Zorg om de voeding, (ondervoeding) in de zorg.

Plan om ondervoeding aan te pakken

Wat mag U verwachten.• Wat is de vertaling van “Good Management Practise”• Oorzaken en gevolgen van ondervoeding.• Concreet plan:

• Voedingsanamnese• Duidelijke en concrete afspraken• Meetinstrumentarium; monitoringsysteem• Identificatie• Communicatie met de arts• Mondhygiëne

• Mensen met dementie versus fysisch zorgafhankelijke mensen

• Vorming personeel.

Waarom een beleid ontwikkelen dat gestoeld is op PDCA

WZC Keienhof 2011 A3-plan op basis van CAF-model.

Missie: Het OCMW-Tienen engageert zich

om aan alle residenten verblijvend in het

WZC-Keienhof, een hoogstaande kwalitatieve

totaalzorg aan te bieden waarbij de bewoner

centraal staat en zonder onderscheid van zijn

of haar filosofische, ideologische of

godsdienstige overtuiging.

Visie: Hoogstaande kwalitatieve

zorgverlening met de focus op zwaar

zorgbehoevende mensen, aanbieden in een

modern en gediversifieerd zorglandschap. De

uitbating moet op termijn kostendekkend

worden met aandacht voor ecologie en

innovatie.

Succesbepalende Factoren (SBF’en) Vorming richten op ontwikkeling

elektronisch residentendossier; geautomatiseerde medicatiebedeling en

elektronische uurroosterplanning.

Reconversie van ROB naar RVT.

Alternatieve personeelsfinanciering.

Open communicatie en PDCA.

Principe hanteren: meten = weten.

1. Leiderschap

- Klachtenbeleid optimaliseren

- Voedingsbeleid met de focus op

bestrijding van ondervoeding.

- Vormingsbeleid i.f.v. Visie.

- Rughygiëne bevorderen door

hef- en tilinstructies.

- Ecologisch beleid accentueren (

afvalbeleid; spaarlampenbeleid;

energiebeleid, waterbeleid)

-Financieel beleid:

- evenwicht

nastreven door verdere

specialisatie in de zorg.

- alternatieve

personeelsfinanciering.

- Uurroosterbeleid cfr.

arbeidsreglementering

- Incontinentiebeleid

- Kwaliteitsbeleid

- automatisatie medicatiebedeling

3. Management van

medewerkers

- Functioneringsgesprekken

en peilen naar

vormingsbehoeften.

- Vorming i.f.v. automatisatie

distributie geneesmiddelen.

- Vorming i.f.v. etensbedeling

en begeleiding bij het

voedingsgebeuren.

2. Strategie en beleid

-Referentiewerkgroepen:

-

palliatieve zorg

-

dementiezorg

- voedingszorg

-Jaarplan vormingsbeleid

opstellen in overleg met de

werkgroepen.

- Optimalisatie RVT-bezetting.

- Cafetaria faciliteiten

voorzien.

4. Management van

middelen

Budgetbeheer: budgetten

voor

- vorming

- aankoop van gebruik –en-

verbruiksgoederen

- aankoop software voor

uurroosterbeleid.

- lonen

5. Management van

processen

-Optimalisatie

werkprocedures cfr. Visio

Software.

-Registratie indicatoren

om de kwaliteit van

zorgprocessen

te registreren.

-Analyse en correctie cfr.

Deming cyclus( PDCA)

- MDS-zorgoverleg

wekelijks.

- Vrijwilligerswerking

aanhouden.

- Updating hulp-en -

zorgmateriaal via

referentieverantwoordelijke.

- Enquêtes bij residenten

en medewerkers met

betrekking tot de kwaliteit

van zorgprocessen.

- Enquêtes bij medewerkers

met betrekking tot de

werking.

- Benchmarking kwaliteit

van de zorg.

7. Resultaten bij

medewerkers

- Tevredenheidpercentage

met betrekking tot diverse

aspecten van de vorming.

- Tevredenheid algemeen

- Tevredenheid met

betrekking tot kwaliteit van

zorg.

6. Resultaten klanten

- Tevredenheid bewoners met

betrekking tot de geleverde

zorg.

- Samenwerkingsverbanden

met leveranciers in het kader

van professionele totaalzorg.

