Post on 09-Mar-2016
description
BORDERLINE BELEVENISSEN
KITTY VAN DER HEIJDEN
KIT
TY
VA
N D
ER
HE
IJD
EN
BO
RD
ER
LIN
E B
EL
EV
EN
ISS
EN
Ervaringen van mensen met borderline én hun naasten
Snelle stemmingswisselingen, woedeaanvallen en een allesoverheersende
angst dat de mensen die ze liefhebben bij hen weggaan. Impulsieve beslis-
singen, zelfmoordgedachten en het gevoel de controle compleet kwijt te
raken. Voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis is het
leven een emotionele achtbaan, elke dag weer.
De sterke wisselingen in gedachten, stemmingen en gedrag hebben echter
niet alleen grote impact op het dagelijkse leven van mensen met borderline
zelf. Ook anderen - en zeker hun directe omgeving - ervaren de gevolgen
van hun onvoorspelbare en soms explosieve gedrag. Zoals Iris, moeder van
twee dochters met borderline, het verwoordt:
‘Ik zeg weleens: zij hebben borderline, maar wij krijgen het... Wij gaan
verplicht mee met alle pieken en dalen.’
Hoe is het om borderline te hebben? En hoe is het om samen te
leven met iemand met borderline?
Voor Borderline belevenissen heeft Kitty van der Heijden mensen met
borderline en hun naasten geïnterviewd. Hun eerlijke antwoorden schetsen
zonder uitzondering een aangrijpend beeld van een leven vol pieken en
dalen. Met veel frustratie en verdriet, maar soms ook met intense en mooie
momenten. De indrukwekkende ervaringsverhalen bieden niet alleen
herkenning en troost, maar bevatten ook tips om met borderline om te
gaan. Zowel voor mensen met borderline, als voor hun dierbaren en
naastbetrokkenen.
KIT T Y VAN DER HEIJDEN studeerde psychologie en communicatie-
wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en werkt als freelance
arbeids- en organisatiepsycholoog.
W W W. H O G R E F E . N L
9 7 8907 9 7 2 94 1 8
ISBN 978 90 79729 41 8
Borderline belevenissen Ervaringenvanmensenmet
borderlineenhunnaasten
KittyvanderHeijden
Borderline.belevenissen.144.indd 3 17-05-11 16:21
Inhoud
1 Inleiding 9
Impactopnaastbetrokkenen 10
Ervaringendelen 11
Indelingvandehoofdstukken 12
2 Introductievandeervaringsdeskundigen 13
Geïnterviewdenmetborderline 14
Denaastbetrokkenen 15
Deprofessionals 18
3 Overdeborderlinepersoonlijkheidsstoornis 21
Dediagnoseborderline 22
Risicofactorenbijhetontstaanvanborderline 23
Zijnermeervrouwendanmannenmetborderline? 24
Herkennenvanborderline 26
Stempelmetnegatievelading 28
4 Desymptomenindepraktijk 31
Verlatingsangst 31
Instabieleenintensepersoonlijkerelaties 33
Instabielzelfbeeld 35
Impulsiviteitdiezelfbeschadigendkanzijn 36
Zelfverminking,zelfmoorddreigingenofzelfmoordpogingen 37
Stemmingswisselingen 40
Chronischgevoelvanleegte 42
Intensewoede 42
Dissociatieveverschijnselenofparanoïdeideeën 45
Borderline.belevenissen.144.indd 5 17-05-11 16:21
5 HetverhaalvanRenske 49
6 Behandeling 57
Professionalsoverbehandeling 57
Wisselendsuccesvantherapie 61
Betrokkenheidvannaasten 65
Behandelingweigeren 68
Medicatiealsonderdeelvandebehandeling 69
7 Degevolgenvoornaasten 71
Opjetenenlopen 71
Wantrouwen 72
Isolatie 73
Moeitemetintimiteit 74
Moeitemetconflicten 75
Gevoelenswegstoppen 75
Andershoudenvan 76
8 HetverhaalvanIris 81
9 Kinderenvanoudersmetborderline 89
Opgroeienmetborderline 90
Volwassenkinderenvanoudersmetborderline 94
Angstomzelfborderlinetekrijgen 98
10 Watjekuntdoen:tipsvoornaastbetrokkenen 99
Verdiepjeinborderline 100
Zoekhulp 101
Stelduidelijkegrenzen 102
Voorkomescalatievandiscussies 107
Vatopmerkingennietpersoonlijkop 112
Stelniettehogeeisen 115
Neemverantwoordelijkhedennietover 117
Zorgvooreennetwerk 120
Vermijdderolvanhulpverlener 121
Borderline.belevenissen.144.indd 6 17-05-11 16:21
Zorggoedvoorjezelf 122
Zoekcontactmetlotgenoten 124
Weestransparant 125
Kijknaardepositievekantenenmomenten 126
11 HetverhaalvanRichard 131
12 Contactverbreken 139
13 Meerinformatie 143
Borderline.belevenissen.144.indd 7 17-05-11 16:21
1
Inleiding
‘Mensenkondennietstegenmijzeggenofikontplofteal.Ikvond
allesteerg,alleswasteconfronterend,ikvoeldemeoveralschuldigover.’
