11

บทท 2 อลกรอาน อลหะดษ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรองบทบาททเปนจรงและบทบาททคาดหวงในการจดการเรยนการ

สอนของวทยากรอสลามศกษา ในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดยะลา ผวจยไดศกษาคนควาและรวบรวมความรจากแหลงตาง ๆ ซงจะไดนาเสนอตามลาดบหวขอตอไปน

2.1. ความเปนมาของการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา 2.1.1 หลกสตรอสลามศกษา 2.1.2 วทยากรอสลามศกษา

2.2 ความหมายของบทบาท 2.3 ความหมายของบทบาททเปนจรง 2.4 ความหมายของบทบาททคาดหวง 2.5 ทฤษฎและหลกการเกยวกบบทบาท 2.6 บทบาทของวทยากรอสลามศกษา ในการจดการเรยนการสอน

2.6.1 ดานหลกสตรและการนาไปใช 2.6.2 ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน 2.6.3 ดานสอการเรยนการสอน 2.6.4 ดานการวดและประเมนผล

2.7 งานวจยทเกยวของ

2.1 ความเปนมาของการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา

ในพนท 4 จงหวดชายแดนภาคใตซงประกอบดวย จงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส และสตล ประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม นยมพดและใชภาษามลายทองถน ยดมนในหลกธรรมคาสอนของศาสนาอสลามในการดาเนนชวต และปฏบตศาสนกจในชวตประจาวนอยางเครงครด นยมสงบตรหลานของตนใหศกษาหลกธรรมทางศาสนาโดยผรทางศาสนาเปนผสอน ดงนนเพอตอบสนองความตองการของประชาชนสวนใหญ จงไดมการสอนศาสนาอสลามในพนท 4 จงหวดชายแดนภาคใต แตการจดการศกษาดงกลาวยงไมมระบบ ระเบยบ และรปแบบทชดเจนตอเนอง ดวยเหตผลตาง ๆ ตามยคสมยและเหตการณบานเมองในแตละชวงเวลา

11

12

การจดการเรยนการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนพนท 4 จงหวดชายแดนภาคใต เรมเปนระบบชดเจนขนตงแต ป พ.ศ. 2518 เปนตนมา โดยกระทรวงศกษาธการไดมคาสงใหจดสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา ตามคาสงท วก 930/2518 ลงวนท 27 พฤศจกายน 2518 โดยดาเนนการจดสอนตงแตปการศกษา 2519 เปนตนมา (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2546 : 1) สาเหตทมการจดสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษามความเปนมา ดงน สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 (2530: 1-2 อางถงใน ไขมก อทยาวล, 2548:104) จากการสารวจสภาพการศกษาชวงกอน พ.ศ.2519 คอ

1. ในชวงกอน พ.ศ.2519 มการจดตงโรงเรยนสอนศาสนาอสลามขนในหมบานตาง ๆ โดยไมไดขออนญาตจดตงโรงเรยน ใหถกตองตามกฎหมาย ขาดการควบคมอยางใกลชดจากเจาหนาทผรบผดชอบ

2. เมอเดกนกเรยนตองเรยนนอกเวลาทาใหผลการเรยนตา คอเดกนกเรยนตองเรยนศาสนาเวลาเชาหรอคา (กอนหรอหลงเรยน) หรอวนหยดเสาร อาทตยเตมวนอกดวย กระทบตอการเรยนในเวลาปกต เพราะนกเรยนไมมเวลาทบทวนการบาน และเวลาพกผอน ผลการเรยนในชนจงตา

3. ครสอนศาสนาไมเขาใจนโยบายการจดการศกษาเพอความมนคงของชาต และหนงสอในการเรยนใชภาษามลาย จดซอจากตางประเทศ มเนอหาสาระบางตอนไมเหมาะสมกบสภาพสงคมและความเปนอยของประชาชนชาวไทย

4. นกเรยนตองเรยนทงภาษาอาหรบ ภาษามลาย และภาษาไทย นบวาเปนภารกจทหนกสาหรบนกเรยนโรงเรยนประถม จากสภาพปญหาดงกลาวทาใหรฐบาลตองเรงดาเนนการจดการศกษาทางดานอสลามศกษาเพอความมนคงของประเทศและเปนการตอบสนองความตองการของประชาชนในพนท และเมอมการดาเนนการจดการศกษาทางดานอสลามศกษาสงสาคญคอหลกสตรอสลามศกษาทถอเปนแมบทในการดาเนนการจดการเรยนการสอนใหเปนไปในทศทางเดยวกน ดงนนสงทมความสาคญทตองรบรกคอ ความเปนมาดานหลกสตรอสลามศกษา

2.1.1 หลกสตรอสลามศกษา หลกสตรอสลามศกษาทใชอยในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงาน

คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตมอย 4 ฉบบดวยกน ตามววฒนาการหลกสตรอสลาม

13

ศกษาระดบประถมศกษาในประเทศไทยทไดรบอนญาตจากกระทรงศกษาธการ (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2543 : 37- 40) ตามลาดบดงน

1. หลกสตรวชาอสลามศกษา พ.ศ.2519

จากการทกระทรวงศกษาธการไดกาหนดใหมการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา ตงแตปการศกษา 2519 เปนตนมา สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 จงไดเชญคร อาจารย ศกษานเทศกและผทรงคณวฒทางศาสนาอสลาม จานวน 30 คน มาดาเนนการรางหลกสตรการสอนวชาศาสนาอสลามระดบประถมศกษาปท 1-7 เมอ พ.ศ.2519 แลวเสนอกระทรวงศกษาธการพจารณาอนมต โดยกระทรวงศกษาธการไดอนมตใหใชหลกสตรวชาศาสนาอสลาม พ.ศ.2519 เมอวนท 7 มถนายน พ.ศ.2519

หลกสตรวชาศาสนาอสลาม พ.ศ.2519 (สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 , 2530 : 4 อางถงใน ไขมก อทยาวล, 2548 : 105) กาหนดใหมการสอนศาสนาอสลาม 7 วชาคอ คอ 1. หลกการศรทธา 2.ศาสนบญญต (ฟกฮ) 3. ศาสนประวต (ตารค) 4. อลกรอาน 5. วชาหลกการอานอลกรอาน (ตจญวด) 6. ภาษาอาหรบ

7. จรยธรรม การดาเนนการสอนในระยะเรมแรกนน สวนใหญครผสอนศาสนาอสลาม จะเปน

ขาราชการครทนบถอศาสนาอสลาม ทมความรพนฐานทางศาสนาอสลาม โดยการศกษาดวยตนเอง การสอนศาสนาอสลามดาเนนการสอนอยชวระยะหนงเทานน ตอมากคอย ๆ หยดทาการสอนทละคน สองคน จนในทสดไมมใครทาการสอนเลย ทงนเพราะครเหลานนไมมกาลงใจทจะทาการสอน ไมไดรบการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน อาเภอ และจงหวดเทาทควร เพราะไมมงบประมาณ การสอนตองสอนนอกเวลาเรยนปกต ครสอนศาสนาอสลามตองทาการสอนวชาอน ๆ

ป พ.ศ. 2521 สภาความมนคงแหงชาต มนโยบายทจะแกไขปญหาเกยวกบความมนคงในจงหวดชายแดนภาคใต ใหไดผลอยางจรงจง จงไดกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตทจะแกไขปญหาในทก ๆ ดาน สาหรบดานสงคม จตวทยา ในสวนทเกยวของกบการศกษาไดกาหนดนโยบายและขอเสนอแนะ แนวทางปฏบต เกยวกบการสอนศาสนาอสลาม ดงน “ใหมการสอน

14

ศาสนาอสลามแกบตรหลานของชาวไทยมสลมในโรงเรยนประชาบาล มธยม อาชวะ วทยาลยคร และระดบมหาวทยาลย”

2. หลกสตรอสลามศกษาระดบประถมศกษา พ.ศ.2523

เนองจากกระทรวงศกษาธการ ไดประกาศใชหลกสตรประถมศกษา พ.ศ.2521เมอวนท 13 พฤศจกายน พ.ศ.2524 แทนหลกสตรประถมศกษา พ.ศ.2503 ทาใหการจดชนเรยนในระดบประถมศกษาตองเปลยนไปดวย กลาวคอ หลกสตรประถมศกษาตอนตนและตอนปลาย พ.ศ.2503 นน ไดกาหนดใหมชนประถมศกษาตอนตน 4 ป คอชนประถมศกษาทท 1-4 และชนประถมศกษาตอนปลาย 3 ป คอชนประถมศกษาปท 5-7 แตหลกสตรประถมศกษา พ.ศ.2521 ไดกาหนดใหมชนเรยนในระดบประถมศกษาเพยง 6 ป คอ ชนประถมศกษาปท 1-6 เทานน ดวยเหตน สานกงานศกษาธการเขต 2 จงพจารณาเหนวา หลกสตรวชาศาสนาอสลาม พ.ศ.2519 นนไมสอดคลองกบหลกสตรประถมศกษา พ.ศ.2521 จงไดปรบปรงใหมใหสอดคลองกน ดงท สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 , 2530 : 3-5 อางถงใน ไขมก อทยาวล, 2548: 106) กลาววา และไดม ค ว า ม ร ว ม ม อ ก บ แ ผ น ก อ ส ล า ม ศ ก ษ า คณ ะ ม น ษ ย ศ า ส ต ร แ ล ะ ส ง ค ม ศ า ส ต ร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 1 จงไดยกรางหลกสตรการสอนศาสนาอสลามขนใหม โดยมเนอหาสาระเปลยนไปจากเดมดงน

1. เปลยนชอหลกสตร จากหลกสตรวชาศาสนาอสลามเปนหลกสตรอสลามศกษา 2. รายวชาทจะทาการสอน ลดลงกวาเดม จาก 7 วชา คงเหลอ 5 วชา เพอให

เหมาะสมกบวยของเดกในระดบประถมศกษา ซงประกอบดวย เอกภาพ ศาสนบญญต ศาสนประวต จรยธรรม และอลกรอาน 1 จากการสมภาษณ รองศาสตราจารยดลมนรรจน บากา ( สมภาษณ), 7 เมษายน 2551 ทานกลาววา ศกษาธการเขต 2 ขณะนนคอ นายแจง สขเกอ ไดพจารณาเหนวาขาราชการครทสอนการศกษาอสลาม ไมมความรทางอสลามศกษาอยางแทจรง เนองจากมไดสาเรจการศกษาทางดานการศกษาอสลาม และมความเหนวา จาเปนตองผลตครผสอนทมความรทางดานอสลามศกษาอยางแทจรง จงไดประสานงาน ขอความรวมมอจากคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน (คณบดขณะนนคอ ผชวยศาสตราจารยมะเนาะ ยเดน) ใหเปดสอนการศกษาอสลาม เพอผลตครสอนการศกษาอสลาม อ.ดลมนรรจน บากา เปนผรบผดชอบเกยวกบอสลามศกษาของคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร และในป พ.ศ.2523 ศกษาธการเขต 2 นายแจง สขเกอ ไดเชญนกวชาการดานอสลามศกษาในเขตการศกษา 2 ไปรวมรางหลกสตรอสลามศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษา และผทเขารวมจากคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร คอ อ.ดลมนรรจน บากา และ อ. แวอเซง มะแดเฮาะ โดยไดรบมอบหมายจากผชวยศาสตราจารยวรรณ กมชน รองคณะบดฝายวชาการ นอกจากนยงมบคคลสาคญทเขารวมรางหลกสตรอสลามศกษา ประกอบดวย ดะโตะยตธรรม นายอมาร ตอยบ จากจงหวดนราธวาส นายนเดร วาบา จากหวดปตตาน นายสะอาด กะดะ จากจงหวดสตล นายอะหมด ฮเซน จากจงหวดยะลา สาหรบโตะครผเชยวชาญดานศาสนา เชน นายอบดลเราะมน จะปะกยา นายมฮมหมด นาปาเลน และนกวชาการจากเขตการศกษา 2 คอ นายอารมณ มามะ นายอะหมด หะบาแย นายนอาเรฟ ระเดนอาหมด เปนตน

15

3. ชนทจะทาการสอนระดบประถมศกษา คงเหลอ 6 ป คอชนประถมศกษาปท 1-6 4. อตราเวลาเรยนใหทาการสอนสปดาหละ 6 คาบ ๆ ละ 20 นาท รวม 120 นาท

หรอ 2 ชวโมง กาหนดใหสอนในกลมสรางเสรมลกษณะนสย หลกสตรอสลามศกษาทจดทาขนใหม ไดรบอนมตจากกระทรวงศกษาธการ ตาม

คาสง กระทรวงศกษาธการ ท วก 624/2524 ลงวนท 13 พฤศจกายน 2524 เรองใหใชหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา พ.ศ.2523

3. หลกสตรอสลามศกษาในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533)

กระทรวงศกษาธการไดประกาศใหสอดแทรกวชาอสลามศกษาในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) เมอวนท 14 ตลาคม พ.ศ.2526 (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2543 : บทนา) เปนหลกสตรทไดปรบปรงจากหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา พทธศกราช 2523 เพอใหสอดคลองกบการปรบปรงหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) อนเปนหลกสตรแกนกลาง

หลกสตรอสลามศกษาในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) มหลกการ จดหมายโครงสรางของหลกสตร เวลาเรยนเหมอนเดม เพยงแตปรบและยายเนอหาบางสวนใหเหมาะสมกบวยของผเรยนเพมเตมเนอหาทยงไมสมบรณใหสมบรณมากยงขน กาหนดแนวทางการดาเนนการตลอดจนการวดผล ประเมนผล และตดตามผล เพอใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางและการสอดแทรกเนอหาวชาอสลามศกษาในกลมสรางเสรมประสบการณชวตและกลมสรางเสรมลกษณะนสย

4. หลกสตรอสลามศกษา(ฉบบปรบปรง พ.ศ.2537)ในหลกสตรประถมศกษาพทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533)

กระทรวงศกษาธการ เหนสมควรใหมการปรบปรงคาอธบายอสลามศกษาในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) ขนใหมใหเหมาะสมยงขน และใหสอดคลองกบการปรบรายวชาอสลามศกษาในระดบมธยมศกษา โดยไดยกเลกคาอธบายอสลามศกษา ตามคาสงกระทรวงศกษาธการท วก 988/2534 แลวใหใชคาอธบายอสลามศกษาทไดปรบปรงใหมตามคาสงกระทรวงศกษาธการท วก 1172 / 2538 ลงวนท 18 ธนวาคม 2538 แทน

4.1 หลกการ

16

4.1.1 เปนการศกษาศาสนาอสลามขนพนฐาน เพอสนองความตองการของชาวไทยมสลม

4.1.2 เปนการศกษาทมงใหผเรยนเปนพลเมองดในสงคมและประเทศชาต 4.1.3 เปนการศกษาทมงใหผเรยนสามารถนาหลกธรรมทางศาสนาอสลามไป

ใชในชวตประจาวน

4.2 จดหมาย หลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา มความตองการทจะใหผเรยนมพฤตกรรมดงน

4.2.1 รและเขาใจคาสงสอนของศาสนาอสลามขนพนฐาน 4.2.2 ปฏบตศาสนกจตามศาสนบญญตไดถกตอง 4.2.3 เปนมสลมทดตามแบบของทานนบมฮมมด 4.2.4 สามารถดารงชวตตามวถทางของศาสนาอสลามได

4.3โครงสรางหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา ประกอบดวยโครงสรางวชา 8 รายวชา คอ

4.3.1 วชาหลกศรทธา (อะกดะฮ) วาดวยหลกการศรทธา คณลกษณะของอลลอฮ และรสล เตาฮดและการตงภาค

4.3.2 วชาศาสนบญญต (ฟกฮ) วาดวยหลกการอสลามและกฎเกณฑ เงอนไข ขอหาม ขอใชตาง ๆ ของศาสนกจ

4.3.3 วชาศาสนประวต (ตาแรค) วาดวยชวประวตของทานนบมฮมมด และผลงานของ เคาะลฟะฮ อบบกร อมร อษมาน และอาล

4.3.4 จรยธรรม (อคลาค) วาดวยกรยามารยาท การปฏบตตนทดตามคาสงสอนของศาสนาอสลาม

4.3.5 วชาอลกรอาน วาดวยหลกการอาน การทองจาอลกรอาน และบอกความหมายของสเราะฮตาง ๆ ทกาหนด

4.3.6 วชาเสรมทกษะอลกรอาน วาดวยพยญชนะ สระ เครองหมายตาง ๆ การประสมพยญชนะและสระ เนนการอานทองจาสเราะฮตาง ๆ

4.3.7 วชาพนฐานศาสนาอสลาม 1 (ภาษามลาย) วาดวยพยญชนะ สระ คา และประสมพยญชนะและสระ ประโยคทใชในชวตประจาวนทเกยวของกบศาสนาอสลาม

4.3.8 วชาพนฐานศาสนาอสลาม 2 (ภาษาอาหรบ) วาดวยพยญชนะ สระ คา การประสมพยญชนะและสระ และประโยคทใชในศาสนาอสลาม

17

4.4 เวลาเรยน 4.4.1 ใชเวลาเรยนตลอดหลกสตร 6 ป (ป.1-6) 4.4.2 ปการศกษาละไมนอยกวา 40 สปดาห 4.4.3 หนงสปดาหมเวลาเรยน 2 ชวโมง 4.4.4 หนงสปดาหมเวลาเรยน 2 ชวโมง หรอ 6 คาบตอ 1 หองเรยน 4.4.5 ปการศกษาละ 80 ชวโมง หรอ 240 คาบ

4.5 จดประสงคการเรยนรกลมวชาอสลามศกษา 4.5.1 ศรทธาในหลกศรทธาอยางมเหตผล 4.5.2 ปฏบตตามหลกการปฏบตอยางเครงครดเปนกจนสย 4.5.3 มความร ความเขาใจชวประวตทานนบมฮมมด นาแบบอยางการ

ปฏบตของทานมาใชแกปญหาชวต 4.5.4 มจรยธรรม และคณธรรมทดงามเปนทนาเลอมใส 4.5.5 ยดมนในคาสอนของอลกรอานอยางสมาเสมอ 4.5.6 ดารงตนอยในวถทางของอสลาม จากทไดกลาวมาขางตนจะเหนไดวาความเปนมาของหลกสตรอสลามศกษาม

การพฒนาอยางตอเนอง ทงนกเพอใหเกดประสทธภาพและมความเหมาะสมตอการจดการศกษาอสลามในปจจบน สาหรบหลกสตรอสลามศกษาฉบบปจจบนนนผวจยจะกลาวถงในหวขอหลกสตรและการนาหลกสตรไปใชตอไป และ ลาดบตอไปทนาสนใจกคอ ความเปนมาของวทยากรอสลามศกษานนเอง

2.1.2 วทยากรอสลามศกษา

เมอกระทรวงศกษาธการไดพจารณาอนมตหลกสตรศาสนาอสลาม พ.ศ.2519 แลว สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 ไดชวยดาเนนการจดอบรมครเพอทาการสอนศาสนาอสลาม ผเขารบการอบรมเปนขาราชการครทนบถอศาสนาอสลาม และเปนผทไดรบการบรรจใหเปนครสอนภาษามลายและศาสนาอสลามมากอน มความรสามญเพยงชนประถมปท 4 (ตอมาไดมการอบรมเพมวฒไดชนประถมปท 7) สวนความรทางศาสนานน ขณะนนยงไมมวฒเพยงแตใหเปนครทมความรโดยผานการสอบความรจากสานกคณะกรรมการอสลามประจาจงหวดวา เปนผมความรความสามารถทาการสอนศาสนาได (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต , 2543 :15 -18)

18

การจดอบรมครกอนสงไปทาการสอนศาสนาอสลามของสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 2 กเพอใหผเขารวมรบการอบรมมความรความเขาใจเกยวกบหลกสตร วชาศาสนาอสลาม หลกการสอน วธสอนตามรายวชาตาง ๆ สอการเรยนการสอน การเตรยมการสอนและการจดทาแผนการสอน การสอนศาสนาอสลามตามหลกสตรศาสนาอสลาม พ.ศ.2519 ไดดาเนนการอยางจรงจงอยเพยงชวระยะเวลาหนงเทานน ตอมากคอย ๆ หยดสอนไปทละโรงสองโรง ในทสดกไมมโรงเรยนใดทาการสอนศาสนาอสลามอกเลย ซงทางสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 ไดศกษาสาเหตแลว ปรากฏวาครสอนศาสนาอสลามเหลานมความลาบากใจในทางปฏบต เพราะไมคอยไดรบการสนบสนนจากผบรหารการศกษาระดบโรงเรยน อาเภอและจงหวดเทาทควร โดยการอางเรองไมมงบประมาณเปนสาเหตสาคญ บางโรงเรยนไมยอมแบงเวลาใหทาการสอน โดยอางวากระทรวงศกษาธการสงใหทาการสอนนอกเวลาเรยนปกต

ตอมาในป พ.ศ.2521 รฐบาลและสภาความมนคงแหงชาต ไดมนโยบายทจะแกปญหาเกยวกบความมนคงในจงหวดชายแดนภาคใตใหไดผลอยางจรงจง จงไดกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตทจะแกไขปญหาในทก ๆ ดาน ทงในดานสงคม จตวทยา ดานการเมองภายใน ดานการเมองตางประเทศ ดานเศรษฐกจและดานการปองกนประเทศ สาหรบดานสงคม จตวทยาในสวนเกยวของกบการศกษาไดกาหนดนโยบายและเสนอแนะแนวทางปฏบตไวดงน

ก.นโยบาย 1. เรงรดการดาเนนการใหคนไทยมสลมมความสานกเปนคนไทย พดและใชภาษาไทยอยางแพรหลายทวถง และขจดมลเหตททาใหคนไทยมสลมไมนยมภาษาไทย โดยใหเขาใจถงประโยชนทจะเกดแกทองถนตามทปรารถนา และแกประเทศชาตเปนสวนรวมดวย 2. สงเสรมคนไทยมสลมในจงหวดชายแดนภาคใตใหเขารบการศกษาในโรงเรยนสามญ สายอาชพ และการศกษานอกโรงเรยนใหมากขน รวมทงการใหสทธพเศษในการเขารบการศกษาตามความตองการของทองถนและสนบสนนการศกษาชนสงแกบรรดาบตรหลานของผนาทองถนในกลมผนาศาสนาอสลาม เพอเยาวชนรนใหมไดเรยนรและใชภาษาไทยอยางแพรหลายและปรบปรงหลกสตรการศกษาระดบตาง ๆ ใหสรางความเขาใจ ทศนคตและความสานกในความเปนไทย และมความจงรกภกดตอสถาบนหลกของชาต และเปนการสอดคลองกบการประกอบอาชพดวย

2 เขตการศกษา 2 ปจจบนไมมแลว มสานกเขตตรวจราชการท 12

19

3. ปรบปรงและควบคมการดาเนนของโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลามทพฒนาจากปอเนาะ เพอใหนกเรยนนยมการเรยนวชาสามญเพมขนกบใหนกเรยนพดและใชภาษาไทย โดยแพรหลายเพอใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคม

ข. ขอเสนอแนะและแนวทางปฏบต 1. ใหเยาวชนมสลม มการเรยนรภาษาไทยตงแตเดกเลก และใหมโอกาสภาษาไทยเพมขนตามธรรมชาต 2. ใหมหลกสตรและแบบเรยนภาษาไทยสาหรบจงหวดชายแดนภาคใตขนโดยเฉพาะใหเหมาะสมกบสถานทและความเปนอยของทองถน 3. ใหมการสอนศาสนาอสลามแกบตรหลานชาวไทยมสลมในโรงเรยนประชาบาล มธยม อาชวะ วทยาลยคร และระดบมหาวทยาลย 4. ใหมระเบยบพเศษ เพอสามารถบรรจผทเปนคนของทองถน 5. ใหสทธพเศษและการสนบสนนบตรหลานผนาทองถนทเปนมสลม ควรเปนโครงการชวคราว เพอแกปญหาเฉพาะหนาทไมควรใหสทธพเศษตลอดไป 6. โดยทการศกษาเปนเรองเรงดวน และเปนปจจยสาคญในการแกปญหา ฉะนนการดาเนนงานในเรองตาง ๆ อาท สอมวลชนของรฐ วทย โทรทศน และกจกรรมอน ๆ จะตองมงใหสงเสรมงานดานการศกษาดวย 7. การแกไขปญหาการพด และการใชภาษาไทย ตลอดจนความสานกในความเปนไทยนน ควรจะไดทมเทกระทาอยางจรงจงโดยเลอกพนทเปาหมายทใดทหนง เชน จงหวดปตตาน และกาหนดระยะเวลาทแนนอน แลวดาเนนการใหบงเกดผลสาเรจตามเปาหมายในระยะเวลาทกาหนดไวเพยงใด เมอคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบขอเสนอของสภาความมนคงแหงชาตในเรองนโยบาย ขอเสนอแนะและแนวทางปฏบตเกยวกบการแกไขปญหาความมนคงในจงหวดชายแดนภาคใตแลว สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 ไดพจารณาเหนวาการปฏบตเกยวกบการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษาของจงหวดชายแดนภาคใต ยงไมไดผลดเทาทควร จากการศกษาสาเหตของจงหวดตาง ๆ ปรากฏวา จงหวดไมสามารถดาเนนการไดเพราะขาดบคลากรททาหนาทครสอนศาสนาอสลาม และไมมงบประมาณทจะดาเนนการ

สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 ไดวเคราะหดแลวเหนวาโรงเรยนประถมศกษามครนบถอศาสนาอสลามเปนจานวนมาก นาจะมผเคยเรยนวชาศาสนามาจากโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลาม วทยาลยคร และโดยการศกษาดวยตนเองพอทจะสอนไปพลางกอนได จงไดจดทาแบบสารวจเกยวกบเรองนสงไปใหจงหวดตาง ๆ ในเขตการศกษา 2 ผลการสารวจแตละ

20

จงหวดมครมสลมทมความรทางศาสนาอสลามและมความสมครใจทจะเปนผทาการสอนศาสนาเปนจานวนมาก แตไมครบทกโรงเรยน ทางสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 จงไดจดทาแผนการดาเนนงานเกยวกบการอบรมครสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา ของเขตการศกษา 2 สงไปใหจงหวดตาง ๆ ภายในเขตการศกษาพจารณาดาเนนการตงแตวนท 3 พฤศจกายน พ.ศ.2521 โดยยดหลกการ (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2543 :18-19) ดงตอไปน 1. การสอนศาสนาอสลามโดยเฉพาะหลกการศรทธา ศาสนบญญต ศาสนประวต และวชาจรยธรรม ใหทาการสอนในภาษาไทย ตามความเหมาะสมกบความร ความสามารถของนกเรยน และใหครประจาการเปนผสอน สวนวชาอลกรอาน หลกการอานอลกรอาน และภาษาอาหรบนนใหสอนเปนภาษาอาหรบ ซงอาจเชญบคคลภายนอกมาสอนกได 2. การกาหนดหลกสตรการอบรมครและการจดหาวทยากรมาเปนผใหการอบรมครนน ทางสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 จะเปนผรบผดชอบดาเนนการ ซงไดกาหนดหลกสตรการอบรมไวตามประเภทของผรบการอบรมเปน 3 ประเภท คอ ก. ครสอนศาสนาเปนภาษาไทย แบงออกเปน 2 กลม คอ

(1) ผมความรทางศาสนาโดยการศกษาดวยตนเองหรอศกษาจากวทยาลยคร ตองเขารบการอบรมตามหลกสตร เปนเวลา 10 วน

(2) ผทจบชนปท 4 (อบตดาอย) จากโรงเรยนราษฎรสอนศาสนาอสลามตองเขารบการอบรมตามหลกสตร เปนเวลา 6 วน ข. ครสอนเฉพาะภาษาอาหรบ ตองเขารบการอบรมตามหลกสตร เปนเวลา 3 วน ค. ครใหญหรออาจารยใหญโรงเรยนทเปดสอนศาสนาอสลาม ตองเขารบการอบรมตามหลกสตร เปนเวลา 2 วน สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 (ม.ป.ป. : 9-10 อางถงในสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, 2543 : 19-20) ไดกลาววา พ.ศ.2522 จงหวดนราธวาส ยะลา ปตตาน และสตล ไดดาเนนงานเกยวกบการอบรมครผสอนทสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 นาเสนอสรปไดดงน 1. จงหวดนราธวาส จดสงผสอนเขารบการอบรมจานวน 33 คน เปนผทมความรทางศาสนาจบชนปท 4 และผบรหารโรงเรยนแลวดาเนนการสอนตงแตปการศกษา 2522 เปนตนมา 2. จงหวดยะลา จดสงผสอนเขารบการอบรมจานวน 16 คน เปนผทมความรทางศาสนาจบชนปท 4 เชนกน แลวเปดสอนตงแตปการศกษา 2522 เปนตนมา

21

3. จงหวดปตตานดาเนนการโดยทางจงหวด ดาเนนการโดยทางจงหวดจดทาหลกสตรการบรรยายธรรมทางศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษาขนเปนรปแบบใหม แลวเสนอหลกสตรขออนญาตตอกระทรวงมหาดไทย (ขณะนนโรงเรยนประถมศกษาสงกดองคการบรการสวนจงหวด) เพออบรมผทรงคณวฒทางศาสนาจากทองถน เชน โตะคร โตะอหมาม บหลน เคาะฏบ ฯลฯ เพอไปทาการสอนในโรงเรยนประถมศกษา ตงตาป 2522 เปนตนมา 4. จงหวดสตล ไดเสนอโครงการอบรมครสอนศาสนาอสลามไปยงสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 เชนเดยวกน แตมขอแมวาจะจดอบรมเมอทางจงหวดไดรบงบประมาณจากกรมการปกครอง ซงกปรากฏวาทางจงหวดสตลไมไดสงครเขาอบรม สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2543 : 22-25) ไดกลาววา พ.ศ.2523 ไดมการขยายพนทจาก 4 จงหวดชายแดนภาคใตไปสจงหวดท 5 ทงนเนองมาจากประชาชนสวนใหญในบางอาเภอของจงหวดสงขลานบถอศาสนาอสลาม มนกเรยนทนบถอศาสนาอสลามซงกาลงเรยนอยในโรงเรยนประถมศกษาไดไปเรยนวชาศาสนาอสลามในสถานสอนศาสนาตามหมบาน กอน หรอหลงจากเรยนในโรงเรยนประถมศกษาตามปกต และยงไปเรยนในวนหยดเรยนประจาสปดาหทงสองวนอกดวย ทาใหเกดผลกระทบตอการเรยนในโรงเรยนปกต เชนเดยวกบนกเรยนประถมศกษาของโรงเรยนในเขตการศกษา 2 เพอเปนการตอบสนองความมนคงของชาต จงหวดสงขลาจงไดรบอนมตใหจดสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา 5 อาเภอ คอ อาเภอจะนะ เทพา นาทว สะบายอย และสะเดา และเมอ พ.ศ.2524 ไดรบอนมตใหใชหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา พทธศกราช 2523 แลว สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 รวมกบสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาจงหวด ในเขตการศกษา 2 และจงหวดสงขลา กาหนดหลกการในการพจารณาคดเลอกครผสอนเพอบรรจเขาทาการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษาดงน 1. วทยากรททาการสอนเปนลกจางรายชวโมง สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต 2. วฒสามญอยางนอยจบชนมธยมศกษาตอนตน หรอเทยบเทา และใชภาษาไทยไดด 3. วฒศาสนาอยางนอยจบชนปท 7 ตามหลกสตรโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามของเขตการศกษา 4. อายไมตากวา 18 ป 5. ไมเปนโรครายแรงตามกฎ ก.พ.

22

6. ใหพจารณาบคคลทอยในทองถนทตงของโรงเรยน โดยการพจารณาของกรรมการโรงเรยน ผปกครองนกเรยน และผบรหารโรงเรยน หลกการนสามารถยดหยนไดตามความเหมาะสมของแตละทองถนในจงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส สตลและสงขลา ใน ป พ.ศ.2525-2532 กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการไดเขามาชวยพฒนาสอการเรยนการสอนตาง ๆ เชนหนงสอเรยนอสลามศกษา ชนประถมศกษาปท 1-6 หนงสออานเพมเตมและแผนการสอนอสลามศกษา ชนประถมศกษาปท 1-6 เปนตน ตลอดทงไดใหงบประมาณเพอปรบปรงจดทา และพมพสอการเรยนการสอนจนเปนรปเลมมาตรฐาน โดยมอบหมายใหครสภาจดพมพและจาหนายสอบางประเภท เชนหนงสอเรยนอสลามศกษา ชนประถมศกษาปท1-6 เปนตน สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต และสานกงานการประถมศกษา 5 จงหวดชายแดนภาคใต ไดจดสงบคลากรไปรวมปฏบตงานในโครงการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษาของ 5 จงหวดชายแดนภาคใต ณ สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 ตงแตปงบประมาณ 2525 เปนตน ทาหนาทในการบรหารงาน ซงประกอบดวย 1. นายมานต จารงค ศกษานเทศก 7 ทาหนาทหวหนาโครงการ 2. นายพรอม หมอกไหม อ.2 ระดบ 6ทาหนาทประสานงานโครงการ 3. นายเสร ยทธนาศาสตร อ.2 ระดบ 5 ทาหนาทศกษานเทศก ฝายศาสนาอสลาม 4. นายสกร บาราเฮง อ.1 ระดบ 5 ทาหนาทศกษานเทศก ฝายศาสนาอสลาม 5. นายกบหล บญเทยม ผทาหนาทศกษานเทศก ฝายศาสนาอสลาม 6. นายสาราญ พฤกษารตน ผทาหนาทศกษานเทศก ฝายศาสนาอสลาม สวนในระดบสานกงานการประถมศกษาจงหวด ไดมอบใหบคลากรตอไปนเปนเจาของเรองโครงการสอนศาสนาอสลามของแตละจงหวด คอ 1. นายนาป สอแม อาจารย 2 ระดบ 5 ชวยราชการหนวยศกษานเทศก สปจ.นราธวาส 2. นายอาทร เบญจสมย ศกษานเทศก 5 สปจ. ปตตาน 3. นายอนนต สวรรณมณ ศกษานเทศก 6 สปจ. ยะลา 4. นางโรจนา จนทรานศาสตร ศกษานเทศก 5 สปจ. สตล 5. นายอรณ ศรพนธ ศกษานเทศก 5 สปจ. สงขลา การจดการเรยนการสอนอสลามศกษาไดพฒนาขนเปนระยะ ๆ ตามลาดบ จนเกอบเตมพนทในบางจงหวด เชน นราธวาส ปตตาน ยะลา สานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 และสานกงานการประถมศกษา 5 จงหวดชายแดนภาคใต ไดรวมกนวางแผนงานประจาป จดทา

23

โครงการตาง ๆ สนบสนนการเรยนการสอนตาง ๆ จนประสบผลสาเรจตามความมงหมายมาโดยตลอด ในปพทธศกราช 2533 กระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง 2533)ทาใหหลกสตรอสลามศกษาระดบประถมศกษา พทธศกราช 2523 ตองปรบปรงตามทงนเพอใหเกดความสอดคลองในการจดการเรยนการสอนอสลามศกษา กระทรวงศกษาธการจงมอบใหสานกงานศกษาธการเขต เขตการศกษา 2 รวมกบกรมวชาการปรบปรงหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา พทธศกราช 2523 เปนหลกสตรฉบบใหมใหเรยนอสลามศกษาในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง 2533)และไดเรมใชหลกสตรดงกลาวตงแตปการศกษา 2534 เปนตนมา สวนผสอนยงคงใชบคคลภายนอกทมความรทางดานศาสนามาเปนผสอนตามหลกการเดม พ.ศ.2538 กระทรวงศกษาธการเหนสมควรใหมการปรบปรงคาอธบายอสลามศกษา ในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง 2533) ขนใหมใหเหมาะสมยงขน และใหสอดคลองกบการปรบรายวชาอสลามศกษาในระดบมธยมศกษา โดยไดยกเลกคาอธบายอสลามศกษาตามคาสงกระทรวงศกษาธการท วก 988/2534 แลวใหใชคาอธบายอสลามศกษาทไดปรบปรงใหมตามคาสงกระทรวงศกษาธการท วก 1172/2538 ลงวนท 18 ธนวาคม 2538 แทน ฝายโครงการพเศษของสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตประจาเขต เขตการศกษา 2 จงไดจดพมพหลกสตรอสลามศกษา ((ฉบบปรบปรง 2537) ในหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง 2533) ขนใหม โดยใหโรงเรยนประถมศกษาทเปดสอนอสลามศกษา ไดใชตงแตปการศกษา 2538 เปนตนไป พ .ศ .2540 กระทรวงศกษาธการไดแจงให สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ใหสถานศกษาในสงกดสามารถจดการเรยนการสอนตามหลกสตรอสลามศกษาของกระทรวงศกษาธการไดทวไป นอกเหนอจากทเปดสอนแลวในจงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส และสตล โดยไดกาหนดแนวทางใหดาเนนการเชนเดยวกบทเปดสอนในจงหวดภาคใต คอสถานศกษาทขอเปดสอนอสลามศกษาตองมนกเรยนทนบถอศาสนาอสลามรอยละ 50 ขนไปและใหเปนไปตามความพรอมของสถานศกษานน โดยใหใชเงนบารงการศกษา เงนบรจาคเอกชนหรอเงนงบประมาณ เพอเปนคาจางวทยากรสอนตามอตราททางราชการกาหนด ปรากฏวามโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวด 22 จงหวดแจงวามโรงเรยนประถมศกษา ในสงกดพรอมเปดสอนอสลามศกษาจานวน 414 โรง พ.ศ. 2541 สบเนองจาการทกระทรวงศกษาธการไดมนโยบายปฏรปการศกษา 4 ดาน กลาวคอ การปฏรปโรงเรยนและสถานศกษา การปฏรปครและบคลากรทางการศกษา การ

24

ปฏรปหลกสตรและกระบวนการเรยนการสอน และปฏรประบบบรหารการศกษาในดานการการปฏรปหลกสตรและกระบวนการเรยนการสอนนน สานกงานการประถมศกษาแหงชาตมงเนนการจดการเรยนการสอน ยดนกเรยนเปนศนยกลางและการประเมนผลตามสภาพทแทจรง จงไดจดทาแนวการจดการเรยนการสอนอสลามศกษาทเนนนกเรยนเปนศนยกลางและการประเมนผลตามสภาพทแทจรงขนในวนท 21-26 มถนายน 2541 ตอมา พ.ศ. 2542 สานกงานการประถมศกษาแหงชาตไดจดทาแนวการจดการเรยนการสอนอสลามศกษาแบบหนวยบรณาการ นาไปทดลองใชในโรงเรยนนารอง การจดการเรยนการสอนอสลามศกษาทเนนนกเรยนเปนศนยกลาง และการประเมนผลตามสภาพทแทจรงใน 5 จงหวดชายแดนภาคใตอาเภอละ 1 โรงเรยนแนวการจดการเรยนการสอนอสลามศกษาแบบหนวยบรณาการนเปนนวตกรรมทพฒนาขนมาโดยมวตถประสงคเพอแกปญหาการนาหลกสตรไปใช 2.2 ความหมายของบทบาท

บทบาท หมายถง รปแบบของพฤตกรรมประจาตาแหนงเปนการกระทาตามบท การทาตามหนาททกาหนดไว เชนบทบาทของพอแม บทบาทของคร หรอเปนแบบแผนของความตองการ เปาหมาย ความเชอ ความรสก ทศนคต คณคา และการกระทาทสมาชกในสงคมคาดหวงวาควรจะเปนไปตามลกษณะของชนดตาแหนงทมอย หรออาจกลาวสน ๆ ไดวา บทบาทกคอ พฤตกรรมทถกคาดหวงวาผทดารงตาแหนงหรออยในสถานภาพนนควรประพฤตหรอปฏบต เปนภาระทตองรบผดชอบ ตามสถานภาพของแตละบคคลโดยถอเอาฐานะและหนาททางสงคมของบคคลนนเปนมลฐาน เชน ผมตาแหนงเปนพอจะไดรบความคาดหวงจากสงคมใหแสดงบทบาทหรอหนาทตาง ๆ ของพอ เชนเลยงดลก สงเสยใหเลาเรยน อบรมสงสอน ใหความรกความเอนดและอน ๆ อก เปนตน ตาแหนงอน ๆ กเชนเดยวกน เชน คร อาจารยตองสอน ตองอบรมนกเรยน เสมยน ภารโรง ตางกมบทบาททคาดหวงจะตองทาในฐานะทครองตาแหนงตาง ๆ เหลานนอย (ราชบณฑตยสถาน,2546: 602 ;ศกดไทย สรกจบวร,2545 : 111 ; ทรงพล ภมพฒน ,2541: 210 ; ยนต ชมจต ,2541 : 61 ; งามพศ สตยสงวน ,2543 : 96-97 ; Cohen, 1979: 35 ; Krech, Crutchfield and Ballachey, 1962:338 ; สงวนศร วรชชย ,2527: 20)

25

2.3 ความหมายของบทบาททเปนจรง

ฑตยา สวรรณชฎ (2510: 9) ไดสรปวาบทบาททเปนจรงเปนผลของสงตอไปน คอ 1. บทบาทตามอดมคต 2. บคลกภาพของผดารงตาแหนง 3.อารมณขณะแสดงบทบาทและอปกรณอานวยความสะดวกของผดารงตาแหนง

ทมอย 4.ปฏกรยาของผทเกยวของ สงวน สทธเลศอรณ (2522: 39) ไดกลาวถงบทบาททแสดงจรงวาเปนบทบาทท

เจาของสถานภาพแสดงจรง ซงอาจเปนบทบาททสงคมคาดหวงหรอเปนบทบาททตนเองคาดหวงหรออาจจะไมเปนบทบาทตามทตนเองคาดหวงหรอสงคมคาดหวง

มด (Mead, 1950 : 270) อธบายวาบทบาททเปนจรงนนประกอบดวย 1. การรจกตนเอง 2.พฤตกรรมตามสถานการณทกาหนดให ซงเหมาะสมกบการสงเสรมฐานะของ

ตนเอง 3. ภมหลงของการกระทาทเกยวกบผอน ซงใชเปนแบบอยางเพอใหการกระทา

เฉพาะอยางเปนไปตามแนวทางทตองการ 4. การประเมนผลการกระทาตามบทบาทดวยตนเองและโดยบคคลอน แบทเตน (Batten, 1959 : 152) กลาววาบทบาททเปนจรงหมายถงพฤตกรรมทเปน

จรงซงบคคลหรอหนวยงานไดกระทาไปแลวตามบทบาททไดรบ กอรดอน (Gordon, 1963 : 357) ไดใหความหมายวาบทบาททปฏบตจรงเปน

พฤตกรรมทแตละบคคลกระทาหรอแสดงออก เพอตอบสนองตอขอกาหนดตาง ๆ ในตาแหนงทเขากาลงครอบครองอย โดยปกตจะมชองวางทเปนความแตกตางระหวางบคคลหรอแบบแผนในบทบาททปฏบตจรง

สรปไดวาบทบาททเปนจรงคอพฤตกรรมหรอการกระทาทบคคลหรอหนวยงานไดแสดงออกมาใหเหนในสถานการณหรอเหตการณตาง ๆ ทเปนเงอนไขใหเขาแสดงบทบาท

26

2.4 ความหมายของบทบาททคาดหวง เกษม สตตสนต (2525:14)ไดกลาวถงความคาดหวงในบทบาทนนมาจาก 3 แหลงดวยกน คอ 1. ความคาดหวงของตาแหนง เปนความคาดหวงทสถาบนหรอองคการมงใหผดารงตาแหนงปฏบต โดยทวไปจะกาหนดเปนหนาทไวควบคกบตาแหนง 2. ความคาดหวงของบคคลอน ๆในสงคมเดยวกนทมสวนเกยวของกบบทบาทนน 3. ความคาดหวงของผปฏบตหนาท คอผทดารงตาแหนงหรอผทแสดงบทบาทเอง ความคาดหวงของผดารงตาแหนงสวนหนงเกดจากการศกษาหรอการคาดคะเนวาความคาดหวงของตาแหนงหรอความคาดหวงของบคคลอน ๆ ทเกยวของจะเปนเชนไร ฑตยา สวรรณชฎ (2527:43) ไดกลาวถงบทบาททควรจะเปนและฐานะตาแหนงในสงคมดงน 1. มฐานะตาแหนงอยจรงในทกสงคมและมอยกอนตวคนจะเขาครอง 2. มบทบาททควรจะเปน(Ought to be role) ประจาอยในแตละตาแหนง 3. วฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณในสงคมนน ๆ เปนสวนสาคญสวนหนงในการกาหนดฐานะตาแหนงและบทบาททควรจะเปน 4. การทคนเราจะทราบถงฐานะตาแหนงและบทบาทนนไดมาจากสงคมกรณ (Socialization) ในสงคมนน ๆ 5. บทบาททควรจะเปนนนไมแนนอนเสมอวาจะเหมอนกบพฤตกรรมจรงของคนทดารงตาแหนงนน เพราะพฤตกรรมจรง ๆ นนเปนผลของปฏกรยาของคนทครองฐานะตาแหนงทควรจะเปนกบบคลกภาพของตนเอง บคลกภาพของผ อนท เขามารวมในพฤตกรรมและเครองกระตน (Stimulus) ทมอยในเวลาและสถานททเกดการตดตอทางสงคม สนท มณดล (2531 : 12) กลาววา บทบาททคาดหวงคอบทบาททถกคาดหวงวาบคคลทอยในสถานภาพนน ๆ ควรจะกระทาอะไรอยางไร สนต บญภรมย (2532 : 12) กลาววา บทบาททคาดหวงหมายถงรปแบบของพฤตกรรมทไดกาหนดขนมาพรอมตาแหนงสงคมไวสาหรบบคคลทเขามาดารงตาแหนงนน ๆ ไดปฏบตหรอกระทาและไดวางระดบความคาดหวงไวอยางตอเนอง เพอจะไดทาการเปรยบเทยบกบการปฏบตอย สาหรบการกาหนดโทษผทไมไดปฏบตใหเปนไปตามความคาดหวงหรอไมนนขนอยกบการกาหนดของแตละสงคมตอไป

27

แบทเตน (Batten, 1950 : 270) กลาววา บทบาททคาดหวงหมายถงพฤตกรรมทถกคาดคะเนวาบคคลหรอหนวยงานควรกระทาตามบทบาททไดรบ กลาวโดยสรป บทบาททคาดหวง หมายถงบทบาททถกคาดหวงโดยผอนวาบคคลทอยในสถานภาพนน ๆ ควรจาทาอะไร อยางไร หรออาจเปนความคาดหวงของผทดารงตาแหนงเองวาเขาควรจะมบทบาทอยางไร 2.5 ทฤษฎและหลกการเกยวกบบทบาท สตารเดอร และเดกเกอร(Starder and Decker, 1995:58 อางถงในเพญพกตร นภากล, 2548:47-48) ไดอธบายองคประกอบเกยวกบบทบาทไวในทฤษฎบทบาทวาม 2 องคประกอบ คอ

1. บรรทดฐาน (Norms) ของพฤตกรรม เปนความคาดหวงเกยวกบบทบาททควรกระทา ซงจะมการจดเตรยมหรอกาหนดไวเปนบรรทดฐานทผอยในบทบาทควรกระทา

2. คณคา (Value) เปนสงทแสดงถงความเหมาะสมของพฤตกรรม คณคาเปนองคประกอบทชวยใหผอยในบทบาทปฏบตตาม และสามารถดาเนนการในบทบาทไดตามบรรทดฐานทกาหนดไว

สวนพวงเพชร สรตนกวกลและเฌอมาลย ราชภณฑารกษ (2547:78) ไดกลาวถงบทบาทไว 3 ดาน คอ 1. บทบาทในอดมคต(Ideal role) ไดแกบทบาททกาหนดไวตามความคาดหวงของบคคลทวไปในสงคมเพอเปนแนวทางในการปฏบต เปนแบบฉบบทสมบรณ ซงผทมสถานภาพนน ๆ ควรกระทา แตอาจไมมใครกระทาตามนนกได 2. บทบาททบคคลเขาใจหรอรบร (Perceived role) เปนบทบาททบคคลคาดคดดวยตวเองวาควรเปนอยางไร ทงนขนอยกบทศนคต คานยม บคลกภาพและประสบการณของแตละบคคลดวย

3. บทบาททแสดงออกจรง ( Actual หรอ enacted role) เปนการกระทาทบคคลปฏบตจรง ๆ ขนอยกบเหตการณเฉพาะหนาในขณะนนดวย จงทาใหการแสดงบทบาทแตกตางกนไป

