รายงานแผนการใชทดน เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ลมน ายอยแมน าองตอนกลาง ลมน าหลกแมน าโขง อาเภอเทง จงหวดเชยงราย

โดย

นายบญเดยว บญหมน นายประกจ ดวงแกว

นางสาวเกยรตกญญา จนทรก าธร

สวนวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 7 กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ตลาคม 2553 บทท 1 บทนา

1.1 คานา เขตพฒนาทดน เปนพนทตวแทนเพอการพฒนาทดน ซงก าหนดขอบเขตด าเนนการในรปแบบของลมน า โดยกรมพฒนาทดนไดน าเทคโนโลยดานการปรบปรงดน การอนรกษดนและน า ตลอดจนการพฒนาทดนภายใตภารกจของกรมมาด าเนนการอยางบรณาการ เพอแกไขปญหาของเกษตรกรแบบองครวม การบรณาการยงรวมถงกจกรรมทรบผดชอบโดยหนวยงานภาครฐ เอกชน และชมชน ซงเกยวของกบการใชประโยชนทดนและทรพยากรธรรมชาตในทองถน ภายใตกรอบของแผนแมบทการใชทดนในพนทลมน า เพอมงเนนผลสมฤทธเชงพนท (area approach) ทเปนรปธรรม การด าเนนงานของเขตพฒนาทดน ประกอบดวยขนตอนดงน 1. สถานพฒนาทดนคดเลอกพนทท าการเกษตรทมปญหาทรพยากรทดน และเกษตรกรมสวนรวม วงขอบเขตครอบคลมพนทลมน ายอยลงบนแผนทภมประเทศ น าเสนอส านกงานพฒนาทดนเขต พจารณาใหความเหนชอบ และสงกองแผนงาน รวบรวมสงส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท ระบชอลมน าสาขา ลมน าหลก บาน ต าบล อ าเภอ และจงหวด 2. ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท ด าเนนการวงรอบขอบเขตพนทลมน ายอย ตามทสถานพฒนาทดนคดเลอกลงในแผนทภาพถายออรโธส 1:4,000 และ 1:25,000 พรอมเสนชนความสง จดสงส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน และส านกงานพฒนาทดนเขต 3. ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดนจดท าแผนการใชทดนเบองตน มาตราสวน 1:25,000 หรอ 1:50,000 พรอมทงจดท าแผนทดน (soil map) แผนทสภาพการใชทดน (present land use) แผนทแหลงน าชลประทาน แผนทปาไมตามกฎหมาย แผนทเขตการใชทดนเบองตนในพนทลมน ายอย สงใหส านกงานพฒนาทดนเขต เพอใชประกอบการวางแผนด าเนนการในพนทตอไป 4. ส านกงานพฒนาทดนเขตและสถานพฒนาทดนด าเนนการ ดงน 4.1 กรณลมน ายอยทคดเลอกครอบคลมพนขนาดใหญ เชน พนทมากกวา 100,000 ไร ขนไป ใหพจารณาคดเลอกพนทด าเนนการในระยะแรกกอน โดยส านกงานพฒนาทดนเขตเปนผรบผดชอบในการวงรอบขอบเขตพนทด าเนนการ 4.2 เกบรวบรวมขอมลและแผนทพนฐานในเขตพฒนาทดน เชน ถนน หมบาน ล าน า แหลงน า พนทชลประทาน ลกษณะดน ฯลฯ 4.3 วางแผนการใชทดนตนน า กลางน า และปลายน า ประกอบดวยเขตอนรกษ เขตพฒนาทดนลมน ายอยและระดบไรนา 4.4 ก าหนดกจกรรมทจะด าเนนการในพนทเขตพฒนาทดนลมน ายอย ประกอบดวย 1) กจกรรมทสามารถด าเนนการใหแลวเสรจครอบคลมพนทลมน ายอยทคดเลอกเตมพนทภายใน 1 ป เชน การปลกหญาแฝกเพอการอนรกษดนและน า การจดตงกลมเกษตรกรใชสารอนทรยทดแทนสารเคมทางการเกษตร การใชปยพชสด ฯลฯ 2) กจกรรมพฒนาโครงสรางพนฐานทมการด าเนนการมากกวา 1 ป ตองวางแผนเปนระยะตามงบประมาณทไดรบ เชน งานจดท าระบบอนรกษดนและน า ฯลฯ จดท าแผน 1-3 ป ใหด าเนนการส ารวจออกแบบ ประเมนราคา และด าเนนงานตามแผนทวางไว จากนนสรปและจดท ารายงานผลการด าเนนงานเสนอกรม

1.2 วตถประสงค 1. ส ารวจ ศกษา และวเคราะหสถานภาพทรพยากรธรรมชาต ลกษณะและสมบตดน ความเหมาะสมของดนส าหรบพช สภาพเศรษฐกจและสงคม 2. ก าหนดขอบเขตการใชทดนตามศกยภาพของพนท พรอมเสนอแนะแนวทางการใชทดนเพอกอใหเกดประโยชนสงสดและเพมมลคาในการใชทดน โดยค านงถงความสมดลของสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต 3. จดท าฐานขอมลเชงพนทเพอใชสนบสนนกจกรรมการพฒนาทดนของสถานพฒนาทดน ไดแก การจดท าระบบอนรกษดนและน า การปรบปรงบ ารงดน และการพฒนาแหลงน า 1.3 ระยะเวลาและผดาเนนการ ด าเนนการตงแตเดอน มถนายนถงตลาคม 2553 ปฏบตงานทงในส านกงานและภาคสนาม โดยมนายบญเดยว บญหมน นกส ารวจดนปฏบตการ นายประกจ ดวงแกว เศรษฐกรปฏบตการ และนางสาวเกยรตกญญา จนทรก าธร นกวเคราะหนโยบายและแผน รบผดชอบในการส ารวจและสรปขอมลสภาพทวไปของพนทลมน า วเคราะหทรพยากรในพนทลมน า วางแผนการใชทดน และจดท าแผนทประกอบรายงาน 1.4 อปกรณและวธการดาเนนงาน 1. อปกรณ ไดแก - แผนทภมประเทศ ระวาง 4948 II อ าเภอปาแดด และ 5048 III อ าเภอเทง ล าดบชด L7018 พมพครงท 1 RTSD มาตราสวน 1:50,000 กรมแผนททหาร - แผนทธรณวทยา มาตราสวน 1:50,000 กรมทรพยากรธรณ - แผนทกลมชดดน จงหวดเชยงราย มาตราสวน 1:25,000 กรมพฒนาทดน - แผนทสภาพการใชทดน จงหวดเชยงราย มาตราสวน 1:25,000 กรมพฒนาทดน - แผนทปาสงวน จงหวดเชยงราย มาตราสวน 1:50,000 กรมปาไม - แผนทการจดชนคณภาพลมน า จงหวดเชยงราย มาตราสวน 1:50,000 ส านกคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

- ภาพถายทางอากาศส มาตราสวน 1:4,000 กรมพฒนาทดน - อปกรณส ารวจดน ประกอบดวย ยานพาหนะ สวานเจาะดน เขมทศ เครองมอวดความลาดชน เครองมอก าหนดจดพกด (GPS) น ายาวดความเปนกรดเปนดางของดน กรดเกลอออน กลองถายรป อปกรณในการเขยนแผนท สมดเทยบสดน และสมดบนทกรายละเอยดของดน - คอมพวเตอร และโปรแกรมระบบ GIS

2. วธการด าเนนงาน 2.1 ศกษาลกษณะ และสมบตประจ าชดดน และกลมชดดนตางๆ จากเอกสารวชาการชดดนจดตงในประเทศไทยของกรมพฒนาทดน 2.2 วเคราะหขอมลเชงพนทตามแนวทางภมปฐพ (Geopedological Approach) จากชนขอมลแผนทสภาพการใชทดน และแผนทธรณวทยา รวมกบรปถายออรโธส และขอมล DEM เพอใชเปนแนวทางก าหนดตนรางของขอบเขตดน และหลมเจาะดนตรวจสอบทเปนตวแทน 2.3 ปฏบตงานส ารวจและตรวจสอบดนตามหลมเจาะทก าหนดไว โดยใชพลวเปดหนาดนลก ประมาณ 1 ลกบาศกฟต แลวใชสวานเจาะดน ลกประมาณ 180 เซนตเมตร หรอตนกวาหากพบชนหน ชนดานหรอชนศลาแลง เพอวนจฉยสมบตของดนแตละชน เชน เนอดน สดน ความลกของดน ความเปนกรดเปนดางของดน และการระบายน า เปนตน รวมทงศกษาสภาพแวดลอมในบรเวณพนทนนๆ โดยเฉพาะปจจยทมอทธพลตอพฒนาการทางดน เชน ลกษณะภมอากาศ ลกษณะทางธรณวทยา วตถตนก าเนดดน ภมสณฐาน สภาพพนท การกรอนของดน การใชประโยชนทดน และสภาพทางอทกวทยา เปนตน 2.4 วเคราะหพนทเพอวางแผนการใชทดน โดยพจารณาขอมลทางดานทรพยากรดน สภาพการใชทดน รวมกบภาวะเศรษฐกจและสงคม และสภาพปญหาในการใชประโยชนทดนของพนท เพอใหทราบถงศกยภาพความเหมาะสมของทดนส าหรบปลกพช จดแขงและจดออนของพนทลมน า เพอก าหนดแผนการใชทดนใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพความเปนจรง รวมทงกจกรรมดานการพฒนาทดนทงดานการปรบปรงบ ารงดน การอนรกษดนและน า เกดเปนประโยชนและสรางผลสมฤทธตอชมชนอยางแทจรง 2.5 การจดท าแผนทและรายงานพรอมขอเสนอแนะแนวทางการจดการพนท

บทท 2 สภาพทวไปของพ นทลมน า

2.1 ทต งและอาณาเขต เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย อยในลมน าสาขาแมน าองตอนกลาง ลมน าหลกแมน าโขง มพนทลมน า 148,806 ไร หรอ 238.089 ตารางกโลเมตร ตงอยระหวางละตจดท 190 31’ 03’’ ถง 190 42’ 02’’ เหนอ และลองจจดท 1000 00’ 15” ถง 1000 11’ 07’’ ตะวนออก อยในเขตพนท 6 ต าบลของอ าเภอเทง จงหวดเชยงราย ประกอบดวย ต าบลแมลอยมพนทรอยละ 30.39 ของเขตพฒนาทดน ต าบลปลองมพนทรอยละ 29.77 ต าบลหนองแรดมพนทรอยละ 15.03 ต าบลศรดอนไชยมพนทรอยละ 11.09 ต าบลเชยงเคยนมพนทรอยละ 8.75 และต าบลงวมพนทรอยละ 5.00 แสดงดงตารางท 1 และรปท 1 และ 2 ตารางท 1 เขตการปกครองในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ลาดบ ตาบล พ นทตาบล (ไร)

พ นทเขตพฒนาทดน ไร รอยละ (%)

1 แมลอย 55,536 45,227 30.39 2 ปลอง 48,144 44,298 29.77 3 หนองแรด 22,368 22,368 15.03 4 ศรดอนไชย 19,898 16,461 11.06 5 เชยงเคยน 37,763 13,016 8.75 6 งว 58,337 7,436 5.00

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

อาณาเขตตดตอ ทศเหนอ ตดตอกบต าบลงว อ าเภอเทง ทศใต ตดตอกบต าบลหงสหน อ าเภอจน จงหวดพะเยา ทศตะวนออก ตดตอกบต าบลเวยง อ าเภอเทง และต าบลอางทอง อ าเภอเชยงค า จงหวดพะเยา ทศตะวนตก ตดตอกบต าบลดอยลาน อ าเภอเมองเชยงราย ต าบลเชยงเคยน อ าเภอเทง ต าบลปาแงะและต าบลปาแดด อ าเภอปาแดด ลมน าน าแมลอยอยหางจากตวจงหวดเชยงรายไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ 42 กโลเมตร และหางจากอ าเภอเทงไปทางทศตะวนตกเฉยงใตประมาณ 6 กโลเมตร การคมนาคมจากจงหวดเชยงราย ใชทางหลวงแผนดนหมายเลข 1020

รปท 1 แผนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

รปท 2 แผนทเขตการปกครองเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

2.2 ลกษณะภมประเทศ ลมน าน าแมลอยเปนลมน าขนาดเลก (มพนทระหวาง 200 – 400 ตารางกโลเมตร) รปรางคลายสเหลยม (rectangular shaped basin) มความสงจากระดบทะเลปานกลาง 350 – 675 เมตร ลมน ามความสงเฉลย 370 เมตร โดยมจดต าสดทปากแมน า (outlet) ลกษณะภมประเทศโดยทวไปประกอบดวย พนทภเขาทางทศตะวนตกของลมน า โดยมดอยทส าคญ ไดแก ดอยค า (675 เมตร) ดอยหลวง (652) ดอยขนเชยงเคยน (631 เมตร) และดอยผาตง (610 เมตร) ดอยทส าคญสวนใหญอยทางทศตะวนตกของลมน า พนทเนนเขาซงมความลาดชน 5 – 35 เปอรเซนต มพนท 42,076 ไร หรอคดเปนรอยละ 28.28 อยทางทศตะวนตกและทศใตของลมน า และทราบน าทวมถงซงเปนพนทสวนใหญของลมน า มความลาดชน 0 – 5 เปอรเซนต มพนท 66,879 ไร หรอคดเปนรอยละ 44.94 และใชส าหรบปลกขาวเปนหลก สภาพพนทสวนใหญเปนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบมพนทรอยละ 43.59 ของพนทลมน า รองลงมาเปนพนทลาดชนเชงซอน (slope complex) มพนทรอยละ 21.10 ลกคลนลอนชนมพนทรอยละ 14.16 และลกคลนลอนลาดมพนทรอยละ 14.03 แสดงดงตารางท 2 และรปท 3 และ 4 ตารางท 2 สภาพพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

สภาพพ นท ความลาดชน (%)

เน อท ไร รอยละ

1. ราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ 0 – 2 64,865 43.59

2. ลกคลนลอนลาดเลกนอย 2 – 5 2,014 1.35

3. ลกคลนลอนลาด 5 – 12 20,871 14.03

4. ลกคลนลอนชน 12 – 20 21,074 14.16

5. เนนเขา 20 - 35 131 0.09

6. พนทลาดชนเชงซอน >35 31,392 21.10

7. แหลงชมชนและสงปลกสราง - 5,676 3.81

8. แหลงน า - 2,784 1.87

รวมเน อทท งหมด 148,806 100.00

รปท 3 แผนทภมประเทศเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

รปท 4 แผนทความลาดชนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

2.3 สภาพภมอากาศ จากสถตภมอากาศ ณ สถานตรวจวดอากาศ จงหวดเชยงราย (ป พ.ศ.2532-2551) ดงตารางท 3 พนทจงหวดเชยงรายจดอยในเขตภมอากาศแบบทงหญาสะวนนา (Tropical savannah: Aw) ตามระบบการจ าแนกภมอากาศของ Koppen โดยมปรมาณน าฝนเฉลยทงป 1,713.5 มลลเมตร ความชนสมพทธเฉลยตลอดป 76.0 เปอรเซนต อณหภมสงสดเฉลยทงป 31.1 องศาเซลเซยส และอณหภมต าสดเฉลยทงป 19.5 องศาเซลเซยส สามารถแบงลกษณะภมอากาศออกเปน 3 ฤดกาล ไดแก

ฤดฝน เรมตงแตเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอนตลาคม ระยะนเปนชวงทไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต เดอนทมฝนตกหนกมากสดคอเดอนสงหาคม ปรมาณฝนเฉลย 369.0 มลลเมตร เนองจากไดรบอทธพลจากพายดเปรสชนทพดเขามาในชวงดงกลาว

ฤดหนาว เรมตงแตเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ ระยะนเปนชวงทไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอซงเปนลมหนาวและแหงแลง เดอนมกราคม เปนเดอนทมอณหภมต าสดเฉลย 13.0 องศาเซลเซยส

ฤดรอน เรมตงแตเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน ระยะนจะไดรบอทธพลจากลมมรสม ตะวนออกเฉยงใต อณหภมเฉลยโดยทวไปจะสงขนท าใหมสภาพอากาศรอนกวาปกต และจะรอนมากทสดในเดอนเมษายน โดยมอณหภมสงสดเฉลย 34.6 องศาเซลเซยส ทงน อาจจะมพายโซนรอนเกดขนเนองจากอากาศเยนจากประเทศจนเคลอนตวลงมาเปนครงคราว ท าใหเกดปะทะกบอากาศรอนเขตทองถน เกดเปนแนวปะทะอากาศเยน ท าใหมพายฝนฟาคะนองเกดขนแตมฝนตกไมนาน

นอกจากน จากการวเคราะหสมดลน าเพอการเกษตร (รปท 5) โดยพจารณาระหวางคาปรมาณน าฝนรายเดอนเฉลย กบคาศกยภาพการคายระเหยน าของพชรายเดอนเฉลย พบวาชวงระยะเวลาทเหมาะสมในการเพาะปลกพช อยในชวงตงแตเดอนเมษายน ถงเดอนพฤศจกายน ซงในชวงระยะเวลาดงกลาว อาจจะตองประสบปญหาภาวะฝนทงชวงในชวงประมาณปลายเดอนพฤษภาคมตอเนองถงเดอนกรกฎาคมของทกป ดงนน ควรวางแผนจดระบบการปลกพชใหเหมาะสมและจดหาแหลงน าสนบสนน เพอปองกนพชผลเสยหายเนองจากฝนแลง

ตารางท 3 สถตภมอากาศ ณ สถานตรวจวดอากาศ จงหวดเชยงราย (ป พ.ศ. 2532 - 2551) เดอน ปรมาณ

น าฝน (มม.)

