Module 4Advies en doorverwijzing

1

2

Informatie

3

4

Informatie module 4: Advies & doorverwijzing

InhoudDeze module richt zich op de praktische ondersteuningsvraag van de mantelzorger. De zorgprofessional leert in deze module hoe instructie te geven aan de mantelzorger ten aanzien van zorgvaardigheden en hoe advies te geven met betrekking tot ziektebeelden. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan het intern en extern doorverwijzen van de mantelzorger. Vragen die in deze module centraal staan zijn:• Hoe kun je de mantelzorger ondersteunen bij praktische zorgvragen?• Hoe adviseer je de mantelzorger ten aanzien van ziektebeelden?• Wanneer verwijs je naar wie of wat door?• Hoe kun je de interne zorg met elkaar organiseren?• Welke tips & tricks zijn behulpzaam m.b.t. ondersteunen, adviseren en doorverwijzen?

KenniscomponentIn de module komen de volgende onderwerpen aan bod:• Feedbackregels (zie document “Achtergrondinformatie feedbackregels”).• Tips & Tricks voor ondersteunen, adviseren en doorverwijzen van de mantelzorger.

TijdDe gehele module duurt maximaal een dagdeel (4 uur).In het draaiboek van deze module staan de tijden per opdracht vermeld.Het draaiboek is te vinden in het document “instructie voor de trainer”.

BenodigdhedenRaadpleeg de volgende onderdelen voor meer informatie:1 Instructie voor de trainer (zie mapje informatie)2 Materialen voor module 43 Opdrachten voor module 4

5

6

Leerdoelen module 4: Advies & doorverwijzing

Opdracht Leerdoelen

4.1 De praktische zorgvraag • Constructief kunnen instrueren en corrigeren van de mantelzorger bij de uitvoering van zorgvaardigheden

4.2 De adviesvraag • De mantelzorger kunnen adviseren over het zorgproces van een cliënt op basis van diens ziektebeeld.

4.3 Doorverwijzen • Zicht hebben op interne organisatiestructuur om mantelzorgers effectief te kunnen doorverwijzen.

4.4 Welkom in de jungle • Voor de mantelzorger kunnen schetsen van de structuur en mogelijkheden binnen het zorglandschap.

7

Instructie voor de trainer: Module 4 Advies & doorverwijzingIn deze instructie vind je het draaiboek voor de uitvoering van module 4: Advies & doorverwijzing. Het draaiboek is voorbeeldmatig ingevuld. Het is aan de trainer om het draaiboek aan te passen naar behoefte. Waar de afkorting PPP staat, wordt verwezen naar de PowerPoint presentatie van deze module.

De training van module 4 duurt maximaal een halve dag en is aan te passen door onderdelen toe te voegen of te verwijderen.

Voorbereiding trainers:- Neem module 4 door (informatie, materialen en opdrachten)- Breng in kaart wat de vragen zijn over gesprekstechnieken bij je deelnemers (zie Toolbox Gids)- Stel op basis daarvan je training samen- Lees de Toolbox Gids om je training zo goed mogelijk in te richten.

Voorbereiding deelnemers:- Opdracht: bekijk de Toolbox, module 4- Schrijf je leervragen op, zodat je ze kan toelichten tijdens de training

DRAAIBOEK MODULE 4: ADVIES & DOORVERWIJZINGTijd Onderwerp en activiteiten Resultaat HulpmiddelenOptioneel(15 min)

Kennismaking of ‘hoe is het gegaan?’- Welkom- Kennismakingsoefening- Terugblikken

- Deelnemers en trainer leren elkaar kennen;

- Terugblik op de afgelopen periode waarin voorgaande modules zijn uitgeprobeerd.

