ben jijWereldburger?

MAANDBLAD N R . 7 2 0 1 1

WERELDWIJDAMSAM S A M S A M =

S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAM

IJDSAMSAM S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAMW

M S A M S A M = S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAM MAANDBLAD

N R . 7 2 0 1 1WERELDWIJDSAMS

MMB U R G E R S C H A P

AMSAM S A M S A M = S A M E N D E L E N S A M E N L E R E N S A M E N WERKEN SAMSAM MAANDB

N R . 7 2WERELD

WereldS ES NNNNNN D ED ED ED ED ED ED ED E L EL ELLS AS AAA M EM EM EM EM EM EM NNNNNNN N S A M EM E NN D ED L E N

NNNNNNNNNN D EM E N

SS M E N L E EEES N L E R ER ER ES AS AS A M E N EEE N NNSS A M E N L E R E NNNE NS A M E RWERRKENNN

MMMMMvoor jonge

wereld-burgers

A D R E S S A M S A M postbus 94020, 1090GA, Amsterdam

Tel. +31 (0)20 568 84 40

Fax +31 (0)20 568 87 87

E-mail samsam@ncdo.nl

W E B S I T E www.samsam.net

R E D A C T I E Liesbeth Schouten (hoofdredacteur)

Hans Serrarens (eindredacteur)

Marinde Hurenkamp (redacteur)

Jenny Mustamu (secretariaat)

THEMA 'WERELDBURGERS ' Los Imagos/Marieke Wensink en

Erik den Boer, Michelle Quach,

Taufan Galaxy, Jonathan Ho,

Joost Grol en Ton Koene

V E R D E R W E R K T E N M E E Studio De Leijer, Anne Nederkoorn/

Anzicht, Carry Brugman, Willem

Ritstier, Leen Baars, Teake Zuidema

VORMGEVING & I LLUSTRAT IES Studio Boot, 's-Hertogenbosch

L I THOGRAF IE & DRUK Veronica Litho & Roto Smeets

A D R E S S E N B E H E E R Pondres

ABONNEMENTEN NEDERLAND

gratis voor scholen en kinderen

van 9 tot 13 jaar

ABONNEMENT IN DE KLAS OF THU IS Ga naar www.samsam.net

en klik op ‘over samsam’

N I E U W S B E G R I PScholen met een abonnement krij-

gen bij elk nummer Nieuwsbegrip-

opdrachten van CED-groep

L E S O P D R A C H T E NOp www.samsam.net staan lesop-

drachten onder 'voor docenten'

SAMSAM IS EEN GRATIS UITGAVE VAN

SAMSAM = SAMENSamsam is een oud woord voor: samen, allebei, hetzelfde. Samsam gaat over: samen delen, samen leven, samen spelen, samen leren en samen verantwoordelijk zijn voor een duurzame wereld.

DEZE SYMBOLEN VERWIJZEN NAAR DE RECHTEN VAN HET KINDIeder kind heeft recht op:

ETEN EN DRINKEN

GEZONDHEID

ONDERWIJS

SPEL

EIGEN GODSDIENST

EEN EIGEN MENING

KINDERARBEID

GEWELD, OORLOG

MISHANDELING

... en bescherming tegen:

INHOUD

Nederland is één van de vele landen van de wereld. Een klein land dat wel, maar met een eigen taal, geschiedenis en tradities. We hebben koeien voor melk en kaas, kennis om autowegen en fietspaden aan te leggen en er is voor bijna iedereen werk en een inkomen. Goed geregeld hier dus. Maar veel dingen kunnen we niet in ons eentje. Daarvoor moeten we samenwerken met mensen uit andere landen. En die mensen hebben ook weer van alles te maken met weer andere mensen in andere landen. En die mensen …

In deze samsam laten kinderen zien dat we met z’n allen op ontelbaar veel manieren verbonden zijn. We zijn allemaal lid van de ‘wereldclub’. Voorbeelden van hoe dat lidmaatschap ‘wereldburgerschap’ er uit kan zien, staan in deze samsam.

Nwk

NNwwkl

van de

redactievan d

THEMA WERELDBURGERS

NIEUWE STRIP!