-Samenwerking met

bewoners en familie via

gebruikersraden en

familieraden

8.Resultaten in de

samenleving

- Besturen met oog voor het

milieu via:

- groene

stroom

- afvalbeleid

- waterbeleid

-

spaarlampenbeleid

-

incontinentiebeleid

9. Resultaten m.b.t.

sleutelactiviteiten.

- Toename inkomsten

hotelprijs met 2.7%

- Toename inkomsten via

RIZIV met 20%

- Percentage tevredenheid

vorming: SLA: 80%

- Percentage tevredenheid

bewoners algemeen:

SLA: 80%

- Algemene tevredenheid

medewerkers: SLA: 77%

-Lange termijn contracten

voor keuken; wasserij;

incontinentiemateriaal.

- Finaliseren waterbeleid

met 15% minder verbruik

als gevolg.

- 0% budgetoverschrijding

2011.

-Finaliseren automatisatie

geneesmiddelendistributie.

WZC Keienhof 2014 A3-plan op basis van CAF-model.

Missie: Het OCMW-Tienen engageert zich om

aan alle residenten verblijvend in het WZC-

Keienhof, een hoogstaande kwalitatieve

totaalzorg aan te bieden waarbij de bewoner

centraal staat en zonder onderscheid van zijn of

haar filosofische, ideologische of godsdienstige

overtuiging.

Visie: Hoogstaande kwalitatieve zorgverlening

met de focus op zwaar zorgbehoevende

mensen, aanbieden in een modern en

gediversifieerd zorglandschap. De uitbating

moet op termijn kostendekkend worden met

aandacht voor ecologie en innovatie.

Succesbepalende Factoren (SBF’en) Vorming richten op ontwikkeling

elektronisch residentendossier; geautomatiseerde medicatiebedeling en

elektronische uurroosterplanning.

Medewerking verschaffen aan Wetenschappelijk onderzoek.

Open communicatie en PDCA.

Principe hanteren: meten = weten.

1. Lei1. Leiderschapderschap

- Klachtenbeleid opvolgen en

overzicht op familieraad.

- Voedingsbeleid met de

focus op bestrijding van

ondervoeding.

- Vormingsbeleid i.f.v.

automatisatie en palliatieve

zorg.

-Planning opname nieuwe

residenten i.f.v. uitbreiding.

Opmaken secties voor

automatisatie.

-Financieel beleid:

- evenwicht nastreven door

efficiënt opnamebeleid.

-

uurroosterbeleid Nisplan

opvolgen.

Automatisatie

medicatiebedeling.

Geïntegreerde zorgregistratie.

3. Management van medewerkers3.medewerkers

- Enquête tevredenheid

medewerkers.

- Vorming i.f.v. automatisatie

distributie geneesmiddelen.

- Vorming i.f.v. registratie

zorgverlening.

- Vorming omgaan met

mensen met dementie.

2. 2. Strategie en beleid-Referentiewerkgroepen:

- palliatieve zorg

-dementiezorg

- voedingszorg

-Jaarplan vormingsbeleid

opstellen in overleg met de

werkgroepen.

- Optimalisatie RVT-bezetting.

- Cafetaria faciliteiten

voorzien.

44. Management van middelen. Management van

middelen

Budgetbeheer: budgetten

voor

- vorming

- aankoop goederen

- Finaliseren van uitbreiding

5. Management van processen

5. Management van

processen

-Optimalisatie

werkprocedures cfr. Visio

Software.

-Registratie indicatoren

om de kwaliteit van

zorgprocessen te

registreren naast de

verplichte indicatoren

-Analyse en correctie van

geregistreerde data.

- MDS-zorgoverleg

wekelijks.

- Vrijwilligerswerking

optimaliseren

- Analyse benchmarking..

- Enquêtes bij residenten

en medewerkers met

betrekking tot de kwaliteit

van zorgprocessen.

-Participatie

wetenschappelijk

onderzoek ( Lucas)

7. Resultaten bij medewerkersmedewer

kers

- Tevredenheidpercentage

met betrekking tot diverse

aspecten van de vorming.

- Tevredenheid algemeen

- Tevredenheid met

betrekking tot

werkomstandigheden.

66. Resultaten klanten. Resultaten klanten

- Tevredenheid bewoners met

betrekking tot de geleverde zorg.

