Borderline belevenissen

BORDERLINE BELEVENISSEN

KITTY VAN DER HEIJDEN

KIT

TY

VA

N D

ER

HE

IJD

EN

BO

RD

ER

LIN

E B

EL

EV

EN

ISS

EN

Ervaringen van mensen met borderline én hun naasten

Snelle stemmingswisselingen, woedeaanvallen en een allesoverheersende

angst dat de mensen die ze liefhebben bij hen weggaan. Impulsieve beslis-

singen, zelfmoordgedachten en het gevoel de controle compleet kwijt te

raken. Voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis is het

leven een emotionele achtbaan, elke dag weer.

De sterke wisselingen in gedachten, stemmingen en gedrag hebben echter

niet alleen grote impact op het dagelijkse leven van mensen met borderline

zelf. Ook anderen - en zeker hun directe omgeving - ervaren de gevolgen

van hun onvoorspelbare en soms explosieve gedrag. Zoals Iris, moeder van

twee dochters met borderline, het verwoordt:

‘Ik zeg weleens: zij hebben borderline, maar wij krijgen het... Wij gaan

verplicht mee met alle pieken en dalen.’

Hoe is het om borderline te hebben? En hoe is het om samen te

leven met iemand met borderline?

Voor Borderline belevenissen heeft Kitty van der Heijden mensen met

borderline en hun naasten geïnterviewd. Hun eerlijke antwoorden schetsen

zonder uitzondering een aangrijpend beeld van een leven vol pieken en

dalen. Met veel frustratie en verdriet, maar soms ook met intense en mooie

momenten. De indrukwekkende ervaringsverhalen bieden niet alleen

herkenning en troost, maar bevatten ook tips om met borderline om te

gaan. Zowel voor mensen met borderline, als voor hun dierbaren en

naastbetrokkenen.

KIT T Y VAN DER HEIJDEN studeerde psychologie en communicatie-

wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en werkt als freelance

arbeids- en organisatiepsycholoog.