(Christina)
Opplezierigeennaregebeurtenissenreagerenonzehersenenmet
emoties.Wevoelenangst,blijdschap,boosheid,verdrietofafschuw.
Ookonslichaamreageert,metgezichtsuitdrukkingenofeenoplopende
hartslag.Emotieslatenonswetendaterietsgebeurtwatbelangrijkvoor
onsis.Totopzekerehoogtekunnenwediegevoelenszelfingoedebanen
leiden.Datiszekerbijnegatieveemotiesheelprettig.Alswebooszijn
kunnenweevenafstandnemenomtebeoordelenoferwelechtredenis
omboostezijn.Wegaanevenietsandersdoenomteontspannenende
aandachtafteleidenvandeboosheid.Ofweverplaatsenonsindegene
opwiewebooszijnomdeanderekantvanhetverhaaltezien.Ditzijn
voorbeeldenvanemotieregulatie:weherkennenonzeemotiesenwetenhoe
wediegevoelensbeheersbaarhouden.Lerenomjeemotiestereguleren
isonderdeelvaneengezondeemotioneleontwikkeling.
Mensenmetdeborderlinepersoonlijkheidsstoornishebben
grotemoeitemethetregulerenvanhunemoties.Zeervarenemotiesveel
heftigerdananderenenwetenniethoezediegevoelensondercontrole
kunnenkrijgen–zewordenerdooroverspoeld.Hetiseenchaosinhun
hoofd,eenwirwarvangedachtenengevoelensdieheenenweerslingeren
tussenblijdschapenverdriet,euforieenleegte.Alseenintensgevoelnet
Borderline.belevenissen.144.indd 9 17-05-11 16:21
10 borderline belevenissen
eenbeetjebeginttezakken,gebeurterweerietsnieuws.Datzorgtvoor
oplopendespanning.Doordatzenietwetenhoezediespanningopeen
gezondemanierkwijtkunnenraken,kiezenmensenmetborderline
bewustofonbewustvooroplossingenwaarmeezichzelfjuistinde
problemenbrengen,zichpijndoenofanderenkwetsen.
InNederlandlijdennaarschatting150.000tot200.000mensen
aanborderline.DeDiagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
(dsm,versieiv),eenhandboekvoorpsychischestoornissen,omschrijft
borderlinealseendiepgaandpatroonvaninstabiliteitinintermenselijke
relaties,zelfbeeldenemoties,envanduidelijkeimpulsiviteit,beginnend
indevroegevolwassenheidentotuitingkomendindiversesituaties.
Hetpatroonvaninstabiliteitislangdurigenmoeilijkteveranderen.De
stoorniszorgtvoorallerleiproblemeninhetdagelijksfunctioneren,
vooralindeomgangmetanderen.Relatiesmetfamilie,vriendenofeen
partnerverlopenchaotisch.Eenperiodevangrotetoewijdingenveel
contactkanplotselingomslaannaarafstandofdiepehaat.Mensenmet
borderlinedenkenzwart-wit:iemandisgeweldigofwaardeloos.Ze
reagerenonvoorspelbaarenimpulsief.Ineenopwellingkunnenzehun
baanopzeggenofextreemveelgelduitgeven.Zezijngevoeligvoor
verslaving.Mensenmetborderlinebeschrijvenhunlevenals‘vastzitten
ineenachtbaaninhetdonker’:jehebtgeenideewelkekantjenuweerop
geslingerdwordt.Zezijndegreepophunlevenkwijt.