- Samenwerkingsverbanden met

leveranciers in het kader van

professionele totaalzorg.

-Samenwerking met bewoners

en familie via gebruikersraden en

familieraden

8.Resultaten in de samenlevingsamenleving

- Besturen met oog voor het

milieu via:

- groene stroom

- afvalbeleid

- waterbeleid

-

spaarlampenbeleid

-incontinentiebeleid

- Recuperatie regenwater

99. Resultaten m.b.t. sleutelactiviteiten.

. Resultaten m.b.t.

sleutelactiviteiten.

- Toename inkomsten

hotelprijs met 2.7%

- Toename inkomsten via

RIZIV met 20%

- Percentage tevredenheid

vorming: SLA: 80%

- Percentage tevredenheid

bewoners algemeen:

SLA: 80%

- Algemene tevredenheid

medewerkers: SLA: 77%

-Lange termijn contracten

voor keuken; wasserij;

incontinentiemateriaal.

- Finaliseren waterbeleid met

15% minder verbruik als

gevolg.

- 0% budgetoverschrijding

2014.

- Resultaten finalisering

automatisatie

geneesmiddelendistributie.

- Upgrade Nisplan

afwerken.

WZC Keienhof 2016 2014 A3-plan op basis van CAF-model.

VoedingValincidenten Medicatiefouten

Werkmodel

Financieel evenwicht

Overzicht klachten

Prevalentiecijfers van het Nationaal Voedings- en-gezondheidsplan wijzen zowel in België als in Nederland op cijfers tussen 20 à 40 %.

De cijfers van ondervoeding bij personen met de-mentie liggen hoger( katabole toestand) door o.m. gedragstoornissen, structurele en biologische veranderingen in de hersenen(Kurrle, Brodaty, & Hogarth, 2012).

Concrete cijfersOver ondervoeding

• Meer valincidenten( door verminderde spiermassa als gevolg van ondervoeding)

• Verminderde AH functie.• Verminderde cardiale functie.• Meer doorligwonden.• Verminderde spierkracht door vermindering van de

spiermassa • Aspiratiepneumonie( 53% bij mensen met dementie).• Toename van infecties t.g.v. immuniteitsproblemen.• Sarcopenie door gebrek aan bijkomende eiwitaanvoer

• (Wolf-Klein & Silverstone)(Jonker 2009; Chouinard, Lavigne & Villeneuve, 1998)

Gevolgen van ondervoeding

Oorzaken van ondervoeding• Menselijk gebonden oorzaken:• Olfactorisch deficit:80% van de smaak is voornamelijk geur.• Zintuigen verouderen. Als lezen wat moeilijker gaat op een

bepaalde leeftijd draagt men een bril. Als je minder scherp hoort draag je een gehoortoestel. Wat doen we om de smaak aan te wakkeren?

• Er is een samenhang tussen dementie en ondervoeding(Kurlle, Brodaty, & Hogarth, 2012)

• Katabole toestand met een negatieve stikstofbalans. • Geen aandacht voor de mondhygiëne(zie verandering

normale flora in de mond door aanwezigheid pathogenen).• Ziekte gerelateerde ondervoeding( Jonker,2009;Chouinard,

Lavigne & Villeneuve, 1998)

• Infrastructuur; logistiek.• Koude ruimte zonder aankleding.• Weinig variatie in de voeding( onvoldoende energie, eiwitten).• Geen georganiseerde en gestructureerde begeleiding bij het

eten.• Geen communicatie keuken en zorgveld.• Geen individuele benadering van het voedselprobleem noch in

aanbod, noch in opvolging.• Ontbreken van essentiële meetgegevens • Geen aangepast eet- en drinkmateriaal.• Onvoldoende tijd ter beschikking voor de eetmomenten.

• De distributie geschiedt niet in aanwezigheid van de resident.• Geen aandacht voor het bereiden van maaltijden in

aanwezigheid van de resident ( gebakken eitjes, pannenkoeken)

Ondervoeding bij senioren.

Ontwikkel een consequent beleid en betrek hierbij de medewerkers en de

stakeholders

Concreet plan

• Belang van de indicator en opvolging bespreken in team( bijscholingsmoment).De bevindingen uit wetenschappelijke literatuur.De bevindingen van de officiële werkgroep rond dit thema(S3)

• Een werkgroep voeding en gezondheid oprichten.De werkgroep bestaat uit medewerkers en stakeholders.Vertegenwoordigers uit de keuken.Tenminste eenmaal per maand wordt algemeen overleg gepleegd.De deskundige voeding en verwenzorg volgt het dagelijks gebeuren op en corrigeert zelf waar nodig is en of overlegt met de hoofdverpleegkundige.

