Almere en Agromere:Stedelijke ontwikkeling incl. landbouw Andries Visser

Harde grens tussen stad en platteland

Harde grens tussen stad en landbouw

Praktijk Stedelijke ontwikkeling

Stedelijke ontwikkeling en ruimtelijke ordening

• Nationaal beleid: concentratie stedenbouw

• Gebieden worden toegewezen en onteigend, oude functies verdwijnen

Stedelijke ontwikkeling en duurzaamheid

• Steeds grotere afstand (fysiek en mentaal) tussen stad en platteland

• Steeds grotere afstand tussen productie en consumptie: Foodmiles

• Geen benutting van elkaars restproducten (kringlopen en energie)

Stedelijke ontwikkeling en gezondheid

• Geen relatie tussen producent voedsel en consument

• Beperkte natuurlijke waarden in de stad (groen, rust & ruimte)

Moderne landbouw

Belangrijk voor export, kennisontwikkeling, voorbeeld voor veel andere landen

Heeft ook een aantal neveneffecten: Geen relatie met consument om de hoek Veel voedselkilometers Lange anonieme ketens, noodzaak voor

tracebility hoog Monocultures, effecten op landschap Weinig invloed op prijsvorming

Landbouw nu

Sociaal-ruimtelijke binding

Breed Smal Breed

Le

ngt

eva

n d

e v

oo

rzie

nin

gsk

ete

n

Kor

tL

ang

Sociaal-ruimtelijke binding

Breed Smal Breed

Le

ng

teva

n d

e v

oo

rzie

nin

gsk

ete

n

Ko

rtL

an

g

Wiskerke et al. 2006

Andere benadering van landbouw:

Niet de productie als eindproduct maar als basis voor diensten aan de stad: Belangrijke waarden verwaarden

• Rust• Ruimte• Levensprocessen• Voedsel• Gezondheid• Natuur

Herstellen relatie boer/ producent en burger/ consument

Productielandbouw versus stadslandbouwProductielandbouw Stadslandbouw

Internationaal, anonieme klant

Lokaal, bekende klant

Kostprijsbeheersing Toegevoegde waarde creëren

Ongebonden aan omgeving Gebonden aan omgeving

Onderdeel productieketen Onderdeel maatschappelijke keten

Agromere

• Ontwikkelen van nieuwe stedelijke concepten waarin stad en platteland verregaand geïntegreerd zijn

• Focus op duurzame leefbare wijk waarin landbouw zorgt voor lokale schone voedselproductie, productie van duurzame energie, het verwerken van reststromen en het leveren van (sociale) diensten.

• Proces van 5 jaar

• Betrokkenen: Gemeente Almere, Zeewolde, Natuurorganisaties, projectontwikkelaars, boeren uit Zuidelijk Flevoland,

Almere

Almere

Amsterdam

NL

Agromere

Agromere

De vier scenario’s

Topspot

Ecostad

Achripel

Boerenbrink

Boerenbrink

Van scenario naar concept

Scenario’s verder uitgewerkt Opgaven, haalbaarheid, realisme

Consequenties

Conclusie: combinatie Boerenbrink en Ecostad

Maak het concreet voor kleiner gebied

Van gebiedsconcept naar wijk

Van gebied van 2500 ha naar een wijk van 250 ha

2300 huishoudens 5000 inwoners Oppervlakte bewoning: 77 ha 30 woningen per ha

180 ha voor landbouw (neemt deel van voorzieningen wijk op zich)

Wijkopzet

Bewoner is uitgangspunt

Doelgroep bepaald: Smart Agent Company: leefstijlen en woonwensen Motivaction: leefstijlen in Almere WUR: eigenschappen en wensen potentiële

bezoekers stadslandbouw Vanuit scenario’s

Functies van stadslandbouw volgens bewoners

Afstand woonhuis ten opzichte van boerderij

Agromere: de ontwerp principes

Ondernemerschap Sluiten kringlopen in gebied (ook met wijk) Zoveel mogelijk lokale voedselproductie Lokale energieproductie: zelfvoorzienend Landbouw integrale functie (naast voedsel):

Educatie: basisschool, crèche, buitenschoolse opvang

Zorg: dagopvang diverse groepen zorgvragers Groenbeheer van de wijk Ontmoetingsplek/cultureel centrum Restaurant, recreatiemogelijkhedn etc.

