PAC door de-blanke regering

niet alleen, eb, oogluikend toege

staan maar - ik weet niet of bet ooit,, bewezen is - er waren sterke aanwij

zingen dat ze ook gesteund werden

door de regering. Maar er erd wel o

ver gepraat binnen bet ANC en de Con

gresbeweging als een zorgelijke ont

wikkeling. Niet zozeer dat bet PAC

ooit groter zou worden dan bet ANC 0

maar dat bet de jeugd meer zou aan

spreken. Ik denk ook dat dat de aan

leiding was voor mensen als Mandela

en Resha om bij Lutholi aan te drin

gen op een militantere houding. Dos

wat dat betreft heeft de afsplitsing

van bet PAC wel bevorderlijk gewerkt

voor de militantere hooding van bet

ANC. is, bet PAC in die tijd, Sobuk

we waseen interessante en bek, ,ame

man, maar bet PAC heb ik nooit mee

gemaakt als een massa-beweging in van bet PAC kan je zeggen

Zuid-Afrika. Her ANC had altijd voll Idat de Congresbeweging in die tijd de

zalen, volle stadions, zeg maar. En tolk was van de bevolking die zich

waar bet PAC zich manifesteerde wer bevrijden wilde van diskriminatie en

den ze z6 in he t nauw gedreven. . . ' I onrecht. '

I... dat mensen eZke dag tientaZZen kiZometers Tiepen, wekenZong, uit protest tegen de bustarieven...'

met toen is denk ik - waar ik ook nooit aan getwijfeld heb - dat bet

ANC de bevrijdingsbeweging van ZuidAfrika zou blijven. En dan die op'komst van de guerrilla, ja je betreurt bet natuurlijk dat bet nodig is I maar las bet dan gebeurt en bet

blijkt effektief te gaan en je ziet dat de graad van organisatie steeds beter wordt en dat de daders van aan

slagen niet meteen en soms zelfs helemaal niet gepakt kunnen worden, dan denk ik, ja die stadsguerrilla heeft toch kans van slagen. Want de blanke minderheid is zo klein, en de verbindingslijnen zo lang en de technisch hoogwaardige maatschappij is eigenlijk zo kwetsbaar dat de zwarte meerderheid, die overwegend achter de idee n van bet ANC staat en die nu bereikt blijkt te zijn om met een nieuwe strategie ook daders van aanslagen ruimte te geven... Ik heb een s gezegd: bet kapitalisme is in die zin kleurenblind dat als de investeringen in brand opgaan, dan konstateer je als kapitalist dat de zittende regering niet in staat is de orde en de rust te handhaven, en dan zal je voorkeur gaan geven aan een regering die dat wel kan. Zo langzamerhand hebben we ook uit Zimbabwe geleerd dat een meerderheidsregering daarvoor meer garanties biedt dan een minderheidsregering.

Ik kwam in 1959 terug en dacht dat bet in vijf jaar wel bekeken zou zijn, juist omdat her zo'n rechtvaardige zaak was waarvoor werd gestreden en je dacht: er komt natuurlijk een boykot door de VN, en

i dan komt de teleurstelling dat die uitblijft. Ik vind (Roskam maakt zich zeer boos) dat de Westerse politiek bet SCHANDELIJK laat afweten. Want je kan echt niet zeggen dat de pro

ilgressieve partijen in West-Europa analy seren wat in Zuid-Afrika aan de hand is en wat daar op bet spel jstaat voor de wereld als geheel.'

0 in de jaren vijftig was er dus eenj demokratische massa-beweging ant_

staan; wat betekende het ANC, de Congresbeweging, voor de massa vanj de zwarte bevoZking. Hoe stonden .1 daar tegenover, deden ze daaraa, mee?

Roskam: 'Nou om heel subjektief t e

beginnen; ik heb altijd door Zuid-Afrika gereisd in die tijd met bet ge

voel: als je in moeilijkheden komt dan hoef je maar te zeggen dat je lid

bent van de Congresbeweging en dan I

komt bet wel in orde . Het gevoel van: hier is echt sprake van een massa-be' weging die in staat is om de zwarte bevolking te mobiliseren. En ik vind bet grappig om in 1982 te zien dat bet nog steeds zo is, en dat is natuurlijk ook logisch omdat bet de enige beweging was die een maatschappij-visie had. En bet Handvest van Kliptown (waar in 1955 het voLkskongres werd gehouden, red.), je hoeft

er echt geen wetenschappelijk onderzoek naar te doen om te v6elen dat dat no precies hetgeen was waar her om ging bij de mensen, wie je er ook over sprak'.

0 Maar aZs je dus, zoals het ANC in

die tijd, zo'n positie inneemt dan moet je toch konkreet iets kunneK

doen voor de belangen van

de mensen; resuttaten binnenhaten...

Roskam: 'Ja, mast die waren er ook.

