nederlands auschwitz c o m i t é
22e jaargang, nr. 6-7, juni/juli 1978
Secr E Furth, Diemerkade 43, Diemen, tel 020-905310 Bankrek . AMRO Bank, bijk. Van Baerlestr, Amsterdam-Z. Gemeente Giro N 55O0 N A C. - Postgiro nr. 293087 Redaktie E Tas, Amsteldijk 23, Amsterdam-Z, tel 795716 Administratie- telefoon 020—18 41 59
Had iemand kunnen denken, na 33 jaar nog tegen SS-ers te moeten optrekken? Welnee! zeggen we met onze vriend van Baaren in het Expogé-blad Aantreden. En we kunnen het in deze mooie zomerdagen niet eens bij verslagen van optochten en herdenkingen laten. Vandaag drijft ons dagelijks naar toen. Pas hebben wij de getto-opstand herdacht en onze bevrijding, na die van Buchenwald en Ravensbrück, of de
Hoge Raad vernietigt het vonnis tegen Menten. Onrust bij ons allen hier, net als bij de Poolse prof. Pili-chowski, die veel materiaal tegen de miljonair van Blaricum (en Krakau) heeft verzameld.
Niet de schuld van Menten is door de Hoge Raad aangevochten, alleen de „vorm" waarin het Bijzondere Gerechtshof zijn conclusies heeft gegoten. Onwillekeurig denkt men terug aan een tijd waarin een dergelij
ke overgevoeligheid ons hoogste rechtscollege gesierd zou hebben en waaraan het toen, behalve bij zijn president mr. Visser, helaas ontbrak. Niet de slachtoffers werden ontzien; de vraag is: wie wel. Pal daarop de vangst van Gustav Franz Wagner, de laatste nog levende (onder)commandant van een vernietigingskamp. Van twee kampen. Wagner heeft aan het hoofd gestaan van zowel Treblinka als Sobibor, al zegt hij daar alleen gemetseld of geschoffeld te hebben. Wiesenthal, die al sinds de oorlog naar hem speurt, heeft hem herkend op een foto van een laat verjaarsfeestje voor Hitier onder naar Zuid-Amerika verhuisde nazi's. Wij voldeden aan Wiesenthals per t.v. gedaan verzoek en telegrafeerden de ambassadeur van Brazilië te Den Haag: „Wij verlangen dringend uitlevering van Wagner, oud-commandant van Sobibor, waar 34.000 van onze medeburgers, die evenals wij werden vervolgd, zijn vermoord". Tevens hebben wij per telegram minister Van der Klaauw verzocht de uitlevering te bevorderen van deze Wagner wegens diens verantwoordelijkheid voor het vermoorden van ruim 34.000 Nederlandse burgers. De minister heeft ons al geantwoord dat de Nederlandse ambassadeur in Brazilië in deze zin is geïnstrueerd. Het presidium van het Int. Auschwitz Comité, dat te Brussel bijeen was, heeft bij de Braziliaanse regering aangedrongen op Wagners uitlevering naar de plaats, dus het land, waar de misdaden waarvan hij wordt beschuldigd zijn begaan. Polen heeft, na de Bondsrepubliek en Oostenrijk en gevolgd door Israël, om uitlevering verzocht. Wagner wil liefst naar West-Duitsland daar heeft hij vrienden en slikte alvast glas. Wij moeten steeds attent blijven, maar dan kun je nog wel wat positiefs melden. Zo belette de Kiesraad Glimmerveen en zijn kornuiten ook
NIEUW JOODS BLOK IN AUSCHWITZ Blok 27 in Auschwitz is onlangs in samenwerking tussen het staatsmu-seum Auschwitz en het instituut Jad Wasjeem te Jeruzalem opnieuw ingericht en op 17 april j.1. heropend Het woord werd gevoerd door de Poolse minister voor oorlogsmonumenten Janusz Wieczorek en door dr. Nahum Goldmann, de oudvoorzitter van het Joodse Wereldcongres, de ambassadeur E. J. Korthals Altes. Uit Nederland waren hierbij aanwezig de echtparen E. en F. Furth en G. en L. Groen en mevr. B. Bronkhorst namens het Nederlands Auschwitz Comité, rabbijn A. Herman van de Liberaal Joodse Gemeente en mevr. E. van Ments-Van Ments voor Joods Maatschappelijk Werk. Documentatie en filmmateriaal tonen in blok 27 de gruwelen van de vervolging en vele kanten van strijd en verzet van Joden tegen hun beulen. Stefan Grajek, de voorzitter van het Wereldverbond van Joodse verzets-en gettostrijders hoopt dat