WANTENAAR EN GOEBAIDOELINA

Groot Omroepkoor

Philipp Ahmann dirigent

Ivan Monighetti cello

Mathilde Wantenaar 1993Dit zijn de bleeke, bleeklichte weken 2019opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee voor het groot omroepkoor, met financiële steun van het prins bernhard fonds - wereldpremière

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski 1840-1893Delen uit Negen geestelijke koorwerken 1884-1885Nr.  1 : Cherubijnse hymne 1Nr. 4: Tot u zingen wijNr. 7: Gezegend zijn zij, die U heeft verkozen Nr. 3: Cherubijnse hymne 3Nr. 6: Onze Vader

pauze

Sofia Goebaidoelina 1931Sonnengesang 1997/1998voor cello, koor en slagwerk

solisten uit het Radio Filharmonisch Orkest

Bas Voorter pauken, Esther Doornink, Hans Zonderop

en Vincent Cox slagwerk, Stephan Kiefer celesta

koorsolisten

Tanja Obalski sopraan, José Kamminga alt, Gerben Houba tenor, Itamar Lapid bas

23 maart 2019 14.15-16.15 uur

serie hedendaags-3

Spiegelzaal 13.40-14.05 uur:  Frederike Berntsen in gesprek met Mathilde Wantenaar

2 358e seizoen 23 maart 2019

In 1997 componeerde Sofia Goebaidoelina haar Zonnelied voor cello, koor en slagwerk voor de zeventigste verjaardag van Mstislav Rostropovitsj. Met haar diep religieuze overtuiging is zij een geestverwant van de Heilige Franciscus, wiens tekst ze verklankte. Werd haar religiositeit door de Sovjetautoriteiten met argusogen bekeken, Tsjaikovski op zijn beurt kreeg tegen-wind van de clerus wegens zijn Negen geestelijke gezangen. De kerkleiding betwijfelde of hij wel oprecht gelovig was. In beider werk horen we echo’s van het Russisch-orthodoxe kerkgezang. Mathilde Wantenaar koos voor Dit zijn de bleeke, bleeklichte weken een gedicht van Herman Gorter. Deze filosofische mijmering over het verlopen van de tijd vangt zij in een traag tempo en warme samenklanken. Zo creëert zij net als Tsjaikovski muziek van een tijdloze, statige schoonheid.

Wantenaar – Dit zijn de bleeke, bleeklichte wekenDe in 1993 in Amsterdam geboren Mathilde Wantenaar tim-mert al jaren stevig aan de weg. In 2011 trok ze de aandacht met haar inzending voor de jaarlijkse compositiewedstrijd van het Nederlands Blazers Ensemble. Zeven jaar later vroegen de blazers haar voor hun project ‘Bach & Soefi’. “Zij zette het mes in de Hohe Messe, legde haar oor te luisteren in Perzië, en arran-geerde een muziekfeest dat riant ontstijgt aan goede bedoelin-gen”, schreef de Volkskrant. Haar in opdracht van de violiste Liza Ferschtman geschreven Octet voor strijkers werd in 2017 gekozen als Nederlandse inzen-ding voor het International Rostrum of Composers. Ze compo-neerde stukken voor de pianist Ralph van Raat, vocaal ensemble Wishful Singing en de sopraan Johannette Zomer. Voor het Opera Forward Festival van De Nationale Opera schreef ze in 2016 de succesvolle kameropera p e r s o n a r. Datzelfde jaar voltooide ze haar studie compositie aan het Conservatorium van Amsterdam, bij zulke uiteenlopende componisten als Willem Jeths en Wim Henderickx. Maar

ZONNELIED

Telefoons in de zaalGeconcentreerd luisteren is voor de meeste Matinee-bezoekers de ideale manier om van muziek te genie-ten. Daarom vragen wij u zoveel mogelijk met elkaar rekening te houden, de telefoon op ‘stil’ te scha-kelen en geen foto’s te maken voordat de muziek is uitgeklonken.

De ZaterdagMatinee op social mediaVia facebook, twitter en insta gram houdt de Matinee  u op de hoogte van het laatste nieuws rond de concerten. Volg ons, en praat mee!

Uitzending NPO Radio 4 en terugluisterenDit concert wordt live uit-gezonden via NPO Radio  4. Via de website  zaterdagmatinee.nl kunt u de gehele uitzen-ding terug luisteren. Enkele dagen ná ieder concert kunt u het concert (zonder pauzeprogramma) terug-luisteren op  nporadio4.nl/

concerten

Podium WittemanPaul Witteman ontvangt zondag de Franse cellist Edgar Moreau (met de Marinierskapel der Konin-klijke Marine speelt hij een deel uit het Celloconcert van Friedrich Gulda). Pianist Caspar Vos speelt Frederic Mompou en Fuse bewerkte Aheym van Bryce Dessner. Na afloop op het digitale kanaal NPO 2 ex-tra: de Italiaanse componist Ludovico Einaudi. live op npo 2 (18.05 uur) podiumwitteman.nl

Ter herinnering aan Maurits WijzenbeekOp zondag 17 maart jl. is Maurits Wijzenbeek, alt-violist in het Radio Kamer Orkest en de Radio Kamer Filharmonie, op 66-jarige leeftijd overleden. Hij was een markante, inspire-rende persoonlijkheid, die muziek ‘ademde’ en die zich altijd met hart en ziel voor zijn collega’s en voor jonge musici heeft ingezet. Wij zullen Maurits vreselijk missen en zijn met onze gedachten bij zijn gezins- en familieleden. 