Je had die busboykots gehad, dat msen elke dag tientallen kilometer s liepen, wekenlang, uit protest tegen

de bustarieven waarmee de bevolking zo werd uitgewrongen en de beroemde aardappelboykot van her ANC. New Age

had onthuld dat paswetovertreders gedwongen twerk werden gesteld op

boerderii-gevangenissen of gevange nis-boerderijen, hoe je her ook wilt noemen, en die boykot had e ff6kt. Er werden van die boerderijen gesloten, er werden maatregelen ge _

nomen, onderzoek ingesteld. Dus bet

bleek dat bet ANC in staat was om resultaten te boeken. Nee, echt, on_

danks de afsplitsing in die ti;d

Nationa-WO119MS 10 Waw strWtegwi aparUwid 10

Roskam (vervolg)

I

1 Ujaar strijdtegen apartid

DE STRIJD IN BEELD Unieke fototentoonstelling overhet ANC van 1912 tot 1982

OLIE e madopent Onderwiswethouder Van der Wal van Amsterdam de

'51 fototentoonstelling "Afrikaans Nationaal Congres/ 70 jaa strijd

M €[NW BY tegen apartheid", die Victor Levie op verzoek van de AABN ...stelde. Uniek fotomateriaal over repressie en verpet 1912 982.

POLI

c Anti-Pass Deonstratos6d

LANGA'S NIGHT rsOF TERROR_

a- 1

.0 0

Fea

Sasol

S.N.II.HAL\§Tht' , 1.>. Sabotage a MAMMA WEN's MYo Vanaf maart is de tentoonstelling

S beschikbaar voor plaatselijke groe- " ..

pen, vooral voor aktiviteiten ter 0:C .. viering van 70 jaar ANC (zie onder)

V

a|

I panelen met foto's, tekten+re a

produkties van kranteberichten, on

dergrondse pamfietten en affiches. Over het ANC, over eenheid in aktie >

EXPLOSIONS R , r

rs

55 4N

1976: Soweto; studenten pikken racistisch onderwijs niet langer

020Reserveren? Bel deAABN! 237335

12

Nederland moet invoer uranimn staken

ROSSING MOET DICHT.Op 28 november vorig jaar werden

op een studiedag over nukleaire

kollaboratie met Zuid-Afrika ak

tieplannen gesmeed voor 1982.

Daarover binnenkort meer. E6n

van de meest schokkende stukken

uit de kongresmap is gewijd aan

de arbeids- en leefomstand4he

den bij de R6ssing uraniumijn

in Namibi . Ruurt Huisman

schreef 't; wij komen erop te

rug omdat over deze letterlijk

levensgevaarlijke situatie bij

R6ssing nauwelijks nieuws door

dringt.

met dynamiet in stukken geblazen,

waarna draglines de stukken in

vrachtwagens overhevelen. Deze

brengen de stukken naar extraktie

fabrieken, die middels een che.isch

proces bet uranium aan bet erts ont

trekken. Her radio-aktieve afval

wordt in de open lucht opgeslagen.

Wanneer we bedenken dat dit alles

gebeurt in een zeer droge woe a tijn,,

waar konstant een scherpe wind

waait, dan is bet niet moeilijk

voor te stellen dat er veel stof in

de lucht hangt. R6ssing probeert

hieraan war te doen door de hoofd

wegen naar de extraktiefabrieken en

de afvaldammen voortdurend met water

te besproeien. Dit is echter bij

lange na niet afdoende.

Slechts in bet gedeelte waar her

tot ontploffing wordt gebracht z ijn

er voor de arbeiders speciale be

schermende pakken beschikbaar. De

zwarte arbeiders ademen her meeste

stof in, omdat zij bet meest direkt

in kontakt staan met bet radio

aktieve materiaal. Hun gezondheid

loopt dus her grootste gevaar.

Niet alleen de mijn is zeer onge

zond voor de arbeiders, docb ook

de extraktiefabrieken waar bet

uranium aan bet gesteente wordt

onttrokken. Bij dit chemische pro, --- -- -- - - - A4 - 14.". ,i ; -

produkten vrij als U-238 en U-234,

thorium 230, Radon-226 en Lood-210.

Her bottenstelsel is een soort po

tenti le opslagplaats voor radium

en lood, de lymfe-knooppunten van

de luchtwegen voor bet ingeademde

uranium en thorium. Onnodig te

zeggen dat men ook hier een ver

grout risiko op kanker loopt.

Het radio-aktieve stof wordt ver

meegenomen door de wind, die min

of meer vrij spel heeft met name op

de afvaldaimnen. De nabijliggende

barakkenkampen en de zwarte 'town

ship' Arandis lijden zwaar onder de

stofwolken.

Hoe weinig Rbssing zich aan Namibi

en de Namibi rs gelegen laat liggen

blijkt eens te meer uit her feit datj R3ssing niet eens een veiligheidsplan geeft gemaakt ingeval de mijn in de

toekomst gesloten wordt I daarvoor, volgens zijn woordvoerders

niet verantwoordelijk. Her gaat al

leen om de winsten.