4 landbouwbedrijven als basis voor de wijkPergola – 25 ha Natuur, groenbeheer en recreatie – 84 ha

Tuinbouw producten (wijk)+ graan (kippen) Fruit Kippen

CSA constructie: Veel vrijwilligers Centraal in de woonwijk Inzet van zorgvragers

Melkvee Melkgeiten Schapen (wegbermen) Paarden Alle melk in zuivelproducten

Landschaps- en Groenonderhoud Recreatie / sport Kleine horeca ZZP, MKB huisvesting

Sociale voorzieningen - 65 ha Cultuurkas - 6 ha

Graanverbouw (brood) Aardappels Vleesvee (zoogkoeien in natuurgebieden)

Bejaarden huisvesting Zorg Crèche Bakkerij Streeksupermarkt

Exotische groenten en vruchten Bloemen Energie voor de wijk (warmte en electriciteit)

Restaurant Openstellen kas voor recreatie Cultureel centrum Basischool

180 ha beschikbaar voor landbouw.

Villa Flora, Floriade 2012.

Kringlopen sluiten (250 ha): Fosfaat

P2O5Landbouw Woonwijk

4.600 kg

800 kg

Overschot 11.200 kg

10.400 kg

3.900 kg

Vraag 8.500 kg

7.700 kg

Mest

?

Voedingsproducten

Uit

Uit

Over ons eten

Ca. 3.000 km van boer naar bord

Ca. 20% van voedsel weggegooid

Ca. 25% energie naar voedsel

Ca. 33% emissie BKG aan voedsel

AlmereOosterw

old

20% voedselmandje uit Almere 2030 uit Oosterwold ?

€

Ca. 3.000 ha voor:

60-80% groente en fruit

80% brood

30% bier

€

20% voedselmandje van 350.000 Almeerders

Ca. 3.000 ha voor:

30-50% melk en kaas

80% ei

0-4% vlees

Opgaven: Instituties

Huidige productie, verwerking en distributie systemen voor voedsel

RO (VROM) versus platteland (LNV) Stedelijke ontwikkeling:

Compacte steden Bestemmingsplannen Woningen of landbouw

Wet- en regelgeving (Stankwet, hinderwet) De ontwikkelaars met grondposities

Opgaven: Ondernemerschap

Zijn er ondernemers? Competenties&vaardigheden Voorwaarden Selectie? Kansen en risico’s

Werkvormen ontwikkelen Verwerking & distributie Uitwisseling (restmaterialen, diensten, arbeid..) Gebiedsbranding

Opgaven: Inrichting

Flexibiliteit in tijd en ruimte: Landbouw, recreatie, wonen, werken, water….

Creëren van aantrekkelijke omgeving Verweving met water, recreatie en natuuropgaven

Waar starten: Ontwikkeling landbouw of woningen Waar in het gebied

Betrekken en verbinden met huidige stad Ontwikkelen met duurzaamheid

Kringlopen Transportsystemen Lokale energieproductie

Opgaven: Organisatie

Bestemming landbouwgrond Financieringsvormen Flexibiliteit & bescherming

Risico’s (volksgezondheid vs dierziekten) Organisatievormen:

Zeggenschap Participatie Controle Ontwikkelingsruimte

Bestuurlijke verankering

Betekenis Agromere Stad

Meer recreatie mogelijkheden minder verkeer, korte ketens Goedkoper groenbeheer Exclusief wonen

Bewoner Bedrijven en faciliteiten eenvoudig bereikbaar Verbinding met huidige behoeften Gegarandeerde groene omgeving Transparantie in productie Sociale cohesie

Boer Continuïteit Sterke relatie met consument Brede basis onder bedrif Erkenning