Namens het team van de Matinee, Kees Vlaardingerbroek

BTW-verhogingHet lage BTW-tarief is verhoogd van 6 naar 9%. In de prijs van concert-kaartjes voor de Matinee is deze verhoging vanaf 1 januari 2019 door berekend.

DE NIEUWE BROCHURE IS UIT!U kunt uw abonnement nu bestellen of verlengen op concertgebouw.nl/

seriesU vindt de brochure bij de kassa van het Concert-gebouw, en op zaterdagmatinee.nl wilt u de brochure thuis ontvangen? Mail dan naar info@zaterdagmatinee.nlzie ook pagina 20

4 5Tsjaikovski - Delen uit Negen geestelijke gezangenTegenwoordig geldt de geestelijke muziek van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski zo’n beetje als het summum van muziek voor koor a cappella, maar in zijn eigen tijd was zij omstreden. Hoogge-plaatste personen in de kerk twijfelden aan zijn religieuze motivatie, critici vonden de stijl te ‘westers’. Tsjaikovski had gestudeerd bij de Duits georiënteerde Anton Rubinstein, een verklaard tegenstander van het zogenoemde ‘machtige hoopje’ (‘mogoetsjaja koetsjka’) dat het Russische muziekleven domi-neerde. Mili Balakirev en de zijnen – Nikolaj Rimski-Korsakov, Cesar Cui, Modest Moesorgski en Alexander Borodin – vonden dat componisten het Duitse juk moesten afwerpen en inspiratie zoeken in de Russische folklore. Tsjaikovski omarmde het door hen gepredikte nationalisme niet. In de praktijk viel het met de tegenstellingen overigens wel mee. Weliswaar volgde Tsjaikovski de westerse traditie – als kind luisterde hij verrukt naar fragmenten uit Don Giovanni via het orchestrion van zijn vader – maar in zijn werk duiken wel degelijk elementen uit de Russische volksmuziek en de Rus-sisch-orthodoxe kerkmuziek op. Hij bezocht concerten van de nationalisten en discussieerde met hen over muziek. Tsjai-kovski raakte zelfs bevriend met Balakirev, die gold als de grondlegger en ietwat despotische leider van ‘de vijf’, zoals zij ook wel werden omschreven. Hoewel Tsjaikovski een academische opleiding had genoten, terwijl Balakirev autodidact was, keek hij toch een beetje tegen zijn drie jaar oudere collega op. Hij legde hem vaak zijn stukken voor en vroeg op haast nederige toon om advies, al leidde Balaki-revs soms overdreven bemoeizucht geregeld tot frustratie. Balakirev was hoofd van de keizerlijke kapel, waar zijn voorgan-ger Nikolaj Bachmetev in 1878 een controverse had gecreëerd rond de Liturgie van St. Chrysostomos. Tsjaikovski had deze Liturgie geschreven vanuit een wens de orthodoxe gezangen te hervor-men en te ontdoen van Italiaanse invloeden, maar Bachmetev verweet hem niet oprecht gelovig te zijn. Bovendien vond hij dat de Keizerlijke Kapel het alleenrecht had op het uitgeven van geestelijke composities. Hij spande zelfs een rechtszaak aan om publicatie te verhinderen, maar niemand minder dan Alexan-der III koos de kant van Tsjaikovski. De tsaar vroeg hem zelfs vaker kerkmuziek te gaan componeren.

Wantenaar beperkt zich niet tot compone-ren alleen. Tijdens haar studie volgde ze ook cello- en zanglessen, en op dit mo-ment studeert zij zang aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Zij heeft een grote affiniteit met de menselijke stem, en ook haar puur instru-mentale composities zijn opvallend zangerig van toon. Haar eerste opdracht van de NTR ZaterdagMatinee betreft niet toevallig een compositie voor het Groot Omroepkoor. Zij koos hiervoor een ge-dicht van Herman Gorter, wiens poëzie ze eerder al gebruikte in De stille weg voor koor, piano en viool. Voor haar nieuwe

stuk voor koor a cappella koos zij Gorters gedicht Dit zijn de bleeke, bleeklichte weken. Wantenaar voelt zich aangetrokken door “de verstilling, de gelaagdheid, het beeldende, het ongrijpbare en het verganke-lijke”. Het gedicht riep sterke beelden bij haar op: “Ik zag voor me hoe de dichter in een stille kamer zit aan een tafel naast het raam. De zon gaat schuil achter een eindeloos uitgestrekt wit wolkendek, het is alsof alle kleur uit de wereld is getrokken, hoewel er toch veel licht is. Buiten is er leven, maar in de kamer van de dichter klinkt alles gedempt, is het alsof de tijd stil staat en de lucht is gestold. We zitten onder een stolp, glinsterende stofdeeltjes zweven traag in de lucht en ondertussen trekt de wereld langzaam aan ons voorbij. Het is fijn om er te zijn, maar tegelijkertijd ook beklemmend en eenzaam.”Wantenaar heeft het statische, ietwat zwevende gevoel vertaald naar een 3/2 maatsoort, die we veelal associëren met oudere muziek. De tekst wordt grotendeels homofoon gezongen en het tempo is traag, alsof de tijd inderdaad stil staat. Onder de kalme sfeer broeit echter “een zacht verlangende romantische onderstroom”. Daaronder verschuilt zich nog een laag, met een “meer duistere beklemming die in de tweede helft naar boven komt borrelen”. Het spel van licht en donker vindt een equiva-lent in een gevarieerde dynamiek, de rust wordt uitgedrukt in welluidende harmonieën. Spaarzame dissonanten verklanken de onderhuidse spanning die door de verzen schemert.

