Post on 24-Feb-2016
description
Langdurige zorg in Nederland en Duitsland
Zorgnetwerk, mei 2013
Vragen
Er is meer mantelzorg in Duitsland, NL regering wil dat ook
Duitsland is veel meer vergrijsd dan Nederland en toch is de zorg goedkoper.
Hoe is de financiering van zorg in Duitsland geregeld in vergelijking met Nederland?
Wat komt er op ons af als het gaat om ontwikkelingen in de zorg, zowel nationaal als internationaal?
Inhoud presentatie
1. NL zorg in internationaal perspectief
2. Regeringsbeleid 3. Langdurige zorg in Duitsland 4. Wat kunnen wij leren van
Duitsland? 5. Ouderenzorgkostenstijging is
verzekeringsprobleem 6. Verzorgingsstaat afbouwen is zeer
pijnlijk 7. Algemene Conclusies 8. Wat betekent dit voor Atlant
Zorggroep?
Deel I: Nederlandse zorg in internationaal perspectief
Langdurige zorgkosten NL hoog OESO 2011: NL uitgaven curatieve
zorg is OESO gemiddelde Maar NL uitgaven langdurige zorg
zijn 2 maal zo hoog! NL is koploper na Zweden NL en Zweden kennen
geïnstitutionaliseerde zorg Betekent niet dat NL te duur of
stelsel slecht NL is voorbeeld voor andere landen Betaalbaarheid is probleem zegt EC
2009
Zorg in NL is relatief duur
Gezondheidsuitgaven als % bnp
De totale NL zorguitgaven stijgen
In NL wordt op bijna alles bezuinigd behalve zorg!
Door crisis is geld op
In 2000 was staatsschuld 52% bnp In 2013 74 %
NL zorg ruim 20 % BNP in 2040
In NL zijn ouderen relatief rijk
Kinderen armer ouderen
Premies zijn flink gestegen
Sinds de invoering 2006 stijging 600 euro ( 50 %)
Lange termijnzorg: vergrijzingsprobleem
2012 budget medische zorg €36 miljard. Meer helft is voor verpleging,
financiering: private ziektekostenverzekering, kapitaaldekkingstelsel, geld reserveren voor uitkeringsrechten in bepaald jaar, minder gevoelig vergrijzing
Lange termijn zorg is omslagstelsel, kosten worden betaald uit lopende premieontvangsten, gevoelig voor vergrijzing
Langdurige zorg 2012 €26 miljard
conclusies
Langdurige zorg in NL is duur Ouderen zouden meer kunnen
betalen Premies zijn al gestegen, dus kosten
< Bijv. langer thuis, hulp
familie/kennissen
Deel II: regeringsbeleid
Enorme stelselwijziging: niet langer het Rijk maar naar gemeenten
Werkloosheid Jeugdzorg, Langdurige zorg In totaal 15 miljard regelingen die
niet meer in Den Haag maar lokaal worden bepaald
Zijn gemeenten wel klaar voor? Hoe is democratische controle? Minder loketten
stelselwijziging
Dus decentralisatie, doen meer landen Wel zorgen over tempo Invoering is 1 jan 2015 Publieke controle, rijk of gemeente voor
de overheveling van 15 miljard? Wie is bestuurlijk verantwoordelijk, wie
controleert Van Rijk naar 408 gemeenten, pas mei
2014 weten we hoe geld verdeeld gaat worden
Vanaf 2015: AWBZ-zorg via gemeente of zorgverzekering Gemeenten: zorg aan huis, huishoudelijke
hulp alleen vergoed bij laag inkomen
Zorgverzekeraars: medische zorg, verpleging, langdurige geestelijke zorg
Rijksoverheid: langdurige zorg De zwaardere zorg voor ouderen/gehandicapten in instellingen. Blijft vergoed uit de AWBZ. Cliënten wel hogere eigen bijdrage
WMO gaat via gemeente
Ondersteuning voor mensen met een beperking
ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen.
bijvoorbeeld huishoudelijke hulp of een rolstoel.
zo veel mogelijk zelfstandig blijven wonen. Gemeenten voeren de WMO uit.