miljoenen Joodse en niet-Joodse bezoekers van deze tentoonstelling daaruit de juiste lessen zullen trekken. Twee medewerkers van Jad Wasjeem brachten een mezoeza naast de deur aan. De volgende dag, 18 april had er te Warschau een plechtige herdenkingsbijeenkomst plaats aan de vooravond van de 35ste herdenking van de getto-opstand. Verschillende Poolse sprekers belichtten de betekenis van dit feit. Daarop zong een groot koor het Joodse Partisanenlied en voerde vervolgens met het orkest van de Filharmonie van Warschau Penderec-ki's Auschwitz-oratorium uit. Verder hoorde men Lutoslawski's Treurmuziek en Een overlevende van Warschau van Schönberg. Het ligt in de bedoeling een van de barakken van Auschwitz I tot Nederlands paviljoen in te richten. De regering overweegt uitvoering hiervan. Er is overleg tussen het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, het Nederlands Auschwitz Comité en het departement van CRM. Minister Gardeniers heeft toegezegd mensen van het RvO voor de uitvoering en van het N.A.C. voor advies te willen ontvangen. Wij hebben goede hoop dat binnen afzienbare tijd een waar-Vervolg op pag. 4
Vervolg van pag. 1
naamloze deelname aan de raadsverkiezingen en wij waren in Amsterdam ook bij de uitspraak aanwezig. De Engelse Anti-Nazi League, waarvan wij in ons vorig nummer door vriendenhulp een poster konden afdrukken, boekte een grandioos succes door een ware reuzebetoging in Londen op de been te roepen tegen de rassendiscriminatie. En daarbij weerde de punk-jeugd, die het nog wel eens bij rare emblemen had gezocht, zich als de beste. Terecht laat het Anne Frank Huis deze zomer „Bijvoorbeeld het National Front" zien. Onze lezers laten ons trouwens zelden in de steek. Nadat in januari Amerikaanse nazi's van het hooggerechtshof van de Amerikaanse staat Illinois door de Skokie, een plaats vol Joodse nazi-slachtoffers bij Chi-cago mochten marcheren, gaf de Chi-cago Sun-Times een extra blad The Holocaust (de massa-slachting) uit. Een lezer zond ons dit nummer van 11 april j.1. toe. Het is opgesteld door de Anti-Smaad Bond van de Benej Berith en onder de schooljeugd van Chicago verspreid. Men vindt er uittreksels in van een groot aantal werken over de uitroeiing van de Europese Joden en een fragment
ROM
Wij ontvingen het Bulletin, het eerste nummer van een kwartaaluitgave van de Stichting ROM van en voor Zigeuners. De stichting wil o.m. de belangen behartigen van de Europese Zigeuners en een tolerant klimaat
uit het dagboek van Anne Frank met haar foto en een van het Anne Frankhuis. Diep treurig dat het nodig is, maar wel een uitstekende manier om voorlichting te geven waar die het meest op zijn plaats is: bij de jeugd. Het Hooggerechtshof overigens handhaafde zijn miskleun. Laat ons niet menen dat dit alleen voor ver weg geldt: antisemitisch ge-klieder staat ook op Amsterdamse brievenbussen! Om ons te herinneren aan onze dubbele opdracht: de schuldigen dienen gestraft, de jeugd voorgelicht. Een prachtig voorbeeld vonden wij in Alkmaar: een uitstekende tentoonstelling van bezetting, onderdrukking en verzet, tezamen met plastieken en gouaches van de verzetsstrijdster Truus Menger, alles in de Grote Kerk, geopend door resp. de burgemeester en Mies Bou-huys. Vele duizenden schoolkinderen onder de bezoekers. En niet in de laatste plaats: een groep jongelui uit Darmstadt, waarmee Alkmaar verbonden is in de actie tegen de zgn. Berufsverbote. En die treffen weer democratische, vooruitstrevende mensen, vaak kinderen van verzetsstrijders. Ook hierover voor te lichten behoort tot onze dubbele opdracht.
voor hen kweken. Deze uitgave is alvast zeer informatief; de eerstkomende zal over de vervolging in de oorlog gaan. Wie meer wil weten belle de secretaris van ROM, Paul van Eeuwijk, tel. 020 - 259808.
