ค ำน ำ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรน าร กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) ชนประถมศกษาป ท 5 ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร เลมน จดท าขนเพอใช เปนนวตกรรมเสรม ใหนกเรยนมความรความเขาใจในเรอง องคประกอบดนตร เนนการจดกจกรรมใหนกเรยนเรยนรดวยตนเอง มภาพประกอบ เพอใหนกเรยนมความเขาใจยงขน โดยมครเปนผคอยใหค าแนะน า ตลอดจนสงเสรมการพฒนาดานความร เจตคต คณธรรม คานยมและคณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนสอดคลองกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หวงเปนอยางยงวาชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร เลมน จะเปนประโยชนกบครและนกเรยน รวมทงเปนเครองมอทชวยใหการเรยนร บรรลตามจดมงหมายของหลกสตร

ขอขอบคณผเชยวชาญและผมสวนรวมเกยวของทกทานทกรณาใหค าปรกษาในการจดท าเอกสารฉบบนใหเสรจสมบรณ ลลวงดวยด

นายไพโรจน บญจง

สำรบญ เรอง หนำ ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรดนตรนารส าหรบนกเรยน 1 สาระส าคญ 2 สาระการเรยนร 2 จดประสงคการเรยนร 2 แบบทดสอบกอนเรยน 3 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 6 ใบความรท 1 องคประกอบของดนตร 7 ใบงานท 1.1 9 แนวการตอบใบงานท 1.1 10 แนวการตอบใบงานท 1.2 10 ใบความรท 2 การสออารมณเพลงดวยองคประกอบดนตร 11 ใบงานท 2 14 แนวการตอบใบงานท 2 15 แบบทดสอบหลงเรยน 23 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 26 บรรณานกรม 27

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร

ค ำแนะน ำกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนร ส ำหรบนกเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร ใชประกอบ การสอนกลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระ ดนตร) ชนประถมศกษาปท 1 นกเรยนปฏบตดงน 1. อานค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนรอยางละเอยดใหเขาใจ 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน 10 ขอ ลงในกระดาษค าตอบทก าหนดให เมอท าเสรจใหตรวจค าตอบจากเฉลย 3. ศกษาเนอหาจากใบความร และท าชดกจกรรมการเรยนรตามล าดบขนตอน 4. ตรวจสอบความถกตองของชดกจกรรมการเรยนรจากเฉลย 5. ท าแบบทดสอบหลงเรยน 10 ขอ เมอนกเรยนไดศกษาเนอหาจากใบความร และท าชดกจกรรมการเรยนรจนครบ 6. ตรวจค าตอบแบบทดสอบหลงเรยนจากเฉลยทายเลม 7. ถาคะแนนหลงเรยนไมผานเกณฑการประเมน ใหนกเรยนกลบไปศกษาเนอหา ท าแบบทดสอบอกครงจนกวาจะผานเกณฑการประเมน

อานค าแนะน าใหเขาใจ กอนลงมอท าชดกจกรรมการเรยนร

นะคะ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 2

สำระส ำคญ

องคประกอบของดนตร คอ สวนส าคญพนฐานทท าใหเกดเปนดนตรขน ในแตละ บทเพลงจะมลกษณะแตกตางกน ซงเปนองคประกอบทท าใหบทเพลงมความสมบรณ ไพเราะ และถายทอดอารมณมาสผฟง ท าใหเกดความซาบซง สนกสนานเมอฟงเพลง

สำระกำรเรยนร

องคประกอบดนตร - จงหวะ - เสยง - ท านอง - พนผวของเสยง - สสนของเสยง - คตลกษณ

จดประสงคกำรเรยนร

1. อธบายและบอกความหมายองคของประกอบดนตรได 2. วเคราะหองคประกอบดนตรได

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 3

ขนตอนกำรใชชดกจกรรมกำรเรยนร

เลมท 1 องคประกอบดนตร

ชดกจกรรมกำรเรยนร

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน (Pre-test) 2. ศกษาคนควาใบความรในชดกจกรรมการเรยนร 3. ปฏบตกจกรรมตามขนตอนในชดกจกรรมการเรยนร 4. ท ากจกรรมในใบงานทก าหนดใหในชดกจกรรมการเรยนร 5. ท าแบบทดสอบกอนเรยน (Post-test) กำรวดและประเมนผล

แบบทดสอบกอนเรยน (Pre-test) ประเมนผลจากใบงาน

แบบทดสอบหลงเรยน (Post-test)

เวลำในกำรจดกำรเรยนร

เวลาในการจดการเรยนร ใชเวลาในการปฏบตกจกรรม ตามชดกจกรรมการเรยนร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร จ านวน 1 ชวโมง

