Ambitieus besturenin moeilijke tijden

Xavier BUIJS,hoofd dienst omgeving en

stafmedewerker ruimtelijke ordening

Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten

Wat doet de VVSG?• Ledenorganisatie voor:

– alle gemeenten (308)– alle OCMW’s (308)– bijna alle politiezones (107)– Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden

Kerntaken:• Kerntaken:– Ondersteuning & dienstverlening aan onze leden– Visievorming over lokale besturen– Belangenbehartiging

• Financiering:– lidgelden (36%)– subsidies (23%)– eigen inkomsten (41%)

Uitdagingen zijn groot!

GlobaliseringKlimaatverandering

Globalisering

Demografische evolutie

Energietransitie

Mobiliteitscapaciteit

Innovatie

Biodiversiteit

Toenemende financiële zorgenHet goede nieuws: lokale financiën nu nog redelijkgezond door:

• Verplicht begrotingsevenwicht (sinds 1988!)

• Lage rente

• Verkoop participaties (Electrabel, Distrigas, Telenet, …)

• Stijging Gemeentefonds met 3,5% per jaarBelastingverhogingen (ook vergoeding waterzuivering)

• Schuldovername lokaal pact (100 euro/inw. in 2008)

Onzekere inkomsten• Gemeentefonds en subsidies:

– Huidige aandeel: ca. 40%– Belangrijkste uitdagingen:

• Kan Vlaanderen groei van 3,5% per jaar voor GF aanhouden?• Kan Vlaanderen groei van 3,5% per jaar voor GF aanhouden?• Effect saneringsmaatregelen federale en Vlaamse overheid?

• Belastingen:– Huidig aandeel: ca. 45%– Belangrijkste uitdagingen:

• Effect economische crisis (vooral op APB)• Lokale belastingen blijven (ondanks beperkt aandeel; ca. 7%)

voorwerp van fundamentele kritiek

Onzekere inkomsten

• Intresten en dividenden:

– Huidig aandeel: ca. 10%

– Uitdagingen– Uitdagingen

• Gemeentelijke Holding:

• Energiedividenden wellicht omlaaag

Stijgende uitgaven• Hoger gekwalificeerd, dus duurder personeel• Politie en brandweer• Economische crisis:

– Groter beroep op OCMW’s– Groter beroep op OCMW’s– Stijgende werkingskosten

• Investeringen in waterzuivering• Verkorting leningsduur heeft groot budgettair

effect• Politie en brandweer• Pensioenhervorming

Effect pensioenherv. statutairen

250.000.000

300.000.000

Jaarlijkse stijging pensioenuitgaven statutairen lokale besturen versustoename Gemeentefonds

10

0

50.000.000

100.000.000

150.000.000

200.000.000

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Stijging pensioenuitgaven Stijging Gemeentefonds

Opbrengst personenbelasting per inwoner (dus zonder APB)• Vlaams gemiddelde: 3.586 euro• Mediaan Vlaamse gemeenten: 3.565 euro

Fiscale draagkracht: grote verschillentussen gemeenten

• Mediaan Vlaamse gemeenten: 3.565 euro• Hoogste waarde : Sint-Martens-Latem: 6.320 euro• Laagste waarden:

– Baarle-Hertog: 1.434 euro

– Mesen: 1.621 euro– Hamont-Achel: 1.964 euro– Maasmechelen: 2071 euro– Kinrooi: 2.091 euro– Alveringem: 2.095 euro

Kadastraal inkomen per inwoner:• Vlaams gemiddelde: 1.047 euro• Mediaan Vlaamse gemeenten: 843 euro• Hoogste waarde (Zaventem): 2.495 euro

Fiscale draagkracht

• Hoogste waarde (Zaventem): 2.495 euro• Laagste waarden:

– Mesen: 397 euro– Gingelom: 490 euro– Lierde: 521 euro– Zwalm: 534 euro– Heers: 535 euro

Gemeente met veel open ruimteen een lage fiscale draagkracht

Schaalvergroting gemeenten• Wat is de ideale grootte?

– VOKA: 60.000 inwoners

– NL : Regeerakkoord Rutte II: minimaal 100.000inwonersinwoners

• Profiel van Vlaamse gemeenten

– 86 gemeenten met minder dan 10.000 inwoners

– Helft gemeenten minder dan 15.000 inwoners

– 3 gemeenten hebben meer dan 100.000 inwoners

Schaalvergroting gemeenten• Uitdaging

– Efficiënt besturen, kostenbesparingen doorvoeren

– Een overheid die dicht bij de burger staat

• Géén schaalvergroting om schaalvergrotingGéén schaalvergroting om schaalvergroting

• Wel schaaloptimalisatie

• Hoe bereiken?– Meer samenwerking

• Tussen gemeenten en OCMW

• Tussen gemeenten

– Fusie als eindpunt

RESOC’s

Politiezones

Brandweerzones

Ziekenhuisregio’s: 38 polen

LOGO’s

Regionale landschappen

Werkwinkels

Aantal samenwerkingsverbanden

Regioscreening, minstens 50%samenwerkingsverbanden gedeeld

Intergemeentelijke samenwerking

• IGS als verlengstuk van lokale besturen– Geen apart bestuursniveau– Altijd mogelijk, tenzij anders bepaald– Altijd mogelijk, tenzij anders bepaald– Waken over participatie op politiek en ambtelijk

niveau in IGS– IGS van onderuit aangestuurd

• Decreet Intergemeentelijke Samenwerking• Geen sectorale uitspraken over IGS

Intergemeentelijke samenwerking

• Principe: gemeenten nemen initiatief ombovengemeentelijke problemen aan te pakken

• Stimuleer intergemeentelijke samenwerking• Stimuleer intergemeentelijke samenwerking– Werk met regionale taakstellingen

– Ondersteun procesbegeleiding

• Opgelegde vormen van samenwerking kan maaroverwogen worden als gemeenten er samen nietuitkomen