EEN DAG KEULEN Tussen Keulen en Parijs liepen die zaterdag een extratrein en honderden toerbussen en personenauto's. Van Nederland uit was zeker een duizendtal mensen naar het centrum van Keulen gereisd. De reden? het eisen van ontbinding van de SS-clubs, die elk week-end, ook die in april, ook nu, wel ergens in de Bondsrepubliek bijeenkomen. En om te protesteren tegen al het gedoe met films, boeken, plaatjes, praatjes e.d. om het naziregiem schoon te poetsen, te „rehabiliteren', dus tegen zg. eerherstel voor Hitier en Himmler. Uit 17 landen waren de mensen gekomen — 40.000 meldde de politie-radio: voor de pers slonk dat tot 17.000. Gekomen uit Luxemburg en de Sowjet-Unie, uit Italië en Denemarken, uit Nederland en de DDR. Maar de hoofdmassa vormden tienduizenden Bundesbürger, een aantal natuurlijk uit het Duitse verzet, de eersten die zich tegen het Hitler-fascisme teweer hebben gesteld, maar voor het overgrote deel waren het jonge mensen. De vakbondsvaandels die zij o.a. meevoerden droegen de namen van ontelbare grote en kleine Westduitse steden. De politiemensen langs de kant traden eveneens vriendelijk en voorkomend op. Het treffendst echter zijn de drie rijen jongemannen in de uniform van de Bundeswehr met het gestreepte verzetsinsigne op. Een onvergetelijke en onwaardeerlijke aanblik. „Nie wieder Faschismus, nie wieder Krieg!" las men boven hun hoofd. . Het werkcomité, waarin het N.A.C. voor Nederland zitting had in de persoon van ondergetekende, heeft met dat werk eer ingelegd. Vrijdagochtend 21 april werd op een persconferentie te Bonn materiaal verstrekt en lichte oud-Buchenwald-gevangene en -minister Marcel Paul toe dat anti-SS het tegendeel is van anti-Duits. Een internationaal gezelschap is zaterdagochtend, kort voor het begin van de grote mars, in het herbouwde Keulse stadhuis ontvangen door burgemeester John van Nes Ziegler, die beroemde democraten opsomde die ooit in Keulen hebben gewoond en voorrekende dat Hitier er in 1933 minder stemmen kreeg dan elders. Naast hem stond een groep gemeenteraadsleden, die later in de demonstratie meeliepen. Die demonstratie was de grootste die Keulen sinds de oorlog heeft gezien. „Groter dan op Rosenmontag", zei een vrouw. Sommige straten waren
vol omstanders. Veel bekijks trekken enkelen in kampkledij, de spandoeken, de borden mer de namen van de kampen: Auschwitz, 4 miljoen, Mauthausen, Dachau, Ravensbrück. . . En dan de buitenlanders. Een duizend Nederlanders, daaronder wij met onze veel gefotografeerde Auschwitz-vlag, de tweeduizend Fransen met onderscheidingen, met vaandels van hun organisaties en dan de Belgen, blijkens de opschriften op de vaandels uit Antwerpen, uit Charleroi. Daartussen ook uit België, Italiaanse gastarbeiders, die de SS thuis nog hebben bezig gezien. Op de voorste rij Maurice Goldstein, de voorzitter van het Internationale Auschwitz Comité, de voorzitters van andere internationale kamporganisaties, de predikanten die opriepen — in gedachten ook een van hen, ds. Niemöller, die zich al voor de eerste rij had gemeld, maar zijn plaats met zijn 86 niet kon innemen. Vele, vele anderen vervingen hem. De secretaresse van het N.A.C. werd door een Brandpunt-ploeg uit de mensenstroom gehaald en geïnterviewd; de band bleek de volgende zondagavond op geheimzinnige wijze verdwenen te zijn en wij hebben allen een boeiende reportage gemist. Toen op de Neumarkt het Franse lied van de maquis weerklonk, waren de laatste demonstranten nog bij de bussen aan de Rijnoever. De meeting op de Neumarkt werd geleid door J. C. Rossaint, eens een voorman van het Duitse katholieke verzet. Hij wees op het belang van het samendoen van zoveel verzetskrachten en op de nazi-slachtoffers die in Keulen zijn gevallen. Na Maurice Goldstein vertelden Anna Rohlova, overlevende van Lidice en Camille Senon, van Oradour, van hun ervaringen met de
SS. Dante Cruicchi, burgemeester van het Italiaanse Marzabotto, riep de actieve solidariteit in en liet horen dat huidige terroristengroepen onder welk motief ook als fascisten handelen. De gemeenschappelijke verklaring in het Duits en Frans voorgelezen vormde niet het slot: dat klonk over het plein met het lied van de veen-soldaten, in vele, vele talen meegezongen. Ons ouderen klinkt het nog in de oren van toen. Allen dragen wij dit mee als een kostbare herinnering, als een blijvende verplichting ook. Een dag in Keulen die niemand van ons had willen missen.