Doe de Bekende Wereldburger test

Sam & Sam en de dader is…

Ondertussen in … Mexico

2-20

14-15

OO21 - 22 - 23

19

20

D E W E R E L D

Tuvalu

Erik den Boer en Marieke Wensink, makers van deze samsam Hani Nusantari en Michelle Quach

maakten het verhaal van pagina 5-6-7

Indonesië

MozambiqueColoCo

mmmHonHo

2

K I J K V O O R F I L M P J E S O V E R W E R E L D B U R G E R S O P S A M S A M . N E T

EEN WERELDBURGER:• weet dat de wereld groter is dan zijn/ haar eigen land. (lees p. 4)• heeft respect voor mensen met andere gewoontes of godsdiensten. (lees p. 16/17)• vraagt zich af of wat er in de wereld gebeurt, te maken heeft met zijn/ haar eigen leven. (p. 12/13)• wil dingen doen die bijdragen aan een eerlijke, veilige wereld voor iedereen. (p. 5-7)

3

WERELD

BURGER

Een wereldburger is géén beroemde president, of burgemeester van de wereld. Een wereldburger, dat ben jij! Niet omdat je wel eens in een ander land bent geweest, maar omdat de wereld de hele tijd om je heen is. Je kleren, je computer, je eten, dat heb je allemaal dankzij het werk van mensen in andere landen.

Hûh, een wereldburger?

de Wereld

Wereldburgers snappen dat wat wij hier doen, invloed heeft op het leven van mensen die we nooit hebben gezien. En omgekeerd.

PLAK HIER JE FOTO

OF TEKEN JE GEZICHT

Nederland“Mijn vader zorgt voor de natuur in deze regio, dat vind ik heel goed,” vertelt Juliëtte (13). “Vroeger woonde hij met mijn moeder en zussen in Mali. Daar deed hij hetzelfde werk.” Juliëtte bijt in een appel. “Biologisch,” zegt ze met haar mond vol. “Mijn vader koopt elke week groente en fruit bij de biologische boer. Dat is beter zegt hij, omdat er geen rommel in zit. Ik vind mijn vader dus een wereldburger omdat hij voor de natuur zorgt, vroeger in Mali en nu in Nederland.”

Abel (12) komt graag bij zijn vader in de autowerkplaats. “Op internet laat mijn vader mij verschillende auto’s zien. Amerikaanse en Europese modellen. Soms zoekt hij een handleiding voor een oude auto die hij moet repareren. Hij kan veel beter googelen dan ik!” In de werkplaats komen mensen van allerlei nationaliteiten. “Mijn vader kent makelaars, taxichauffeurs, monteurs en hotelmedewerkers uit wel tien verschil-lende landen! Hij kan met iedereen goed opschieten en allemaal vinden ze hem aardig. Mijn vader zou in elk land kunnen wonen!”

Bekijk het filmpje “Hoe maak je een wereldburger?” op samsam.net

“Proef je het?” vraagt Juliëtte’s vader. “Onbespoten is véél lekkerder!”

Abel’s vader fi kst een kapotte accu: “Zo, die rijdt straks weer als een zonnetje.”

Ethiopie

4

n e

Ik heb een wereldvader

LEES VERDER OP PAGINA 6 EN 7

K I N D E R E N B E S C H E R M E N B I J Z O N D E R T R O P I S C H B O S

Broeikasgas-slurpers

Mangrove is een bijzonder tropisch bos: de bomen groeien half in het water en half op het land 5

Wandelen, hardlopen, vogels kijken, fietsen, kamperen, stilte zoeken en frisse lucht inademen. In het bos kan het allemaal.

Behalve ontspanning voor mensen bieden al die bomen nog veel meer: onderdak voor dieren en planten, regen en schone lucht. Bomen houden namelijk broeikasgassen vast (CO²), plus vocht

dat zorgt voor regen. Beide zijn belangrijk voor een goed klimaat op aarde. Die bossen hebben we dus hard nodig.

HoutVeel spullen die je dagelijks gebruikt zijn gemaakt van bomen: papier, karton, potloden en nog veel meer. Nederland koopt veel snelgroeiend hout uit andere Europese landen. Hardhout (kozijnen en meubels) komt uit tropische oerwouden in Brazilië, Maleisië en Indonesië. Deze landen verdienen met de verkoop van dat hout veel geld dat ze hard nodig hebben. Geen wonder dat de bossen daar in razend tempo verdwijnen.

StroperS Omdat tropisch hout zoveel dollars en euro’s ople-vert, kappen stropers kilometers oerwoud zonder toestemming. In Indonesië (een land in Azië) is negentig procent van al het hout dat naar het bui-tenland gaat, illegaal gekapt. Indonesiërs die vinden dat het zo niet langer kan, gaan naar scholen om kinderen te leren hoe mooi en kostbaar de natuur is.

Bijzonder BoSDe school van Ita (12) en Atun (10) op het eiland Gilli Asahan doet mee aan een natuurproject. “Ons eiland is omgeven door koraalrif en mangrove, dat is een bijzonder soort bos,” legt Ita uit. “Een mangrovebos groeit op land en een beetje in zee.” Het bos en de zee zijn voor de bewoners van Gilli Asahan heel belangrijk. Ze halen er voedsel zoals vis,

vruchten en vlees en ook brandhout vandaan. Met de kleurstof uit bast van de mangrove verven vissers hun netten oranje-bruin.