Mathilde Wantenaar Pjotr Iljitsj Tsjaikovski

KA

RE

N V

AN

GILS

T

6 7ze nooit gekend, en haar ouders waren overtuigde atheïsten. Zij moesten niets van haar neigingen hebben, en de jonge Sofia leerde haar gevoelens voor hen te verbergen. In het geheim bad ze tot God. Van meet af aan droomde ze ervan com-ponist te worden. “Ik heb in die jaren veel gebeden – thuis als ik alleen was, op de binnenplaats, in het bos…”, zei ze hier-over. “Ik droeg de wens componist te worden diep in mij, maar was klein, verlegen en geremd. Daarom bad ik dat God mij uit deze uitzichtloze situatie zou verlossen en op weg zou helpen.”Haar gebeden werden verhoord, en al op haar vijfde werd ze toegelaten tot de muziekschool van Kazan, de hoofdstad van Tatarstan. Elf jaar later ging ze er naar het muziekgymnasium, en in 1949 begon ze een conservatorium-studie piano. Het duurde nog tot 1954 voor ze zich aan het conservatorium van Moskou geheel aan het componeren kon wijden. Al tijdens haar studie was haar eigenzinnige stijl omstreden, maar ze weigerde concessies te doen. Dmitri Sjostakovitsj moedigde haar bij haar afstuderen aan, voort te gaan op de ingeslagen ‘verkeerde weg’. Noodgedwongen verdiende Goebai-doelina de kost met het componeren van filmmuziek, terwijl ze ondertussen stukken schreef voor de spreekwoordelijke bureau-lade. Van meet af aan droeg ze hierin haar religieuze levens-overtuiging uit. In 1970, op haar negenendertigste, bekeerde ze zich daadwerkelijk tot het Russisch-orthodoxe geloof. Al haar composities zijn doordrenkt van religieuze, filosofische, mystieke, en poëtische betekenissen en haar muziek heeft een onontkoombare, universele zeggingskracht. Met een fijnzinnig gevoel voor ongehoorde klanken schept zij monumentale bouw-werken, die desondanks nooit pompeus zijn maar altijd door-trokken van licht en lucht. Ze werkt graag met kruisvormen en stilte is een wezenlijk onderdeel van haar muziek. Hierin liggen volgens haar begin en einde besloten. Elke nieuwe compositie is tegelijkertijd een eerbetoon aan God en een uitdrukking van haar diepe verbondenheid met mens en natuur.

Dit verzoek vormde de aanleiding voor het ontstaan van de Negen geestelijke gezangen, die Tsjaikovski in 1884 en 1885 in twee delen componeerde. Tijdens een reis naar Davos, waar hij zijn ernstig zieke vriend Iosif Kotek bezocht, schreef Tsjaikovski drie ‘Cherubijnse hymnen’. Hij stuurde deze onmiddellijk aan Balakirev, begeleid door een kenmerkend schrijven: “Als Zijne Majesteit opdracht geeft er een in te studeren, dan vraag ik u, mijn goede collega, nederig, te kiezen welke van de drie u als superieur beschouwt.” Zelf noemt Tsjaikovski in zijn brief de derde hymne het beste, maar Balakirev antwoordt dat deze ontsierd wordt door “een misplaatst dansritme”. Toch acht hij de hymnen goed genoeg om uitgegeven te worden, en in 1885 verschijnen ze in druk. Diezelfde zomer schrijft Tsjaikovski nog eens zes gezangen, die aanvankelijk los verschijnen maar in 1896 worden samenge-voegd tot de Negen geestelijke gezangen die we tegenwoordig kennen. Qua stijl haken deze duidelijk aan bij de Russisch-orthodoxe gezangen, met overwegend homofone texturen en geëxalteerde uithalen die sterk afwijken van Europese modellen. Toch kreeg Tsjaikovski het verwijt dat zijn prosodie en manier van harmo-niseren te westers zouden zijn. Sommige geestelijken bleven daarbij twijfelen aan zijn religieuze overtuiging en betichtten hem van scepticisme en zelfs atheïsme. Er waren echter ook voorstanders, en gaandeweg groeide Tsjaikovski’s geestelijke muziek uit tot voorbeeld voor andere componisten. Zij wordt tegenwoordig veelvuldig uitgevoerd, zowel in het professionele koorcircuit als door amateurkoren.

Goebaidoelina – ZonneliedWas het Russisch-orthodoxe geloof in Tsjaikovski’s tijd bijna een vanzelfsprekendheid, dat veranderde toen de communisten in 1917 aan de macht kwamen. Leiders als Lenin en Stalin predikten het staatsatheïsme. Ook al bestond er officieel vrij-heid van godsdienst, de staat vond genoeg manieren om gelovi-gen te vervolgen. Zij werden bijvoorbeeld beticht van staatsvij-andige opvattingen of activiteiten. Haar ouders schrokken dan ook flink toen Sofia Goebaidoelina als peuter getuigde van haar sterke hang naar spiritualiteit. Weliswaar was haar grootvader moefti geweest, maar die had

Sofia Goebaidoelina

F. HO

FF

MA

NN

LA R

OC

HE

98

Cherubijnse hymne nr. 1Wij, die de cherubijnen geheimnisvol uitbeelden,en de levenschenkende Drie-eenheidhet driemaal heilig toezingen,laat ons nu alle aardse zorgen terzijde stellen.Amen.Om de Koning van het al te ontvangen,onzichtbaar begeleid door engelen-scharen.Halleluja, halleluja, halleluja.