StM & invoer!

In her voorgaande hebben we her

uitsluitend gehad over de bedrei

ging van de gezondheid van de

zwarte Namibische arbeiders van

R6ssing. In bet artikel van Huisman

wordt ook ingegaan op de lonen en

andere arbeidsvoorwaarden bij de

mijn. Zoals in heel Zuid-Afrika en

Namibi zijn die ingegeven door de

apartheid. Op de studiedag werd

voorgesteld om aan de Wereldgezond

heidsorganisatie te vragen de direk

tie van R6ssing te veroordelen van

wege de belabberde veiligheids- en

gezondheidssituatie in de mijn. Er

zal druk moeten worden uitgeoefend

op de eigenaren van de mijn (voor

namelijk Brits kapitaal) om R3ssing

te sluiten. Maar er is meer. De

Nederlandse regering moet er nu

eindelijk toe overgaan de invoer

van Namibisch uranium en de verrijk

ing ervan in Almelo te stoppen.

In de regeringsverklaring staat een

dergelijke intentie. Maar goede be

doelingen zijn niet voldoende. Aan

de grootste grondstoffenroof in de

geschiedenis, aan plundering van

Namibi , moet een einde komen.

Rektifikatie In bet decembernummer van bet Zuide

Zijk Afrika Niews deden we in bet

artikel 'Ipi Tombi blijft omstreden'

onder meer verslag van de akties

tegen die propagandashow in Brabant.

We schreven dat de spelersgroep in

Breda aanvankelijk weigerde op te

treden, maar aktievoerders uit Bre

da en Den Bosch belden ons en meld

den dat een en ander in de laatste

stad had plaatsgevonden. Reden voor

ons om. deze rektifikatie op te ne

men.

Al een paar jaar geleden rond de

jaarwisseling van 1978 en 1979

brak er bij de R5ssing-mi]n een

gr te staking uit. Bijna alle mijn

werkers legden bet werk neer uit

protest tegen de invoering van een

nieuw beloningssysteem, waardoor ze

er in loon sterk op achteruit gin

gen . Deze kwestie was de aanleiding,

maar de grieven van de arbeiders

gingen veel verder. In een verkla

ring eisten zij bescherming tegen

gevolgen van radio-aktieve straling,

verwijdering van de Zuidafrikaanse

veiligheidspolitie en spionnen uit

de mijn en grotere prioriteit voor

de gezondheid en her welzijn van de

zwarte arbeiders. Ook wilden ze goe

de woningen met sanitaire voorzie

ningen en betaalbare huren en bete

re rekreatie-mogelijkheden. De sta

king duurde in 1979 nog enkele da

gen voort. Maar de direktie kwam

slechts met een paar zeer minimale

toezeggingen, die bij lange na niet

aan de wensen van de arbeiders te

gemoetkwamen. De arbeiders moesten

weer aan her werk; de levengevaar

lijke situatie bleef ...

Gevaar voor & gezondheid

Werken in een uraniummijn houdt

grote risiko's in voor de ge

zondheid van de arbeiders. Ze

hebben een vergrote kans op

kanker via straling en inademing

van radio-aktieve deeltjes. Het

gevaar zit 'm vooral in de radion

deeltjes die in bet bottenstelsel

kunnen doordringen. Daarom is een

geregelde kontrole me t stralings

metingen, bloedtesten en dergelijke

een absolute noodzaak. Bij bet

blanke personeel van R6ssing vinden

dergelijke onderzoeken regelmatig

plaats. De zwarte arbeiders worden

alleen bij aankomst en vertrek (de meeste van hen zijn trekarbei

ders) onderzocht.

13

'Onwetend zoals ge oonlijk liep her

konvooi van de Boeren, bestaande

uit twee trucks met zwarte 'stam'

soldat en en drie APC's (pantser

wagens) en een Landrover met blanke

soldaten, in de val. Opeens zagen

Z ij de hoed ver voor hen uit op de

weg liggen die wij daar hadden neer

gelegd. Het konvooi stopte."Wat

voer hulle alweer in die mou?",

roeg een blanke sergeant zicb af.