น าฝนทใช

ประโยชน (มม.) *

จานวน วนฝนตก

อณหภม (°ซ) ความช น สมพทธ

(%)

ศกยภาพการคายระเหยน า (มม.) *

สงสด ตาสด เฉลย

มกราคม 8.7 8.6 1.4 28.9 13.0 19.9 74 86.8 กมภาพนธ 19.6 19.0 2.4 31.1 13.9 21.5 67 98.0 มนาคม 38.5 36.1 4.1 33.8 17.2 24.7 64 127.1 เมษายน 95.3 80.8 10.2 34.6 20.9 27.1 68 141.0 พฤษภาคม 219.0 142.3 18.3 32.9 22.5 27.1 76 136.4 มถนายน 177.5 127.1 19.8 32.2 23.7 27.2 80 117.0 กรกฎาคม 310.4 156.0 23.3 31.0 23.6 26.7 83 108.5 สงหาคม 369.0 161.9 23.9 30.7 23.4 26.4 84 105.4 กนยายน 286.9 153.7 17.0 31.2 22.8 26.2 84 105.0 ตลาคม 122.1 98.2 10.6 30.6 21.1 25.0 81 105.4 พฤศจกายน 50.6 46.5 4.7 29.1 17.2 22.3 79 87.0 ธนวาคม 15.9 15.5 2.1 27.6 14.0 19.8 77 77.5

รวม 1,713.5 1,045.7 137.8 - - - - 1,295.1 เฉลย - - - 31.1 19.5 24.5 76 -

ทมา: ฝายแผนทและขอมลอตนยมวทยา ศนยอตนยมวทยาภาคเหนอ, 2552 หมายเหต: * ค านวณจากโปรแกรม CropWat

รปท 5 สมดลของน าเพอการเกษตร จงหวดเชยงราย

สมดลของน ำเพอกำรเกษตร

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

300.0

350.0

400.0

ม.ค ก.พ ม.ค เม.ย พ.ค ม.ย ก.ค ส.ค ก.ย ต.ค พ.ย ธ.ค เดอน

มม. ปรมาณน าฝน(มม.)ศกยภาพการคายระเหยน า(มม.)0.5ศกยภาพการคายระเหยน า(มม.)

ชวงน ามากเกนพอ

ชวงการเพาะปลกพช

น าทสารองไวในดน

ชวงขาดน า ชวงขาดน า

2.4 ลกษณะทางธรณวทยา จากการศกษาแผนทธรณวทยาจงหวดเชยงราย ของกรมทรพยากรธรณ มาตราสวน 1:50,000 พบวา ลกษณะธรณวทยาของพนทลมน าน าแมลอยสวนใหญอยในยคควอเทอรนาร (Quaternary period) มหายคซโนโซอก (Cenozoic era) มอายราว 1.8 ลานปผานมาแลวจนถงปจจบน เปนตะกอนน าพา (alluvial deposit) ไดแก กรวดแมน า ทราย และดนเหนยว ซงมพนท 63,736 ไร หรอคดเปนรอยละ 42.83 ของพนทลมน า รองลงมาเปนกลมหนตะกอนยคไทรแอสซกถงเพอรเมยน (Triassic – Permian period) มหายคมโซโซอกถงพาลโอโซอก (Mesozoic – Paleozoic era) มอายราว 280 ลานปผานมาแลวจนถงปจจบน โดยเปนหนทราย หนทรายแปง หนดนดาน เกดรวมกบหนทรายเนอทฟฟ หนดนดาน และหนกรวดมน ซงมพนท 36,339 ไร หรอคดเปนรอยละ 24.42 และกลมหนอคนยคควอเทอรนาร โดยเปนหนบะซอลตเนอเปนดอก สเทาออนถงสเทาเขม และมรพรน มพนท 19,949 ไร หรอคดเปนรอยละ 13.41 แสดงดงตารางท 4 และรปท 6 ตารางท 4 ลกษณะทางธรณวทยาเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย สญลกษณ ยค อาย

(ลานปผานมาแลว)

กลมหน พ นท ไร รอยละ (%)

Qa ควอเทอรนาร 1.8 ตะกอนน าพา 63,736 42.83 PTR ไทรแอสสก-เพอร

เมยน 280 หนตะกอน 22,078 14.84

bs ควอเทอรนาร 1.8 หนอคน 19,949 13.41 MSv จแรสซก 195 หนอคน 14,068 9.45

Qt ควอเทอรนาร 1.8 ตะกอนตะพกล า

น า 10,260 6.89

P3 ไทรแอสสก-เพอร

เมยน

280 หนตะกอน 14,261 9.58

MS2 จแรสซก 195 หนตะกอน 3,921 2.63 MS3 จแรสซก 195 หนตะกอน 532 0.36

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

รปท 6 แผนทธรณวทยาเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

2.5 ทรพยากรน า ลมน าน าแมลอยมรปแบบของล าธารเปนรปกงไม (dendritic pattern) โดยมทศทางการไหลจากทศตะวนตกไปทางทศตะวนออก มความหนาแนนของการระบายน า (drainage density) ปานกลาง อตราสวนทางระบายน า 1.6 กโลเมตรตอพนท 1 ตารางกโลเมตร คาการระบายน าออกสปากแมน าระดบปานกลาง เมอมฝนตกมากในฤดฝนอาจเกดน าไหลบาบนพนทบางสวนซงใกลกบล าธารสายหลก แสดงดงตารางท 5 และรปท 7 แหลงน าธรรมชาตในพนทโครงการ ประกอบดวย ทางน าสายหลกซงมน าไหลตลอดป คอ น าแมลอย โดยมความยาวของล าธาร 36.52 กโลเมตร มพนทลมน า 238.089 ตารางกโลเมตร ล าหวยทส าคญ ไดแก หวยปลองซงมความยาวของล าธาร 22.52 กโลเมตร มความยาวรองมาจากหวยแมลอยแตมน าไหลเฉพาะในฤดฝนมพนทลมน า 60.508 ตารางกโลเมตร หวยฝายมความยาวของล าธาร 9.64 กโลเมตร มพนทลมน า 50.128 ตารางกโลเมตร หวยจ าตองมความยาวของล าธาร 3.61 กโลเมตร มพนทลมน า 6.262 ตารางกโลเมตร หวยเฮยมความยาวของล าธาร 3.29 กโลเมตร มพนทลมน า 6.457 ตารางกโลเมตร หวยปางววมความยาวของล าธาร 2.20 กโลเมตร มพนทลมน า 3.120 ตารางกโลเมตร หวยเชยงเคยนมความยาวของล าธาร 2.14 กโลเมตร มพนทลมน า 8.193 ตารางกโลเมตร หวยปางแดงมความยาวของล าธาร 1.27 กโลเมตร มพนทลมน า 3.490 ตารางกโลเมตร หวยตาดมความยาวของล าธาร 1.26 กโลเมตร มพนทลมน า 2.527 ตารางกโลเมตร และหวยลกมความยาวของล าธาร 2.08 กโลเมตร มพนทลมน า 2.146 ตารางกโลเมตร และ หนองน าในพนท ทส าคญ ไดแก หนองทรงมพนท 519 ไร และหนองขวงมพนท 48 ไร แหลงน าทสรางขนของลมน าน าแมลอย แบงเปนอางเกบน ามพนทรวม 1,300 ไร ไดแก อางเกบน าขนปลอง (592 ไร) อางเกบน าหวยนาน (329 ไร) อางเกบน าหวยเชยงเคยน (155 ไร) และอางเกบน าจ าดอง (44 ไร) และอางเกบน าหวยปางแดง (43 ไร) และบอน าในไรนามพนทรวม 178 ไร ตารางท 5 อทกวทยาของเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ลาธาร ความยาว ลาธาร (กม.)

อนดบลาธาร

พ นทลมน า (ตร.กม.)

แหลงน า (ไร) หนองน า อางเกบน า

น าแมลอย 36.52 5 238.089 599 1,300

หวยปลอง 20.52 4 60.508 - 592

หวยฝาย 9.64 4 50.128 48 329

หวยจ าดอง 3.61 3 6.262 - 44

หวยเฮย 3.29 3 6.457 - -

หวยปางวว 2.20 3 3.120 - - หวยเชยงเคยน 2.14 3 8.193 - 155

หวยปางแดง 1.27 3 3.490 - 43

หวยตาด 1.26 3 2.527 - -

หวยลก 2.08 2 2.146 - -

รปท 7 แผนทอทกวทยาลมน าเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

2.6 ทรพยากรดน ทรพยากรดนในพนทลมน าน าแมลอย ประกอบดวย ดนทลมมพนท 57,501 ไร หรอคดเปนรอยละ 38.64 สวนใหญเปนกลมชดดนท 5 มพนทรอยละ 28.24 รองลงมาเปนกลมชดดนท 16 มพนทรอยละ 5.08 กลมชดดนท 25B มพนทรอยละ 3.48 และกลมชดดนท 7 มพนทรอยละ 1.49 ดนทดอนมพนท 51,453 ไร หรอคดเปนรอยละ 34.58 สวนใหญเปนกลมชดดนท 47 มพนทรอยละ 17.05 รองลงมาเปนกลมชดดนท 29 มพนทรอยละ 11.31 และกลมชดดนท 33 มพนทรอยละ 6.21 ดนพนทลาดชนเชงซอนหรอกลมชดดนท 62 มพนท 31,392 ไร หรอคดเปนรอยละ 21.10 แสดงดงตารางท 6 และรปท 8 กลมชดดนท 5 เปนกลมชดดนทมเนอดนเปนพวกดนเหนยวลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า พบบรเวณพนทลมต าตะกอนน าพา มสภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน มการระบายน าเลวหรอคอนขางเลว เนอดนบนเปนดนรวนเหนยวหรอดนเหนยว สเทาแก ดนลางเปนดนเหนยวสน าตาลออน หรอสเทา มจดประสน าตาล สเหลอง หรอสแดงตลอดชนดน มกพบกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานส ปะปนอยในดน อาจพบกอนปนในดนลาง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกรดเลกนอย มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 5.5-6.5 แตถาดนมกอนปนปะปน จะมปฏกรยาดนเปนกลางหรอดางปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 6.5-7.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 42,030 ไร หรอคดเปนรอยละ 28.24 กลมชดดนท 7 เปนกลมชดดนทมเนอดนเปนพวกดนรวนเหนยวลก เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า พบบรเวณพนทลมต าตะกอนน าพา มสภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ มน าแชขงเฉพาะในชวงฤดฝน(นาดอน) มการระบายน าคอนขางเลว เนอดนบนเปนดนรวนเหนยวหรอดนเหนยว สเทาแก ดนลางเปนดนเหนยวสน าตาลออน มสเทาหรอสน าตาลปนเทา พบจดประสน าตาล สเหลอง หรอสแดงตลอดชนดน ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนดางปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 6.0-8.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 2,217 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.49 กลมชดดนท 15 เปนกลมชดดนทมเนอดนเปนพวกดนทรายแปงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า พบบรเวณพนทลมต าตะกอนน าพา มสภาพพนทราบเรยบถงลกคลนลอนลาดเลกนอย มน าแชขงในชวงฤดฝน มการระบายน าคอนขางเลวหรอเลว ดนบนมเนอดนเปนดนรวนหรอดนรวนปนทรายแปง สน าตาลปนเทา ดนบนมเนอดนเปนดนรวนปนทรายแปง สน าตาลหรอสเทาปนชมพ พบจดประสเหลองหรอสน าตาลปนเหลองตลอดชนดน ในดนชนลางมกพบกอนสารเคมสะสมพวกเหลก และแมงกานส ดนมความอดมสมสมบรณตามธรรมชาตต าถงปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนดางเลกนอย มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 5.5-7.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 48 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.03

ตารางท 6 การแจกกระจายกลมชดดนในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาดบ กลมชดดน ลกษณะและสมบตของดน พ นท

ไร รอยละ (%)

1. ดนทลม

กลมชดดนท 5 กลมดนเหนยว ดนลกมาก เกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าเลว และความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง

42,030 28.24

กลมชดดนท 7 กลมดนเหนยว ดนลกมาก เกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าคอนขางเลว และความอดมสมบรณของดนปานกลาง

2,217 1.49

กลมชดดนท 15 กลมดนทรายแปง ดนลกมาก เกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางหรอเปนดาง การระบายน าเลวถงคอนขางเลว และความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง

48 0.03

กลมชดดนท 16 กลมดนทรายแปง ดนลกมาก เกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าเลว และความอดมสมบรณของดนต า

6,909 4.64

กลมชดดนท 16B

กลมดนทรายแปง ดนลกมาก เกดจากตะกอนล าน า สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าเลว และความอดมสมบรณของดนต า

652 0.44

กลมชดดนท 22 กลมดนรวนหยาบ ดนลกมาก เกดจากตะกอนล าน าเนอหยาบ ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง การระบายน าเลวถงคอนขางเลว และความอดมสมบรณของดนต า

465 0.31

กลมชดดนท 25B

กลมดนรวนเหนยวปนทรายปนกรวด ดนตน สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนดางเลกนอย การระบายน าเลวถงคอนขางเลว และความอดมสมบรณของดนต า

5,180 3.48

2. ดนทดอน

กลมชดดนท 29B

กลมดนเหนยว ดนลกถงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยปฏกรยาดน

717 0.48

เปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนต า

กลมชดดนท 29C

กลมดนเหนยว ดนลกถงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาด ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนต า

9,329 6.27

ตารางท 6 (ตอ) ลาดบ กลมชดดน ลกษณะและสมบตของดน พ นท

ไร รอยละ (%)

กลมชดดนท 29D

กลมดนเหนยว ดนลกถงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด สภาพพนทเปนลกคลนลอนชน ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนต า

6,659 4.48

กลมชดดนท 29E

กลมดนเหนยว ดนลกถงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยด สภาพพนทเปนเนนเขา ปฏกรยาดนเปนกรดจด การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนต า

131 0.09

กลมชดดนท 33 กลมดนทรายแปงละเอยดหรอดนรวนละเอยด ดนลกมาก เกดจากตะกอนแมน าหรอตะกอนน าพารปพด ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนปานกลาง

7,364 4.95

กลมชดดนท 33B

กลมดนทรายแปงละเอยดหรอดนรวนละเอยด ดนลกมาก เกดจากตะกอนแมน าหรอตะกอนน าพารปพด สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนปานกลาง

982 0.66

กลมชดดนท 33C

กลมดนทรายแปงละเอยดหรอดนรวนละเอยด ดนลกมาก เกดจากตะกอนแมน าหรอตะกอนน าพารปพด สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาด ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง การระบายน าดถงดปานกลาง และความอดมสมบรณของดนปานกลาง

898 0.60

กลมชดดนท 47B

กลมดนตนถงชนหนพน เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยดถงหยาบ สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าด และความอดมสมบรณของดนต า

314 0.21

กลมชดดนท กลมดนตนถงชนหนพน เกดจากวตถตน 10,643 7.15

47C ก าเนดดนเนอละเอยดถงหยาบ สภาพพนท

เปนลกคลนลอนลาด ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าด และความอดมสมบรณของดนต า

ตารางท 6 (ตอ) ลาดบ กลมชดดน ลกษณะและสมบตของดน พ นท

ไร รอยละ (%)

กลมชดดนท 47D

กลมดนตนถงชนหนพน เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยดถงหยาบ สภาพพนทเปนลกคลนลอนชน ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าด และความอดมสมบรณของดนต า

10,847 7.29

กลมชดดนท 47E

กลมดนตนถงชนหนพน เกดจากวตถตนก าเนดดนเนอละเอยดถงหยาบ สภาพพนทเปนเนนเขา ปฏกรยาดนเปนกรดถงเปนกลาง การระบายน าด และความอดมสมบรณของดนต า

3,567 2.40

3. กลมชดดนท 62 พนทลาดชนเชงซอน มความลาดชนมากกวา 35 %

31,392 21.10

4. พนทชมชนและสงปลกสราง 5,676 3.81 5. พนทแหลงน า 2,784 1.87

รวมพนททงหมด 148,806 100.00

กลมชดดนท 16 เปนกลมชดดนทมเนอดนเปนพวกดนทรายแปงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า พบบรเวณพนทลมต าตะกอนน าพา มสภาพพนทเปนทราบเรยบถงลกคลนลอนลาดเลกนอย มน าแชขงในชวงฤดฝน มการระบายน าคอนขางเลวหรอเลว ดนบนมเนอดนเปนดนรวนหรอดนรวนปนทรายแปง สน าตาลออน หรอสน าตาลปนเทา ดนลางมเนอดนเปนดนรวนปนทรายแปง สน าตาลหรอสเทาปนชมพและมจดประสน าตาลเขม สเหลอง หรอสแดงในดนชนลาง ในบางพนทอาจพบกอนสารเคมสะสมพวกเหลก และแมงกานสปะปน ดนมความอดมสมสมบรณตามธรรมชาตต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 4.5-6.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 7,562 ไร หรอคดเปนรอยละ 5.08 กลมชดดนท 22 เปนกลมชดดนทมเนอดนเปนพวกดนรวนหยาบลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า หรอจากการสลายตวผพงอยกบทและมการทบถมของตะกอนเนอหยาบ พบในบรเวณพนทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ สวนใหญมน าแชขงในชวงฤดฝน มสภาพพนทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน มการระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว โดยมเนอดนบนเปนพวกดนรวนปนทรายหรอดนทรายปนดนรวน ดนลางเปนดนรวนปนทราย สพนเปนสเทาหรอสน าตาลปนเทา มจดประสน าตาลปนเหลองหรอสเหลองปนน าตาล และอาจพบมศลาแลงออนในดนชนลาง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 4.5-6.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 465 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.31