Eva Tas
MAJDANEK
Al anderhalf jaar dient te Düsseldorf het Majdanek-proces tegen een aantal kampbeulen — bijna allen op vrije voeten. Blijkbaar willen de advocaten, oud-nazirechters, het rekken tot, naar zij hopen, in 1979 verjaring intreedt. Enige honderden Nederlanders zijn van Sobibor naar Majdanek gevoerd en daar vermoord. Als u van mensen weet die in het vernietigingskamp Majdanek zijn omgekomen, wilt u dat dan melden bij ons secretariaat, Diemerkade 43, Diemen, tel. 020 -905310?
N.A.C.
ONDERDUIKSTERS
De dames Judith Bromet en Greet Cohen wordt verzocht contact op te nemen met mevr. Paula Bisschop, Kruisstraat 103 te Heerlen, bij wie zij in de oorlogsjaren ondergedoken waren. Als een lezer(es) een van deze dames kent wil hij of zij haar zeker wel op deze oproep attent maken. Dank U!
N.A.C.
Kop van de stoet
Slotverklaring van Keulen De hier volgende verklaring is door alle deelnemende groepen aangenomen en werd op de Neumarkt in het Frans voorgelezen door Louis Picot, de jongste Compagnon de la Résis-tance, die als jongen driemaal uit de SS-klauwen wist te ontkomen.
Wij hier op 2 2 april 1 9 7 8 te Keulen bijeengekomen verzetsstrijders en slachtoffers van het naziregiem uit heel Europa, zijn het eens in de trouw aan de idealen die ons bezielden in de strijd voor de bevrijding van de volken van Europa zowel als van het Duitse volk van de nazibarbarij en bij het gedenken van de miljoenen door het naziregiem vermoorde mannen, vrouwen en kinderen. Wij keren ons met alle kracht tegen de steeds vaker voorkomende manifestaties van ex-SS-ers in de Bondsrepubliek en in andere landen, manifestaties die een hoon betekenen aan de nagedachtenis van hun slachtoffers. De SS-organisaties zijn wegens misdaden tegen de menselijkheid door het internationale militaire gerechtshof van Neurenberg veroordeeld: hun herleving is bij de geallieerde overeenkomst van 1 9 4 5 verboden; hun activiteit is in strijd met de grondwet van de Bondsrepubliek Duitsland en met de wetten van vele deelstaten. In flagrante strijd met deze overeenkomsten hebben de SS-formaties zich opnieuw in bonden aaneengesloten en dragen zij de oorlogs- en velddis-tinctieven van hun oude eenheden. Hun doel is het koesteren van de militaire traditie van het Hitlerre-giem, de verheerlijking van zijn Füh-rer en de rehabilitatie van de nazi-oorlogsmisdadigers. Zij zijn onbeschaamd genoeg om de door de nazi's in Duitsland en het bezette Europa gepleegde misdaden te ontkennen. Zij proberen de omvang van de nazi-volkerenmoord, de massa-
Vervo/g van pag. 2 dige herinnering aan de Nederlandse slachtoffers zal zijn te vinden. Na de officiële opening moest de Joodse barak nog verder geïnventariseerd worden. Nu is hij voor bezoekers dagelijks van 9 tot 15 uur te bezichtigen. In september zal er nog een plechtigheid plaatsvinden ter gelegenheid van het bezoek van enige Amerikaanse organisaties aan Auschwitz.