BeSte vriendOp school leren de kinderen van Gilli Asahan van alles over de bijzondere natuur op en rondom hun eiland. Ze weten dat mangrove niet te veel aangetast mag worden omdat het bescherming biedt tegen hoge golven tijdens een storm of tsunami. Het wortelstel-sel van de bomen houdt het land vast. Zo spoelt het eiland niet weg. Die wortels filteren ook het water zo-dat het schoon blijft voor alle dieren die onder water leven. Op school leren kinderen het lied Laut sahabat kita: de zee is onze beste vriend.

ModderSpringerSIta en Atun en hun klasgenoten gaan vaak op ontdekkingstocht in het mangrovebos. Daar krioelt het van het leven: minivisjes, garnaaltjes en kreeften verschuilen zich tussen de met mosselen begroeide boomwortels. Door het zand hoppen modderspringers (een vissoort die ook op het land kan leven) en van overal komt geluid: gekwetter van vogels, geflapper van vleermuizen en geritsel van slangen. “Al dit moois willen we niet kwijt,” zegt Ita. “Daarom beschermen we de mangrove. En we planten stekjes op plekken waar bos gekapt is. Leuk en belangrijk werk!”

Atun (l) en Ita (r) verzamelen schelpdieren en mosselen om te eten

6

Purnamawati met een mangrove-stekje dat ze gaat planten

BROEIKASGAS-SLURPER Mangrove neemt vijf keer meer broei-kasgas (CO², dat zorgt voor opwarming van de aarde) op dan ander tropisch bos. Dus hoe meer mangrovebos, hoe meer opslag van schadelijke stoffen.Mensen die het mangrovebos bescher-men zijn zorgzame wereldburgers. Ze zorgen in hun eigen omgeving voor een goed klimaat voor iedereen.

KEURMERKWanneer op een houtproduct het FSC-logo staat, dan weet je dat het hout uit een goed beheerd bos komt. Het product is gemaakt met respect voor milieu, dieren en mensen.

KEUWanneFSC-lohet hobeheerproducrespecdieren

• Bomen zijn belangrijk voor het leven op aarde• Houtkap levert veel geld op. Stropers kappen daarom veel tropisch bos• In Indonesië planten schoolkinderen mangrovestekjes

“In het mangrovebos ben ik heel gelukkig. Ik leer er veel en ik ben dankbaar voor een eiland vol bomen. Mijn boodschap: bescherm de oceaan goed.”

Niet vervelend, les in de buitenlucht

Muhammad Ali (11) maakte deze tekening

7

W e r e l d b u r g e r s i n b e W e g i n g

Komen en gaanIn totaal kwamen vorig jaar ruim 150.000 mensen uit 120 verschillende landen naar Nederland. Daaronder waren zo’n 30.000 Nederlanders die terugkwamen. Ongeveer 120.000 mensen vertrokken uit Nederland.

WerkStan (11): ”Mijn moeder werkt voor Unicef en daarom woon ik in het buitenland. Mijn vader en moeder zijn Nederlands, maar ik heb nog nooit in Nederland gewoond! Wel in Honduras, Pakistan, Vietnam en nu in Mozambique. Ik ga wel ieder jaar op vakantie naar Neder-land. Misschien ga ik wel eens een tijdje in Nederland wonen. Dan zou ik wel het zwembad bij mijn school missen, en de wilde dieren. Daarna ga ik weer in een ander land wonen. Om mensen te helpen, net als mijn moeder.”

3 redenen om de grens

over te gaan

Stan (tweede van rechts) met zijn vrienden in Mozambique

1

8

een paspoort vol stempels! Behalve een herinnering aan verre vakanties, soms ook hèt bewijs van verhuizingen van het ene land naar het andere. mensen gaan om allerlei redenen in een ander land wonen. Drie landverhuizers vertellen waarom ze vertrokken.

samsam-WB-002.indd 8 10-10-11 15:51

Valentina en Stiven op het bed van hun ouders. Zelf slapen ze in de twee stapelbedden, net als hun oudere broer en jongere zusje

Kijk op www.samsam.net naar het filmpje over landverhuizers

Milan: “Ze zeggen dat ze nog steeds verliefd op elkaar zijn”

OP DE VLUCHTOp de wereld zijn 43 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, onderdrukking, droogte en natuurgeweld. De meeste vluchtelingen uit arme landen gaan niet naar rijke lan-den, maar naar arme buurlanden. In Paki-stan (een land in Azië) wonen méér vluch-telingen dan in heel Europa bij elkaar. 3. Liefde

Milan (13): “Mijn ouders Rob en Joaninha hebben elkaar in Am-sterdam ontmoet. Daar werden ze verliefd. We hebben acht jaar in Mozambique gewoond, daar komt mijn moeder vandaan. Nu wonen we weer in Nederland, omdat mijn ouders willen dat ik hier naar een goede middelbare school ga. Later wil ik Engels studeren. In de Ver-enigde Staten of in Engeland. Het land maakt niet uit, als het maar in een grote stad is. Ik hou van de gezelligheid in een grote stad!”