2015 Begeleiding en persoonlijke verzorging van AWBZ naar WMO
AWBZ terug naar kern noodzakelijke hervorming van de langdurige
zorg door kostenexplosie. AWBZ terug naar de kern, zodat we deze
zorg ook in de toekomst kunnen bieden. Lichtere zorg en ondersteuning, zoals de
begeleiding en de persoonlijke verzorging, naar gemeenten
Meer kijken wat mensen zelf kunnen regelen, voordat ondersteuning overheid
Mensen blijven langer thuis wonen, in plaats van naar een instelling te moeten verhuizen.
Langer zorg thuis
Het kabinet wil dat mensen langer zorg thuis kunnen krijgen.
Op die manier blijft de zorg betaalbaar en kunnen mensen langer over hun eigen leven blijven beslissen.
Daarom krijgen meer mensen in 2013 een indicatie voor zorg thuis.
Op termijn ook zwaardere vormen zorg thuis
Regeerakkoord zorg transitie van extramurale begeleiding vanuit
AWBZ naar de WMO Vanaf 2015 Gemeenten verantwoordelijk voor
ondersteuning, begeleiding en verzorging. De aanspraak op dagbesteding wordt vanaf
2014 geschrapt. Begeleiding en ondersteuning vanuit de WMO is
er nog voor mensen die het écht nodig hebben. De overheveling van extramurale begeleiding
en verzorging vanuit de AWBZ naar de WMO gaat gepaard met een korting van 25%
Afzwakking regeerakkoord april 2013 De helft van de bezuinigingen op de
thuiszorg wordt teruggedraaid. Een jaar uitstel voor de
bezuinigingen op de dagbesteding, persoonlijke verzorging en de thuishulp.
De bezuiniging om verstandelijk gehandicapten meer thuis te laten wonen gaat niet door.
Van Rijn: toch recht op intensieve zorg
Kwetsbare ouderen en gehandicapten blijven recht hebben op een plaatsje in een zorginstelling
Dus regeerakoord (AWBZ) om te vormen tot een nieuwe landelijke voorziening. In die opzet bepaalde de gemeente of iemand hulp kreeg, maar die hulp blijft nu een verzekerd recht
Sept 2013
Van Rijn verzacht hogere eigen AWBZ-bijdrage
Gemeenten krijgen 706 miljoen euro om maatwerk te kunnen bieden aan chronisch zieken en gehandicapten die thuis wonen.
Voor mensen in een instelling wordt 248 miljoen euro gereserveerd om te voorkomen dat zij door de hogere AWBZ-bijdrage te weinig zak- en kleedgeld overhouden.
Kabinet bezuinigt langdurige zorg Sommige verzorgingshuizen zullen
sluiten Zachte landing Kern AWBZ geldt voor 200.000
mensen die geen zelfregie meer Hoeft niet allemaal in
verzorgingshuizen
Nieuwe wet Langdurige Intensieve Zorg (LIZ)
AWBZ deels overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). (langdurige ggz en extramurale verpleging en behandeling)
ander deel overgeheveld naar Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). (begeleiding en persoonlijke verzorging aan huis en jeugdzorg)
Kern AWBZ, Alleen de zwaarste, langdurige zorg blijft over. Deze valt straks onder de wet LIZ.