09.00(15 min)

Introductie van module- Uitleg over de achtergrond van de training- Ophalen van de aanwezige kennis over doorverwijzing van

de mantelzorger: Met wat voor soort vragen komt een mantelzorger

naar je toe? Heb je wel eens een mantelzorger moeten

doorverwijzen? Zo ja, voor wat? Naar wie of wat heb je doorverwezen? Weet je binnen jouw organisatie precies bij wie je een

mantelzorger door zou moeten verwijzen bij specifieke

- Voorkennis van deelnemers in beeld- Leervragen van deelnemers in beeld- Casuïstiek (voorbeelden uit de praktijk) in

kaart gebracht

8

vragen? (geef voorbeelden van zulke vragen) 9.15(30 min)

Opdracht: 4.1 De praktische zorgvraagVoer de oefening uit zoals beschreven in opdracht 4.1Maak een keuze uit de twee opties:- Proeve van Bekwaamheid (45 minuten)- Stel je voor dat… (30 minuten)

LET OP! Voor deze opdracht dien je ook materialen te gebruiken uit module 3.

- Deelnemers weten hoe ze een mantelzorger constructief kunnen instrueren en corrigeren bij de uitvoering van zorgvaardigheden.

MODULE 3:PPP, dia 14 t/m 17Achtergrondinformatie feedback geven en ontvangen

MODULE 4:PPP, dia 2

9.45(30 min)

Opdracht: 4.2 De adviesvraagVoer de oefening uit zoals beschreven in opdracht 4.2

- Deelnemers hebben gezamenlijk nagedacht over hoe ze goed advies kunnen geven aan een mantelzorger wanneer deze vragen heeft ten aanzien van een ziektebeeld.

Lootjes adviesvragen

10.15(45 min)

Opdracht: 4.3 DoorverwijzenDeze opdracht vergt voorbereiding van jouw als trainer. In de opdracht staan een aantal vormen beschreven die je kunt gebruiken om deze oefening met deelnemers te doen. Reken 45 tot 60 minuten voor dit onderdeel.

- Deelnemers hebben zicht op de interne structuur van de organisatie en weten naar wie ze voor welke vragen van een mantelzorger moeten doorverwijzen.

Afhankelijk van werkvormkeuze, zie opdracht.

11.00(15 min)

Pauze

11.00(45 min)

Opdracht: 4.4 Welkom in de jungle Voer de oefening uit zoals beschreven in opdracht 4.4

- Deelnemers kunnen voor de mantelzorger de structuur en mogelijkheden binnen het zorglandschap schetsen.

Zelf regelen: brown paper of achter elkaar geplakte flaps.

11.45(45 min)

Opdracht: 4.5 Voer de oefening uit zoals beschreven in opdracht 4.5

- Deelnemers hebben nagedacht over werkwijzen om te komen tot een efficiënte afstemming met collega’s aangaande de zorgvraag van cliënten en mantelzorgers.

Formulier zorg intern organiserenFlipover

12.30(10 min)

Afsluiting- Herhalen van wat gedaan is- Herhalen van wat geleerd is- Terugkomen op de leervragen die aan het begin genoemd

zijn- Rondje bij deelnemers wat ze van de training vonden

9

(tops en tips).- Vervolg van de training toelichten (als deze er is)

12.40 Einde

10

Opdrachten

11

Opdracht 4.1: De praktische zorgvraag

LeerdoelConstructief kunnen instrueren en corrigeren van de mantelzorger bij de uitvoering van zorgvaardigheden.

Tijd30 tot 45 minuten

Benodigdheden• Achtergrondinformatie feedback geven en ontvangen uit module 3• PowerPoint presentatie uit module 3, dia 14 t/m 17• PowerPoint presentatie module 4, dia 2• Zorgkaarten BTN (optioneel)• Regels voor goed instrueren

InstructieIndien niet behandeld: lees de achtergrondinformatie over feedbackregels en licht deze zo nodig toe via de PowerPoint presentatie uit module 3. Ga na of het nodig is om eerst te oefenen met feedbackregels, of dat de opdrachten hieronder direct kunnen worden uitgevoerd.

Maak een keuze uit de twee onderstaande opdrachten: Proeve van Bekwaamheid Stel je voor dat…

Proeve van Bekwaamheid (45 min)1. Vraag twee personen om op de gang te gaan staan. 2. Overleg met de overgebleven deelnemers welke zorgvaardigheid zij zo meteen willen

instrueren aan de personen die op de gang staan. Gebruik hiervoor de zorgvaardigheden die op dia 2 van de PowerPoint presentatie van module 4 staan of die op de zorgkaarten van BTN staan vermeld (bijvoorbeeld zorgvaardigheid tillen).