33.. LLLLLMiMill3

9

VeiligheidValentina (10): “Toen ik drie was moesten wij vluchten voor het geweld van het leger en terroris-ten in Colombia. Mijn opa en oom zijn vermoord in de burgeroorlog. Omdat wij ook werden bedreigd, zijn we gevlucht. Nu wonen we al zeven jaar in een asielzoekerscen-trum in Apeldoorn. Binnenkort gaan we waarschijnlijk naar een echt huis. Ik hoop dat ik dan een piano krijg, want ik zit op pianoles. Voor de meeste mensen is vluch-ten niet leuk. Ik vind het niet zo erg. We hebben geen familie meer in Colombia en ik ken het land ook niet goed. Mijn broer Stiven heeft er een spreekbeurt over gehouden. Daarvan heb ik veel geleerd.”

VV ll ti

2

Bekijk op samsam.net het filmpje “De weerman voorspelt.”

WAAROM WORDT DE AARDE WARMER?Wetenschappers zeggen dat de aarde de komende honderd jaar 1,1 tot 6,4 graden warmer wordt. Ze zijn het alleen niet eens over de oorzaak. Komt het door de mens of is het een natuurver-schijnsel? Veel geleerden zeggen: het komt door de luchtvervuiling van auto’s en fabrieken. De vieze gassen vormen een deken rondom de aarde waardoor een deel van de warmte van de zon niet terug de ruimte in kan. De extra warmte zorgt voor hogere tem-peraturen. Een warmer klimaat heeft grote gevolgen voor mensen en dieren. In Afrika drogen waterputten op. Andere plekken dreigen te overstromen.

WAAROM STIJGT HET ZEEWATER?Door de opwarming van de aarde smelten de ijskappen op de Noordpool. Dat levert zoveel extra water op dat het water in de oceanen stijgt. Veel eilanden hebben daardoor last van overstromingen. Ook in Nederland zijn mensen die zich zorgen maken over het stijgende water. Bijna de helft van Nederland ligt onder de zeespiegel. De dijken houden het water tegen, zodat wij droge voeten houden. Door het stijgende water, zouden de dijken verhoogd en verbreed moeten worden, zeggen deskundigen.

Toei duikt naar de bodem van de zee voor schelpen en krabbetjes

Kinderen op Tuvalu leren al vroeg voor zich-zelf zorgen. Toei kan een vis vangen met een speer en hij weet hoe je een kano bouwt

10

ziekenhuizen en scholen. “Mijn leven is perfect,” zegt Toei. “Nou ja… bijna. In het voorjaar zijn de golven zo hoog dat ons eiland voor een groot deel overstroomt. Als ik het huis uit stap, sta ik tot mijn enkels in het water. De juf op school zegt dat dat komt door smeltend ijs op de Noordpool. Daardoor stijgt het zeewater. Op het grote eiland, waar ik naar school ga, kwam het water al door het asfalt van de wegen omhoog.”

SOMBERE TOEKOMSTWetenschappers zeggen dat de zee rond Tuvalu elk jaar zes millimeter stijgt. Dat is over honderd jaar dus zestig centimeter. Tuvalu ligt grotendeels maar een meter boven het zeeniveau. Niet alleen Tuvalu loopt gevaar, het stijgende zeewater bedreigt ook eilanden in de buurt zoals de Bahamas en de Malediven.Toei ligt wakker

van die sombere voorspellingen. “Ze zeggen dat onze eilanden over honderd jaar misschien helemaal overstroomd zijn, maar ik wil niet weg van mijn eiland.”

H E T Z I N K E N D E P A R A D I J S

HAAIEN VANGEN “Op mijn eiland wonen maar twintig mensen: elf volwassenen en negen kinderen,” zegt Toei. “Ik woon hier met mijn ouders, mijn zus, mijn broertje en mijn nichtje. We vangen elke dag vis voor het avondeten. We hebben zelf een huis gebouwd met hout uit het bos.”Toei heeft een heerlijk leven: altijd in zijn blote bast lopen, op het strand spelen, in palmbomen klimmen en kanovaren op zee. In zee zwemmen ontelbaar veel gekleurde visjes, maar ook haaien, die Toei vangt met zijn visnet.

OVERSTROMINGNaast het eiland van Toei liggen andere eilanden waar veel meer mensen wonen. Daar zijn winkels,

toei wil niet weg

Op samsam.net kan je fantaseren over over wat er gebeurt als het eiland echt overstroomt! Doe mee met jouw verhaal.

