FIETS- EN WANDELROUTE

RONDJELAUWERSMEER

BELEEF DE WADDEN

NL

2019-2020

± 43 km

COLO

FON

© 2

019

TEKS

T St

udio

Vuu

rvog

el S

AMEN

STEL

LIN

G M

arke

ting

Gron

inge

n FO

TOGR

AFIE

Mar

ketin

g Gr

onin

gen

VERA

NTW

OORD

ING

Alle

geg

even

s zij

n m

et g

rote

zorg

vuld

ighe

id v

erza

mel

d en

ver

wer

kt. M

arke

ting

Gron

inge

n ka

n ec

hter

nie

t aan

spra

kelijk

w

orde

n ge

stel

d vo

or e

vent

uele

onj

uist

hede

n. Op

mer

king

en o

ver d

eze

rout

e? M

ail n

aar i

nfo@

mar

ketin

ggro

ning

en.n

l.

VVV GRONINGENVoor meer informatie over de stad en provincie ga je naar de VVV. Hier vind je onder andere een uitgebreid assortiment (fiets)routes in en om Groningen.

Grote Markt 29 (tegenover de Martinitoren)0900 202 30 50 (€ 0,15 p.m.)www.visitgroningen.nl

Deze uitgave is voor 2019-2020. Het Lauwersmeergebied is in ontwikkeling waardoor er in de toekomst wijzigingen kunnen optreden in de route.

NATIONAAL PARK LAUWERSMEERHet Lauwersmeer ontstond toen in 1969 de Lauwerszee van de Waddenzee werd afgesloten. De afsluiting en het zoete water maakten van het meer een omgeving waar water, planten, dieren en mensen op een bijzondere manier samenkomen.

Sinds 2003 is het Lauwersmeergebied een Nationaal Park. Met een rondje om het Lauwersmeer zie je letterlijk alle kanten van dit unieke gebied, zowel in Groningen als in Friesland. De route heeft een lengte van 43 kilometer. Het gebied is in 2016 uitgeroepen tot Dark Sky Park.

A ZOUTKAMPBij Zoutkamp denken de meeste mensen aan visserij en garnalen. In de late middel eeuwen werd hier echter nog zout gewonnen uit zoutveen. Hieraan dankt het dorp dan ook zijn naam. Daarna was het dorpje niet alleen een bruisende vissersplaats, maar door zijn strategische ligging ook een militaire verdedigings-schans. Door de afsluiting van de Lauwerszee verplaatste de vissersvloot zich, maar nog steeds ademt het dorp een maritieme sfeer, nu met horeca en een visserijmuseum. Maak daarom zeker even een rondje door het dorp, voordat je verdergaat met de route. 90 89 Richting 6

C HEMELPLATFORM VLINDERBALGOp weg naar Lauwersoog kom je Nationaal Park Lauwersmeer binnen. Iets later op de route zie je langs het water een levensgrote uitsnede van de zeearend. Op ditzelfde punt vind je het hemelplatform van waaruit je prachtig uitkijkt over de Vlinderbalg, een zijtak van het Lauwersmeer. Het platform is niet eens zo heel hoog, maar geeft je net even een ander perspectief. Kijk over de rietrand heen en herken de vormen van de vroegere zeebodem. Het bijzondere aan deze toren is dat de zijwanden naar voren kunnen worden geschoven, zodat je geen stijve nek krijgt als je ’s nachts naar de sterren wilt kijken. Richting 6

E LAUWERSOOGHet dorp Lauwersoog heeft zijn naam te danken aan de rivier op de grens van Groningen en Friesland, de Lauwers. De Museumhaven is een openluchtmuseum vol monumentale schepen die in de vorige eeuw het beeld op het water van Friesland en Groningen bepaalden. Iets verderop fiets je langs de echte haven van Lauwersoog. Aan het einde van de haven liggen vaak vele vissersboten. Nergens is de vis verser dan hier. Vanaf Lauwersoog heb je ook de mogelijkheid om de belevingstocht Lauwersom te lopen. Deze route verbindt het meer met de zee, met uitkijkposten op de dijk, een heel bijzonder vlonderpad en de waterspeeltuin bij restaurant het Booze Wijf. 5 Richting 4