และถาจะพจารณาลกษณะของบทบาททปรากฏอยในสงคมใหลกซงแลว ตามทศนะของ สงวนศร วรชชย (2527: 23-24) ไดแบงประเภทของบทบาทไว 5 ประการ ดงน

28

1.บทบาทตามทกาหนด (Prescribed Roles) หมายถงบทบาททสงคม กลมหรอองคกร กาหนดไววาเปนรปแบบของพฤตกรรมประจาตาแหนงตางๆ ทมอยในสงคม กลมหรอองคกรนน ๆ 2.บทบาททผอนคาดหวง ( Expected Roles) หมายถงบทบาทหรอรปแบบของพฤตกรรมทคนอน (ผเกยวของคาดหวงวาผอยในตาแหนงจะถอปฏบต) 3.บทบาทตามความคดของผอยในตาแหนง (Subjective Roles) หมายถงรปแบบของพฤตกรรมทบคคลผอยในตาแหนงคดและเชอวาเปนบทบาทของตาแหนงทตนดารงอย 4.บทบาททปฏบตจรง (Enacted Roles) หมายถงพฤตกรรมของผทอยในตาแหนงไดปฏบตหรอแสดงออกมาใหเหน ซงมกจะเปนพฤตกรรมทสอดคลองกบบทบาทตามความคดของเจาตวผอยในตาแหนง

5.บทบาทของผอนรบร (Perceived Roles) หมายถงรปแบบพฤตกรรมทผอนไดรบทราบเกยวกบการปฏบตบทบาทของผอยในตาแหนง และเชนเดยวกบ

สงวน สทธเลศอรณ (2522 : 48-49) ไดอธบายถงการสรางทฤษฎเกยวกบบทบาทตามแนวคดของนาเดล (Nadel) ไวดงน

P = a, b, c…n

โดยท P หมายถงบทบาท a, b, c…n หมายถง สวนประกอบทสงผลตอพฤตกรรม

บทบาทตามแนวคดของนาเดล (Nadel) นจะมสวนประกอบทสงผลตอพฤตกรรม ซงมอย 3 ลกษณะ คอ

1. สวนประกอบทสงเสรมบทบาท (Peripheral Attributer) ไดแก บทบาทชนดทแมจะขาดหายไป หรอมไดแสดงบทบาทนนกไมทาใหบทบาททตองการผดไป เชน ครทเขยนกระดานดา แลวจะลางมอโดยทนท หรอจะไมไดลางมอโดยทนทกมไดใหบทบาทของครผดไป

2.สวนประกอบทมผลสาคญตอบทบาทจะขาดมได (Required Attributer) ไดแก สวนของบทบาททสาคญ ถาขาดสวนสาคญของบทบาทในสวนนแลวจะทาใหบทบาทของตาแหนงผดไป เชน บคคลทสวมบทบาทตาแหนงครแตไมยอมสอนหนงสอเพราะชอบทางานดานธรการ จงเปนครโดยตาแหนงเทานน ไมอาจจะเรยกวาเปนครทสมบรณได เพราะมไดแสดงบทบาททสาคญ คอบทบาทในการสอน

29

3.สวนประกอบท เปนไปตามขอบงคบและกฎหมายทปรากฏอยางชดเจน (Legitimating or Pivotal Attributer) ไดแก สวนของบทบาทตามทขอบงคบและกฎหมายกาหนดใหกระทาหรอปฏบต ถาบคคลทสวมบทบาทตามตาแหนงไมปฏบตตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบทปรากฏอยางชดแจงแลว ถอวา บคคลนนมได แสดงบทบาทในตาแหนงนน เชน กฎหมายกาหนดวา ครคอผสอนประจาในสถานศกษาและไดรบเงนเดอนเปนประจาทกเดอน แตนาย ก เปนผสอนพเศษในสถานศกษา และมไดรบเงนเดอนประจา กรณดงกลาวกคอวา นาย ก มไดเปนครตามทกฎหมายกาหนด สวน อลพอรต (Allport.1968:181-184 อางถงในเพญพกตร นภากล, 2548:49) ไดจาแนกองคประกอบทมอทธพลตอการแสดงบทบาทของบคคล ซงขนอยกบปจจย 4 ประการคอ 1. บทบาททสงคมคาดหวงใหบคคลปฏบต (Role expectation) คอบทบาทตามความคาดหวงของบคคลอนหรอสงคมทคาดหวงใหบคคลปฏบตเมอดารงอยในตาแหนงใดตาแหนงหนงของสงคม 2. มโนทศนบทบาทของบคคล (Role conception) คอการทบคคลมองเหน หรอคาดหวงวาตนเองควรจะมบทบาทอยางไร โดยบคคลจะวาดภาพบทบาทไปตามวถทางของเขา ซงอาจจะสอดคลองกบความตองการของสงคมหรอไมกได 3. การยอมรบในบทบาท(Role acceptance) คอการยอมรบบทบาทของบคคลซงเกดขนภายหลงทบคคลไดพจารณาเหนความสาคญของบทบาททตองกระทาวามความสาคญตอตนเอง หรอทาใหเกดความขดแยงกบความคาดหวงของสงคมนอยทสด 4. การปฏบตบทบาท (Role performance) คอการแสดงบทบาทตามสภาพจรงอนจะเกดขนไดตองอาศยองคประกอบดวยความคาดหวงของสงคม บทบาทการรบร และเขาใจของตนเองตอบทบาท ตลอดจนการยอมรบของบคคลทครองตาแหนงอย จากแนวคดทฤษฎเกยวกบบทบาทดงทไดกลาวมาแลวขางตน สามารถสรปความสมพนธของบทบาททกาหนด บทบาททคาดหวงและบทบาททปฏบตจรง เพอเปนแนวคดในการศกษาวจยครงน ไดวา บทบาททปฏบตจรงของบคคลจะแสดงออกมาไดดนนบคคลตองมการรบร และเขาใจในบทบาทของตนเองอยางชดเจนเสยกอน เพอเปนแนวทางใหบคคลนนเกดความตระหนกถงความสาคญของบทบาททตนควรกระทา ใหเกดความสาเรจตามความคาดหวงของตนเองและผอน

30

2.6 บทบาทของวทยากรอสลามศกษาในการจดการเรยนการสอน

กรมวชาการ (2546 : 302) ไดกลาวไววา ผสอนมบทบาทสาคญมากในการจดการเรยนการสอน ทมงใหผเรยนมคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรการศกษา ดงนน ผสอนจงตองรจกนาวธการสอนและเทคนคการสอนมาใชในการจดกระบวนการเรยนรของผสอน นนคอ ตองรจกจดเนอหาสาระการเรยนรและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคานงถงความแตกตางของผเรยน ผสอนนาวธการฝกใหผเรยนมทกษะกระบวนการคด วธการจดกลม วธเผชญหนากบสถานการณและปญหา และรจกประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา ทงนเนนการจดกจกรรมทงในและนอกชนเรยน เพอใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง และไดฝกการปฏบต คดเปนทาเปน รกการอานและเกดการใฝรอยางตอเนอง นอกจากนผสอนตองรจกจดการเรยนอสลามศกษาใหบรณาการกบความรจากสาระการเรยนรกลมอน ๆ รวมทงปลกฝงคณธรรมคานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคอน ๆ อยางมความสมดลกน ประการสดทายผสอนควรจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยน และอานวยความสะดวกใหผเรยนเกดการเรยนร มความรอบรรวมทงรจกใชการวจยเปนสวนหนงในกระบวนการเรยนร รวมทงผสอนตองรจกพฒนารปแบบการวดและประเมนผลใหสอดคลองกบสภาพการจดการเรยนดงกลาวขางตนดวย

สวนอรทย มลคาและสวทย มลคา (2544: 197-198) ไดกลาวถงบทบาทของผสอนไววา ผสอนเปนผทมบทบาทสาคญยงทจะตองทาหนาทเปนผจดการใหผเรยนเกดการเรยนรและพฒนาตนเอง ควรมบทบาทดงน

1. ปรบเปลยนแนวคดใหเออตอการปฏรปตอการเรยนร 2. ศกษาหลกสตรใหเขาใจและปรบเนอหากระบวนการและทฤษฎการสอนตาง ๆ

ใหเหมาะสมกบสภาพทจะเอออานวยใหผเรยนเกดการเรยนร 3. ออกแบบการจดการเรยนรหรอการวางแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอน

รวมกนกบผท เกยวของ เชนครรายวชา /กลมวชาอน ๆ ทสอนในชนเดยวกน ครวชาการ ศกษานเทศก ผบรหารโรงเรยน เปนตน เพอใหขอเสนอแนะการประสานความรวมมอกนทงภายในและภายนอกโรงเรยน

4. กาหนดกจกรรมและวางแผนการสอนไวลวงหนาเพอจดเตรยมวสดอปกรณ สอตาง ๆ เชนเอกสาร หนงสอ วดทศน ซดรอม เปนตน ตลอดจนแหลงความรทงทเปนบคคลและสถานท

31

5. จดกจกรรมทจะใหผเรยนปฏบตอยางหลากหลายเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพทองถนและปจจยพนฐานของโรงเรยน เชน สภาพหองเรยน บรเวณโรงเรยน สภาพทองถน สงแวดลอมในชมชน เปนตน เพอใหผเรยนเกดการเรยนร โดยเรมจากสภาพแวดลอมรอบตว สามารถสมผสได และผเรยนสนใจใหมากทสด

6. ลดบทบาทจากผสอนเปนผกากบหรอผจดการใหผเรยนเกดการเรยนร 7. จดเตรยมสอและแหลงเรยนรเพออานวยความสะดวกในการทากจกรรมของ

ผเรยน 8. วดและประเมนผลผเรยนอยางเปนระบบตามสภาพจรงและเปนไปในทาง

สรางสรรค โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลจากหลาย ๆ วธ เชน การสงเกต การสมภาษณ การตรวจผลงาน การทดสอบ แฟมสะสมงาน เปนตน

9. เปนการเปดโอกาสใหผปกครองไดมสวนรวมและรบทราบผลการเรยนรของผเรยนอยเสนอ

10. ทาวจยในชนเรยน ควบคกบการเรยนการสอนหรอการจดการเรยนรแลวนาผลไปปรบปรงและพฒนา

ดงนนวทยากรอสลามศกษาจาเปนตองปรบเปลยนบทบาทของตนเอง มการกาหนดการจดกจกรรมทหลากหลายและเหมาะสม โดยลดบทบาทจากผสอนเปนผกากบการเรยนรเพอใหผเรยนเกดการเรยนรใหมากทสด

สาหรบขอบขายของงานวชาการซงเปนสวนสาคญในการจดการเรยนการสอน วระศกด รกษโพธวงศ (2544:8) ไดกลาวถงขอบขายงานวชาการไววา ขอบขายงานวชาการม 7 งาน คอ งานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช งานการเรยนการสอน งานวสดประกอบหลกสตรและสอการเรยนการสอน งานวดและการประเมนผล งานหองสมด งานนเทศภายใน และงานการประชมอบรมทางวชาการ และนตยา เพชรไทยพงศ (2545: 16) ไดประมวลขอบขายงานวชาการไว 7 ประการเชนกนคอ งานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช งานการจดการเรยนการสอน งานสอการเรยนการสอน งานหองสมด งานวดผลและประเมนผลการเรยนการสอน งานนเทศภายใน และงานพฒนาบคลากร และนตยา มสเยาะ (2545: 15) ไดกลาวไววางานวชาการเปนกจกรรมทโรงเรยนจดขนเพอเปนประโยชนของนกเรยนและมขอบขายทกวางขวางหลายดาน จงไดสรปขอบขายงานวชาการไวเปน 4 ดานคอ ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช ดานการจดการเรยนการสอน ดานสอการเรยนการสอน และ ดานการวดผลและการประเมนผล ซงขอบขายงานวชาการทง 4 ดานนจะมความสาคญมาก เพราะขอบขายงานวชาการทง 4 ดานนถอเปนงานหลกของงานวชาการ และผทมสวนรบผดชอบงานวชาการตางใหความสาคญกบงานวชาการทง 4 ดานดงกลาว อกทงยงได

32

ปฏบตเปนลาดบตน ๆ ดงนน ในการวจยครงนผวจยจงประมวลขอบขายงานวชาการจากแนวคดของนกวชาการตาง ๆ มากาหนดเปนเนอหา 4 ดานดงจะกลาวตอไป ดงน

2.6.1 ดานหลกสตรและการนาไปใช หลกสตรถอเปนหวใจหลกของการจดการศกษา เปนสงนาพาไปสเปาหมาย หากหลกสตรไมมความชดเจน การจดการเรยนการสอนกยอมประสบผลสาเรจไดยาก และจะตองมความรโดยทาการศกษาหลกสตรใหเกดความเขาใจอยางชดเจน ดงททานนบมฮมมด ไดกลาวไววา

3))من سلك طريقا يبتغى فيه علما سلك الله به طريقا إلى الجنة((

ความวา “ผใดกตามทตองการเดนทางมงหนาไปยงแนวทางใดแนวทางหนง (จาเปนทสด) ทเขาจะตองมความรในแนวทางนนและอลลอฮ จะใหความสะดวกแกเขาไปสสรวงสวรรค” หะดษขางตน ชใหเหนวา ผใดกตามทตองการเดนทางมงหนาไปยงแนวทางใด

จาเปนอยางยงทเขาจะตองมความรในแนวทางนน และเชนเดยวกนกบหลกสตรทผสอนตองทาการศกษา เพอใหมความร ความเขาใจ และสามารถนาหลกสตรไปใชใหเกดประสทธภาพสงสด

ดงนนผทเปนวทยากรอสลามศกษาจาเปนอยางยงทจะตองมความรความเขาใจในดานหลกสตรและการนาไปใช โดยสงแรกทควรทาการศกษาคอ ความหมายของหลกสตร

2.6.1.1 ความหมายของหลกสตร

คาวาหลกสตร หมายถงแผนซงทางโรงเรยนหรอสถานศกษาไดออกแบบจดทาขนใหแกผเรยนทงนเพอใหผเรยนไดรบประสบการณ ตามความตองการของผเรยนและสอดคลองกบความตองการของแตละทองถนและประเทศชาตอยางเหมาะสมกบวย โดยผานกระบวนการประเมนอยางเปนระบบ โดยทหลกสตรนน ๆ สามารถปรบปรง พฒนา และใหประโยชนตอผเรยนไดมความร ความสามารถสงสด ตามศกยภาพของแตละบคคล เมอผเรยนไดรบมวลประสบการณแลวจะทาใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมทง 3 ดาน คอ ดานพทธพสย 3 บนทกโดย Ahmad ,1980 หะดษหมายเลข 7965

33

(Cognitive Domain) จตพสย (Affective Domain) และดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) ไปในทางทดทสงคมตองการ(นคม ชมพหลง,2545 : 45 ;ธารง บวศร,2542 :7 ; ฆนท ธาตทอง, 2550 : 4 ; ยทธพงษ ไกยวรรณ ,2541: 10 ; ชศร สวรรณโชต,2544 : 41-42) สวนการนาหลกสตรไปใช สนย ภพนธ (2546 : 221) ไดสรปไววาหมายถงการดาเนนงานและกจกรรมตาง ๆ ในอนทจะทาใหหลกสตรทสรางขนดาเนนไปสการปฏบต เพอใหบรรลเปาหมาย นบแตการเตรยมบคลากร อาคารสถานท วสดอปกรณ สภาพแวดลอม และการจดการเรยนการสอนในโรงเรยน ดงนนวทยากรอสลามศกษาในฐานะทเปนผสอนองคความรทางดานอสลามศกษาจาเปนอยางยงทจะตองทาการศกษาหลกสตรและวธการนาหลกสตรไปใช ทงน เพอใหเกดประสทธภาพในการจดการเรยนการสอนอสลามศกษา

2.6.1.2 ความสาคญของหลกสตร

นคม ชมพหลง (2545 :52-53) ไดกลาวถงความสาคญของหลกสตรดงน 1.หลกสตรเปนแบบแผนปฏบตงานหรอเครองชแนวทางการปฏบตงานของคร

เพราะหลกสตรจะกาหนดจดมงหมาย เนอหาสาระ การจดกจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผลไวเปนแนวทาง

2.หลกสตรเปนขอกาหนดแผนการเรยนการสอนอนเปนสวนรวมของประเทศเพอนาไปสความมงหมายตามแผนการศกษาชาต

3.หลกสตรเปนเอกสารของทางราชการ เปนบญญตของรฐบาลเพอใหบคคลททาการเกยวของกบการศกษาปฏบตตาม

4.หลกสตรเปนเกณฑมาตรฐานการศกษาเพอควบคมการเรยนการสอนในสถาบนการศกษาระดบตาง ๆ และยงเปนเกณฑมาตรฐานอยางหนงในการจดสรรงบประมาณบคลากร อาคารสถานท วสดอปกรณ ฯลฯ ของการศกษาของรฐใหแกสถานศกษาดวย

5.หลกสตรเปนแผนดาเนนดาเนนงานของผบรหารการศกษาทจะอานวยความสะดวกและควบคมดแล ตดตามผล ใหเปนไปตามนโยบายการจดการศกษาของรฐบาล

6.หลกสตรจะกาหนดแนวทางในการสงเสรมความเจรญงอกงามและพฒนาการของเดกตามจดมงหมายของการศกษา

7.หลกสตรจะกาหนดลกษณะและรปรางของสงคมในอนาคตไดวาจะเปนไปในรปใด

34

8.หลกสตรจะกาหนดแนวทางใหความร ทกษะความสามารถ ความประพฤตทจะเปนประโยชนตอสงคมอนเปนการพฒนากาลงซงจะนาไปสการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทไดผล

9.หลกสตรจะเปนสงบงชถงความเจรญของประเทศเพราะการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาคน ประเทศใดจดการศกษาโดยมหลกสตรทเหมาะสม ทนสมย มประสทธภาพทนตอเหตการณและการเปลยนแปลงยอมไดกาลงคนทมประสทธภาพสง

ดงนนหลกสตรจงมความสาคญอยางยง หากไมมหลกสตรแลวการจดการเรยนการสอนจะเปรยบเสมอนคนตาบอดทไมมผนาทาง จะไปทางใดกมดสนท และจะตรงกนขามกนหากมหลกสตรอยางชดเจนกจะทาใหการจดการเรยนการสอนดาเนนไปสเปาหมายทวางไวได

2.6.1.3 องคประกอบของหลกสตร

ยทธพงษ ไกยวรรณ (2541:10) ไดกลาววาองคประกอบของหลกสตร ม 4 ประการ

1.ความมงหมาย (Curriculum Objectives) 2.เนอหาสาระของหลกสตร(Curriculum Contents) 3.การนาหลกสตรไปใช (Curriculum Implementation) 4.การประเมนผล (Evaluation) สวน ธารง บวศร (2542: 8-9)ไดกลาววาองคประกอบทสาคญของหลกสตรมดงน 1. เปาประสงคและนโยบายการศกษา (Education Goals and Policies) 2.จดหมายของหลกสตร (Curriculum Aims) 3.รปแบบและโครงสรางของหลกสตร (Types and Structures) 4.จดประสงคของวชา (Subject Objectives) 5.เนอหา (Content) 6.จดประสงคของการเรยนร (Instructional Objectives ) 7.ยทธศาสตรการเรยนการสอน (Instructional Strategies ) 8.การประเมนผล (Evaluation) 9.วสดหลกสตรและสอการเรยนการสอน (Curriculum Materials and Instructional

Media) และสนย ภพนธ (2546: 18-19) ไดกลาววา องคประกอบของหลกสตรทสาคญ

คอ

35

1.จดมงหมายของหลกสตร (Curriculum Aims) จดมงหมายของหลกสตร หมายถง ความตงใจหรอความคาดหวงทตองการให

เกดขนในตวผทจะผานหลกสตร จดมงหมายของหลกสตรมความสาคญเพราะเปนตวกาหนดทศทางและขอบเขตในการใหการศกษาแกเดก ชวยในการเลอกเนอหาและกจกรรม ตลอดจนใชเปนมาตรการอยางหนงในการประเมนผล

จดมงหมายของการศกษามอยหลายระดบ ไดแก จดมงหมายระดบหลกสตรซงเปนจดมงหมายทบอกใหผทเกยวของรเปาหมายของหลกสตรนน ๆ จดมงหมายของกลมวชา วชาแตละกลมจะสรางคณลกษณะทแตกตางกนใหกบผเรยน ดงนนแตละกลมวชาจงมการกาหนดจดมงหมายไวตางกน จดมงหมายรายวชาเปนจดมงหมายทละเอยดจาเพาะเจาะจงกวาจดมงหมายกลมวชา ผสอนรายวชาจะกาหนดจดมงหมายในกรสอนเนอหาแตละบทแตละตอนขนในรปของจดมงหมายเชงพฤตกรรม แมวาจดมงหมายของการศกษาจะมหลายระดบดงกลาวแลว แตจดมงหมายทกระดบยอมสอดคลองกนและนาไปสจดหมายปลายทางเดยวกน

2.เนอหา (Content)

เมอกาหนดจดมงหมายของหลกสตรแลว กจกรรมขนตอไปคอ การเลอกเนอหาประสบการณการเรยนรตาง ๆ ทคาดวาจะชวยใหผเรยนพฒนาไปสจดมงหมายทกาหนดไว โดยดาเนนการตงแตการเลอกเนอหาและประสบการณ การเรยนลาดบเนอหาสาระ พรอมทงการกาหนดเวลาเรยนทเหมาะสม

3.การนาหลกสตรไปใช (Curriculum Implementation)

เปนการนาหลกสตรไปสการปฏบต ซงประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ เชน การจดทาวสดหลกสตร ไดแก คมอคร เอกสารหลกสตร แผนการสอน แนวการสอน และแบบเรยน เปนตน

การจดเตรยมความพรอมดานบคลากรและสงแวดลอม เชน การจดโตะเกาอ หองเรยน วสดอปกรณในการเรยน จานวนครและสงอานวยความสะดวกตาง ๆ

การดาเนนการสอน เปนกจกรรมทสาคญทสดในขนการนาหลกสตรไปใช เพราะหลกสตรจะไดผลหรอไมอยกบพฤตกรรมการสอนของคร ครผสอนจะตองมความรในดานการถายทอดเนอหาความร การวดและประเมนผล จตวทยาการสอน ตลอดทงปรชญาการศกษาของแตละระดบ จงทาใหการเรยนของผเรยนบรรลเปาหมายของหลกสตร

36

4. การประเมนผลหลกสตร (Evaluation)

การประเมนผลหลกสตร คอ การหาคาตอบวา หลกสตรสมฤทธผลตามทกาหนดไวในจดมงหมายหรอไมมากนอยเพยงใด และอะไรเปนสาเหต การประเมนผลหลกสตรเปนงานใหญและมขอบเขตกวางขวาง ผประเมนจาเปนตองวางโครงการประเมนผลไวลวงหนา

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาหลกสตรจะมความสมบรณไดจะตองประกอบดวยองคประกอบหลาย ๆ องคประกอบดวยกนไมวาจะเปนความมงหมาย เนอหาสาระของหลกสตร การนาหลกสตรไปใช และการประเมนผล ซงองคประกอบเหลานจะทาใหหลกสตรมความชดเจน และครอบคลมสงทจาเปนตองมในหลกสตร และกอนทจะมการจดทาหลกสตรและนาหลกสตรไปใชสงทควรทาการศกษาคอ ลกษณะทดของหลกสตร ดงจะกลาวตอไปน

2.6.1.4 ลกษณะของหลกสตรทด

สนย ภพนธ (2546 : 19-20) ไดกลาววา หลกสตรเปนแนวทางสาคญในการจดการเรยนการสอน ลกษณะของหลกสตรทดจะนาไปสการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ และเกดสมฤทธผลทางการศกษา หลกสตรทดควรมลกษณะดงน

1.ตรงตามความมงหมายของการศกษา 2.ตรงตามลกษณะของพฒนาการของเดกในวยตาง ๆ 3.ตรงตามลกษณะวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณและเอกลกษณของชาต 4.มเนอหาสาระของเรองทสอนบรบรณเพยงพอทจะชวยใหนกเรยนคดเปน ทา

เปนและมพฒนาการในทกดาน 5.สอดคลองกบชวตประจาวนของผเรยน คอ จดวชาทกษะ และวชาเนอหาให

เหมาะสมกนในอนทจะสงเสรมใหผเรยนเจรญงอมงามทกดาน 6.หลกสตรทด ควรสาเรจขนดวยความรวมมอของทกฝาย เพอจะใหไดผลดควร