W W W. H O G R E F E . N L

9 7 8907 9 7 2 94 1 8

ISBN 978 90 79729 41 8

Borderline belevenissen Ervaringenvanmensenmet

borderlineenhunnaasten

KittyvanderHeijden

Borderline.belevenissen.144.indd 3 17-05-11 16:21

Inhoud

1 Inleiding 9

Impactopnaastbetrokkenen 10

Ervaringendelen 11

Indelingvandehoofdstukken 12

2 Introductievandeervaringsdeskundigen 13

Geïnterviewdenmetborderline 14

Denaastbetrokkenen 15

Deprofessionals 18

3 Overdeborderlinepersoonlijkheidsstoornis 21

Dediagnoseborderline 22

Risicofactorenbijhetontstaanvanborderline 23

Zijnermeervrouwendanmannenmetborderline? 24

Herkennenvanborderline 26

Stempelmetnegatievelading 28

4 Desymptomenindepraktijk 31

Verlatingsangst 31

Instabieleenintensepersoonlijkerelaties 33

Instabielzelfbeeld 35

Impulsiviteitdiezelfbeschadigendkanzijn 36

Zelfverminking,zelfmoorddreigingenofzelfmoordpogingen 37

Stemmingswisselingen 40

Chronischgevoelvanleegte 42

Intensewoede 42

Dissociatieveverschijnselenofparanoïdeideeën 45


5 HetverhaalvanRenske 49

6 Behandeling 57

Professionalsoverbehandeling 57

Wisselendsuccesvantherapie 61

Betrokkenheidvannaasten 65

Behandelingweigeren 68

Medicatiealsonderdeelvandebehandeling 69

7 Degevolgenvoornaasten 71

Opjetenenlopen 71

Wantrouwen 72

Isolatie 73

Moeitemetintimiteit 74

Moeitemetconflicten 75

Gevoelenswegstoppen 75

Andershoudenvan 76

8 HetverhaalvanIris 81

9 Kinderenvanoudersmetborderline 89

Opgroeienmetborderline 90

Volwassenkinderenvanoudersmetborderline 94

Angstomzelfborderlinetekrijgen 98

10 Watjekuntdoen:tipsvoornaastbetrokkenen 99

Verdiepjeinborderline 100

Zoekhulp 101

Stelduidelijkegrenzen 102

Voorkomescalatievandiscussies 107

Vatopmerkingennietpersoonlijkop 112

Stelniettehogeeisen 115

Neemverantwoordelijkhedennietover 117

Zorgvooreennetwerk 120

Vermijdderolvanhulpverlener 121


Zorggoedvoorjezelf 122

Zoekcontactmetlotgenoten 124

Weestransparant 125

Kijknaardepositievekantenenmomenten 126

11 HetverhaalvanRichard 131

12 Contactverbreken 139

13 Meerinformatie 143


1

Inleiding

‘Mensenkondennietstegenmijzeggenofikontplofteal.Ikvond

allesteerg,alleswasteconfronterend,ikvoeldemeoveralschuldigover.’

(Christina)

Opplezierigeennaregebeurtenissenreagerenonzehersenenmet

emoties.Wevoelenangst,blijdschap,boosheid,verdrietofafschuw.

Ookonslichaamreageert,metgezichtsuitdrukkingenofeenoplopende

hartslag.Emotieslatenonswetendaterietsgebeurtwatbelangrijkvoor

onsis.Totopzekerehoogtekunnenwediegevoelenszelfingoedebanen

leiden.Datiszekerbijnegatieveemotiesheelprettig.Alswebooszijn

kunnenweevenafstandnemenomtebeoordelenoferwelechtredenis

omboostezijn.Wegaanevenietsandersdoenomteontspannenende

aandachtafteleidenvandeboosheid.Ofweverplaatsenonsindegene

opwiewebooszijnomdeanderekantvanhetverhaaltezien.Ditzijn

voorbeeldenvanemotieregulatie:weherkennenonzeemotiesenwetenhoe

wediegevoelensbeheersbaarhouden.Lerenomjeemotiestereguleren

isonderdeelvaneengezondeemotioneleontwikkeling.

Mensenmetdeborderlinepersoonlijkheidsstoornishebben

grotemoeitemethetregulerenvanhunemoties.Zeervarenemotiesveel

heftigerdananderenenwetenniethoezediegevoelensondercontrole

kunnenkrijgen–zewordenerdooroverspoeld.Hetiseenchaosinhun

hoofd,eenwirwarvangedachtenengevoelensdieheenenweerslingeren

tussenblijdschapenverdriet,euforieenleegte.Alseenintensgevoelnet


10 borderline belevenissen

eenbeetjebeginttezakken,gebeurterweerietsnieuws.Datzorgtvoor

oplopendespanning.Doordatzenietwetenhoezediespanningopeen

gezondemanierkwijtkunnenraken,kiezenmensenmetborderline

bewustofonbewustvooroplossingenwaarmeezichzelfjuistinde

problemenbrengen,zichpijndoenofanderenkwetsen.

InNederlandlijdennaarschatting150.000tot200.000mensen

aanborderline.DeDiagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

(dsm,versieiv),eenhandboekvoorpsychischestoornissen,omschrijft

borderlinealseendiepgaandpatroonvaninstabiliteitinintermenselijke

relaties,zelfbeeldenemoties,envanduidelijkeimpulsiviteit,beginnend

indevroegevolwassenheidentotuitingkomendindiversesituaties.

Hetpatroonvaninstabiliteitislangdurigenmoeilijkteveranderen.De

stoorniszorgtvoorallerleiproblemeninhetdagelijksfunctioneren,

vooralindeomgangmetanderen.Relatiesmetfamilie,vriendenofeen

partnerverlopenchaotisch.Eenperiodevangrotetoewijdingenveel

contactkanplotselingomslaannaarafstandofdiepehaat.Mensenmet

borderlinedenkenzwart-wit:iemandisgeweldigofwaardeloos.Ze

reagerenonvoorspelbaarenimpulsief.Ineenopwellingkunnenzehun

baanopzeggenofextreemveelgelduitgeven.Zezijngevoeligvoor

verslaving.Mensenmetborderlinebeschrijvenhunlevenals‘vastzitten

ineenachtbaaninhetdonker’:jehebtgeenideewelkekantjenuweerop

geslingerdwordt.Zezijndegreepophunlevenkwijt.