Als het zeewater stijgt verdwijnen deze eilanden

Toei (11) woont op Tuvalu, een groep eilanden in de Stille Zuidzee. Op het eerste gezicht een paradijs met kokospalmen en witte stranden. Maar Toei weet welk gevaar zijn eiland bedreigt.

11

E T E N E N S P U L L E N V A N O V E R D E G R E N S

Bekijk op samsam.net het filmpje "Kleren van overal."

Je huis staat vol spullen en eten van overal. Kijk maar eens rond in de keuken van Merel (11) en Anne (13) uit Herwen.

Made in...

Rozijnen uit Turkije,

Noord-Amerika en Spanje.

Aardbeien komen

in de winter uit

Spanje en Israël.

Mobieltjes uit China,

India en de Filippijnen.

Grote kans dat je kleren en

schoenen in Vietnam, China

of India gemaakt zijn.

Kijk maar op het label.

Even lachen naar de camera. Hé die komt uit

Japan!

Dit is Bruce, een chichu. Dit hondenras komt uit Tibet, een land aan de voet van de Hima-laya. Bruce komt uit Arnhem, aan de voet van de Veluwe. Misschien heeft Bruce ook wel iets Maltees (van het eiland Malta).Is Bruce misschien een 'werelddier'? 12

Dit brood komt van de

bakker.

Hazelnoten uit Turkije.

Pind

a’s

uit N

oord

-

Am

erik

a, W

est-

Afr

ika

of A

rgen

tini

ë.

azelnoten uit Turkije.

Cacao uit Ghana, Ivoorkust en

Indonesië.

Bananen uit Colombia,

Costa Rica, Ecuador.

t ka

, Wes

f Arg

enti

nië.

Gra

an v

oor

broo

d

kom

t mee

stal

uit

Fran

krijk

of D

uit

slan

d.

Melk uit Nederland. Veel melk,

eieren, vlees en boter uit Nederland

gaan ook naar het buitenland.

Rubber voor regenlaarzen komt

uit rubberbomen in bijvoorbeeld

Thailand. Veel Thais rubber

gebruiken we voor autobanden.

Bijna alle apparaten

met een batterij

komen uit China.

Houten kozijnen zijn meestal van tropisch hardhout. Grote kans dat een kozijn in Nederland ooit een boom in Maleisië of Indonesië was.

nanen uit Colomb

a Rica, Ecua

Ananas uit

Ghana, Costa Rica

EerlijkOp de verpakking van etenswaren (rijst, pinda’s, bananen) en op labels in kleren, staat steeds vaker dat het product ‘eerlijk’ gemaakt is: met respect voor mensen, dieren en de natuur. Maar een ‘eerlijke’ laptop, mobieltje of MP3 speler kopen is lastig. Het metaal coltan dat in deze electronica zit, kan uit Congo komen. Congo is een land in Afrika, waar coltan-winning voor grote conflicten zorgt. In de coltanmijnen werken ook kinderen. Het werk is zwaar en gevaarlijk.

13

Ik praat op Hyves graag vaak met vrienden ver

weg. Daar kan ik niet iedere keer heen. Maar in het echt kan je ook over moeilijke dingen praten, zoals

de scheiding van je ouders. Hyves is niet geschikt voor échte

vriendengesprekken. MSN is beter, maar de telefoon is het beste.

Vreemden kunnen ook echte vrienden worden,

als je bijvoorbeeld allebei gek bent van iets. Ik ben bij-voorbeeld gek van de band

Linkin Park. Op internet heb ik vrienden

gemaakt die daar ook fan van zijn.

14

K W E E N I E K W E E T W E L

Ik vind het leuk om te gamen met mensen over

de hele wereld. Ik ga niet met onbekende mensen praten,

wel met echte vrienden. Het is hetzelfde als op straat:

daar ga je ookniet met vreemde

mensen mee.

Laat horen wat jij vindt! Ga snel naar www.samsam.net

15

H E T Z E L F D E P L A A T J E , A N D E R V E R H A A L

Foto’s in de krant hebben een ander doel dan foto’s in een reclamefolder. Een organisatie die geld verzamelt voor slachtoffers van een aardbeving, kiest een andere foto dan een reisbureau dat verre reizen wil verkopen. Ook de tekst bij de foto is belangrijk. Zo belangrijk dat je met dezelfde foto verschillende verhalen kunt vertellen.

TEST HET ZELF1. Verzin zelf een tekst bij deze foto’s. Schrijf deze op regel 1.

2. Kies daarna één van onderstaande zinnen, voor elke foto een andere. Schrijf de zin op regel 2.

• Jongeren demonstreren tegen voedseltekort.• Meisjes presteren beter dan jongens.• Groot voedseltekort op het platteland.• Meisjes proberen glimp van Justin Bieber op te vangen.• Jongens door betere voeding langer dan meisjes.• Regen zorgt voor goede oogst.• Straatkinderen verdienen beter! • School weigert meisjes.