จดทาเปนรปคณะกรรมการ 7.หลกสตรทด จะตองยดหยนไดตามความเหมาะสมกบสภาพการณตาง ๆ เชน

7.1 ความเปลยนแปลงทางสงคม 7.2 ความเปนอย การดารงชวต และทรพยากรธรรมชาต 7.3 ความเปลยนแปลงทางวฒนธรรมอนแสดงลกษณะของสงคม 7.4 ความกาวหนาทางวทยาศาสตร 7.5 ความเปลยนแปลงทางปรชญาการศกษา

37

7.6 ความเปลยนแปลงแนวความคดทางจตวทยา 7.7 ความเปลยนแปลงในจดประสงคของการศกษา ซงมงสงเสรมใหนกเรยนม

สจจะแหงตน มมนษยสมพนธ มประสทธภาพทางเศรษฐกจ ความรบผดชอบในฐานะพลเมองด 7.8 ววฒนาการทางดานอตสาหกรรม และภาวะความเปนอยของสงคมท

เปลยนไป ระบบการปกครองประเทศทเปลยนแปลง 7.9 ความเปลยนแปลงดานอน ๆ ไดแก การบรหารการศกษา อปกรณโสตทศน

ศกษา วธสอนและการประเมนผลการศกษา 8.หลกสตรทดจะตองใหนกเรยนไดเรยนรตอเนองกนไป และจะตองเรยงลาดบ

ความยากงายไมใหขาดตอนจากกน 9.หลกสตรทดจะตองเปนประสบการณทเกยวกบชวตประจาวนของเดก เพอให

เดกไดมโอกาสแกปญหาตาง ๆ ในชวต เพอใหมความเปนอยอยางผาสก 10.หลกสตรทดจะตองเพมพนและสงเสรมทกษะเบองตนทจาเปนของเดก 11. หลกสตรทด จะตองสงเสรมใหเดกทางานเปนอสระ และทางานรวมกนเปน

หมคณะ เพอพฒนาใหรจกการอยรวมกนในสงคมประชาธปไตย 12. หลกสตรทดยอมสงเสรมใหเดกเกดความร ทกษะ เจตคต ความคดรเรม ม

ความสรางสรรคในการดาเนนชวต 13.หลกสตรทดยอมบอกแนวทาง วธสอน และอปกรณสอการสอนประกอบ

เนอหาสาระทจะสอนไวอยางเหมาะสม 14. หลกสตรทดยอมมการประเมนผลอยตลอดเวลา เพอทราบขอบกพรองในอนท

จะปรบปรงใหดยง ๆ ขนไป 15.หลกสตรทดจะตองจดประสบการณใหเดกเกดความร ความเขาใจ และม

โอกาสแกปญหาตาง ๆ โดยเฉพาะปญหาครอบครว ชมชนและประเทศชาต 16. หลกสตรทด ตองสงเสรมใหเดกรจกแกปญหา 17. หลกสตรทดตองจดประสบการณทมความหมายตอชวตของเดก 18. หลกสตรทด ตองจดประสบการณและกจกรรมหลาย ๆ อยาง เพอเปดโอกาส

ใหเดกไดเลอกอยางเหมาะสมตามความสนใจ ความตองการ และความสามารถของแตละบคคล 19. หลกสตรทดจะตองวางกฎเกณฑไวอยางเหมาะสมแกการนาไปปฏบตและ

สะดวกแกการวดและประเมนผล ดงนนลกษณะของหลกสตรทดจะตองตรงตามจดมงหมายของการศกษาเปนลาดบ

แรกและทสาคญหลกสตรทดยอมทาใหผเรยนเกดการเรยนรทง 3 ดานนนกคอความร ทกษะและ

38

เจตคต และเมอไดรบทราบเกยวกบลกษณะของหลกสตรทดแลว ลาดบตอไปควรไดศกษาในเรองของหลกสตรอสลามศกษาฉบบปจจบนทวทยากรอสลามศกษาจาเปนตองทาความเขาใจและนาไปปรบใชกบสถานศกษาของตนเอง ดงตอไปน

2.6.1.5 หลกสตรอสลามศกษา

หลกสตรอสลามศกษาฉบบปจจบนจดอยในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ไดเรมใชในสถานศกษาเมอป 2546 จนถงปจจบนภายใตหลกสตรทเรยกกนวา การจดสาระการเรยนรอสลามศกษา

กรมวชาการ (2546 : (5) ) กลาวถงหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 วาไดกาหนดมาตรฐานการเรยนรในสวนทเกยวกบอสลามศกษาไวในสาระท 1 : ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม เพอพฒนาหลกสตรและปฏรปกระบวนการเรยนร อสลามศกษาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 มการบรณาการการศกษา ศาสนา ศลปวฒนธรรมและใหการศกษาแกเยาวชนทนบถอศาสนาอสลาม

(1) จดประสงคของหลกสตรอสลามศกษา

จดประสงคของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทไดกาหนดมาตรฐานการเรยนรในสวนทเกยวกบอสลามศกษาไวในสาระท 1 : ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม กรมวชาการ(2546 : (13) )ไดกลาวไววา การจดสาระการเรยนรอสลามศกษา ซงเปนสาระท 1 : ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม ในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม เปนการมงเนนมาตรฐานของผเรยนใหมความร ประสบการณ การปฏบต และทกษะเกยวกบจรยธรรม และคณธรรม ทวาดวยหลกการศรทธา หลกประพฤตปฏบตและหลกคณธรรมตามคาสอนของศาสนาอสลาม โดยกาหนดเปาหมายใหผเรยนสามารถประมวลความรและแนวคดมาเปนแนวทางในการดาเนนชวต และปฏบตตนตามหลกธรรม คาสอน เพอปลกฝงใหเปนคนด มศรทธา มความยาเกรงตอพระผเปนเจา บาเพญประโยชนตอสงคมและอยรวมกนในสงคมทหลากหลายวฒนธรรมไดอยางมความสข

จากจดประสงคของหลกสตรอสลามศกษาขางตนทาใหวทยากรอสลามศกษามเปาหมายเดยวกนคอมงเนนมาตรฐานของผเรยนใหมความร ประสบการณ การปฏบต และทกษะเกยวกบจรยธรรม และคณธรรมทงนเพอใหผเรยนสามารถนาไปใชในชวตประจาวนได และลาดบ

39

ตอไปทควรรบรกคอ วสยทศนอสลามศกษา คณลกษณะอนพงประสงคของผ เ รยน และความสาคญของการเรยนรอสลามศกษา ดงทจะกลาวตอไปน

(2) วสยทศนอสลามศกษา

กรมวชาการ(2546 : (14-15) )ไดกลาววา การเรยนรอสลามศกษามงใหผเรยนมศรทธามน และปฏบตตามคาสอนของอสลามนามาพฒนาตนเอง ครอบครวและสงคม มบคลกภาพตามแบบอยางทานนบมฮมมด กอใหเกดสนตสขทงในโลกนและโลกหนา

(3) คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน

(3.1) มความรความเขาใจหลกการอสลามและตระหนกถงความจาเปนในการเรยนรสาระอสลามศกษา

(3.2) ยดมนและปฏบตตามคาสอนของอสลามศกษา (3.3) เหนคณคาของตนเองและมความภาคภมใจในความเปนมสลม (3.4) มทกษะและปฏบตตามหลกการอสลามในชวตประจาวนอยางสมาเสมอ (3.5) เปนผใฝเรยนรและพฒนาตนเองอยเสมอ (3.6) เชญชวนผอนใหทาความด (3.7) รจกสทธและหนาทของตนเองและผอน (3.8) เปนแบบอยางทดตามแนวทางอสลาม

(4) ความสาคญของการเรยนรอสลามศกษา

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 กาหนดใหผเรยนมสทธ เสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ป และไดกาหนดใหการศกษาเปนกระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคมในการถายทอดความร การฝกการอบรม การสรางสรรคความกาวหนาทางวชาการ รวมทงใหเกดสงคมแหงการเรยนรและปจจยทเกอหนนใหบคคลเกดการเรยนรตลอดชวต ดงนน การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนอยางตอเนอง ใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดาเนนชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสขและเปดโอกาสใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา พฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง

นอกจากน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ไดกาหนดใหมการจดทาหลกสตรการศกษาขนพนฐานเพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การ

40

ดารงชวตและการประกอบอาชพ และใหสถานศกษาขนพนฐานจดทาสาระของหลกสตรในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต และพระราชบญญตการศกษาแหงชาตดงกลาว กาหนดใหมการศกษาภาคบงคบรวม 9 ป

อกนยหนงอาจกลาวไดวาหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เปนการศกษาขนพนฐานทสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาอยางเตมตามศกยภาพ มงเนนใหเปนคนด มปญญา และมความสขบนพนฐานของสงคมไทย โดยปลกฝงใหมคณลกษณะทพงประสงคคอ มคณธรรม จรยธรรม พฒนาตนเอง และสงคม มความสามารถในการเรยนร สอสาร ทางาน คด ตดสนใจแกปญหาอยางรอบคอบ มเหตผล รเทาทนการเปลยนแปลง และความเจรญกาวหนาทางวทยาการ พงตนเองได มทกษะทจาเปนในการดาเนนชวต มสขภาพและบคลกภาพทด มสนทรยภาพ การอยรวมกบผอนไดอยางมความสข อนรกษทรพยากรธรรมชาต พลงงานและสงแวดลอมและมความภาคภมใจในความเปนไทย

การเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ซงเปนกลมสาระการเรยนร ทใชเปนหลกในการจดการเรยนรเพอสรางพนฐานในการคดและเปนกลยทธในการแกปญหาทเกยวของกบสวนบคคลและสงคมนน ตองจดใหมการเรยนตลอด 12 ปการศกษา ตงแตชวงชนท 1 - 4 กลมสาระการเรยนรน ประกอบดวย หลายแขนงวชา และไดรบการออกแบบเพอสงเสรมศกยภาพการเปนพลเมองดเปนสาคญ

อสลามศกษา เปนองคความรซงเปนสาระของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมในสาระท 1 : ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม มความคดรวบยอดทเกยวกบหลกธรรม คาสอนของอสลามทมงเนนมาตรฐานผเรยนทนบถอศาสนาอสลามใหเปนบคคลแหงการเรยนร มความรและเขาใจหลกการศรทธา หลกปฏบตและหลกคณธรรม จรยธรรมเพอยดถอเปนระบบแหงชวต โดยผเรยนจะตองมความร ประสบการณและทกษะเกยวกบ จรยธรรม คณธรรม ทวาดวยหลกการปฏบตความดตามวถชวตของอสลามอยางตอเนองตลอดชวงชน การศกษาขนพนฐาน และเกดความเจรญงอกงามทงในดานความร ทกษะและกระบวนการตลอดจนเกดเจตคตและการจดการได ดงทไดกลาวมาเกยวกบวสยทศนอสลามศกษา คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน และความสาคญของการเรยนรอสลามศกษานนเมอวทยากรอสลามศกษาไดทาการศกษาจะเหนไดชดเจนวา ทง 3 ดานดงกลาวมเปาหมายเพอใหผเรยนเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดาเนนชวต สามารถอยรวมกบ

41

ผอนไดอยางมความสข และทง 3 ดานขางตนจะนาพาไปสมาตรฐานการเรยนรอสลามศกษาทเปนแกนกลางดงตอไปน

(5) มาตรฐานการเรยนรอสลามศกษา

กรมวชาการ(2546 : 5-9) ไดกลาวไววา อสลามศกษา ไดถกกาหนดใหอยในสาระท 1: ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม ของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และเพอเปนการพฒนาผเรยนใหมความเจรญงอกงามในดานตาง ๆ จงไดกาหนดมาตรฐานการเรยนรใหสถานศกษาใชเปนเกณฑในการกาหนดคณภาพและพฒนาผเรยนทนบถอศาสนาอสลามดงน สาระท 1 : ศาสนา ศลธรรม จรยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 เขาใจประวตความเปนมา ความสาคญ หลกการของศาสนาอสลาม และนามาปฏบตในการอยรวมกนไดอยางสนตสข มาตรฐาน ส 1.2 ยดมนในหลกศรทธาและกระทาความดตามบทบญญตอสลาม

มาตรฐาน ส 1.3 ประพฤต ปฏบตตนตามบทบญญตอสลาม และสามารนาไปใช ในการพฒนาตน บาเพญประโยชนตอสงคม สงแวดลอม เพอการอยรวมกนไดอยางสนตสข โดยไดกาหนดมาตรฐานการเรยนรชวงชน ไวดงตอไปน

มาตรฐาน ส 1.1 เขาใจประวตความเปนมา ความสาคญ หลกการของศาสนาอสลาม และนามาปฏบตในการอยรวมกนไดอยางสนตสข

(5.1) มาตรฐานการเรยนรชวงชนท 1 (ป.1-ป.3)

(5.1.1) รและเขาใจพนฐานเกยวกบประวตความเปนมา ความสาคญหลกการของศาสนาอสลาม

(5.1.2)รและเขาใจภาษาอาหรบและหรอภาษามลายในการศกษาศาสนาอสลาม อลลอฮ อลกรอาน เราะสล หะดษ

(5.1.3) สามารถนาความรความเขาใจเกยวกบประวตความเปนมา ความสาคญ หลกการของศาสนาอสลาม อลลอฮ อลกรอาน เราะสล หะดษ มาใชในชวตประจาวน

(5.1.4) เหนประโยชนของการศกษาประวตความสาคญของศาสนาอสลาม

42

(5.2) มาตรฐานการเรยนรชวงชนท 2 (ป.4-ป.6)

(5.2.1) รและเขาใจพนฐานเกยวกบประวตความเปนมา ความสาคญของศาสนาอสลาม อลลอฮ อลกรอาน เราะสล หะดษ

(5.2.2) รและเขาใจภาษาอาหรบและหรอภาษามลายในการศกษาประวตศาสนาอสลามอลลอฮ อลกรอาน เราะสล หะดษ ไดถกตอง

(5.2.3)สามารถนาความรความเขาใจเกยวกบประวตความเปนมา ความสาคญ หลกการของศาสนาอสลาม อลลอฮ อลกรอาน เราะสล หะดษ มาใชในชวตประจาวนอยางถกตองสมาเสมอ

(5.2.4) เหนประโยชนของการศกษาหลกการของศาสนาอสลาม

มาตรฐาน ส 1.2 ยดมนในหลกศรทธาและกระทาความดตามบทบญญตอสลาม

(5.3) มาตรฐานการเรยนรชวงชนท 1 (ป.1-ป.3)

(5.3.1) ร เขาใจและยดมนหลกศรทธาตามบทบญญตอสลาม (5.3.2) เชอมนและเหนคณคาของการศรทธาอนนาไปสการกระทาความด

ของตนเองและผอนเปนแบบอยางแกบคคลในครอบครวและโรงเรยนไดรบรชนชมและอยรวมกนไดอยางสนตสข

(5.4) มาตรฐานการเรยนรชวงชนท 2 (ป.4-ป.6)

(5.4.1) ร เขาใจและยอมรบพรอมยกหลกฐานในหลกศรทธาเพอเปนหลกยดมนในการดาเนนชวตใหอยรวมกนไดอยางสนตสข

(5.4.2) เชอมนและเหนคณคาของการศรทธา จรยวตรของเราะสล และจรยธรรมของบคคลสาคญในศาสนาอสลามเพอนามาเปนแบบอยางในการปฏบตของตนเอง กลมเพอน และสงคมใกลตวอยรวมกนไดอยางสนตสข

มาตรฐาน ส 1.3 ประพฤต ปฏบตตนตามบทบญญตอสลาม และสามารนาไปใช ในการพฒนาตน บาเพญประโยชนตอสงคม สงแวดลอม เพอการอยรวมกนไดอยางสนตสข

(5.5) มาตรฐานการเรยนรชวงชนท 1 (ป.1-ป.3)

(5.5.1) รและเขาใจพนฐานเกยวกบบทบญญตอสลาม อลกรอาน วธอานและทองจาอลกรอาน เพอความเขาใจและอยรวมกนไดอยางสนตสข

43

(5.5.2) เหนคณคาของบทบญญตอสลาม การอาน เขยน ภาษาและทองจาอล กรอาน

(5.5.3) ปฏบตศาสนกจและการอาน ทองจาอลกรอานขนพนฐาน

(5.6) มาตรฐานการเรยนรชวงชนท 2 (ป.4-ป.6)

(5.6.1) รและเขาใจเกยวกบความสาคญและหลกปฏบตและหลกจรยธรรมของบทบญญตของอสลาม ภาษาอลกรอาน วธอาน เขยน ทองจา ความหมาย และหลกการอาน อลกรอานในเรองเกยวกบตนเอง ครอบครวเพอการอยรวมกนอยางสนตสข

(5.6.2) เหนประโยชนของการปฏบตตนตามบทบญญตเบองตนของอสลามและการอานอลกรอาน

(5.6.3) ปฏบตศาสนกจ และการอาน เขยน ทองจาอลกรอาน เพอใหเกดทกษะ และนาไปใชในชวตประจาวน

จากมาตรฐานการเรยนรอสลามศกษา ทง 3 ดานขางตนจะเหนไดวาวทยากรอสลามศกษาสามารถทจะนาไปศกษาและใชเปนเกณฑในการกาหนดคณภาพและพฒนาผเรยนทนบถอศาสนาอสลามในสถานศกษาของตนตอไป

2.6.2 ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน

ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนถอเปนกระบวนการสาคญในการจดการศกษาโดยเฉพาะผสอนทตองดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนควรทาความเขาใจเกยวกบหลกสตรใหถองแทและนาหลกสตรไปใชใหเกดประสทธภาพกบผเรยนใหมากทสด

การจดกจกรรมการเรยนการสอนของวทยากรอสลามศกษาตองอาศยความสขมรอบคอบ มบคลกภาพทด โอบออมอาร รจกเอาใจใส เปนมตรทด มความยตธรรม เขาใจความแตกตางและความตองการของผเรยนแตละคน และเขาใจถงปญหาตาง ๆ ของผเรยนได

ในอลกรอาน พระองคอลลอฮ ทรงสงใหบาวของพระองคเปนผทมความสขมรอบคอบและมการปฏสมพนธตอกนดวยความเปนมตร ดงทพระองคไดตรสวา

44

t⎦⎪ Ï% ©!$# tβθà)ÏΖム’Îû Ï™!#§œ£9$# Ï™!#§œØ9$#uρ t⎦⎫Ïϑ Ïà≈ x6ø9$#uρ xáø‹tó ø9$# t⎦⎫Ïù$ yè ø9$#uρ

Ç⎯tã Ĩ$ ¨Ψ9$# 3 ª!$#uρ =Ït ä† š⎥⎫ÏΖÅ¡ós ßϑ ø9$#

) 134:آل عمران (

ความวา “ คอบรรดาผทบรจาคทงในยามสขสบายและในยามเดอดรอน และบรรดาผขมโทษะและบรรดาผใหอภยแกเพอนมนษย และอลลอฮ นนทรงรกผกระทาดทงหลาย”

(อาละอมรอน :134) และพระองคอลลอฮ ตรสอกวา

É‹è{ uθ øyè ø9$# óß∆ ù&uρ Å∃óãè ø9$$ Î/ óÚÌôã r&uρ Ç⎯tã š⎥⎫Î= Îγ≈ pgø: $#

199:االعراف ( (

ความวา “เจา (มฮมมด) จงยดถอไวซงการอภย และจงใชใหกระทาสงทชอบ และจงผนหลงใหแกผโฉดเขลาทงหลายเถด”

(อลอะอรอฟ :199) จากอายะฮทงสอง แสดงใหเหนวาพระองคอลลอฮ ไดใหความสาคญกบการใหอภย เพอเปนการแสดงออกถงความเปนมตร ซงในเรองนทานนบมฮมมด เปนแบบอยางทดในการแสดงความเปนมตร ดงรายงานจากทานอบ ฮรยเราะฮ เลาวา

مسجد فتناوله الناس ، فقال لهم النبى قام أعرابى فبال فى ال(( دعوه وهريقوا على بوله سجال من ماء ، أو ذنوبا من ماء ، فإنما

رينسعثوا معبت لمو ، رينسيم معثت4 ))ب

ความวา “มชาวอาหรบชนบทคนหนงไดยนปสสาวะในมสยด ผคนซงอยในมสยดไดลกขนไปเพอทจะขบไลเขาออกไป แตทานนบมฮมมด ไดกลาวกบพวกเขาวา “ปลอยเขา (ให

4 บนทกโดย al-Bukhariy ,1989หะดษหมายเลข 220

45

ปสสาวะใหเสรจ) เถด และจงนานามาสกหนงถงแลวราดบนรอยปสสาวะของเขา แทจรงเนองจากพวกเจาถกบงเกดมาเพอความสะอาดงายดาย มใชเพอความยากลาบาก”

หะดษขางตนแสดงใหเหนวาทานบมฮมมด ไดสรางความเปนมตร โดยมไดโกรธและลงโทษชาวอาหรบชนบทผนนแตอยางใด

ดงนน บทบาทในการจดกจกรรมการเรยนการสอนของวทยากรอสลามศกษาจงนบวามความสาคญทจะเปนตวกระตนใหผเรยนเกดการเรยนร และประสบการณไดเปนอยางด

2.6.2.1 ความหมายของการจดกจกรรมการเรยนการสอน

ความหมายการจดกจกรรมเรยนการสอนคอการจดกจกรรมประสบการณ หรอสถานการณใด ๆ ทมความหมายกบผเรยน ใหผเรยนไดลงมอปฏบต และปฏสมพนธกบสงเหลานดวยตนเอง โดยการสงเกต วเคราะห ปฏบต สรป เพอสรางนยามความหมายและผลตองคความรดวยตนเอง ทาใหเกดการเรยนรทกดานอยางสมดล และการสอนกสามารถดาเนนไปอยางมประสทธภาพ และการเรยนรของผเรยนกสามารถบรรลสจดประสงค การสอนทกาหนดไว(อรทย มลคาและสวทย มลคา,2544: 11;อาภรณ ใจเทยง ,2546: 72;ไสว ฟกขาว, 2544 :19;สพน บญชวงศ, 2538 :35 )

2.6.2.2 จดมงหมายของการสอน

สวนมนเราะฮ บนต อบดลเฆาะฟร(2532: 105) ไดกลาวไววาครจะตองมจดมงหมายของการสอนดงน

1.ใหผเรยนมความรเพมขน 2.ใหเปลยนทศนคตหรอความคดเหน ความรสกทผด ๆ ใหถกตอง 3.ใหปฏบตตนในสงทถกนนดวย เมอผเรยนไดปฏบตตามแลวจงจะถอวาการเรยนนนไดผล ถาผเรยนเพยงแตรและ

ยงไมปฏบตตาม ถอวาการสอนของครยงไมไดผลสมบรณ เพราะฉะนนครจะตองมบคลกภาพทจงใจใหผเรยนอยากศกษา อยากเขาใกล อยากถามในสงทตนไมร ตองมบคลกภาพทจะทาใหผเรยนเกดความตงใจ ความพรอมทจะเรยน ครจะตองมการเตรยมการสอนอยางด ทงในเรองเนอหาทถกตองและวธการสอนทดงดดความสนใจ คอจะตองเตรยมตวผสอนตงแตการสรางความปรารถนาทจะสอนใหเกดขน สรางความเชอมนในตนเอง วธการสอความหมายหรอวธการพดถายทอด

46

ความร เตรยมเรองทจะสอน เชนในการเตรยมการสอนแตละครงจะตองตงจดประสงควาในการสอนครงนจะใหผเรยนทาอะไรบาง แลวกจดเนอหา กจกรรมหรอวธการตาง ๆ เพอใหผเรยนกระทาไดตามทไดตงความมงหมายไว และระหวางททาการสอนจะตองมจตวทยา สรางบรรยากาศทเอออานวยในการเรยนการสอน มความเปนประชาธปไตย คอเปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหน ยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน ครตองมความสนใจรอบ ๆ ตว กระตนใหผเรยนมความพรอมทจะเรยนกอน มแรงจงใจหรอเสรมสรางแรงจงใจ มการถามเพอความเขาใจ มการฝกปฏบต มระเบยบวนย ครตองไมลงโทษเดกอยางโงเขลา เชนไมลงโทษกอนไดทราบความผดทแนนอน ตองถามเหตผลทเดกปฏบตเปนตน ครตองสอนจากสงทงายไปสสงทยาก จากสงใกลตวไปสสงไกลตว จากสงทเปนรปธรรมไปสสงทเปนนามธรรม จากสงทงาย ๆ ไปสสงทสลบซบซอน และสอนใหตอเนองกบความรเดมทผเรยนมอย ฯลฯ