• Registratie van het gewicht van de resident is primordiaal.

• Belangrijk zijn de concrete cijfers: percentage gewichtsverlies 5% of meer afgelopen maand? of 10% of meer de afgelopen 6 maanden? Dit wordt besproken in het MDO.

• Hoe ziet de voedingsanamnese er uit? Hoe consolideer ik info.

Info in het informatieschrift: hoe ziet de voeding er uit van de individuele resident?ontbijt; middagmaal; vieruurtje, avondmaal.Dieet? Wat zegt de arts?Welk vlees en in welke vorm;Welke drank moet voorzien worden; in welk recipiëntHoeveelheid dat de resident kan eten;Frietjes; aardappelen of puree; rijst Welke groenten wel en welke zeker niet;Saus of geen saus; + elk detail is belangrijk.Welke recipiënten helpen echt?

1 2 3 4 5 6 7

jaar 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

perct 0,07 0,04 0,014 0,013 0,014 0,0086 0,018

7,00%

4,00%

1,40% 1,30% 1,40%

0,86%

1,80%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

Evolutie gewichtverlies van 2009 tot 2015

jaar

perct

Resultaten bij deelname aan Navigator.

MENUFICHE

Naam + Voornaam

Kamernummer

ONTBIJT

Brood wit grijs x aantal 3

Fantasiebrood kramiek x suiker x aantal 4

Beleg alles x peperkoek en speculaas

Becel

Koffie zwart met melk x thee

Suiker x

Drinkgerei tas x beker teut

MIDDAGMAAL

Soep beker 1/2 beker teut kom

Groenten alles x

Aardappelen gewoon x puree x frieten x

rijst x pasta x

Vis x

Vlees gewoon stukjes gemalen gemixt

Dessert gewoon x gemixt

Drank water plat water bruis bier blond bier bruin x

Appelmoes

kom x bord

AVONDMAAL

Brood wit grijs x aantal 3

Sandwich x aantal 3

Beleg alles x

Becel xx

Suiker x

Warm avondmaal

VOEDINGSWIJZE

zelfst. x toezicht met hulp met hulp+

DIETEN

maagdarmsparend zonder zout

arm verz. vetzuren suikervrij

OPMERKINGEN

53%

33%

7%

60%

3%

40%

33%

70%

33%

17%

7%

70%

27%

3%

0%

53%

0%

23%

33%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

blinde vink

boerenwordt

braadwordt met tuin

chipolatta

crepinette

emmenthalsteak

gehaktbal

grillburger

hespenspek

kalfspaupiette

kalkoenlapje

kipfilet

kippebout

schnitsel

slavink

spek

steakburger

varkensgebraad

vleesbrood

Voorkeur vlees gekozen door residenten Keienhof

• Temperatuurregistratie van elke voedingscomponent• Gebruik bij het middagmaal verwarmde borden • het advies van kiné en ergo over de zitpositie van

sommige residenten is noodzakelijk( rechtzitten is het uitgangspunt).

• Wie begeleidt wie, wanneer?• Wie begeleidt de mensen met slikproblemen?• Wie doet de bordcontrole?

• Bij wie en wanneer een “ meet en weet” opstarten?• Wanneer wordt het stappenplan geactiveerd?• Wie beheert de informatiestroom m.b.t. de

maaltijden aan de keuken?

Datum 17/12/2016 GELIJKVLOERS

K A Naam Stuk vlees Aard. Puree Stukjes Gemalen alles geblixt B-ham Gn vis SV

O1 1 1 1 1

O2 1 1 1 1

O3 1 1

O4 1 1 1 1

O5 1 1 1

O6 1 1 1

O7 1 1 1

O8 1 1 1

O9 1 1

O10 1 1 1

O11 1 1

O12 1 1 1

O13 1 1 1Allergie champ

en spinazie.