moord op miljoenen gevangenen uit de concentratiekampen in gaskamers als iets onschuldigs voor te stellen. Zij vervalsen de geschiedenis, belasteren de verzetsbeweging en de krachten van de anti-Hitlercoalitie, die de bevrijding van de volken, met inbegrip van het Duitse volk, van het juk van de nazi-barbarij ten doel had. Zij willen het nazisme rehabiliteren, wat een bedreiging van onze vrijheden en van de vreedzame toekomst van ons continent zou betekenen. Het gedoe van de ex-SS-ers, hun provocatorisch optreden en hun internationale verbindingen moedigen de neo-nazi- en rassistische groeperingen aan die in de Bondsrepubliek en in vele andere landen fascistische terreuraanslagen plegen, op lokalen van organisaties, op Joodse gedenktekens en begraafplaatsen, op gedenkplaatsen van verzet en deportatie zowel als de ex-verzetsstrijders en overlevenden van de nazihei. Zij dragen bij tot een klimaat van geweld en onzekerheid. De bonden van ex-SS-ers brengen in de eerste plaats de Duitse Bondsrepubliek, haar bevolking en haar jeugd, die het nazi-verleden afwijst, schade toe. Zij belemmeren een werkelijke verzoening met de volken die slachtoffers van het nazidom waren en storen de vreedzame samenwerking tussen alle Europese staten. Wij zijn hier vandaag in Keulen bijeen om overeenkomstig de geldende wetten en verdragen, zowel als de VN-besluiten over de bestraffing van oorlogsmisdadigers en de veroordeling van nazi- en rassistische ideologieën de eis te stellen:
Ontbinding van de bonden van ex-SS-ers; Verbod van nazi-actie en propaganda van welke aard ook.
Wij verzekeren het Duitse volk, dat eveneens onder het naziregiem heeft geleden opnieuw dat wij zonder haat en wraakgedachten willen streven naar toenadering tusSen alle volken en naar vreedzame samenwerking die de veiligheid en de onafhankelijkheid van elk volk eerbiedigt. Laten wij er gezamenlijk toe bijdragen een verdoemelijk verleden uit te bannen en een gelukkige toekomst in vrede en vriendschap tussen alle mensen op te bouwen.
Maurice Goldstein aan het woord Zeer grote weerklank vond het rede van dr. Maurice Goldstein, de voorzitter van het Int. Auschwitz Comité. Wij laten hier deze rede op de Keulse Neumarkt volgen. Als voorzitter van het Internationaal Auschwitz Comité heb ik de eervolle opdracht u toe te spreken. Het kamp Auschwitz, waar volgens een nauwkeurig plan vier miljoen mannen, vrouwen en kinderen zijn vermoord, is het symbool van de nazivolkerenmoord geworden. In naam van de destijds gedeporteerden en overlevenden van de vernietigingskampen verklaar ik zeer beslist dat wij nooit kunnen aanvaarden, verdragen of toelaten dat de ex-SS-ers, gesteund door neo-nazi's, zich veroorloven ten hemel schreiende leugens te verbreiden door alle nazi-misdaden te ontkennen. Volgens hen is alles wat over de misdaden in de kampen is gepubliceerd niet waar; de bekentenissen van de nazi-oorlogsmisdadigers zelf zouden door hersenspoelingen en martelingen zijn afgeperst. Auschwitz, Majdanek, Treblinka en alle andere vernietigingsoorden zouden model-arbeidskampen zijn geweest en de geïnterneerden zouden om tien uur een tweede ontbijt hebben gekregen. De ontzettende sterftecijfers zouden zijn veroorzaakt door de honger die in het bezette Europa zou hebben geheerst. Deze toestand zou door de oorlog