ดงนนเมอเราทราบจดมงหมายอยางชดเจนแลว กจาเปนตองหารปแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความรความสามารถของผเรยน โดยรปแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอนมดงน

2.6.2.3 รปแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอน

อาภรณ ใจเทยง (2540: 75) กลาววาการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยทวไปแบงได 2 รปแบบ ไดแก

(1) กจกรรมการเรยนการสอนทยดครเปนศนยกลาง เปนกจกรรมทครเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรม ครเปนผมบทบาทในการเรยนการสอนมากกวานกเรยน โดยเรมจากเปนผวางแผนการเรยนการสอน เปนผนาในขณะปฏบตกจกรรม เปนผถายทอดความร การเรยนการสอนในชนเรยนจงมลกษณะเปนการสอสารทางเดยว นกเรยนเปนผรบความร กจกรรมทครใช เชน การบรรยาย การสาธต การถามตอบ อยางไรกตาม แมวาครจะเปนแกนกลางของกจกรรม แตนกเรยนกยงมโอกาสรวมกจกรรมบางภายใตการนาของคร

(2) กจกรรมการเรยนการสอนทยดนกเรยนเปนศนยกลาง เปนกจกรรมทครเปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอนอยางแทจรง คอเปนผปฏบตกจกรรมดวยตนเอง สวนครจะเปนผประสานงาน ใหคาแนะนา ชวยแกปญหาเมอนกเรยนตองการ กระตนใหนกเรยนทากจกรรม และเปนผสรปประเดนสาคญ การเรยนการสอนดาเนนไปโดยการปฏบตกจกรรมของนกเรยน เชน การอภปราย การทากจกรรมกลม การทดลอง การประดษฐ การแสดงบทบาทสมมต เปนตน

47

กจกรรมการเรยนการสอนทยดนกเรยนเปนศนยกลาง แยกยอยออกได 2 ประเภท คอ

(2.1) กจกรรมทยดกลมนกเรยนเปนศนยกลาง เปนกจกรรมทแบงนกเรยนออกเปนสวนใหปฏบตงาน โดยมจดมงหมายเพอฝกการทางานรวมกบผอน ฝกใหรจกหนาท บทบาทของตนเองในการทางานกลม ฝกการวางแผนงาน จดระบบงานกลม และฝกการมมนษยสมพนธกบผอน

กจกรรมทยดกลมนกเรยนเปนศนยกลาง จดแบงได 2 ลกษณะ คอ (2.1.1) กจกรรมกลมใหญ เปนกจกรรมทนกเรยนในชนทงหมดมสวนรวม โดยม

ครเปนผแนะนา มอบหมายงาน จานวนนกเรยนในกลมใหญอาจมประมาณ 15-20 คน ถามสมาชกในกลมมากเกนไป โอกาสทสมาชกจะรวมกจกรรมอยางทวถงกนจะมนอยลง กจกรรมทอาจจดไดเปนกลมใหญ เชน การเลนเกม การทายปญหา การรองเพลง การอภปราย การแสดงละคร เปนตน

(2.2.1) กจกรรมกลมยอย เปนกจกรรมทครตองการใหนกเรยนทกคนไดปฏบตโดยทวกน เปนการเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวม ไดรบผดชอบ ไดฝกทกษะ ไดแสดงความคดเหนอยางทวถง ขนาดของกลมอาจแบงเปน 4-6 คน ตามปรมาณงานทกาหนด กลมขนาด 4 คน จะศกษาคนควาทากจกรรมไดด เพราะคนนอย การประสานงานกนด และกระจายงานความรบผดชอบไดด ถามจานวนคนมากกวาน เชน 8 คน การประสานงานในกลมจะลาชา ความรสกรบผดชอบในงานกลมลดนอยลง งานจะไมไดประสทธภาพเทาทควร กจกรรมทเหมาะสาหรบกลมยอย เชน การอภปรายแบบระดมสมอง การแกปญหา การทดลอง การแสดงบทบาทสมมต การคนควาทารายงานและเสนองานในชนเรยน เปนตน

อยางไรกตาม การจดกจกรรมเปนกลมใหญหรอกลมยอย ขนอยกบจดประสงคการสอน ลกษณะเนอหาวชา เวลาทกาหนด ทกษะทตองการฝก และปรมาณความยากงายของงาน ถามจดประสงคใหทกคนไดแสดงออก ไดฝกทกษะอยางจรงจง การแบงกลมยอยจะเหมาะสม ผสอนจะสงเกตไดทวถงและชดเจน แตถามจดประสงคใหขาวสาร ขอมล แนวความคดอยางกวาง ๆ และมเวลาจากด การแบงกลมใหญกนามาใชได

(2.2) กจกรรมทยดผเรยนเปนรายบคคล เปนกจกรรมทสงเสรมความแตกตางระหวางบคคล มงใหนกเรยนไดปฏบตงานตามความสามารถ ความถนด ความสนใจของแตละคน นกเรยนจะไดพฒนาความสามารถของตนเองอยางเตมท ตวอยางกจกรรม เชน การพด การอาน การแตงคาประพนธ การทดลอง การประดษฐ การเลานทาน การรายงาน เปนตน (อาภรณ ใจเทยง, 2540: 75-76)

48

2.6.2.4 หลกการจดกจกรรมการเรยนการสอน

หลกการจดกจกรรมการเรยนการสอนตามทศนะของ ทศนา แขมมณ (2550: 111-112) ไดจดหมวดหมออกเปน 3 หมวดโดยใชบทบาทการมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรของครและผเรยน และจดเนนอนเปนเครองมอสาคญทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนร เปนเกณฑในการจดหมวดหม ซงสามารถจดไดดงน

1. หลกการจดการเรยนการสอนโดยยดครเปนศนยกลาง

1.1 การจดการเรยนการสอนทางตรง 1.1.1 การจดการเรยนการสอนทางตรง โดยใชผลการวจย 1.1.2 การจดการเรยนการสอนทางตรง แบบใชทฤษฎการเรยนร

2. หลกการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง

2.1 แบบเนนตวผเรยน 2.1.1 การจดการเรยนการสอนตามเอกตภาพ 2.1.2 การจดการเรยนรโดยผเรยนนาตนเอง

2.2 แบบเนนความรความสามารถ 2.2.1 การจดการเรยนรแบบรจรง 2.2.2 การจดการเรยนการสอนแบบรบประกนผล 2.2.3 การจดการเรยนการสอนแบบเนนมโนทศน

2.3 แบบเนนประสบการณ 2.3.1 การจดการเรยนรแบบเนนประสบการณ 2.3.2 การจดการเรยนรแบบรบใชสงคม 2.3.3 การจดการเรยนรตามสภาพจรง

2.4 แบบเนนปญหา 2.4.1 การจดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนหลก 2.4.2 การจดการเรยนการสอนโดยใชโครงการเปนหลก

2.5 แบบเนนทกษะกระบวนการ 2.5.1 การจดการเรยนการสอนโดยเนนกระบวนการสบสวน 2.5.2 การจดการเรยนการสอนโดยเนนกระบวนการคด 2.5.3 การจดการเรยนการสอนโดยเนนกระบวนการกลม

49

2.5.4 การจดการเรยนการสอนโดยเนนกระบวนการวจย 2.5.5 การจดการเรยนการสอนโดยเนนกระบวนการเรยนรดวยตนเอง

2.6 แบบเนนการบรณาการ

3 กจกรรมการเรยนการสอนโดยไมมคร

หลกการจดการเรยนการสอนโดยไมมคร 3.1 การจดการเรยนการสอนโดยใชบทเรยนแบบโปรแกรม

3.2 การจดการเรยนการสอนโดยใชคอมพวเตอรชวยสอน 3.3 การจดการเรยนการสอนทางไกล 3.4 การจดการเรยนการสอนโดยใชเครอขายเวลด เวบ

2.6.2.5 ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนการสอน

อาภรณ ใจเทยง ( 2540: 76) กลาววาในการจดกจกรรมการเรยนการสอน จะมขนตอนทแตกตางกนไปตามเทคนควธสอนทผสอนใช เชน ขนตอนการสอนของวธสอนแบบสาธตยอมแตกตางจากขนตอนการสอนของวธสอนแบบทดลอง อยางไรกตาม โดยทวไปแลวไมวาจะใชวธสอนแบบใด กจะมขนตอนหลกเหมอนกน 3 ขนตอน ไดแก

1. ขนนาเขาสบทเรยน 2. ขนปฏบตกจกรรม (ขนสอน) 3. ขนสรปและวดผล สวนอานวย เดชชยศร (2544:6-7) ไดกลาวถงเทคนคการนาเขาสบทเรยน ไดดงน 1. รจกและเขาใจ การนาสอ (วสด อปกรณ วธการ )มาชวยในการนาเสนอโดย

สมพนธกบเนอหาทจะสอน 2. กระตนดวยยทธวธของคร จนสามารถกาหนดกจกรรมรวมกน นกเรยนแสดง

พฤตกรรมไดโดยพฤตกรรมนนตองสมพนธกบเนอหาในบทเรยนทกาลงดาเนนการอยในขณะนน 3. ตองพยายามเชอมโยงประสบการณเดมของนกเรยนใหสอดคลองกบเนอหาทจะ

สอน 4. หาวธการขยายเนอหาทเรมจากจดทเรมตน นาไปสเนอหาทสลบซบซอนไว

อยางราบรน 5. พยายามขมวดเรองทกระจดกระจายใหแคบเขาและนาไปสประเดนการอภปราย

เพอใหผเรยนไดฝกฝนการคดวเคราะหอยางเปนกระบวนการ

50

2.6.2.6 ความสาคญของกจกรรมการเรยนการสอน

วาร ถระจต (2534:176-177) กลาวไววากจกรรมแตละชนดยอมมคณคาในตวของมนเอง ในการจดการเรยนการสอน หากครไดใหความสนใจตอการจดกจกรรมแลวยอมจะชวยสงเสรมใหการเรยนการสอนของครประสบผลสาเรจไดเปนอยางด กจกรรมมความสาคญตอการเรยนรหลายประการดวยกนดงน คอ

1. ชวยเราความสนใจของนกเรยน 2. เปดโอกาสใหนกเรยนประสบความสาเรจ 3. ชวยปลกฝงความเปนประชาธปไตย 4. ชวยปลกฝงความรบผดชอบ 5. ชวยปลกฝงและสงเสรมความคดรเรมสรางสรรค 6. ชวยใหนกเรยนไดมการเคลอนไหว 7. ชวยใหนกเรยนไดรสกสนกสนาน 8. ชวยใหเหนความแตกตางระหวางบคคล 9. ชวยขยายความรและประสบการณของนกเรยนใหกวางขวาง 10. ชวยสงเสรมความงอกงามและพฒนาการของเดก 11. ชวยสงเสรมทกษะ 12. ชวยปลกฝงเจตคตทด 13. ชวยใหเดกเกดความเขาใจในบทเรยน 14. สงเสรมใหเดกไดรจกทางานเปนหม 15. ชวยสงเสรมใหเดกเกดความซาบซง ความงามในเรองตาง ๆ 2.6.2.7 การวางแผนการสอน

ความหมายของแผนการสอน คอ การเตรยมการสอนลวงหนาหรอการกาหนดกจกรรมการเรยนร ไวลวงหนาอยางเปนระบบ หรอโครงการทจดทาเปนลายลกษณอกษรเพอใชในการปฏบตการสอนในรายวชาใดวชาหนงเปนการระดมสรรพวธทจะทาใหผเรยนเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ โดยการกาหนดแนวทางหรอการกาหนดทศทาง หรอการกาหนดรปแบบการจดการเรยนการสอน ทบรรจประกอบไปดวยเนอหาสาระสาคญ จดประสงคการเรยนร กจกรรมการเรยนการสอน สอการสอนและการวดผลประเมนผล เพอใหการเรยนการสอนของผเรยนบรรลจดประสงคทตงไว หรออกนยหนง อาจกลาวไดวาเปนคมอการสอน หรอเครองมอทจะชวยให

51

ผสอนดาเนนการสอนใหเปนไปตามหลกสตร จดประสงค เนอหาวชา และการวดผลประเมนผล (สคนธ ภรเวทย,2542 : 248 ; สพน บญชวงศ ,2538 : 102 ;สาล รกสทธ ,2544 : 42 ;วฒนาพร ระงบทกข ,2542 : 1 ; สวทย มลคาและคณะ,2549 : 58)

(1) ความจาเปนของการวางแผนการสอน

สพน บญชวงศ (2538 :102-103) ไดอธบายถงความจาเปนของการวางแผนการสอนไววา ครทประสบความสาเรจในการสอนทดสวนมากจะวางแผนการสอนกอนทาการสอนเสมอ และครบางคนอาจวางแผนไมสมบรณนก คอมกจะเขยนบางสวนไวพอเขาใจไดคนเดยว ครทมประสบการณการสอนมาก อาจเขยนแผนการสอนแบบนได เพราะทราบดวาสวนไหนจาเปนสาหรบตน แตขอเสยกคอ เมอไมมาทาการสอน การทจะใหครคนอนสอนแทนใหไดผลดเปนไปไดยาก ครใหมทมประสบการณการสอนนอยยงมความจาเปนมากทจะตองวางแผนการสอนใหสมบรณ นอกจากนการวางแผนการสอนยงชวยใหครไดเตรยมตวทจะเผชญปญหาตาง ๆ และเตรยมกจกรรมในชนเรยนใหเหมาะสมกบบทเรยนและนกเรยนอกดวย

(2) องคประกอบของแผนการสอน

สคนธ ภรเวทย (2542 : 249 - 253)ไดกลาววาในการออกแบบแผนการสอนควรจะมบคลากรหลายฝายชวยกนทางานเพอใหไดงานทมประสทธภาพ เชน ผออกแบบการสอน ผสอน นกเทคโนโลย นกวดผลประเมนผล ฯลฯ ในการเขยนแผนการสอนหรอบนทกการสอน ผทมสวนสาคญคอ ผสอน เพราะผสอนจะตองเปนผถายทอดความร ตลอดจนกระบวนการกจกรรมตาง ๆ ใหกบผเรยน ผสอนตองเขาใจวาแผนการสอนคอ อะไร ทาไมตองทาแผนการสอน และจะมวธทาอยางไร ดงนน การทาแผนการสอนจงเปนสงสาคญทสดสาหรบผสอน ทาใหผสอนประสบผลสาเรจในการสอน ในการออกแบบแผนการสอนนน จะประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน

1. การกาหนดวชาและชอเรอง 2. การกาหนดผเรยนและชนเรยน 3. การกาหนดเวลาและจานวนคาบ 4. การกาหนดความคดรวบยอดหรอสาระสาคญ 5. การกาหนดจดประสงคการเรยนร 6. การกาหนดเนอหาวชา 7. การกาหนดกจกรรมการเรยนการสอน 8. การกาหนดสอการเรยนการสอน 9. การกาหนดการวดผลประเมนผล

52

การกาหนดวชาและชอเรอง หมายถง กระบวนวชาหรอรายวชาทจะทาการสอน เชนวชาสงคมศกษา วชาภาษาไทย วชาภาษาองกฤษ ฯลฯ และในแตละรายวชานน จะประกอบไปดวยเนอหาวชาในแตละบท และในแตละบทนนจะมหวขอเรองหรอชอเรองตาง ๆ ทจะตองทาการสอน

การกาหนดผเรยนและชนเรยน หมายถง ผเรยนเปนนกเรยนอยในระดบขนใด เชน นกเรยนชนมธยมศกษาปทหนง ปทสอง ปทสาม ฯลฯ

การกาหนดเวลาและจานวนคาบ หมายถงวนท เวลา ป พ.ศ. และสอนกคาบตอสปดาห

การกาหนดความคดรวบยอดและสาระสาคญ เปนการสรปเนอหาหรอสงทสาคญ ทเปนแกนของเนอหานน ๆ มาสรปเปนความคดรวบยอด ในปจจบนจะนยมเขยนวา สาระสาคญมากกวาความคดรวบยอด สาระสาคญนเปนสงทผสอนคาดหวงวาเมอผเรยนเรยนจบแลวจะไดอะไรตดตวไปบางในเรองนน ๆ สวนมากจะเขยนเปนคาบรรยายทมเหตผลในตวเองอยางสมบรณ

การกาหนดจดประสงคการเรยนร (เชงพฤตกรรม) 1. จดประสงคปลายทาง 2. จดประสงคนาทาง จดประสงคการเรยนรเปนสงทตองการใหเกดขนหลงจากทผเรยนไดเรยนจบใน

แตละเนอหาวชาไปแลว จดประสงคการเรยนรนจะตองครอบคลมพฤตกรรมทง 3 ดาน คอ ดานความร เจตคตหรอคานยม และทกษะ และการกาหนดจดประสงคการเรยนรควรใหสมพนธและสอดคลองกบเนอหา และความคดรวบยอด เพราะจดประสงคการเรยนรนจะเปนการวดและบอกถงพฤตกรรมของผเรยนไดวาจะสามารถบรรลจดประสงคไดมากนอยเพยงใด และควรจะเปนจดประสงคทสามารถวดได และผเรยนสามารถนาไปปฏบตไดหลงจากเรยนจบไปแลว

การกาหนดเนอหาวชา ผสอนควรจะตองศกษาหาความรตาง ๆ จากตาราเรยน คมอ เอกสารตาง ๆ และนามาพจารณาใหเหมาะสมกบวย และระดบชนของผเรยน ดวาไมงายหรอยากเกนไป และผเรยนสามารถนาไปใชในชวตประจาวนไดดวย

การกาหนดกจกรรมการเรยนการสอน เปนการวดสภาพการเรยนร เพอใหผเรยนสามารถบรรลจดประสงคการเรยนรทไดตงไว ผสอนตองจดกจกรรมตาง ๆ โดยใชกระบวนการตาง ๆ ทใชในการจดการเรยนการสอนตามความเหมาะสมและสอดคลองกบเนอหาวชาและธรรมชาตของผเรยน เพอใหผเรยนคดเปน ทาเปน และสามารถแกปญหาตาง ๆ ไดดวย โดยผสอนจะตองพจารณาจากจดประสงคการเรยนรดงน

1. จดประสงคการเรยนรขอใดบางทผเรยนจะสามารถเรยนรไดดวยตนเอง

53

2. จดประสงคการเรยนรแตละขอนนควรจะใชเวลากคาบ 3. การใชสอหรอวสดอปกรณใด ๆ บางทจะเปนการกระตนผเรยนใหอยากเรยน

และจะกระทาโดยวธการหรอกระบวนการใด ๆ 4. จะตองแจงใหผเรยนไดทราบโดยวธใดเกยวกบการตอบสนองของผเรยน 5. ผลการเรยนของผเรยนแตละคนนน จะมวธการตรวจสอบอยางไร 6. ถาผเรยนมปญหาเนองจากไมบรรลผลตามจดประสงคทตงไว จะมวธการ

แกปญหาเหลานนอยางไร

การกาหนดกจกรรมการเรยนการสอนโดยทว ๆ ไป จะนยมแบงเปน 3 ขนตอนดวยกนคอ

1. ขนนา เปนขนแรกของกจกรรมการเรยนการสอน เปนการชกจงและกระตนใหผเรยนมความพรอมทจะเรยน มความอยากทจะเรยน

2. ขนสอน (ปฏบต) เปนขนทผสอนควรจะจดกจกรรมตาง ๆ ใหผเรยนไดกระทามากกวาผสอน เพราะกจกรรมการเรยนการสอนทดนน จะประกอบดวยกจกรรมทงของผเรยนและผสอน ผสอนจะเปนผกาหนดวากจกรรมใดเปนของผสอนหรอผเรยน ผสอนเปนแตเพยงผชแนะแนวทางทถกตองใหกบผเรยน เพอทวาผเรยนจะไดเลอกแนวทางทถกตองและเหมาะสมกบตนเอง ตลอดจนไดรบประสบการณและเกดการเรยนรไดตามทคาดหวงไว ในขนนผสอนควรจะนาทฤษฎการสอนและเทคนควธการสอน ทฤษฎระบบและทฤษฎการเรยนรมาประยกตใหตามความเหมาะสมดวย

3. ขนสรป เปนขนสดทายหลงจากขนนาและขนสอน ผสอนอาจจะใหผเรยนเปนผสรป หรอผสอนและผเรยนชวยกนสรปกได โดยการสรปเนอหาสาระทสาคญ ๆ ทไดเรยนไปทงหมด โดยการสรปออกมาในเชงความจาควบคไปกบเชงหลกการ (ใชความคดและเหตผล ) ประกอบกน โดยอาจจะมวธการสรปโดยการนาเกมสตาง ๆ มาใชประกอบดวยกไดแลวแตความเหมาะสม

การกาหนดสอการเรยนการสอน พจารณาไดจากกจกรรมการเรยนการสอนวาในแตละกจกรรมนน จะใชสอหรอวสดอปกรณอะไรบาง ตามความเหมาะสมและตามเวลาทสมควร การจะสรางสอหรอใชสอนนจะตองใหตรงกบเนอหาและสอดคลองกบการเรยนการสอน หลกสตรปจจบนฉบบปรบปรงใหคานงถงสอทอยใกลตว และทมอยในทองถน เพอสรางความสมพนธกบชมชน และใชประโยชนจากชมชนใหมากทสด และสอทใชนนควรจะมราคาถก และเมอไปใชกบผเรยนแลวผเรยนไดรบประโยชนสงสด คอเกดทกษะจากเนอหาผสมผสานกบการใชสอการเรยนการสอนดวย

54

การวดผลและประเมนผล เปนขนตอนสดทาย ทจะทาใหทราบไดวากจกรรมการเรยนการสอนนนสาเรจลลวงไปดวยด และมประสทธภาพมากนอยเพยงใด ตลอดจนผเรยนบรรลจดประสงคการเรยนรทกาหนดไวหรอไม กจาเปนจะตองใชกระบวนการวดผลและประเมนผลเขามามสวนในการตรวจสอบความบกพรอง เพอจะไดนาไปแกไข ปรบปรงในสวนทยงบกพรองอย การวดผลประเมนผลนนจะประเมนจากกจกรรมและจดประสงคทตงไว ถากจกรรมแบบใดกตองวดผลใหตรงและสอดคลองกบกจกรรมนน ๆ กจกรรมทใหผเรยนปฏบต กตองวดผลโดยการสงเกตและตรวจดจากผลงานนน ถากจกรรมทารายงานกตองวดผลโดยการตรวจผลงาน ไมใชวาเขยนรวม กนไปทงหมดวา การสงเกต การตอบคาถาม การทาแบบฝกหด การรายงาน การสมภาษณ การทดสอบ ดงนนการวดผลประเมนผลจะประกอบไปดวยวธการวด เกณฑในการวด และตองอางเครองมอทใชวด

(3) ประโยชนของแผนการสอน

สคนธ ภรเวทย (2542 : 253 - 254) ไดกลาววาแผนการสอนทผสอนหรอผทเกยวของในการสอน หรอผออกแบบการสอน ไดเขยนขนมาดวยตนเองหรอจะรวมกนเขยนกตาม เมอเขยนแผนการสอนเสรจแลว จะกอใหเกดประโยชนนานาประการดงน

1. ผสอนมเวลาเตรยมการสอนมากขน และลดเวลาการสอนใหนอยลงได 2. ผสอนเกดความมนใจไมวาจะเปนกอนสอน หรอกาลงสอน 3. ผสอนแทนสามารถดาเนนการสอนแทน และสามารถบรรลจดประสงคตาม

แผนการสอนได 4. ทาใหผสอนทราบวาในแตละคาบทจะสอนนน จะสอนเนอหาอะไร จะใชวธ

สอนแบบใด ใชเทคนคกระบวนการอยางไร จะใชสออะไร และจะมการวดผลประเมนผลโดยวธใด

5. ทาใหผสอนสามารถประสบผลสาเรจในการสอน สอนไดอยางมประสทธภาพ เพราะไดกาหนดจดประสงคเชงพฤตกรรมไวลวงหนาแลว