3. Bedenk samen een scene waarin de zorgvaardigheid gedemonstreerd zal worden.4. Neem de gekozen zorgvaardigheid met de deelnemers door. Leg uit dat zij zo direct

om de beurt de personen die op de gang staan zullen gaan instrueren en corrigeren bij het uitvoeren van de zorgvaardigheid. Dit mogen ze alleen doen door vanaf een afstand te kijken en aanwijzingen te geven. Ze mogen als toeschouwer dus zelf niet meehelpen. Het gaat erom, om de instructie zo helder mogelijk te verwoorden.

5. Neem indien nodig de feedbackregels nog met de deelnemers door.6. Roep de twee mensen op de gang naar binnen. Vertel aan hen welke zorgvaardigheid

ze gaan uitvoeren en wat ze moeten doen (het scenario schetsen). Indien deze twee mensen ook zorgprofessionals zijn, instrueer ze dan om expres zo nu en dan iets fout te doen in de uitvoering van de zorgvaardigheid.

12

7. Laat de scene starten. De toeschouwers geven nu om de beurt een instructie ofcorrectie op de uitvoering van de zorgvaardigheid.

8. Bespreek de regels voor goed instrueren.

Stel je voor dat… (30 min)1. Gebruik dia 2 van de PowerPoint presentatie van module 4.2. Stel bij elke zorgvaardigheid de vraag: “Stel je voor dat de mantelzorger deze

vaardigheid deels niet goed of zelfs helemaal verkeerd uitvoert. Wat zou je doen? Hoe pak je dat aan?

3. Er zijn twee mogelijke opties om de deelnemers antwoord te laten geven:– Door ze te laten vertellen wat ze zouden doen.– Door ze te vragen het “hoe” te tonen (demonstreren).

4. Geef als trainer feedback op de aanpak of laat de andere deelnemers hierop reageren.

Tot slotWijs de deelnemers op de YouTube kanalen die in het document Tips & Tricks staan vermeld (zie mapje materialen van module 4). Hier staan handige instructiefilmpjes die mantelzorgers kunnen helpen bij het uitvoeren van zorgvaardigheden.

13

Opdracht 4.2: De adviesvraag

LeerdoelDe mantelzorger kunnen adviseren over het zorgproces van een cliënt op basis van diens ziektebeeld.

Tijd30 minuten

BenodigdhedenLootjes adviesvragen (geprint)

Instructie1. Laat een deelnemer een lootje trekken met een adviesvraag erop.2. Vraag of de deelnemer de adviesvraag voor wil lezen aan de rest van de groep.3. Vraag aan iemand uit de groep om te reageren hoe hij/zij deze adviesvraag zou

aanpakken? Denk daarbij aan:– Wat vertel je wel (en niet) over het ziektebeeld?– Zijn er tips die je aan de mantelzorger kunt geven die hem/haar verder kunnen

helpen als het gaat om informatie, ondersteuning en dergelijke?

14

Opdracht 4.3: Doorverwijzen

LeerdoelZicht hebben op interne organisatiestructuur om mantelzorgers effectief te kunnen doorverwijzen.

Tijd45 tot 60 minuten

BenodigdhedenAfhankelijk van werkvormkeuze, kunnen de volgende (zelf te regelen) benodigdheden bruikbaar zijn:• PowerPoint, Kahoot (quiz)• Geprinte foto’s of namen van medewerkers in de organisatie (Wie ben ik?)• Geprinte profielen (DNA sporenonderzoek)• A3 papier formaat• Flipover

InstructieDeze opdracht vergt voorwerk van de trainer.1. Breng in kaart wie wat doet binnen de interne organisatie dat relevant kan zijn bij het

doorverwijzen van een mantelzorger. Bij wie moet je zijn voor welke vragen?2. Kies een creatieve vorm om de deelnemers zicht te laten krijgen op deze interne

structuur. Enkele voorbeelden staan hieronder beschreven.