รปท 8 แผนทกลมชดดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

กลมชดดนท 25 เปนกลมชดดนทพวกดนตน เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนน าพา หรอจากการสลายตวผพงอยกบท หรอจากการสลายตวผพงทบถมของตะกอนเนอหยาบ วางทบอยบนชนหนผ พบในบรเวณทราบเรยบถงลกคลนลอนลาดเลกนอย มน าแชขงในชวงฤดฝน มการระบายน าคอนขางเลว มเนอดนบนเปนพวกดนรวนปนทราย หรอดนรวน สวนดนชนลางเปนดนเหนยวหรอดนรวนปนดนเหนยวทมกรวดหรอลกรงปะปนเปนปรมาณมากกวา 35 เปอรเซนตโดยปรมาตรภายในความลก 50 ซม.จากผวดน ดนมสน าตาลออนถงสเทา และพบจดประพวกสน าตาล สเหลอง หรอสแดงปะปน ใตชนลกรงอาจพบชนดนเหนยวทมศลาเเลงออนปะปน ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตต า มปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดจด มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 4.5-5.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 5,180 ไร หรอคดเปนรอยละ 3.48 กลมชดดนท 29 เปนกลมดนทเกดจากการสลายตวผพงอยกบท หรอถกเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอละเอยด สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยจนถงเนนเขา เปนกลมดนลกมากทมการระบายน าด เนอดนเปนดนเหนยว สดนเปนสน าตาลปนแดง แดงปนเหลองหรอสแดง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตคอนขางต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 4.5-5.5 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 16,836 ไร หรอคดเปนรอยละ 11.31 กลมชดดนท 33 เปนกลมชดดนทมเนอดนเปนดนทรายแปงลกมาก เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนน าพา ทบถมอยบรเวณสนดนรมน า พบในบรเวณทราบเรยบถงลกคลนลอนลาด มน าแชขงในชวงฤดฝน มการระบายน าด มเนอดนบนเปนพวกดนรวนปนทรายแปง สวนดนชนลางเปนดนรวนปนแปงถงดนรวนเหนยวปนทรายแปง ดนบนมสน าตาลหรอสเขมของสน าตาลปนเหลอง ดนลางสน าตาลหรอสน าตาลแก และพบจดประพวกสน าตาล สเหลอง หรอสแดงปะปน ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง มปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดจด มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 4.5-5.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 9,245 ไร หรอคดเปนรอยละ 6.21 กลมชดดนท 47 เปนกลมชดดนทเกดจากการสลายตวผพงอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวถกเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนก ของวสดเนอละเอยดทมาจากหนตะกอน พบบรเวณพนทดอน ทมสภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถงเนนเขา เปนดนตน มการระบายน าด เนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนรวนทมเศษหนปะปนมาก มกพบชนหนพนตนกวา 50 เซนตเมตร สดนเปนสน าตาล สเหลองหรอสแดง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 5.5-7.0 พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 25,372 ไร หรอคดเปนรอยละ 17.05 กลมชดดนท 62 กลมดนนประกอบดวยพนทภเขาและเทอกเขาซงมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนต ลกษณะและสมบตของดนทพบไมแนนอน มทงดนลกและดนตน ลกษณะของเนอดนและความอดมสมบรณตามธรรมชาตแตกตางกนไปแลวแตชนดของหนตนก าเนดในบรเวณนน มกมเศษหน กอนหนหรอพนโผลกระจดกระจายทวไป สวนใหญยงปกคลมดวยปาไมประเภทตางๆ เชน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรงหรอปาดงดบชน หลายแหงมการท าไรเลอนลอยโดยปราศจากมาตรการในการอนรกษดนและน า ซงเปนผลท าใหเกดการชะลางพงทลายของหนาดน จนบางแหงเหลอแตหนโผล พนทลมน าน าแมลอยพบการกระจายตว 31,392 ไร หรอคดเปนรอยละ 21.10

2.7 การใชประโยชนทดน เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมพนท 148,806 ไร สามารถแบงการใชประโยชนทดนเปน 5 ประเภท ไดแก (ตารางท 7 และรปท 9) 1) พนทเกษตรกรรมมเนอท 99,208 ไร หรอคดเปนรอยละ 66.67 ประกอบดวย นาขาวมพนทรอยละ 38.48 พชไรมพนทรอยละ 23.35 ไดแก ขาวโพด ขาวไร และมนส าปะหลง ไมยนตนมพนทรอยละ 1.20 ไดแก ยางพารา ยคาลปตส สก หมอน และไผ ไมผลมพนทรอยละ 3.54 ไดแก ลนจ มะมวง กลวย มะขาม ล าไย มะละกอ กระทอน แกวมงกร สมโอ และมะไฟ ไรหมนเวยนมพนทรอยละ 0.01 ไดแก ขาวโพด (ไรหมนเวยน) เกษตรผสมผสานมพนทรอยละ 0.06 ทงหญาเลยงสตวและโรงเรอนเลยงสตวมพนทรอยละ 0.02 ไดแก โรงเรอนเลยงสตวปกและโรงเรอนเลยงสกร และสถานทเพาะเลยงสตวน ามพนทรอยละ 0.04 ไดแก สถานทเพาะเลยงปลา 2) พนทปาไมมเนอท 34,424 หรอคดเปนรอยละ 23.13 โดยเปนปาผลดใบทงหมด ไดแก ปาผลดใบรอสภาพฟนฟและปาผลดใบสมบรณ 3) พนทชมชนและสงปลกสรางมเนอท 5,524 ไร หรอคดเปนรอยละ 3.71 ประกอบดวย หมบานมพนทรอยละ 3.43 สถานทราชการและสถาบนตางๆ มพนทรอยละ 0.19 ยานอตสาหกรรมมพนทรอยละ 0.02 และอนๆ มพนทรอยละ 0.07 4) พนทน ามเนอท 2,637 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.77 ประกอบดวย แหลงน าธรรมชาตมพนทรอยละ 0.78 ไดแก แมน าล าคลองและหนอง บง และแหลงน าทสรางขน 0.99 ไดแก อางเกบน าและบอน าในไรนา 5) พนทเบดเตลดมเนอท 7,013 ไร หรอคดเปนรอยละ 4.71 ประกอบดวย ทงหญาและไมละเมาะมพนทรอยละ 0.37 พนทลมมพนทรอยละ 4.31 เหมองแร บอขดมพนทรอยละ 0.03 และอนๆ มพนท 4 ไร 2.8 ประเภทการใชประโยชนทดน ประเภทการใชประโยชนทดน หมายถง ชนดหรอระบบทดนดานการเกษตร สภาพการผลต ลกษณะการด าเนนงาน การใชแรงงาน เทคโนโลยและการจดการ จากการศกษาการใชประโยชนทดนทด าเนนการโดย สวนวเคราะหสภาพการใชทดนท ๒ รวมทงนโยบายพฒนาการเกษตรของรฐ สภาพเศรษฐกจและสงคม และความตองการของทองถนในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ต าบลแมลอย ต าบลปลอง ต าบลหนองแรด ต าบลศรดอนไชย ต าบลเชยงเคยน และต าบลงว อ าเภอเทง จงหวดเชยงราย สามารถก าหนดประเภทการใชประโยชนทดนทเหมาะสมแสดงดงตารางท 8

ตารางท 7 การใชประโยชนทดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

สญลกษณ คาอธบาย เน อท

ไร รอยละ พนทเกษตรกรรม (Agricultural Land)

A0 เกษตรผสมผสาน/ไรนาสวนผสม 96 0.06 A101 นาขาว 57,224 38.46 A202 ขาวโพด 18,302 12.30 A202/A216 ขาวโพด/ขาวไร 419 0.28 A202/A302 ขาวโพด/ยางพารา 16,005 10.76 A202/A302/A413 ขาวโพด/ยางพารา/ล าไย 9 0.01 A204 มนสมปะหลง 11 0.01 A302 ยางพารา 1,208 0.81 A302/A413 ยางพารา/ล าไย 55 0.04 A302/A413/A427 ยางพารา/ล าไย/สมโอ 13 0.01 A304 ยคาลปตส 34 0.02 A305 สก 414 0.28 A305/A413 สก/ล าไย 18 0.01 A314 หมอน 19 0.01 A315 ไผ 19 0.01 A401 ไมผลผสม 9 0.01 A406 ลนจ 99 0.07 A407/A412 มะมวง/มะขาม 5 0.00 A407/A413 มะมวง/ล าไย 35 0.02 A407/A417 มะมวง/กระทอน 6 0.00 A411 กลวย 36 0.02 A411/A413 กลวย/ล าไย 22 0.01 A412 มะขาม 62 0.04 A412/A413 มะขาม/ล าไย 101 0.07 A413 ล าไย 4,609 3.10 A413/A427 ล าไย/สมโอ 217 0.15 A415 มะละกอ 5 0.00 A415/A427 มะละกอ/สมโอ 3 0.00 A417 กระทอน 7 0.00 A426 แกวมงกร 6 0.00 A427 สมโอ 34 0.02 A430 มะไฟ 8 0.01 A602 ขาวโพด (ไรหมนเวยน) 14 0.01 A703 โรงเรอนเลยงสตวปก 1 0.00

A703/A902 โรงเรอนเลยงสตวปก/สถานทเพาะเลยงสตวน า 23 0.02 A704 โรงเรอนเลยงสกร 3 0.00 A902 สถานทเพาะเลยงปลา 58 0.04 ตารางท 7 (ตอ)

สญลกษณ คาอธบาย เน อท

ไร รอยละ พนทปาไม (Forest Land)

F200 ปาผลดใบรอสภาพฟนฟ 3,453 2.32 F201 ปาผลดใบสมบรณ 30,970 20.81

พนทชมชนและสงปลกสราง (Urban and Built-up Land)

U201 หมบาน 5,109 3.43 U3 สถานทราชการและสถาบนตางๆ 282 0.19 U502 โรงงานอตสาหกรรม 29 0.02 U600 สถานทราง 31 0.02 U601 สถานทพกผอนหยอนใจ 19 0.01 U603 สสาน ปาชา 54 0.04

พนทน า (Water Body)

W101 แมน าล าคลอง 559 0.38 W102 หนอง บง 599 0.40 W201 อางเกบน า 1,300 0.87 W202 บอน าในไรนา 178 0.12 พนทเบดเตลด (Miscellaneous Land) M101 ทงหญา 115 0.08 M102 ไมละเมาะ 429 0.29 M2 พนทลม 6416 4.31 M300 เหมองเกา บอขดเกา 25 0.02 M302 เหมองแร 23 0.02 M304 บอดน 2 0.00 M404 ททงขยะ 2 0.00 M405 พนทถม 2 0.00

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

ตารางท 8 ประเภทการใชประโยชนทดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ชนดพช พนธ ชวงเพาะปลก วตถประสงคของ

การผลต ผลผลตเฉลย

(กก./ไร) ๑. นาขาว กข๖, กข๑๕, พษณโลก

๒, ขาวดอกมะล๑๐๕ ฤดฝน บรโภค, จ าหนาย ๗๓๑.๕

๒. ขาวโพด ลกผสมของเอกชน ฤดฝน จ าหนาย ๗๓๓.๙๘ 3. ขาวไร พนเมอง ฤดฝน จ าหนาย ๔๐ 4. ล าไย อดอ, อแหว, อแดง, ชมพ ตลอดป บรโภค, จ าหนาย ๕๓๑.๗๗ 5. กลวย กลวยไข, กลวยหอม ตลอดป บรโภค, จ าหนาย - 6. ยางพารา RRIM ๖๐๐, RRIT ๒๕๑ ตลอดป จ าหนาย ๒๔๕ 7. สก สกทอง ตลอดป จ าหนาย -

ทมา : กรมสงเสรมการเกษตร, ๒๕๕๒ 2.9 สภาพปาตามกฎหมาย เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมพนทบางสวนอยในเขตปาสงวน (ปาแมกก) 72,043 ไร หรอคดเปนรอยละ 48.41 โดยมการจ าแนกเขตการใชทรพยากรและพนทปา ประกอบดวย ปาทเหมาะสมตอการเกษตร (zone A) มพนท 2,810 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.89 ปาเพอเศรษฐกจ (zone E) มพนท 37,775 ไร หรอคดเปนรอยละ 25.39 และปาเพอการอนรกษ (zone C) มพนท 31,458 ไร หรอคดเปนรอยละ 21.14 แสดงดงตารางท 9 และรปท 10 ตารางท 9 เขตการใชทรพยากรและพนทปาไมเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาดบ เขตการใชทรพยากรและพ นทปา พ นท

ไร รอยละ (%) 1 ปาเพอการอนรกษ (zone C) 31,458 21.14 2 ปาเพอเศรษฐกจ (zone E) 37,775 25.39 3 ปาทเหมาะสมตอการเกษตร (zone A) 2,810 1.89 4 พนทนอกเขตปาไมถาวร (OFF) 76,763 51.59

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

รปท 9 แผนทการใชประโยชนทดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

รปท 10 แผนทเขตการใชทรพยากรและพนทปาไมเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

2.10 การกาหนดช นคณภาพลมน า การจดชนคณภาพลมน าอาศยหลกเกณฑทางกายภาพทมผลกระทบตอกระบวนการทางอทกวทยาและมลกษณะทเปลยนแปลงไดยาก 6 ประการ คอ ลกษณะภมประเทศ ระดบความลาดชน ความสงจากระดบทะเลปานกลาง ลกษณะทางธรณวทยา ลกษณะทางปฐพวทยา และสภาพปาไมทเหลออยในปจจบน (ขอมลจากการแปลภาพถายดาวเทยมทบนทก พ.ศ. 2525 ทกรมปาไมจดท าเปนแผนทปาไม มาตราสวน 1:25o,ooo) เปนรปของสมการทางคณตศาสตร แลวจดเปน 5 ชนคณภาพลมน า ประกอบดวย พนทคณภาพลมน าชนท 1 หมายถงพนทปาตนน าล าธารในบรเวณทสง ทยงคงมความส าคญทจะปกปองรกษาไวเปนแหลงตนน าล าธารของประเทศเพยงประการเดยว และแบงพนทออกเปน 2 ระดบยอย คอ - พนทคณภาพลมน าชนท 1A เปนพนทยงมปาอดมสมบรณ คณะรฐมนตรไดก าหนด ขอเสนอแนะมาตรการการใชทดนไววา ไมใหมการใชพนททกกรณ ทงนเพอรกษาไวเปนตนน าล าธารอยางแทจรง - พนทคณภาพลมน าชนท 1B เปนพนททสภาพปาในบรเวณนนไดถกท า ลายหรอมสภาพเสอมโทรม หรอถกดดแปลงไปเพอพฒนาการใชทดนรปแบบอนกอนหนาป พ.ศ. 2525 การใชทดนจะตองมมาตรการควบคมเปนพเศษ และจะตองมการจดท า รายงานวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ตามมตคณะรฐมนตร และตามเงอนไขประกาศกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม เพอขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรกอนด า เนนโครงการ และก าหนดใหหนวยงานทเกยวของด า เนนการปลกปาอยางเรงดวนเพอใหคนสภาพปาเปนปาสมบรณ พนทคณภาพลมน าชนท 2 คอพนทลมน าทมสมบตเหมาะสมตอการเปนตนน าล าธารในระดบรองลงมา อนอาจใชเปนปาเศรษฐกจรวมทงสามารถน า ไปใชประโยชนเพอกจการทส าคญอยาง อน เชนการท า เหมองแร เปนตน โดยใหหลกเลยงการใชทดนเพอกจกรรมทางดานเกษตรกรรมในพนทอยางเดดขาด และใหหนวยงานทเกยวของปลกปาในพนทซงถกท า ลายโดยดวน พนทคณภาพลมน าชนท 3 คอพนทภายในลมน า ซงโดยทวไปแลวสามารถใชประโยชนไดทงการท าไม เหมองแร และกสกรรมประเภทไมยนตน แตตองมการควบคมวธการปฏบตอยางเขมงวดใหเปนไปตามหลกการอนรกษดนและน า พนทคณภาพลมน าชนท 4 คอพนทภายในลมน าทมสภาพปาทไดถกบกรกแผวถางเปนทใชประโยชน เพอกจกรรมพชไรไปแลวเปนสวนมาก สภาพพนทเปนเนนเขาหรอทราบขนบนไดหรอชวงตอระหวางทราบลมกบเชงเขา สามารถท า การเกษตรโดยมการวางแผนการใชทดนตามมาตรการอนรกษดนและน า พนทคณภาพลมน าชนท 5 คอพนททวไปภายในลมน าทมลกษณะโดยทวไปเปนทราบหรอทลมหรอเนนลาดเอยงเลกนอยสามารถใชประโยชนดานการเกษตรโดยเฉพาะการท า นาและกจกรรมอน ๆ

ลมน าน าแมลอยสามารถเมอแบงพนทตามชนคณภาพลมน า พบวา สวนใหญเปนพนทคณภาพลมน าชนท 5 มพนท 71,370 ไร หรอคดเปนรอยละ 47.96 รองลงมาเปนพนทคณภาพลมน าชนท 3 มพนท 31,666 ไร หรอคดเปนรอยละ 21.28 พนทคณภาพลมน าชนท 4 มพนท 21,881 ไร หรอคดเปนรอยละ 14.70 พนทคณภาพลมน าชนท 20,370 ไร หรอคดเปนรอยละ 13.69 และพนทคณภาพลมน าชนท 1 เอ มพนท 3,518 ไร หรอคดเปนรอยละ 2.36 แสดงดงตารางท 10 และรปท 11 ตารางท 10 ชนคณภาพลมน าเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ช นคณภาพ

