Ondervoeding in het Ondervoeding in het ziekenhuis vraagt om een ziekenhuis vraagt om een

helder beleidhelder beleid

Naam

InhoudInhoud

• Probleemomschrijving ondervoeding in het ziekenhuis

• Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding

• Project• Uitvoering ….eigen ziekenhuis• Prestatie indicator screening ondervoeding

Wat is Wat is onderondervoeding?voeding?

BIJ ZIEKTE

Onbedoeld gewichtsverliesen/of een te laag gewicht

Definitie ondervoeding bij Definitie ondervoeding bij ziekteziekte

• Slechte voedingstoestand– Te laag lichaamsgewicht (BMI < 18,5 (gewicht /

lengte2))– Onbedoeld gewichtsverlies

• >10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden

• 5-10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste maand

• Matige voedingstoestand– Onbedoeld gewichtsverlies

• 5-10 % onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden

Gevolgen ondervoedingGevolgen ondervoeding

Meer kans op infecties(verminderde darmwerking

en verlaagde weerstand)

Ondervoeding

Afname gewichten

spiermassa

Hogere mortaliteit

Meer kans op complicaties

Afname kwaliteit van leven

Verminderdewondgenezing/toename kans

decubitus

Langere opnameduur

Hogere behandelingskosten

Ziekte

Complicaties Inname

Behoefte

Gewicht (vet vrije massa)

Ongewenst gewichtsverlies geeft neerwaartse spiraal

Prevalentie ondervoeding Prevalentie ondervoeding (screening 2001 en 2004, 2005, 2006)(screening 2001 en 2004, 2005, 2006)

• Ziekenhuizen 25-40%• Polikliniek 10-15%• Verpleeghuis / verzorgingshuis

20-30%• Thuiszorg 10-15%• Revalidatie 25%• Psychiatrie 15-20%

Resultaten screening in Resultaten screening in Nederlandse ziekenhuizen Nederlandse ziekenhuizen (prevalentiemeting 2001, 2004, 2005 en (prevalentiemeting 2001, 2004, 2005 en

2006)2006)

• Hoge prevalentie van ondervoeding (25-40%)

• Slechte herkenning van ondervoeding door de medische en verpleegkundige staf (50%)

• Screenen op voedingstoestand bij opname in het ziekenhuis is noodzakelijk!!!!!

Eisen aan Eisen aan screeningsinstrumentscreeningsinstrument

1. Praktisch toepasbaar– Makkelijk en snel af te nemen (niet

rekenen)– Begrijpelijk– Acceptabel voor patiënten en

verpleegkundige staf

2. Valide, reproduceerbaar3. Koppeling met een behandelplan4. Breed te gebruiken; op verschillende

klinische afdelingen

Screening bij opname

2 of meer punten 3 of meer punten

2 – 3 tussendoortjes

energie en eiwitverrijkte hoofdmaaltijden

Consult diëtetiek

Aantekening in status

Optimaliseren voedingsbehandeling

SNAQ screening & SNAQ screening & behandelplanbehandelplan

Resultaten SNAQ-studieResultaten SNAQ-studie

• Herkenning van ondervoede patiënten verbetert van 50% naar 80%

• Snellere start van de voedingsbehandeling door diëtist (van gemiddeld dag 6 naar gemiddeld dag 2)

• Verkorting van de opnameduur bij ernstig ondervoede patiënten

• Kosteneffectiviteitsanalyse: kosten: 76 euro per bespaarde opnamedag– Kosten 1 opnamedag: 476 EUR voor een

academisch ziekenhuis en 337 EUR voor een algemeen ziekenhuis (Oostenbrink 2005)

omschrijving pomschrijving project roject

• Opdrachtgever: Stuurgroep “Wie beter eet wordt Sneller Beter”

• Financier: ministerie van VWS / ZonMW vanuit programma Sneller Beter

• Looptijd: 3 jaar– 2006: pilot bij 6 ziekenhuizen; ontwikkeling

materialen– 2007 en 2008: uitrol naar 25% van de

ziekenhuizen

Positionering ‘Ondervoeding’Positionering ‘Ondervoeding’ VWS-programma Sneller VWS-programma Sneller

BeterBeter

1. Bijeenkomsten ziekenhuizen en eerstelijnszorg

2. Indicatoren voor een veilige en betere zorg

3. Programma kwaliteit, innovatie en doelmatigheid

“Sneller Beter 3”: implementatie van richtlijnen en brede verspreiding van “best practices” volgens de 12080 strategie

3 hoofdpijlers:

Ondervoeding

2007 Screenen2008 Behandelen

Stuurgroep ‘Wie beter eet wordt Sneller Beter’

DoelstellingDoelstelling• alle patiënten worden bij opname

gescreend op ondervoeding op (minimaal) 50% van de afdelingen;

• alle patiënten worden voorafgaand aan een chirurgische ingreep tijdens het preoperatief onderzoek gescreend op het risico op ondervoeding;

• alle patiënten op één van de hoogrisico poliklinieken worden gescreend;

• minimaal 80% van de ondervoede patiënten ontvangt optimale voedingszorg;

• eind 2008 heeft uw ziekenhuis een plan van aanpak voor de uitrol van de resultaten naar alle afdelingen.

Ervaringen pilot

Experts

14 ziekenhuizen

Landelijke startconferentie projectgroepen

2 Interne conferenties

3 bijeenkomsten projectleiders

Landelijke slotconferentie projectgroepen

P

A D

S

Ondersteuning: intranet, experts, procesevaluatie, voortgangrapportages, scores

Aanpak projectAanpak project

Screening and treatment of malnourished patients

Toolbox

Projectstructuur Projectstructuur ziekenhuisziekenhuis

Projectgroep

AfdelingswerkgroepAfdelingswerkgroepAfdelingswerkgroep

Ziekenhuisbrede Ziekenhuisbrede projectgroepprojectgroep

Vertegenwoordiger met invloed namens:

• Management (voorzitter)• Medische staf• Verpleegkundigen/VAR• Voedingsassistenten• Diëtetiek• Facilitaire dienst• Kwaliteitsfunctionaris

Taak projectgroepTaak projectgroep• Agenderen ondervoeding in ziekenhuis

(speerpunt ziekenhuisbeleid 2008/2009)

• Plan van aanpak: wie, hoe en wanneer screenen?

• Organiseren interne conferenties• Bewaken voortgang project• Mobiliseren achterban• Faciliteren uitvoering• Barrières slechten (verstrekkingen +

‘SNAQ kar’, formatie, EPD/verpleegkundig dossier, ..)

• Contact met landelijke projectleiders

VoorbereidingVoorbereiding

• Heroverwegen screeningsinstrument• Selecteren 1e afdelingen

– hoog-risicoafdelingen en/of enthousiaste afdelingen

– instellen afdelingswerkgroepen• Vaststellen/actualiseren integraal

voedingsbeleid – assortiment TV– plaats screening– behandelplan– weegbeleid– nuchter beleid– fast track– polikliniek– palliatief– evaluatie inname– transitie, etc.

Voorbereiding (2)Voorbereiding (2)• Routing vaststellen

– taken & verantwoordelijkheden– wijze van informeren– verwijsbeleid

• Aansluiten bij lopende projecten in ziekenhuis – decubitus – EVD/EPD– protocollen– zorgpaden

• Materialen op maat maken – screeningsformulier– klinische lessen– Folder– aanvraag voeding)

• Informeren afdeling ICT, financiën, communicatie

prestatie-indicator

Screening & behandeling

ondervoeding

Basisset 2008

Screent u systematisch de voedingstoestand van alle volwassen patiënten bij opname?

Maakt u voor uw screening gebruik van de SNAQ of de MUST?

Algemene Algemene vragenvragenPI screening ondervoedingPI screening ondervoeding

Prestatie-indicator Prestatie-indicator screening ondervoeding screening ondervoeding

• Percentage volwassen patiënten dat bij opname wordt gescreend op ondervoeding

– Percentage volwassen patiënten waarbij sprake is van matige ondervoeding

– Percentage volwassen patiënten waarbij sprake is van ernstige ondervoeding

PI behandeling volwassenPI behandeling volwassen

Uitkomstindicator• Welk percentage van de ondervoede

patiënten haalt op dag 4 na opname de eiwitbehoefte?– Eiwit: 1,2 – 1,5 gram per kg

lichaamsgewicht

• Vier puntmetingen (1 keer per kwartaal)

• Continu meten: patiënten met een heupvervanging

BMI>27: rekenen met gewicht bij BMI 27

PI kinderen ondervoedingPI kinderen ondervoeding

• Screening m.b.v. groeicurve – Lengte en gewicht meten en SD score

bepalen– < -2 SD = ondervoed

• Behandeling (4 puntmetingen)– Hoeveel procent van de ondervoede

kinderen haalt op dag 4 de minimale hoeveelheid eiwit en energie?• 1,2 – 1,5 gram eiwit / kg • Schofield + 30% toeslag (m.u.v. zuigelingen tot 1

jr)