Dit zijn de bleeke, bleeklichte weken

Dit zijn de bleeke, bleeklichte weken, ’k zie de menschen gaan, ze steken hun schamele hoofden in ’t stil daglicht, elk heeft een ander gezicht.

’k Hoor hoe ze tegen elkander spreken woorden die bleken en vèr weken, dan zijn ze weer alle wèg, en ’t is eenzaam als een weg.

Mijn hoofd is leeg en mijn mond is droog, mijn oogen branden omhoog, ’t is koud en stoffig en wit al dat licht, waarin ik zit.

Mijn hoofd heb ik in mijn handen, elkaar voelen warm de wanden van ’t vleesch, mijn beenen zijn moe van ’t leven dat ik toch doe.

Herman Gorter, Verzen, 1890

Met deze levenshouding is Goebaidoelina een onmiskenbare geestverwant van Sint Franciscus, wiens Zonnelied ze in 1997 op muziek zette voor de zeventigste verjaardag van de cellist Mstislav Rostropovitsj. Dit stuk voor cello, koor en slagwerk volgt het in een Umbrisch dialect geschreven loflied op de voet. Franciscus schreef het vermoedelijk in 1225 toen hij zwaar ziek lag in San Damiano, getekend door de stigmata. Opvallend is dat de heilige niet alleen de mooie aspecten van de schepping bezingt, maar ook ziekte en dood.

Het bijna drie kwartier durende Zonnelied is qua inhoud gegroepeerd rond vier thema’s. Het opent met een lofzang op ‘broeder zon en zuster maan’, plechtig verklankt door een solobas, wiens reciterende stijl refereert aan het Russisch-orthodoxe kerkgezang. Etherisch hoge vrouwenstemmen en glissandi van de celli scheppen een beeld van weidsheid. Hierna worden de elementen bezongen in extatische kreten van het koor, onrustig slagwerk en ronkende, almaar dalende cellolijnen. Na een passage met gonzende gongs en roffelende pauken stijgt de cellopar-

tij weer naar hogere regionen. Cello, zangers en slagwerkers werken toe naar een apocalyptische climax vol gierende uitha-len op het woord ‘Altissimo’ (De allerhoogste). De lofzang op ziekte heeft hierna het karakter van een klaag-zang, met traag verglijdende melodieën van cello en koor tegen spaarzame interrupties van percussie-instrumenten. De passage over de dood wordt ingeleid door de cellist, die zijn instrument weglegt, oerklanken uit een grote trom tovert en een flexatone aanstrijkt. De spookachtig jengelende klank past goed bij de idee van een overgang naar een ongekende wereld. In het afsluitende gedeelte speelt de cello stijgende melodielij-nen, terwijl het koor, als in gebed verzonken, de woorden van Franciscus prevelt. Het geheel wordt allengs fragmentarischer, en terwijl de zangers aarzelende zuchten slaken lost Zonnelied op in een nevel van tinkelende belletjes en een tot ver in de hemel reikende slotnoot van de cello.

Thea Derks

1. Cheroevimskaja pesn’ No 1Izje Cheroevimy tajno obrazoejoesjtsje,

i zjivotvorjasjtsjej TroitseTrisvjatoejoe pesn’ pripevajoesjtsje,vsjakoje nyne zjitejskoje otlozjim poptsjenije.Amin.Jako da Tsarja vsech podymem,angel’skimi nevidimo dorinosima tsjinmi.Alliloeija, alliloeija, alliloeija.

uit Negen geestelijke koorwerken

GE

ZO

NG

EN

TE

KS

TEN

Joan Miró, uit Cántic del Sol (1975)

10 11Tot U zingen wijTot U zingen wijWij loven uWij danken u, Heer!En wij bidden tot U, onze God!

Gezegend zijn zij, die U heeft verkozen Gezegend zijn zij, die U heeft verkozen en in uw hoede genomen, Heer,En hun nagedachtenis gaat van genera-tie op generatie.Halleluja, halleluja, halleluja.

Cherubijnse hymne nr. 3

Onze vaderOnze Vader die in de hemelen zijt,Uw naam worde geheiligd.Uw koninkrijk kome.Uw wil geschiede,in de hemel zoals op aarde.Geef ons heden ons dagelijks brood.

En vergeef ons onze schulden,zoals ook wij onze schuldenaars verge-ven.En leid ons niet in verzoeking,maar verlos ons van de boze.

Amen.

Allerhoogste, almachtige, goede Heer,van U zijn de lof, de roem, de eer en alle zegen.U alleen, Allerhoogste, komen zij toeen geen mens is waardig uw naam te noemen.

Wees geprezen, mijn Heer met al uw schepselen,vooral door mijnheer broeder zon,die de dag is en door wie Gij ons verlicht.En hij is mooi en straalt met grote pracht;van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster maan en de sterren.Aan de hemel hebt Gij ze gevormd, helder en kostbaar en mooi.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder winden door de lucht, bewolkt of helder, en ieder jaargetijde,door wie Gij het leven van uw schepse-len onderhoudt.

Wees geprezen, mijn Heer, door zuster water,die heel nuttig is en nederig, kostbaar en kuis.

Wees geprezen, mijn Heer, door broeder vuur,door wie Gij voor ons de nacht verlicht;en hij is mooi en vrolijk, stoer en sterk.