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 4

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง องคประกอบดนตร

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมาย กากบาท ( ) ทบตวอกษรหนาขอทถกทสดลงในกระดาษค าตอบ 1. ขอใดไมใชองคประกอบทางดนตร ก. ทาทางประกอบเพลง ข. ประโยคเพลง ค. ท านอง ง. จงหวะ

2. รปแบบจงหวะใดม 3 จงหวะ ก. จงหวะแบบค แบบผสม ข. จงหวะแบบค ค. จงหวะแบบค แบบผสม ง. จงหวะแบบค

3. ขอใดไมใชรปแบบการเคลอนทของท านอง ก. การวนซ าไปซ ามา ข. การเคลอนทลง ค. การเคลอนทขน ง. การซ าอยกบท

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 5

4. ขอใดคอความหมายของ ระดบเสยง ก. ความสง ต าของเสยง ข. เสยงทเกดจากการเปา ค. เสยงทเกดจากเครองดนตร ง. เสยงทเกดจากการสนสะเทอน

5. สงทก าหนด ความชา - เรว ของบทเพลงคอขอใด ก. คตลกษณ ข. ระดบเสยง ค. ท านอง ง. จงหวะ

6. ท านอง เปนองคประกอบทเกยวของกบขอใด ก. ความหมายของเพลง ข. ความชา - เรวของเพลง ค. ลกษณะการประพนธเพลง ง. ระดบความสง - ต า ของเพลง

7. เพลงทมจงหวะเรว ๆ มกสอใหเกดความรสกใด ก. สนกสนนาน ข. เบอหนาย ค. โศกเศรา ง. เสยใจ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 6

8. เพลงทใชในการเตนแอโรบก มกมลกษณะอยางไร ก. ชา ข. เรว ค. ปานกลาง ง. ไมแนนอน

9. ขอใดเปนองคประกอบของดนตรทงหมด ก. เครองดนตร ข. เสยง ผขบรอง ค. จงหวะ ท านอง ง. ท านอง เนอเพลง

10. องคประกอบดนตรขอใดหมายถงองคประกอบของดนตรทเกดขนจากการผสมผสาน ของเสยงมากกวาหนงแนวเสยง ก. จงหวะของเสยง ข. ท านองของเสยง ค. พนผวของเสยง ง. เสยงประสาน

โชคดในกำรท ำขอสอบนะคะเพอน

ๆ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 7

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เรอง องคประกอบของดนตร

1. ก 2. ง 3. ค 4. ก 5. ง 6. ง 7. ก 8. ข 9. ค 10. ง

เกณฑกำรประเมนแบบทดสอบ 9 – 10 คะแนน ระดบดเยยม 7 – 8 คะแนน ระดบด 5 – 6 คะแนน ระดบผานเกณฑการประเมน 0 – 4 คะแนน ระดบปรบปรง

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 8

ใบควำมรท 1

องคประกอบดนตร

องคประกอบดนตร

ดนตรเปนศลปะของเสยงทเกดจากความพากเพยรของมนษยในการสรางเสยงใหอย ในระเบยบของ จงหวะ,ท านอง,พนผวของเสยง,สสนของเสยง,คตลกษณ (แนวคดของดนตรตะวนตก) เมอน ามาวเคราะหดกจะเหนวา ดนตรไมวาจะเปนของชาตใด ภาษาใด ลวนม พนฐานมาจากสวนตาง ๆ เหลานทงสน ความแตกตางในรายละเอยดของแตละวฒนธรรมนน เปนสงทเกดขนจรง แตการทจะแตกตางกนอยางไรนนกรอบวฒนธรรมของแตละสงคมจะเปนปจจยทก าหนดใหตรงตามรสนยมของแตละวฒนธรรม จงเปนผลใหสามารถแยกแยะดนตร ของชาตหนงแตกตางจากดนตรของอกชาตหนงได องคประกอบดนตร มองคประกอบพนฐาน 7 องคประกอบ ดงน 1. เสยง (Tone) เสยง (Tone) เสยงเกดจากการสนสะเทอนของวตถ ซงลกษณะความแตกตางของเสยงขนอยกบระดบเสยง ความยาวของเสยง ความเขมของเสยง คณภาพของเสยงและความถของเสยง ดงน ระดบเสยง (Pitch) หมายถง ความสง - ต าของเสยง เสยงทเกดจากการสนสะเทอนอยางชา ๆ เสยงจะต า เสยงทเกดจากการสนสะเทอนอยางรวดเรว เสยงจะสง ความยาวของเสยง (Duration) หมายถง ความสน – ยาวของเสยงดนตร ความเขมของเสยง (Intensity) หมายถง ความแตกตางของเสยงจากคอยไปจนถงดง คณภาพของเสยง (Quality) หมายถงคณสมบตของเสยง ซงเกดจากการสนสะเทอนของวตถทท าใหเกดเสยงนน