Deel III: Langdurige ZorgVergelijking NL en DTSL
Nl-DTSL, andere positie gezin NL kent egalitaire nucleaire familie,
emancipatie kinderen, eigen gezin met eigen huis, testament, alle kinderen gelijke erfrechten
DTSL kent stamfamilie, dus extended family met verschillende generaties onder 1 dak, zoon die thuis blijft (dus geen soldaat of priester) erft alles, zoon valt onder autoriteit vader
NL hoogste langdurige zorg uitgaven in % bnp DTSL 2010 1 % 2060 2,4
%
Frankrijk 2010 1,5 % 2060 2,2 %
EU gem. 2010 1,3 % 2060 2,4 %
NL 2010 3,5 % 2060 8,1 %
Kosten langdurige zorg in % van BNP
Verschillen DTSL – NL langdurige zorg
NL, Zweden kent individueel recht op zorg
Dtsl, Oost., Italië, Frankrijk: verantwoordelijkheid en keuze bij mensen zelf:
Tegoedbon of budget, moet zelf aanvullen
Lokale overheid vangnet minder draagkrachtigen
Vergrijzing: verkrapping arbeidsmarkt in NL, kosten > Nu werkt 15,1 % beroepsbevolking in
zorg, 1,3 miljoen mensen Komende 20 jaar: 400.00
werknemers extra nodig Vanwege groei langdurige zorg,
arbeidsaanbod < Spanning arbeidsmarkt leidt
looninflatie
NL situatie
Private bijdrage in vorm eigen bijdrage, eigen risico en aanvullende zorgverzekeringen zijn in NL lager dan rest
Om langdurige zorg betaalbaar te houden kan NL leren van DTSL
Aandeel private betalingen in totale zorgkosten
> 65 jaar DTSL 20,6 % en NL 15,6% In DTSL is bevolking verder vergrijsd
maar kosten lager Kosten aanzienlijk lager Sociale verzekering voor langdurige
zorg Kosten beperkt doordat thuiszorg
gestimuleerd wordt Groter beroep eigen
verantwoordelijkheid door hogere eigen betalingen
Vergrijzing DTSL > NL
Langdurige zorg NL
AWBZ kent 5 soorten zorg: 1. persoonlijke verzorging 2. verpleging 3. begeleiding 4. verblijf verpleeghuis of
verzorgingshuis 5. hulp om te genezen
Langdurige zorg Nederland 2009 621.000 personen thuiszorg uit
AWBZ of WMO 246.ooo personen in intra-murale
AWBZ instelling 86 % van personen in
verpleeg/verzorgingshuizen ouder dan 75 jaar
Rest intramurale zorg verblijft in instellingen van gehandicapten of jeugdzorg, of geestelijke gezondheidszorg
Langdurige zorg in NL
Zorg zonder verblijf komt in zorg in natura of PGB
Op PGB is al eigen bijdrage < 1998 invoering pgb 10.000 mensen,
in 2008 109.000 mensen! AWBZ premie is 12,15 % bruto
inkomen exclusief rijksbijdrage
Langdurige zorg in NL
Twee soorten eigen bijdragen Lage bijdrage voor zorg zonder
verblijf en voor intramurale zorg als 1 van de partners in eigen woning achterblijft
Hoge bijdrage voor andere intra-murale zorg
Lage bijdrage is 2011 minimaal 145 euro en maximaal 764 euro per maand
Hoge bijdrage is maximaal 2094 euro per maand
Langdurige zorg in DTSL: sober Sinds 1995 een sociale verzekering
voor langdurige zorg: Pflegeversicherung
Voor die tijd waren langdurig zieken voor kosten verpleging en verzorging aangewezen op bijstand
Anders dan NL: Duitse zelfstandigen niet rechtswege verzekerd, moeten private verzekering afsluiten
DTSL soberder NL
Pflegeheim in Duitsland
Verpleeghuis in NL
Langdurige zorg in DTSL Financiering net als NL via het bruto inkomen Premie hangt af van hebben kinderen 2008 premie huishoudens zonder kinderen
1,9 % en met 2,2 % Aanspraken minder ruim dan in NL: Vergoeding verpleging en verzorging maar
niet voor huisvesting, activering en begeleiding
2007: 2,25 miljoen (van 82 miljoen) hierop aangewezen
Langdurige zorg DSTL
Mensen hebben in DTSL recht op langdurige zorg:
Als assistentie nodig is bij essentiële taken zoals lopen, huishouden, voeding en verzorging
Indicatie vooral gericht lichamelijk functioneren
Psychische problemen slechts beperkt recht op vergoeding
Langdurige Zorg in DTSL
Drie zorgzwaarte categorieën voor extra en intramuraal:
Categorie 1: 1 x dag hulp nodig Categorie 2: 3 x dag hulp nodig Categorie 3: elk uur hulp nodig Intramurale gehandicapten krijgen
ook Pflegeversicherung
Langdurige zorg DTSL
Men kan opteren voor 3 soorten zorg:
1. intramurale zorg 2. tegoedbonnen 3. uitbetaling geld in vorm
mantelzorgkostenforfait
Langdurige zorg in DTSL
Van intramurale zorg in Duitse verpleeg- of verzorgingshuizen wordt 75 % van verplegings- en verzorgingskosten vergoed
Dus forse eigen bijdrage! Omdat wonen en zorg gescheiden
zijn, betaalt iemand in verpleeg/verzorg. huis daarbovenop nog 600 euro voor kost en inwoning
Minvermogenden krijgen bijstand
Slechts 30 % geindiceerden kiest verzorgings/verplegingshuis
Gevolg 2006 slechts 30 % Duitse geïndiceerden kiest voor verzorg./verpl. Huis
40 % kiest mantelzorgkostenforfait, betekent dat in regel ouderen in familieverband worden opgevangen
Overige 30 % ontvangt langdurige zorg thuis via Agentschap of combinatie
Revalidatie wordt gedekt Pflegeversicherung maar alleen nachtverpleging, prikkel thuiszorg
Vergelijking DTSL en NL
Langdurige zorg in DTSL: zo lang mogelijk thuis blijven wonen
DTSL: sterke prikkels tot thuiszorg en familie
Kans dat ouderen in verpl.verzorg. huis verblijft is 58 % kleiner dan in NL!
