PIJN

Door: Elly Oudemans

pijnverpleegkundige St Jansdal ziekenhuis

consulent regionaal Palliatief Consult Team

13-11-2013

Stelling 1

Het is het beste om zo lang als mogelijk te wachten met het gebruik

van morfine.

Stelling 2

Als paracetamol en/of een NSAID niet meer voldoende is voeg je een zwak

opiaat toe

Stelling 3

Eenmaal gestart met morfine heb je steeds meer nodig om de pijn te

bestrijden

Stelling 4

Morfine kun je op geleide van de pijn steeds blijven verhogen

Stelling 5

Bij opstart morfine kun je het best met een pleister starten

Stelling 6

Morfine werkt verslavend

Stelling 7

Als je morfine gebruikt mag je geen auto besturen

Stelling 8

Morfine is de beste pijnstiller voor alle pijnen

Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme

zonder kunnen we niet overleven

30%-40% matige tot ernstige pijn

40%-70% tijdens de behandeling

70%-90% in vergevorderd/terminaal stadium

Door directe doorgroei van de tumorDoor metastasenDoor de behandelingDoor bijkomende ziekten Door andere factoren

Gevolg van pijn

Minder actief zijn Verminderde eetlust, gewichtsverlies Terugtrekken uit sociaal contact Veranderde lichaamshouding: beschermen en/of

vasthouden van pijnlijk lichaamsdeel Veranderde psychische gesteldheid: somberheid,

depressie, angst, boosheid

Verstoord slaappatroon, vermoeidheid Veranderde spierspanning: spierzwakte, spierpijn,

stijfheid of krampen

Door onvoldoende kennis van hulpverlenersDoor weerstand bij de patiënt om pijn te

meldenAngst voor gebruik pijnmedicatie (morfine)

1. Anamnese

2. Beoordeling van pijn

3. Plannen en uitvoeren van zorg

4. Evaluatie

pijnanamnese

oorzaak van de pijn soort pijn incidentie van de pijn pijn beïnvloedende factoren

Pijn op een acceptabel niveau te brengenAanvaardbare bijwerkingen

Bij optimale behandeling kan dit doel bij ca 90% van de patiënten worden bereikt

soorten pijn

nociceptieve pijn

neuropatische pijn

nociceptieve pijn

pijn door weefsel schade* somatische pijn (botten, gewrichten, spieren, huid)

goed lokaliseerbaar

* viscerale pijn (ingewanden, kan soms op een andere plaats gevoeld worden)niet goed lokaliseerbaar

omschreven vaak als scherp en snijdend of drukkend

neuropatische pijn

pijn door beschadiging zenuwweefsel pijn door druk op zenuwweefsel meestal niet scherp gelokaliseerd uitstralend vaak beschreven als flitsend schietend,

brandend

Nociceptieve pijn (pijn door weefselschade)

Neuropathische pijn (pijn door het zenuwstelsel zelf)

Bij ca 30% is er sprake van gemengde pijn

andere belangrijke begrippen

incident pijn

doorbraak pijn

total pain

Totale pijn

Fysisch welbevinden Psychisch welbevinden

TOTALE PIJN

Sociaal welbevinden Geestelijk welbevinden

WHO ladder

Stap 1: paracetamol en zm een NSAID

gewone pijnstillers

Paracetamol

NSAID (ibuprofen, diclofenac e.a.)maagbescherming

standaard geven van medicatie (by the Clock)

WHO ladder

1: paracetamol en zm een NSAID

(2: toevoegen van een zwak opiaat)

3: paracetamol,zm een NSAID + een opiaat

opiaten

langwerkend kortwerkend

per os transdermaal druppels in de wangzak, neusspray sub cutaan intra veneus intratecaal

werking van morfine

Beste pijnstiller Werkt tegen benauwdheid

Pijndrempel verhogend Verhoogd de draagkracht (Geen plafondwerking)

drie-ledig voorschrift bij morfine

basis medicatie (vaste tijden, langwerkend)

escape medicatie laxans

Balans tussen pijnbehandeling en bijwerking

Als bijwerkingen van morfine bestaan kan behandeling hiervan nodig zijn

Checklist: obstipatie maagpijn misselijkheid/braken droge mond slaperigheid

hallucinatie/dromen verwardheid myoclonieën

duizeligheid(spierkrampen)

Vaak NIET goed reagerend op de meeste opioïden

Co-analgetica: anti-depressiva, anti- epileptica

Zenuwblokkades

behandeling van neuropatische pijn

co-analgetica anti epileptica anti depressieva

voorlichting effect pas na 1 tot 2 weken medicatie trouw

Evaluatie

De taak van de verpleegkundige eindigt niet bij de toediening van pijnmedicatie.

Een voortdurende evaluatie en bijsturing van de pijnbehandeling is noodzakelijk

De beoordeling van de pijn ligt bij de patiënt zelf.

meten is weten

VAS score Repos

Terug naar de morfine stellingen