Wetenschap & Vechtkunst

WWW.VANDESANDEINLEZINGEN.NL

Lust rum lezing RuG 14 juni

2009

© 2006 JP van de Sande RuGJames Abbott McNeill Whistler(1834-1903)

EEN MODERNE ODYSSEE‘Whistler’ intikken op Google pictures levert eerst

vijfentwintig plaatjes van een wintersportdorp in Canada, dan ‘Compositie in grijs en zwart’ (Whistler’s mother),

dan weer 21 wintersportplaatjes, dan een zelfportret van de gevierde schilder

en dan weer 77 foto's van sneeuw. Vervolgens passeert een reclame voor griezelfilms (The whistler).

Dan 23 maal sneeuw en bij het zien van een reclame voor de microsoft Whistle, een compatibiliteitsomgeving

met een interface in een 'cleane en strakke look‘ gaf uw spreker er de brui aan.

Hij tikte nu James Abott McNeil Whistler in en ziedaar: Hopen plaatjes

Zonder sneeuwEn eigenlijk ook niet griezelig

Wat voor een man was Whistler?

• Talentvol en bezield van experimenteerlust

• Strijdlustig en dapper

• Fanatiek geloof in ‘ideologie’

• Overtuigd van eigen waarde

• Gespeend van empathie

• Narcist

• Grote geldingsdrang

• Hang naar idiosyncratische

• Omstreden en eenzaam

• Talentvol

• Strijdlustig en dapper

• Schilder, kunstcriticus, sociaal filosoof

• “The stones of Venice”

• Inspirator van William Morris

• Betrekkelijk onomstreden

• Overtuigd van eigen waarde

• Grote geldingsdrang

• Ook Narcist

• Bewonderaar van Turner

© 2006 JP van de Sande RuGJohn Ruskin (1819-1900)

Oscar Wilde (1854-1900)

• Talentvol

• Schrijver en dichter

• Publieke figuur

• Dandy

• Ook al Narcist

• Overtuigd van eigen waarde

• Gespeend van empathie

• Grote geldingsdrang

Trots bij het haantje• J.A.M. Whistler was zo trots op alle mooie ruzies

die hij met groten gehad had, dat hij er een boek over maakte

© 2006 JP van de Sande RuG

• JaZijn wetenschappers nou ook zo dom?

© 2006 JP van de Sande RuGEnkele algemene voorbeelden• Leibnitz vs Newton: wie vond de calculus uit

• Marsh vs Cope: tonen fossielen aan dat mutaties bestaan?

• Klein vs Semmelweis: Kraamvrouwenkoorts besmettelijk via handen

• Edison (wisselstroom) vs Tesla (gelijkstroom)

• Einstein vs Heisenberg: Onzekerheids principe al of niet onzin

• Freeman vs Mead: Mead heeft geen observaties gerapporteerd maar wensen

• Waterbolk/Stapert vs Vermaning: echtheid van vuistbijlen

• Gould vs Dawkins : geleidelijke of plotselinge veranderingen in evolutie

• MODERNE DISCUSSIES: • Kunnen we de aarde voeden? (o.m. over genetische manipulatie)

• Bestaat global upwarming? (vraag of dit te maken heeft met CO2)

• Evolutie of Intelligent design?

© 2006 JP van de Sande RuGEnkele psychologische voorbeeldenE.O. Wilson Sociobiology (1975)

• Zoals fysieke aanleg genetisch bepaald is, zo ook de geestelijke aanleg

• versus Rose, Kamin & Lewontin Not in our genes (1984) Wilson

is een fascist en determinist

U wordt verzocht Uw ring in te leveren

Het 'Geheime Comité' (vlnr): Otto Rank, Sigmund Freud, Karl Abraham, Max Eitingon, Sandor

Ferenczi, Ernst Jones en Hans Sachs.

Waar is Breuer?

Waar is Fliess?

Waar is Adler?

Waar is Stekel?

Waar is Jung?

Waar is Tausk?

Waar is Groddeck

Waar is Reich?

Waar gaat Ranknaar toe?

