WELKOM

Voorstellen• KimOudeEgberink• HetSensitieveBrein• Hooggevoelig heelgewoon• Care&Able (evaluatie)

Kennismakenenpersoonlijkleerdoel• Oefening

OEFENING- KENNISMAKEN

MIJNPERSOONLIJKELEERDOEL• Vorm2-tallen• Interviewelkaar• Schrijfjouwpersoonlijkeleerdoelop

KENNISMAKEN• Steljezelfvoor,inclusiefjepersoonlijkeleerdoel

WELKOM

Afspraken• veiligheid• respecteneerlijkheid• erzijn• Zorggoedvoorjezelf• Steljezelfeendoel

• ?

WELKOM

Dagdeel1• Begrijpen VanalgemeenVantheorie• Herkennen

Tussentijdseopdracht

Dagdeel2• Vankaraktereigenschapnaarprobleemgedrag• Dagelijksepraktijk naarspecifieknaarpraktijk

WELKOM

Leerdoelenvoorvandaag1. Ineigenwoordenkunnenvertellenwat

hoogsensitiviteitwelennietis.2. Wetenschappelijkeonderbouwingkunnen

benoemeningrotelijnen.3. Herkennen:Gedrag&uitingsvormenvan

hoogsensitiviteituiteenverhaal/casuskunnenfilteren.

HOOGSENSITIVIWATTES?!?!?

Hoogsensitiviteit=

Hooggevoeligheid=

HSP

Waarofnietwaar?

That’s the question…

HOOGSENSITIVIWATTES?!?!?

Hoogsensitiviteitbestondvroegerniet.

STELLING #1

Hoogsensitiviteitiseenpsychischeziekte.

STELLING#2

Hoogsensitiviteitkomtevenveelbijmeisjesenjongensvoor.

STELLING#3

Hoogsensitiviteitkunjegedurendejelevenontwikkelendooromstandigheden.

STELLING#4

Hoogsensitiviteitkomtookbijdierenvoor.

STELLING#5

Hoogsensitiviteitisteverhelpen.

STELLING#6

GESCHIEDENIS

• Evolutie;sensitiviteitalsoverlevingsfunctie• Industriëlerevolutie;leefwereldveranderde– focusopdenken(i.p.v.voelen)

GESCHIEDENIS

Terminologie

• ElaineAron(1996):Highly Sensitive Person

• Inwetenschap:Sensory ProcessingSensitivity

HOOGSENSITIVITEITIS…

Hoogsensitiviteit=(karakter)eigenschap

• Persoonlijkheidskenmerk

Déhoogsensitievepersoonbestaatniet.Deeigenschapwordtgekleurddooranderepersoonlijkheidstrekken,doorervaringenendoordecontextwaarinjejebevindt.(VanHoof,2016)

VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus

HOOGSENSITIVITEITIS…

Stabielekaraktertrek(maargeenexcuus)

Hoogsensitiviteitiséénvandefacettendieonzepersoonlijkheidkleurt,maarooknietmeerdandat.

Hetisgeenexcuus,geenzuilomjeachterteverbergen.Ookpersonenmethoogsensitiviteitwordengeachthunlevenineigenhandentenemen,tespelenmetdekaartendiehenzijnbedeeld.(VanHoof,2016)

VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITIS…

Prevalentie

• 15-20%• Evenveelmannenalsvrouwen• mensenéndieren

Erzitgewoonverschilinsensitiviteitinmensenéndieren.Veelingewikkelderishetniet.(D.S.Wilson,1993)

Wilson,D.S.etal.(1993).In:VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.

HOOGSENSITIVITEITIS…

Geendiagnose/stoornis.

15-20%:minderheidmaargeenafwijking

Afwijkenbetekentdatjeniettotdemeerderheidhoort.Maarniettotdemeerderheidbehoren,betekentnognietdatjeeenafwijkinghebt.”(VandenDaele&T’Kindt,2011)

VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.I.vandenDaele&L.T’Kindt (2011).Mijnkindishooggevoelig.Tielt:Lannoo.

HOOGSENSITIVITEITIS…

15-20%

JouwdagelijksepraktijkWatbetekentditalsjekijktnaarjouwdagelijksepraktijk?Jouwteam?Jouwcaseload?Jouwgroep?

VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.

HOOGSENSITIVITEITIS…

Aangeborenenerfelijk

• verbandtussenHSPenhet5-HTTLPR-gen(Lichtetal.,2011)

Uitklinischeervaringwetenwedatwanneeriemandhoogsensitiefis,eenofbeideoudersdatookzijn.(VanHoof,2016)

Licht,C.,etal.(2011).Associationbetween Sensory ProcessingSensitivity and the 5-HTTLPRShort/ShortGenotype.Biological Psychiatry.VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.

HOOGSENSITIVITEITIS…

Diepgaandeverwerkingvaninformatie

Hoogsensitievemensennemenmeerwaardangemiddeld.Zijverwerkeninformatieuitgebreiderenopeendieperniveau.

Hetisnietzozeerdatjouwgehoor,gezichtsvermogenofanderezintuigenscherperzijn.Hetverschillijktergensinderoutenaardehersenenteliggenofindehersenenzelf,ineenzorgvuldigereinformatieverwerking.(Aron,2013)

Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V.