3. Vergelijk je werk met dat van een klasgenoot.

4. Hij/zij heeft het vast anders gedaan. Dat is interessant! Vertel elkaar waarom je een tekst hebt gekozen. Zie je dat de betekenis van een foto verandert door een andere tekst?

Bekijk op samsam.net het filmpje “Ik zie, wat jij niet ziet.”

Elke dag zie je oneindig veel foto’s. In de krant, op internet, in boeken en op straat. Elke foto vertelt iets anders over wat er in de wereld gebeurt.

1

2

Wie niet groot is moet slim zijn.

1

foto 1. Spelen op straat (Indonesië)foto 2. Op het schoolplein voor de les begint (Gazastrook)foto 3. Jongens rusten uit na onderhouden sportveld (Ethiopië)foto 4. Meisje onderhoudt het sportveld (Ethiopië)

De fotograaf maakte deze bijschriften.Lees ze pas als je alles ingevuld hebt.

Wat zie jij?

16

1

2

1

2

1

2

2

3

4

BEDENK ZELF EEN

BIJSCHRIFT

17

I N T E R V I E W M E T E E N I M A M E N E E N P A S T O O R

Basir (11) en Mike (12) uit Zevenaar zijn vrienden. Ze houden allebei van gamen en voetballen. Basir is moslim en Mike is katholiek. Dat maakt voor hun vriendschap niks uit. Dat christenen en moslims elkaar soms in de haren vliegen, snappen ze niet. In opdracht van samsam legden ze Huseyin Edogan (imam) en Thanh Ta (pastoor) hun vragen voor.

De opdracht

HADDEN JULLIE OP SCHOOL OOK EEN BESTE VRIEND?Imam: “Mijn beste vriend in Turkije heette Hassan. Wij speelden veel buiten, vooral voetbal.”

Pastoor: “Toen ik 11 was kwam ik met mijn ouders als boot-vluchteling uit Vietnam naar Nederland. Ik maakte vrienden op een school waar kinderen verschillende religies hadden.”

WAAROM GELOOFT Ú IN DE KORAN EN Ú IN DE BIJBEL?Imam: “De Koran is ons door de schepper gezonden en is nog helemaal origineel. Het is een heel interessant boek. Als je de Koran volgt ben je gelukkig in dit leven en in het leven hierna.”

Pastoor: “De Bijbel geeft je verhalen over hoe je met elkaar om moet gaan. Het boek nodigt je uit om goed te leven.”

WAT VINDT U ERVAN DAT MOSLIMS EN CHRISTENEN RUZIE MAKEN, ZOALS IN EGYPTE?Imam: “Er is geen geloof dat zegt dat je ruzie moet maken.

Volgens mijn geloof mag je zelfs nog geen mier doodtrappen. Meestal gaat het om geld en hebzucht.”

Pastoor: “Er is in de geschiedenis heel veel oorlog gevoerd vanwege religie. Ik geloof niet dat het de wil van God is dat we ruzie met elkaar maken.”

U BENT BELANGRIJK VOOR GELOVIGE MENSEN. HEEFT U TIPS HOE WE RUZIE KUNNEN VOORKOMEN?Imam: “We zijn allemaal broeders. Je moet je heilige boek goed lezen, dan word je een goed mens. We zijn allemaal geschapen door dezelfde God.”

Pastoor: “Je moet accepte-ren dat mensen anders zijn en dan kun je tot vriend-schap komen. Bijvoorbeeld door elkaar uit te nodigen en kennis te maken met elkaars geloof.”

Na het interview stelt Basir voor om ijs te gaan eten bij de Italiaan tegenover de kerk. Onderweg vertelt de imam over de nieuwe moskee: “Er komt een feestelijke opening en iedereen is welkom.” De pastoor zegt: “Ik zou

het erg leuk vinden om ook een uitnodiging te krijgen.” “Komt voor elkaar,” belooft de imam.

BONJEOveral ter wereld wonen mensen met verschillende geloven bij elkaar. In de krant lees je daarover vooral wanneer dat fout gaat. Als mensen oorlog voeren over hun geloof, is er meestal meer aan de hand. Vaak heeft de ruzie ook te maken met macht, bezit en vrijheid. Ofwel: wie is de baas, wie is arm en wie is rijk?

VAN BASIR EN MIKE

Van links naar rechts:Mike, Basir, Huseyin Edogan en Thanh Ta

18

D E B E K E N D E

1 NELSON MANDELA? DAT IS TOCH…

A. de president van de Verenigde Staten?B. de eerste zwarte president van Zuid-Afrika?C. die musical waar Koningin Beatrix naar toe ging?

