Oratie prof.dr. Elbert Dijkgraaf Bewijzen beleid baat.

Oratie prof.dr. Elbert Dijkgraaf

Bewijzen beleid baat

2

Inleiding

Baat bewijzen beleid? Uitdagingen vragen om beleid Nieuw beleid wordt argwanend

bezien Politiek proces voedt argwaan Wetenschap kan voor- en

nadelen in kaart brengen

3

Inleiding

Vragen: hoe reageren op nieuwe uitdagingen? wat leren van andere landen of sectoren? hoe doelen te bereiken tegen laagst mogelijk kosten? hoe beleid evalueren, voorkomen langdurig slecht beleid?

Essentie leerstoel: gebruiken ervaringen uit praktijk om te analyseren wat effecten overheidsbeleid zijn

Oratie: illustratie aan de hand van concrete casus

4

Noodzaak verandering energiegebruik

Figuur 1. CO2-emissies Nederland fossiele brandstoffen in Mton

0

10

20

30

40

50

60

1900 1920 1940 1960 1980 2000

1e Wereldoorlog

2e Wereldoorlog

1e Oliecrisis

2e Oliecrisis

Beurskrach

5


Figuur 2. CO2-emissies China fossiele brandstoffen in Mton

0

500

1000

1500

2000

1900 1920 1940 1960 1980 2000

China

Nederland

6


Figuur 3. CO2-emissies OESO-24 fossiele brandstoffen in Mton

0

3000

6000

9000

1900 1920 1940 1960 1980 2000

Nederland

China

OESO

Wereld

7


Figuur 4. CO2-emissies 4 EU landen fossiele brandstoffen (index)

0

400

800

1200

1950 1960 1970 1980 1990 2000

Italië

Noorwegen

Nederland Zweden

8


IPCC:“Emissies van broeikasgassen op of boven het huidige niveau zullen verdere opwarming veroorzaken waardoor veranderingen in het klimaatsysteem gedurende de 21e eeuw zeer waarschijnlijk groter zijn dan de geobserveerde veranderingen in de 20e eeuw.”

Reductie nodig van 80 tot 95% Veel redenen voor verminderen

fossiele brandstoffen Wat is effect van beleid?

9

Ingezette beleidsinstrumenten

Gedrag van consumenten en producten kan onder andere beïnvloed worden door: belastingen subsidies regelgeving convenanten

Van belang: effectiviteit efficiëntie herverdeling

Nu centraal: effectiviteit met focus op convenanten

10

Ingezette beleidsinstrumenten

Convenanten: overeenkomst waarbij gebruikers van energie zich vrijwillig committeren aan het bereiken van doelen

Vragen: prikkel om trendbreuk te realiseren? laten overheden zich misleiden bij onderhandelingen? is verificatie prestaties belangrijk? alleen effectief bij dreiging van andere instrumenten?

Hoofdvragen: effectief vergeleken met andere instrumenten? effectiviteit afhankelijk van vormgeving?

11

Theorie convenanten

Effectieve convenanten mogelijk bij voldoende dreiging Maar: dan juist superioriteit overige instrumenten? Initiatief overheid verhoogt oppositie, beperkt effectiviteit Spillovers zijn mogelijk Finale beoordeling kan alleen empirisch plaatsvinden

12

Empirie convenanten

Energiegebruik

Business as usual

TO

Realisatie

EBA

ERE

ECF

EC0

Alternatief instrument

TRE Tijd

Start van convenant

EffectEffect

Effect

Figuur 5. Meten effectiviteit beleid

13

Empirie convenanten

Minimumeisen: econometrische analyse correctie voor business-as-usual uitsplitsing effecten instrumenten

Geen Nederlandse studie voldoet aan eisen Veel buitenlandse studies voldoen evenmin Slechts 6 studies geïdentificeerd die wel voldoen Conclusies:

weinig bewijs effectiviteit bij duidelijke dreiging effectiviteit mogelijk groter

14

Analyse: methodologie en data

Te verklaren variabelen: energiegebruik CO2-emissies

aandeel hernieuwbare energie

Methodologie: statistische vergelijking variabelen in tijd en tussen landen betere score als bepaald instrument toegepast wordt?