รายละเอยด เงอนไข พ นท ไร รอยละ

(%) 1A ความลาดชนสง เปนปา

สมบรณกอนป 2525 ปาตนน าล าธาร หามมการใชประโยชนอยางอน

3,518 2.36

2 ความลาดชนคอนขางสง ท าเหมองแร สวนยางพารา หรอพชทมความมนคงตอเศรษฐกจ

20,370 13.69

3 ความลาดชนปานกลาง ท าไม เหมองแร ถาดนตนควรปลกปา และทงหญาเลยงสตว ถาดนลกปลกไมผล

31,666 21.28

4 ความลาดชนคอนขางต า ปาถกบกรก

ท าไม เหมองแร ถาดนลกและลาดชน ปลกไมผล ลาดชนนอยปลกพชไร

21,881 14.70

5 ความลาดชนต า ท าไม เหมองแร ไมผล ทงหญาเลยงสตว พชไร และขาว

71,370 47.96

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

รปท 11 แผนทชนคณภาพลมน าเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

2.11 สภาพเศรษฐกจและสงคม ประชากรและครวเรอน โครงสรางพนฐาน และสภาพเศรษฐกจ ไดจากการศกษาขอมลทตยภม เอกสารและรายงานทเกยวของ 1) ประชากรและครวเรอน ประชากรรวมของต าบลแมลอยม 6,863 คน มจ านวนครวเรอน 2,279 ครวเรอน ประชากรเฉลย 3 คนตอหลงคาเรอน และมความหนาแนนประชากร 77 ตารางกโลเมตร ต าบลปลองมประชากร 5,942 คน มจ านวนครวเรอน 1,260 ครวเรอน ประชากรเฉลย 5 คนตอหลงคาเรอน และมความหนาแนนประชากร 77 ตารางกโลเมตร ต าบลหนองแรดมประชากร 4,153 คน มจ านวนครวเรอน 1,090 ครวเรอน ประชากรเฉลย 4 คนตอหลงคาเรอน และมความหนาแนนประชากร 114 ตารางกโลเมตร ต าบลศรดอนไชยมประชากร 5,273 คน มจ านวนครวเรอน 1,552 ครวเรอน ประชากรเฉลย 3 คนตอหลงคาเรอน และมความหนาแนนประชากร 166 ตารางกโลเมตร ต าบลเชยงเคยนมประชากร 5,138 คน มจ านวนครวเรอน 1,683 ครวเรอน ประชากรเฉลย 3 คนตอหลงคาเรอน และมความหนาแนนประชากร 85 ตารางกโลเมตร และต าบลเชยงงวมประชากร 12,171 คน มจ านวนครวเรอน 3,546 ครวเรอน ประชากรเฉลย 3 คนตอหลงคาเรอน และมความหนาแนนประชากร 130 ตารางกโลเมตร แสดงดงตารางท 11

ตารางท 11 ประชากรของต าบลในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ตาบล

ขอมลพ นฐาน แมลอย ปลอง หนองแรด

ศรดอนไชย

เชยงเคยน ง ว

ประชากรทงหมด (คน) ๖,๘๖๓ ๕,๙๔๒ ๔,๑๕๓ ๕,๒๗๓ ๕,๑๓๘ ๑๒,๑๗๑ ชาย : คน ๓,๔๒๙ ๓,๐๑๒ ๒,๐๘๙ ๒,๗๓๓ ๒,๖๔๙ ๖,๐๕๐ รอยละ ๕๐ ๕๑ ๕๐ ๕๒ ๕๒ ๕๐ หญง : คน ๓,๔๓๔ ๒,๙๓๐ ๒,๐๖๔ ๒,๕๔๐ ๒,๔๘๙ ๖,๑๒๑ รอยละ ๕๐ ๔๙ ๕๐ ๔๘ ๔๘ ๕๐ ครวเรอน ๒,๒๗๙ ๑,๒๖๐ ๑,๐๙๔ ๑,๕๕๒ ๑,๖๘๓ ๓,๕๔๖ ประชากรเฉลยตอครวเรอน

๓ ๕ ๔ ๓ ๓ ๓

ความหนาแนนประชากร (คนตอตารางกโลเมตร)

๗๗ ๗๗ ๑๑๔ ๑๖๖ ๘๕ ๑๓๐

ประชากรนบถอศาสนาพทธ มความเปนอยแบบเครอญาต ใหความเคารพนบถอ พระสงฆ ผอาวโส และผน าชมชน วฒนธรรมและประเพณทปฏบตเปนประจ าทกป เชน งานสลากภต งานตงธรรมหลวง งานรดน าด าหว ประเพณลอยกระทง ฯลฯ และดานศลปะในรปแบบของชาวไทยลานนาไทยทวไป เชน การฟอนเออง การฟอนเลบ วฒนธรรมการกนอยจะกนขาวเหนยวเปนหลก รบประทานอาหารพนเมองโดยการปลกผกกนเอง เลยงสตวไวบรโภค การแตงกายดวยผาพนเมอง และวฒนธรรมการซอ

2) โครงสรางพ นฐาน 2.1) สาธารณปโภค ไฟฟาสวนใหญทกต าบลในเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมครบ ระบบประปามเพยงต าบลแมลอยและเชยงเคยนเทานนทยงขาดในบางหมบาน การโทรคมนาคมคลอบคลมทกพนทของต าบล โดยในต าบลปลองมไปรษณย 1 แหง และสถานทวนสญญาณโทรศพทเคลอนท 3 แหง การคมนาคมใชทางหลวงแผนดนหมายเลข 1020 อ าเภอเทง – เชยงราย ทางหลวงแผนดนหมายเลข ๑๒๙๒ และถนน รพช.ชร ๒๐๖๒ เปนเสนทางหลกในการตดตอระหวางต าบลและอ าเภอเทง ตลอดจนอ าเภอเมองเชยงราย 2.2) สถานบรการสาธารณะ องคการบรหารสวนต าบลมทกต าบล โดยต าบลปลองมส านกงานเทศบาลต าบลอก 1 แหง โรงเรยนประถมศกษาทงหมด 20 โรงเรยน โรงเรยนประถมขยายโอกาส 3 โรงเรยน โรงเรยนมธยมศกษา 4 โรงเรยน ศนยพฒนาเดกเลก 13 ศนย สถานอนามยประจ าต าบล 7 สถาน และมทอานหนงสอพมพประจ าหมบาน 73 แหง แสดงดงตารางท 12 ตารางท 12 สถานบรการสาธารณะของต าบลในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ตาบล

ขอมลพ นฐาน แมลอย ปลอง หนองแรด

ศรดอนไชย

เชยงเคยน ง ว

องคการบรหารสวนต าบล 1 1 1 1 1 1 ส านกงานเทศบาลต าบล - 1

- - - -

โรงเรยนประถมศกษา 2 4 1 1 4 8 โรงเรยนประถม ขยายโอกาส

1 - 1 - 1 -

โรงเรยนมธยมศกษา - 1 - 1 - 2 ศนยพฒนาเดกเลก 1 - - 1 3 8 สถานอนามยประจ าต าบล 2 1 1 1 1 1 ทอานหนงสอพมพ ประจ าหมบาน

13 9 4 10 12 25

วด 5 6 3 6 7 - ส านกสงฆ - 1 - 1 1 - โบสถ - 1 - - - -

สถานต ารวจ - 1 - 1 - -

ตยาม - - 1 1 1 -

2.3) หนวยธรกจ โรงงานอตสาหกรรมม 3 โรง โรงสขาวม 76 โรง (ขาดขอมลต าบลศรดอนไชย) ปมน ามน 20 ปม (ขาดขอมลต าบลศรดอนไชย) และรานคาทวไป 194 ราน (ขาดขอมลต าบลปลองและศรดอนไชย) แสดงดงตารางท 13 ตารางท 13 หนวยธรกจของต าบลในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ตาบล

ขอมลพ นฐาน แมลอย ปลอง หนองแรด

ศรดอนไชย

เชยงเคยน ง ว

โรงงานอตสาหกรรม - 1 - - - 2 โรงสขาว 20 9 15 - 9 23 ปมน ามน 5 1 6 - 5 3

รานคาทวไป 51 - 29 - 36 78 3) สภาพเศรษฐกจ การประกอบอาชพของต าบลในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ท าการเกษตรเปนอาชพหลก แรงงานภาคเกษตรต าบลปลอง 3 คนตอครวเรอน ซงมแรงงานภาคเกษตรมากทสด ต าบลแมลอย ต าบลหนองแรด ต าบลศรดอนไชย และต าบลงว 2 คนตอครวเรอน และต าบลเชยงเคยน 1 คนตอครวเรอน รายไดต าบลหนองแรด 44,000 บาทตอคน ซงเปนรายไดเฉลยมากทสด ต าบลงว 33,000 บาทตอคน ต าบลแมลอย ต าบลปลอง ต าบลศรดอนไชย และต าบลเชยงเคยน 23,000 บาทตอคน (ตารางท 14) ลกษณะการถอครองทดน เกษตรกรสวนใหญมทดนท ากนเปนของตนเอง หนงสอส าคญในทดนเปนโฉนด เครองมอการเกษตร เกษตรกรใชรถไถเดนตาม รถไถใหญ เครองพนยา เครองสบน า และ เครองนวดขาว นอกจากน ยงมการใชแรงงานสตวในการท าเกษตรอกดวย ไดแก โคและกระบอ ตารางท 14 สภาพเศรษฐกจของต าบลในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

ตาบล

ขอมลพ นฐาน แมลอย ปลอง หนองแรด

ศรดอนไชย

เชยงเคยน ง ว

ครวเรอนภาคเกษตร (%) 80 80 78 ๘๙ 88 ๘๕ ครวเรอนนอกภาคเกษตร (%)

20 20 22 11 12 15

พนทท าการเกษตร (ไรตอครวเรอน)

32.63 20.31 28.69 ๒๘.๘๗ 20.87 ๑๘.๓๘

แรงงานภาคเกษตร (คนตอครวเรอน)

2 3 2 2 1 2

รายได (บาทตอคนตอป) 23,000 23,000 44,000 23,000 23,000 ๓๓,๐๐๐ ตนทนการผลตขาวนาป (บาทตอไร)

2,415 2,323 ๒,๑๗๙ ๑,๙๓๑ ๒,๔๓๑ ๒,๒๙๒

บทท 3 การวเคราะหทรพยากรในพ นทลมน า

3.1 ทรพยากรดน 1) ขอจากดตามกลมชดดน ดนในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ประกอบดวย ดนในทลมมพนท 57,501 ไร หรอคดเปนรอยละ 38.64 ไดแก กลมชดดนท 5, 7, 15, 16, 22 และ 25 ดนในทดอนมพนท 51,453 ไร หรอคดเปนรอยละ 34.58 ไดแก กลมชดดนท 29, 33 และ 47 และดนในพนทลาดชนเชงซอนมพนท 31,392 ไร หรอคดเปนรอยละ 21.10 ไดแก กลมชดดนท 62 ซงมขอจ ากด ดงน - กลมชดดนท 5 ดนบางพนทมกเกดปญหาการขาดแคลนน า ดนมความอดมสมบรณปานกลาง และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า - กลมชดดนท 7 ดนแนนทบ เมอแหงจะจบตวเปนกอนแขง ท าใหการไถพรวนล าบาก ความอดมสมบรณของดนปานกลาง อาจเกดการขาดแคลนน าในบางพนท และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า - กลมชดดนท 15 หนาดนแนนทบ ความอดมสมบรณของดนปานกลาง บางพนทมการขาดแคลนน า และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า - กลมชดดนท 16 หนาดนแนนทบ ความอดมสมบรณของดนต า บางพนทดนเปนกรดจดมาก ขาดแคลนน าในบางพนท และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า - กลมชดดนท 22 เนอดนคอนขางเปนทราย ความอดมสมบรณของดนต า ขาดแคลนน านาน และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า - กลมชดดนท 25 ดนตนถงกอนกรวดหรอลกรงภายในความลก 50 เซนตเมตร จากผวดน ขาดแคลนน านาน ความอดมสมบรณต า บางพนทมกอนหนหรอลกรงทหนาดนมาก และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า - กลมชดดนท 29 ความอดมสมบรณของดนต า มกเกดการขาดแคลนน า และเกดการชะลางพงทลายสญเสยหนาดนในพนทลาดชน บางพนทดนเปนกรดจด - กลมชดดนท 33 ความอดมสมบรณของดนปานกลาง มกเกดการขาดแคลนน าในระยะทฝนทงชวงนาน บางพนทอาจพบชนดานแขงทเกดจากการเกษตรกรรม - กลมชดดนท 47 ดนตนถงชนหนพน ความอดมสมบรณของดนปานกลาง มกเกดการขาดแคลนน า และเกดการชะลางพงทลายสญเสยหนาดนในพนทลาดชน บางพนทมเศษหนหรอหนพนทโผลบรเวณหนาดน - กลมชดดนท 62 พนทมความลาดชนสงมาก ในพนทท าการเกษตรจะเกดการชะลางพงทลายสญเสยหนาดนอยางรนแรง อาจเกดการขาดแคลนน า และบางพนทอาจพบชนหนพนหรอเศษหนกระจดกระจายอยบรเวณหนาดน

2) การชะลางพงทลายของดน การชะลางพงทลายของดนทเปนเหตใหมการสญเสยหนาดน การสญเสยธาตอาหารพชท าให

คณภาพของทรพยากรดนเสอมโทรมลง มผลกระทบท าใหผลผลตของพชลดต าลง เกดการทบถมของตะกอนในล าน าและแหลงน าตาง ๆ ท าใหเกดการตนเขน ปรมาณการเกบกกน าลดลง เปนตน การสญเสยดนเกดขนใน 2 ลกษณะ คอ เกดขนตามธรรมชาต เนองจากการกระท าของน า ลม และแรงโนมถวงของโลก และเกดขนแบบมตวเรง โดยเฉพาะการใชประโยชนทดนของมนษยทไมค านงถงศกยภาพของทดนและขาดมาตรการอนรกษดนและน าทเหมาะสม ดงนน จงไดน าสมการการสญเสยดนสากล มาใชประเมนอตราการสญเสยดนในพนท เพอชวยในการตดสนใจในการเลอกใชประโยชนทดน หรอก าหนดวธการอนรกษดนและน าทเหมาะสม

การประเมนการสญเสยดนในพนท ค านวณโดยใชสมการการสญเสยดนสากล (Wischmeier และ Smith, 1978) โดยมรปแบบของสมการ ดงน

A = R K L S C P

A เปนคาการสญเสยดนตอหนวยของพนท ซงไดจากการค านวณโดยการคณคาปจจยตาง ๆ 6 ปจจย คานเปนการประเมนคาเฉลยรายปของการชะลางพงทลายของชองระหวางรองรว กบ รองรว จากพายฝน ส าหรบพนทดอน คานโดยทวไปไมรวมการชะลางพงทลายจากรองลก รมฝงน า หรอการพงทลายจากลม แตคา A นจะรวมตะกอนดนทถกพดพามากอนทจะถงตอนลางของล าน า หรอในอางเกบกกน า

R เปนคาทรวมทงปจจยของน าฝนและการไหลบา ซงเปนคาเฉพาะแหง ตามปกตคา R นจะเปนคาแสดงความหมายถง คาเฉลยรายปตอหนวยดชนการชะลางพงทลาย

K เปนคาปจจยความคงทนตอการชะลางพงทลายของดน เปนคาเฉพาะแตละชนของดน คา K เปนคาทแสดงความหมายถง การสญเสยดนตอหนวยของพนทตอหนวยแปลงทดลองของ R (หนวยแปลงทดลอง คอ แปลงทดลองขนาดความยาว 72.6 ฟต ซงมความลาดเทสม าเสมอ 9 เปอรเซนต ปลอยไววางเปลา และมการไถพรวนดนเทาทจ าเปน) การเลอกขนาดของแปลง 72.6 ฟต เปนเพราะวา แรกเรมการศกษาและวจยการชะลางพงทลายเกอบทงหมดในสหรฐอเมรกามขนาดของแปลงยาว 72.6 ฟต และมความลาดเทเกอบจะ 9 เปอรเซนต การทปลอยดนไววางเปลา เปนเพราะวาตองการประเมนคาการสญเสยดนจากสภาวะใดสภาวะหนงของแปลงทดลองในพนทเกษตรโดยไมมอทธพลของเศษเหลอของพช การจดการเกยวกบพช ซงจะท าใหคาการสญเสยดนแตละสถานทมลกษณะใกลเคยงกน

L เปนคาของปจจยความยาวความลาดเท เปนคาทไมมขนาดหรอหนวย (เปนคาทไมไดใชความยาวของความลาดเททแทจรง) L เปนคาทแสดงความหมายถงอตราสวนของการสญเสยดนเนองจากความยาวของความลาดเททแทจรง กบความยาว 72.6 ฟต ซงอยภายใตสภาวะเงอนไขอนเดยวกน

S ปจจยความชนของความลาดเท เปนคาทไมมขนาดหรอ หนวย (เปนคาทไมไดใชความชนของความลาดเททแทจรง) S เปนคาทแสดงความหมายถง อตราสวนของการสญเสยดนจากความลาดชนทแทจรงกบความชน 9 เปอรเซนต ซงอยภายใตสภาวะเงอนไขเดยวกน

C เปนคาปจจยการจดการพช เปนคาทไมมขนาดหรอหนวย คา C เปนคาทแสดงความหมายถง อตราสวนของการสญเสยดน ระหวางพนททมการปลกพชชนดใดชนดหนงปกคลมอย กบ

พนททถกไถพรวนปราศจากพชคลมดน ซงใชในการหาคาความคงทนตอการถกชะลางพงทลายของดน

P เปนคาปจจยการปฏบตปองกนการชะลางพงทลาย เปนคาทไมมขนาดหรอหนวย คา P เปนคาทแสดงความหมายถง อตราสวนระหวางการสญเสยดนจากพนททมการอนรกษแบบตางๆ เชน ท าแนวคนดน การปลกพชเปนแถบ หรอการท าขนบนได กบการไถพรวนเพาะปลกขนลงตามความลาดเท จากการศกษาการชะลางพงทลายของดน โดยอาศยสมการการสญเสยดนสากล (Universal Soil Loss Equation: USLE) พบวา เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย มอตราการชะลางพงทลายของดนระดบรนแรงมพนท 15,523 ไร หรอคดเปนรอยละ 10.43 ระดบการสญเสยดนรนแรงมากมพนท 1,770 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.20 และระดบการสญเสยดนรนแรงมากทสด 20,268 ไร หรอคดเปนรอยละ 13.69 การสญเสยดนระดบรนแรงถงรนแรงมากทสดมพนท 37,561 ไร หรอรอยละ 25.36 เนองจากพนทมความลาดชน การใชประโยชนทดนไมเหมาะสม และขาดมาตรการอนรกษดนและน า แสดงดงตารางท 15 และรปท 12 ตารางท 15 การชะลางพงทลายของดนในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาดบ ระดบการสญเสยดน อตราการสญเสยดน