4. Tebe pojemTebe pojemTebe BlagoslovimTebe blagodarim, Gospodi!I molim Ti sja, Bozje nasj!

7. Blazjeni, jazje izbralBlazjeni, jazje izbral i prijal jesi, Gos-podi!I pamjat’ ich v rod i rod.

Alliloeija, alliloeija, alliloeija.

3. Cheroevimskaja pesn’ No 3tekst gelijk aan Cheroevimskaja pesn’ No 1

6. Ottsje nasjOttsje nasj, Izje jesi na nebesech!Da svjatitsja imja Tvoje,da priidet tsarstvije Tvoje,da boedet volja Tvoja,jako na nebesi i na zemli.Chleb nasj nasoesjtsjnyj dazjd’ nam dnes’i ostavi nam dolgi nasja,jakozje i my ostavljajem dolzjnikom nasjim;i ne vvedi nas vo iskoesjenije,no izbavi nas ot loekavago.

Amin.

Sonnengesang

Altissimo onnipotente bon signore,tue so le laude, la gloria e l’honore et onne benedictione.Ad te solo, altissimo, se konfano,et nullu homo ene dignu te mentovare.

Laudato sie, mi signore, cun tucte le tue creature,spetialmente messor lo frate sole,lo qual’è iorno, et allumini noi per loi.Et ellu è bellu e radiante cun grande splendore,de te, altissimo, porta significatione.

Laudato si, mi signore, per sora luna e le stelle,in celu l’ài formate clarite et pretiose et belle.

Laudato si, mi signore, per frate vento,

et per aere et nubilo et sereno et onne tempo,per lo quale a le tue creature dai susten-tamento.

Laudato si, mi signore, per sor aqua,

la quale è multo utile et humile et pretiosa et casta.

Laudato si, mi signore, per frate focu,

per lo quale enn’allumini la nocte,ed ello è bello et iocundo et robustoso et forte.

1312

Philipp AhmannPhilipp Ahmann (1974) was van 2008 tot 2018 chef-dirigent van het NDR Chor in Hamburg. Onder zijn leiding startte het koor een eigen abonnementsserie. Voor oratorische werken van de barok tot de modernen werkte hij samen met orkesten als de Akademie für Alte Musik Berlin, B’Rock, Bell’arte Salzburg, Concerto con Anima, Concerto Köln, Le Concert Lorrain en het Elbipolis Barock-orchester Hamburg, voor nieuwe muziek met het Raschèr Saxophone Quartet, het Ensemble Resonanz en het Fabergé-Quintett, het Gürzenich-Or-chester Köln, het MDR Sinfonieorches-ter en de NDR Radiophilharmonie. Hij dirigeerde bovendien producties met de

NDR Bigband en NDR Brass, en mee-zingconcerten. Ahmann studeerde in Keulen bij Marcus Creed en werkte samen met Peter Neumann, Frieder Bernius en Robin Gritton. Sinds hij in 2005 bij de omroepkoren aan de slag ging, was hij te gast bij het SWR Vokal-ensemble Stuttgart, het WDR Rund-funkchor Köln en het Rundfunkchor Berlin, en werkte intensief samen het MDR Rundfunkchor, waar hij ook drie jaar eerste gastdirigent was. Ahmann bereidde zijn koor voor uitvoeringen door Gerd Albrecht, Semyon Bychkov, Christoph von Dohnányi, Peter Eötvös, Christoph Eschenbach, Thomas Hengel-brock, Heinz Holliger, Manfred Honeck, Paavo Järvi, Marek Janowski, Wladimir Jurowski, Andrew Manze, Kent Nagano, Andrés Orozco-Estrada, Jukka-Pekka Saraste, Christian Thielemann en Lothar Zagrosek voor. Dit seizoen maakt hij zijn debuut in de Nationale Opera van Chili in Santiago met een operaproductie van Händels Rodelinda.

Ivan MonighettiIvan Monighetti (1948) was de laatste leerling van Mstislav Rostropovitsj aan het Conservatorium van Moskou. Na het winnen van het Internationale Tsjaikovski-Concours in Moskou leidde zijn carrière hem naar heel Europa, naar Amerika, Japan en Korea. Hij werkte samen met dirigenten als Kurt Masur, Charles Dutoit, Valery Gergiev, Ghristoph Eschenbach, Muhai Tang, Krzysztof Penderecki, Mstislav Rostropo-vitsj, Andrei Boreyko en Dmitri Kitaen-ko. Monighetti Heeft een grote naam op

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde,die ons voedt en leidt,en allerlei vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.

Allerhoogste...

Wees geprezen, mijn Heer, door wie omwille van uw liefdevergiffenis schenken, en ziekte en verdrukking dragen.Gelukkig wie dat dragen in vrede,want door U, Allerhoogste, worden zij gekroond.

Heer, heb erbarmen, amen.

Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster de lichamelijke dood,die geen levend mens kan ontvluchten.

Wee hen die in doodzonde sterven;

gelukkig wie zij in uw allerheiligste wil vindt,want de tweede dood zal hun geen kwaad doen.

Prijs en zegen mijn Heer,en dank en dien Hem in grote nederig-heid.

Laudato si, mi signore, per sora nostra matre terra,la quale ne sustenta et governa,et produce diversi fructi con coloriti flori et herba.

Altissimo...

Laudato si, mi signore, per quelli ke perdonanoper lo tuo amore,et sostengo infirmitate et tribulatione.Beati quelli ke ’l sosterrano in pace,ka da te, altissimo, sirano incoronati.

Domine miserere, amen.