HOOGSENSITIVITEITIS…

“Gevoeliger”zenuwstelsel

Mensenverschillenaanzienlijkindematewaarinhunzenuwstelselindezelfdesituatie,doordezelfdestimulansenwordtgeprikkeld.(Aron,2013)

…datdehersenenvanHSP’ers onderdefMRI-scannerbijeenbepaaldeopdrachtinmeergebiedenoplichtendandievandeniet-HSP’ers.Datnoemenwediepgaandeverwerking.(vanHoof,2015)

Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..VanHoof,E.(2015).ProfessorElkeVanHoof (VUB) overhoogsensitiviteit: ‘Ikweetwathetisomjeanderste voelen’CatherineOngenae.

HOOGSENSITIVITEITIS…

HOOGSENSITIVITEITIS…

Diepgaandeverwerking,zichtbaarinhetbrein

Erismeeractiviteitinhersendelendiebetrokkenzijnbijhetverwerkenvancomplexevisueleinformatie.(Jagiellowicz &al.,2010)

Jagiellowicz,etal.,(2010).In:Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunauitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITIS...

Diepgaandeverwerking,zichtbaarinhetbrein

HSPhebbeneenlagereresponstijdenmakenminderfoutentijdensdetaak.

Maareensdetaakvoorbijis,ervarenzemeeroverprikkelingenstressgerelateerde klachteninvergelijkingmetniet-HSP’ers.

Doordediepeverwerkinghebbenhoogsensitievepersoneneen langerehersteltijd nodig.(Gerstenberg,2012)

Gerstenberg,(2012)inVanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunauitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITIS…

Diepgaandeverwerking,zichtbaarinhetbrein

Erismeeractiviteitinhersendelendiebetrokkenzijnbijempathie (insulaenspiegelneuronen).(Acevedo &al.,2014)

Acevedo etal.(2014).In:Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITIS…

Hoogsensitiviteit voordelig

Hoogsensitievekinderendieondersteundengezienwerdeninhunjeugd,lijkenalsvolwassenenveerkrachtigertezijndanmensendieeenzelfdejeugdhaddenmaarniethoogsensitiefzijn.(Pluess enBelsky,2013;Pluess enBoniwell,2015).

Belsky,1997a;Belsky 2005;Belsky etal.,2007;Belsky enPluess,2009.In:VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo campus

HOOGSENSITIVITEITSAMENGEVAT

Injouweigenwoorden;

- Watishoogsensitiviteit?

- Enwelkewoordenofuitlegpastbijjou(enjecliënten)engajegebruiken?

HOOGSENSITIVITEITSAMENGEVAT

Eeneigenschap waarmee15tot20%vandebevolkinggeborenwordt.

Erkomenmeerprikkelsbinnen,endieinformatiewordtookdieperverwerkt.

Downside isdatjegevoeligerbentvooroverprikkelingenstress.

Upside isdatjemeteenrijkewaarneming,creativiteitenveerkrachtgezegendbent.

LEERDOELENUPDATE

Leerdoelenvoorvandaag1. Ineigenwoordenkunnenvertellenwat

hoogsensitiviteitwelennietis.2. Wetenschappelijkeonderbouwingkunnen

benoemeningrotelijnen.3. Herkennen:Gedrag&uitingsvormenvan

hoogsensitiviteituiteenverhaal/casuskunnenfilteren.

PAUZE

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Prikkel→ →reactie

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

OEFENING2Mindmappen

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Hoogsensitiviteit =diepereinformatieverwerking

Webeschouwenstimulatiegewoonlijkalsietswatvanbuitenafkomt,maarhetkannatuurlijkookvanuitonslichaamkomenofalsherinneringen,fantasieën,gedachtenofplannen.(Aron,2016)

Prikkelsvanbuitenafénprikkelsvanbinnenuit

Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Prikkelsvanbuitenaf

Zintuigen1. Horen2. Zien3. Ruiken4. Proeven5. Voelen

Watzieje?

Bergsma,E.(2016).Hoogsensitievekinderen.Booklight.Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Prikkelsvanbuitenaf

• Zichtbaar:• Zintuigen

• Onzichtbaar:• Sfeer• Emotiesvananderen• Stemmingen• (zelfingebeelde)verwachtingen

Bergsma,E.(2016).Hoogsensitievekinderen.Booklight.Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Intuïtie=iets‘gewoonweten’zondertebeseffenhoe.

Je‘weetgewoon’hoedingenzichzoontwikkeldhebbenofhoebepaaldezakenzullenuitpakken.Datisdat‘zesdezintuig’waarovergesprokenwordt.(Aron,2013)

Bergsma,E.(2016).Hoogsensitievekinderen.Booklight.Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Prikkelsvanbinnenuit

• Pijn• Spierspanning/ontspanning• Honger/dorst• Seksuelegevoelens• Gedachten• Herinneringen• (Intense)eigenemoties(zowelpositiefalsnegatief)

Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Prikkelrijkesituatiesvoorkinderen

• Nieuwesituaties

• Socialesituaties

ErisookeengroepHSKdiehetnietlastigvindtomzichineengroeptebewegen.Ditzijndekinderendiehoogsensitiefenextravertzijn.(Bergsma,2016)

Bergsma,E.(2016).Hoogsensitievekinderen.Booklight.