Ook vrijheid besteding mantelzorgkostenforfait bevordert (ondanks afslag 50 %) opvang familieverband
Vergelijking DTSL en NL
Opvang familieverband ook bevordert door:
1. gratis scholingsaanbod mantelzorg familieleden en andere informele zorgverleners
2. in DTSL makkelijker woningaanpassingen gericht op zelfstandig wonen ouderen
3. DTSL scheidt wonen en zorg, kan men beter aansluiten bij woonwensen zorgaanvragers. Ouderen langer thuis
Van Rijn: Kinderen meebetalen Van Rijn vraagt zich af of huishoudelijke
hulp wel onder ziektekosten valt en of huishoudelijke hulp niet door de kinderen betaald kan worden. Aanleiding voor het gesprek zijn de hervormingen in de AWBZ, waaronder de forse bezuinigingen in de thuiszorg van 75 procent op de huishoudelijke hulp en 25 procent op begeleiding.
Reactie CDA en PVDA Kamerleden Keijzer en Van Dijk stellen in het
artikel dat gemeenten in de keukentafelgesprekken best mogen vragen wat kinderen eventueel financieel kunnen bijdragen, maar dat meebetalen nooit verplicht mag worden. 'De gemeente mag ernaar kijken en dat gebeurt al, maar als de kinderen meebetalen aan de zorg voor hun ouders dan op vrijwillige basis', zegt Keijzer. ' We willen geen verplichting zoals in Duitsland. Daar moeten de kinderen hun loonstrookje laten zien.
Deel IV: wat kan NL leren van Duitsland?
Les van Duitsland
DTSL leert ons: hogere eigen bijdrage en eigen regie leidt tot houdbaarder zorg
Misschien kinderen naar inkomen verplicht laten meebetalen
In ieder geval slaagt DTSL er beter in dan NL om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen
Stijgende zorgkosten zijn ook verzekeringsprobleem
Deel V: stijgende zorgkosten zijn verzekeringsprobleem
3 problemen zorg voor ouderen 1. solidariteit tussen generaties: is
de zorg voor ouderen op te brengen door jongeren? Of moeten ouderen deel zelf betalen?
2. vraag naar optimale verzekering ouderenzorg
3. uitvoering van de verzekering
Langdurige zorg: collectieve last > Is toekomstige modale
tweeverdiener in 2040 bereid om 36 of zelfs 47 % van inkomen aan zorgpremies te betalen?
Nu geeft gemiddeld gezin 23 % aan ziekte plus langdurige zorg
De premie stijgt!