en de geallieerde bombardementen zijn ontstaan. De waarheid is echter geheel anders. Na aankomst van de Joodse transporten werden bij selecties door de SS 6 0 tot 8 0 procent van degenen die aankwamen de gaskamers en crematoria ingestuurd. De overlevenden waren blootgesteld aan een leven dat op een langzame dood leek; erger nog, zij dienden als proefkonijnen voor medische proeven en onderzoek naar massa-sterilisatie. En geregeld werden in de kampen nieuwe selecties doorgevoerd, die de zieken en zwakken naar de gaskamers zonden. En vandaag de dag durven de SS-ers e n h u n n e o nazivrienden zeggen dat dit nooit heeft bestaan! Wij moeten allen tezamen de treurige historische waar-
Vervolg van pag. 4
heid over de georganiseerde en uitgevoerde volkerenmoord in de gevangenissen en kampen van Hitler-Duitsland laten doordringen. Alleen in Auschwitz zijn vier miljoen doden geteld, ongeveer viermaal zoveel als de huidige bevolking van Keulen. Wij moeten stelling nemen tegen het sluwe gemanipuleer in vele landen dat ten doel heeft het nazisme schoon te wassen en de schandelijkste oorlogsmisdaden goed te praten. In de neo-naziliteratuur vinden wij rassen-propaganda, de leiderscultus, de oproep tot geweld en het antisemitisme terug: men meent weer de propagandageschriften van de Goeb-belsen en hun collaborateurs in dé bezette landen te lezen. Wij wensen geen haat of wraakge-dachten tegen het Duitse volk aan te wakkeren, maar wij kunnen niet stil blijven zitten in het aangezicht van de onwettige wederoprichting van de organisaties van de voormalige SS, hun openbare manifestaties en provocaties. De smerige aanvallen op de Europese verzetsbeweging zijn uitgegroeid tot beledigingen en directe dreigementen en zelfs tot aanvallen op overlevenden van concentratiekampen. Wij hadden eens gehoopt dat de bonden van ex-SS-ers en de neonazibewegingen, die ze proberen te imiteren, onze doden, hun slachtoffers een zeker respect betonen. Wel, dat doen ze niet en aangezien we nog niet allemaal zijn verdwenen, organiseert deze verwaarloosde kliek een schandalige campagne met het
doel de systematische liquidatie in de gaskamers en het langzame liquideren van de gevangenen der concentratiekampen te ontkennen. In naam van de vier miljoen doden van Auschwitz, in naam van de miljoenen slachtoffers van de gevangenen en van de andere kampen des doods eisen wij: het verbod van de schandelijke manifestaties van de ex-SS-ers en hun neo-nazi-medeplichtigen; ontbinding van de met de wet strijdige bonden van de ex-SS-ers. Verenigd in de nagedachtenis aan de miljoenen martelaars in de strijd tegen het Hitlerregiem en het fascisme zullen wij bereiken dat er nooit meer Auschwitz zal bestaan.
Getto-herdenking
O r de gedenkplaats Hollandse Schouwburg te Amsterdam was een honderdtal mensen samengekomen om te gedenken dat de 19de april 35 jaar geleden met de inval van de SS de opstand in het Warschause getto is uitgebroken. Paolo Gorin zong het Jizkor, Herman M. Bleich herinnerde in een indrukwekkende rede aan de grootheid van de Joodse strijders en aan het nu nog voortwoekerende nazibedrijf. Rabbijn Herman, met enkele N.A.C.-leden juist terug van de herdenking bij het gettomonument te Warschau, gaf enkele v impressies weer. Wij mogen het kwaad en het verzet ertegen nooit vergeten.