O14 1 1 1

O15 1 1 2

O16 1 1 1 1

O17 1 1 1 1

O18/1 1 1 1

O18/2 1 1 1

O19/1 1 1 1

O19/2 1 1 1

O20/1 1 1 1

O20/2 1 1

O21/1 1 1 1

O21/2 1 1 1

O22 1 1 1

O23 1 1 1

O24 1 1 1 1

O25 1 1 1

O26 1 1 1 1

O27 1 1 1

O28 1 1 1

O29 1 1 1 1 1

O30 1 1 1

O31 1 1 1

O32 1 1 1

O33 1 1 1 1 1

60 Totalen 11 22 33 29 15 5 0 5 16

Stuks vlees 11

Aardappelen 22

Puree 33

Open afdeling

SV = suikervrij

Stukjes 29

Totaal 60

ZA = zoutarm

Gemalen 15

AVVZ: arm aan verzadigde vetzuren

Geblixt 5

Algemeen totaal

MDS = maag darm sparend

Boterham 0

85

restarm

Geen vis 5

Suikervrij 16

Stuk vlees Aard. Puree Stukjes Gemalen geblixt B-ham Gn vis SV

M 2 Grijs Naar keuze

2 suiker/Krenten

A 3 Grijs Naar keuze

2 Sandwichen

Tas

Opm Smeren en korsten af

Soep kom

Aardappelen puree frieten

Groenten

Stukjes vlees/vis

Dessert

Plat water

Bord

Bijgestuurde eiwitrijke voeding

12/12/2016

8u 12u 15u 17u 20u

1

1 1

1 1

1 1

1 1 1

1 1

1 1

1 1

Totaal 8 4 4

Protifar

in koffie in soep in koffie in koffie

x x x

x x x

x x x

x x x

Bijkomende taken van de werkgroep voeding en gezondheid

• Bespreken van de voedingservaring van de afgelopen maand.• Suggesties om de info en communicatie goed te laten verlopen.• Suggesties voor aanpassing infrastructuur in de eetruimte:

• Aankleden van de ruimte• Aankleden van de tafels• Muzikale achtergrond bespreken• Schikking van de tafels• Schema van de tafelbezetting evalueren.

• Suggesties in verband met de bakactiviteiten; opluistering bij feestdagen of in de seniorenweek;

• Bespreking verslag gebruikersraad.• In overleg met kok en diëtist, opstellen zes weken menu.• Methode om snel eigenheid te identificeren.

• Geen monitoring systeem

• Geen overleg met de behandelend arts over het medicatiegebruik.

• Geen mondhygiëne beleid.

• Fysisch zorg afhankelijke mensen en mensen die lijden aan dementie.

• Gebrek aan opleiding zorgpersoneel en keukenpersoneel (koken voor senioren).

• Geen of gebrekkige begeleiding bij maaltijden.

Samengevat de oorzaken op een rij

1.Bordcontrole en eetscores

• Elke maand worden 10 residenten geselecteerd bij wie men de bordcontrole bij het middagmaal uitvoert.• Er wordt volgens een standaardmaat uitgeschept.• Een volledig bord is 1 punt.• Het bord halfleeg is een 0,5 punt.• Meer dan de helft nog in het bord is 0 punten.

• Van de 10 gevolgde residenten worden de punten opgeteld.• Men bekomt dan een score op tien.• Aan het eind van de maand worden deze scores doorgegeven aan het

keukenpersoneel.• Bij de scores vanaf 8/10 wordt het menu van die dag opgeslagen.• Aan het eind van de maand komt men tot een percentage eetscores.• Er wordt gewerkt met 6 weken menu’s. • De menu’s die de hoogste score behaalden worden opgenomen in het systeem van

het 6 weken menu.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

bord

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

totaal

legende bord volledig leeg = 1 punt

bord half leeg = 0,5 punt

meer dan de helft nog in het bord = 0 punt

87%

87%

79%

81%

82%

83%

80%

89%

84%

89%

86%

90%

96%

83%

84%

85%

90%

87%

79%

85%

90%

95%

95%

90%

86%

88%

93%

89%

89%

90%

92%

89%

91%

94%

96%

92%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

januari

februari

maart

april

mei

juni

juli

augustus

september

oktober

november

december

Eetpercentage 2013-2014-20152013= rood2014= blauw2015= oranje

2. Goede communicatie met behandelend arts.

• Medicatie is de meest voorkomende oorzaak van Xerostomie of droge mond. We denken hierbij voornamelijk aan neuroleptica; antidepressiva; bepaalde medicatie tegen hoge bloeddruk; oudere antihistaminica; NSAID’s ( niet steroideanti- inflammatoire geneesmiddelen).