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 9

ระดบเสยง (Pitch) ระดบเสยง หมายถง ความสงต าของเสยงในเชงภายภาพ หากความถของการ

สนสะเทอนเปนไปอยางรวดเรว จะท าใหเกดเสยงสง ถาความถของการสนสะเทอนเปนลกษณะชา จะท าใหเกดเสยงต า หของมนษยสามารถแยกเสยงตงแตระดบความถของการสนสะเทอน 16 ครง / วนาท จนถง 20,000 ครง / วนาท

ควำมสน - ยำวของเสยง (Duration) เสยงดนตรจะมความแตกตางกนในเรองของความสน ยาวของเสยง กลาวคอบางครง

เราจะไดยนลกษณะของการลากเสยงยาวๆ หรอบางครงกจะเปนลกษณะหวน ๆ สน ๆ ความแตกตางกนในลกษณะนเรยกวา ความสน - ยาวของเสยง

ควำมดง - เบำของเสยง (Dynamics) เสยงดนตรจะมความแตกตางกนในเรองของความดง - เบาของเสยงเชนกน กลาวคอ

บางครงเราจะไดยนการบรรเลงเพลงทมเสยงดง อกทกครกโครม ตรงกนขามบางครงกจะไดยนเสยงดนตรทนมนวล หรอแผวเบา ลกษณะของการเกดเสยงแบบนเรยกวา ความดง – เบาของเสยง

ความดง - เบาของเสยง อาจจะเกดขนในลกษณะเบาหรอดงขนทนททนใด หรอ อาจจะเปนลกษณะคอยๆเบาลงหรอคอยๆดงขน ในดนตรตะวนตกจะมการบอกหรอแสดงเครองหมายไวอยางชดเจนวาจะตองบรรเลง อยางไร โดยใชอกษรยอจากค าเตมในภาษา อตาเลยน ไดแก

ff มาจากค าเตมวา fortississimo หมายถง ดงทสด ff มาจากค าเตมวา fortissimo หมายถง ดงมาก f มาจากค าเตมวา forte หมายถง ดง mf มาจากค าเตมวา mezzo forte หมายถง ปานกลางคอนขางดง mp มาจากค าเตมวา mezzo piano หมายถง ปานกลางคอนขางเบา

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 10

p มาจากค าเตมวา piano หมายถง เบา pp มาจากค าเตมวา pianissimo หมายถง เบามาก ppp มาจากค าเตมวา pianississimo หมายถง เบาทสด

และยงมสญลกษณทแสดงถงลกษณะเสยงทคอยๆดงขน เรยกวา Crescendo และ คอยๆเบาลง เรยกวา Decrescendo อกดวย ในวฒนธรรมดนตรอน ๆ อาจจะไมไดมเครองหมายแสดง ลกษณะเสยงทชดเจน แตการบรรเลงจะเปนไปในลกษณะของการใชความรสกเปนตวก าหนด

สสนของเสยง (Tone Color)

สสนของเสยง (Tone Color หรอ Timbre) หมายถง ความแตกตางของเสยงซงมาจากแหลงก าเนดเสยงทตางกน ซงไดแกเสยงของเครองดนตรชนดตางๆ รวมไปถงเสยงรอง ของมนษยดวย ยกตวอยางเชน ในบทเพลงๆหนง หากขบรองโดยผชายกจะไดความรสกทแตกตางจากการขบรองโดยผหญง หรอในการบรรเลงดนตร หากเปนการบรรเลงเดยวกจะมความแตกตางไปจากการบรรเลงเปนวง หรอบรรเลงโดยเครองดนตรทตางชนดกน ลกษณะ ทแตกตางกนนเรยกวาสสนของเสยง

คณสมบตทง 4 ประการของเสยงรวมกนท าใหเกดเสยงดนตรทหลากหลายจนท าใหดนตรเปนศลปะ อยางหนง โดยสรปเสยงดนตรมไดตงแต ต า - สง สน - ยาว เบา - ดง และมเสยงทแตกตางกนของเครองดนตรแตละชนด

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 11

2. จงหวะ (Rhythm) จงหวะ เปนสงทก าหนดความชา - เรว ของบทเพลง การบรรเลงดนตรหรอการขบรอง