De bronnen van conflict en escalatie

COMPETITIE

MACHTSTACTIEKEN

CATEGORISATIE

C

O

N

F

L

I

C

T

EXT.ATTRIBUTIE

MISPERCEPTIE

IN- OUT BIASSTEREOTYPEN MOREEL (DIABOLISERING)

VIRIEL

COMMITMENT

RECIPROCITEIT

AROUSAL

C

O

N

F

L

I

C

TCOHESIE

IN-G-COOPERATIE

© 2006 JP van de Sande RuGCasus bellorum• Competitie

• Prioriteit van ontdekking (status)• Tegen heersende ideologie (er bij horen)• Zich toe-eigenen van onderwerp (territoriumdrift)• Misbruik van goedheid (bezit)

• Machtstactieken• Bedrog• Intimidatie• Roddel• Partijvorming

• Categorisatie• Bij andere partij horen• Bij eigen partij horen, met tekenen van scheuring

• Geven aanleiding tot een rood waas voor de ogen: • Woede, onzekerheid, jalouzie, verdriet, depressie, en dit

alles dan meestal omgedraaid in het tegendeel:

• IJzige kalmte, zekerheid, onverschilligheid, vrolijkheid, manie

Enkele conclusies

© 2006 JP van de Sande RuGBronnen van UtopiaNirvana: Wensloosheid

Elysium: Geluk

Harmonia: Perfectie

Justitia: Gelijkheid

Irene: Vrede

Libertas: Vrijheid

Hemel: Identificatie

Paradijs: Simpelheid

Luilekkerland: Overvloed

M0derNisme

ConstantNEW BABYLON

Wat je vanuit W kunt doen in K• Met het verdiende geld kunst kopen Met het verdiende geld kunst kopen

(Maecenaat)(Maecenaat)

• Kunstenaars inspireren (lukt alleen via Kunstenaars inspireren (lukt alleen via charisma, dus geen W)charisma, dus geen W)

• Kunst vervangenKunst vervangen• Nieuwe gereedschappen voor kunst ontwerpen Nieuwe gereedschappen voor kunst ontwerpen

(computers, robots, lasers)(computers, robots, lasers)

• Kunst bestuderen (Kunst bestuderen (waarmee het in het algemeen waarmee het in het algemeen

sterft,sterft, zie K. van het Reve: Literatuurwetenschap)zie K. van het Reve: Literatuurwetenschap)– Vormen: kunstgeschiedenis, kunsteconomie, kunstbeleidVormen: kunstgeschiedenis, kunsteconomie, kunstbeleid

wetenschap

© 2006 JP van de Sande RuGWat is wetenschap?• Wetenschap in ongeveer moderne zin wordt sinds ca

4000 jaar geproduceerd, in moderne zin 500 jaar

• Daarvoor produceerde men uit andere motieven (meestal beheersingsgerelateerd: magie, religie, rechtspraak, medicijn) dingen die we nu wetenschap noemen

• Wetenschap betekent het systematisch met kennis omgaan, en wel door de begaafde mens

• Die begaafde mens moet daarvan in t algemeen leven

• Gentleman wetenschappers komen echter ook veel voor

kunst

© 2006 JP van de Sande RuGWat is kunst?• Kunst in ongeveer moderne zin wordt pas sinds ca 500

jaar geproduceerd, in moderne zin 200 jaar

• Daarvoor produceerde men uit andere motieven (meestal status gerelateerd: totems, goden, helden, koningen) dingen die we nu kunst noemen

• Kunst betekent het niet natuurlijke, het door de begaafde mens gemaakte

• Die begaafde mens moet daarvan in t algemeen leven

• Gentleman kunstenaars zijn zeldzaam en passen niet

KUNST IS VERANDERD• “Kunst” : niet natuurlijk, door de mens gemaakt• Bron van kunst: bezweringsmiddel voor natuur door

imitatie van natuur (Pygmalion-Galathea)

• Kunst was er op gericht iets bij beschouwer of bij de ‘natuur’ (inclusief goden) teweeg te brengen

• Dus naar buiten gericht

• Sinds 120 jaar is kunst meer uitdrukkingsmiddel voor individuele opvattingen en emoties (Tolstoy)

• Daarmee is kunst verpsychologiseerd

Een korte geschiedenis

© 2006 JP van de Sande RuGVerhouding W - K• Muziek: verwant met wiskunde

• Beeldend: perspectief, schildergrappen, Camera obscura (Vermeer), waarnemingstheorie, anatomie

• Architectuur: wiskunde, mechanica, statica, etc

• Litteratuur: soms is W het onderwerp, soms de belezenheid

• Uitvoerende kunsten: verwant met communicatie.• Film & Fotografie: Techniek, waarnemingstheorie

Enkele conclusies