Kijk uit voor die spoken", waar

schuwde een van de zwarte solda

ten voorzichtig.( ... ) Zonder hen

de tijd te geven om verdere vra

gen te stellen, gaf kommandant

Ndeyapo bet vooraf afgesproken

sein om iLd- aanval te gaan. Een

van de k. ndanten van de B eren

p "Naar voren! maar kennelijk

h..rden d. oldaten hem niet of k den 7.,. on _ :m niet verstaan want

z ij verplaatsten zich naar achteren

En kwamen echt in de problemen,

helemaal teen onze beide flanken

oprukten en hen insloten.( ... ) Na

een minuut of 15 werd opnieuw een

signaal gegeven. Met enorme snel

heid kwan ons peciale aanvals

team naar voren, om gevangenen te

maken en wapens en ander materiaal

buit te maken. Kort daarop vertrok

ik met mijn eenheid op weg naar

onze volgende, uiteindelijke op

dracht * ' Aso bet woord is PLAN-guerillo

Shikololo. PLAN staat voor People's

Liberation Army of Namibia - de

gewapendevleugel van de SWAPO. In

bet maandelijkse orgaan van PLAN,

The Combattant, vertelt hij over

zijn eerste missie als guerrilla

s trijder in november 1981 . Behalve

de hinderlaag waarover hij hier

boven vertelt, was ook hun uit

eindelijke opdracht succesvol: bet

opblazen van een aantal zwaarbe

waakte elektriciteitspalen die de

centrale bij Ruacana op de grens

met Angola verbinden met de mijnen

en steden meer naar bet Zuiden in

Namibi .' Shikololo vervolgt:'Dat

is wat voor bet leger van de ra

cisten her grootste mysterie

blijft: dat we opeens verdwenen

zijn. Wij zijn allang weg als al

hun moderne NATO-wapens zoals

Puma's, Allouettes (helikopters)

en verkenningsvliegtuigen verschiji

en. Dat zijn buitenlandse dingen

die bestuurd worden door buiten

landers. Maar wij zijn de kinderen

van dit land. Wij verdwijnen in

bet niets.'

in onze handen

Het verhaal van Shikololo is er 99

uit velen. Bijna dagelijks voeren

eenheden van her PLAN akties uit,

gericht tegen bet Zuidafrikaanse b

zettingsleger. Vooral in her dicht

bevolkte Noorden van Namibi , waar

de bevolking de guerillo's massaal 11 nodi e steun voorziet ma.

SWApo-strijders ongrijpbaar I

'11H[1JKU1TVOOR11, SIMH-- 9 DIE JEN

te hebben en hun militaie ba ses in I twati:eker gezien de ernstige droogAngola te hebben vernietigd, Is., e d Namibi nu reeds enkele jaren

de werkelijkheid een volstrekt te- teistert, desastreuze gevolgen heeft.'

gengesteld beeld zien. Interviews Geen enkel middel wordt ook geschuwd

met Zuidafrikaanse soldaten verraden om de zwarte Namibi rs te dwingen

regelmatig dat SWAPO-eenheden en zich in te laten zetten als kanon

bases waarop zij stuiten zich in voer voor de heersende klasse * Namibi zelf bevinden. En de enkele Zwarte kontraktarbeiders op blanke

onafhankelijke journalist die erin boerderijen worden gedwongen 's slaagt tot in de operationele zone nachts (ongewapend) te patrouilleren

in bet Noorden door te dringen, be- rond her bedrijf van hun blanke

vestigt eveneens steeds weer dat de meesters, op straffe van terugzending

oorlog voortdurend eskaleert. Een naar hun 'thuisland'. Op arbeidsbu

groeiend aantal blanke boeren, vo or-1 reau's worden mensen gerekruteerd;

al in bet gebied tussen Otavi, Tsu- zogenaamd voor werk in de mijnen, i

meb en Grootfontein, verkoopt z'n waarna ze door her leger worden at

bezittingen en trekt weg, meestal gevoerd naar militaire bases en in

naar Zuid-Afrika. gelijfd in bet leger. Op middelbare

scholen voor zwarten worden solda

Ondarilks alle terreur ten gebruikt die geen les geven

maar de scholieren zo ver proberen

De opmars van de SWAPO en de steun te krijgen dat ze dienst nemen in

die de bevrijdingsbeweging ont- het 'Zuidwestafrikaanseleger'; op

verminderd door. Ondanks alle ter- vangenschap of alsnog gedwouge_ in vangt vanuit de bevolking gaat on- protesten volgt arrestatie en gereur die de Zuidafrikaanse bezet- lijfing.

tingsmacht en bast handlangers - Ondanks dit alles &n de vo ort dure

vooral de zogenaamde 'stam'eenheden de invallen in Angola (waarbij naast

van bet door bet regiem opgezette de Angolezen steeds de duizenden Na

'Zuidwestafrikaanse leger' - uit- mibische vluchtelingen her doelwit

oefent tegen de bevolking. De COM- zijn) blijft de bevrijdingsbeweging

battant bevat elke maand gruwelijke grotendeels ongrijpbaar voor de ra

verhalen over de wreedheden die cisten. De SWAPO-militanten zijn o

door de onderdrukkers worden begaan. veral. Zij opereren niet alleen als

Mishandeling en intimidatie van gewapende PLAN-eenheden, zij mengen

(al dan niet vermeende) SWAPO-sym- zich ook onder de burgerbevolking.

pathisanten, verkrachtingen van Zij werken in de mijnen, op bet

vrouwen en meisjes, her in brand land, tot in de Zuidafrikaanse bases

steken van huizen en hutten (vaak lopen in de steden en dorpen, maken

me t mensen erin) en bet vernietigen de huizen schoon van

de blanke over

van voedselvoorraden en waterputten, heersers. Heel Namibi zit vol 'spoken'.

van a e I ook vinden er regelmatig operaties

plaats ver ten Zuiden van de lope

rationele zone', tot in de hoofd

stad Windhoek toe. .

