PRAKTIJKDAG

Over DuurzameInzetbaarheidLeren van oplossingen uit de praktijk

DONDERDAG 8 DECEMBER 2011DOMUS MEDICA IN UTRECHT

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Het belang van leren op het werk

Prof.dr. Andries de Grip

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Waar ga ik op in?

•Waarom moeten we ons druk maken over duurzame inzetbaarheid?

•Hoe blijven we duurzaam inzetbaar? - bij- en omscholing - leren op het werk

• Het nieuwen leren op de werkplek

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Waarom moeten we ons druk maken om duurzame inzetbaarheid ?

Toenemende dynamiek op de arbeidsmarkt

Competentieveroudering

Dubbele vergrijzing van de arbeidsmarkt

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Dynamiek in de vraag op de arbeidsmarkt

Verschuivingen in de functiestructuur

Toename opleidingseisen

Toenemende vraag naarkey-skills

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Krimpende werkgelegenheid:

Productiefuncties Lagere administratieve functies Agrarische beroepen

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Groeiende werkgelegenheid

Managementfuncties Staffuncties ICT- functies Marketingfuncties Verkoopfuncties

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Upgrading van opleidingseisenin vrijwel alle functies

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Oorzaken stijging opleidingseisen

Specialisatie in kennisintensieve sectoren en werkzaamheden

Technologische en sociale innovaties

Kwaliteitszorg + toenemende eisen klanten en samenleving

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

9

Verschuivingen in gevraagde competenties

Toenemende vraag naar Key-skills

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Verwachte competentietekorten in de maakindustrie

• Vaktechnische compenties

• Probleemoplossend vermogen• Relaties met klanten• Omgaan met veranderingen• Flexibiliteit• Initiatief

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Risico’s op competentieverouderingHalfwaarde tijd

van een geschoolde werknemer

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Halfwaarde tijd van een geschoolde werknemer:

1940: 12 jaar1970: 7 jaar

2010: 3 jaar?

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Oorzaken van Competentieveroudering

Atrofie

Slijtage door belastende arbeidsomstandigheden

Verschuivingen in de werkgelegenheid

Technologische en organisatorische vernieuwingen

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Waarom moeten we blijven leren?

Toenemende dynamiek in de vraag op de arbeidsmarkt

Competentieveroudering - opscholing - omscholing - bijscholing

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Bedrijven krijgen te kampen met dubbele vergrijzing

Toename aantal 60+ers en daling arbeidsmarktinstroom jongeren

Toename participatiegraad 60+ers

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Pensioenleeftijd wordt steeds verder naar achteren geschoven

• Verlagen (vroegtijdige) pensioenrechten:

- Afschaffing VUT, FPU

- Afspraken pensioenakkoord m.b.t. AOW

Focus op financiële prikkels voor werknemers om langer door te werken

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Invloed pensioenakkoord op verwachte pensioenleeftijd

Verhoging AOW leeftijd tot 66 jaar (geboortejaar 1955-1959)

• Verwacht langer doorwerken 4 maanden

• Met 66 jaar met pensioen 20%

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Active Ageing onderzoek i.s.m. APG

Factoren die langer doorwerken bevorderen.

Gevolgen van langer moeten doorwerken (natuurlijk experiment)

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Factoren die langer doorwerken bevorderen

Dynamische werkomgeving Goede sfeer met collega’s Duidelijkheid over taken en bevoegdheden Bereidheid om cursussen te volgen Het niet hebben van prestatiebeloning Financiële prikkels: opgebouwd pensioen Werksituatie die geen negatief effect heeft op de gezondheid

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Gevolgen van langer moeten doorwerken

Toename trainingsparticipatie (maar alleen in grote organisaties) Toename depressiviteitsklachten

Geringere werkmotivatie bij mensen die zich unfair behandeld voelen

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Duurzame inzetbaarheid

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Duurzame inzetbaarheid vereist dat mensen blijven leren om:

hun competenties op peil te houden.

uit te kunnen wijken naar ander werk wanneer dat nodig is.