(ตน/ไร/ป) พ นท

ไร รอยละ (%) 1 นอย 0 – 2 92,043 61.85 2 ปานกลาง 2 – 5 19,202 12.90 3 รนแรง 5 – 15 15,523 10.43 4 รนแรงมาก 15 – 20 1,770 1.20 5 รนแรงมากทสด มากกวา 20 20,268 13.69

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

รปท 12 แผนทการชะลางพงทลายของดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

3) ปญหาทรพยากรดน เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมพนท 148,806 พบวา ทรพยากรดนมปญหามพนท 86,806 ไร หรอคดเปนรอยละ 58.33 ไดแก ดนกรดในทลมมพนทรอยละ 5.39 ดนตนถงกอนกรวดหรอลกรงในทลมมพนทรอยละ 3.48 ดนกรดในทดอนมพนทรอยละ 11.31 ดนตนถงชนหนพนมพนทรอยละ 17.05 และดนพนทลาดชนเชงซอนซงเสยงตอการชะลางพงทลายสงมพนทรอยละ 21.10 (ตารางท 16 และรปท 13) ซงตองมมาตรการในการปรบปรงบ ารงดน มาตรการอนรกษดนและน า และมการวางแผนการใชทดนทเหมาะสมในพนทดนมปญหาดงกลาว ตารางท 16 ปญหาทรพยากรดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาดบ กลมดน สภาพปญหาทรพยากรดน พ นท

ไร รอยละ (%) 1 ดนทลม ดนกรด 8,026 5.39 ดนตนถงกอนกรวดหรอลกรง 5,180 3.48

2 ดนทดอน ดนกรด 16,836 11.31 ดนตนถงชนหนพน 25,372 17.05

3 ดนพนทลาดชนเชงซอน เสยงตอการชะลางพงทลายสง 31,392 21.10

รวมพ นทท งหมด 86,806 58.33

4) สถานะความอดมสมบรณของดน ความอดมสมบรณของดนในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย พบวา สวนใหญดนในทลมมความอดมสมบรณของดนระดบปานกลางมพนทรอยละ 29.77 และมความอดมสมบรณของดนระดบต ามพนทรอยละ 8.87 ซงตองมมาตรการในการปรบปรงบ ารงดนและการจดการใหดนมความเหมาะสมตอการปลกพชเพมขน ดนในทดอนสวนใหญมความอดมสมบรณของดนระดบปานกลางมพนทรอยละ 23.26 และมความอดมสมบรณของดนระดบต ามพนทรอยละ 11.31 แสดงดงตารางท 17 และรปท 14 ตารางท 17 สถานะความอดมสมบรณของดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาดบ กลมดน ความอดม

สมบรณของดน พ นท

ไร รอยละ (%) 1 ดนทลม ปานกลาง 44,294 29.77 ต า 13,206 8.87

2 ดนทดอน ปานกลาง 34,617 23.26 ต า 16,836 11.31

3 ดนพนทลาดชนเชงซอน - 31,392 21.10 4 พนทอนๆ - 8,460 5.69

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

รปท 13 แผนทปญหาทรพยากรดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

รปท 14 แผนทความอดมสมบรณของดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

5) ความเหมาะสมของดนสาหรบปลกพชเศรษฐกจ การจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพชเศรษฐกจ อาศยขอมลดนทเกยวของกบสมบตทางกายภาพ ทางเคมดน และสภาพแวดลอมบางประการทไดจากการศกษาดนในสนาม การจ าแนกความเหมาะสมไดอาศย คมอการจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบพชเศรษฐกจของประเทศไทย (เอกสารทางวชาการ ฉบบท 453) ของกองส ารวจและจ าแนกดน กรมพฒนาทดน เปนแนวทางในการจ าแนก โดยความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพช แบงระดบออกเปน 5 ชน ไดแก ชนความเหมาะสมท 1 เปนชนทมความเหมาะสมดมาก (very well suited) ชนความเหมาะสมท 2 เปนชนทมความเหมาะสมด (well suited) ชนความเหมาะสมท 3 เปนชนทมความเหมาะสมปานกลาง (moderately suited) ชนความเหมาะสมท 4 เปนชนทไมคอยเหมาะสม (poorly suited) ชนความเหมาะสมท 5 เปนชนทไมเหมาะสม (unsuited) ทงน การจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพช ขนอยกบขอจ ากดหรอความรนแรงทมผลมากสดตอพชทเกยวของกบลกษณะและสมบตดน ตลอดจนสภาพแวดลอมบางประการ เปนตวก าหนดระดบชนความเหมาะสมของดนนนๆ วาจะอยในชนความเหมาะสมใดส าหรบพช และใชขอจ ากดทรนแรงทสดระบไวตอทายชนความเหมาะสม ขอจ ากดทใชพจารณา ไดแก - สภาพภมประเทศ (topography : t ) - เนอดน (soil texture : s ) - ชนดนทมการชะลางรนแรง (albic horizon : b ) - ความลกทพบชนดานแขงหรอชนกรวด >60 % โดยปรมาตร (depth to consolidated layer : c ) - ความลกทพบชนกรวด (depth to gravelly layer : g ) - หนพนโผล (rockiness : r ) - กอนหนโผล (stoniness : z ) - ความเคมของดน (salinity : x ) - การระบายน าของดน (drainage : d ) - อนตรายจากน าทวมหรอแชขง (flooding hazard : f ) - อนตรายจากน าแชขง (water logging : w ) - ความเสยงตอการขาดน า (risk of moisture shortage : m ) - ความอดมสมบรณของดน (nutrient status : n ) - ความเปนกรดของดน (acidity : a ) - ความเปนดางของดน (alkalinity : k ) - ความลกทพบชนดนกรดก ามะถน (acid sulfate layer : j ) - การกรอนของดน (erosion : e ) - ความหนาของชนดนอนทรย (organic horizon : o ) ขอควรค านงในการจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพช คอ การจ าแนกความเหมาะสมไมไดเปนการระบถงอตราการใหผลผลต พจารณาพชทปลกในฤดฝนเปนหลก และชนความเหมาะสมของดนสามารถเปลยนแปลงไดถามการปรบปรงแกไขขอจ ากดของพช

การจ าแนกความเหมาะสมของดนประเภทตางๆ ในพนทโครงการ ซงมลกษณะทางพนทเปนพนทพเศษเฉพาะทมเปาหมายการพฒนาในหลายมต การจดชนความเหมาะสมของดนส าหรบพชบางชนด อาจมการปรบระดบชนเพอใหเกดความยดหยนเหมาะสมตอการพฒนาพนท และนโยบายการการด าเนนงานเปนหลก ผลการจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพช ไดแก ขาว ขาวโพด ถวเขยว ถวเหลอง มนสมปะหลง ลนจ ล าไย สม มะขาม มะมวง ยางพารา และหญาเลยงสตว (ตารางท 18) สรปได ดงน - พนทเหมาะสมดมากส าหรบปลกขาวมพนท 44,295 ไร หรอคดเปนรอยละ 29.76 - พนทเหมาะสมดมากส าหรบปลกขาวแตอาจมความเสยงเรองการขาดแคลนน า และควรมการปรบปรงบ ารงดนมพนท 13,206 ไร หรอคดเปนรอยละ 8.87 - พนทเหมาะสมดมากส าหรบการปลกพชไร ไมผล ยางพารา และหญาเลยงสตวมพนท 8,346 ไร หรอคดเปนรอยละ 5.61 - พนทเหมาะสมดมากส าหรบการปลกพชไร ไมผล ยางพารา และหญาเลยงสตว ควรมการปรบปรงบ ารงดนและปรบสภาพพนทใหเหมาะสมมพนท 10,944 ไร หรอคดเปนรอยละ 7.35 - พนทเหมาะสมดส าหรบการปลกพชไร และมความเหมาะสมดมากส าหรบปลกไมผล ยางพารา และหญาเลยงสตว ควรมการปรบปรงบ ารงดนและปรบสภาพพนทใหเหมาะสมมพนท 6,659 ไร หรอคดเปนรอยละ 4.48 - พนทเหมาะสมดมากส าหรบปลกหญาเลยงสตว เหมาะสมดส าหรบปลกพชไร และมความเหมาะสมปานกลางส าหรบปลกไมผลและยางพารา เนองจากดนตนถงลกปานกลางมพนท 21,804 ไร หรอคดเปนรอยละ 14.65 - พนทเหมาะสมปานกลางส าหรบปลกพชไร และมความเหมาะสมดส าหรบปลกไมผล ยางพารา และหญาเลยงสตว ควรมการปรบสภาพพนทใหเหมาะสมมพนท 131 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.09 - พนทเหมาะสมปานกลางส าหรบปลกพชไร ไมผล ยางพารา และหญาเลยงสตว เนองจากมขอจ ากดดานสภาพพนทและบางสวนเปนดนตนถงลกปานกลางมพนท 34,959 หรอคดเปนรอยละ 23.50

ตารางท 18 จ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพชเศรษฐกจเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

หนวยแผนทดน ความเหมาะสมของทดนสาหรบพชเศรษฐกจ เน อท

ขาว ขาวโพด ถวเขยว ถวเหลอง มนสมปะหลง ลาไย ล นจ สม มะขาม มะมวง ยางพารา หญาเล ยงสตว ไร รอยละ (%) กลมชดดนท 5 1 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w

42,030

28.24

กลมชดดนท 7 1 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 2,217

1.49

กลมชดดนท 15 1 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 48

0.03

กลมชดดนท 16 1smn

3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 6,909

4.64

กลมชดดนท 16B 1smn

3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 652

0.44

กลมชดดนท 22 1sn 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 465

0.31

กลมชดดนท 25B 1smn

3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 3w 5,180

3.48

กลมชดดนท 29B 3d 1n 1n 1n 1n 1n 1n 1n 1n 1n 1n 1n 717

0.48

กลมชดดนท 29C 3dt 1nt 1nt 1nt 1nt 1n 1n 1n 1n 1n 1n 1n 9,329

6.27

กลมชดดนท

29D 3dt 2t 2t 2t 2t 1nt 1nt 1nt 1nt 1nt 1nt 1n

6,659 4.48

กลมชดดนท 29E 3dt 3t 3t 3t 3t 2t 2t 2t 2t 2t 2t 2t 131

0.09

กลมชดดนท 33 3d 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7,364

4.95

กลมชดดนท 33B 3d 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 982

0.66

กลมชดดนท 33C 3dt 1t 1t 1t 1t 1 1 1 1 1 1 1 898

0.60

กลมชดดนท 47B 3d 2c 2c 2c 2c 3c 3c 2c 3c 3c 3c 1c 314

0.21

กลมชดดนท 47C 3dt 2c 2c 2c 2c 3c 3c 2c 3c 3c 3c 1c 10,64

3

7.15

กลมชดดนท

47D 3dt 2ct 2ct 2ct 2ct 3c 3c 2c 3c 3c 3c 1c

10,847

7.29

กลมชดดนท 47E 3dt 3t 3t 3t 3t 3c 3c 2ct 3c 3c 3c 2t 3,567

2.40

กลมชดดนท 62 3dt 3t 3t 3t 3t 3t 3t 3t 3t 3t 3t 3t 31,39

21.10

2 พนทชมชน (U) - - - - - - - - - - - -

5,676 3.81

พนทน า (W) - - - - - - - - - - - - 2,784

1.87

รวมเน อทท งหมด 148,806

100.00

3.2 ทรพยากรทดน 1) การใชประโยชนทดนเพอการเกษตร เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมพนทเกษตรกรรม 99,208 ไร หรอคดเปนรอยละ 66.67 สวนใหญเปนนาขาวมพนท 57,224 ไร หรอคดเปนรอยละ 38.48 ซงเปนนาทใชปลกขาวในปจจบนทงหมด รองลงมาเปนพชไรมพนท 34,745 ไร หรอคดเปนรอยละ 23.35 ไดแก ขาวโพด ขาวไร และมนส าปะหลง ไมผลมพนท 5,264 ไร หรอคดเปนรอยละ 3.54 ไดแก ลนจ มะมวง กลวย มะขาม ล าไย มะละกอ กระทอน แกวมงกร สมโอ และมะไฟ ไมยนตนมพนท 1,780 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.20 ไดแก ยางพารา ยคาลปตส สก หมอน และไผ และพนทเกษตรกรรมอนๆ 195 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.13 แสดงดงตารางท 19 ตารางท 19 การใชประโยชนทดนเพอการเกษตรในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาดบ ประเภท พชทปลก พ นท

ไร รอยละ (%) 1 นาขาว ขาว 57,224 38.48 2 พชไร ขาวโพด ขาวไร และมนส าปะหลง 34,745 23.35 3 ไมผล ลนจ มะมวง กลวย มะขาม ล าไย

มะละกอ กระทอน แกวมงกร สมโอ และมะไฟ

5,264 3.54

4 ไมยนตน ยางพารา ยคาลปตส สก หมอน และไผ 1,780 1.20 5 อนๆ - 195 0.13

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

2) ปญหาการใชทรพยากรทดน ปญหาหลกของการใชทรพยากรทดนในเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย คอ ปญหาการใชทดนเพอการเกษตรบนพนทลาดชนเชงซอนมพนท 9,540 ไร หรอคดเปนรอยละ 6.43 ไร สวนใหญเปนขาวโพดมพนท 6,913 ไร หรอคดเปนรอยละ 4.65 ซงพบวา พนทเหลานมการสญเสยดนระดบรนแรงมากทสด อตราการสญเสยดนมากกวา 20 ตนตอไรตอป ซงควรมมาตรการอนรกษดนและน าหากยงใชพนทเพอการปลกพชไร และควรสงเสรมใหมการเปลยนการใชประโยชนพนทจากพชไรเปนไมยนตน ไมผล หรอมการปลกพชระบบวนเกษตรแทน รองลงมาเปนขาวโพดปลกรวมกบยางพาราในชวง 3 ปแรก มพนท 2,064 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.39 ซงมการสญเสยดนระดบรนแรงมากทสดเชนเดยวกน แตอตราการสญเสยดนในพนทดงกลาวจะลดลงเมอยางพารามอายเพมมากขนและมทรงพมทชดกน แสดงดงตารางท 20

ตารางท 20 การใชทดนเพอการเกษตรบนพนทลาดชนเชงซอน

สญลกษณ คาอธบาย เน อท

ไร รอยละ A101 นาขาว 62 0.04 A202 ขาวโพด 6,913 4.65 A202/A302 ขาวโพด/ยางพารา 2,064 1.39 A302 ยางพารา 193 0.13 A304 ยคาลปตส 7 0.01 A413 ล าไย 294 0.20 A413/A427 ล าไย/สมโอ 7 0.01

รวมพ นทท งหมด 9,540 6.43 3.3 ทรพยากรน า เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมพนท 148,806 ไร หรอ 238.089 ตารางกโลเมตร มปรมาณฝนตกเฉลยตอป 1,713.5 มลลเมตร ปรมาณของน าไหลบาในพนทลมน า 20.398 ลานลกบาศกเมตร ประกอบดวยลมน ายอยทส าคญในเขตพฒนาทดน คอ หวยปลองมพนทลมน า 60.508 ตารางกโลเมตร และหวยฝายมพนทลมน า 50.128 ตารางกโลเมตร เมอพจารณาของการระบายน าและความหนาแนนของล าธาร พบวา ลมน ายอยสวนใหญมความหนาแนนการระบายน าสปากแมน า (outlet) ระดบปานกลาง ความหนาแนนของล าธารมระดบไมด ไดแก หวยปลอง หวยจ าตอง หวยเฮย หวยเชยงเคยน หวยปางแดง และหวยลก เมอมฝนตกมากซงปกตอยในชวงกลางเดอนกรกฎาคมถงกลางเดอนกนยายนจะเกดน าไหลบาบนพนทสง หรออาจจะสงผลถงการเกดดนถลมไดงายเนองจากน าไหลสล าหวยหลกไดชา ซงพนททควรเฝาระวงไดแก หวยลกซงเปนล าธารอนดบ 2 ลมน ามขนาดเลก เนองจากไมมอางเกบน าหรอฝายขนาดเลกในพนทท าใหอาจเกดการไหลบาของน าบนพนทเกษตรตอนลางได แสดงดงตารางท 21 แหลงน าตนทนในพนทประกอบดวย อางเกบน าขนปลอง อางเกบน าหวยนาน อางเกบน าหวยเชยงเคยน อางเกบน าหวยจ าดอง และอางเกบน าหวยปางแดงมพนทน าทงหมด 791 ไร และบอน าในไรนามพนท 178 ไร เมอพจารณาการชะลางพงทลายของดนระดบรนแรงถงรนแรงมากทสดของล าหวยทมการสรางอางเกบน า พบวา อางเกบน าหวยเชยงเคยนมพนทมากสดรอยละ 82.99 รองลงมา คอ อางเกบน าหวยจ าดองมพนทรอยละ 60.48 อางเกบน าขนปลองมพนทรอยละ 41.87 อางเกบน าหวยนานมพนทรอยละ 25.03 และอางเกบน าหวยปางแดงมพนทรอยละ 9.86 การชะลางพงทลายของดนระดบรนแรงถงรนแรงมากทสด มผลส าคญตอการชะตะกอนดนลงสอางเกบน า ซงสงผลใหอางเกบน าเกดการตนเขนอยางรวดเรวและเกบกกน าไดนอย ท าใหประสทธภาพของอางเกบน าลดลง แสดงดงตารางท 22

ตารางท 21 ลกษณะกายภาพลมน าในเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ลาธาร พ นทลมน า

(ตร.กม.) ความลาด

ชน (%)

ความสง (mMSL)