F SPUISLUIZENIn 1970 werd de bouw van de spuisluizen afgerond, de sluizen aan het eind van de haven van Lauwersoog. Dit omvangrijke bouwwerk bestaat uit twaalf betonnen kokers door de zeedijk met elk een doorsnede van tien meter. Overtollig water dat vanuit de drie noordelijke provincies in het Lauwersmeer wordt geloosd, wordt bij eb met deze sluizen in de Waddenzee gespuid. Bij vloed of storm worden de sluizen afgesloten. De spuisluizen werden eerst de Lauwerssluizen genoemd, maar sinds 2007 zijn ze vernoemd naar R.J. Clevering. Dit was de voorzitter van het waterschap Hunsingo van 1955 tot 1979. Richting 4

G WADDENZEE WERELDERFGOEDOp dit punt kun je via een trapje de dijk op en uitkijken over de Waddenzee. Het is misschien niet direct zichtbaar, maar onder en vlak boven de waterspiegel bevinden zich ruim 10.000 soorten dieren, van groot tot piepklein, en zo’n 250 plantensoorten. Daarnaast maken elk jaar opnieuw zo’n tien tot twaalf miljoen trekvogels gebruik van het waddengebied. Door voortdurende werking van eb en vloed passen natuur, planten en dieren zich steeds maar weer aan de wisselende omstandigheden op het wad aan. Door deze unieke natuur en veelheid aan biotopen is de Waddenzee in 2009 door UNESCO tot Werelderfgoed verklaard. Richting 4

H BANTPOLDERDe Bantpolder is een weidegebied in beheer van Natuurmonumenten dat speciaal is ingericht voor watervogels en weidevogels. De kans is daarom groot dat je een kievit, grutto of scholekster ziet lopen. Door de glooiende oevers hebben zulke weidevogels het hier extra naar hun zin. In de winter wordt de Bantpolder bewoond door duizenden overwinterende ganzen. Om de polder aantrekkelijk te houden voor de vogels, is het natuurbeheer erop gericht om het open grasland te behouden. Zo graast er in de zomer bijvoorbeeld vee van boeren uit de omgeving. 4 45 46 maak met het kaartje in deze folder een rondje in Anjum.

D NATUUR OP ZANDPLAAT BALLASTPLAATVanaf de Strandweg voert de route door de uitgestrekte natuur van het Lauwers meergebied. Wilde paarden en Schotse Hooglanders zijn hier regel matig te zien. Door de afsluiting veranderde de Lauwerszee in een zoetwater meer. Drooggelegde delen raakten begroeid en een uniek natuurgebied ontstond. De schoonheid ervan is ook goed te ervaren tijdens een korte wandeling in het bos op de Ballastplaat, een voormalige zandplaat. Het activiteitencentrum van Staatsbosbeheer, het Lauwersnest, staat helemaal in het teken van vogels en duisternis. In 2016 is het Nationaal Park officieel uitgeroepen to Dark Sky Park, een plek waar het donker genoeg is een heldere sterrenhemel te kunnen zien. Iets verderop ligt natuurvakantiepark Suyderoogh. 6 Richting 7

B ZOUTKAMPERRILToen er gedeeltes van het riviertje de Hunze werden rechtgetrokken, ontstond het water dat tegenwoordig het Reitdiep wordt genoemd. Het Reitdiep loopt van de stad Groningen via diverse wierdendorpen tot aan het Lauwersmeer. Het Reitdiep was tot de 19e eeuw de vaarverbinding van de stad Groningen naar de zee. Daarna namen het Damsterdiep en het Eemskanaal deze functie over. In het verlengde van het Reitdiep ligt de Zoutkamperril. Op het punt waar je nu staat heb je mooi uitzicht over het water dat kronkelend richting het Lauwersmeer stroomt. Richting 6 , volg bewegwijzering langs de route voor vogelkijkhut.

N361

N361

N361

N388

N388

N983

N910

N910

N355

N361

KOLLUM

GRIJPSKERK

OLDEHOVE

ULRUM

LEENS

EENRUM

NOORDHORN

ZOUTKAMP

WEHE-DENHOORN

PIETERBUREN

ANJUM

KOMMERZIJL

EZINGE

KLOOSTERBUREN

OUDWOUDE

ENGWIERUM

DOKKUMERNIEUWE ZIJLEN

BURUM

NIEZIJLVISVLIET

LAUWERSOOG

MUNNEKEZIJL

KRUISWEG

WARFHUIZEN

OOSTMAHORN

KOLLUMERPOMP

LAUWERZIJL

PIETERZIJL

WESTERNIELAND

DEN HAM

NIEHOVE

HOUWERZIJL

SAAKSUM

MENSINGEWEER

HORNHUIZEN

FEERWERD

SCHOUWERZIJL

VIERHUIZEN

WARFSTERMOLEN

ZUURDIJK

BROEK

ABELSTOK

OOSTERBOS

ASINGA-PARK

DE NOORDERRIET

BAENSEIN

DE WYGEAST

SUYDEROOGH

ESONSTAD

EZUMAZIJL

ADUARDERDIEP

SCHAPHALS T E RZIJL

TORENSMAWEG

MENTA-WEG

VAN SWINDERENW.