Laudato si, mi signore, per sora nostra morte corporale,da la quale nullu homo vivente pò skappare.Guai a quelli, ke morrano ne le peccata mortali:beati quelli ke trovarà ne le tue sanctis-sime voluntati,ka la morte secunda nol farrà male.

Laudate et benedicete mi signore,et rengratiate et serviateli cun grande humilitate.

DA

NN

Y W

AN

DE

LT

UIT

VO

ER

EN

DE

N

14

ten als Boulez, Stockhausen, Kagel, Ligeti en Messiaen.Op de palmares staan vele opera’s en koorwerken uit de negentiende, twintig-ste en eenentwintigste eeuw. Uiteraard wordt daarbij samengewerkt met de beste orkesten. In de omroepseries is dat doorgaans het Radio Filharmonisch Orkest. Ook met Het Koninklijk Concert-gebouworkest bestaat een lange en zeer gewaardeerde samenwerking. De eerste officiële chef-dirigent van het Groot Omroepkoor was Kenneth Montgomery. Na hem waren respectievelijk Robin Gritton, Martin Wright, Simon Halsey, Celso Antunes en Gijs Leenaars chef-dirigent. Op 1 maart 2015 trad Klaas Stok aan als koorleider van het Groot Om-roepkoor. Michael Gläser is vaste gastdiri-gent sinds september 2010. Peter Dijkstra is sinds 1 september 2018 eerste gastdiri-gent.In september 2017 ontving het Groot Omroepkoor – samen met het Radio Filharmonisch Orkest – de Concert-gebouw Prijs vanwege de belangrijke bijdrage van het koor aan het artistieke profiel van de Amsterdamse concertzaal. www.grootomroepkoor.nl

oratoria en cantates in de concertseries van de Nederlandse Publieke Omroep, het AVROTROS Vrijdagconcert, de NTR ZaterdagMatinee en Het Zondagoch-tend Concert. Het brengt ook a cappel-la-concerten in het Amsterdamse Concertgebouw, in TivoliVredenburg en de Utrechtse Jacobikerk. In de omroep-series zingt het Groot Omroepkoor dikwijls hedendaags werk. Niet zelden betreft het opdrachtwerken van Neder-landse componisten zoals Wagemans, Wagenaar, Visman, Manneke, Momo-tenko-Levitsky, Kortekaas, Roukens, Vleggaar en Zuidam en premières van werk van hedendaagse buitenlandse componisten, onder wie MacMillan, Whitacre, Henze, Adams, Kancheli, Goebaidoelina en Glanert, maar ook al ‘klassieke’ twintigste-eeuwse componis-

van het festival Viva Cello in Zwitser-land, doceert cello aan de Musik-Akade-mie Basel en de Escuela Superior de Música Reina Sofía in Madrid en is Doctor honoris causa aan de Muziek-academie in Krakau. Onder zijn leerlin-gen bevinden zich bekende cellisten als Sol Gabetta, Nicolas Altstaedt, Kian Soltani, Emil Rovner en Asier Polo.

Groot OmroepkoorMet ruim zestig vocalisten is het Groot Omroepkoor het enige professioneel opererende koor van deze omvang in Nederland. Al sinds zijn oprichting in 1945 is het koor een niet weg te denken factor in het grote koor-symfonische repertoire in ons land. Het zingt niet alleen de koorpartijen in de opera’s,

het gebied van de moderne muziek, met optredens op de grote festivals voor eigentijdse muziek en vriendschappen met componisten als Goebaidoelina, Penderecki, Meyer, Szimanski, Tan Dun, Xenakis, Schnittke, Knaifel, Silvestrov, Ali-Zadeh en Kelterborn. Veel werken die speciaal voor hem zijn geschreven, vormen nu een vast onderdeel van het cello-repertoire. Monighetti is ook als dirigent actief. In 2014-2016 was hij artist in residence als dirigent én solist aan de Artur Rubinstein Philharmonie in Polen. In oktober 2016 volgde zijn debuut met het Rotterdams Philharmo-nisch Orkest tijdens de Cello Biennale in Amsterdam, waar hij de wereldpre-mière van het Celloconcert van Robert Zuidam speelde. Hij is artistiek leider

MA

RC

IN S

TE

PIN

SIM

ON

VA

N B

OX

TE

L

“De allergrootste bewondering dwong het Groot Omroepkoor af.” […]

– Martin Toet, Place de l’Opéra, 10 juni 2018, over de Bernsteins A White House Cantata (AVROTROS Vrijdagconcert)

17MEER KOORMUZIEK IN 2019-2020

serie groot omroepkoor & friends

Liefhebbers van het grote koor-symfoni-sche werk vinden vást hun gading in de serie Groot Omroepkoor & Friends van komend seizoen. Van Beethovens Mis in C en Händels Judas Maccabaeus tot Stravinsky’s Requiem Canticles. Last but not least: ‘the hottest thing in choral music’: Eric Whitacre. Eric Whitacre, net zo geliefd als verguisd om zijn direct aansprekende koorwerken, keert terug bij het Groot Omroepkoor. Hij dirigeert de Nederlandse première van zijn The Sacred Veil. Andrea Battestoni maakt zich sterk voor Stravinsky, maar ook voor Pietro Mascagni.

Contrasten genoeg, in deze serie. De grote koorwerken krijgen een weer-woord met Alban Bergs Vioolconcert ‘Dem Andenken eines Engels’ met Ilya Gringolts als solist, en van de virtuoos Håkan Hardenberger, die de Nederland-se première van het Trompetconcert van Robin Holloway speelt. Vier concerten met werk voor koor, orkest én fenome-nale solisten: dat is de schitterende serie Groot Omroepkoor & Friends.