Impactopnaastbetrokkenen
‘Ikweetheelgoedwathetgedragvaniemandmetborderlineteweegkan
brengen,watvoorheftigeimpactditheeftophetlevenvanmenseneromheen.
Zerakengefrustreerd,angstigenverdrietig.Ikweetalsgeenanderhoedat
voelt.’(Christina)
Ookdemensenindedirecteomgevingvaniemandmetborderline
hebbentemakenmetdegevolgenvandestoornis.Zeworden
geconfronteerdmetonvoorspelbaargedrag,woede-uitbarstingenof
zelfmoorddreigementen.Eendochterdiehaarmoedermetborderline
Borderline.belevenissen.144.indd 10 17-05-11 16:21
inleiding 11
bezoektdoetditmetpijninhaarbuik:hetkanheelgezelligzijn,maar
zekanookeenscheldpartijoverzichheenkrijgenwaarbijhaarmoeder
roeptdatzenergensvoordeugt.Ouderszijnbezorgdomhunkind,die
plotselinghaarhuisenbaanopzegt,criminelevriendenkrijgtendrugs
gebruikt.Naeengeweldigbeginvaneennieuwerelatieslaatjepartner
opeensomalseenbladaaneenboomenkunjenietsmeergoeddoen.
Hetgedragvaniemandmetborderlineisvoordeomgeving
vermoeiendenverontrustend.Hetzorgtvoorveelonmachtenfrustratie.
Emotioneelrakenzeuitgeput.Familie,vriendenenpartnerszeggen:
iemandmetborderlineinjeomgeving,datvreetenergie.Alsjeniet
oppast,gajeerzelfaanonderdoor.Eenmoedermettweedochtersmet
borderlinevertelt:‘Zijhebbenborderline,maarwijalsouderskrijgenhet.’
Ditboekisdaaromnietalleengeschrevenvoormensenmetborderline,
maarookvoordemensenindedirecteomgeving.
Ervaringendelen
Watkunjedoenomjestaandetehouden?Mensenmetborderline
kunneneenbehandelingvolgenwaarmeezeweergreepkrijgenophun
emotiesenhunleven.Ooknaastbetrokkenenkunnenveeldoenom
hetdagelijkslevenprettigertemaken.Eerlijkzijn,grenzenstellenen
proberentebegrijpenwatdeanderdoormaakt.Ofevenafstandnemen
endeanderzelfdeproblemenlatenoplossen.
Omgaanmetborderlineiseenprocesdatveelvanbeidepartijen
vraagt.Ervaringenvananderenkunnendaarbijhelpen.Deervaring
vanmensendieborderlinehebbenendaarmeehebbenlerenomgaan
ofvanmensendiedichtbijiemandmetborderlinestaan.Wantookal
zijnmensenmetborderlineheelverschillendeniselkegezinssituatie
ofrelatieweeranders,deverhalenlatenookveelovereenkomstenzien.
Dieherkenningkantroostbieden,enanderenkunnenervanleren.Ook
deervaringvanhulpverlenersoftherapeutengeeftinzicht.Ditboekwil
delezerdanookdeelgenootmakenvanborderline-ervaringenvanuit
drieperspectieven:degenemetborderline,denaastbetrokkeneende
professional.
Borderline.belevenissen.144.indd 11 17-05-11 16:21
12 borderline belevenissen
Indelingvandehoofdstukken
Uitdeinterviewsmetmensenmetborderline,naastbetrokkenenen
professionalszijnfragmentengeselecteerddievervolgensthematisch
zijnsamengevoegd.Dezeopzetmaaktheteenvoudigvoordelezerom
ervaringenovereenspecifiekonderwerptevinden.Daarnaastisde
combinatievangezichtspunteninteressant.Hetervaringsverhaalvan
eenmoederoverdezelfmoordpogingenvanhaardochterismisschien
herkenbaarvoorandereouders.Deanderekantvanhetverhaalisdatvan
dedochter,dieverteltoverhaarmotievenvoorhaarzelfmoordpoging.