ความหนาแนน ของการระบาย

น า

ความหนาแนน ของลาธาร

น าแมลอย 238.089 0 – 20 350 – 675 ปานกลาง -

หวยปลอง 60.508 0 – 20 355 – 675 ปานกลาง ไมด หวยฝาย 50.128 0 – 20 360 – 652 ปานกลาง ปานกลาง หวยจ าดอง 6.262 12 – >35 380 – 560 ปานกลาง ไมด หวยเฮย 6.457 >35 400 – 602 ปานกลาง ไมด หวยปางวว 3.120 >35 350 – 581 ปานกลาง ปานกลาง หวยเชยงเคยน 8.193 5 – 20 440 – 631 ปานกลาง ไมด หวยปางแดง 3.490 >35 400 – 581 ปานกลาง ไมด หวยตาด 2.527 >35 420 – 610 ปานกลาง ปานกลาง หวยลก 2.146 >35 380 – 521 ปานกลาง ไมด ตารางท 22 การชะลางพงทลายของดนของตอนบนอางเกบน าในเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

อางเกบน า พ นทอางเกบน า (ไร)

พ นทลมน า (ไร)

อตราการชะลางพงทลาย รนแรง รนแรงมาก รนแรงมากทสด

อางเกบน าขนปลอง 592 37,818 6,327 405 9,101

อางเกบน าหวยนาน 329 31,330 3,496 180 4,167

อางเกบน าหวยเชยงเคยน

155 5,121 1,236 1,730 1,284

อางเกบน าหวยจ าดอง 44 3,914 154 197 2,016

อางเกบน าหวยปางแดง 43 2,181 - - 215

3.4 ทรพยากรปาไม สภาพปาไมของพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมพนทปาผลดใบรอสภาพฟนฟ 3,453 ไร หรอคดเปนรอยละ 2.32 และปาผลดใบสมบรณมพนท 30,970 ไร หรอคดเปนรอยละ 20.81 รวมพนทปาทงหมด 34,424 ไร เมอพจารณาสภาพปาตามกฎหมาย พบวา ปาเพอการอนรกษมพนท 31,458 ไร มพนทเกษตรกรรมในเขตปา 9,394 ไร สวนใหญเปนพชไรมพนท 8,631 ไร ปาเพอเศรษฐกจมพนท 37,775 ไร มพนทเกษตรกรรมในเขตปา 27,068 ไร สวนใหญเปนพชไร 21,261 ไร และปาทเหมาะสมตอการเกษตรมพนท 2,810 ไร มพนทเกษตรกรรมในเขตปา 2,585 ไร สวนใหญเปนนาขาว 2,199 ไร แสดงดงตารางท 23 ตารางท 23 การใชประโยชนทดนในเขตปาตามกฎหมาย

ลาดบ

เขตการใชทรพยากรและพ นทปา

เกษตรกรรม ปาไม ชมชน แหลงน า

อนๆ

(ไร) 1 ปาเพอการอนรกษ (zone C) 9,394 21,638 6 386 34 2 ปาเพอเศรษฐกจ (zone E) 27,068 9,346 162 809 390 3 ปาทเหมาะสมตอการเกษตร

(zone A)

2,585

173 - 39 13 4 พนทนอกเขตปาไมถาวร (OFF) 60,161 3,266 5,356 1,403 6,577

รวมพ นทท งหมด 99,208 34,423 5,524 2,637 7,014 การใชประโยชนทดนตามชนคณภาพลมน า พบวา พนทชนคณภาพลมน า 1A ซงเปนปาตนน าล าธารในบรเวณทสงมพนท 3,518 ไร มการท าเกษตรกรรม 1,082 ไร สวนใหญเปนพชไร 1,062 ไร พนทคณภาพลมน าชนท 2 ซงมสมบตเหมาะสมตอการเปนตนน าล าธารในระดบรองลงมามพนท 20,370 ไร มการท าเกษตรกรรม 5,794 ไร สวนใหญเปนพชไร 5,356 ไร พนทคณภาพลมน าชนท 3 คอพนทภายในลมน า ซงโดยทวไปแลวสามารถใชประโยชนไดทงการท าไม เหมองแร กสกรรมประเภทไมยนตน และถาดนตนควรปลกปามพนท 31,666 ไร มการท าเกษตรกรรม 19,526 ไร สวนใหญเปนพชไร 17,812 ไร แสดงดงตารางท 24 ตารางท 24 การใชประโยชนทดนในเขตชนคณภาพลมน า

ลาดบ

ช นคณภาพลมน า เกษตรกรรม ปาไม ชมชน แหลงน า

อนๆ

(ไร) 1 1A : เขตปาตนน า 1,082 2,436 - - - 2 2 : เขตปาตนน าชนรอง 5,794 14,516 - 37 23 3 3 : ปลกไมผล ไมยนตน และอนๆ 19,526 11,324 63 421 331 4 4 : ปลกพชไร ไมผล ไมยนตน

และอนๆ 14,802

4,846 1,139 867 227

5 5 : เขตเกษตรกรรมและอนๆ 58,004 1,301 1,322 1,312 6,433 รวมพ นทท งหมด 99,208 34,423 2,524 2,637 7,014

3.5 การวเคราะหจดออนและจดแขงของการพฒนาลมน า 1) จดแขง 1.1) ดานทรพยากรธรรมชาต - สภาพพนทซงเปนทราบมความลาดชน 0 – 5 เปอรเซนต มพนท 66,879 ไร หรอคดเปนรอยละ 44.94 ทรพยากรดนมความเหมาะสมดมากส าหรบปลกขาวรอยละ 38.63 ซงควรมการปรบปรงบ ารงดนอยเสมอเพอใหมความยงยนในการใชประโยชนทดน - ทรพยากรดนมความเหมาะสมดถงดมากส าหรบปลกพชไร ไมผล ไมยนตน และหญาเลยงสตว มพนท 25,949 ไร หรอคดเปนรอยละ 17.44 พนทดงกลาวเกษตรกรสามารถสรางทางเลอกในการใชประโยชนทดนไดหลากหลาย และควรมการเพมมาตรการอนรกษดนและน ารวมกบการเพาะปลกพช - ปรมาณน าฝนเฉลยตอป 1,713.5 มลลเมตร และชวงเวลาทใชในการเพาะปลกแบบอาศยน าฝนรวม 8 เดอน (เมษายน – พฤศจกายน) เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยมปรมาณน าฝนทเพยงพอในชวงของการเพาะปลกพช ซงควรมการวางแผนระบบการปลกพชทเหมาะสมในแตละชวงของฤดการเพาะปลก ทงในดานสรรวทยาของพช ศกยภาพของผลผลต และผลตอบแทนดานราคา - แหลงน าทสรางขนของลมน าน าแมลอย มเปนโครงการอางเกบน าขนาดเลกพนทรวม 1,300 ไร ซงควรมการจดท าระบบคลองสงน าเพอน าน ามาใชประโยชนส าหรบการเกษตรในพนทตอนลางอยางมประสทธภาพ และบอน าในไรนามพนทรวม 178 ไร ควรมการปลกหญาแฝกเพอดกตะกอนและเสรมความมนคงบรเวณรอบสระ มการสงเสรมพนธปลาเพอเพมประสทธผลของบอน าในไรนา - ทรพยากรปาไม มพนทปา 34,424 หรอคดเปนรอยละ 23.13 โดยเปนปาผลดใบทงหมด ไดแก ปาผลดใบรอสภาพฟนฟและปาผลดใบสมบรณ พนทปารอสภาพฟนฟควรมการสงเสรมใหมการปลกปาเพมเตมในรปแบบของปา 3 อยางประโยชน 4 อยาง สวนในพนทปาสมบรณควรอนรกษไวเพอเปนปาตนน า นอกจากการรบผดชอบดแลพนทโดยหนวยงานภาครฐ ควรมการสงเสรมใหมการดแลปกปองรวมกนของประชาชนทใชประโยชนผานทางประชามตชมชนและกฎระเบยบตางๆ เพอใหเกดความยงยนของทรพยากร 1.2) ดานโครงสรางพ นฐาน - ระบบสาธารณปโภคของต าบลในเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย ไฟฟาสวนใหญทกต าบลมครบ ระบบประปามเพยงต าบลแมลอยและเชยงเคยนเทานนทยงขาดในบางหมบาน การโทรคมนาคมคลอบคลมทกพนทของต าบล - สถานศกษา ประกอบดวย ศนยพฒนาเดกเลก 13 ศนย โรงเรยนประถมศกษาทงหมด 20 โรงเรยน โรงเรยนประถมขยายโอกาส 3 โรงเรยน โรงเรยนมธยมศกษา 4 โรงเรยน ซง

สามารถใหความรและการศกษาแกเยาชน ในพนทไดอยางครอบคลม นอกจากนนยงมทอานหนงสอพมพประจ าหมบาน 73 แหง ซงเปนสถานทใหความรส าหรบประชาชนโดยทวไป - สถานอนามยประจ าต าบล 7 แหง ซงใหบรการดานสขภาพแกประชาชนในต าบลไดอยางทวถง

1.3) ดานเศรษฐกจ - ประชากรในพนทเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย สวนใหญมอาชพดานเกษตรเปนหลกมากกวารอยละ 80 และมการถอครองทดนเพอการเกษตรโดยเฉลย 25 ไรตอครวเรอน ซงมากกวาคาเฉลยการถอครองทดนของจงหวดเชยงราย (15 ไรตอครวเรอน) และมากกวาของประเทศ (23 ไรตอครวเรอน) และมแรงงานภาคการเกษตรเฉลย 2 คนตอครวเรอน - รายไดเฉลยของประชาชน ผานเกณฑความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.๑) ป ๒๕๕๒ คนในครวเรอนมรายไดเฉลยตงแต ๒๓,๐๐๐ บาทตอคนตอป และในเขตต าบลหนองแรดมรายไดสงสด 44,000 บาทตอคนตอป 1.4) ดานสงคม - ประชาชนในต าบลมลกษณะสงคมแบบเครอญาต พงพาอาศยซงกนและกน - เกษตรกรมความรและประสบการณในการประกอบอาชพดานการเกษตรมาเปนเวลานาน - ประชาชนมภมปญญาทองถน มขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรมทดงาม 2) จดออน 2.1) ดานทรพยากรธรรมชาต - ทรพยากรดนในเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย พบปญหาการชะลางพงทลายของดนระดบรนแรงถงรนแรงมากทสดมพนท 37,561 ไร หรอรอยละ 25.36 เนองจากพนทมความลาดชน การใชประโยชนทดนไมเหมาะสม และขาดมาตรการอนรกษดนและน า ดนเปนกรดในทลมและทดอนรวม 24,862 ไร หรอคดเปนรอยละ 16.70 ดนตนในทลมและทดอนรวม 30,552 ไร หรอคดเปนรอยละ 20.53 และดนมความอดมสมบรณต าในทลมและทดอนมพนท 30,042 ไร หรอคดเปนรอยละ 20.18 พนทเหลานควรมการวางแผนการใชทดนอยางเหมาะสมรวมกบการปรบปรงบ ารงดน และมาตรการอนรกษดนและน าอยางเรงดวน - การใชประโยชนทดนเพอการเกษตรบนพนทลาดชนเชงซอนมพนท 9,540 ไร หรอคดเปนรอยละ 6.43 ไร สวนใหญเปนขาวโพดมพนท 6,913 ไร หรอคดเปนรอยละ 4.65 ซงพบวา พนทเหลานมการสญเสยดนระดบรนแรงมากทสด ควรมมาตรการอนรกษดนและน าอยางเรงดวนหากยงใชพนทเพอการปลกพชไร และควรสงเสรมใหมการเปลยนการใชประโยชนทดนจากพชไรเปน ไมผล ไมยนตน หรอมการปลกพชระบบวนเกษตรแทน - ทรพยากรน า หวยลกเปนลมน ายอยทมความหนาแนนการระบายน าสปากแมน า ระดบปานกลาง ความหนาแนนของล าธารมระดบไมด ซงเปนพนททควรเฝาระวงเนองจากไมมอางเกบน าหรอฝายขนาดเลกในพนทท าใหอาจเกดการไหลบาของน าบนพนทเกษตรตอนลางได อางเกบน าหวยเชยงเคยนและหวยจ าดอง พบวา มการชะลางพงทลายของดนในพนทลมน ายอยระดบรนแรงถงรนแรงมากทสดคดเปนพนทรอยละ 82.99 และ 60.48 ซงมผลตอประสทธภาพของอางเกบน าในระยะยาว ดงนน ควรมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทเหมาะสมรวมกบมาตรการอนรกษดนและน าอยางเรงดวน

- ทรพยากรปาไม พบวา มการใชประโยชนทดนเพอการเกษตรในพนทปาเพอการอนรกษ 9,394 และในพนทชนคณภาพลมน า 1A และ 2 มพนท 6,876 ไร ซงควรมมาตรการเปลยนแปลงการใชทดนเปนเขตฟนฟสภาพปาธรรมชาต หรอระบบวนเกษตรทดแทน โดยการท างานรวมกนระหวางภาครฐ องคการปกครองสวนทองถน และประชาชนทบกรกใชพนทดงกลาว 2.2) ดานโครงสรางพ นฐาน - การคมนาคมในพนทบางเสนทางยงเปนถนนลกรง และถนนบางแหงเกดการช ารด หนวยงานทงานทเกยวของควรซอมแซม ดแล และปรบปรงสภาพของถนนใหดขน - เขตพฒนาทดนมระบบชลประทานในพนท แตไมเพยงพอตอความตองการ ท าใหขาดแคลนน าเพอการเกษตร และท าใหการใชประโยชนทดนไมเตมศกยภาพของพนท 2.3) ดานเศรษฐกจ - ผลผลตตกต าเนองจากความเสอมโทรมของทรพยากรดน และขาดมาตรฐานในการผลต เกบเกยว และการสงขายท าใหไมเปนทยอมรบของตลาดรบชอ ซงควรมการดแลโดยหนวยงานภาครฐเพอแกไขปญหาและเพมมลคาของผลผลต - ปจจยการผลตดานเกษตรมราคาสงท าใหเกษตรกรตองรบภาระตนทนการผลตมาก หนวยงานทเกยวของควรรวมมอกนจดหาและสนบสนนปจจยการผลตทมราคาถกกวาททดแทนกนได รวมทงหามาตรการตางๆ เพอชวยลดปญหาดานปจจยการผลต - มการผนผวนของราคาผลผลตท าใหเกษตรกรมกประสบปญหาขาดทน ภาครฐควรมมาตรการดานการประกนราคาสนคาการเกษตรบางประเภททมความส าคญ 2.4) ดานสงคม - เกษตรกรวางงานหลงฤดเกบเกยวท าใหขาดโอกาสในการเพมรายไดตอป ควรมการสงเสรมอาชพเพมเตมแกเกษตรกร โดยหนวยงานภาครฐและองคการปกครองสวนทองถน - ประชาชนมการรวมกลมกนเพอประกอบอาชพแตยงไมเขมแขงเทาทควร ท าใหการรวมกลมไมประสบผลส าเรจ หนวยงานทเกยวของในดานตางๆ ควรเขามาดแลและใหความรในเรองของการรวมกลมและทกษะทเกยวของ - ประชากรหนมสาวมการอพยพเขาไปท างานในเมองใหญ ท าใหเกดปญหาการละทงถนฐานท ากน 3) โอกาส - นโยบายของรฐบาลเอออ านวยตอการพฒนาและการแกไขปญหาของชมชน เชน การด าเนนการตามโครงการแปลงสนทรพยใหเปนทน ท าใหเกษตรกรไดมเอกสารสทธในทดนท ากน รวมถงโครงการแกไขปญหาความยากจนในพนท และแกไขปญหาหนสน - ประชาชนไดรบการสงเสรมชวยเหลอจากหนวยงานราชการ เชน ไดรบการสงเสรมเรองการท าการเกษตรอนทรย จากกรมพฒนาทดน และการสนบสนนจากหนวยงานอนๆ เปนการสรางศกยภาพในการพฒนาการผลผลตใหแกชมชน - ภาครฐมงบประมาณสนบสนนครอบคลมการพฒนาในดาน เศรษฐกจ สงคม การศกษา รวมถงการปรบปรงโครงสรางพนฐาน และสาธารณสข

4) ขอจากด - สภาวการณทางเศรษฐกจในระดบประเทศ ในระดบภมภาค รวมถงการเปลยนแปลงทางการเมอง สงผลกระทบในการพฒนาในระดบทองถน - ดานปจจยภายนอกทไมสามารถควบคมได เชน ราคาน ามนทขนลงตามราคาตลาด ท าใหตนทนสง - องคการบรหารสวนต าบลมงบประมาณไมเพยงพอตอการพฒนาทองถนไดอยางเตมทในแตละดาน - ชมชนขาดความรและวธการจดท าโครงการ เพอน าเสนอแหลงทนทงภาคเอกชน องคกรอสระ และหนวยงานภาครฐ