• Radiotherapie in de halsstreek veroorzaakt eveneens het droge mond syndroom.

• Slecht geregelde diabetes eveneens (Sjörgen Syndroom).

Voorbeeld van SS of SjörgenSyndroom)

Tabel 8. Overzicht van geneesmiddelen met anorectische of xerostomische( droge mond syndroom) bijwerkingen

Universiteit Gent en FOD Volksgezondheid:

(N = 1622) aantallen

Sipralexa® (Escitalopram) 173

Lysomucil®ouLysox® (Acetylcysteine) 96

Zyrtec® (Cetirizine) 55

Betaserc® (Betahistidine) 46

Xyzall® (Levocetirizine) 34

Seroxat® (Paroxetine) 27

Brufen®ouNurofen® (Ibuprofen) 26

Voltaren®ouCataflam® (Diclofenac) 17

3.Mondhygiënebeleid• A. Standaard gegevens.

• Aandacht voor het gebit van de resident.• 64% edentaat was• 10% van hen beschikte niet over een gebitprothese.• Meer dan 50% van de prothese vertoonde zowel aan de binnen als

aan de buitenkant tandsteen ( Visschere et al, 2006.)onderzoek België 2004

40% van de senioren in woonzorgcentra vertonen tandsteen.29% klaagde over bloedend tandvlees25% over een droge mond21% had last van slechte adem

• Uit onderzoek van Chai et al; 2006:• Duidelijke correlatie tandprobleem en voedingstoestand.• 1 op 20 senioren heeft candidiasis( schimmelinfectie)

• B. Mensen met dementie vertonen vaak een afwijkende mondflora.

• Veroorzaakt door verminderde speekselvloed• Door medicatie of therapie• Ontstaan van pathogenen die bij aspiratie, infecties veroorzaken.

(Langmore, Skarupski,& Fries,2202)

Voorbeelden van ontoerijkendemondzorg in zorginstellingen

Preventieve maatregelen• Inspecteer de mond 1 maal per dag( lippen, tong, slijmvliezen, gebit,

tandvlees, speeksel).

• Mondtoilet 2 maal per dag( tanden poetsen, mond spoelen, zo nodig eventueel met zoutwater)

• Reinig tenminste 1 maal per dag het kunstgebit.• Eenmaal per jaar georganiseerd bezoek van de tandarts i.f.v. preventie van

mondproblematiek.

• Werk een procedure mondtoilet uit(zie voorbeeld).

Frequentie van reinigen:

Reinig mucosa en tong:Reinigen met water met een “ dentaswab”Spoelen met natriumbicarbonaat: capsule van 1 gr in water. Eventueel naspoelen met gewoon waterMet zuurstofwater in verhouding 1/3 in 2/3 water. Naspoelen met gewoon water.Reinigen met “ Oral Swab”. Geen glycerine swabs wegens uitdrogend effect.

Reinigen van de tandenReinigen van het kunstgebit.

4.Mensen met dementie versus fysisch zorgafhankelijke mensen

• Personen met matige dementie hebben schijnbaar nog een grote zelfredzaamheid:• Deze groep loopt een groot risico op ondervoeding.• De zorgverlener gaat enkel uit van de fysieke mogelijkheden van de resident.• Uit onderzoek(Lin, Watson,& Wu,2010) bleek dat deze mensen begeleiding en

ondersteuning nodig hebben om voldoende te eten, anders dreigt ondervoeding.

• Personen met dementie dreigen in een katabole toestand terecht te komen:• De eigen lichaamsweefsels worden afgebroken.• Er ontstaat een negatieve stikstofbalans( meer eiwitten uitgescheiden dan

ingenomen).• Via de normale voedselinname kan het verlies niet gecompenseerd worden.• Bijkomende eiwitaanvoer(brandstof van het lichaam) is noodzakelijk.