ZUIDER-

WEG

OLDIJK

OLDIJK

ZIJL

STER

-

W E G

ANTUMER-

WEG

MID

DA

GSTERWEG

OOSTERW.

ALLERSMA-

WEG

OSSEP

.

MEEDEN ER-

WEG

GROENELAAN

NIEUWESTREEK

WIL

DEVE

LDSE

-

WEG

SAAXUMHUIZERW

EG

HORNSTERWEG

EENRUMERWEG

NIENHUISW.

STADSWEG

STADSW

EG

FRIESESTRAATWEG

WAARDW

EG

RIJKSSTRAATWEG

BARNW

ERDERWEG

ROODEHAANSTER-

WEG

NITTE

RSWEG

SIETSE VELDSTRAWEG

TEENSTRAWEGTEENSTRAWEG

AALSUMERWEG

GAAIKE M AWEG

ELECTRAWEG

OOSTER-WAARDDIJK

HOOFDSTR.

BOVENTILSTERWEG

HOGEDIJK

PAMAWEG

HOGEWEG

NI EHOOFSTERWEG

NOORDER

-

WEG

NOOR

DHO

RNER

WEG

RIKKERDA-

WEG

HEEREBUREN

DE RUIG

E WAARD

JENSEMA-

WEG

ENGLUMER

-

WEG

NITTERSWEG

FRIJTUME R-

WEG

BALM

AHUI

STER

-

WEG

LAGEWEG

LAGE

WEG

DE KAMPEN

OUDE DIJK

OUDE

DIJK

SELWERD

STADSW.

WAARDWEG

AALSUMERW.

GAAIK

EMAW.

OUDE DIJK

OUDE

DI

JK

FRANSUMERW.

MEDENER-

WEGS. VELDSTRA-

WEG

WESTER-WAARD-

DIJK

PIETERZ I JLSTERW

EG

LAUWERSWEG

BOSSCHER- WEG

ZIJL

DIEP

-

W.

HEIRWEG HEIRWEG

H.M

. GER

BRAN

DYW

EI

DODINGAWEI SYLSTERWEI

MÛNEBUORREN

BOLTAWEI

BANTSWEI

BANTSWEI

ALDDYK

JISTERWEI

RIDWEI

DYKST

ER-

WEI

SKÂNSERWEI

SAATSENW

EI

SAATSENWEI

SAATSENWEI

TIBSTER-

WEI

SYLSTER-

WEI

ESON

BUOR

REN

HEARREWEI

SKÂNSERWEI

KRIE

NSEN

S-

WEI

HEAL

B EAM

S-W

EI

HJEL

LING

SWEI

FJELL INGSREED

HOITE

NSRE

ED

ESUMAKEEC H

IELD

OBBE

WEI

BREDE KOAI-

WEI

BARTENSWEI

WEARDWEI

CAMMINGHAWEI

STIEMSTERWEI

GRIENE-

WEI

DE RASKES

NIJLÂNNIJLÂN

KOLK

WEI

SKÂNSER

W

E I

NIJLÂNS-

WEI

BANT

SWEI

HOARNEREED

GR. SIEGE

WESTG

AT

BÛTE

NDYK

S-W

EI

JAACHPAAD JAACHPAAD KWELDERWEG

LAUW

ERSM

EERWEG

NITTE

RSWEG

OLDE

BORCHWEG

LAUWERSM

EERWEG

HESSE-

WEG

TREK-

WEG

FOIJINGAWEG

LEEGSTERWEG

GRUYTSWEG

VAN EY

SING

AWEGTO

CHM

AL

AAN

SOENSTERDIJK

EEUW

E EN

NESW

EG

NITT

ERSW

EG

HERE

STR.

BRONGERSMAWEG

OOSTERBOERE-W

EG

OOSTER-

NIEU

WKR

UISL

AND

WYTSM

A-

WEG

WESTER-

NIEUWK

RUIS-LAND

KEEGENSTERWEG

ZEVENHUISTERWEGDE WENDEL

W.H. VAN

HEEMSTRA W

.