6. ทาใหผเรยนเกดการเรยนรและไดรบประสบการณเรวขนและมากขนสามารถบรรลจดประสงคตามทตงไว

7. ทาใหผสอนสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอนไดอยางถกตองและเหมาะสม เพราะไดมการกาหนดกจกรรมการเรยนการสอนไวลวงหนาแลว ผสอนสามารถแยกกจกรรมของตนเองและกจกรรมของผเรยนไดอยางชดเจน

55

8. ผสอนสามารถใชสอตาง ๆ ใหสมพนธสอดคลอง และครอบคลมในแตละเนอหาในแตละบทเรยน ตลอดจนกจกรรมตาง ๆ ดวย

9. ทาใหการเรยนการสอนเปนแบบทเนนใหผเรยนเปนศนยกลางมากกวาผสอนเปนศนยกลาง

10. ชวยใหผสอนหลกเลยงตอการใชหนงสอแบบเรยนแตเพยงอยางเดยว เพราะทาใหมเวลาศกษาคนควาหนงสออานประกอบอน ๆ ตลอดจนหาแหลงทรพยากรใหผเรยนไปคนควาหาความรเพมเตมไดอก

(4) ขนตอนในการทาแผนการสอน

สคนธ ภรเวทย ( 2542 : 254) ในการทาแผนการสอนมอยดวยกน 8 ขนตอน คอ 1. ศกษาหลกสตร เอกสารหลกสตรอน ๆ เพอจะไดทราบจดประสงคของ

หลกสตร จดประสงคกลมวชา จดประสงคการเรยนรของแตละวชา 2. วเคราะหจดประสงคของหลกสตร จดประสงคกลมวชา และจดประสงคการ

เรยนรแตละวชา 3. กาหนดขอบขายของเนอหาวชาทจะสอน ตลอดจนกาหนดเวลาในการสอน 4. กาหนดกจกรรมการเรยนการสอน 5. กาหนดสอการเรยนการสอน 6. กาหนดวธการวดผลประเมนผล 7. กาหนดโครงสรางของแผนการสอน 8. เขยนแผนการสอน

(5) ลกษณะของกจกรรมการเรยนการสอนทด

ระววรรณ ศรครามครน (2543 : 221) กลาววาลกษณะของกจกรรมทดตองเกยวของกบสงสาคญหลายประการดงน คอ 1. กจกรรมการเรยนการสอนทกอยางเกยวของกบจดประสงคของการเรยน

2. การจดลาดบของกจกรรมการเรยนการสอน ตองสอดคลองกบจดประสงคทง 3 ดาน ดวยกนคอ ดานพทธพสย ดานจตพสย และดานทกษะพสย

3. กจกรรมการเรยนการสอนควรเหมาะสมกบวยและความพรอมของนกเรยน 4. กจกรรมการเรยนการสอนควรมการจดลาดบขนตอน เพอใหการเรยนรมความ

ตอเนอง แตละกจกรรมควรใหมการสบทอดตอจากการเรยนรทมอยกอน จะตองเปนการจดลาดบ

56

จากรปธรรมไปหานามธรรม จากประสบการณทอยใกล ไปสประสบการณทอยไกล และจากกระบวนการคดการทางานอยางงาย ๆ ไปสการใหเหตผลทเปนแบบแผน และเปนนามธรรม

5. กจกรรมการเรยนการสอนควรทาใหบงเกดผลดอยางเตมท กอใหเกดการเรยนรเพมขน

6. กจกรรมการเรยนการสอนจะตองทาทายความสนใจของนกเรยนใหนาสงทเรยนจากสถานการณหนง ไปใชไดกบสถานการณใหม ลกษณะเชนน จะทาใหการเรยนตอเนองกนไป สามารถอธบายสงใหม คาดคะเน และพฒนาทกษะและการเรยนรในโรงเรยนได

7. กจกรรมการเรยนการสอนเพอเปนการพฒนาการคด สงเสรมใหนกเรยนไดคดแบบสบสวนสอบสวน และแกปญหาตามแนวทางของตน และตองรจกประเมนความคดของตนเองดวย

8. กจกรรมการเรยนการสอนควรใหนกเรยนไดเรยนรหลาย ๆ ทาง การจดกจกรรมทใหโอกาสนกเรยนสงเกต วเคราะห และอภปราย โดยใชสอการเรยนตาง ๆ มาประกอบกจกรรม หากกจกรรมหนง ๆ ไมเหมาะสมกบนกเรยนคนหนงแตอาจมกจกรรมอน ๆ ทชดเชยได

9. กจกรรมการเรยนการสอนควรมลกษณะเปดกวางแกนกเรยนใหมลกษณะทแตกตางกนทงในดานเนอหาและแนวความคด กจกรรมลกษณะนไมจาเปนจะตองมคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว แตเปนการใหนกเรยนไดรจกใชความคดอยางมเหตผล และพฒนาความคดสรางสรรค (นาตยา ภทรแสงไทย , 2525 : 262 – 264 อางถงใน สพน บญชวงศ, 2538 : 37)

แนวทางการเลอกใชวธการสอนเพอนามาจดกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบเนอหาวชา และผเรยน มดงตอไปน

1. วเคราะหเนอหาวชาทจะสอนวามลกษณะอยางไร มงใหผเรยนมความร หรอความสามารถในเรองใดเปนสาคญ เชนตองการใหผเรยนเขาใจ หรอมความเขาใจเกยวกบกฎความจรง หรอแนวคดของเนอหาวชา หรอเนนในเรองการฝกปฏบต และอน ๆ ซงจะทาใหผสอนสามารถเลอกวธสอนไดอยางเหมาะสม ในการเลอกเนอหาวชา ผสอนจะตองคานงวา เนอหาวชานนจะตองมความถกตอง มความสาคญตอการเรยนรของผเรยน เปนสงทนาสนใจ รวมทงเปนเนอหาวชาทผเรยนสามารถเรยนได ไมยากจนเกนระดบความสามารถของผเรยน

2. พจารณาจดมงหมายของวธสอนนนวา อะไรเปนจดมงหมายสาคญของวธสอนนน ๆ เหมาะสมและสอดคลองกบเนอเรองทจะสอน รวมทงผสอนสามารถดาเนนการสอนไดหรอไมซงในบางครงผสอนจะตองจดเตรยมการไวลวงหนา ในเรองสถานท หรอใบงาน และอน ๆ เพอใหการดาเนนการสอนเปนไปตามรปแบบทกาหนดไว เชน วธการสอนในรปแบบของการจด

57

กจกรรมกลม หรอการจดทศนศกษา หรอการจดใหมการอภปราย หรอการใชบทบาทสมมตในชนเรยน

3. พจารณาความสมพนธระหวางวธการสอนนน ๆ กบความแตกตางกนของกลมผเรยนในดานอาย พนฐานการศกษา ความสนใจ รวมทงสงคม และสงแวดลอม ซงผสอนควรจะพจารณาเลอกวธสอนใหเหมาะสมกบกลมของผเรยน ความสนใจ และสภาพแวดลอม เพอใหการดาเนนการสอนประสบความสาเรจมากทสด

4. ผสอนควรพจารณาวธการสอน ซงมกจกรรมการสอนทจะสงเสรม กระตนหรอสนบสนนใหผเรยนสามารถพฒนาสตปญญาของตนเอง รจกการสบหาความร การวางแผนงาน สามารถทางานรวมกบผอนได รวมทงฝกใหรจกทางานในลกษณะของกระบวนการ ฝกฝนใหมลกษณะนสยทดในการทางานตอตนเองและเพอนรวมงาน

5. พจารณาวธการสอนทผสอนคาดวาจะสามารถนาไปปรบใชไดอยางมผลสาเรจเหมาะสมกบผเรยน สภาพแวดลอม และความสามารถของผสอนเอง รวมทงไมเปนภาระทหนกเกนไปสาหรบครในการเตรยมการสอน เนองในบางวธการสอน ผสอนจะตองจดเตรยมกจกรรมการสอนเปนวน ๆ เพอทาการสอนเพยงชวโมงเดยวเทานน ทาใหเสยเวลาและเปนภาระทหนกเกนไป

2.6.2.8 หลกการจดการเรยนรอสลามศกษา

กรมวชาการ (2546 : 145) ไดกลาววา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 มาตรา 22 กาหนดแนวทางการจดการศกษาไววาการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสาคญทสด ฉะนนครผสอนและผจดการศกษาจะตองเปลยนแปลงจากการเปนผชนาและผถายทอดความร ไปเปนผชวยเหลอ สงเสรมและสนบสนน ใหผเรยนแสงหาความรจากสอและแหลงการเรยนรตาง ๆ และใหขอมลทถกตองแกผเรยน เพอนาขอมลเหลานนไปใชในการสรางสรรคความรของตน การจดการเรยนรตามสาระอสลามศกษา เปนการจดการเรยนรทมงเนนใหผเรยนเกดคณธรรม จรยธรรมและคณลกษณะทพงประสงค เพอนาไปดาเนนชวตและอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสข

การเรยนรสาระการเรยนรอสลามศกษา มกระบวนการและวธการทหลากหลาย ซงผสอนตองคานงถงพฒนาการของผเรยนในดานรางกาย สตปญญา วธการเรยนรความสนใจ และความสามารถของผเรยน ซงมการเปลยนแปลง เจรญเตบโตอยาง เปนระยะ ๆ และตอเนอง

58

การจดการเรยนรอสลามศกษา นอกจากจะมงปลกฝงดานปญญา พฒนาการคดของผเรยนใหมความสามารถในการคดสรางสรรค คดอยางมวจารณญาณแลว ยงมงพฒนาความสามารถทางอารมณ โดยการปลกฝงใหผเรยนเหนคณคาของตนเอง เขาใจตนเอง เหนอกเหนใจผอน สามารถแกปญหา ขอขดแยงทางอารมณไดอยางถกตองเหมาะสม

ดงนนการจดการเรยนรในแตละชวงชนควรใชรปแบบและวธการทหลากหลาย และเปนกระบวนการจดการเรยนรทมงใหผเรยนมความร ความสนใจ จนเกดความตระหนก ความศรทธา ยดมน และสามารถนาไปปฏบตไดอยางถกตอง ตามหลกการอสลาม กระบวนการเรยนรเชนน ไดแก การจดกจกรรมใหผเรยน ไดเรยนรดวยตนเอง การเรยนรรวมกน การเรยนรจากสงแวดลอม การเรยนรจากการปฏบตจรง และการเรยนรแบบบรณาการสอดแทรกกบกระบวนการเรยนรในทกกลมสาระการเรยนรในรปแบบทเปนการเรยนรในลกษณะองครวม โดยนากระบวนการเรยนรในกลมสาระอสลามศกษา หรอตางกลมสาระการเรยนรมาบรณาการจดการเรยนรกบผเรยน

2.6.2.9 แนวการจดการเรยนรในแตละชวงชน

กรมวชาการ (2546 : 146-147) ไดกลาวถงแนวการจดการเรยนรอสลามศกษาในแตละชวงชนดงน

ชวงชนท 1 ชนประถมศกษาปท 1-3 การจดการเรยนรสนองตอบตอความสนใจของผเรยน โดยคานงถงหลกจตวทยาพฒนาการ และจตวทยาการเรยนร สถานศกษาตองจดการเรยนรใหครบทกหวขอเรอง คอ หวขอเรองศรทธา หวขอเรองศาสนาประวต หวขอเรองจรยธรรม หวขอเรองศาสนบญญต หวขอเรองอลกรอาน และหวขอเรองภาษาอาหรบและหรอภาษามลาย ในลกษณะการบรณาการ โดยมงเนนใหผ เรยนมความรระดบพนฐาน ปฏบตศาสนกจไดตามคาแนะนา ในสงทเขาคนเคย ไดเรยนรเรองราวเกยวกบตวของเขาเองและผคนทอยรอบ ๆ ตวเขา มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ทจะนาไปสการพฒนาเรองความรบผดชอบ การรวมมอกน สรปการจดการเรยนรอสลามศกษาระดบชวงชนท 1 ควรมลกษณะดงน

(1) มลกษณะบรณาการ โดยนาสาระทง 6 หวขอเรองมาบรณาการในการจดกจกรรมการเรยนร

(2) ใหนกศกษาไดรบประสบการณรอบ ๆ ตว ประสบการณรอบตวนกเรยน ตงแตครอบครว โรงเรยน เพอนบาน และชมชนในลกษณะการปฏบตตามคาแนะนา

ชวงชนท 2 ชนประถมศกษาปท 4-6 การจดการเรยนรมรปแบบลกษณะคลายการจดในชวงชนท 1 คอ สถานศกษาตองจดการเรยนรใหครบทกหวขอเรอง คอ หวขอเรองศรทธา

59

หวขอเรองศาสนาประวต หวขอเรองจรยธรรม หวขอเรองศาสนบญญต หวขอเรองอลกรอาน และหวขอเรองภาษาอาหรบและหรอภาษามลาย ในลกษณะการบรณาการ ดงเชนผเรยนควรไดศกษาเปรยบเทยบเรองราวของคนในสงคมในดานคานยม จรยธรรมและความเชอในสงคมนน ๆ มการเปดโอกาสใหผเรยนไดเลอกเรยนในสงทตนสนใจบาง เพอมงเนนใหผเรยนเกดทกษะในการคด การคนควาแสวงหาความร สรางความรดวยตนเอง สามารถแลกเปลยนความรกบผอนได การเรยนรเชนนจะทาใหผเรยนไดพฒนาแนวคดของตนเองและยงขยายประสบการณไปสความเขาใจ และปฏบตตนไดถกตอง

2.6.3 ดานสอการเรยนการสอน การนาสอมาใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนนบวาเปนสงจาเปนอยางยง ท

นอกจากจะเปนตวกลางในการทาความเขาใจแลวยงทาใหผเรยนเกดความสนใจ สามารถเรยนรไดอยางรวดเรวและไดเหนภาพพรอมดวยคาอธบายในเวลาเดยวกน

ทานบมฮมหมด ไดใชสอประกอบการเรยนการสอน โดยทานไดแสดงทาทางประกอบ ดงทมรายงานจากทานอบ มซา อลอชอารย เลาวา ทานนบมฮมมด ไดกลาววา

) ) " دشان يينمن كالبؤللم منؤالم هضعا بضعب " كبشو نيب 5))أصابعه

ความวา “ (ความสมพนธระหวาง) มอมนกบมอมนเปรยบประหนงอาคารทยดตดซงกนและกน” และ(ทานนบมฮมมด )ไดประสานนวมอของทานเขาดวยกน

จากหะดษขางตนจะเหนไดวาทานนบมฮมมด ไดใชสอประกอบในการเรยน

การสอนบรรดาเศาะหาบะฮ โดยทานไดเอานวมาประสานใหเขากน เปนสอการสอนในการตอกยาคาพดของทานนบมฮมมด เพอใหบรรดาเศาะหาบะฮ ไดเขาใจถงความสมพนธระหวางมอมนกบมอมนเพมมากขน

และมรายงานจากทานอะล บน อบ ฏอลบ เลาวา

5 บนทกโดย al-Bukhariy ,1989หะดษหมายเลข 2446

60

بهما حريرا بشماله وذهبا بيمينه ثم رفع أخذ رسول الله ( ( 6))إن هذين حرام على ذكور أمتى حل إلناثهم « يديه فقال

ความวา “ทานนบมฮมมด ไดถอผาไหมไวในมอซายและทองคาไวในมอขวา หลงจากนนทานกยกสองมอ แลวทานกลาววา “แทจรงทงสองอยางนเปนสงตองหามสาหรบประชาชาตของฉนทเปนชาย และเปนสงทอนมตสาหรบสตรของพวกเขา”

จากหะดษขางตนจะเหนไดวาทานนบมฮมมด ไดนาเสนอการใชสอการเรยน

การสอนโดยยกมอทงสองขางแสดงถงสงทตองหาม โดยทานไดถอสอไวในมอทงสองของทาน เพอตองการแสดงใหบรรดาเศาะหาบะฮ ไดเหนทงรป พรอมไดอธบายประกอบ โดยมงเนนใหเศาะหาบะฮ มความเขาใจเพมมากขนและตดอยในความทรงจาไดนาน

ดงนน การใชสอการเรยนการสอนจงนบวามความสาคญทจะเปนตวกระตนใหผเรยนเกดความสนใจไดเปนอยางด

2.6.3.1 ความหมายของสอการเรยนการสอน

ความหมายของสอการเรยนการสอนคอ สอ เปนคามาจากภาษาลาตนวา “medium ” แปลวา “ระหวาง” หมายถง สงใดกตามทบรรจขอมลเพอใหผสงและผรบสามารถสอสารกนไดตรงตามวตถประสงค ดงนนการนาสอการเรยนการสอนไปใชจงหมายถง การนาวสด เครองมอและวธการมาเปนสะพานเชอมโยงความร เนอหา ไปยงผเรยนได เพอทาใหเกดความเขาใจในสงทถายทอดซงกนและกนไดผลตรงตามจดมงหมาย สงซงทใชเปนตวกลางในการถายทอดความร ทกษะ และเจตคต ใหแกผเรยน หรอทาใหผเรยนไดเรยนรตามวตถประสงค กคอสอนนเอง จงอาจกลาวไดวาสอการเรยนการสอนมบทบาทเปนกญแจสาคญในการวางแผนและการใชการสอนเชงระบบ สอมความหมายมากไมวาจะเปนบคคล วสด อปกรณหรอเหตการณทสรางเงอนไข ซงทาใหผ เรยนเกดความร ทกษะ และทศนคตตาง ๆ ตามความหมายน อาจารย ตารา และสงแวดลอมในโรงเรยนกเปนสอทตวกลางในการนาและถายทอดขอมลความรจากครผสอน หรอจากแหลงความรไปยงผเรยนเปนสงชวยอธบายและขยายเนอหาบทเรยนใหผเรยนสามารถเขาใจ เนอหาไดงายขนเพอบรรลวตถประสงคการเรยนทตงไว (กดานนท มะลทอง, 2540 :70; จรยา

6 บนทกโดย Ibn Majah,ม.ป.ป.หะดษหมายเลข 3726

61

เหนยนเฉลย ,2546 : 14; วรรณา เจยมทะวงษ ,2532 :1; พมพพรรณ เทพสเมธานนท , ศรบรณ สายโกสมและตวงแสง ณ นคร ,2542:299; กดานนท มะลทอง , 2544 :1)

2.6.3.2 ประเภทของสอการเรยนการสอน

การจาแนกประเภทของสอการเรยนการสอนอาจกระทาไดหลายลกษณะตามทศนะของผแบง เชน เดอ คฟ เฟอร (De Kieffer, 1965:9 อางถงใน เอกวทย แกวประดษฐ, 2545: 240-241) ไดจาแนกสอการเรยนการสอนออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1.วสดและเครองมอทไมตองฉาย(Non Materials and Equipment) หมายถงวสดหรอเครองมอทไมตองอาศยเครองฉายในการนาเสนอ แตสามารถนาเสนอไดดวยตวของมนเอง ไดแก ของตวอยาง หนจาลอง ของจรง ฯลฯ ตลอดจนกจกรรมตาง ๆ เชนการสาธต การทดลอง นทรรศการ เปนตน

2.วสดและเครองมอทตองฉาย (Projected Materials and Equipment) หมายถงวสดหรอเครองมอทตองอาศยเครองฉายจงสามารถนาเสนอได เชนฟลมภาพยนตรและเครองฉายภาพยนตร ภาพโปรงใสและเครองฉายภาพขามศรษะ เปนตน

3.โสตวสดและอปกรณ(Audio Materials and Equipment) หมายถงวสดและอปกรณทเกยวกบเสยง สามารถรบรไดโดยการฟง เชน เครองบนทกเสยงและเทป เครองเลนแผนเสยงและแผนเสยง เครองขยายเสยง เครองรบวทย เปนตน

2.6.3.3 ความสาคญของสอการเรยนการสอน

วาร ถระจต(2534:112)ไดกลาวถงสอการเรยนการสอนมความสาคญและมประโยชนในการชวยใหเกดการเรยนรไดงายขน ไมตองเสยเวลาทาความเขาใจมาก ชวยประหยดเวลา ตลอดจนชวยถายทอดความคดระหวางครกบนกเรยนไดเปนอยางด ทาใหนกเรยนเกดความเขาใจไดรวดเรว และสามารถจดจาเรองทเรยนไดเปนอยางด ดงนนสอการเรยนการสอนจงมความจาเปนตอการเรยนร เนองจากความเจรญกาวหนาทางวชาการความรมเพมมากขน จงทาใหมเนอหาวชาทตองสอนมากขน สอการเรยนการสอนจงเขามามบทบาทสาคญทจะชวยขยายความร ชวยใหเกดความเขาใจตรงกน ถกตอง ชวยประหยดเวลาทตองพดอธบายไดมาก และชวยใหผเรยนเกดความเขาใจแจมแจง การนาสอการเรยนการสอนมาชวยประกอบการสอนจะสามารถนาไปใชกบนกเรยนทงกลมยอย และกลมใหญไดเปนอยางด

62

2.6.3.4 ลกษณะของสอการสอนทด

วรรณา เจยมทะวงษ (2532: 1-3) ไดกลาววา สอการสอนทดยอมชวยใหการเรยนรบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ ซงจะตองประกอบดวยคณลกษณะตาง ๆ ดงตอไปน

1. ความเหมาะสมสอดคลองกบเนอหาและจดมงหมายของการเรยนการสอน

ลกษณะเนอหา และจดมงหมายของการเรยนการสอน เปนสงกาหนดใหทราบวาพฤตกรรมขนสดทายของผเรยนจะเปนเชนไร โดยทวไปเราแบงพฤตกรรมทางการเรยนรออกเปน 3 ประเภทดวยกน

(1) ประเภทความรความเขาใจทจะเปนพนฐานของการนาไปใชกบปญหาได ไดแก การอธบายได การประเมนคาได การกฎเกณฑหลกการได เปนตน

(2) ประเภทการลงมอปฏบตทจะนาไปสทกษะในการทางานตอไป (3) ประเภทความรสกดานอารมณทจะมองเหนคณคาหรอเกดความสนใจใน

เนอหาการเรยนนนตอไป

2. ความเหมาะสมกบรปแบบของการเรยนการสอน

อาจกาหนดรปแบบของการเรยนการสอนเปนลกษณะใดลกษณะหนงดงตอไปน คอ

(1) สอนเปนกลมใหญพรอมกน ความรจะถกถายทอดจากครผสอนไปสผเรยนแตละคน ดวยอตราเรวเดยวกน โดยทผเรยนเพยงทาหนาทฟงการถายทอดจากครและจดบนทกเทานน สอทใชจงตองมขนาดใหญพอทผเรยนจะมองเหนไดพรอม ๆ กน ในขณะทครใชเพอประกอบการอธบาย

(2) การสอนกลมยอย แตละกลมประกอบดวยผเรยนประมาณ 5-8 คนเรยนรจากเนอหาและกจกรรมการเรยนทครจดใหดวยอตราเรวทไลเลยกน เนอหาและกจกรรมการเรยนในแตละกลมอาจเหมอนกนหรอเปนเรองราวตอเนองกน โดยใชการหมนเวยนเพอการเรยนรกได สอทใชกบกจกรรมการเรยนลกษณะน จงไมตองการในเรองขนาดใหญ แตควรมหลายชด ในกรณกลมคอนขางใหญ (6-8 คน)

(3) การสอนรายบคคล ผเรยนจะเรยนรจากเนอหาและกจกรรมการเรยนทครจดใหเปนรายคน ดวยอตราเรวทแตกตางกนเปนรายบคคล สอทจะชวยใหเกดการเรยนรในลกษณะนจะตองชดเจนพอทจะเรยนรไดดวยตนเอง และเปนสอขนาดเลกได

63

3. ความเหมาะสมกบลกษณะของผเรยน

ลกษณะของผเรยนทจาเปนตองพจารณาไดแก วย , ความสามารถ , พนฐานประสบการณและความสนใจ ตวแปรเหลาน ลวนมผลตอผลสมฤทธทางการเรยนทจะเกดจากสอทงสน แตอยางไรกด ในการสอนนกเรยนคราวละกลมใหญยอมเปนการยากทจะจดสอใหเหมาะสมกบผเรยนทกคนได ในทางปฏบตจงใชกลมผเรยนเปนกลาง ๆ สาหรบการพจารณาจดสอ

4. ความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของการใชสอ

สอการสอนมความสอดคลองกบวสดอปกรณพนบานและสภาพแวดลอมของการใชสอนน นอกจากจะไมเปนปญหาตอการผลตและการใชแลว ยงทาใหผ เรยนไดเรยนรในสภาพแวดลอมทแทจรงอกดวย