• Vooral personen met dementie zijn gevoelig voor dehydratatie door cognitieve stoornissen( stoornissen in het korte termijn geheugen). Deze mensen vergeten te drinken( studie Simmons, Alesssi, & Schelle, 2201)

• Resident veel kleine hoeveelheden laten drinken.• Kies het juiste recipiënt om drank aan te bieden.• Zorg voor een goede lichaamshouding.• Extra eiwitaanvoer( 1,5gr/Kg) in overleg met arts.• Verdeel de boterhammen in hapstukjes.• Bij middageten: maat= afgestreken dessertlepel.• Laat resident zelf de voedselhap afhappen.• Niet alles ineens. Korte rustpauzes inlassen.• Gebruik gepast bestek en gepaste borden zo nodig.• Neem zelf een rustige houding aan.• Pas je spreeksnelheid aan.

Geen goede houding voor vlotte vertering

Fout.

Correct

5.VORMING PERSONEEL(1)

• Conclusie van onderzoek gevoerd door Universiteit Gent en FOD Volksgezondheid( 2010):

• Houding t.o.v. voedingszorg niet gelijklopend onder alle afdelingen. Voedingsbeleid onvoldoende gedragen door de zorgverleners.

• Toename aandacht voor voedingszorg en hiermee rekening houden bij planning van de zorg, doet kwaliteit van zorg toenemen.

• Het belang van opleiding en vorming van zorgverleners over voeding en voeding gerelateerde problemen, kan niet voldoende benadrukt worden.– Specifieke problemen in verband met ondervoeding bij senioren kennen en

herkennen.

– Benadering van ondervoeding bij senioren is een multidisciplinaire aangelegenheden en heeft multifactoriële oorzaken.

Vorming Personeel(2)• Koken voor senioren vereist een bijkomende

vorming.– Hoe kan je het voedsel extra smaak geven.

– Hoe kook je volgens het principe van GOT?

– Hier spreken wij over zintuigelijke receptoren:• Gustatorisch: de gustatiecellen bevinden zich op de

smaakpapillen. De informatie die zij doorgeven aan de hersenen is eenvoudig: wat is het; hoe intens is het en is het goed of slecht.

• Olfactorisch: het olfactorisch epitheel bevindt zich hoog in de neus. Hier wordt 80% van de smaak gevormd door de geurgewaarwordingen.

Vorming personeel(3)

– Trigeminaal: het trigeminaal systeem of de drielingshersenzenuw, vertakt rond de smaakpapillen. Temperatuur, pijn, prikkeling, het crispy gevoel van aangefruit vlees of de viscositeit, gaat via de trigeminale zenuw naar de hersenen.

– Het principe van T3AVC:

• Temperatuur; tijd; toevoeging.

• Aromatisatie; variatie; concentratie

Stappenplan tegen ondervoeding

Bij opname worden de parameters van

de resident geregistreerd. De

registratiegegevens worden opgeslagen in het monitoring

programma.

Parameters: betreft gewicht,

pols en bloeddruk.

Maandelijks gewicht

registreren in monitoring programma

Aandacht voor het volledige tafelgebeuren

(tafelversiering,achtergrondmuziek,zorg voor actief

participeren van resident aan het maaltijdgebeuren

Geen gewichtsverlies

Gewichtsverlies minder dan 5% Gewichtsverlies 5%

of meer

Routine opvolging

Opstellen van “meet en weet door

voedingsverantwoordelijke of via

hoofdverpleegkundige

Hoofdverpleegkundige of voedingsverantwoordelijke bespreken probleem met de diëtist. Arts wordt geïnformeerd. Eerste bijsturing wordt

opgestart. Aanvullende voeding of eigen bereide vervangvoeding wordt

voorzien.Correctiemaatregelen na

overleg bespreken in gastro tem of chef kok.

Advies over welke bijsturing bij welke resident, dient gevolgd en strikt

nageleefd.

Bijsturing van maaltijden vanuit de keuken via het S3-

princiepe ( olfactorische

stimulatie + T3AVC)

Advies wordt besproken met

behandelend arts.

Zo nodig vervangvoeding blijven voorzien tot

resident opnieuw gewone voeding kan gebruiken.

Resident wordt verder opgevolgd.

resultaatnegatief positief

Opleiding personeel

Revisie 01/07/2017

Norm: ISO 19005-1 (PDF/A) Procedure ter bestrijding ondervoeding bij senioren 01/07/2016Geert Roggen

Directeur

Voedingsanamnese door

voedingsverantwoordelijke