HOOGSENSITIVITEITIS...

Diepgaandeverwerkingvanprikkels;arousal

Eenindividuzalhetbestepresteren,(….),alszijnofhaarzenuwstelselgematigdalertengeprikkeldis.(Aron,2013)

Meerprikkels=snellerhogerematevanarousal =>overprikkeling

Aron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..

HOOGSENSITIVITEITIS…

Grays theorie• FFFS=Fight FlightFreeze System• BAS=Behavioral Activation System• BIS=Behavioral Inhibition System

Gray,(1981).In:VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.

HOOGSENSITIVITEITIS…

FFFS=Fight FlightFreeze System

• Stressreacties• Bijiedereenzichtbaar

• Vechten• Vluchten• Bevriezen

Gray(1981)in:VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.

HOOGSENSITIVITEITIS…

BAS=Behavioral Activation System• Gedragsactiverend systeem(eropafsysteem)• Bepalenvandebesteactie• Gevoeligvoor:allebelonendestimuli

MensenbijwiehetBAShetsterkstis,zijnimpulsiever.(VanHoof,2016)

VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.Bergsma,E.(2016).HoogsensitieveKinderen.Booklight.

HOOGSENSITIVITEITIS…

BIS=Behavioral Inhibition System• Gedragsremmend systeem(Stop-en-checksysteem)• Analyserenvaninformatieoprisico’sengevolgen• Enophetzoekennaardeoptimale/besteoptie• Gevoeligervoor:negatieveemoties

VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.Bergsma,E.(2016).HoogsensitieveKinderen.Booklight.Aron,E.N.(2004).Hoogsensitievekinderen.Amsterdam:Archipel.Aron,E.N.(2006).PersonalityandTemperament:TheHighlySensitivePersonWhoIsAlsoAHighSensationSeeker.ComfortZoneonline.

HOOGSENSITIVITEITIS…

Grays theorie&hoogsensitiviteit

FFS=Fight FlightFreezeBAS=Behavioral Activation SystemBIS=Behavioral Inhibition System

HetonderzoekvanSmolewska etal.(2006)toontaandathoogsensitiviteitalsglobaalconstructsamenhangtmethetBIS.(vanHoof,2016)

Aron,E.N.(2004).HetHoogsensitievekind.Amsterdam:Archipel.VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.

HOOGSENSITIVITEITIS…

Hoogsensitiviteit;DéHSP-erbestaatniet

Rustzoeker Sensatiezoeker(HSS)

Introvert Extravert(70%) (30%)

Aron,E.N.(2004).HetHoogsensitievekind.Amsterdam:Archipel.Aron,E.&Aron,A.(1997).Sensory ProcessingSensitivity and its relation to introversion and emotionality.JournalofPersonality and Social Psychology.

HOOGSENSITIVITEITHERKENNEN

Kwaliteiten

• Creatief(goedontwikkelderechterhersenhelft)• Veelwaarnemen• OverzichtenInzicht:• Probleemoplossendvermogen• Intrapersoonlijkinzicht(zelfreflectie)• Interpersoonlijkinzicht

• Passie• Sterkontwikkeldrechtvaardigheidsgevoel• Zorgzaamheid/Pro-sociaalgedragAron,E.N.(2013).Hoogsensitievepersonen,hoeblijfjeovereindalsdewereldjeoverweldigt?Utrecht:BrunaUitgeversB.V..VanHoof,E.(2016).Hoogsensitief.Houten:Lannoo Campus.Tol,A.(2014).Hoogsensitiviteitprofessioneelgezien.Amsterdam:UitgeverijBoomNelissen.

HOOGSENSITIVITEITHERKENNENSAMENGEVAT

Déhoogsensitievepersoonbestaatniet.

Welishetzodatallehoogsensitievepersoneneenactiefpauze-en-checksysteem(BIS)hebbenbijhetverwerkenvanprikkels/informatie.

Hetgaatdanomprikkels vanzowelbuitenafalsvanbinnenuit.

Deeigenschapleidttotuitdagingenmaarzekerooktotkrachten/kwaliteiten!

LEERDOELENUPDATE

Leerdoelenvoorvandaag1. Ineigenwoordenkunnenvertellenwat

hoogsensitiviteitwelennietis.2. Wetenschappelijkeonderbouwingkunnen

benoemeningrotelijnen.3. Herkennen:Gedrag&uitingsvormenvan

hoogsensitiviteituiteenverhaal/casuskunnenfilteren.

AFSLUITEN

Ikgawerken

enikneemmee…..

AFSLUITEN

• Vooruitblik2e dagdeel:• Vankaraktereigenschapnaarprobleemgedrag• Dagelijksepraktijk

• Tussentijdseopdracht

• Linkdownloads:www.hooggevoeligheelgewoon.nl/info-basistraining-hoogsensitiviteit

AFSLUITEN

Vragenofopmerkingen?