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Hoe blijft iemand duurzaam inzetbaar?

Bijscholen en/of omscholen

Leren op het werk

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Deelname aan cursussen en trainingen (in 2 jaar tijd)

Bron: SCP Aanbodpanel 2009

Lager opgeleiden 18% MBO

39% HBO

48% WO 51%

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Deelname aan cursussen en trainingen (in 2 jaar tijd)

Bron: SCP Aanbodpanel 2009

25-34 jaar 56% 35-44 jaar 48% 45-54 jaar 43% 55-64 jaar 20%

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Economische literatuur:Hoge rendementen van training

Korte trainingen leiden tot sterke salarisstijging Effect op productiviteit is nog veel groter.

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Mogelijke overschatting rendement:

Training wordt vaak gevolgd door de betere of meer

gemotiveerde medewerkers

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Onderzoek naar rendement van training in call center

Aanpak: Randomisering: geloot in welke volgorde de teams worden getraind. Zuiver onderscheid tussen “treatment” en controle groep maakt het mogelijk het causale effect van training vast te stellen

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Uitkomsten van het onderzoek

5-daagse training leidt tot

productiviteitsstijging van circa 10%.

Spill-over effect: wanneer medewerkers

worden

getraind, stijgt ook de productiviteit van de

andere medewerkers in hun team.

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Waarom is rendement scholing zo hoog?

Scholing stimuleert informeel leren

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Duurzame inzetbaarheid vereist ‘leerrijke werkomgeving’

Learning by

doing

Leren van

collega’s

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

33

Leren op het werk:

Percentage van de werktijd besteed aan leerzame taken:

Bron: ROA Levenslang leren enquête, 2004 ,2007, 2010

Gemiddeld 31% Jongeren 40% Ouderen 25%

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

94% van de tijd die werkenden aan leeractiviteiten besteden heeft

betrekking op learning by doing.

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Van welke taken leren we veel?

Taken die nieuw zijn.Taken waar een bepaalde uitdaging in zit.Samenwerken

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Van welke taken leren we weinig of niets?

RoutinewerkVergaderen

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Uitdagende taken zijn ook van grootbelang voor iemands cognitie

Mensen met een baan onder hun niveau gaan op

den duur slechter cognitief functioneren qua geheugen, verbale vaardigheden en cognitieve flexibiliteit.

Mensen die boven hun niveau werken houden hun cognitie beter op peil.

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Duurzame inzetbaarheid vereist andere organisatie van het werk

Ouderen moeten taken doen

- die minder belastend zijn

- waarvoor ervaring belangrijk is

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Het nieuwe leren op de werkplek

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Hoe bevorder je het leren op het werk ?

Leg verantwoordelijkheid bij de werknemer,

maar wees een aantrekkelijke werkgever die zijn personeel hierbij faciliteert.

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Hoe bevorder je het leren op het werk ?

Goed beeld van loopbaanperspectief Uitdagende taken Functieroulatie Positieve en kritische feedback Productinnovaties Sociale innovaties in organisatie

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Ontwikkelen E-learning support systems

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

E-learning cursus E-learningPerformance support

systems

HelpdeskCoach

TeamleiderCollega

Klassikaal

Cursist

Context:Informeel

Trainer

Content:Formeel

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Efficiënt werkend leren

Optimale mix van:- Taken- Cursussen- Feedback en ondersteuning- Interactie tussen medewerkers- E-learning support system

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Hoe kan de optimale mix bereikt worden?

Ook dit is een kwestie van leren:– Informatie over wat waarschijnlijk werkt– Systematisch uitproberen– Implementeren

Veldexperimenten

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Het bedrijfsperspectief t.a.v.belang van leren

Kenniseconomie:

De kwaliteit van het personeel bepaalt de concurrentiekracht van het bedrijf

WWW.OVERDI.NL/CONGRES

Investeren in personeel vergroot concurrentiekracht

op afzetmarkt en arbeidsmarkt

Personeel met up-to-date competenties Personeel met meer commitment Minder personeelsuitstroom Beter Imago op arbeidsmarkt