Hoewel bet Zuidafrikaanse leger bij

voortduring blijft beweren de SWAPO

strijders zo goed als uitgeschakeld

n

e

at

14

Met militaire agressie en ekonomische sabotage

BOTHAWIL Z'N BUREN TOT 'VRIENDSCHAP' DWINGENEr is veel gespekuleerd over de

vraag of de walgelijke terreuraktie

van een groep huurlingen en andere

gevaarlijke avonturiers op de Sey

chellen de aktieve steun heeft ge

had van het Zuidafrikaanse apart

heidsregiem. Erg verbazingwekkend

zou dit niet zijn, want de agres

sivitiet van het aparthe'dsregiem

tegen de landen in Zuidelijk Afrika

neemt steeds meer toe. Aangemoedigd

door de houding van de regering

Reagan en de lakse opstelling van

de andere Westerse mogendheden

pleegt her voortdurend agressie te

gen op in de buurlanden. Vooral An

gola heeft daaronder te lijden.

Daarnaast worden ook ekonomische

middelen gebruikt om de landen in

Zuidelijk Afrika te destabiliseren.

Zimbabwe, Mozambique, Lesotho en

Swaziland kunnen hierover meepraten

Zo proberen Botha en Malan hun Zui

delijk Afrikaanse konstellatie van

staten door te drukken.

Militalre terreur Vluchtende Zuidangolezen

tuigraketten aangeboden en zouden er

De ineest recente wandaad van het zelfs al 14 militaire experts bij

Zuidafrikaanse regiem in Angola be- Unita gedetacheerd zijn.

treft een aanslag op de olieraffina

derij van Petrangol bij Luanda. De Maar niet alleen Angola heeft te ma

raffinaderij werd aangevallen door ken met Zuidafrikaans terrorisme.

Zuidafrikaanse mariniers. Dit was Een korte opsomming over 1981:

bedoeld om Angola's olievoorziening - in januari voerde een Zuidafri

te saboteren. De aanval vond plaats kaanse terreurgroep, versterkt met

in december 1981 en dwingt Angola huurlingen, een aanval uit op Matola

er momenteel toe olieprodukten te in Mozambique. Vele ANC- en SACTU

importeren. Zuidafrikaanse troepen leden vonden de dood, drie mensen

bezetten nog steeds een groot deel werden gekidnapt;

van het Zuiden van Angola. Eind no- - in juli werd de ANC-vertegenwoor

vember 1981 rapporteerde de Angola- diger in Zimbabwe, Joe Gqabi, ver

se minister van Defensie dat Zuid- moord;

afrikaanse vliegtuigen bombardemen- in Augustus vond de massale inv

ten uitvoerden tot 120 kilometer in sie van Zuidafrikaanse troepen in

Angola. Begin december 1981 gaf de Angola plaats;

Zuidafrikaanse regering toe dat op 16 september mislukte op het

haar troepen in november Angola bin- laatste moment een aanslag op de

nendrongen, zogenaamd om 'de bases ANC-vertegenwoordiger Lesotho en di

van de SWAPO te vernietigen'. De verse andere ANC-leden;

Zuidafrikaanse agressie is echter - een door Zuid-Afrika gesteunde

al lang niet meer alleen tegen de terreurgroep (MRM) vernietigde in

SWAPO gericht. Her treft meer en december twee vitale bruggen in de

meer de Angolese burgerbevolking en verbinding tussen Mozambique en Zim

is ook bedoeld om de Angolese eko- babwe.

nomie te verlammen en steun te geven - ook in december voerde een 40 man

aan de rechtse terreurgroep Unita. sterk kommando met Zuidafrikaanse

Wat de steun aan Units betreft zijn steun een aanval uit op de Seychel

er ook buitengewoon verontrustende len en kaapte een Indiaas vliegtuig.

ontwikkelingen in de Verenigde Sta- Slechts onder druk van de VS en Was

ten. In december vorig jaar werd de terse mogendheden was Zuid-Afrika

leider van Unita, Jonas Savimbi, of- bereid deze terroristen voor het ge

ficieel door vertegenwoordigers van recht te dagen;

de Amerikaanse regering (onder wie - eind vorig jaar bliezen Zuidafri

Chester Crocker, staatssekretaris kaanse agenten in Zimbabwe een

voor Afrikaanse Zaken) ontvangen. munitiedepot op;

De Senaat overwoog zo spoedig moge

lijk het Clark-amendement, dat Amern- - half december ging het hoofdkwar

kaanse steun aan Angolese groepe- tier van Mugabe's partij, ZANU-PF,

ringen verbiedt, op te heffen. Dat de lucht in. Volgens Mugabe was ook

zou de weg vrijmaken voor openlijke dit bet werk van de Zuidafrikanen.