3 4

PRINS BERNHARD?

A. zo’n hond die mensen in de bergen redt?B. de vader van Koningin Beatrix, die zich inzette voor het Wereld Natuur Fonds?C. de man van Koningin Beatrix, toch? Die zo van Afrika hield?

5

7

JOHAN CRUIJFF?

A. de man van Joke, die musicalster?B. een ex-voetballer die trapveldjes voor kinderen aanlegt?C. die Nederlandse voetbaltrainer in Tsjetsjenië?

LAURA DEKKER? DAT IS …

A. dat beroemde modepoppetje?B. die zeilster die in haar eentje om de wereld zeilt.C. die mevrouw die gewonde zeehonden opvangt?

6

8

FC BARCELONA? DAT IS …

A. een fast food-restaurant … in Barcelona misschien?B. de voetbalclub die reclame maakt voor Unicef.C. de voetbalclub die het goed doet in de eredivisie.

JUSTIN BIEBER? JA, DAT IS …

A. zo’n spelletje waarbij je niet mag bibberen.B. dat gastje dat wereldberoemd werd via You Tube.C. gewoon Jan Bever. Die zit op Facebook.

MARCO BORSATO? IS DAT NIET…

A. een beroemde Italiaanse pizzabakker?B. die zanger die speelde dat hij kindsoldaten ging bevrijden?C. de man van Natasja Froger?

MADONNA? IS DAT NIET…

A een Argentijnse voetballer?B. die zangeres die kinderen uit Malawi adopteerde?C. de hoofdstad van een Afrikaans land, denk ik.

Wereldburger TestO M C I R K E L H E T J U I S T E A N T W O O R D E N V I N D U I T H O E V E E L B W - E R S J I J K E N T

UITSLAG

2

Vooral A

Vooral B

Vooral C

Duidelijke geval van vergeetachtigheid! Lees de goede antwoorden (de B’s) nog

eens. Dan weet je dat ook weer.

Jij weet alles van BW-ers! Beken het maar!

Voor jou hoeft het niet, al dat gedoe rond beroemdheden. Ook goed.

19

3MINUTEN

TEST

De woorden in de lijst zijn kris kras verstopt in het letterveld. Horizontaal en verticaal, van links naar rechts of van rechts naar links. Sommige letters worden in meer woorden gebruikt. Alle woorden gevonden en doorgestreept? Mooi, dan vormen de overgebleven letters in de leesrichting de oplossing.

Zoek twee plaatjes met hetzelfde onderwerp. Trek een rechte lijn tussen de wereldbolletjes in de plaatjes. Kies uit deze 13 onderwerpen: koken - een gezelschapspel doen - schrijven - hergebruik van afval - samen op de grond zitten - in een boot zijn – vis-sen om op te eten – voetbal-len – schooluniform – met je vingers papier/karton vast-houden – twee vriendinnen – zelfgemaakt! (wandkleed en bal) – toekijkers.

AARDBOLBANANENBATTERIJBOSEILAND

GOLVENHAZELNOOTKIWILANDENMANGROVE

ZEESPIEGELVRIENDEN RADIOSTADMUG

BEN JIJ EEN WERELDPUZZELAAR?

WE HELPEN JE VAST. DEZE PLAATJES HEBBEN HETZELFDE ONDERWERP (HERGEBRUIK VAN AFVAL): DE BAL VAN TOUWTJES EN PLASTIC ZAKKEN EN DE SLEE VAN EEN OPENGESNEDEN JERRYCAN.ALS JE HET GOED DOET, ZIE JE OF JIJ EEN WERELDPUZZELAAR BENT! D E O P L O S S I N G S TA AT

VA N A F 1 5 N O V E M B E R O P S A M S A M . N E T

HIER EINDIGT HET THEMA

WERELDBURGER20

Elk jaar in november herdenken Mexicanen hun overleden familieleden met een feest: Allerzielen. Mexicanen vieren dit katholieke feest uitbundig. Ze gaan naar het kerkhof met lekker eten en drinken. De graven van hun dierbaren versieren ze met bloemen en slingers. Bij Allerzielen horen ook maskers, suikerschedeltjes (om op te eten) en griezelige gedichten.

kerker

lees snel

verder

r rr r

llleees

ONDERTUSSEN IN …. MEXICO

EEEEEEEfffffffkkkkeeeemmmss

EDGARDO (10) HEEFT EEN MASKER GEMAAKT

WAARMEE HIJ ZIJN JONGERE BROER ALDAIR (6)