ZWARTE-

WEG

BEYW

EG

TERL

UNE-

WEI

OLDE

DYK

WOUDDIJK

E. D. WENDTSTR.

VAN LIMBG. STIRUM-

W.

GRO ENEWEG

STEE

NHAR

ST

A. D .V.D. LEIJWEI

VOORSTRAAT

ESKESSTR.

OLDE

BORC

HW.

LAUWERSMEER-

WEG

GRUYTS-

WEG

LAUWERS-

PAD

DE GOUDBERG

MECKAM

A

LIJKW.

TREK-

WEI

FOARWEI

WÂ LD DYK WÂLDDYK

DE WYGEAST

DELLE

NSWEI

ALLEMAWEI

NIJENH.

LANGLÂNSPAAD

FOGELS

ANGHLOANE

PRELLEPAAD

FEARTSICHTWEI

SWARTE-WEI

WILL

EM V

AN D

ER P

LOEG

WEG

HOOGE ZUIDWAL

DE RIJSD

AMM

EN

SLIKWEG

SLENKPAD

PROVINCIALE WEG

PROVINCIALE WEG

PANS

ERW

EG

BAR

ON VAN ASBEC

KW

EG

DE MEERENWEG

ROOD

EHA ANSTER-

WEG

DIJKSTERW.

OOSTERWEG

OOSTERWEG

BREW

EELS

TERW

EG

BREEK-W

EG

OUDEDIJKSTERWEG

H. VAN CAPPENBERGW

EG

WESTERNIEL A N DSTE

RW.

AAGTSWEG

HORNSTERWEG

WIE

BENE

RWEG

WESTERW

EG

MOLENW

EG

LEENSTERW.

HANDERWEG

D. W IERENGASTR.

WIT

HERE

NW

EG

NIJE

NK L

OOS

TER

MARNE- WEG

DWARSWEG

BROEKSTERW.

HOOFDST R AAT

HOOFD- STRAAT

MERNAWEG

MERNAWEG

HAVE

NSTR

.

KUSTWEG

WES

TPOL

DER

WESTPOLDER

OMMELANDERWEG

WIERHUISTER-

WEG

OUDE

-DI

JK

NOOR

DERW

EG

IR. A.J. VAN DEN BRIEL- WEG

MENNEW

EERSTERWEG

GRIJSSLOOT

ALLARD KWASTWEG

KOLHA

M

S TERWEG

WADDENW

EG

SCHA

PEN-

WEG

HOORNSE

DIEP

FEDD

EMAW

EG

AAGTSDWARSW

EG

DAMSTERW

EG

HOGEWEG

MUN

NIKE

W.

OUDE

ZEED

IJK

OUDEZEEDIJK

HAVEN

SCHA

AP-

WEG

SCHAAPWEG

DIJK

STER

WEG

DIJK

STER

-

PAD

BRO E

KSTE

RKLE

IWEG

KUST-

WEG

NIJEN-

KLOO

STER

HOOFDWEG

ZOUT

KAM

PERW

EG

ELECTRA-WEG

VLAKKERIET

LEENSTER-WEG

ZUURDIJ K S TERW

EG

DIJKSTIL S T ERW.

LEEN

STERTIL

LEN

WIERDE

EWER

TILW

EG

EL E N S T E RWEG

SIN

GEL

H OOFD

STRA

AT

HOOFDSTRAAT

BUIT E N SIN

GEL

VALGE

CHURCHILLW.

KATTENBURGERWEG

VLIEDORPSTERWEG

WES

TER

AIKE

MA-

PAD

DIJKS-

WEG

KLAA

RKAM

PENW

EG

KANAAL-

STRAAT

ACHTERVALGE

STAT

IONSSTR.

TREK-

WEGP A NSE

RW

.

DE SNIK

HOOF

D-

W EG

DOUWEN S TERWEG SCHEE

FTIL

STER

-P.

LOO -

H.

TUI N S

KERK

STRA

AT

TREKW

.

STRAND-

WEG

STRAND-

WEG

STRAND-

WEG

DE RUG

PANSERW.

MARNEWEG

WES

T P OLDER

PANSER-

PAD

HOOFDSTR.

ZI J L VEST- WEG

SCHO

UWER

ZIJLS

TERW

EG

GR.