Haaruitlegvergroothetinzichtinwateromgaatinhethoofdvan
mensenmetborderlineenwaaromzijbepaaldekeuzenmaken.
Inhoofdstuk2wordendegeïnterviewdengeïntroduceerd.
Daarnavolgendeinterviewfragmenten,diezijngeordendinzeven
hoofdstukken:deborderlinestoornis(hoofdstuk3),desymptomen
(hoofdstuk4),debehandeling(hoofdstuk6),degevolgenvoornaasten
(hoofdstuk7),kinderenvanoudersmetborderline(hoofdstuk9),tips
voornaastbetrokkenen(hoofdstuk10)entenslottehetverbrekenvan
hetcontact(hoofdstuk12).Dezehoofdstukkenwordenafgewisselddoor
verhalenvanmensenmetborderlineofvannaastbetrokkenen.Deze
verhalenmakenduidelijkdatlerenomgaanmetborderlinevaakeen
langdurigprocesis.Zoisinhoofdstuk5telezenhoeRenske,eenjonge
moedermetborderline,pasnajarendejuistediagnoseenbehandeling
kreeg.Inhoofdstuk8komtIrisaanhetwoord,dietweedochtersmet
borderlineheeft.Haarverhaalillustreerthoeborderlineeengezin
volledigkanbeheersen.Inhoofdstuk11verteltRichardoverzijn
stormachtigerelatiemeteenvrouwmetborderline.Zijnverhaalis
typerendvoorveelpartners:eenrelatiedieverslavendis,meteensteeds
terugkerendpatroonvaneengeweldigerushendaarnadeneerwaartse
spiraal.Hoofdstuk13tenslottebevatinformatieoverdeorganisaties
waardegeïnterviewdeprofessionalswerkzaamzijnendiversewebsites
diedoordegeïnterviewdenwordengenoemd.
Borderline.belevenissen.144.indd 12 17-05-11 16:21
BORDERLINE BELEVENISSEN
KITTY VAN DER HEIJDEN
KIT
TY
VA
N D
ER
HE
IJD
EN
BO
RD
ER
LIN
E B
EL
EV
EN
ISS
EN
Ervaringen van mensen met borderline én hun naasten
Snelle stemmingswisselingen, woedeaanvallen en een allesoverheersende
angst dat de mensen die ze liefhebben bij hen weggaan. Impulsieve beslis-
singen, zelfmoordgedachten en het gevoel de controle compleet kwijt te
raken. Voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis is het
leven een emotionele achtbaan, elke dag weer.
De sterke wisselingen in gedachten, stemmingen en gedrag hebben echter
niet alleen grote impact op het dagelijkse leven van mensen met borderline
zelf. Ook anderen - en zeker hun directe omgeving - ervaren de gevolgen
van hun onvoorspelbare en soms explosieve gedrag. Zoals Iris, moeder van
twee dochters met borderline, het verwoordt:
‘Ik zeg weleens: zij hebben borderline, maar wij krijgen het... Wij gaan
verplicht mee met alle pieken en dalen.’
Hoe is het om borderline te hebben? En hoe is het om samen te
leven met iemand met borderline?
Voor Borderline belevenissen heeft Kitty van der Heijden mensen met
borderline en hun naasten geïnterviewd. Hun eerlijke antwoorden schetsen
zonder uitzondering een aangrijpend beeld van een leven vol pieken en
dalen. Met veel frustratie en verdriet, maar soms ook met intense en mooie
momenten. De indrukwekkende ervaringsverhalen bieden niet alleen
herkenning en troost, maar bevatten ook tips om met borderline om te
gaan. Zowel voor mensen met borderline, als voor hun dierbaren en
naastbetrokkenen.
KIT T Y VAN DER HEIJDEN studeerde psychologie en communicatie-
wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en werkt als freelance
arbeids- en organisatiepsycholoog.
W W W. H O G R E F E . N L
9 7 8907 9 7 2 94 1 8
ISBN 978 90 79729 41 8