เพลง จงตองมจงหวะเปนสงก ากบ เพอใหขบรองและบรรเลงบาทเพลง ไดถกตอง ไพเราะ จงหวะสามารถแบงออกไดเปนลกษณะส าคญดงน

อตรำจงหวะ (Meter) โดยทวไปบทเพลงทประพนธขนอยาง มระเบยบแบบแผน จะมอตราจงหวะทชดเจน เชน บทเพลงประเภทเพลงเถาในดนตรไทย จะม 3 ทอน ทอนท 1 มอตราจงหวะ 3 ชน ทอนท 2 มอตราจงหวะ 2 ชน และทอนท 3 มอตราจงหวะ 1 ชนหรอชนเดยว โดยฉงจะท าหนาทก ากบจงหวะ อตราจงหวะ ซงผบรรเลงมความจ าเปนตองทราบถงอตราจงหวะเหลาน หรอบทเพลงในดนตรคลาสสคของอนเดย กจะมอตราจงหวะทหลากหลาย ในวฒนธรรม ดนตรตะวนตกซงมการบนทกดนตรเปนโนตดนตรทชดเจนอยางม ระบบ กไดแสดงหรอ บงบอกอตราจงหวะของเพลงไวอยางชดเจนเชนกน เชน บทเพลงในลกษณะจงหวะแบบ สามชา (cha cha cha) กจะมอตราจงหวะ 4/4 ซงหมายความวา ในหนงหองเพลงจะม 4 จงหวะ เปนตน

ควำมชำ - เรวของจงหวะ (Tempo) ดนตรทกชนดในโลกจะมความชาเรวของจงหวะเพลง เชนเพลงทใชประกอบการเตนร าเพอความสนกสนาน กอาจจะมจงหวะทคอนขางกระชบ รวดเรว ตรงกนขามกบเพลง ทใชกลอมเดก กมจงหวะทคอนขางชา เปนเรองของเสยงทเคลอนทไปในชวงเวลา ดงนนองคประกอบเรองเวลาจงเปนสวนส าคญอกสวนหนงของดนตร องคประกอบเรองเวลา ประกอบไปดวย ความเรวของจงหวะ (Tempo) อตราจงหวะ (Meter) และจงหวะ (Rhythm) ความชา - เรวของจงหวะ อาจจะเกดขนในลกษณะชาหรอเรวขนทนททนใด หรออาจจะเปนลกษณะคอยๆชาลงหรอคอยๆเรวขน ซงในดนตรตะวนตกจะมการบอกหรอแสดงเครองหมาย ไวอยางชดเจนวาจะตอง บรรเลงอยางไร โดยใชค าศพทในภาษาอตาเลยน เชน

Presto หมายถง เรวทสด Vivace หมายถง เรวมาก Allegro หมายถง เรว

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 12

Allegretto หมายถง คอนขางเรว Moderato หมายถง ปานกลาง Andantino หมายถง คอนขางชา Andante หมายถง ชา Largo หมายถง ชามาก ส าหรบในวฒนธรรมอน ๆ มไดมการแสดง หรอระบไววาจะตองบรรเลงอยางไร

แตผบรรเลงสามารถบรรเลงโดยมความเขาใจรวมกน เชน ในบทเพลงเถาของไทย ผบรรเลงจะตองบรรเลงใหชาหรอเรวอยางไรนน ขนอยกบก ากบจงหวะของฉงในแตละทอนเพลง 3. ท ำนอง (Melody) ท านอง คอ ความตอเนองกนของเสยงหรอโนตดนตร โดยการน าเสยง สง - ต า สน - ยาว ดง - เบา มาเรยบเรยงเปนท านอง ซงท านองเปนองคประกอบดนตรทงายตอการจดจ าไดวาบทเพลงนนมลกษณะเปนอยางไร องคประกอบของท านอง ไดแก

จงหวะของท ำนอง (Melodic Rhythm) จงหวะของท านองคอ ความสนยาวของระดบเสยงแตละเสยงทประกอบกน เปนท านอง มตของท ำนอง (Melodic Dimensions) มตของท านอง ประกอบดวย 2 สวน คอ ความยาวและชวงกวาง ความยาว (Length) ท านองบางครงอาจจะสน ๆ เปนสวน ๆ ซงสวนทเลกสด หรอสนทสดเรยกวา โมทฟ (Motive) บางครงอาจเปนท านองทยาว มาก ๆ ชวงกวาง (Range) คอ ระยะระหวางระดบเสยงต าสดจนถงระดบเสยงสงสด ชวงเสยงของท ำนอง (Register) ท านองเพลงอาจจะอยในชวงเสยงใดชวงเสยงหนง เชน ในชวงเสยงต า กลาง หรอสง บางครงท านองอาจจะเคลอนทจากชวงเสยงหนงไปยงอกชวงเสยงหนงกได