Omslagfinanciering: jong betaalt oud
Niet alleen jong betaalt oud, ook rijk betaalt arm
Rijk naar arm, hoogopgeleid naar laagopgeleid Rijk consumeert minder maar betaalt
meer Rijk doet minder beroep collectief
gefinancierde zorg Premies ziektekosten ZVW en AWBZ
zijn inkomensafhankelijk Rijk betaalt 1700 euro meer dan zij
ontvangen Arm betaalt 1100 minder dan zij
ontvangen Langdurige zorg: Rijk – 1200 en arm
+ 300 Beide betalen mee
gehandicaptenzorg
Dit effect wordt > als zorgkosten > Lasten van modale tweeverdiener
stijgen dan van 12 % tot 24 % Dit kan men niet zomaar neerleggen
bij de hogere inkomens omdat zij weinig van de stijging profiteren
Premies zijn leeftijdneutraal, dus worden stijgende kosten betaald door jongeren
Het is een verzekeringsprobleem
Zorgkosten > leiden tot premies > en belastingen > daardoor zal econ. groei <
Vraagstuk inkomenssolidariteit Oplossing: premies voor iedere groep
moeten overeenkomen met profijt Probleem blijft dat met zorgkosten >
de premie voor de lage inkomens onbetaalbaar wordt
Verzekeringsprobleem!
Uniforme collectieve zorg onhoudbaar Moral hazard: meer dan optimaal gebruik
van zorg en minder aandacht preventie Geen keuzevrijheid en differentiatie in
keuze verzekeringspakketten tussen inkomensgroepen
Uniforme zorg: te royaal voor armen en te karig voor rijken
Indien we dit niet aanpassen, zullen lage inkomens steeds meer gecompenseerd worden en dat gaat ten koste econ. groei
Vrouwen leven langer, kosten meer
conclusies Je kunt vergrijzingsprobleem en
economische groei probleem oplossen met andere financiering
AWBZ leeftijdsspecifieke premies gecorrigeerd voor profijt
Zorguitgaven niet meer herverdelingsinstrument
Sparen is geen alternatief, voor grote schades levert verzekeren welvaartswinst op
Einde uniforme zorg
conclusies
AWBZ leeftijdsspecifieke premies gecorrigeerd voor profijt lukt politiek misschien niet
Eigen risico is al inkomensafhankelijk Kinderen moeten misschien toch
gaan meebetalen voor ouders, zoals in DTSL
Deels kapitaalgedekt verzekeren voor langdurige zorg is een alternatief om te overwegen
Deel VI: afbraak verzorgingsstaat is pijnlijk proces
Zeer pijnlijke transitie in NL Verzorgingsstaat heeft geleid tot
individualisering en verzwakking familiebanden
Het sociale weefsel is aangetast Veel kinderen zullen duiken, 500
euro per maand voor ouders zijn zij niet gewend
Populistische partijen houden mythe in stand dat zorg bij ongewijzigd beleid betaalbaar blijft
Vragen aan de politiek
Lukt het politiek om premies leeftijdsafhankelijk te maken?
Lukt het politiek om eigen bijdrage > Lukt het de politiek om pakket < Lukt het de politiek om kinderen aan te
slaan voor hun ouders? Lukt het om meer ouderen thuis te
verzorgen? Als het mislukt gaan de zwakkeren het
gelag betalen
Algemene Conclusies
Conclusies
1. Rijk betaalt arm en jong betaalt oud, dat wordt door vergrijzing en stijgende zorgkosten onhoudbaar
2. Einde uniforme zorg 3. er moet iets gebeuren
Oplossingen 1. AWBZ leeftijdsspecifieke premies gecorrigeerd voor
profijt
Dus keuzevrijheid en differentiatie in keuze verzekeringspakketten tussen inkomensgroepen
Maar dat is einde uniforme zorg
2. Deels kapitaalgedekt verzekeren
3. misschien ook kindbijdrage
4. bedrijfsvoering AWBZ en WMO kan echt beter
Als we niets of te weinig doen: zal staat premie armen subsidiëren
ten koste van econ. groei en dan betalen uiteindelijk de zwakkeren de rekening!
Denk ook aan het Japanse scenario van tien jaar nauwelijks groei
Een betaalbare zorg is de meest sociale politiek die er bestaat!!!
Conclusies voor Atlant zorggroep Aanpassen aan onzekere tijd,
instroom <, concurrentie > Dus eigen instelling tip top in orde Gemeenten in zwaar weer, niet alle
gemeenten kunnen het aan Flexibele schil
conclusies
Als deze operatie mislukt betalen de armsten het gelag
Dan zal zorgbudget het onderwijsbudget opeten
Decentralisatie is goed!