MAARSL AG

KL. MAAR- SLAG

WILDEVELDSEWEG

TREKWEG

AIKESHOF

BAKKERS-PLEIN

WILHELMINA-PARK

HOEKVAN BANT

HET INFORMATIE-PAVILJOEN (HIP)

ACTIVITEITENCENTRUMDE BOSSCHUUR

MILITAIR OEFENTERREINMARNEWAARD

VLINDERBALGBOS

MARNEBOS

LAUWERSBOS

DE RUG

ZUIDELIJKE LOB

SCHOENERBULT

SENNERPLAAT

BLIKPLAAT

ZUIDELIJKEBALLASTPLAAT

SCHILDHOEK

ZOUTKAMPERPLAAT

KOLLUMERWAARD

ZOMERBOSHUISDIEPSTERBOSMIDDELPLAAT

EZUMAKEEG

BOCHTJESPLAAT

BANTPOLDER

BALLASTPLAATBOS

MILITAIR OEFENTERREINMARNEWAARD

JACHTHAVENLAUWERSMEER

JACHTHAVENLUNEGAT

JACHTHAVENHUNZEGAT

JACHTHAVENNOORDERGAT

VEERDIENSTSCHIERMONNIKOOG W a d d e n z e e

L a u w e r s m e e r

Alddj ip

Munts jesy lster Ryd

Krommekolk

d iep

Reit-

Huns ingo-kanaal

Kommerz i j lsterr iet

De Kolken

Sy lster Ryd

Ni jeSwemmer

Mâl lersgraefsgat

Sân-wie len De Ri jd

De Lauwers

De Dwinger

Zi j ld iep

Winsumer-d iep

KrommeRaken

Kommerz i j lster-d iep

MensingeweersterLoopd iep

Nijla

ndsr

yd

Dwarsryd

De

Gruu

tsRyd

Pomps

ter

Oldlansryd

Uilenestermaar

Warfhuister

Loopdiep

Hoorn

se

Vaart

Zwintocht

Julianatocht

Mol

enrij

gste

rmaa

r

Elen

ster

Toch

t

Zwal

uwet

ocht

Weh

este

rtoc

ht

Aldswem

mer

Moe

rssl

eat

Lauwers

De

Olde

Zuider-

ried

Langdeel

Tocht

Oude

Fransumer

Tocht

Oude

Riet

Kana

al M

ensin

gewee

r-BafloPi

eter

buur

ster

maar

N ieuweRobbengat

Veerhaven

Achterde Zwarten

Oude Robbengat

Vl inderbalg

De Slenk

Babbelaar

Zoutkamperr i lSimo

nsga

t

Jaap Deensgat

DokkumerDj ip

DokkumerGrutd j ip

LEGENDAnatuurgebied fiets- en wandelroute

fietsknooppunten

verwijzing tekst naar plattegrondplaatsen

bos

hoofdwegen

fiets- en wandelpaden

overige wegenvogelkijkhutten

uitzichtpunten parkeerplaatsen

veerdiensten

horecagelegenheden

K EZUMAZIJL EN GEMAAL DONGERDIELENHet kleine buurtschap Ezumazijl telt zeven rijksmonumenten, waaronder de sluis en het gemaal. De sluis, oftewel de Ezumazijl, is een spui- en keersluis uit 1672. Hij doet dienst als sluis van water dat in verbinding staat met het Lauwersmeer. In 1931 werd de sluis vernieuwd. Er werd toen ook een gemaal bijgebouwd: gemaal Dongerdielen. Dit gemaal heeft drie pompen die gezamenlijk iedere minuut een miljoen liter water kunnen verplaatsen van de polder naar het Lauwersmeer. Zodra het water een bepaalde hoogte bereikt, begint het gemaal automatisch met pompen. 13 Richting 50

O KOLLUMERWAARDDe Kollumerwaard aan de zuidkant van het Lauwersmeer is een uitgestrekt gebied met grasland, moerassen, rietvelden en watervlaktes. Net als de rest van Nationaal Park Lauwersmeer is de Kollumerwaard populair bij grauwe ganzen en roofvogels zoals buizerds, torenvalken en kiekendieven. Mogelijk zie je ook een zilverreiger vliegen of stilletjes in het water staren. De kans is daarnaast groot dat je een kudde Schotse hooglanders of konikpaarden ziet grazen. De natuur mag hier helemaal haar gang gaan. Richting 85 in Groningen.