Nooit en nergens L de Jong: Gevangenen en gedeporteerden
„Men heeft over het algemeen de Joden aan hun lot overgelaten". Dit staat op p. 969 van de tweede helft van deel acht, Gevangenen en gedeporteerden van Het koninkrijk der Nederlanden in de Tweede wereldoorlog. De schrijver, dr. L. de Jong, wiens familie tot de uitgeroeiden behoort — zijn tweelingbroer werd bij zijn vluchtpoging gepakt — is sinds de oprichting directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie en met deze opdracht belast. Hij wordt wel de rijksgeschiedschrijver genoemd. Des te beklemmender is wat hij tegen Nederlandse overheidsinstanties te berde brengt. Wij hebben tot nog toe de zeven delen en duizenden bladzijden druks en enige malen zovele voetnoten onbesproken gelaten en ook niet deelgenomen aan de uitgebreide discussies, soms met aanbieding van correcties of aanvullingen, door die boeken uitgelokt. Wij zullen dat ook nu niet doen. Onze lezers die deze boeken over gevangenen en gedeporteerden zouden opslaan, weten wat hun te wachten staat. Hun eigen geschiedenis, het lijden en de dood van hun dierbaren. Zo min als de schrijver zelf mogen wij onze mensen deze lectuur aanraden. De meesten van ons hebben die niet van node — hoe goed, hoe nodig het ook is dat dit alles voorgoed wordt vastgelegd voor Nederland over allen die in de nazitengels gevat en grotendeels vermorzeld zijn. Hier staat nu alles bij elkaar. De Jong heeft nog eens aangetoond dat minder Nederlandse slachtoffers, zowel politieke gevangenen als Joden, dan vergelijkbare anderen de kampen hebben overleefd. Hij laat krijgsgevangenen, gijzelaars en politieke, onder wie Nacht- und Nebel-Nebel-gevangenen de revue passeren, hij bespreekt Vught, Westerbork en Barneveld, Kosel, Warschau, Auschwitz-Birkenau, Sobibor en Monotwitz en de rest. Lezers van de gewone uitgave zal het niet opvallen dat enige belangrijke getuigenverklaringen over Auschwitz afgelegd zijn door een lid van het Nederlands Auschwitz Comité, Ro Corper-Blik. Een daarvan zou in ho-
Vervolg van pag. 5
ge mate ons lot bepalen: men kon het niet geloven, niemand kon dat. Wij drukken hier deze passage af, die te vinden is op p. 722 van de wetenschappelijke uitgave, d.i. met voetnoten. De Jong schrijft over Vught: Een van de Nederlandse SS-Aufseherinnen kwam, vermoedelijk in september, toen op een middag een transport naar Westerbork zou vertrekken, een barak binnen waar vrouwelijke Joodse gevangenen werkten, en zei, aldus een van die gevangenen, R. Corper-Blik (24 april 1947): „dat ze een paar van ons die hun mond konden houden, wilde spreken. Wij spraken'af achter barak 9 te zullen komen. Tussen de middag gingen we daarheen. Ze zei: „Luisteren jullie, in Auschwitz is een crematorium. Probeer daar niet heen te komen, daar worden jullie allemaal verbrand. Wees liever lief tegen de commandant of een SS-er. Je kunt beter een Duitser lief aankijken dan daarheen te gaan". Onder elkaar vertelden we het verder. Wij dachten dat ze ons bang wilden maken en geloofden het niet". Juist dit toen vanzelfsprekend ongeloof is voor de opvolgende generaties zo moeilijk na te voelen. Ieder kind weet nu immers dat het waar was en hoe! De Jong spreekt verderop van een mentaliteit, o.a. door Berg in Amersfoort naar aanleiding van mishandelingen geuit: „Die Ju-den mussen doch sterben, das macht nichts aus". En hij vervolgt: „— het is die mentaliteit, die wil tot vernietiging geweest, welke in de Ver-nichtungslager een als het ware gein dustrialiseerd uitroeiingsproces in werking gesteld heeft: het eerste proces van dien aard dat de geschiedenis van de mensheid gekend heeft". Hoe hadden enkele jonge meisjes ergens in Brabant, hoe hadden ook eenvoudige en wijze mensen in aller heren landen dit kunnen onderkennen, kunnen beseffen: hier dreigt een gevaar, een ramp, die nooit en nergens heeft bestaan?".