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 13

ทศทำงของท ำนอง (Direction) ทศทางของท านองหมายถง การเคลอนทของท านอง กลาวคอท านองอาจจะเคลอนท ไปในหลายทศทาง เชน เคลอนทขน เคลอนทลง หรออยกบท โดยปกตท านองมกจะเคลอนท ขนจดสงสดเมอเนอหาของเพลงด าเนนไปถง จดส าคญทสด ปกตการเคลอนทของท านอง อาจจะเปนในลกษณะกระโดด (Disjunct Progression) หรอเรยงกนไป (Conjunct Progression) บทเพลงนนจะนาสนใจ นาฟง หรอชวนฉงนสงสย ขนอยกบผลรวมของคณสมบตตาง ๆ ของท านอง ท านองจดเปนลกษณะพนฐานของดนตรหรอบทเพลง โดยทวไปท านองทเปนหลกในบทเพลงหนงจะเรยกวาท านองหลก (Main Theme) ในแตละบทเพลงอาจจะมท านองหลกไดมากกวา 1 ท านอง 4. เสยงประสำน (Harmony)

เสยงประสาน คอ องคประกอบของดนตรทเกดขนจากการผสมผสานของเสยงมากกวาหนงแนวเสยง เสยงประสานเปนองคประกอบดนตรทสลบซบซอนกวาจงหวะและท านอง แสดงถงความประณตในการประพนธ อยางไรกตามในบางวฒนธรรมอาจจะไมพบการประสานเสยงของดนตรเลย เชน ดนตรพนเมองหรอดนตรพนบานทมความเรยบงายของการประพนธ ซงเปนดนตรทแสดงถงเอกลกษณของตนเอง

การประสานเสยงม 2 ลกษณะคอ เสยงประสำนทกลมกลน (Consonance) เสยงประสานทกลมกลนกนนน เมอฟงแลวจะท าใหเกดความรสกกลมกลอม สบายห

สามารถพบไดในหลายๆวฒนธรรมดนตร เสยงประสำนทไมกลมกลน (Dissonance)

เสยงประสานทไมกลมกลนกน เมอฟงแลวจะท าใหเกดความรสกขดห ตงเครยด คางหรอแขวนอย ลกษณะของเสยงประสานทไมกลมกลนกนมกจะไมพบในวฒนธรรมดนตรตะวนออก แตในวฒนธรรมดนตรตะวนตกจะมการใชเสยงประสานในรปแบบน

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 14

5. พนผวของเสยง (Texture)

พนผวของเสยง (Texture) คอลกษณะหรอรปแบบของเสยงทมการน าเสยงมาบรรเลงพรอมกน หรอบรรเลงซอนกน พนผวเปนความสมพนธระหวางเสยงในแนวตง กบท านองในแนวนอน เมอรวมกนจะเกดพนผวของดนตรท าใหเกดเปนภาพรวมของดนตรพนผวของดนตรมหลายรปแบบดวยกนคอ

พนผวแบบท านองเดยว (Monophonic Texture) ดนตรทมแตท านองเพยงท านองเดยว ไมมสวนประกอบอนใด พนผวแบบหลายท านอง (Polyphonic Texture) ดนตรทมท านองตงแต 2 ท านอง ขนไป มาเลนรวมกน

พนผวแบบมเสยงรวม (Homophonic Texture) ดนตรทมแนวท านองหลกหนงท านอง และมเสยงเพมเขามา เพอชวยสนบสนนใหแนวท านองเดนชดและมความไพเราะ ยงขน เสยงทเพมเขามานจะไมมความส าคญเทาแนวท านอง พนผวแบบมจดรวมหรอลกตกเดยวกน (Heterophonic Texture) ดนตรหลายท านอง ซงมผบรรเลงตงแต 2 คนขนไป ด าเนนท านองหลกเดยวกน มการตกแตงท านองเพมเตมจากท านองหลกเลกนอย โดยมจดรวมของเสยงหรอลกตกเดยวกน ลกษณะของดนตรแบบนจะพบมากในดนตรของไทย จน ญปน ชวา อฟรกา เปนตน 6. สสนของเสยง (Tone Color or Timbre)

สสนของเสยง (Tone Color or Timbre) คอ คณสมบตทางดานเสยงของเครองดนตรชนดตาง ๆ รวมทงเสยงรองของมนษย ซงมความแตกตางกน น ามาบรรเลงรวมกน จะท าใหเกดสสนของเสยงแตกตางกนไป ตามความสง ต า ของเสยง ตามล กษณะของการบรรเลง และตามลกษณะของการประสมวง คตลกษณ (Form)