(militaire) steun aan Units. Volgens Bothas vriendenkring een Portugese krant heeft Haig al

militaire adviseurs en anti-vlieg- Een aantal jaren geleden lanceerde

Botha en Malan hun idee van een konstellatie van staten in Zuide

lijk Afrika. De ideeen achter dit

plan waren de ekonomische afhanke

lijkheid van de buurlanden van Zuid

Afrika met dat land te bestendigen

en de status van de zogenaamde ban

toestans in elk geval in Zuidelijk

Afrika te vestigen. De buren van

Zuid-Afrika richtten als tegenwicht

de 'Southern Africa Development

Cooperation' (SADC) op, welke zich

momenteel voornamelijk bezig houdt

met het verbeteren van de transport

routes in Zuidelijk Afrika. De op

richting van de SADC is Zuid-Afrika

een doorn in het oog. Een groot

deel van de hiervoor genoemde ekono

mische sabotage is juist hiertegen

gericht. Met name de transportver

bindingen via Mozambique zijn hier

bij van vitaal belang. Maar zoals

gezegd, ook ekomische dwangmiddelen

worden gebruikt. Vooral tegen Zim

babwe, maar ook de andere landen in

Zuidelijk Afrika die geen verbinding

met de zee hebben (en dus voor hun

transporten afhankelijk zijn van

Zuid-Afrika) ondervinden er de weer

slag van. Mugabe verklaarde kort ge

leden dat Zuid-Afrika er op uit is

de ekonomie van Zimbabwe te destabi

liseren. Eddie Croos van de Zimbab

we Zuivelraad zegt hierover: '1k ge

loof dat Zuid-Afrika bewust besloten

heeft dat het niet in zijn lange

termijnbelang is om stabiele, welvarende buren te hebben. In mijn be

sprekingen met topambtenaren van het

Zuidafrikaanse Ministerie van Bui

tenlandse Zaken werd mijn visie in

feite bevestigd.' In april zou de

'preferentiele handelsovereenkomst' tussen Zimbabwe en Zuid-Afrika ver

nieuwd worden. Daze regeling geeft

produkten uit Zimbabwe gemakkelij

ker toegang tot de Zuidafrikaanse markt, en in indertijd als vrien

delijk gebaar tegenover her Smith

regiem aan Rhodesie aangeboden.

Zuid-Afrika voelde aanvankelijk

niets voor een nieuwe overeenkomst.

Slechts onder druk van de VS, die

Zimbabwe als een stabiliserende

faktor in Zuidelijk Afrika beschou

wen ging Zuid-Afrika schoorvoetend akkoord met onderhandelingen over

de vernieuwing van de overeenkomst.

Het is van het grootste belang dat

de landen in Zuidelijk Afrika uit

de militaire en ekonomische wurg

greep van het apartheidsregiem be

vrijd worden. Uiteindelijk kan dat

alleen maar lukken als Zuid-Afrika

zelf van de racisten bevrijd wordt.

Maar op korte termijn kunnen de

Westerse mogendheden er in elk ge

val voor zorgen dat de SADC een

succes wordt. Daar is veel geld

voor nodig: geld dat de Westerse

mogendheden nu eens zonder voor

waarden vooraf beschikbaar zouden

moeten stellen.

In het oktobernummer van 1981 kwamen we voor het laatst met nieuws

van het onderwijsfront. Sindsdien is er echter weer veel gebeurd, en

dus te melden! Want zowel naar het ANC als naar de SWAPO van Namibi zijn in de afgelopen maanden zen

dingen met solidariteitsgoederen verscheept. Waarover straks meet. Eerst iets over de aktiviteiten die op onderwijsgebied zullen plaatsvinden binnen de kampagne "Afrikaans

Nationaal Congres - 70 jaar strijd tegen apartheid". In de maanden maart tot en met mei zal er een

opstel- en teken'wedstrijd' plaatsvinden, bedoeld voor scholieren van

10 tot 14 jaar. Het resultaat van

"Scholieren onder/tegen apartheid", zoals bet projekt genoemd is, wordt

in september dit jaar wereldkundig gemaakt middels een expositie van de tekeningen en een boekje met

daarin de door een speciale jury

als meest interessant beoordeelde opstellen. Er zijn twee leeftijdsgroepen, van 10 tot 12 en van 13 tot 14 jaar.