บทท 4 การวางแผนการใชทดน

จากการศกษาสภาพทวไปของพนทลมน า ไดแก ทตงและอาณาเขต ลกษณะภมประเทศ สภาพภมอากาศ ลกษณะทางธรณวทยา ทรพยากรน า ทรพยากรดน การใชประโยชนทดนในปจจบน สภาพปาตามกฎหมาย ชนคณภาพลมน า สภาพเศรษฐกจและสงคม น ามาใชวเคราะหทรพยากรในพนท ไดแก ทรพยากรดน ทรพยากรทดน ทรพยากรน า และทรพยากรปาไม รวมกบการวเคราะหจดออนและจดแขงของการพฒนาลมน า เพอแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรอนเกดจากการใชประโยชนทดน โดยมการจดการประสานประโยชนซงกนและกนทงในมตของการอนรกษและการพฒนา ซงสามารถก าหนดเขตการใชทดน ไดดงน เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยสามารถแบงเขตการใชทดนออกเปน 5 เขต ประกอบดวย เขตเกษตรกรรมมพนท 86,752 ไร หรอคดเปนรอยละ 58.30 เขตปาไมมพนท 46,918 ไร หรอคดเปนรอยละ 31.53 เขตชมชนและสงปลกสรางมพนท 5,524 ไร หรอคดเปนรอยละ 3.71 เขตแหลงน ามพนท 2,637 ไร หรอคดเปนรอยละ 1.77 และเขตพนทเบดเตลดมพนท 6,974 ไร หรอคดเปนรอยละ 4.69 แสดงดงรปท 15 และตารางท 25 1. เขตเกษตรกรรม 1.1 เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตสง เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตสง เปนดนตะกอนล าน า สภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ ความลาดชน 0 – 2 % ดนลกถงลกมาก การระบายน าคอนขางเลวถงเลว เนอดนบนรวนปนทรายแปงถงเหนยว ปฏกรยาดนบนเปนกรดปานกลางถงดางปานกลาง (pH 6.0 – 8.0) และความอดมสมบรณของดนปานกลาง มพนท 41,543 ไร หรอคดเปนรอยละ 27.92 1.2 เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตปานกลาง เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตปานกลาง เปนดนตะกอนล าน า หรอผพงอยกบทและทบถมดวยตะกอนเนอละเอยดถงหยาบ สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด ความลาดชน 0 – 12 % เปนดนลกมาก การระบายน าดปานกลางถงเลว เนอดนบนทรายปนรวนถงรวนปนทรายแปง ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) และความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง มพนท 10,155 ไร หรอคดเปนรอยละ 6.82 1.3 เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตคอนขางตา เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตคอนขางต า เปนดนตะกอนล าน า หรอผพงอยกบทและทบถมดวยตะกอนเนอหยาบ สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนชน ความลาดชน 0 – 20 % เปนดนตนถงลกปานกลาง การระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว เนอดนบนรวนปนทรายถงเหนยว ปนกรวดในบางพนท ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5 – 5.0) และความอดมสมบรณของดนต า มพนท 5,526 ไร หรอคดเปนรอยละ 3.71

รปท 15 แผนทแผนการใชทดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย

1.4 เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทมศกยภาพการผลตสง เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทมศกยภาพการผลตสง เปนดนตะกอนล าน าสภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถงลกคลนลอนลาด ความลาดชน 2 – 12 % เปนดนลกมาก การระบายน าด เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปง ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.0 – 6.0) และความอดมสมบรณของดนปานกลาง มพนท 723 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.49 1.5 เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทมศกยภาพการผลตปานกลาง เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทมศกยภาพการผลตปานกลาง เปนดนตะกอนล าน า สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ความลาดชน 0 – 5 % เปนดนลกถงลกมาก การระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว เนอดนบนเปนดนรวนเหนยวถงเหนยว ปฏกรยาดนบนเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง (pH 6.0 – 7.0) และความอดมสมบรณของดนปานกลาง มพนท 328 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.22 1.6 เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทมศกยภาพการผลตคอนขางตา เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทมศกยภาพการผลตคอนขางต า เปนดนตะกอนล าน า หรอผพงอยกบทและทบถมดวยตะกอนเนอละเอยดถงหยาบ สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด ความลาดชน 0 – 12 % เปนดนลกมาก การระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว เนอดนบนทรายปนรวนถงรวนปนทรายแปง ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) และความอดมสมบรณของดนต า มพนท 13,808 ไร หรอคดเปนรอยละ 9.28 1.7 เขตปลกพชไรทมศกยภาพการผลตปานกลาง เขตปลกพชไรทมศกยภาพการผลตปานกลาง เปนดนเกดจากวสดทสลายตวผพงอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวถกเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนก ของวสดเนอละเอยดทมาจากหนตะกอน สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถงเนนเขา ความลาดชน 2 – 35 % เปนดนตน การระบายน าด เนอดนบนเปนดนเหนยวหรอดนรวนมเศษหนปะปน ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดถงเปนกลาง (pH 5.5 – 7.0) และความอดมสมบรณของดนต า มพนท 7,604 ไร หรอคดเปนรอยละ 5.11 1.8 เขตปลกพชไรทมศกยภาพการผลตคอนขางตา เขตปลกพชไรทมศกยภาพการผลตคอนขางต า เปนดนตะกอนล าน า หรอผพงอยกบทและทบถมดวยตะกอนเนอหยาบ สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ความลาดชน 2 – 5 % เปนดนตน การระบายน าคอนขางเลว เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายถงรวน ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5 – 5.0) และความอดมสมบรณของดนต า มพนท 782 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.53 1.9 เขตปลกไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตสง เขตปลกพชไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตสง เปนดนตะกอนน าพา สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด ความลาดชน 0 – 12 % เปนดนลกมาก การระบายน าดถงดปานกลาง เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปงถงเหนยว ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดถงกรดเลกนอย (pH 5.5 – 6.5) และความอดมสมบรณของดนปานกลาง มพนท 1,082 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.73

1.10 เขตปลกไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตปานกลาง เขตปลกพชไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตปานกลาง เปนดนตะกอนน าพา หรอจากการสลายตวผพงแลวถกเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนก สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถงลกคลนลอนชน ความลาดชน 2 – 20 % เปนดนลกมาก การระบายน าดถงดปานกลาง เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปงถงเหนยว ปฏกรยาดนบนเปนจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) และความอดมสมบรณของดนต า มพนท 1,120 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.75 1.11 เขตปลกไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตคอนขางตา เขตปลกพชไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตคอนขางต า เปนดนตะกอนน าพา หรอจากการสลายตวผพงแลวถกเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนก สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถงเนนเขา ความลาดชน 2 – 35 % เปนดนตน การระบายน าดถงดปานกลาง เนอดนบนรวนปนทรายถงเหนยวมเศษหนปะปน ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) และความอดมสมบรณของดนต า มพนท 4,001 ไร หรอคดเปนรอยละ 2.69 1.12 เขตโรงเรอนเล ยงสตว เขตโรงเรอนเลยงสตวมพนท 28 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.02 1.13 เขตเพาะเล ยงสตวน า เขตเพาะเลยงสตวน ามพนท 55 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.04 2. เขตปาไม 2.1 เขตปาสงวนและปาชมชนเพอการอนรกษ เขตปาสงวนและปาชมชนเพอการอนรกษเปนพนทธรรมชาตในปจจบน บางพนทเปนดนตน ปฏกรยาดนเปนกรดจด และสภาพพนทลาดชนเชงซอน ซงไมเหมาะสมส าหรบท าการเกษตร ควรสงวนรกษาใหคงสภาพเดมไวเพอเปนปาตนน าล าธาร มพนท 34,395 ไร หรอคดเปนรอยละ 23.11 2.2 เขตฟนฟสภาพปาตามธรรมชาต เขตพนฟสภาพปาตามธรรมชาตเปนพนทในเขตปาเพอการอนรกษ และอยในชนคณภาพลมน า 1A และ 2 ซงควรสงวนไวเปนปาตนน า แตในปจจบนมการใชประโยชนพนทเพอการเกษตร ซงเปนการใชทดนอยางไมเหมาะสมและสงผลกระทบตอความเสอมโทรมของระบบนเวศ ดงนนจงควรฟนฟใหกลบคนเปนปาไมตามธรรมชาต มพนท 10,912 ไร หรอคดเปนรอยละ 23.11 2.3 เขตสงเสรมการปลกปาทดแทน เขตสงเสรมการปลกปาทดแทนเปนพนทลาดชนเชงซอน ซงไมเหมาะสมส าหรบการท าการเกษตรตามหลกวชาการ ควรสงเสรมการปลกปาทดแทน มพนท 1,610 ไร หรอคดเปน รอยละ 1.08 3. เขตชมชนและสงปลกสราง 3.1 หมบาน หมบานมพนท 5,109 ไร หรอคดเปนรอยละ 3.43 3.2 สถานทราชการและสถาบนตางๆ สถานทราชการและสถาบนตางๆ มพนท 282 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.19

3.3 โรงงานอตสาหกรรม โรงงานอตสาหกรรมมพนท 29 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.02 3.4 สงปลกสรางอนๆ สงปลกสรางอนๆ มพนท 105 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.07 4. เขตแหลงน า 4.1 แมน าลาคลอง แมน าล าคลองมพนท 559 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.38 4.2 หนอง บง หนอง บงมพนท 599 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.40 4.3 อางเกบน า อางเกบน ามพนท 1,300 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.87 4.4 บอน าในไรนา บอน าในไรนามพนท 178 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.12 5. เขตพ นทเบดเตลด 5.1 ทงหญาและไมละเมาะ ทงหญาและไมละเมาะมพนท 508 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.34 5.2 พ นทลม พนทลมมพนท 6,416 ไร หรอคดเปนรอยละ 4.31 5.3 เหมอง บอขด เหมอง บอขดมพนท 51 ไร หรอคดเปนรอยละ 0.03

ตารางท 25 แผนการใชทดนเขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

1. เขตเกษตรกรรม 1.1 เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลตสง - สภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ

- ความลาดชน 0 – 2 % - ดนลกถงลกมาก - การระบายน าคอนขางเลวถงเลว - เนอดนบนรวนปนทรายแปงถงเหนยว - ปฏกรยาดนบนเปนกรดปานกลางถง ดางปานกลาง (pH 6.0 – 8.0) - ความอดมสมบรณของดนปานกลาง

- เพมผลผลตโดยใชขาวพนธด - สงเสรมและเผยแพรเทคโนโลยสมยใหม เพอเพมผลผลตและลดตนทน

- ปรบปรงคนนาเพอเพมประสทธภาพในการกกเกบน า - ลดคนนาทมากเกนควรเพอปรบรปแปลงนาเปนผนใหญ

- จดท าระบบสงน า ระบบชลประทานใหสามารถน าน ามาใชไดอยางทวถงและมประสทธภาพ - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว รวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาใสทเหมาะสม - วางแผนจดระบบการปลกพชหลงการท านาใหเหมาะสม

41,543 27.92

1.2 เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลต ปานกลาง

- สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด - ความลาดชน 0 – 12 % - เปนดนลกมาก - การระบายน าดปานกลางถงเลว - เนอดนบนทรายปนรวนถงรวนปนทรายแปง - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรด ปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) - ความอดมสมบรณของดนต าถงปานกลาง

- เพมผลผลตโดยใชขาวพนธด - สงเสรมและเผยแพรเทคโนโลยสมยใหม เพอเพมผลผลตและลดตนทน

- ปรบระดบแปลงนาใหสม าเสมอและปรบปรงคนนาเพอเพมประสทธภาพในการกกเกบน า - ลดคนนาทมากเกนควร เพอปรบรปแปลงนาเปนผนใหญ

- จดท าระบบสงน า ระบบชลประทานใหสามารถน าน ามาใชไดอยางทวถงและมประสทธภาพ - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว รวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาใสทเหมาะสม - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปนโดโลไมทปรมาณ 50 - 200 กก./ไร เพอยกระดบความเปน กรดเปนดางของดนและเพมธาตอาหารพช - วางแผนจดระบบการปลกพชหลงการท านาใหเหมาะสม

10,155 6.82

ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

1.3 เขตปลกขาวทมศกยภาพการผลต คอนขางต า

- สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนชน - ความลาดชน 0 – 20 % - เปนดนตนถงลกปานกลาง - การระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว - เนอดนบนรวนปนทรายถงเหนยวปนกรวด - ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5 – 5.0) - ความอดมสมบรณของดนต า

- เพมผลผลตโดยใชขาวพนธด - สงเสรมและเผยแพรเทคโนโลยสมยใหม เพอเพมผลผลตและลดตนทน

- ปรบระดบแปลงนาใหสม าเสมอและปรบปรงคนนาเพอเพมประสทธภาพในการกกเกบน า - ลดคนนาทมากเกนควร เพอปรบรปแปลงนาเปนผนใหญ

- จดท าระบบสงน า ระบบชลประทานใหสามารถน าน ามาใชไดอยางทวถงและมประสทธภาพ - เกบตวอยางดน ท าการวเคราะหธาตอาหารพช เพอก าหนดสตรปยและอตราทเหมาะสม ส าหรบปลกขาวในพนทซงดนมความอดมสมบรณต า

- ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว รวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาใสทเหมาะสม - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปนโดโลไมทปรมาณ 200 กก./ไร เพอยกระดบความเปนกรด เปนดางของดนและเพมธาตอาหารพช - วางแผนจดระบบการปลกพชหลงการท านาใหเหมาะสม

5,526 3.71

1.4 เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตน ทมศกยภาพการผลตสง

- สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถง ลกคลนลอนลาด - ความลาดชน 2 – 12 % - เปนดนลกมาก - การระบายน าด - เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปง - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.0 – 6.0) - ความอดมสมบรณของดนปานกลาง

- พนทดนลกปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทวไป

- ปลกพชใหเหมาะสมกบชวงเวลาและการกระจายของน าฝน - บรเวณปลกพชไรตองมมาตรการอนรกษดนและน าอยางเหมาะสม ไดแก การสรางคนดนกน น าฐานกวางระดบ บอดกตะกอน รวมกบการปลกหญาแฝกขวางความลาดเทของพนท - บรเวณทปลกพชไรควรมการไถพรวนและปลกพชตามแนวระดบขวางความลาดเท - บรเวณทปลกพชไรควรปลกพชหมนเวยนโดยใชพชบ ารงดน เชน พชตระกลถว รวมดวยเสมอ - บรเวณทปลกไมผล ควรคลมดนหรอปลกพชคลมดนในระหวางแถวและตนของไมผล - จดสรางแหลงน าขนาดเลก เพอใชในชวงขาดแคลนน าหรอชวงทพชตองการน ามาก โดยเฉพาะไมผล - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว รวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาใสทเหมาะสม

723 0.49

ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

1.5 เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตน ทมศกยภาพการผลตปานกลาง

- สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด เลกนอย - ความลาดชน 0 – 5 % - เปนดนลกถงลกมาก - การระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว - เนอดนบนเปนดนรวนเหนยวถงเหนยว - ปฏกรยาดนบนเปนกรดปานกลางถง เปนกลาง (pH 6.0 – 7.0) - ความอดมสมบรณของดนปานกลาง

- พนทดนลกปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทวไป

- ปลกพชใหเหมาะสมกบชวงเวลาและการกระจายของน าฝน - บรเวณทปลกพชไรควรมการไถพรวนและปลกพชตามแนวระดบขวางความลาดเท - บรเวณทปลกพชไรควรปลกพชหมนเวยนโดยใชพชบ ารงดน เชน พชตระกลถว รวมดวยเสมอ - บรเวณทดนมการระบายน าคอนขางเลว เมอปลกพชไรควรมการท ารองระบายน า

- บรเวณทดนมการระบายน าคอนขางเลว เมอปลกไมผลหรอไมยนตน ควรมการยกแถวปลก ใหสงขนเพอปองกนการแชขงน าของรากพช

- บรเวณทปลกไมผล ควรคลมดนหรอปลกพชคลมดนในระหวางแถวและตนของไมผล - ปรบปรงบ ารงดนดวยปยอนทรยรวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาทเหมาะสม - จดสรางแหลงน าขนาดเลก เพอใชในชวงขาดแคลนน าหรอชวงทพชตองการน ามาก โดยเฉพาะไมผล

328 0.22

1.6 เขตปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตน ทมศกยภาพการผลตคอนขางต า

- สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด - ความลาดชน 0 – 12 % - เปนดนลกมาก - การระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว - เนอดนบนทรายปนรวนถงรวนปนทรายแปง - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรด ปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) - ความอดมสมบรณของดนต า

- พนทดนลกปลกพชไร ไมผล หรอไมยนตนทวไป

- ปลกพชใหเหมาะสมกบชวงเวลาและการกระจายของน าฝน - บรเวณทปลกพชไรควรมการไถพรวนและปลกพชตามแนวระดบขวางความลาดเท - บรเวณทปลกพชไรควรปลกพชหมนเวยนโดยใชพชบ ารงดน เชน พชตระกลถว รวมดวยเสมอ - บรเวณทดนมการระบายน าคอนขางเลว เมอปลกพชไรควรมการท ารองระบายน า

- บรเวณทดนมการระบายน าคอนขางเลว เมอปลกไมผลหรอไมยนตน ควรมการยกแถวปลก ใหสงขนเพอปองกนการแชขงน าของรากพช

- บรเวณทปลกไมผล ควรคลมดนหรอปลกพชคลมดนในระหวางแถวและตนของไมผล - เกบตวอยางดน ท าการวเคราะหธาตอาหารพช เพอก าหนดสตรปยและอตราทเหมาะสม กบชนดพชทปลก

- ปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปนโดโลไมทปรมาณ 50 - 200 กก./ไร เพอยกระดบความเปน กรดเปนดางของดนและเพมธาตอาหารพช

13,808 9.28

- ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว - จดสรางแหลงน าขนาดเลก เพอใชในชวงขาดแคลนน าหรอชวงทพชตองการน ามาก โดยเฉพาะไมผล

ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

1.7 เขตปลกพชไรทมศกยภาพการผลต ปานกลาง

- สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถง เนนเขา - ความลาดชน 2 – 35 % - เปนดนตน - การระบายน าด - เนอดนบนเปนดนเหนยวหรอดนรวนม เศษหนปะปน - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดถงเปนกลาง (pH 5.5 – 7.0) - ความอดมสมบรณของดนต า

- ปลกพชใหเหมาะสมกบชวงเวลาและการกระจายของน าฝน - ตองมมาตรการอนรกษดนและน าอยางเหมาะสม ไดแก การปลกหญาแฝกขวางความลาดเท ของพนท - ควรปลกพชหมนเวยนโดยใชพชบ ารงดน เชน พชตระกลถว รวมดวยเสมอ - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว รวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาใสทเหมาะสม

7,604 5.11

1.8 เขตปลกพชไรทมศกยภาพการผลตคอนขางต า

- สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย - ความลาดชน 2 – 5 % - เปนดนตน - การระบายน าคอนขางเลว - เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายถงรวน - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรดจด (pH 4.5 – 5.0) - ความอดมสมบรณของดนต า

- ปลกพชใหเหมาะสมกบชวงเวลาและการกระจายของน าฝน - ดนมการระบายน าคอนขางเลว เมอปลกพชไรควรมการท ารองระบายน า