19 okt 14.15u Voetnoten bij de menselijke komedieResidentie Orkest | Groot OmroepkoorNicholas Collon dirigent | Paul Krämer koordirigent | Håkan Hardenberger trom-pet | Louise Alder sopraan | Marianne Beate Kielland alt | Julian Prégardien tenorAndreas Wolf basKortekaas Voetnoten bij de menselijke komedie: Mijmeringen van Arnon Grun-berg wereldpremièreHolloway Trompetconcert ned. premièreBeethoven Mis in C

7 dec 13.30u Händels triomf: Judas MaccabaeusCapella Cracoviensis | Jan Tomasz Ada-mus dirigent | Rebecca Bottone sopraan | Marta Wryk mezzosopraan | Joshua Elli-cott tenor | Peter Harvey baritonHändel Judas Maccabaeus

18 jan 14.15u Bach+twee eeuwen: Stravinsky, Berg en MascagniRadio Filharmonisch Orkest | Groot Omroepkoor | Andrea Battistoni dirigent | Klaas Stok koordirigent | Ilya Gringolts viool | Helena Rasker alt | Sergey Roma-novsky tenor | Amartuvshin Enkhbat baritonStravinsky Requiem canticlesBerg VioolconcertMascagni Messa di gloria

28 mrt 14.15u Eric Whitacre returns at the Groot OmroepkoorGroot Omroepkoor | Eric Whitacre dirigent  Whitacre The sacred veil ned. première

SOPRAANElma van den DoolLoes Groot AntinkTitia van HeystAnitra JellemaViktoria Nikolova mas-ter practicum studentTanja ObalskiYun ParkMaja RoodveldtAnnette de RozarioAylin SezerLiesbeth VanderhallenDorien VerheijdenYuko YagishitaCally Youdell

ALTYvonne BenschopNicoline BovensAns van DamJose KammingaSuzanne MeessenChantal NysinghAnjolet RotteveelJanneke SchaaremanLisinka de VriesRoelien van Wagenin-genEls WoldbergPierrette de Zwaan

TENORAlan BelkKevin DossBoguslaw FiksinskiBen HeijnenGerben HoubaPeter-Paul HoutmortelsMatevž KajdižAlbert van OmmenMatthew SmithGeorgi SztojanovJohn VredeveldtAndrew Neil Walters

BASGert-Jan AldersPeter DuysterGeert van HeckeHenk van HeijnsbergenPieter HendriksPalle Fuhr JørgensenItamar LapidPeter van der LeeuwLudovic ProvostLars TerrayLuuk TuinderHans de Vries

GR

OO

T O

MR

OE

PK

OO

R

bestel NU uw abonnement op

concertgebouw.nl/series

zondag 16 juni 2019

GROOTMEEZINGCONCERT

Het geliefde Groot Meezingconcert maakt zich op voor de vierde editie. Dit evene-ment vindt plaats op zondag 16 juni 2019 in TivoliVredenburg, Utrecht. 

Stond in voorgaande edities telkens een ander Requiem centraal, nu is gekozen voor een nieuwe aanpak: een zomers operaspektakel! Uitgevoerd worden hoogtepunten uit verschillende opera’s, waaronder Nabucco, Aida, Lohengrin en Madama Butterfly. Wat is er heerlijker dan te kunnen meezingen met deze meesle-pende operamelo dieën? 

U komt bij dit Groot Meezingconcert de vertrouwde gezichten tegen van het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch Orkest. Ook dit jaar staat het concert onder leiding van Martin Wright, een groot operakenner.

De middagrepetitie op de dag van het concert wordt begeleid door Ben Mar-tin Weijand, vaste pianist van het Groot Omroepkoor. Wij zijn er trots op dat alle solopartijen door leden van het Groot Omroepkoor worden gezongen. 

Voor iedereen die van zingen houdt Het Groot Meezingconcert staat open voor iedereen die van zingen houdt. Het maakt niet uit of u beginnend zanger bent of ruime ervaring hebt met zingen: de unieke en overweldigende beleving van het samen zingen staat centraal. 

WorkshopHet Groot Omroepkoor biedt u ter voorbe-reiding gratis een workshop aan. Deelname hieraan is mogelijk naar keuze op zondag 28 april of zaterdag 25 mei, van 12.00 tot 17.00 uur in de studio’s van het Muziek-centrum van de Omroep, Heuvellaan 33, 1217 JL Hilversum. U kunt zich aanmelden voor het Groot Meezingconcert via   www.grootomroepkoor.nl/

groot-meezingconcert-2019-zomers-operaspektakel

18 19

VO

LGE

ND

E C

ON

CE

RTE

N

zaterdag 30 maart, 14.15-ca 16.25 uurConcertgebouw Amsterdamrfo & friends i-5

RASKATOV EN TSJAIKOVSKI’S ‘PATHÉTIQUE’

Radio Filharmonisch Orkest

Otto Tausk dirigent

Maria Milstein viool

Raskatov In excelsis nederlandse premièreTsjaikovski Zesde symfonie ‘Pathétique’

Violiste Maria Milstein, winnares van de Nederlandse Muziekprijs 2018, speelt de Nederlandse première van In excelsis van Alexander Raskatov. Een prachtig contrast met Tsjaikovski’s 115 jaar oudere, aangrijpende Zesde symfonie, de beroemde ‘Pathétique’.