QuizMaak meerkeuzevragen en laat de deelnemers raden wat het goede antwoord is. Je kunt dit op meerdere manieren doen: met pen en papier, via een PowerPoint presentatie of op een interactieve wijze met de online tool Kahoot. Kahoot is een app waarin meerkeuzevragen, meningsvragen of enquêtevragen kunnen worden gemaakt. Via smartphones, een laptop of tablet kunnen deelnemers tegelijkertijd inloggen en zien ze de antwoorden die de groep geeft op het scherm verschijnen. Het is ook mogelijk om illustraties en videofragmenten in deze tool toe te voegen. De app is in het Engels en is gratis te gebruiken. Voor meer informatie zie: https://getkahoot.com/.

Wie ben ik?Print foto’s of namen van alle medewerkers in de organisatie die te maken kunnen hebben met vraagstukken van mantelzorgers, en naar wie collega’s mantelzorgers kunnen doorverwijzen. Laat de deelnemers het spel spelen Wie ben ik?, waarbij ze al vragend erachter moeten komen wie ze zijn en wat ze in de organisatie doen.

DNA sporenonderzoekVraag aan de mensen in je organisatie of ze in enkele kernwoorden over zichzelf, hun rol in de organisatie en hun kennis m.b.t. mantelzorgers willen opschrijven. Gebruik deze “DNA profielen” in de training en laat de deelnemers raden bij wie ze horen.

15

MindmapSchrijf mogelijke vragen van een mantelzorger op een A1 papier formaat. Laat de deelnemers nu gezamenlijk namen bij de vragen zetten: naar wie zouden ze de mantelzorger doorverwijzen binnen de interne organisatie? Vul als trainer deze kennis eventueel aan indien dat nodig blijkt te zijn.

Belangrijke slotvraag in deze opdracht is: “wat kun je doen om goed door te verwijzen?" Inventariseer dit bij de deelnemers. Schrijf de antwoorden op een flap.

16

Opdracht 4.4: Welkom in de jungle

LeerdoelVoor de mantelzorger kunnen schetsen van de structuur en mogelijkheden binnen het zorglandschap.

Tijd: 45 minuten

Benodigdheden• Zelf regelen: brown paper (lange rol papier) of meerdere papiervellen achter elkaar

geplakt.

InstructieVerwijs naar het boek van Monique Bekker (zie document Tips & Tricks, module 4, mapje materialen). Dit boek beschrijft vanuit het perspectief van de mantelzorger hoe moeizaam het is om de weg te vinden in het zorglandschap. Mantelzorgers hebben behoefte aan informatie over rechten en plichten, hoe de zorg werkt, waar ze terecht kunnen met vragen etc. Van zorgprofessionals wordt verwacht dat ze deze informatie kunnen geven, om op die manier mantelzorgers te ontlasten.

1. Maak groepjes van twee.2. Geef deelnemers de opdracht om op de brown paper de structuur van de zorg te

schetsen. Daarbij kunnen ze de volgende vragen in het achterhoofd meenemen:– Hoe komt een mantelzorger binnen bij de zorg? Wat moet hij/zij doen?– Welke mogelijkheden heeft de mantelzorger in het zorglandschap? Denk bij deze

vraag ook aan de wetten en regelingen die er zijn. 3. Vraag de deelnemers hun brown paper toe te lichten aan elkaar. Let daarbij op of er

opmerkelijke verschillen zijn in hun verhaal. Zo ja, vraag hier op door en probeer tot een gezamenlijk beeld te komen over de structuur en mogelijkheden van de zorg die een mantelzorger zou moeten weten.

17

Opdracht 4.5: Zorg organiseren

LeerdoelWerkwijzen bedenken om te komen tot een efficiënte afstemming met collega’s aangaande de zorgvraag van cliënten en mantelzorgers.