Mohammed Tickley

"Scholieren onder/tegen apartheid" kwam ook ter sprake tijdens een ontmoeting tussen Mohammed Tickley van de Onderwijsafdeling van bet ANC en Onderwijswethouder Van der Wal van Amsterdam. De beer Tickley bezocht van 7 tot 10 december jongstleden

op uitnodiging van de Anti-Apartheids Beweging Nederland ons land om steun te verwerven voor de onder

wijsprogramma's van bet ANC, in bet bizonder voor de Solomon Mahlangu Vrijheidsschool in Mazimbu (Tanzania). Wethouder Van der Wal toonde

zich bereid alle openbare scholen

in Amsterdam via een brief en informatiemateriaal van de onderwijs

kampagne van de AABN op de hoogte te stellen, en kwam zelf met de suggestie om in de hoofdstad een antiapartheidsweek te organiseren.

Mohammed Tickley reisde tijdens zijn korte bezoek ook nog naar Huizen,

Groningen, Den Haag en een paar andere plaatsen. Opmerkelijk is de aktie van de Werkgroep Zuidelijk Afri

ka Den Haag, die al meer dan achtduizend gulden voor de Vrijheids

school in Mazimbu inzamelde en

aangemoedigd door dit succes - be

sloten heeft met de aktie door te gaan. In navolging van zijn Amsterdamse kollega heeft de Groningse wethouder van Onderwijs Zunderdrop de AABN laten weten eveneens een aanbeve

lingsbrief voor de aktie "Onderwijs

WON tegen apartheid" te willen rondstuten.

Zendingen naar ANC en SWA

Op 7 december vorig jaar verstuurde de AABN een zending materiaal ter

waarde van elfduizend gulden naar de SWAPO in Luanda, Angola. Het betreft 3 kisten met speelgoed (bestemd voor de Vrouwensektie van de SWAPO), 22

kisten met onderwijstassen en 2 kisten met verfspullen (zie foto). Zo

van de aktie voor de Vrijheidsschool in Nederland. 'Ik ben blij ju ie te kunnen melden dat bet schoolmate

riaal op 3 oktober is aangekomen. Vooral de stoe en en tafels komen goed van pas, want die zijn ker in Tanzania nauwelijks to kriJgen. Het

lijkt me overbodig jullie de opwinding te beschrijven die ontstond

toen de piano ariveerde. (...) We Jt. - hebben net .o. nieuwe kZsolokaen

betrokken' Een historbsche gebeurte

nis, want voor hot eerst in de geschiedenis van de zworte brvolking

van Zuid-Afrika namen wij onze ei

gen school - door bet ANC gebouwd met kuZp van progresoieve groepen en regeringen - in gebruik', aldus

i [Maseko.

i Wie op school de onderwijskampagne dra deze goederen zjn aangekomen van de AABN voor ANC en SWAPO wil

zullen we u daarvan op de hoogte ondersteunen, of interesse heeft

brengen. voor de opstel- en teken'wedstrijd' Eind vorig jaar ontving de AABN een "Scholieren onder/tegen apartheid" brief van Tim Maseko, direkteur van kan kontakt opnemen met bet sekrede Solomon Mahlangu Vrijheidsschool. tariaat van de Anti-Apartheids BeweHij bevestigde daarmee de goede aan- ging Nederland, telefoon 020-237335

komst van een zending onderwijsma- of 257952. Vragen naar Lucia ti-l hknt;d ,,it de -nh-renst Rad ch Idpr of Kier qrhi-rina.

15

M

16 KOT NIE UWS, -speciaalZo 'bescheiden' als de Nederlandse pers zich opstelde bij het zeven

tigjarig bestaan van het Afrikaans

Nationaal Congres op 8 januari dit

jaar, zo uitvoerig berichtten de

Zuidafrikaanse kranten erover. Een

even opvallende als zotte situatie: de Nederlandse journalisten mogen

wel, maar willen niet; hun Zuida

frikaanse kollega's mogen eigenlijk

niet, maar doen het toch. En hoe!

De uitvoerigheid van artikelen en redaktionele kommentaren in kranten

als de Star, de Sunday Times en de

Sunday Tribune, en de niet of nau

welijks verholen erkenning van de grote betekenis en invloed van bet

ANC wekt toch wel de nodige verba

zing. De Zuidafrikaanse journalis

ten blijken ware kunstenaars te

zijn geiorden in bet omzeilen van de censuurwetten van hun land. Een

en ander deed de redaktie van bet Zuidelijk Afrika Nieuws besluiten

in dit nummer af te wijken van de

vaste Kort Nieuws-regel. Daarom deze keer een 'Kort Nieuws-speciaal'