- ควรปลกพชหมนเวยนโดยใชพชบ ารงดน เชน พชตระกลถว รวมดวยเสมอ - เกบตวอยางดน ท าการวเคราะหธาตอาหารพช เพอก าหนดสตรปยและอตราทเหมาะสม

- ปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปนโดโลไมทปรมาณ 200 กก./ไร เพอยกระดบความเปนกรด เปนดางของดนและเพมธาตอาหารพช - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว

782 0.53

1.9 เขตปลกพชไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตสง

- สภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด - ความลาดชน 0 – 12 %

- บรเวณทปลกไมผล ควรคลมดนหรอปลกพชคลมดนในระหวางแถวและตนของไมผล - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด

1,082 0.73

- เปนดนลกมาก - การระบายน าดถงดปานกลาง - เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปงถงเหนยว - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดถงกรดเลกนอย (pH 5.5 – 6.5) - ความอดมสมบรณของดนปานกลาง

โดยเฉพาะพชตระกลถว รวมกบปยเคม โดยใชสตร อตรา และระยะเวลาใสทเหมาะสม - จดสรางแหลงน าขนาดเลก เพอใชในชวงขาดแคลนน าหรอชวงทพชตองการน ามาก โดยเฉพาะไมผล

ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

1.10 เขตปลกพชไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตปานกลาง

- สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถง ลกคลนลอนชน - ความลาดชน 2 – 20 % - เปนดนลกมาก - การระบายน าดถงดปานกลาง - เนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปงถงเหนยว - ปฏกรยาดนบนเปนจดมากถงกรดปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) - ความอดมสมบรณของดนต า

- บรเวณทปลกไมผล ควรคลมดนหรอปลกพชคลมดนในระหวางแถวและตนของไมผล - เกบตวอยางดน ท าการวเคราะหธาตอาหารพช เพอก าหนดสตรปยและอตราทเหมาะสม กบพชทปลก

- ปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปนโดโลไมทปรมาณ 50 - 200 กก./ไร เพอยกระดบความเปน กรดเปนดางของดนและเพมธาตอาหารพช - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด โดยเฉพาะพชตระกลถว - จดสรางแหลงน าขนาดเลก เพอใชในชวงขาดแคลนน าหรอชวงทพชตองการน ามาก โดยเฉพาะไมผล

1,120 0.75

1.11 เขตปลกพชไมผลและไมยนตนทมศกยภาพการผลตคอนขางต า

- สภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย ถงเนนเขา - ความลาดชน 2 – 35 % - เปนดนตน - การระบายน าดถงดปานกลาง - เนอดนบนรวนปนทรายถงเหนยว มเศษหนปะปน - ปฏกรยาดนบนเปนกรดจดมากถงกรด

- พนทลาดชนบรเวณตอนบนของแปลงไมผลหรอไมยนตน ควรมการท าคนดนเบนน า เพอปองกนการเกดดนถลมในพนทตอนลาง

- บรเวณทปลกไมผล ควรคลมดนหรอปลกพชคลมดนในระหวางแถวและตนของไมผล - เกบตวอยางดน ท าการวเคราะหธาตอาหารพช เพอก าหนดสตรปยและอตราทเหมาะสม กบพชทปลก

- ปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปนโดโลไมทปรมาณ 50 - 200 กก./ไร เพอยกระดบความเปน กรดเปนดางของดนและเพมธาตอาหารพช - ปรบปรงบ ารงดนโดยการใชอนทรยวตถ ใสปยอนทรย เชน ปยหมก ปยคอกหรอปยพชสด

4,001 2.69

ปานกลาง (pH 4.5 – 6.0) - ความอดมสมบรณของดนต า

โดยเฉพาะพชตระกลถว - จดสรางแหลงน าขนาดเลก เพอใชในชวงขาดแคลนน าหรอชวงทพชตองการน ามาก โดยเฉพาะไมผล

1.12 เขตโรงเรอนเลยงสตว - - จดระบบฟารมใหมความสะอาดและปลอดภยดานสขาภบาล - ฉดวคซนสตวเลยงเมอเกดการระบาดของโรค

28 0.02

1.13 เขตเพาะเลยงสตวน า - - ตรวจสอบคณภาพของน าอยเสมอ - เมอมการเลยงสตวน าเปนเวลานานควรมการระบายน าทงและฆาเชอโรคในบอ

55 0.04

ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

2. เขตปาไม 2.1 เขตปาสงวนและปาชมชนเพอ

การอนรกษ - พนทปาธรรมชาตในปจจบน - บางพนทเปนดนตน ปฏกรยาดนเปนกรดจด - สภาพพนทลาดชนเชงซอน

- หามมใหมการเปลยนแปลงการใชประโยชนพนทปาเปนรปแบบอน - ควรมการปองกนการลกลอบตดไมในพนท โดยใหชมชนมสวนรวมในการอนรกษ - ปลกจตส านกรกษปา ถามการบกรกตองเรงฟนฟอยางเรงดวน - จดสรางฝายชะลอความชมชน เพอเพมความชนแกพนดนและปาไม

- สรางแนวปองกนไฟปาเปยกจากฝายชะลอความชมชน และมมาตรการปองกนไฟปาแบบอนๆ - ด าเนนการปลกปาเพมเตมเพอเพมศกยภาพการเปนปาตนน าล าธาร โดยเนนพนธไมโตเรว ทชมชนสามารถใชเปนอาหาร พชสมนไพร และไมใชสอยได

34,395 23.11

2.2 เขตพนฟสภาพปาตามธรรมชาต - เปนพนทในเขตปาเพอการอนรกษ และอยใน ชนคณภาพลมน า 1A และ 2 ซงควรสงวนไว เปนปาตนน า - ปจจบนมการใชประโยชนพนทเพอ การเกษตร

- ชใหเหนความส าคญของการปลกปาแกชมชน ด าเนนการจดสรรพนทเพอการจดท าปาชมชน

- ปลกปาใหฟนฟสภาพโดยเรว โดยเนนพนธไมโตเรว และพชสมนไพร หรอสงเสรมใหม การปลกปาเพมเตมในรปแบบของปา 3 อยางประโยชน 4 อยาง - จดสรางฝายชะลอความชมชน เพอเพมความชนแกพนดนและปาไม

- สรางแนวปองกนไฟปาเปยกจากฝายชะลอความชมชน และมมาตรการปองกนไฟปาแบบอนๆ

10,912 23.11

2.3 เขตสงเสรมการปลกปาทดแทน

- เปนพนทลาดชนเชงซอน ซงไมเหมาะสม - ชใหเหนความส าคญของการปลกปาแกชมชน ด าเนนการจดสรรพนทเพอการจดท าปา 1,610 1.08

ส าหรบการท าการเกษตรตามหลกวชาการ ชมชน

- ปลกปาใหฟนฟสภาพโดยเรว โดยเนนพนธไมโตเรว และพชสมนไพร หรอสงเสรมใหม การปลกปาเพมเตมในรปแบบของปา 3 อยางประโยชน 4 อยาง - สงเสรมการใชประโยชนพนทในรปของระบบวนเกษตร

- เขมงวดในการน าพนทมาใชประโยชนในดานอน เนองจากสภาพพนทเสยงตอการ ชะลางพงทลายและเสยงดนถลม - จดสรางฝายชะลอความชมชน เพอเพมความชนแกพนดนและปาไม

3. เขตชมชนและสงปลกสราง 3.1 หมบาน - การคมนาคมในพนทบางเสนทางยงเปน

ถนนลกรง และถนนบางแหงเกดการช ารด - ควรมการจดท าผงชมชน - จดระบบสาธารณปโภค เชน ถนน ไฟฟา น าประปา และโทรคมนาคม ใหครอบคลม และเพยงพอตอความตองการ

- มระบบการก าจดขยะทปลอดภย เพอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

5,109 3.43

3.2 สถานทราชการและสถาบน - - มมาตรการดแลความปลอดภยของบคลากรและทรพยสน 282 0.19 ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

3.3 โรงงานอตสาหกรรม - - ก าหนดเขตพนทโรงงานอตสาหกรรมทเหมาะสม - สนบสนนอตสาหกรรมเกษตรทใชผลผลตจากชมชน

- องคกรทองถนมมาตรการดแลใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

29 0.02

3.4 สงปลกสรางอนๆ - - องคกรทองถนมมาตรการดแลระบบความปลอดภย 105 0.07 4. เขตแหลงน า

4.1 แมน าล าคลอง - ล าหวยบางแหงอาจเกดการไหลบาของน าบน พนทเกษตรตอนลางไดในชวงฤดฝน

- ขดลอกตะกอนจากแหลงน าทตนเขน - ก าจดเศษไม วชพช และขยะตางๆ ทกดขวางทางเดนน า - จดท าพนงกนน าบรเวณรมตลงทเสยงตอการพงทลาย - จดท ามตชมชนของผใชน าเพอก าหนดมาตรการดแลและอนรกษแหลงน ารวมถงระบบนเวศ

559 0.38

4.2 หนอง บง - เกดการตนเขนของหนอง บง - ขดลอกตะกอนจากแหลงน าทตนเขน - จดท ามตชมชนของผใชน าเพอก าหนดมาตรการดแลและอนรกษแหลงน ารวมถงระบบนเวศ

599 0.40

- สงเสรมพนธสตวน าเพอเพมประสทธผลของหนองบง - ปรบภมทศนโดยรอบเพอสงเสรมเปนแหลงทองเทยวและสนทนการ

4.3 อางเกบน า - พนทตอนบนของอางเกบน าบางแหงม การชะลางพงทลายของดนในระดบรนแรง ถงรนแรงมากทสด

- สงเสรมการปลกไมยนตน ไมผล หรอปลกปาในพนทตอนบนของอางเกบน า - จดท าบอดกตะกอนและฝายชะลอความชมชนบรเวณล าหวยตอนบนของอางเกบน า

- จดสรางคลองสงน าเชอมแหลงน าตางๆ ในพนทตอนลาง

- จดท ามตชมชนของผใชน าเพอก าหนดมาตรการดแลและรกษาแหลงน า - สงเสรมพนธสตวน าเพอเพมประสทธผลของอางเกบน า - ปรบภมทศนโดยรอบเพอสงเสรมเปนแหลงทองเทยวและสนทนการ

1,300 0.87

4.4 บอน าในไรนา - บอน าในไรนายงไมเพยงพอตอความตองการ - เพมปรมาณสระน าและแหลงน าอนๆ ใหเพยงพอ - ขดลอกตะกอนจากสระน าทตนเขน - สงเสรมพนธสตวน าเพอเพมประสทธผลของสระน า

178 0.12

ตารางท 25 (ตอ) หนวย แผนท

แผนการใชทดน ขอจากดการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะการใชประโยชนทดน เน อท ไร รอยละ

5. เขตพนทเบดเตลด 5.1 ทงหญาและไมละเมาะ - - ปรบปรงสภาพพนทเพอน ามาใชในกจกรรมของชมชน

- บรเวณทดนเสอมโทรมควรมการสงเสรมการปลกปาทดแทน

508 0.34

5.2 พนทลม - - ปรบปรงดแลพนทเพอเปนแหลงอนรกษความหลากหลายของระบบนเวศ - องคกรสวนทองถนมมาตรการก ากบดแลปองกนการบกรกเพอใชประโยชนของเอกชน

6,416 4.31

5.3 เหมอง บอขด - - ก าจด ลด ปองกน และแกไขผลกระทบสงแวดลอม - มมาตรการก ากบดแลความปลอดภยและสขภาพอนามยของคนงานและชมชนขางเคยง - มการปรบสภาพพนทอยางเหมาะสมและถกตองตามหลกวชาการหลงจากเสรจกจการ

51 0.03

รวมพ นทท งหมด 148,806 100.00

บทท 5 สรป

เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอย อยในลมน าสาขาแมน าองตอนกลาง ลมน าหลกแมน าโขง มพนทลมน า 148,806 ไร หรอ 238.089 ตารางกโลเมตร อยในเขตพนท 6 ต าบลของอ าเภอเทง จงหวดเชยงราย ประกอบดวย ต าบลแมลอย ต าบลปลอง ต าบลหนองแรด ต าบลศรดอนไชย ต าบลเชยงเคยน และต าบลงว ลมน าน าแมลอยมความสงจากระดบทะเลปานกลาง 350 – 675 เมตร สภาพพนทสวนใหญเปนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบมพนทรอยละ 43.59 ของพนทลมน า รองลงมาเปนพนทลาดชนเชงซอน (slope complex) มพนทรอยละ 21.10 ลกคลนลอนชนมพนทรอยละ 14.16 และลกคลนลอนลาดมพนทรอยละ 14.03 ลกษณะภมอากาศเปนแบบฝนเมองรอนเฉพาะฤด (Tropical savannah : Aw) มปรมาณฝนเฉลยตลอดป 1,713.5 มลลเมตร และอณหภมเฉลยตลอดป 24.5 องศาเซลเซยส ลกษณะธรณวทยา พบวา เกดอยตงแตยคเพอรเมยน มหายคพาลโอโซอก ถงยคควอเทอรนาร มหายคซโนโซอก ประกอบดวย กลมหนอคน หนตะกอน ตะกอนตะพกล าน า และตะกอนน าพา ทรพยากรดนในพนทลมน าน าแมลอย ประกอบดวย ดนทลมสวนใหญเปนกลมชดดนท 5 มพนทรอยละ 28.24 ดนทดอนสวนใหญเปนกลมชดดนท 47 มพนทรอยละ 17.05 รองลงมาเปนกลมชดดนท 29 มพนทรอยละ 11.31 และดนพนทลาดชนเชงซอนหรอกลมชดดนท 62 มพนทรอยละ 21.10 การใชประโยชนทดน พนทเกษตรกรรมมเนอทรอยละ 66.67 สวนใหญเปนพชไรมพนท รอยละ 23.35 รองลงมาเปนไมผลมพนทรอยละ 3.54 และไมยนตนมพนทรอยละ 1.20 ปาไมมเนอทรอยละ 23.13 โดยเปนปาผลดใบทงหมด ชมชนและสงปลกสรางมเนอทรอยละ 3.71 พนทน ามเนอทรอยละ 1.77 และพนทเบดเตลดมเนอทรอยละ 4.71 ลมน าน าแมลอยมพนทบางสวนอยในเขตปาสงวน (ปาแมกก) 72,043 ไร หรอคดเปนรอยละ 48.41 ประกอบดวย ปาทเหมาะสมตอการเกษตร (zone A) มพนทรอยละ 1.89 ปาเพอเศรษฐกจ (zone E) มพนทรอยละ 25.39 และปาเพอการอนรกษ (zone C) มพนท รอยละ 21.14 เขตพฒนาทดนลมน าน าแมลอยสามารถแบงเขตการใชทดนออกเปน 5 เขต ประกอบดวย เขตเกษตรกรรมมพนทรอยละ 58.30 เขตปาไมมพนทรอยละ 31.53 เขตชมชนและสงปลกสรางมพนทรอยละ 3.71 เขตแหลงน ามพนทรอยละ 1.77 และเขตพนทเบดเตลดมพนทรอยละ 4.69 เพอใหเขตการใชทดนบรรลเปาหมายจ าเปนตองมแนวทางการบรหาร การจดการทรพยากรตางๆ ทงดานการพฒนาการเกษตรและทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ การปฏบตงานตองมลกษณะบรณาการรวมกนทงหนวยงานภาครฐ องคกรสวนทองถน องคกรอสระ และชมชน เพอใหงานประสบผลส าเรจ เปนไปตามหลกวชาการและความตองการของประชาชนในพนท

เอกสำรอำงอง

กรมพฒนาทดน. 2545. รายงานการสารวจ จาแนก และวางแผนการใชทดนศนยพฒนาโครงการ หลวงหนองหอย ตาบลแมแรม อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม. กระทรวงเกษตรและ สหกรณ. กรงเทพฯ. 199 หนา. กองอนรกษดนและน า. 2544. นยามและทางเลอก มาตรการอนรกษดนและน า. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 95 หนา. กองสารวจและจาแนกดน. 2543. คมอการจาแนกความเหมาะสมของดนสาหรบพชเศรษฐกจของ ประเทศไทย. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 74 หนา. คณะกรรมการจดทาปทานกรมปฐพวทยา. 2541. ปทานกรมปฐพวทยา. สานกพมพมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 169 หนา. บญเดยว บญหม น และคณะ. 2552. รายงานการสารวจและวางแผนการใชทดนโครงการบานเลก ในปาใหญอนเนองมาจากพระราชดาร บานหวยหญาไซ ตาบลปาแดด อาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย. สานกงานพฒนาทดนเขต 7 กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและ สหกรณ. นาน. 97 หนา สวณ ศรธวช ณ อยธยา . 2538. การวนจฉยคณภาพของดนด านปฐพกลศาสตร ตามกลมชดดนใน ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย . ก อ ง ส า ร ว จ แ ล ะ จ า แ น ก ด น ก ร ม พ ฒ น า ท ด น ก ร ะ ท ร ว ง เ ก ษ ต ร แ ล ะ สห ก รณ . กรงเทพฯ. 113 หนา. สานกสารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2547. คมอการเขยนหนวยแผนทดน. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 33 หนา. สานกสารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2550. คมอการสารวจดน. กรมพฒนาทดน กระทรวง เกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 48 หนา. อนรทธ โพธจนทร และคณะ. 2547. การกาหนดลกษณะของชดดนทจดต งในภาคเหนอและทสง ตอนกลางของประเทศไทย จาแนกตามระบบอนกรมวธานดน 2546. สานกสารวจดนและ วางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 171 หนา. เอบ เขยวรนรมณ. 2542. การสารวจดน มโนทศน หลกการและเทคนค. ภาควชาปฐพวทยา คณะ เกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 733 หนา Soil Survey Staff. 2003. Keys to Soil Taxonomy. 9th ed. U.S. Dept. of Agr., U.S. Government Printing Office, Washington D.C.