Monitoring vegetatie Lauwersmeerivm bodemdaling door gaswinning

11 april 2012 Ronald Bakker, René Buijs, Wout Bijkerk

Monitoring vegetatie Lauwersmeerivm bodemdaling door gaswinning

Opbouw presentatie

Effectketens en onderzoeksvragen

Per onderdeel: werkwijze & resultaten tot nu

Gebruikte statistiek en onderdelen 2012

Vragen

Is er een trend aanwezig in de vegetatieontwikkeling?

Is deze trend te herleiden tot bodemdaling, via tussenstappen in de effectketens?

Leidt deze trend tot een afname in kwaliteit of omvang van waardevolle vegetaties?

3

Conceptueel model4

Vegetatie(-indicatoren)

Grondwater-regime (GxG)

Bodem• Org. Stof• Kalkgehalte• Zoutgehalte

Grondwater-stroming

(kwel)

Inundatie(frequentie,

duur)

Neerslag &verdamping

Meerpeil

Maaiveld-hoogte

MeerpeilBodemdaling

Maaiveld-hoogte 2007

Grondwater - werkwijze

Grondwaterstand: 17 waarvan 6 SBB buizen, grotendeels met 2 filters (continue)

Veelal 2 tot 3 buizen per pq-raai Grondwaterkwaliteit start zomer en najaar (2008,

2010, 2012)

EGV pH macro-ionen (HCO3, Cl, SO4, Na, K, Ca) Mg CO2

5

Peil oppervlaktewater - werkwijze

Data Noorderzijlvest: Sluizen Lauwersoog Brug Zoutkamp

Eigen meetpunten Bantswal De Rug Zuidelijke lob

6

Grondwaterstand - resultaten Grondwaterregime best verklaard door:

Neerslag en evaporatie

Toevoegen meerpeil zelden beter model Toevoegen meerpeil + lineaire trend : iets

beter model bij: 2 van de 6 buizen Bantswal 2 van de 3 buizen Juffouw Alie

Vooralsnog geen indicatie van effect bodemdaling op grondwaterregime

7

Grondwaterstand - resultaten

Vlak peilverloop

Zakt diep weg in zomer

Figuur: Ru5 Overstromings-

grasland met Aardbeiklaver

Maaiveld op 0,04 m -NAP

8

Grondwaterkwaliteit - resultaten

2010 verschilt weinig van 2008 Chloride in 2010 iets hoger, niet sign.

9

Bodem - werkwijze

Toplaag (2008, 2012: 26 pq-locaties): pH NaCl % organische stof Basenverzadiging

Profielen (2007, 2012: 11 buislocaties) Kalkprofiel Zoutprofiel

10

Vegetatie - werkwijze

Vegetatiestructuur Integrale kartering structuurtypen (2008, 2012)

Effect successie en beheer

Vegetatieveranderingen PQ-meetnet: totaal 92 pq’s op 46 locaties

(jaarlijks, 2007 t/m 2012) Veranderingen plantensoorten op locatie

Transectkartering: 5 transecten (2008, 2012) Verschuivingen in ruimtelijke vegetatiepatronen

11

PQ-meetnet12

PQ-meetnet13

Vegetatietype 7 - 6 6 - 5 5 - 4 4 - 3 3 - 2 2 - 1 Totaal Overig grasland 2 6 2 10 Duinvalleivegetatie 8 4 8 9 6 35 Overstromingsgrasland met Aardbeiklaver

6 2 2 3 8 21

Overig overstromingsgrasland 2 4 4 10 Zilte pioniervegetaties 10 4 2 16 Totaal 26 10 0 12 24 20 92 (36)

Verdeling over initiële vegetatie en bodemdalingsklasse (tot 2040)

PQ-meetnet

Indicatoren vegetatie

Totale bedekking duinvalleisoorten

Totale bedekking kweldersoorten

Bedekking Kruipwilg

Bedekking Duinriet

Scores op assen ordinatieplots

14

PQ-meetnet - resultaten15

Duinvalleisoorten Kweldersoorten Kruipwilg Duinriet

Vegtype: Dv Go Oa Oo Dv Go Oa Oo Zp Dv Go Oa Oo Dv Go

2007 23,918 0,83 0,43 0,51 1,62 0,00 24,615 1,45 26,210 24,217 2,02 20,02 35,02 8,75 20,02