Impactopnaastbetrokkenen

‘Ikweetheelgoedwathetgedragvaniemandmetborderlineteweegkan

brengen,watvoorheftigeimpactditheeftophetlevenvanmenseneromheen.

Zerakengefrustreerd,angstigenverdrietig.Ikweetalsgeenanderhoedat

voelt.’(Christina)

Ookdemensenindedirecteomgevingvaniemandmetborderline

hebbentemakenmetdegevolgenvandestoornis.Zeworden

geconfronteerdmetonvoorspelbaargedrag,woede-uitbarstingenof

zelfmoorddreigementen.Eendochterdiehaarmoedermetborderline


inleiding 11

bezoektdoetditmetpijninhaarbuik:hetkanheelgezelligzijn,maar

zekanookeenscheldpartijoverzichheenkrijgenwaarbijhaarmoeder

roeptdatzenergensvoordeugt.Ouderszijnbezorgdomhunkind,die

plotselinghaarhuisenbaanopzegt,criminelevriendenkrijgtendrugs

gebruikt.Naeengeweldigbeginvaneennieuwerelatieslaatjepartner

opeensomalseenbladaaneenboomenkunjenietsmeergoeddoen.

Hetgedragvaniemandmetborderlineisvoordeomgeving

vermoeiendenverontrustend.Hetzorgtvoorveelonmachtenfrustratie.

Emotioneelrakenzeuitgeput.Familie,vriendenenpartnerszeggen:

iemandmetborderlineinjeomgeving,datvreetenergie.Alsjeniet

oppast,gajeerzelfaanonderdoor.Eenmoedermettweedochtersmet

borderlinevertelt:‘Zijhebbenborderline,maarwijalsouderskrijgenhet.’

Ditboekisdaaromnietalleengeschrevenvoormensenmetborderline,

maarookvoordemensenindedirecteomgeving.

Ervaringendelen

Watkunjedoenomjestaandetehouden?Mensenmetborderline

kunneneenbehandelingvolgenwaarmeezeweergreepkrijgenophun

emotiesenhunleven.Ooknaastbetrokkenenkunnenveeldoenom

hetdagelijkslevenprettigertemaken.Eerlijkzijn,grenzenstellenen

proberentebegrijpenwatdeanderdoormaakt.Ofevenafstandnemen

endeanderzelfdeproblemenlatenoplossen.

Omgaanmetborderlineiseenprocesdatveelvanbeidepartijen

vraagt.Ervaringenvananderenkunnendaarbijhelpen.Deervaring

vanmensendieborderlinehebbenendaarmeehebbenlerenomgaan

ofvanmensendiedichtbijiemandmetborderlinestaan.Wantookal

zijnmensenmetborderlineheelverschillendeniselkegezinssituatie

ofrelatieweeranders,deverhalenlatenookveelovereenkomstenzien.

Dieherkenningkantroostbieden,enanderenkunnenervanleren.Ook

deervaringvanhulpverlenersoftherapeutengeeftinzicht.Ditboekwil

delezerdanookdeelgenootmakenvanborderline-ervaringenvanuit

drieperspectieven:degenemetborderline,denaastbetrokkeneende

professional.


12 borderline belevenissen

Indelingvandehoofdstukken

Uitdeinterviewsmetmensenmetborderline,naastbetrokkenenen

professionalszijnfragmentengeselecteerddievervolgensthematisch

zijnsamengevoegd.Dezeopzetmaaktheteenvoudigvoordelezerom

ervaringenovereenspecifiekonderwerptevinden.Daarnaastisde

combinatievangezichtspunteninteressant.Hetervaringsverhaalvan

eenmoederoverdezelfmoordpogingenvanhaardochterismisschien

herkenbaarvoorandereouders.Deanderekantvanhetverhaalisdatvan

dedochter,dieverteltoverhaarmotievenvoorhaarzelfmoordpoging.