Data beschikbaar van 24 OESO landen, 1978-2006 Diverse niveaus: land, sector, elektriciteitssector Analyse mogelijk door verschillen tussen landen en in tijd

15


0 5 10 15 20 25 30

Griekenland, IJsland, Luxemburg, Portugal

Oostenrijk, Turkije, Zweden

Ierland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen

Italië, Spanje

Denemarken, Frankrijk

OESO

Australië

Canada, Duitsland

België

Zwitserland

Verenigde Staten

Verenigd Koninkrijk

Finland

Japan

Nederland

Figuur 6. Aantal (sub)convenanten energie in OESO landen 2006

16


Figuur 7. Instrumenten energie in OESO landen 1978-2006

0

60

120

180

1978 1985 1992 1999 2006

0

1

2

3

4

5

Convenanten

Regelgeving

Subsidies(rechter as)

Belastingen

Aan

tal c

onve

nant

en

en

wet

ten,

inde

x e

nerg

iep

rijs S

ubsid

ie in dollar per eenh

eid (toe)

17


Econometrische analyse geeft correctie voor: business-as-usual, autonome technologische vooruitgang andere verschillen: bijv. klimaat, bevolkingsdichtheid

Methodologie maakt bepalen mogelijk van: effectiviteit convenanten effectiviteit ten opzichte van andere instrumenten

Voordeel: meenemen van onderlinge samenhang

Voorbeeld:- Energie-intensiteit = aC Convenanten + aB Belastingen

+ aS Subsidies + aR Regelgeving + f (tijd, overige exogenen)

- Test 1: aC < 0- Test 2: aC < min (aB, aS, aR)

18


Convenanten: moeilijk meetbaar door diversiteit verschillende methoden

• ongewogen

• subconvenanten

• objectieve weging

• subjectieve weging

toets of type telling uitmaakt voor conclusies toets of type convenant uitmaakt voor conclusies

Overige beleidsvariabelen: belastingen, subsidies, regelgeving Onzekerheid: veel gevoeligheidsanalyses

19

De feiten

20

Resultaten

Tabel 1. Effecten beleidsinstrumenten op energie-intensiteit

0-0,1%00Subsidies (+10%)

-1,4%-0,5%-0,3%-0,5%Belastingen (+10%)

000-0,4%Regelgeving (+1)

0-4,7%00Convenanten (+1)

OverigTransportIndustrieTotaal

Noot: 0 betekent insignificant effect

21

Resultaten

Figuur 8. Percentage significante effecten beleidsinstrumenten

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Convenanten Belastingen Subsidies Regelgeving

Totaal Industrie Transport Overig

22

Conclusies energiebeleid

Weinig of geen bewijs voor effectiviteit convenanten Toch al 20 jaar kern van beleid, ook voor toekomst Einde van convenanten? Weinig kans op trendbreuk energiegebruik Belastingen meest effectief Bij gebruik convenanten probeer effectiviteit te vergroten

door vormgeving

23

Onderzoeksgebied

Empirische economie van de publieke sector Brede scope: onderwijs, zorg, afval, energie, water Uitdagingen:

meetbaar maken van wat moeilijk meetbaar lijkt reguleringspakketten korte termijn versus lange termijn

Bewijzen beleid baat: voorkomen langdurig ineffectief beleid aanbevelingen voor beter onderbouwd beleid

Nodig: betere data, meer evaluaties

Dankwoord

Oratie prof.dr. Elbert Dijkgraaf Bewijzen beleid baat.

Documents

Transcript of Oratie prof.dr. Elbert Dijkgraaf Bewijzen beleid baat.