2008 21,718 1,64 1,04 1,02 4,94 0,83 30,115 6,07 22,310 32,516 3,72 25,02 35,02 4,34 20,02

2009 22,318 4,05 1,67 0,00 3,66 0,63 33,115 3,37 25,310 34,916 4,02 25,02 30,02 5,34 5,52

2010 22,218 3,84 1,16 0,00 2,15 0,84 34,515 6,97 24,710 35,516 8,33 35,02 30,02 3,85 5,52

2011 24,418 3,44 1,06 1,02 1,95 0,64 37,115 10,17 26,710 33,816 10,33 25,02 35,02 4,55 6,02

TotAantal 18 6 15 7 18 6 15 7 10 18 6 15 7 18 6

Opvallende veranderingen in bedekking Toename kweldersoorten (p<0,01; effect

0,04%/jr) Toename Kruipwilg in duinvalleivegetaties

(n.s.) Afname Duinriet (n.s.)

PQ-meetnet - resultaten16

Kweldersoorten Zilte rus erg bepalend Verschil per locatie

Mate van verandering niet bepaald door initieel vegetatietype

PQ-meetnet - statistiek17

Linear Mixed Effect Model Bedekking ~ jaar (fixed) + vegtype (random)

Random intercept (random variatie snijpunt y-as)

Random slope (random variatie snijpunt y-as en richtingscoëfficient)

Bedekking Arcsinus-wortel getransformeerd Alleen pq-locaties waarin een soortsgroep op enig

moment voorkomt Modelselectie obv AIC

PQ-meetnet - statistiek18

Voor eindrapportage (lineaire) verandering in de vegetatie? Correctie

voor: Initieel vegetatietype (random) Dalingsklasse (3 klassen)

Als effect aanwezig nadere analyse/integratie Naast soortgroepen ook scores ordinatie-assen

PQ-meetnet - statistiek19

Lastige punten Dalingsklassen

Maaiveldhoogte pq Nauwkeurigheid (± 3 cm)

Maaiveldhoogte <-> diepe bodemdaling

Veranderingen in beheer (veebezetting)

Monitoring vegetatie Lauwersmeerivm bodemdaling door gaswinning

11 april 2012 Ronald Bakker, René Buijs, Wout Bijkerk

PQ-meetnet - statistiek21

Linear Mixed Effect Model Random intercept (random variatie snijpunt y-

as)model_mixedZp2b<-lme(ASKweldersoorten~Opn_Jaar, random=~1|Vegtype_InstJr/Pqlocatie, control=list(maxIter=200, msMaxIter=200, niterEM=50, msVerbose = TRUE))

Random slope (random variatie snijpunt y-as en richtingscoëfficient)model_mixedZp2a<-lme(ASKweldersoorten~Opn_Jaar, random=~Opn_Jaar|Vegtype_InstJr/Pqlocatie, control=list(maxIter=200, msMaxIter=200, niterEM=50, msVerbose = TRUE))

Uitgangspunten (wat)

Richten op waardevolle vegetaties met Kalkminnende vegetaties met Parnassia,

Moeraswespenorchis, Knopbies (Knopbiesverbond)

Zilte pioniervegetaties met Zeekraal, Kweldergras, Schorrenkruid

Overstromingsgraslanden met Aardbeiklaver en Zilte rus

22

Resultaten 200823

Resultaten 200824

Resultaten 2008

Bodembemonstering opnieuw Ook toplaag niet ontkalkt Geringe verschillen org stof tussen de

vegetatietypen

25

DCA plot 2007 en 200826

-2 10

-24

Dv_07 Go_07 Oa_07 Oo_07 Zp_07

Dv_08 Go_08 Oa_08 Oo_08 Zp_08

Vegetatieveranderingen t.g.v. bodemdaling

Directe benadering met multipele regressie werkt niet bij 1 lineaire factor en aantal andere deels oscillerende factoren

Terugvoorspellen bodemdaling ahv vegetatieveranderingen? Lastig: tijdsspanne tussen bodemdaling en

meetbaar effect in vegetatie

Deductief

27