DE STUIPEN OP HET LIJF PROBEERT TE JAGEN

feestvierenop het kerkhof

ONDERTUSSEN OP DE NOORDPOOL ... DO

SSIE

RM

IDD

EN

-AM

ER

IKA

ONDERTUSSEN IN …. MEXICO

OP HET ALTAAR ZETTEN DE MENSEN FOTO’S VAN

DE OVERLEDENEN, VRUCHTEN EN BLOEMEN

Ook de kinderen van de basisschool doen mee. “We vieren dat de zielen van overleden kinderen ons bezoeken,” zegt Juliana (12). We nemen fruit, brood, chocolademelk en lekkers mee voor op het altaar. “Wanneer de zielen het voedsel hebben “gegeten”, mogen de scholieren alles opeten. Voor Hanal Pixan trekken de meisjes hun mooiste kleren aan. De meisjes van groep vier komen nog in hun ‘huipil’, de traditionele jurk van de Maya vrouwen. Juliana vindt dat waardeloos. “De jonge meisjes laten zich door hun moeder in een huipil hijsen, maar ik vind dat ouderwets, ik heb veel liever echt mooie kleren aan.”

O

m

kk

WW

ll

zz

dd

VV

hh

gg

tt

JJ

mm

hh

hhLINKS MEISJES IN ‘HUIPIL’, RECHTS JULIANA (RODE

SJAAL) IN HAAR FAVORIETE SPIJKERBROEK

De Maya’s, een volk in Mexico, vieren

Allerzielen op hun eigen manier. Ze

noem het feest Hanal Pixan: ‘eten met de

zielen’. De Maya’s bouwen in hun huizen

altaren. Die versieren ze met voedsel

dat samen met de zielen van overleden

familieleden wordt gegeten.

“IK ZOU HIER NOOIT ALLEEN DURVEN KOMEN,” ZEGT ROQUE (10, BLAUW

SHIRT). “IK BEN BANG DAT DE ZIELEN ME HIER WILLEN HOUDEN.”

De Maya’s begraven hun doden in

een graf van steen en beton. Na een

jaar of vijf gaan de botten van de

overledene - gewikkeld in een laken

– naar een open grafhuisje. Tijdens

Hanal Pixan gaan de kinderen mee

naar het kerkhof om de graven

schoon te maken. Ze zetten ook

kaarsen en bloemen neer. Het is een

vrolijke boel, maar veel kinderen

vinden het best eng om de botten van

familieleden te zien. Daarom blijven

ze dicht in de buurt van volwassenen.

ee

jj

oo

––

HH

n

s

k

v

v

f

eten en drinken

schoonmaken

mooie kleren

MID

DEN

-AM

ER

IKA

Op de graven van overleden kinderen

staan de schoenen die ze droegen toen

ze nog leefden. Niemand weet precies

waarom. “Ik denk dat ze die schoenen

hard nodig hebben omdat ze helemaal

naar de hemel moeten lopen,” zegt

Margarita (10). Ze vindt het wel erg

dat ze een broertje en zusje heeft

verloren. “Gelukkig heb ik nog zes

zusjes en een broertje over.”

n

MM

d

v

z

KINDEREN LEGGEN VERSE BLOEMEN BIJ HET

GRAF VAN EEN BROERTJE EN EEN ZUSJE DIE

TWEE JAAR GELEDEN ZIJN OVERLEDEN

MEISJES MET MOOI VERSIERDE AFBEELDINGEN VAN MARIA

Op de tweede dag van Hanal

Pixan houden de katholieke

Maya’s een processie door het

dorp. De jonge meisjes voorop,

dragen de afbeeldingen van de

heilige Maria, de moeder van

Jezus. Na de processie gaat

iedereen naar het kerkhof om

de graven schoon te maken.

Voordat Hanal Pixan begint krijgen ook de huizen een grote

schoonmaakbeurt. “Als het rommelig in huis is, denken de

overleden zielen dat zij het huis moeten schoonmaken en

dan komen ze volgend jaar niet meer,” zegt Edgardo.

Maar als de huizen en het kerkhof aan kant zijn en

wanneer alle doden verse bloemen hebben, dan kun je op

zo’n mooi gemaakt graf lekker even uitblazen.

“ALS JE HIER DE HELE MIDDAG BENT, DAN IS OP EEN GRAF ZITTEN

HEEL GEWOON,” ZEGT CHRISTIAN (VOORGROND, GELE SHIRT).

optocht

naar de hemel

lopen

uitrusten

Mexico

samsam

maandblad n r . 7 2 0 1 1

wereldwijdsamsamsamsam s a m s a m = s a m e n d e l e n s a m e n l e r e n s a m e n werken samsam

maandblad n r . 7 2 0 1 1

wereldwijdsamsam s a m s a m = s a m e n d e l e n s a m e n l e r e n s a m e n werken samsam

maandblad n r . 5 2 0 1 1m a l a w i samsams a m s a m =

s a m e n d e l e n s a m e n l e r e n s a m e n werken samsamzoek de dader met sam & sam detectives