อยางไรกด สอการสอนเพยงชนดใดชนดหนงอาจไมเปนการเพยงพอทจะใหผเรยนไดเรยนรเนอหาตาง ๆ ไดอยางแทจรง ครควรพจารณานาเอาสอการสอนหลายอยาง ซงใหเนอหาสาระความรเกยวของกนมาใชรวมกนหรอกลาวไดอกอยางวาเปนการใชสอประสม (Multi Media) ในการสอน สอประสมนอกจากจะชวยเพมพนความรประสบการณใหผเรยนมากยงขนแลว ยงชวยสรางบรรยากาศการเรยนการสอนทนาสนใจกวาการเรยนร เนอหานน ๆ จากสอเพยงชนดเดยวอกดวย

2.6.3.5 การใชสอ วารนทร รศมพรหม (มปป : 36) ไดกลาวถง การใชสอการสอนไววามขนตอน

ดงตอไปน 1. ตรวจสอบสอ 2. การฝกหดนาเสนอสอ 3. การเตรยมสภาพแวดลอม 4. การเตรยมผเรยน 5.การนาเสนอสอ และกอนทจะมการใชสอการสอนสงทควรคานงตอการใชสอการสอนเพอใหเกด

ประสทธภาพสงสดนน วาร ถระจต(2534 :113-114) ไดกลาวไวดงน คอ 1. ตรงกบเนอหาและจดมงหมายของวชาทจะสอน การเลอกสอการเรยนการสอน

ใหตรงกบจดมงหมายของการสอนและเนอหาวชาเปนสงสาคญทควรคานง เพราะตองการดวาในเนอหาทจะสอนนน ๆ ตองการใหผเรยน ไดเรยนรหรอมพฤตกรรมทตองการอยางไรบาง

64

2. ตรงกบลกษณะของผเรยน โดยพจารณาวา สอการเรยนการสอนนน สอดคลองเหมาะสมกบ อาย เพศ ความสนใจ ทงความร ประสบการณเดม ความถนด ตลอดจนวธการเรยนทเหมาะสมของผเรยน และในขณะเดยวกนกใหพจารณาวา สอการสอนชนดใด เหมาะสมกบการสอนแบบใด สอการเรยนการสอนนน ๆ ทเลอกนาไปใชนนเหมาะสมกบสงอานวยความสะดวกทมอยหรอไม เชน ถาโรงเรยนไมมหองฉายภาพยนตร หองมด ไมพอกไมควรนาเครองฉายภาพยนตรมาใชประกอบการสอน เปนตน 3. เวลาทใชสอการเรยนการสอนตองพอเหมาะไมนานไป เพราะถานานไปจะทาใหนกเรยนเบอหนาย ขาดความสนใจ ถาเรวเกนไปกจะทาใหผเรยนตามไมทนและขาดความสนใจได 4. ควรฝกซอมการใชสอการเรยนการสอนจนเกดความคลองแคลว มความมนใจ ใชไดไมผดพลาด 5. ขนาดของสอการเรยนการสอน ตองพอเหมาะกบหองเรยน ตองชดเจน มองเหนไดทวทกคน ภายในหองเรยน 6. จดลาดบของสอการเรยนการสอนและวางไวในทเหมาะสม

7. ใชเทคนคของการใชสอการเรยนการสอนทด เชนไมยนบงผเรยน ระดบเสยงทเหมาะสม ปรบภาพใหชดเจน เสยงดงพอสมควร

8. นาสอการเรยนการสอนมาใชเมอถงเวลาทจะใช ไมควรนาสอการเรยนการสอนมาทงไวใหผเรยนเหนกอนถงเวลาอนสมควร เพราะจะทาใหผเรยนขาดความสนใจและตงใจฟงได

9. สงเกตปฏกรยาของผเรยนวามความสนใจและเขาใจตอการใชสอ ฯ มากนอยแคไหน เพอจะไดนาไปปรบปรงการเรยนการสอนนน ๆ ในโอกาสตอไป

10. ใชสอการเรยนการสอนใหอยภายในเวลาทกาหนด อยาใหยดเยอจนนาราคาญ 11. ไมควรใชสอการเรยนการสอนมากเกนความจาเปน ควรใชเฉพาะสอการเรยน

การสอนทจาเปนและสาคญตอบทเรยนนน ๆ เทานน

2.6.3.6 ทกษะการใชสอการเรยนการสอน

อาภรณ ใจเทยง (2546 : 187-189) ไดกลาวถงทกษะการใชสอการเรยนการสอนไววา สอการเรยนการสอนเปรยบไดกบมอทสามของคร เพราะครสามารถนามาใชเปนเครองทนแรงชวยเสรมใหการสอนนาสนใจ และลดพลงงานการทครตองพดอธบายใหนอยลงได เปนการประหยดเวลาการสอนลง สอการสอนจะชวยกระตนความสนใจของนกเรยน ชวยสรางความเขาใจใหชดเจนขน และชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดเรวขน ตลอดจนจาไดนาน สอการสอนแบงไดเปน

65

สอประเภทวสด เชน ของจรง ของจาลอง รปภาพ บตรคา แผนภม แผนท หนงสอ ฯลฯ สอประเภทอปกรณ เชน เครองฉายภาพขามศรษะ โทรทศน เครองบนทกเสยง วทย ฯลฯ และสอประเภทวธการ ไดแก กจกรรมทกอยางทครหรอนกเรยนจดขน ทงในและนอกหองเรยน เชน การสาธต การแสดงบทบาทสมมต การแสดงละคร การเชดหน การศกษานอกสถานท ฯลฯ เนองจากสอมหลายประเภท ผสอนจงตองเลอกใชใหเหมาะสมกบลกษณะเนอหาวชา จดประสงคของบทเรยน ลกษณะของผเรยน และสภาพแวดลอมตาง ๆ ในสวนของหลกการใชสอการเรยนการสอน ผสอนควรไดกาหนดจดประสงคการสอนเสยกอนเพอเปนเครองชนาในการเลอกใชสอการสอน และควรมหลกการเลอกใชสอการสอน

2.6.3.7 ขอควรคานงถงตอการใชสอการสอน

วาร ถระจตร (2534: 113-115) ไดกลาววา สอการเรยนการสอนจะ บงเกดผลดเมอครสามารถเลอกใชไดถกตองเหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของบทเรยน ตองขยายความรและไมทาใหเสยเวลาเรยนมากนก ดงนนจงมขอควรคานงถงตอการใชสอการเรยนการสอน ดงน

1. ตรงกบเนอหาและจดมงหมายของวชาทจะสอน การเลอกการเรยนการสอนใหตรงกบจดมงหมายของการเรยนการสอนและเนอหาวชาเปนสงสาคญทควรคานง เพราะตองการดวาในเนอหาทจะสอนนน ๆ ตองการใหผเรยนไดเรยนรหรอมพฤตกรรมทตองการอยางไรบาง

2. ตรงกบลกษณะของผเรยน โดยพจารณาวาสอการเรยนการสอนนนสอดคลองเหมาะสมกบอาย เพศ ความสนใจ ทงความร ประสบการณเดม ความถนด ตลอดจนวธการเรยนทเหมาะสมของผเรยนและในขณะเดยวกนกใหพจารณาวา สอการสอนชนดใด เหมาะสมกบการสอนแบบใด สอการเรยนการสอนนน ๆ ทเลอกนาไปใชนนเหมาะสมกบสงอานวยความสะดวกทมอยหรอไม เชน ถาโรงเรยนไมมหองฉายภาพยนตร หองมด ไมพอกไมควรนาเครองฉายภาพยนตรมาใชประกอบการสอน เปนตน

3. เวลาทใชสอการเรยนการสอนตองพอเหมาะไมนานไป เพราะถานานไปจะทาใหนกเรยนเบอหนาย ขาดความสนใจ ถาเรวเกนไปกจะทาใหผเรยนตามไมทนและขาดความสนใจได

4. ควรฝกซอมการใชสอการเรยนการสอนจนเกดความคลองแคลว มความมนใจ ใชไดไมผดพลาด

5. ขนาดของสอการเรยนการสอน ตองพอเหมาะกบหองเรยน ตองชดเจน มองเหนไดทวกนทกคน ภายในหองเรยน

66

6. จดลาดบของสอการเรยนการสอนและวางไวในทเหมาะสม 7. ใชเทคนคของการใชสอการเรยนการสอนทด เชนไมยนบงผเรยน ระดบเสยงท

เหมาะสม ปรบภาพใหชดเจน เสยงดงพอสมควร 8. นาสอการเรยนการสอนมาใชเมอถงเวลาทจะใช ไมควรนาสอการเรยนการสอน

มาวางทงไวใหผเรยนเหนกอนถงเวลาอนสมควรเพราะจะทาใหผเรยนขาดความสนใจและตงใจฟงได

9. สงเกตปฏกรยาของผเรยนวามความสนใจและเขาใจตอการใชสอการเรยนการสอนมากนอยเพยงไหน เพอจะไดนามาปรบปรงสอการเรยนการสอนนน ๆ ในโอกาสตอไป

10. ใชสอการเรยนการสอนใหอยภายในเวลาทกาหนดอยาใหยดเยอจนนาราคาญ 11.ไมควรใชสอการเรยนการสอนมากเกนความจาเปน ควรใชเฉพาะสอการเรยน

การสอนทจาเปนและสาคญตอบทเรยนนน ๆ เทานน ควรคานงถงการเลอกใชสอการเรยนการสอนใหสอดคลองเหมาะสมกบกจกรรม

และวตถประสงคของบทเรยน จะชวยใหการใชสอการเรยนการสอนมประโยชนตอการสอนอยางคมคา หากมเทคนควธใชสอการเรยนการสอนดวยแลว กจะชวยขยายความรความเขาใจของผเรยนไดชดเจนมากยงขน

2.6.3.8 บทบาทของสอการสอนตอการเรยนร

สนนทา สนทรประเสรฐ(ม.ป.ป. :6) ไดกลาวถงบทบาทของสอการสอนตอการเรยนร ดงน

1. สอการสอนเปนตวกระตนความสนใจของนกเรยนตอเรองทจะเรยน 2. สอการสอนเปนเครองมอทจะใหนกเรยนไดเรยนรดวยการลงมอปฏบต 3. สอการสอนชวยใหประสบการณรปธรรมแกนกเรยน 4. สอการสอนเปนตวแบบทดสาหรบการเรยนของนกเรยน 5. สอการสอนในรปของกจกรรมหรอวธการตาง ๆ จะทาใหเกดบรรยากาศของ

ความเปนกนเอง 6. สอการสอนชวยสรางสภาพการณทเปดกวางตอการเรยนรของนกเรยน

2.6.3.9 แนวคดในการผลตสอการสอน

สนนทา สนทรประเสรฐ (ม.ป.ป. : 22)กลาววา ความเชอของผทเกยวของกบการศกษาในแงทควรใชสอการสอนประกอบการเรยนการสอนในปจจบนไดมแนวโนมเพมมากขน

67

เปนลาดบ นบเปนนมตหมายอนดทการศกษาจะไดมพฒนาการไปในทางทด ทงนเพราะแสดงใหเหนถงความเปลยนแปลงดานพฤตกรรมการสอนของครวากาลงจะตองเปลยนไปดวย และเนนใหเหนปรชญาทางการสอนทยดเอาผเรยนเปนศนยกลางมากยงขน การกลาวเชนนมไดเปนการยกยองเอาสอการสอนเปนตวการสาคญในการเปลยนแปลงพฤตกรรมการสอนของครจนเลยเถด แตเพราะสอการสอนกบกจกรรมการเรยนและกจกรรมการสอนของครเปนสงทมความสมพนธกนอยางใกลชด และมอทธพลตอกบอยางมาก เพราะการใชสอการสอนเปนตวชบทบาทของคร ซงในขณะนบทบาทของครในการสอนกเปลยนไป จากผใหความรกลายเปนผแนะ ผประสานงานไปแลว ดงจะเหนไดจากการคนคดวธการสอนแบบแปลก ๆ ใหม ๆ เชนการใชชดการสอนแบบศนยการเรยน การศกษารายบคคล ซงสงกลาวมานเปนสวนททาใหการสอนของครตองเปลยนไป การศกษามไดมงหวงจะเอาแตการผลตสอในการสอนเทานน ยงมบรรดาโครงการตาง ๆ ทงทเปนของไทย และองคการตางประเทศทเหนความสาคญในการพฒนาในดานการเรยนการสอน โดยพยายามเปลยนบทบาทของครเนนการใชสอแบบเบดเสรจเพอชวยคร และมงหวงทจะลดบทบาทของครผสอนแตเพมใหผเรยนไดเลาเรยนกนเองมากยงขน สงทโครงการเหลานผลตขนกคอ สอการสอนตาง ๆ ทงการเรยนเปนกลมยอยและรายบคคล ทกลาววาการหนมาใชสอการสอนเปนการยดผเรยนเปนศนยกลางนน กเพราะวาแตเดมทเดยวครจะมวธการสอนอนจากด ไมวาจะเปนลกษณะวชาอยางไร กใชวธสอนอยางนน ซงเรากคงยอมรบกนวาแตละเนอหานนนาจะมวธการสอนทแตกตางกน การใชสอการสอนประกอบการสอนกเปนความหวงทจะชวยเพมประสทธภาพของการเรยนการสอน เพราะตวสอกลางนนเปนเสมอนพาหนะทจะนาความรจากครไปสผเรยน สอการสอนแตละชนนอกจากจะทาเนอหาใหเปนรปธรรมแลว สอยงเปนตวกระตนใหเกดการรบรอกดวย เพราะผผลตจะสามารถตกแตงใหสวยงามได ทาใหบรรยากาศของการเรยนรดขนดวย ในการสรางสอการสอนขนการผลตสอการสอนนบเปนขนทจะตองลงมอปฏบตจรง นบเปนขนสาคญกอนทจะไดเรมสอน ถาการเรยนการสอนใดไดใชสอการสอนทผลตขนมาอยางมคณภาพ กจะทาใหการเรยนการสอนนนไดผลดยง ในทางตรงขามถาสอการสอนทนามาใชนนมคณภาพตากอาจจะมผลทาใหการเรยนการสอนนนไดผลตาลงไปดวย

2.6.4 ดานการวดและประเมนผล

การวดและประเมนผลเปนอกบทบาทของวทยากรอสลามศกษา ซงเปนกระบวนการเรยนการสอน ทจะทาใหทราบวาการเรยนการสอนทดาเนนมานน บรรลจดประสงคหรอไดผลมากนองเพยงใด การจดการเรยนรอสลามศกษา วทยากรอสลามศกษาจาเปนจะตองม

68

การประเมนผลประกอบการเรยนร ไมวาจะเปนการสงเกตพฤตกรรม การปฏบต และการทาสอบ เปนตน ดงททานนบมฮมมด ไดทาการประเมนบรรดาเศาะหาบะฮ ของทาน มรายงานจากทานอบ ฮรยเราะฮ เลาวา ทานนบมฮมมด ไดถามวา

) ) اعتال مو له مهال در نا مفين فلسقالوا الم فلسا المون مردأت فلسكاة فقال إن المزام وصيالة وة بصامالقي موأتى يتى يأم من

ويأتى قد شتم هذا وقذف هذا وأكل مال هذا وسفك دم هذا تاته فإن فنينسح ذا منهاته ونسح ذا منطى هعذا فيه برضو

هاتنسه حليع تفطرح ماهطايخ ه أخذ منليا عى مقضل أن يقب 7 ))ثم طرح فى النار

ความวา “พวกทานรไหมใครคอคนลมละลาย ?” บรรดาเศาะหาบะฮ ตอบวา “แทจรงคนลมละลายในหมพวกเรากคอคนทไมมแมแตสตางค(ดรฮม)เดยว และไมมทรพยสมบตใด ๆ เลย” ทานนบม ฮมมด ตอบพวกเขาวา “คนลมละลายในหมประชาชาตของฉนคอผทฟนคนชพในวนกยามะฮดวย (ผลบญ) จากการละหมาด การถอศลอด และการจายซะกาต แตเขาเองกลบดดาคนนน ใสรายคนน ฉอโกงทรพยสนคนนน ฆาคนน ทบตคนนน เขาจงตองแจกจายความด (ทไดกระทาสงดงกลาว) แกคนน และแจกจายความดแกคนนน และความดของเขา หากหมดลงกอนทจะชดใชหมด (ไมเพยงพอ พระองคอลลอฮ จะนาความผด (ของคนทเขาทาราย)มาใหเขารบแทน จนในทสดเขากถกนาไปโยนลงขมนรก” จากหะดษขางตนจะเหนไดวาทานนบมฮมมด ไดถามบรรดาเศาะหาบะฮ

ซงเปนการประเมนความรของบรรดาเศาะหาบะฮ กอนทจะทาการสอน ซงคาตอบทบรรดาเศาะหาบะฮ ตอบนนไมถกตองตามททานตองการ ดงนนทานนบมฮมมด จงไดตอบใหบรรดาเศาะหาบะฮ ไดรบทราบ

7 บนทกโดย al-Bukhariy ,1989หะดษหมายเลข 220

69

ดงนนวทยากรอสลามศกษาตองเขาใจหลกการของการวดและประเมนผลดงรายละเอยดตอไปน

2.6.4.1 ความหมายของการวดและประเมนผล

การวดผล (Measurement) หมายถง กระบวนการกาหนดตวเลขหรอสญลกษณะแทนปรมาณหรอคณภาพของคณลกษณะหรอคณสมบตใหกบบคคล สงของหรอเหตการณ อยางมกฎเกณฑ เพอใหไดขอมลทแทนปรมาณหรอคณภาพของลกษณะทจะวด โดยสงทตองการวดนนเปนผลมาจากการกระทาหรอกจกรรมอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน ซงผลจากการวดมกจะออกมาเปนตวเลขหรอสญลกษณ (พชต ฤทธจรญ ,2548 : 3 ; ทวตถ มณโชต,2549 : 2 ; สมนก ภททยธน ,2544 :1 ; สมาล จนทรชลอ, 2542 : 7)

สวนการประเมนผล (Evaluation) หมายถง การตดสนหรอวนจฉยสงตาง ๆ ทไดจากการวดผลโดยอาศยเกณฑการพจารณาอยางใดอยางหนง เพอประเมนตคา (Value) หรอคณภาพของผลทไดจากการวดโดยอาศยขอมลและเปรยบเทยบกบเกณฑทตงไว(พชต ฤทธจรญ ,2548 : 5 ; สรางค โควตระกล ,2548 : 408 ; สมาล จนทรชลอ ,2542 : 8 ; สมนก ภททยธน ,2544 :3 ;ชวลต ชกาแพง ,2550 : 18)

สวนกรมวชาการ (2546 : 285) ไดกลาวถง การวดและประเมนผลการจดการเรยนรอสลามศกษาไววาเปนกระบวนการตรวจสอบผลการเรยนรทง 3 ดาน คอ ดานความร ความเขาใจประวตและความสาคญของศาสนาอสลาม และนามาปฏบตเพออยรวมกนไดอยางสนตสข ดานเจตคตเกดความยดมนในหลกศรทธา การกระทาความดตามบทบญญตอสลาม และดานทกษะการปฏบตตนตามบทบญญตอสลาม และนาไปใชในการพฒนาตน บาเพญประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม

ดงนนการวดและประเมนผลจงหมายถง กระบวนการหาคาโดยใชเครองมอวดเพอหาคณภาพและสนสดตอเมอประเมนคาหรอใหคากบสงทตองการวด เปนการตดสนพฤตกรรมของบคคลหลงจากไดรบมวลประสบการณการเรยนรททางโรงเรยนหรอสถานศกษาจดไว โดยการตดสนนน ๆ จะออกมาเปนตวเลข ททาใหบคคลนน ๆ ทราบวาตนเองไดรบการพฒนาในระดบใด ประสบผลสาเรจตามเปาหมายหรอไม

2.6.4.2 องคประกอบของการวดผล

ทวตถ มณโชต (2549 : 2) และ พชต ฤทธจรญ (2548 : 3) ไดกลาวถงองคประกอบของการวด ประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ ดงน

1. ปญหาหรอสงทตองการวด

70

2. เครองมอวดหรอเทคนคในการรวบรวมขอมล 3. ผลของการวดขอมลเชงปรมาณหรอเชงคณภาพ หากเปนขอมลเชงปรมาณ

จะตองมจานวนและหนวยวด หากเปนขอมลเชงคณภาพจะตองมรายละเอยดทแสดงคณลกษณะซงอาจไมใชตวเลข

และพชต ฤทธจรญ (2548 : 5) ไดกลาวถงองคประกอบของการประเมนผลประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ ดงน

1. ขอมล 2. เกณฑ 3. การตดสนคณคาหรอการตดสนใจ

2.6.4.3 องคประกอบของการวดและประเมนผลทางดานอสลามศกษา

กรมวชาการ (2546 : 286-287) ไดกลาวไววา การเรยนรอสลามศกษามงใหผเรยนเกดการเรยนรทงดานความรและคณธรรมอยางสมบรณโดยมองคประกอบคณลกษณะทสาคญ 3 ประการ คอ พทธพสย จตพสย และทกษะพสยผสอนจงควรวดและประเมนผลการเรยนเปน 3 ระยะดงน

1. การประเมนผลกอนเรยน การประเมนผลนนามาใชในการจดการเรยนรดงนนผสอนจงควรมขอมลพนฐานในดานครอบครว เศรษฐกจ ตลอดจนสงแวดลอมของชมชนของผเรยนเปนรายบคคล ขอมลพนฐานเหลานจะทาใหผสอนกาหนดรปแบบและวธการประเมนผลกอนเรยนไดดยงขน การดาเนนการประเมนผลกอนเรยนนทาไดหลากหลายวธ เชน การสนทนา การสมภาษณ การอภปราย การใชแบบทดสอบ และการสงเกตเพอประเมนวาผ เรยนมพนฐานความรเดมมากนอยเพยงไร ถาพบวาผเรยนมความรหรอทกษะพนฐานไมเพยงพอผสอนควรจดกจกรรมหรอสอนซอมเสรมใหผเรยน ซงจะมสวนสาคญตอผเรยน ทาใหผเรยนสามารถเรยนรและรวมกจกรรมในสาระทจะเรยนรตอไดอยางมนใจ ทงนผสอนไมจาเปนตองทาการประเมนผลกอนเรยนทกชวโมง แตควรจะทาการประเมนผลกอนเรยน เมอผสอนจะสอนสาระใหมเทานน

2. การประเมนผลระหวางเรยน คอการตรวจสอบวาผเรยนมการพฒนาตามการคาดหวงไวเพยงไร ผสอนจงควรประเมนผลเรยนตามแผนการจดการเรยนรทกาหนดไว โดยประเมนจากการสงเกต การเขารวมกจกรรม การกลาแสดงความคด ความรบผดชอบขณะททางานกลม ตลอดจนแบบฝกหด และการตรวจชนงานของผเรยน เพอประเมนผลแลวผสอนควรนาผลการประเมนไปปรบปรงการสอนตอไป

71

3. การประเมนผลหลงเรยน มจดประสงคสาคญเพอตรวจสอบวาผเรยนมความตระหนกและเหนคณคาของสาระทเรยนร จนสามารถนาไปใชในชวตประจาวนเปนกจนสย ดวยความเตมใจ เกดความภาคภมใจ ผสอนจะประเมนไดจากการสงเกต การสอบถามผปกครอง เพอนนกเรยน เพอนคร และบคคลอน ๆ ในชมชนของผเรยน