Haaruitlegvergroothetinzichtinwateromgaatinhethoofdvan

mensenmetborderlineenwaaromzijbepaaldekeuzenmaken.

Inhoofdstuk2wordendegeïnterviewdengeïntroduceerd.

Daarnavolgendeinterviewfragmenten,diezijngeordendinzeven

hoofdstukken:deborderlinestoornis(hoofdstuk3),desymptomen

(hoofdstuk4),debehandeling(hoofdstuk6),degevolgenvoornaasten

(hoofdstuk7),kinderenvanoudersmetborderline(hoofdstuk9),tips

voornaastbetrokkenen(hoofdstuk10)entenslottehetverbrekenvan

hetcontact(hoofdstuk12).Dezehoofdstukkenwordenafgewisselddoor

verhalenvanmensenmetborderlineofvannaastbetrokkenen.Deze

verhalenmakenduidelijkdatlerenomgaanmetborderlinevaakeen

langdurigprocesis.Zoisinhoofdstuk5telezenhoeRenske,eenjonge

moedermetborderline,pasnajarendejuistediagnoseenbehandeling

kreeg.Inhoofdstuk8komtIrisaanhetwoord,dietweedochtersmet

borderlineheeft.Haarverhaalillustreerthoeborderlineeengezin

volledigkanbeheersen.Inhoofdstuk11verteltRichardoverzijn

stormachtigerelatiemeteenvrouwmetborderline.Zijnverhaalis

typerendvoorveelpartners:eenrelatiedieverslavendis,meteensteeds

terugkerendpatroonvaneengeweldigerushendaarnadeneerwaartse

spiraal.Hoofdstuk13tenslottebevatinformatieoverdeorganisaties

waardegeïnterviewdeprofessionalswerkzaamzijnendiversewebsites

diedoordegeïnterviewdenwordengenoemd.


BORDERLINE BELEVENISSEN

KITTY VAN DER HEIJDEN

KIT

TY

VA

N D

ER

HE

IJD

EN

BO

RD

ER

LIN

E B

EL

EV

EN

ISS

EN

Ervaringen van mensen met borderline én hun naasten

Snelle stemmingswisselingen, woedeaanvallen en een allesoverheersende

angst dat de mensen die ze liefhebben bij hen weggaan. Impulsieve beslis-

singen, zelfmoordgedachten en het gevoel de controle compleet kwijt te

raken. Voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis is het

leven een emotionele achtbaan, elke dag weer.

De sterke wisselingen in gedachten, stemmingen en gedrag hebben echter

niet alleen grote impact op het dagelijkse leven van mensen met borderline

zelf. Ook anderen - en zeker hun directe omgeving - ervaren de gevolgen

van hun onvoorspelbare en soms explosieve gedrag. Zoals Iris, moeder van

twee dochters met borderline, het verwoordt:

‘Ik zeg weleens: zij hebben borderline, maar wij krijgen het... Wij gaan

verplicht mee met alle pieken en dalen.’

Hoe is het om borderline te hebben? En hoe is het om samen te

leven met iemand met borderline?

Voor Borderline belevenissen heeft Kitty van der Heijden mensen met

borderline en hun naasten geïnterviewd. Hun eerlijke antwoorden schetsen

zonder uitzondering een aangrijpend beeld van een leven vol pieken en

dalen. Met veel frustratie en verdriet, maar soms ook met intense en mooie

momenten. De indrukwekkende ervaringsverhalen bieden niet alleen

herkenning en troost, maar bevatten ook tips om met borderline om te

gaan. Zowel voor mensen met borderline, als voor hun dierbaren en

naastbetrokkenen.

KIT T Y VAN DER HEIJDEN studeerde psychologie en communicatie-

wetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en werkt als freelance

arbeids- en organisatiepsycholoog.

W W W. H O G R E F E . N L

9 7 8907 9 7 2 94 1 8

ISBN 978 90 79729 41 8

Borderline belevenissen

Documents

Transcript of Borderline belevenissen