Enkele citaten uit een artikel uit

The Star 7-1-1982

Van april tot december vorig jaar

is bet guerrilla-leger Umkhonto we Sizwe verantwoordelijk geweest voor

bet overgrote deel van de meer dan

50 aanslagen en sabotage-aktiviteiten, hetgeen een duidelijke eskala

tie ten opzichte van andere landen

laat zien. In 1981 zagen we een op

merkelijke mobilisatie rondom her

Handvest van de Vrijheid (bet mini

mumprogramma van bet ANC), van protesten tegen de 20e verjaardag van

de Republiek en de verkiezingen voor de Zuidafrikaanse Indische

Road. (...) Sinds haar oprichting in 1912 heeft het ANC verschillende veranderingen ondergaan. Nu is het

tot een internationaal gerespeknalistische organisatie verworden,

aldus de Star. Het blad gaat in op

de strategie van het ANC van sa

menwerkinR tussen de versehillende

rassen en met de SACP (Zuidafri

kaanse Kommunistische Partij, red.) en SACTU waaruit, zo zegt de Star,

een opmerkelijke guerrilla-kap-aciteit is ontstaan. Maar ook: 'Het is

inmiddels duidelijk een kwestie van

ANC-beleid geworden om potentile

bondgenoten in dit streven (de be

staande orde omverwerpen, red.)

niet buiten te sluiten en bet re

sultaat daarvan is een strategie

waarbij massa-aktie, akties van ar

bediers en gewapende strijd met el

kaar verbonden zijn.'

The Star(redaktioneel) 9-1-1982

Gisteren was her de zeventigste ver

Iaardag van bet ANC. Het was een mijlpaal die hier nauwelijks werd

opgemerkt, waar bet ANC de laatste

22 jaar verboden is en nu een guer

rilla oorlog voert tegen de rege

ring en andere doelen. Van een groep intelektuelen die in 1912 bij

elkaar kwam om voor betere omstan

digbeden voor zwarten te onderhan

delen is bet ANC zich meer en meer

gaan evolueren. Her werd strijdbaar

in de jaren veertig en en verliet de weg van geweldloze protesten in

de jaren zestig (...) Twee dingen zijn duidelijk: de beer Mandela

wordt door de meerderheid van de

zwarte nog steeds beschouwd als hun

leider, en het ANC is in toenemende

mate een effektief, revolutionair

front geworden met opmerkelijke internationale erkenning en steun.

Dir zijn faktoren waarmee blank

Zuid-Afrika rekening moet houden.

SundayTimes 10-1-1982

Er is veel geschreven over her ze

ventigjarig bestaan van bet ANC.

Maar veel is er ook niet geschreven

T.. edere objektieve analyse van bet huidige ANC moet inderdaad tot

de konklusie leiden dat het ANC

ondanks dat ze verbannen is en on

danks de positie van illegaliteit dl stem van bet zwarte nationalisme

in Zuid-Afrika bij uitstel is. Inkatha en andere organisaties en indi

viduen kunnen zichzelf als belang

rijk beschouwen, maar degenen in

Pretoria en elders wiens taak her is deze taken in de gaten te houden ma

ken er geen geheim van dat de reali

teit is dat bet ANC steeds weer de voornaamste stem is van bet zwarte

radikalisme.

Sunday Tribune(redaktioneel) 10-1-1982

Er is iets melancholieks aan de vrijdag van de zeventigste verjaar

dag van bet verboden ANC; een ge

voel dat er in dit land 70 jaar voor

bij gegaan zijn zonder gebruik te

maken van de vitale mogelijkheden om de weg vrij te maken naar een

eerlijke en vredelievende manier ,van leven voor alle bewoners. Zo

als blijkt, zijn de oplossing van

het rassenprobleem en het alles

zins redelijke streven naar de verdeling van de macht verder-buiten

ons bereik dan ooit tevoren, en bet door blijven modderen met deze pro

blemen zal een onevenredig grote hoeveelheid tijd, energie en geld

blijven opeisen, war beter besteed

had kunnen worden aan de bestrij

ding van alledaagse problemen op

bet gebied van gezondheidszorg, ar

moede, huisvesting en werkgelegen

heid. Het ziet ernaar uit dat in de afgelopen jaren een groot reservoir

van goodwill is verspeeld, waarin

het ANC zich ontwikkelde van een

geweldloze protestbeweging tegen de meest schrijnende onrechtvaardigheden naar een beweging met geweld

dadige aanvallen op politie en

krachtstations. Er hoeft niet aan

getwijfeld te worden dat ergens in

de toekomst een regering zal moe

ten onderhandelen met bet ANC over

de toekomst van dit land.

BisschopTutu in interview met

The Star 14-1-1982

'1k ben nooit een lid geweest van her ANC, maar ik ondersteun met heel mijn hart haar doelstelling

voor een niet-raciale en werkelijk demokratisch Zuid-Afrika waar de

wet gerespekteerd wordt en mensen

beoordeeld worden op hun waarden als mensen. Ik ben her niet eens

met hun methoden, wat mij in een

steeds kleiner wordende minderheid in de zwarte gemeenschap zal plaat

sen, waar op politieke bijeenkomsten openlijk vlaggen in de ANC-kleu

ren wapperen.'

Beeld van de op 24 december 1981

door de South African Patriots

georganiseerde picket-line voor

vrij7ating van alZe politieke gevangenen in Zuid-Afrika.