2.6.4.4 ประโยชนของการวดและการประเมนผล

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ (2543 : 29 - 31) ไดกลาววา การวดและการประเมนผลมประโยชนอยางมากตอการเกบรวบรวมขอมล ถาไมมการวดผลแลวเราจะไมสามารถรปรมาณของคณลกษณะตาง ๆ ได โดยเฉพาะพฤตกรรมและลกษณะนสยของมนษยจะคาดเดาเอาเฉย ๆ อยางมความผดพลาดสง ไมมวธการทางวทยาศาสตร ดงนนการวดพฤตกรรมใหละเอยด การวดสงทตองการจะรตามจดมงหมาย จงเปนสงจาเปนอยางยงทกสาขาวชาชพไมวาอาชพคร แพทย วศวกรรม ฯลฯ ในทางการศกษาและจตวทยา การวดผลและประเมนผลอาจมองประโยชนดานการเรยนการสอน การบรหาร การแนะแนว และการวจย สงเหลานจาเปนตอความเปนครหรอนกการศกษามาก เพราะคนจะเปนครนนจาเปนจะตองมความรดานปรชญาการศกษา นนคอตองรวาอดมการณหรอทศทางการศกษาของไทยเปนรปใด มความรดานหลกสตร ซงถอเปนกรอบหรอขอบเขตทกาหนดไววาถาตองการใหคนไทยเปนคนอยางไรตองจดกระทาในกรอบขอบเขตนเทานนกจะไดสงนนตามอดมการณทวางไว นอกนนยงตองรวธการสอน คอรวธการทางจตวทยาทจะทาคนใหเกดพฤตกรรม และการเรยนรตามจดประสงคครบถวนดวยความสนกสนานชนชอบ ปญหาตอไปคอ รไดอยางไรวาเดกเกดพฤตกรรมตามทตองการ ครจงตองรการวดผล รจกการทดสอบ มฉะนนแลวจะไมสามารถแปลผลจากการเรยนการสอนไดเลย แตบางทการกระทามาแลว อาจจะมปญหาททาใหเกดความยงยากใจ ครจงจาเปนตองรวธการวจยเขาไปอกดวย เพอแกปญหาทประสบพบเหนใหงานดาเนนไปตลอดรอดฝง แตอยางไรกตาม เมอครมาเกยวของกบการวดผลโดยตรงแลว ประโยชนจากการวดและประเมนผลจงขนอยกบสงตอไปน 1. การเรยนการสอน การวดผลและประเมนผลมประโยชนตอการเรยนการสอนมาก เพราะในระหวางการเรยนการสอนนน ตามธรรมดาครจะตองสอนตามจดมงหมายการเรยนการสอน เพอใหนกเรยนเกดพฤตกรรมตามจดมงหมายของหลกสตรและของวชานน ๆ ครบางคนอาจจะสอนเฉพาะสงทตนถนด สอนขาดสอนเกน หรอสอนไมครอบคลมพอ การตรวจสอบโดยการวดผลและประเมนผลจะเปนการมองดวาครสอนบกพรองจดใด เดกบกพรองเรองใด บทเรยนขาดความสมบรณตอนไหน ถาเราไมมการวดกคงจะเขาใจเอาเองวาเดกได รบความร ม

72

ความสามารถตามทคาดคดมอยบอยครงจดมงหมายของวชาตองการใหเดกเกดความคดแตครสอนใหจาอยางเดยว และเขาใจวาทตนสอนใหจาคอความคด ถาไมมเครองมอตรวจสอบวาเดกคดเปนหรอไม วงการศกษาจะไมสามารถปรบปรงซอมเสรมเดกไดทน ผลผลตกจะมแตเดกจาเกงอยางเดยวขาดความคดอยางเฉลยวฉลาด ทาใหคณภาพของชาตตกตาไมดเทาทควร ในการเรยนการสอนการวดผลทด จะชวยตอบปญหาตาง ๆ ได เชน เดกคนไหนควรสอนซอมเสรม เดกคนใดเรยนซา เดกคนใดเรยนเรว เดกคนใดมเชาวนปญญา ตา – สง ควรจดกลมนกเรยนอยางไร ควรเรมสอนเรองน ณ จดใด การเตรยมการสอนมประสทธภาพเพยงใด กจกรรมประกอบการเรยนเหมาะสมไหม เดกมเจตคตตอวชาเปนอยางไร เดกมบคลกลกษณะตามทตองการหรอไม ฯลฯ 2. การบรหาร หมายถง การดาเนนงาน การจดการเพอใหองคการดาเนนการไปไดดวยความเรยบรอย ผบรหาร เชน ผอานวยการ อาจารยใหญ ครใหญ เหลานจาเปนจะตองพงพาการวดผลอยางมาก เพราะผบรหารทดจะทาการตดสนสงการอะไรจาเปนจะตองมขอมลทดพอ ในวงการศกษาขอมลไดมาจากการวดผลเปนสวนมาก เชน วดการเรยนร วดความรสก วดทกษะสมพนธ วดความตองการของครและนกเรยน ฯลฯ ใชประโยชนในการบรหารโรงเรยนตลอดเวลา ปญหาตาง ๆ ทผบรหารโรงเรยนมกนามาใช ไดแก การเปลยนแปลงโปรแกรมการเรยน การเปลยนแปลงหนงสอเรยน การจดครเขาสอน การรายงานผลใหผปกครองทราบ การเปรยบเทยบผลการเรยนระหวางกลมโรงเรยน การจะใหโรงเรยนใดไดรางวล การปรบปรงโรงเรยน ฯลฯ การวดผลชวยควบคมคณภาพของระบบโรงเรยน 3. การแนะแนว ในระบบโรงเรยนการแนะแนวเปนสงทสาคญอยางหนง แตการแนะแนวเปนการแนะเดกทมปญหา การทจะรวาเดกคนใดมปญหากจะตองวดผลดกอน แลวแนะแนวการศกษาใหตามความสามารถจากการสอบวดเชาวปญญา ความถนด ความสนใจ เจตคต บคลกภาพ และผลสมฤทธทางการเรยน แบบทดสอบจะชวยใหครรคณคาในการวนจฉยใหเดกดาเนนชวตในการเรยนไดดตลอดรอดฝง เชน การเลอกโปรแกรมการเรยน การเลอกวชา การเลอกอาชพ การคบคาสมาคม การวางตวในสงคมหรอการปรบตว ฯลฯ สงเหลานถาไมมขอมลจากการวดผลแลวจะแนะแนวใหเหมาะสมไดยาก และการวดผลทสาคญอกอนหนง คอ เพอทานายพฤตกรรม ดงนนการใชขอมลเหลานใหเปนประโยชนตอปรชญาของแนะแนวเปนสงสาคญมาก ดกวาแนะแนวแบบลม ๆ แลง ๆ ไมเปนวธการทางวทยาศาสตร แบบทดสอบเพอการแนะแนวมอยเปนจานวนมาก 4. การวจย การวจยจะมขนไดกตองมปญหากอน การแกปญหาโดยวธการทเชอถอได และไดผลอยางเชอถอไดเรยกวาเปนการวจย ในการวจยนนขนการเกบรวบรวมขอมลถอเปนสงสาคญมาก ถาไมมขอมลการวจยจะลมเหลว การเกบขอมลจะทาไดกตอเมอใชเครองมอใน

73

การวดผลใหเทยงตรงตามจดหมายของการวจย การวจยแตละเรองใชขอมลแตกตางกน เครองมอการวดผลจงแตกตางกนไปดวย เชน ตองการรอดมการณชวตของเดกนกเรยนมมธยมกตองสรางเครองมอวดผลดานอดมการณชวต ไดขอมลแลวจงไปทาการทดสอบสมมตฐานเพอลงสรปขนตอไป การเรยนการสอน การบรหาร และการแนะแนวยอมมปญหาขนไดเสมอ การวจยเทานนทชวยแกปญหาทดได ประโยชนของการวดผลจงครอบคลมมากมายกวาทกลาวมาแลวเสยอก

2.6.4.5 ผลการเรยนรอสลามศกษา

เมอผเรยนไดผานการเรยนรอสลามศกษาขนพนฐานแลว 1. ดานความร สาระการเรยนรอสลามศกษาจะใหผเรยนมความรในเนอหาสาระความคดรวบยอดและหลกการสาคญในเรองหลกศรทธา ศาสนบญญต จรยธรรม ศาสนประวต อลกรอาน ภาษาอาหรบ และหรอภาษามลายตามขอบเขตทกาหนดไวในแตละระดบชน 2. ดานทกษะและกระบวนการ สาระการเรยนรอสลามศกษา จะพฒนาผเรยนใหเกดทกษะ และกระบวนการดงน 2.1 ทกษะการคด การสรปความคด การแปลความ การวเคราะห หลกการและการนาไปใช ตลอดจนเกดการคดอยางมวจารณญาณ 2.2 ทกษะการแกปญหา เชน ความสามารถในการตงคาถามและการตงสมมตฐานอยางมระบบ การรวบรวมและวเคราะหขอมล การทดสอบสมมตฐานและสรปเปนหลกการ 2.3 ทกษะการเรยนรเชน ความสารถในการแสวงหาขอมล ความรโดยการอาน การฟง และการสงเกต ความสามารถในการสอสารโดยการพด การเขยนและการนาเสนอ รวมทงการใชเทคโนโลยในการสอสาร สารสนเทศตาง ๆ ใหเปนประโยชนในการแสวงหาความร 2.4 ทกษะกระบวนการกลม เชน ความสารถในการเปนผนาและผตาม การทางานกลมมสวนรวมในการกาหนดเปาหมายการทางานของกลม ปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมายดวยความรบผดชอบ สรางสรรคผลงาน ชวยลดขอขดแยง และแกปญหาของกลมไดอยางมประสทธภาพ 3. ดานเจตคต สาระการเรยนรอสลามศกษาจะพฒนาผเรยนเกดเจตคตในดานความเปนมนษยทมตออลลอฮ เชน รจกตนเอง พงตนเอง [ มนษยตองพงอลลอฮ-ผวจย ] ซอสตย สจรต มวนย มความกตญ รกเกยรตภมแหงตน มความพอดในการบรโภคเหนคณคาของการทางาน รจกคดวเคราะหการทางานเปนกลม เคารพสทธของผอนและศรทธาในหลกธรรมคาสอนของอสลามดานการจดการและปฏบต สาระการเรยนร อสลามศกษาจะสรางผเรยน เกดทกษะใน

74

การทางานเปนกลม สามารถนาความรทกษะ และเจตคตทไดรบการอบรมมาใชในการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนในชวตประจาวนได เมอมองในภาพรวมแลวความสาคญของสาระการเรยนรอสลามศกษาน นอกจากพฒนาใหผเรยนมความร ความเขาใจในเรองตาง ๆ ทจดนามาใชชวยในการตดสนใจอยางรอบคอบในการดาเนนชวตและมสวนรวมในสงคมทมการเปลยนแปลงอยเสมอแลว ยงชวยใหผเรยนนาความรหลกธรรมคาสอนของอสลามมาพฒนาตนเองและสงคมได จนทาใหผเรยนดารงชวตในสงคมไดอยางมความสข

จากนยสาคญดงกลาว จงกลาวไดวา ผเรยนรสาระอสลามศกษานน แทจรงเปนเดกเยาวชนไทยและเปนกลมเปาหมายสาคญกลมหนงของประเทศไทยโดยมวถชวตทแนบแนนอยในกรอบของศาสนาอสลามตลอดชวต ฉะนนการเรยนรอสลามศกษาอยางตอเนองตลอด 12 ป นอกจากจะเปนการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมแกผเรยนแลวยงเปนการปลกฝงใหเปนพลเมองทประพฤตปฏบตตนเปนคนดของศาสนา สงคมและประเทศชาต เปนคนเกง มความสามารถ และดารงคนอยในสงคมไทยไดอยางมความสข (กรมวชาการ,2546 : 16)

2.7. งานวจยทเกยวของ

บอราเฮม มะยโซะ (2528 : บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง การบรหารงานวชาการตามโครงการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดชายแดนภาคใตผลการวจยพบวา

1.สภาพการบรหารงานวชาการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดชายแดนภาคใต มการปฏบตในระดบปานกลาง เรยงลาดบจากมากไปหานอยดงน ดานกจกรรมเสรมหลกสตร ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช ดานสอการเรยนการสอน ดานการเรยนการสอน ดานการวดและประเมนผลการศกษา และดานการนเทศการศกษา

2.ปญหาและอปสรรคในการบรหารงานวชาการสอนศาสนาอสลามในโรงเรยนประถมศกษา จงหวดชายแดนภาคใต ปรากฏวาดานสอการเรยนการสอนเปนปญหาอยในระดบปานกลาง ดานการวดและประเมนผลการศกษา ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช ดานการนเทศการศกษา ดานการเรยนการสอน และดานกจกรรมเสรมหลกสตร เปนปญหาอยในระดบนอย

สนทร ปยวสนต (2533: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง การศกษาการใชหลกสตรอสลามศกษา พทธศกราช 2523 ในจงหวดชายแดนภาคใต ผลการวจยพบวา

1. สภาพการใชหลกสตร ผลการวจยพบวาสวนใหญใชหลกสตรโดยยดแนวทางจากหลกสตร อสลามศกษา 2523 ครอสลามศกษามการจดทาบนทกการสอนเพอเตรยมการสอน

75

ลวงหนา และเลอกกจกรรมการเรยนการสอนทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนรของแตละบทเรยน ในดานการจดการเรยนการสอนครผสอนสวนใหญมการแจงวตถประสงคกอนทาการสอนทกครง วชาสอนทใชกนมากคอการฝกปฏบต รองลงมาไดแกการสาธตและการอภปราย มการประเมนผลการสอนหลงจากการสอนทกครง โดยวธการสงเกตและการสมภาษณ

2. ปญหาการใชหลกสตร ปญหาทพบกนมากทสดขาดงบประมาณ รองลงมา คอบคลากรขาดความรความเขาใจในการดาเนนงาน และชวงเวลาในการปฏบตงานไมเพยงพอ ขาดแหลงคนควาทางวชาการ ขาดการนเทศการสอนเนองจากผทมความสามารถทจะนเทศวชาอสลามมจานวนนอยและปญหาทพบกนมากอกประการหนงไมมเวลาทจะทาการสอนซอมเสรม สาหรบปญหาดานการเรยนการสอน ครสอนวชาอสลามศกษาขาดสอประกอบการเรยนการสอน และขาดความรและทกษะในการวดผลและการประเมนผล

สทธศกด เจะสาร (2536 : บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง ประสทธภาพการสอนของครอสลามศกษาระดบประถมศกษา จงหวดชายแดนภาคใต ผลการวจยพบวา

1.ระดบประสทธภาพการสอนของครอสลามศกษาระดบประถมศกษา ดานลกษณะความเปนครอยในระดบด ดานเทคนคการสอนอยในระดบปานกลาง ดานความสมพนธระหวางครกบนกเรยนและชมชนอยในระดบด ดานการใชอปกรณการสอนอยในระดบปานกลาง ดานการวดและการประเมนผลอยในระดบปานกลาง และดานผลการสอนอยในระดบด

2.ผลการทดสอบสมมตฐานปรากฏวา ครอสลามศกษาทมอายตางกน มประสทธภาพการสอนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตในดานเทคนคการสอน (P = 0.0202) ดานการวดและประเมนผล (P = 0.0071) และดานผลการสอน (P = 0.0269) นอกนนไมพบความแตกตาง สวนครอสลามศกษาทมระดบการศกษาสายสามญ วชาชพครและวชาศาสนาตางกนและมประสบการณการสอนตางกน ไมพบความแตกตาง

3.ปญหาอปสรรคในการเรยนการสอนวชาอสลามศกษา ระดบประถมศกษา ทพบจากการวจยครงน คอ ครอสลามศกษาบางสวนยงไมสามารถเปนแบบอยางทดแกนกเรยนได มเวลาอยกบนกเรยนนอย ขาดความมมนษยสมสมพนธ ขาดเทคนคและความพรอมในการสอน การใชภาษาไทยไมดเทาทควร ขาดอปกรณการสอน ไมมความรความสามารถในการวดและประเมนผลนกเรยนและขาดกาลงใจในการปฏบตหนาท ปญหาดงกลาวไดรบการเสนอแนะจากผบรหารโรงเรยนวา เหนควรใหมการจดอบรม ประชม สมมนา ปรบปรง ประสทธภาพการเรยนการสอนของครในทก ๆ ดาน ใหมการนเทศและตดตามผลอยางสมาเสมอ สงเสรมและใหความชวยเหลอดานอปกรณและงบประมาณตลอดจนเสรมสรางใหครผสอนมความมนคงในหนาทการงานโดยการบรรจเปนขาราชการ

76

วรชาต ไชยนย (2537: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง บทบาทของหวหนาครในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในเขตการศกษา 2 พบวา การปฏบตงานตามบทบาททเปนจรงของหวหนาครโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และทถกคาดหวงการปฏบตงานโดยภาพรวมอยในระดบสง

อรณ ศรพนธ (2537: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง สภาพการปฏบตงานวชาการของผบรหารโรงเรยน ครวชาการ และวทยากรอสลามศกษา ในโรงเรยนโครงการสอนอสลามศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสงขลา พบวา สภาพการปฏบตงานวชาการของผบรหารโรงเรยน ครวชาการและวทยากรอสลามศกษาในภาพรวมในทกดานอยในระดบมาก แตเมอแยกเปนรายดานนน ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใชอยในระดบมาก ดานนกเรยนการเรยนการสอนอยในระดบมาก ดานวสดประกอบหลกสตรและสอการเรยนการสอน ครวชาการและวทยากรอสลามศกษาอยในระดบมาก ผบรหารโรงเรยนอยในระดบปานกลาง ดานกจกรรมเสรมหลกสตรอยในระดบมาก ดานการวดและประเมนผลการศกษาอยในระดบมาก และดานการนเทศการศกษาอยในระดบปานกลาง

นงลกษณ หะยมะสาและ(2540 : บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง ปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) พบวา

1.ครสอนศาสนาอสลาม มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมและรายดานของการบรหารหลกสตร การจดการเรยนการสอนตามหลกสตร และการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร อยในระดบมาก

2.การเปรยบเทยบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ระดบประถมศกษาพทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2533) ของครสอนศาสนาอสลามทมความแตกตางในดานอาย ดานวฒการศกษา และดานประสบการณในตาแหนง พบวา

2.1 ครสอนศาสนาอสลามทมอายตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาแตละดาน พบวา ครสอนศาสนาอสลามทมอายตงแต 32 ปขนไป มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ดานการบรหารหลกสตร และดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตร แตกตางจากครสอนศาสนาอสลามทมอายตงแต 31 ปลงมา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนดานการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร ทงครสอนศาสนาอสลามทมอายตงแต 31 ปลงมาและตงแต 32 ปขนไป และมระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ไมแตกตางกน

2.2 ครสอนศาสนาอสลามทมวฒการศกษาตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาแตละดาน พบวา ครสอนศาสนาอสลามทม

77

วฒการศกษาตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ดานการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 สวนดานการบรหารหลกสตรและดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรไมแตกตางกน

2.3 ครสอนศาสนาอสลามทมประสบการณในตาแหนงตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาแตละดาน พบวา ครสอนศาสนาอสลามทมประสบการณในตาแหนงตางกน มระดบปญหาการใชหลกสตรอสลามศกษา ดานการบรหารหลกสตร และดานการสนบสนนและสงเสรมการใชหลกสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนดานการเรยนการสอนไมแตกตางกน

นตยา มสเยาะ(2545: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง ปญหาการบรหารหลกสตรอสลามศกษา ในทศนะผบรหารและผสอนอสลามศกษาของโรงเรยนประถมศกษาในชมชนมสลม จงหวดฉะเชงเทรา ผลการวจยพบวา

1.ปญหาการบรหารหลกสตรอสลามศกษา ในทศนะผบรหารและผสอนอสลามศกษาของโรงเรยนประถมศกษาในชมชนมสลม จงหวดฉะเชงเทรา โดยรวมและรายดาน พบวาปญหาอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดานโดยเรยงจากมากไปนอยคอ ดานสอการเรยนการสอน ดานหลกสตร และการนาหลกสตรไปใช ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน และดานการวดผลประเมนผล 2.การเปรยบเทยบปญหาการบรหารหลกสตรอสลามศกษา ตามทศนะของผบรหารและครผสอนอสลามศกษาของโรงเรยนประถมศกษา ในชมชนมสลม จงหวดฉะเชงเทรา โดยรวมและดานการจดการเรยนการสอน และดานสอการเรยนการสอน ผบรหารมความคดเหนตอปญหามากกวาครผสอนอสลามศกษายกเวนดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช สวนดานการวดผลและประเมนผลมความเหนไมแตกตางกน มานจ นจพรพงศ (2545 : บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง การสงเสรมการสอนวชาอสลามศกษาในโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดกระบ พบวา สภาพการสงเสรมการเรยนวชาอสลามศกษาดานตาง ๆ ไดแก ดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานบคลากร ดานอาคารสถานท และดานสมพนธชมชนอยในระดบปานกลาง เวนแตดานกจกรรมอยในระดบมาก สวนปญหาการสงเสรมการสอนวชาอสลามศกษาดานตาง ๆ ไดแก ดานวชาการ ดานกจกรรม ดานบคลากร และดานสมพนธชมชน อยในระดบนอย เวนแตดานงบประมาณ และดานอาคารสถานทอยในระดบปานกลาง

ฮจยะ มาลน (2546 : บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง การประเมนการใชหลกสตรอสลามศกษาในโรงเรยนสงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดสตล พบวาหลกการและ

78

จดหมายของหลกสตรสอดคลองกบหลกสตรประถมศกษาพทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) และหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เปนอยางด และยงสอดคลองกบความตองการของชาวไทยมสลมและผมสวนเกยวของรวมถงสอดคลองกบสภาพ และการแกปญหาในดานการพฒนาคณภาพทางดานการศกษาทมอยในปจจบนและเปนไปไดในทางปฏบต สวนองคประกอบดานปจจยเบองตน พบวา ดานบคลากรมความเหมาะสม แตดานงบประมาณ วสด อปกรณ และสอมไมเพยงพอ ขาดความหลากหลายซงจะมผลกระทบตอคณภาพการจดการเรยนการสอนหากอปกรณ งบประมาณ และสออนๆไมพอองคประกอบดานกระบวนการพบวา การประเมนผลการเรยนและการบรหารหลกสตรโดยภาพรวมอยในระดบด คอมกระบวนการเรยนการสอนทหลากหลาย มการวดผล ประเมนผลและนาผลมาใชปรบปรงการจดการเรยนการสอน มการสงเสรมการวางแผนเตรยมการตางๆเชน การจดกจกรรมในลกษณะตางๆ ในสวนของการนเทศ ตดตามและประเมนผล ยงอยในระดบทตองปรบปรง และสวนของผปกครองดานการมสวนรวมในหลกสตรยงมนอยมาก โรงเรยนยงไมเปดใหชมชนเขามามสวนรวมมากเทาใดนก องคประกอบดานผลผลตพบวา ผลทเกดขนจากการดาเนนการตามหลกสตร โดยภาพรวมอยในระดบด คอบคลากรไดรบการพฒนาขนเปนทนาพอใจนกเรยนมคานยมและคณลกษณะอนพงประสงค มคณธรรมจรยธรรมตามทกาหนด สามารถนาไปใชในชวตประจาวนได ทาตามแบบอยางและเปนแบบอยางทดได คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนผานเกณฑทกาหนด รอยละ 76.20

เฉลมพล และซน (2549: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง สภาพและปญหาการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขตภาคกลาง พบวา 1) สภาพการดาเนนการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขตภาคกลาง ตามความเหนของครพบวาในภาพรวมและรายดานมการดาเนนการอยในระดบปานกลาง และตามความเหนของนกเรยนพบวา ในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดานพบวา อยในระดบมากทงหมด ยกเวนดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใชอยในระดบปานกลาง และดานสอการเรยนการสอนอยในระดบมากทสด 2) สภาพการดาเนนการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขตภาคกลาง ตามความเหนของครทมอาย ระดบการศกษาสงสด และประสบการณการสอนแตกตางกน มทศนะไมแตกตางกน 3) สภาพการดาเนนการเรยนการสอนอสลามศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม เขตภาคกลาง ตามความเหนของนกเรยนทมเพศ และการศกษาศาสนาแตกตางกน มทศนะไมแตกตางกน ยกเวนนกเรยนทมระดบการศกษาตางกนมทศนะแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตท.05

79

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของสามารถสรปไดวาการจดการเรยนการสอนถอเปนหวใจหลกของการจดการศกษา สวนสาคญคอการจดการเรยนการสอนใน 4 ดาน นนกคอ ดานหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน ดานสอการเรยนการสอน และดานการวดผลและประเมนผล ซงงานวจยสวนใหญไดใหความสาคญกบขอบขายทงสดานดงกลาว โดยไดนามาตงไวเปนประเดนตน ๆ เพอศกษาวจย รวมถงงานวจยสวนใหญพบวางานหลกทงสดานน มปญหาอยระดบตน ๆ ดงนนการเรยนการสอนจะถกดาเนนการไปไดอยางมประสทธภาพ ผมสวนเกยวของกควรคานงถงประเดนหลกในสดานนใหมากเพอนาไปสการพฒนาการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