Tijd45 minuten

Benodigdheden• Formulier zorg intern organiseren (geprint)• Zelf regelen: flipover

Instructie1. Maak tweetallen.2. Vertel het doel van de opdracht. Geef daarbij aan dat het kan gaan om verschillende

vormen van afstemming. Bijvoorbeeld: – De zorg op voor de mantelzorger geschikte tijdstippen afstemmen;– Afspraken communiceren naar andere thuiszorgmedewerkers;– Controleren of de afspraken zijn uitgevoerd;– Doorverwijzen: wanneer verwijs je door met welke vraag (zie ook opdracht 4.3)

3. Deel aan elk tweetal een formulier uit (zorg intern organiseren).4. Zeg dat ze deze samen mogen invullen.5. Doe een plenaire nabespreking. Noteer alle antwoorden op een flap.6. Laat de deelnemers concluderen wat ervoor nodig is om de zorg intern beter af te

stemmen met oog op een betere dienstverlening naar de mantelzorger en cliënt toe. Achterhaal ook wat de mogelijke oorzaken van specifieke problemen zijn, zodat hier concrete verbeteracties uit voort komen.

7. Maak afspraken over welke verbetersuggesties wie gaat uitvoeren en voor wanneer.

18

Materialen

19

Lootjes adviesvragen

Print de onderstaande lootjes en knip deze uit langs de kniplijn. Gebruik de lootjes bij opdracht 4.2: De adviesvraag.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hoe ontwikkelt dementie zich, in welke stadia? Ik weet niet goed wat ik van deze ziekte kan verwachten en hoe ik moet omgaan met de veranderingen in het gedrag van mijn partner die ik zie. Kunt u mij daarover advies geven?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bij mijn vriend Tom is schizofrenie geconstateerd. Soms doet hij hele onverwachte dingen zoals hard gaan schreeuwen zonder dat daarvoor een aanleiding is. Maar hij kan ook erg teruggetrokken zijn en zich niet meelevend opstellen. Dan ervaar ik hem als heel afstandelijk en niet aanwezig hier bij mij. Ik weet niet altijd goed hoe ik hiermee om moet gaan. Wat zou u me kunnen adviseren?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kees is 14 jaar oud. Hij helpt zijn alleenstaande moeder Marta met het verzorgen van zijn verstandelijk gehandicapte zusje Mila. Kees heeft het er af en toe moeilijk mee dat alle aandacht naar Mila uitgaat. Wat zou jij Marta als moeder hierin kunnen adviseren?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sandra heeft door een ernstig ongeluk een dwarslaesie opgelopen. Haar man Koen zorgt voor haar. Hij wordt onzeker zodra Sandra’s temperatuur veel begint te schommelen. Er is geen vooruitzicht op dat zijn vrouw beter zal worden, maar wat kunnen zij van de toekomst verwachten? Wat kun je Koen hierover vertellen en welke tips wil je hem meegeven?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

20

21

Zorg intern organiseren

Geef antwoord op de onderstaande vragen.

1. Waarom is het van belang om de zorg tussen collega’s en met mantelzorgers goed af te stemmen?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. Geef een voorbeeld van een goede afstemming tussen zorgprofessionals en mantelzorgers.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. Hoe is de zorg nu intern bij jullie georganiseerd?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

4. Wat vind je goed daar goed aan?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

22

5. Zijn er dingen die beter kunnen?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

6. Zo ja, welke verbetersuggesties kun je bedenken?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

7. Welke verbetersuggesties kunnen mogelijk direct worden opgepakt?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

8. Welke verbetersuggesties zijn voor de lange termijn interessant?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

23

Tips & Tricks

Hieronder vind je handige tips & tricks die passen bij deze module.

YouTube kanalenEr zijn YouTube kanalen beschikbaar met handige instructievideo’s gericht op zorgvaardigheden. Zorgprofessionals kunnen mantelzorgers hierop wijzen, zodat zij meer zelfstandig kunnen functioneren.

YouTube kanaal: Stichting Samen Beter Thuishttps://www.youtube.com/channel/UCHyXwQwclBuzMrTd6h-yL8A

YouTube kanaal: Goed Gebruikhttps://www.youtube.com/user/goedgebruik

De jungle van de ouderenzorgDit boek, geschreven door Monique Bekker, beschrijft “overlevingstips” van een mantelzorger. De auteur beschrijft haar ervaringen een dagboekvorm, geeft handvatten en praktische tips, een begrippenlijst om het zorglandschap beter te begrijpen en handige sites. Voor zorgverleners kan dit boek een aanvulling zijn in hun streven naar optimale patiëntenzorg.

24

25

26