P VOORMALIG SCHIETTERREINVerschillende terreinen rondom het Lauwersmeer worden of werden vroeger als militair oefenterrein gebruikt. In de buurt van Lauwersoog ligt zelfs Marnehuizen, het grootste militaire oefendorp van Europa. Dit deel van de Kollumerwaard is een voormalig schietterrein. Het was al helemaal ingericht om gebruikt te gaan worden als schietbaan, maar werd op het laatste moment toch overbodig verklaard. In 1999 werd het terrein daarom overgedragen aan Staatsbosbeheer. Inmiddels is ook dit deel van de Kollumerwaard helemaal ingericht als natuurgebied met uitgestrekte rietvelden, stukjes ondiep water, uitkijkpunten en toeristische paden. Langzaam maar toch wint de natuur terrein en kan Nationaal Park Lauwersmeer steeds verder floreren. 85 90

M VOGELKIJKHUT SYLKAJÚTOok de Friese oever van het Lauwersmeer is een genot voor vogelliefhebbers. Vanuit de Sylkajút kijk je uit over het Lauwersmeer en kun je diverse vogels spotten. Vooral in het voorjaar en najaar, tijdens de vogeltrek, kun je hier bijzondere vogels zien. Vaak gezien zijn bijvoorbeeld de grauwe franjepoot, de grauwe gors, de gestreepte strandloper en de zeearend. Maar ook allerlei eenden, zwanen en steltlopers zwemmen, lopen en vliegen hier graag rond. Langs het fietspad zie je vooral buizerds en andere roofvogels die vanaf een paaltje hun territorium bespieden. 50 83 Richting 85

L UITKIJKPUNT EZUMAKEEG Aan de noordkant van de weg ligt het uitkijkpunt Ezumakeeg Noord. Kom tot rust op de vogelkijkbank en geniet van het schouwspel van de vogels. In de winter rond half vijf als de zon ondergaat, scheren hier duizenden brandganzen vlak over je hoofd om in het meer te gaan slapen.

N DOKKUMER NIEUWE ZIJLENHet water waar je net overheen bent gekomen is het Dokkumergrootdiep. Hier gaat een wandelpad door het bos via de jachthaven Lunegat naar het fietspad Dokkumer Nieuwe Zijlen/Zoutkamp. Begin 18e eeuw gingen er steeds meer stemmen op dat het Dokkumer grootdiep afgesloten moest worden in verband met overstromingsgevaar. In 1729 waren de Dokkumer Nieuwe Zijlen klaar. De sluis bestaat uit drie sluiskolken; twee voor schepen en één alleen om water te kunnen spuien in de Lauwerszee. De voltooiing van de sluis werd gevierd met een gedenkteken naast de sluis met de tekst: “ter euwiger gedagtenis van de overdijking van t Dokkumerdiep”. Tot 1969 deden de Dokkumer Nieuwe Zijlen dienst als zeesluizen. Na de afsluiting van de Lauwerszee verloren ze hun functie. 85 84

I TERPDORP ANJUMHet dorp Anjum is omstreeks het jaar 1000 gebouwd op een terp. Terpen zijn de Friese variant van wierden, de door mensen opgeworpen heuvels waarop werd gewoond totdat dijken de bescherming tegen hoog water overnamen. Ook de provincie Groningen is bezaaid met zulke woonheuvels. Het wierden landschap is een van de oudste cultuurlandschappen van Noordwest-Europa. De Michaëlkerk staat bovenop de terp van Anjum. De kerk stamt uit de 12e eeuw en is gebouwd met tufsteen. 46 Richting 13

J OOSTMAHORN - DE SKÂNSAl in de vroege 16e eeuw is op kaarten bij Oostmahorn een omwalde vesting te zien. Deze vesting lag erg strategisch op een landpunt waarvandaan de watertoegangen tot zowel Dokkum als Groningen bewaakt konden worden. In deze eeuw kreeg de Lauwerszee ook steeds meer last van kapers en smokkelaars. Vlak daarna brak de Tachtigjarige Oorlog uit en had Oostmahorn wel andere zaken om zich druk over te maken dan piraterij. Enkele eeuwen later, toen het Lauwersmeer ontstond, sloeg Oostmahorn een heel andere weg in, namelijk die van toerisme en recreatie. Inmiddels bestaat het dorp voornamelijk uit drie vakantieparken. Richting 13

A

B

C

D

E

F

F

G

H

I

J

K

L

M

N

85

83

50O

P

13

46

45

4

573

8

6

89

90

88

84