Ook het Rode Kruis liet verstek gaan
En hiermee keren wij naar onze aanhef terug. Laat het ons alleen hebben over de Nederlandse ambtsdragers én leidinggevenden, hier en in Londen, in Zwitserland en elders. Vanaf '43 kon er geen twijfel bestaan over wat er met de gedeporteerden in het Oosten gebeurde. De mensen die hun huis voor de vervolgden openstelden wisten dat ook niet precies,
maar achtten terecht het wegslepen van een heel volksdeel luguber en onheilspellend, ondanks het schijnheilige etiket van tewerkstelling. De Nederlandse regering te Londen, zo bliikt ook uit (vaak persoonlijke) mededelingen in dit boek, was pas heel laat van de werkelijke toedracht te overtuigen en liet ook iedere poging na om bij de geallieerden op enig ingrijpen aan te dringen. De Joden zijn dus aan hun lot — en wat voor een lot — overgelaten. Ook mochten zij, zolang zij waren gevangen en nog niet afgemaakt, geen pakketten ontvangen (evenmin als de Russen). In verschillende bezette landen heeft het Rode Kruis gedaan wat het kon. Het Nederlandse Rode Kruis muntte uit door niet-optreden. Behalve voor de krijgsgevangenen heeft deze instelling alles nagelaten wat in Scandinavië, Frankrijk en België wel gebeurde. Pakketten zijn in en uit Nederland wel verstuurd door particulieren, met name een viertal vrouwen. Het Rode Kruis liet op onvoorstelbare wijze verstek gaan. Zowel de vertegenwoordigers in het bezette Nederland als het Comité te Londen kenmerkten zich, zogoed als de Nederlandse diplomaten buiten het bezette Europa door een even beschamende als schadelijke nalatigheid. Het gaat er niet om hoeveel slachtoffers meer dit verzuim heeft gekost. Men kan ook niet berekenen hoeveel mensen er meer gedeporteerd en vermoord zijn door de al te bereidwillige stiptheid van Nederlandse instellingen. Het is hard maar onvermijdelijk in te zien hoe onverschilligheid en kortzichtigheid nog meer mensen aan een genadeloze vijand hebben overgeleverd. Zulk een mening dringt zich in de bijna duizend bladzijden wel op. Daarom besluiten wij hier met De Jongs conclusie:
„Wij menen. . . dat wij met geen deel sterker dan met dit, het achtste, onderstreept hebben waar het, in Europa, in de tweede wereldoorlog om ging: hij was niet alleen een machtsstrijd maar, in het perspectief van de westelijke wereld, ook en vooral een strijd tegen een ideologie, het nationaal-socialisme, en tegen het daaruit voortvloeiend systeem, die beide hun misdadig karakter nergens duidelijker onthuld hebben dan in de verschijnselen en gebeurtenissen waarvan in de voorafgaande hoofdstukken sprake was. De concentratie- en de vernietigingskampen zijn niet alleen een toevallig nevenproduct geweest van het Derde Rijk, maar zij vormen er een wezenlijk onderdeel van. Wanneer er dan ook groepen waren die recht hadden op een maximum aan hulp van allen die het Derde Rijk ten val trachtten te brengen, dan juist diegenen die het bitterst leden onder de medogenloze vervol
ging die van de machthebbers van dat rijk uitging. Wat de Nederlanders onder die vervolgden betreft, hebben wij naar onze mening aangetoond dat zowel de officiële instanties in Den Haag als die in Londen in belangrijke opzichten jegens hen tekortgeschoten zijn. Daarbij merken zij tenslotte op dat men naar ons oordeel dit falen in zoverre aan de Londense instanties zwaarder moet aanrekenen dat zij niet handelden onder de gestadig toenemende, steeds benauwender druk van de bezetting. De Londense regering kon in vrijheid opkomen voor de belangen van het koninkrijk en die van al zijn burgers en ingezetenen". Een-zaak waarover het laatste woord nog niet gezegd en waarvan het ook vandaag moeilijk valt afstand en afscheid te nemen.
E.T.
IN BEROEP NA AFWIJZING
De laatste tijd worden vele slachtoffers, meest vrouwen, die geld voor extra-vacantie of voor huishoudelijke hulp aanvragen afgewezen, zonder enige keuring. Wij wijzen er met klem op dat zij die menen recht te hebben op deze vergoedingen toch op zijn minst de kans moeten krijgen te bewijzen dat zij gebreken of afwijkingen hebben tengevolge van het oorlogsleed en daarmee recht hebben op zo een vergoeding. Dit houdt dan medische keuring in. Wij raden mensen die afgewezen zijn aan tegen de afwijzing in beroep te gaan. Dit betekent dat men alleen maar aan de Uitkeringsraad, afd. WUV, Javastraat 42, Den Haag, behoeft te schrijven dat men met deze uitspraak niet accoord gaat. Deze mededeling moet binnen een maand na de datum die op de afwijzing staat in Den Haag zijn ontvangen. Niet later! Daarna kan men voor medische keuring worden opgeroepen. Het valt ons wel op dat men al bij het bezoek van een ambtenaar voor de aanvrage hoort dat bericht over eventuele toewijzing wel een jaar kan uitblijven. Maar in Den Haag is het ook mogelijk dat iemand in januari een aanvrage doet en al in juni bericht van afwijzing krijgt. Ra, ra, hoe kan dat?
R. Corper-Blik
Top Related