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 15

7. คตลกษณ หรอ รปแบบ (Form)

คตลกษณ หรอ รปแบบ (Form) ของบทเพลง ทรวบรวมจงหวะ เสยง ท านอง พนผวของเสยงและสสนของเสยงใหด าเนนไปในทศทางเดยวกน ท าใหบทเพลงมรปแบบแตกตางกนออกไป มการแบงเปนหองเพลง (Bar) แบงเปนวล (Phrase) แบงเปนประโยค(sentence) และแบงเปนทอนเพลง หรอ กระบวนเพลง (Movement) เปนแบบแผนการประพนธบทเพลง คตลกษณเพลงบรรเลงหรอเพลงรองในปจจบน แบงออกเปน เอกบท (Unitary Form) หรอ วนพารทฟอรม (One Part Form) คอบทเพลงทมท านองส าคญเพยงท านองเดยวเทานน (A) กจะจบบรบรณ เชน เพลงชาต เพลงสรรเสรญบารม เปนตน ทวบท (Binary Form) หรอ ทพารทฟอรม (Two Part Form) เปนรปแบบของเพลง ทมท านองส าคญเพยง 2 กลม คอ ท านอง A และ B และเรยกรปแบบของบทเพลงแบบนยอ ๆ วา AB ตรบท (Ternary Form) หรอ ทรพารทฟอรม (Three Part Form) รปแบบของเพลงแบบนจะมองคประกอบอย 3 สวน คอ กลมท านองท 1 หรอ A กลมท านองท 2 หรอ B ซงจะเปนท านองทเปลยนแปลง หรอเพยนไปจากกลมท านองท 1 สวนกลมท านองท 3 กคอการกลบมาอกครงของท านองท 1 หรอ A และจะสนสดอยางสมบรณอาจเรยกยอ ๆ วา ABA ซองฟอรม (Song Form) กคอการน าเอาตรบทมาเตมสวนท 1 ลงไปอก 1 ครงในตอนแรกจะไดเปน AABA ทเรยกวา ซองฟอรม เพราะเพลงโดยทว ๆ ไป จะมโครงสรางแบบน รอนโดฟอรม (Rondo Form) รปแบบของเพลงแบบนจะมแนวท านองหลก (A) และแนวท านองอนอกหลายสวน สวนส าคญคอแนวท านองหลกท านองแรกจะวนมาขนอยระหวางแนวท านองแตละสวนทตางกนออกไป เชน ABABA ABACA ABACADA

ทมำ http://www.elearning.msu.ac.th/opencourse/0600001Saran /unit01/unit01_02.htm

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 16

ใบงำนท 1.1 เรอง องคประกอบดนตร

ค ำชแจง ใหนกเรยนเตมค าตอบเกยวกบองคประกอบดนตรใหถกตอง

--------------------------------------------------

------

--------------------------------------------------

--------------------------------------------------

-----

--------------------------------------------------

-----

--------------------------------------------------

----

--------------------------------------------------

---

--------------------------------------------------

---

องคประกอบดนตร

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 17

แนวค ำตอบใบงำนท 1.1 เรอง องคประกอบดนตร

ค ำชแจง ใหนกเรยนเตมค าตอบเกยวกบองคประกอบดนตรใหถกตอง

--------------------------------------------------

------

--------------------------------------------------

--------------------------------------------------

-----

--------------------------------------------------

-----

--------------------------------------------------

----

--------------------------------------------------

---

--------------------------------------------------

---

องคประกอบดนตร

จงหวะ เสยง

ท านอง

พนผวของเสยง สสนของเสยง

คตลกษณ

เสยงประสาน

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 18

ใบงำนท 1.2 เรอง องคประกอบดนตร

ค ำชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามเกยวกบองคประกอบดนตรใหถกตอง 1. องคประกอบของดนตรมความส าคญอยางไร

ตอบ…………………………………………………………………………………………… ........……………………………………………………………………………………………

2. เพลงทมจงหวะเรวจะใหอารมณความรสกอยางไร ตอบ…………………………………………………………………………………………… ........……………………………………………………………………………………………

3. เพลงทมอารมณเศรา เสยใจควรมจงหวะ ท านองอยางไร ตอบ…………………………………………………………………………………………… ........……………………………………………………………………………………………

4. บทเพลงทมความไพเราะควรมองคประกอบดนตรอยางไร ตอบ…………………………………………………………………………………………… .....……………………………………………………………………………………………...

5. ท านองเพลงจะมลกษณะเปนอยางไรนนขนอยกบสงใดบาง ตอบ…………………………………………………………………………………………… .....……………………………………………………………………………………………...