Maria Milstein speelt Nederlandse premièreDe Russische componist Alexander Raskatov, bekend van zijn succesvolle satirische opera A Dog’s Heart, kreeg in 2008 een verzoek van het Dallas Sym-phony Orchestra. Of hij een nieuw vioolconcert wilde schrijven voor concertmeester Emanuel Borok die in

zaterdag 6 april, 13.15-ca 16.15 uur uurConcertgebouw Amsterdamrfo & friends ii-5

PABLO HERAS-CASADO EN ODES AAN HET VERLEDEN

13.15 uur Asko|Schönberg

Pablo Heras-Casado dirigent

Nas A horseless carriage opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière(+ interview met mayke nas)

14.15 uur Mahler Chamber Orchestra

Pablo Heras-Casado dirigent

Alexander Melnikov piano

Marina Heredia mezzosopraan

Stravinsky Pulcinella (suite)Beethoven Eerste pianoconcertDe Falla El amor brujo (balletversie)

Muziek blijft inspireren, van de neo-barok van Stravinsky’s Pulcinella tot het ‘neo-minimal’ van Mayke Nas. En pianist Alexander Melnikov en dirigent Pablo Heras-Casado laten horen hoe Beethoven het pianoconcert uit Mozarts dagen weer actueel maakte.

datzelfde jaar de vierhonderdste ver-jaardag van zijn Amati-viool vierde. Maria Milstein vertolkt de solopartij tijdens de Nederlandse première van In excelsis. Haar Bergonzi-viool uit 1750 is weliswaar anderhalve eeuw jonger, haar spel is er niet minder verbluffend om. Niet voor niets kreeg Milstein de Nederlandse Muziekprijs 2018 toege-kend.

Tsjaikovski’s Zesde symfonieMeer Russische noten klinken in de Zesde symfonie van Pjotr Iljitsj Tsjai-kovski. Negen dagen nadat de compo-nist het werk eigenhandig in première had gebracht, overleed hij plotseling. Het laat zich raden waarom de symfo-nie vaak is bestempeld als een muzikale zelfmoordbrief. De ondertitel ‘Pathé-tique’ laat weinig twijfel bestaan over de hoge emotionele gevoelstemperatuur van de partituur.

Beethovens Eerste pianoconcert door Alexander MelnikovPablo Heras-Casado, die met hetzelfde gemak Monteverdi als Stockhausen dirigeert, presenteert hier een mix van Weense klassiek en neoklassiek. Met de Russische pianist Alexander Melnikov zet hij Beethovens Eerste pianoconcert op het podium. Met dat werk sleepte Beethoven in 1800 de erfenis van Mozart over de drempel van de negen-tiende eeuw.

Stravinsky, De Falla en Mayke NasDe Rus Stravinsky was vanuit Frankrijk een van de grote gangmakers van het neoclassicisme. In zijn ballet Pulcinella citeerde hij zijn achttiende-eeuwse collega’s bijna letterlijk.

Zijn iets jongere Spaanse collega Ma-nuel de Falla begon in de lijn van operacomponist Mascagni maar koos in Parijs voor de nieuwe trend, ook geïn-spireerd door wat hij leerde van Ravel. El amor brujo begon in 1915 als een gitaneria – een kruising tussen een dans- en een toneelstuk. Een flop. Maar hij maakte er een orkestsuite van, doorspekt met solozang in flamenco-stijl. En dat werd een tophit.

Mayke Nas schrijft prettig gestoorde muziek waaraan altijd een ironisch rafeltje zit. A horseless Carriage is een ode aan Henry Ford, die niet alleen de ‘allesmans-auto’, maar ook de eindeloos repeterende beweging aan de lopende band uitvond. Minimal music, maar dan neo.

MA

RC

O B

OR

GG

RE

VE

20

Met twintig (!) premières van nieuwe muziek, onbekende barokgiganten als Stradella, Torri en Conti, maar ook ‘gewoon’ Sjostakovitsj met Valery Gergiev, of de Jussen-broers in werk van Zimmermann, Bartók en Messiaen is het 59ste seizoen van de NTR Zaterdag-Matinee spannend als altijd.

U kunt uw abonnement nu bestellen of verlengen concertgebouw.nl/series U vindt de brochure bij de kassa van het Concertgebouw, en op  zaterdagmatinee.nl wilt u de brochure thuis ontvangen? Mail dan naar info@zaterdagmatinee.nl

U kunt alvast uitzien naar Karina Canellaki’s eerste optreden als chef-dirigent van het Radio Filharmonisch Orkest (Beethoven, Currier en Sjostako-vitsj’ Tiende). Naar The Only One, dat Louis Andriessen schrijft voor Nora Fischer, en een programma rond Vivier met Reinbert de Leeuw. Anne Sofie von Otter zingt Kaija Saariaho, de Zweedse Karin Rehnqvist schrijft een nieuw werk voor de NTR ZaterdagMatinee en het Groot Omroepkoor.

In de operaserie staan Semiramide van Rossini en Wagners Die Walküre op het programma. Als er één dirigent is die het Concertgebouw tot een muzikaal Walhalla kan transformeren, is het Jaap van Zweden wel… En wacht dacht u van Purcells The Fairy-Queen, of de door pers en publiek bejubelde opera Hamlet van Brett Dean? Rachmaninovs Tweede pianoconcert door Alexander Gavrylyuk, Saint-Saëns Vijfde met Hannes Minnaar, John Adams die oud en nieuw werk van zichzelf dirigeert?

Veel plezier in ons nieuwe seizoen in Het Concertgebouw in Amsterdam!

KOMEND SEIZOEN IN DE NTR ZATERDAGMATINEE

20192020