ท าไดไหมเอย

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 19

แนวกำรตอบใบงำนท 1.2 เรอง องคประกอบดนตร

ค ำชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามเกยวกบความหมายของนาฏศลปใหถกตอง 1. องคประกอบของดนตรมความส าคญอยางไร

ตอบ ท าใหบทเพลงมความไพเราะ นาสนใจ และสามารถถายทอดอารมณมาสผฟง 2. เพลงทมจงหวะเรวจะใหอารมณความรสกอยางไร

ตอบ คกคก สนกสนาน 3. เพลงทมอารมณเศรา เสยใจควรมจงหวะ ท านองอยางไร

ตอบ จงหวะชา มท านองเสยงยาว 4. บทเพลงทมความไพเราะควรมองคประกอบดนตรอยางไร

ตอบ มจงหวะ เสยง ท านอง พนผวของเสยง สสนของเสยง และคตลกษณทเขากนไดอยางเหมาะสม

5. ท านองเพลงจะมลกษณะเปนอยางไรนนขนอยกบสงใดบาง ตอบ จงหวะและเสยง

ผลกำรประเมน

ไดคะแนน 5 = ด 3 – 4 = พอใช 0 – 2 = ปรบปรง

กำรผำนเกณฑกำรประเมน นกเรยนตองไดคะแนน 3 คะแนนขนไป

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 20

ใบควำมรท 2

กำรสออำรมณเพลงดวยองคประกอบดนตร

การสออารมณเพลงดวยองคประกอบดนตร เปนการถายทอดความรสก อารมณ และเนอหาของเพลงใหกบผฟงไดรบรถงความไพเราะของบทเพลงนน ซงการสออารมณของเพลงเราสามารถใชองคประกอบทางดนตรมาใชในการสออารมณเพลงได เชน จงหวะกบอารมณของบทเพลง และ ท านองกบอารมณของบทเพลง 1. จงหวะกบอำรมณของบทเพลง

ดนตรมลลาจงหวะเปนองคประกอบส าคญ เชน ความชา - เรวของจงหวะ ความหนก – เบา ของจงหวะ องคประกอบตาง ๆ เหลานท าใหเกดความรสกหรออารมณ ตาง ๆ รวมทงท าใหดนตรมความไพเราะทแตกตางกนได และมสวนท าใหท านองเพลงมความไพเราะและถายทอดอารมณไดเชนเดยวกบองคประกอบอน ๆ เชน เพลงทมจงหวะชา สามารถถายทอดอารมณเศรา ออนหวาน หรอความทอ สนหวง เพลงทมจงหวะคอนขางเรวสามารถสอถงอารมณสนกสนานครนเครง หรอความคกคะนอง

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 21

2. ท ำนองกบอำรมณของบทเพลง

การฟงท านองเพลงจะฟงไดงายกวาองคประกอบอน ๆ ท านองเพลงจะให ความรสกหรออารมณตาง ๆ แกผฟง เชน ความสนกสนาน ความออนหวาน ความราเรง แจมใส ความโศกเศรา เปนตน ท านองเพลงหรอท านองดนตรจะใหความรสกหรออารมณตาง ๆ แกผฟงไดเปนอยางด เชน เพลงทมการเคลอนทของท านองสงขน ต าลง หรอซ าอยทเดม จะท าใหเพลงมอามรมณทหลากหลาย และเมอประกอบกบเนอหาและความชา – เรว ของจงหวะกจะท าใหบทเพลงสามารถถายทอดอารมณออกมาไดดยงขน

ตงใจศกษาบทเรยนนะคะ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 22

ใบงำนท 2

เรอง กำรสออำรมณเพลงดวยองคประกอบดนตร ค ำชแจง ใหนกเรยนวเคราะหองคประกอบของดนตรในบทเพลงทก าหนดให พรอมตอบค าถามดงตอไปน

เพลง “ใครหนอ”

ค ารอง/ท านอง สรพล โทณะวณก ใครหนอ รกเรา เทาชว ใครหนอ ปราณ ไมมเสอมคลาย ใครหนอ รกเราใชเพยงรปกาย รกเขาไมหนาย มคดท าลาย ใครหนอ ใครหนอ เหนเรา เศราทรวงใน ใครหนอ เอาใจปลอบเราเรอยมา ใครหนอ รกเราดงดวงแกวตา รกเขากวางกวา พนพสธา นภากาศ จะเอาโลก มาท าปากกา แลวเอานภา มาแทน กระดาษ เอาน าหมด มหาสมทรแทนหมกวาด ประกาศ พระคณไมพอ ใครหนอ รกเรา เทาชวน (เทาชวน) ใครหนอ ใครกนใหเราขคอ (คณพอ คณแม) ใครหนอ ชกชวนดหนงสจอรแลวละก อยามวรงรอ ทดแทนบญคณ ใครหนอ รกเรา เทาชวน (เทาชวน) ใครหนอ ใครกนใหเราขคอ (คณพอ คณแม) ใครหนอ ชกชวนดหนงสจอ รแลวละก อยามวรงรอ ทดแทนบญคณ

แหลงทมำ : https://www.siamzone.com/music/thailyric/10075

1. บทเพลงทนกเรยนไดฟงใหความรสกอยางไร ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................2. บทเพลงทฟงมลกษณะดนตรเปนอยางไร...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 23

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง องคประกอบดนตร

ค ำชแจง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมาย กากบาท ( ) ทบตวอกษรหนาขอทถกทสดลงในกระดาษค าตอบ 1. ขอใดไมใชองคประกอบทางดนตร ก. ทาทางประกอบเพลง ข. ประโยคเพลง ค. ท านอง ง. จงหวะ

2. รปแบบจงหวะใดม 3 จงหวะ ก. จงหวะแบบค แบบผสม ข. จงหวะแบบค ค. จงหวะแบบค แบบผสม ง. จงหวะแบบค

3. ขอใดไมใชรปแบบการเคลอนทของท านอง ก. การวนซ าไปซ ามา ข. การเคลอนทลง ค. การเคลอนทขน ง. การซ าอยกบท

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 24

4. ขอใดคอความหมายของ ระดบเสยง ก. ความสง ต าของเสยง ข. เสยงทเกดจากการเปา ค. เสยงทเกดจากเครองดนตร ง. เสยงทเกดจากการสนสะเทอน

5. สงทก าหนด ความชา - เรว ของบทเพลงคอขอใด ก. คตลกษณ ข. ระดบเสยง ค. ท านอง ง. จงหวะ

6. ท านอง เปนองคประกอบทเกยวของกบขอใด ก. ความหมายของเพลง ข. ความชา - เรวของเพลง ค. ลกษณะการประพนธเพลง ง. ระดบความสง - ต า ของเพลง

7. เพลงทมจงหวะเรว ๆ มกสอใหเกดความรสกใด ก. สนกสนนาน ข. เบอหนาย ค. โศกเศรา ง. เสยใจ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 25

8. เพลงทใชในการเตนแอโรบก มกมลกษณะอยางไร ก. ชา ข. เรว ค. ปานกลาง ง. ไมแนนอน

9. ขอใดเปนองคประกอบของดนตรทงหมด ก. เครองดนตร ข. เสยง ผขบรอง ค. จงหวะ ท านอง ง. ท านอง เนอเพลง

10. องคประกอบดนตรขอใดหมายถงองคประกอบของดนตรทเกดขนจากการผสมผสาน ของเสยงมากกวาหนงแนวเสยง ก. จงหวะของเสยง ข. ท านองของเสยง ค. พนผวของเสยง ง. เสยงประสาน

โชคดในกำรท ำขอสอบนะคะเพอน

ๆ

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 26

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

เรอง องคประกอบของดนตร

1. ก 2. ง 3. ค 4. ก 5. ง 6. ง 7. ก 8. ข 9. ค 10. ง

เกณฑกำรประเมนแบบทดสอบ 9 – 10 คะแนน ระดบดเยยม 7 – 8 คะแนน ระดบด 5 – 6 คะแนน ระดบผานเกณฑการประเมน 0 – 4 คะแนน ระดบปรบปรง

ชดกจกรรมการเรยนรดนตรนาร ชดท 1 เรอง องคประกอบดนตร 27

บรรณนำนกรม

ธดารตน ภกดรกษ. 2553. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำนนำฏศลป 1 ชนมธยมศกษำปท 1.

กรงเทพฯ : บรษท ส านกพมพเอมพนธ จ ากด. ราศยศ วงศศลปกล และศรรตน วฐสกล. 2559. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำนดนตร -

นำฏศลป ชนมธยมศกษำปท 1. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.). สมนมาลย นมเนตพนธ และคณะ. มปป. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำนดนตร - นำฏศลป ม.3 ชนมธยมศกษำปท 1. กรงเทพฯ : บรษท อกษรเจรญทศน อจท. จ ากด. องคการคาของ สกสค. 2558. หนงสอเรยนรำยวชำพนฐำนนำฏศลป ชนมธยมศกษำปท 3.

กรงเทพฯ : สกสค. ลาดพราว.